STRUKTURAT HAPESINORE PREJ DRURI

1. Secili objekt gjendet n hapsire, sikurse q edhe ne jetojm n hapsirn e njjt. N

objekte kemi veprimet e jashtme sikur jan pesha vetjake, dbora, era, forcat e sizmikes etj.
Struktura hapsinore e objektit duhet t jet e projektuar n at mnyre q t pranoj veprimet e
jashtme dhe t njjtat t i prcjell deri n pikat e mbshtetjes. Prandaj secili objekt sht
struktur hapsinore. Pranimi dhe prcjellja e veprimeve t jashtme n disa raste mund t
thjeshtohet edhe duke br thjeshtimet, ather edhe strukturat bhen m t thjeshta nga
siprfaqsore n rrafshe. Kto struktura, secila prej tyre pranon disa komponente t veprimeve t
jashtme.
Pr shembull, te strukturat t cilat jan t formuara me elemente mbajtse kryesore, ram
(rame poligonale, harqe, kapriata) nga druri i lameluar duke formuar sisteme statike te ndryshme,
sht e zakonshme q veprimet e jashtme t cilat jan n rrafshin e tyre ato edhe i prcjellin,
ndrsa veprimet tjera jasht rrafsheve t tyre i pranojn shtangimet n rrafshet prkatse, duke
realizua stabilitetin hapsinor.
Rezultanten e ktyre veprimeve t jashtme n objekte gjithnj mund ta ndajm n dy
komponente. Njra komponent, e cila vepron ne rrafshin e rams dhe komponenta e cila vepron
normal ne rrafsh. Kto struktura quhen struktura n rrafshe sepse pranojn veprimet e jashtme ne
rrafshin e tyre.
Mirpo ekzistojn struktura t ndryshme, te t cilat t gjitha elementet marrin pjes n
prcjelljen e veprimeve te jashtme deri te pikat e mbshtetjes. Te kto tipe t strukturave nuk
sht e mundur t ndahen veprimet e jashtme n elemente t veanta. Kto struktura quhen
struktura hapsinore, t cilat jan shumhere statikisht t pa caktuara. Kto jan paraboloidet
hiperbolike, guaskat, kombinimet e guaskave, kupolat (te brinjezuara ose rrjete), strukturat rrjet
me forma gjeometrike t rregullta dhe jo t rregullta, kapriatat siprfaqsore, strukturat
membran etj.
Llogaria e ktyre strukturave sht e mundur t behet me metoda t prafrta, ndrsa llogaria
e sakte mund t bhet vetm me modelim hapsinor t strukturs, si elemente shufra, ose me
metodn e elementeve te fundme.

2. Paraboloidi Hiperbolik

Paraboloidi Hiperbolik sht strukture hapsinore te e cila planimetria baza mund t jet
katrore, katrkndshe, rombe ose romboide. Struktura e paraboloidit hiperbolik fitohet ashtu q
dy pikat e kundrta (majat e diagonaleve) ngritn n lartsi t njjt ose edhe t ndryshme, derisa
pikat tjera mbeten fikse n nivelin e njjt, ose njra nga kto t jet me e ngritur. Elementet
konturore t paraboloidit hiperbolik krijojn lidhje n nyje t poshtme dhe t siprme. Membrana
e paraboloidit hiperbolik fitohet ashtu q me vija t drejta bashkohen drejtimet e aneve t
kundrta t brinjve n perimetr.

Paraboloidi hiperbolik mund t realizohet nga materialet ndrtimor, betoni i armuar, druri si dhe
nga metali. Ka shume paraboloid hiperbolik t realizuar nga betoni i armuar, mirpo duhet pas
parasysh se realizimi i paraboloidit hiperbolik nga betoni i armuar ekzistojn vshtirsi t
caktuara. Pr formimin e ktyre strukturave paraprakisht nevojitet t prgatitet skelaria pahia
nga druri ose eliku. Vshtirsi tjetr, pa dyshim mbetet armimi si dhe vet betonimi i ktyre
strukturave, deri sa pr hapsira m t vogla t ktyre strukturave trashsia e pahive do t
mjaftonte pr prcjelljen e ngarkesave.

Kto lloje t strukturave jan shum atraktive dhe interesante dhe krijojn efekte t mira
arkitektonike.

r
Elementi skajo
h/
2

2
h/
Elementi konturor
h/
2

2
h/
h

h
Elementi konturor
Elementi konturor
a

Elementi konturor

Figura 1: Planimetrit me dukje nga an t ndryshme t paraboloidit hiperbolik

 Pika Sipr P.S.
C

Pika Sipr P.S. h2

ror
B

ntu
ko
h1 Ele

nti
me

me
nti
ko

Ele
ntu
ror a

Pika
a
Posht P.P. A

Figura 1: Aksonometria, paraboloidit hiperbolik

Ngarkesat e paraboloidit hiperbolik jan:

1. Ngarkesat vetjake e membrans

2. Pesha vetjake e elementit skajor
3. Dbora, (rasti me intestitet t plot n tr siprfaqen dhe nga gjysma e plot dhe gjysm
e plot)
4. Era, analizohen veprimet alternative nga siprfaqja e jashtme dhe e brendshme. Pr kt
arsye nevojiten edhe shqyrtime n tunelet aerodinamike.

Llogaria e paraboloidit hiperbolik mund t realizohet me:

- Llogari t prafrt
- Llogari t sakt
- Teoria e guaskave
- Trar t kryqzuar
- Metoda e elementeve t fundme.

2.1 Llogaria e prafrt e paraboloidit hiperbolik (PH)

Membrana e PH mund t realizohet prej elementeve:

- T cilat marrin forcat n shtypje dhe trheqje (dysheme drrasash)
- Vetm forcat n trheqje (varse)
 Tek PH me baz katrore, me gjatsi t brinjs a, te e cila, membrana sht e realizuar prej
elementeve t cilat pranojn forca n trheqje dhe shtypje (figura 2). Llogaria realizohet pr
shiritin me hapsir maksimale , ndrsa gjersia e prerjes trthore merret prej 100cm.

Elementi i trhequr
litart
El

r
em

qu
he
en

r
ti
a

a
is

it
ht

ti
en
yp

em
ur

El
Elementi i shtypur
haqet

1,
0
1,

0
a a

Membrana e realizuar prej elementeve t cilat pranojn Aktivizimi i elementeve n

forcat n shtypje dhe trheqje shtypje dhe trheqje

Figura 2. Paraboloidi Hiperbolik me siprfaqe katrore t membrans e cila pranon

forca n shtypje dhe trheqje

Gjersia e shprndarjes s sforcimeve bhet n 100 cm. Pr prerjen trthore neto, merret
dobsimi 10% si rezultat i ndikimit t mosprputhjes s drrasave, t nj shtrese, n mes veti.

q q
h/

h/

d=av d=av
Elementi i shtypur Elementi i trhequr

Figura 3. Ngarkesa pr elementin e shtypur dhe trhequr

Vlera m e madhe e forcs n membran, pr gjersin e shiritit 100cm (TH), sht projeksioni i
forcs H n drejtimin e tangjentes, n pikn m t ult t paraboloidit hiperbolik.
 ;

Nderjet n membran jan:

t trashsia e membrans e cila pranon forcat n shtypje

prkatsisht n trheqje.

Reaksionet vertikale Rv n pikat e poshtme (t ulta) jan t barabarta dhe kan vlerat sa gjysma
e ngarkess totale t jashtme. Reaksioni total n pikat e mbshtetjes duhet t ket drejtimin e
tangjentes. Nga ky kusht sht e thjesht t llogaritet komponenta horizontale e forcs (RH) si dhe
reaksionin total Rk. R
h

Rk

R
v

10
0

2
h/
2
h/
R
R

Rk
h
v

h
r
qu
he
r
it
ti
en
a

R
me

v
El htyp
El

em u
s

Rk
en r

ti
i

R
h

a
h/2

h
h/2

Figura 4. Reaksionet n mbshtetse

Reaksioni Vertikal Reaksioni Horizontal Reaksioni Total

Forcat n elementet konturore fitohen duke supozuar se kto elemente mbyllin kndin normal
(90o). Kndi real ndrmjet elementeve skajore sht pak m i madh se kndi i drejt prej 90o.

90 S
S
Rk S
90
S
Rk 45

; ;

Prerja trthore e elementit konturor sht e ndryshueshme prgjat gjatsis s tij me qllim t
mundsis sa m t leht t lidhjes s membrans n elemente skajore (figura 5).

n fillim P.S. n mes n fund P.P.

1
1

Figura 5. Formimi i elementit skajor - konturor

Diagrami i forcave n shtypje pr elementet konturore (figura 6)

P.S. P.S.

P.P. P.P.
Figura 6. Diagrami i forcave n shtypje te elementet konturore

2.3. Shembull

T llogariten sforcimet n membran dhe elementet konturore pr paraboloidin hiperbolik i cili

sht i projektuar me bazn gjeometrike katrore me t dhnat sikur n figurn 7.

R
Gjatsia e brinjs

h
- a = 33,95 m
Rk
- Pikat e siprme h=8,0 m

R
- Membrana e prbr nga elementet v

shtypje dhe trheqje

10

- Veprimi i dbors s=1,0 kN/m2

0

2
h/
- Membrana; klasa C-16

2
h/
R
R
Rk

h
v

h
- Elementi konturor; GL 24
r
qu
he
r
it
ti
en
a

R
em

v
El htyp
El

em u
s

Rk
en r

ti
i

R
h

a
h/2

h
h/2

Figura 7. T dhnat pr paraboloidin hiperbolik

Membrana e paraboloidit prbhet prej katr shtresave t drrasave me trashsi 21mm. Dy
shtresa jan n drejtim t forcave n shtypje dhe dy tjerat n drejtimin e elementeve n trheqje.

Llogaria e shnimeve gjeometrike

Analiza e veprimeve t jashtme

- Shtresat e drrasave me trashsi 21mm 40,0216,0 0,50 kN/m2

- Izolimi 0,30 kN/m2
g= 0.80 kN/m2

- Ngarkesa nga dbora s= 1,0 kN/m2

Ngarkesa llogaritse totale

Llogaria e membrans

Pr gjersin e shiritit t membrans 1,0

m
Pr nj shtres t drrasave

Rezistenca llogaritse n shtypje pr

kndin 45o

Kontrolli i sforcimeve
;

Llogaria e elementit konturor

Reaksioni vertikal n pikn e poshtme

Reaksioni horizontal n pikn e

poshtme
 Rezultantja e reaksionit n
mbshtetje

Forca aksiale n elementet

konturore

Sforcimet n elementin konturor

Gjatsia e elementit konturor

Forca n mes t membrans dhe

elementit konturor
Sforcimet n shkputje paralel me
fibra ndrmjet membrans dhe
elementit konturor

Membrana
4 drrasa

8.4
Druri i
lameluar 4x
2
,1
=8
,4
20

0
13
20

Figura 8. Prerja trthore e elementit konturor dhe lidhja e membrans

2.4. Llogaria e sakt e paraboloidit hiperbolik mund t realizohet me sowtvera profesional

(Soffistic, Tower, Cosmos etj..)
N vazhdim jan prezantuar disa nga objektet siprfaqsore t realizuara n vende t ndryshme t
bots.

1. QENDRA OLIMPIKE E SHFAQJEVE, Olympic Exhibition Centre.

Sidney, Australia, 1998.

Nj nga strukturat me hapsir m t madhe e ndrtuar nga Homebush Bay pr Royal

Agricultural Society and the2000 Olympic Games sht kupola pr shfaqje si dhe objekti nga
druri i lameluar. Kupola sht me hapsirn m t madhe n Australi me 97 metr hapsir dhe
lartsi 42m.

Prshkrimi i strukturs:

Kupola sht struktur gjeodezike konvencionale me elemente radiale nga druri i lameluar dhe
elementet e shtypura nga eliku. Si dizajn Arkitektonik, elementet e drurit jan t detajuara pr t
formuar modelin, siguruar ngjyrn dhe siguroj nj pjes t strukturs. T gjitha elementet tjera
jan t realizuara nga druri. Elementet lidhen n mes veti me nyje t parafabrikuara nga eliku.
Pr t fiksuar kto nyje n do fund t trarve ka tet lidhse dhe ankert e vendosur n drurin e
lameluar me rrshir epokside. Pr t u rezistuar ngarkesave t jashtme, prerja trthore e
lamenitatit rritet n mnyr progresive nga 800 x 130 mm n maje t harkut, deri n 800 x 230
mm n bazn e tij.

1.1. Perspektiva e objektit t shfaqjeve

1.2. Perspektiva e enterierit t kupols 1.3. Perspektiva e enterierit t hollit t shfaqjeve

1.4. Struktura e Kupols fotografuar nga brenda
 1.5. Detali i Kupols gjat kohs s ndrtimit

1.6. Struktura e Hollit t shfaqjeve fotografuar nga brenda

1.7. Detale t lidhjeve t elementeve t strukturs

 1.8. Detale t lidhjeve

2. GALERIA VERORE SERPENTIN Serpentine Gallery Pavilion

Londr, Angli, 2005

Sistemi i strukturs sht i formuar n at mnyr q inkorporohen siprfaqe me aftsi

mbajtse t kombinuara me prkulje. Shtyllat e jashtme jan t inkastruara me fondamentin.
Struktura sht e konstruktuar prej 427 elementeve unike nga druri q lidhin dy module t
kryqzuara n mes veti me lidhje t cilat pranojn edhe momentin e prkuljes, pr dy
drejtimet. T gjitha elementet jan nga panelet LBL prej druri me dimensione 550mm me
69mm.

2.1. Perspektiva e galeris verore

2.2 Pjesa e Strukturs s objektit

2.3 Pjesa e Strukturs s objektit

2.4 Pjesa e Strukturs s objektit

2.5 Pjesa e Strukturs s objektit

 3. MUZEU I HAPUR Weld and Downland Musseum.
Sussex, Angli

Struktura, sht ndrtuar nga elementet n rrjet t dyfisht nda druri i lisit me distanc 50cm
n pjest m t ngarkuara, ndrsa n pjest me sforcime m t vogla deri 100cm. Nyjet jan
t lidhura me pllaka prej elikut. Secila shtres e siprfaqes s dyfisht jan krijuar n veanti
pastaj t lidhura m von me elemente prej eliku. Objekti ka nj siprfaqe prej 700 m2.
Gjatsia e objektit sht rreth 47 m, ndrsa gjersia prej 11 deri

3.1. Perspektiva e Muset

3.2. Struktura siprfaqsore Membran e rrjetzuar dyfishe nga druri

3.3. Struktura siprfaqsore Membran e rrjetzuar dyfishe nga druri

3.4. Detale t rrjetave t strukturs

 4. PISHINA TOSKANA, Toscana Pools
Bad Sulza, Germany, 1999

Struktura e sistemit siprfaqsor pr pishinn termale, e realizuar nga materiali i drurit

(panele prej druri LBL, druri monolit dhe druri i lameluar) ka siprfaqe 2000 m 2, e realizuar
n vitin 1999

4.1. Perspektiva e objektit t pishins

Forma e lir e elementeve t brinjzuara formojn strukturn siprfaqsore. Gjeometria e

siprfaqes s kulmit fitohet me elemente t drurit t lameluar me dimensione 160mm me 250
mm. Dimensionet e rrjets kryesore t strukturs jan 1600 mm x 1600 mm.

1.1. Enterieri i brendshm i pishins

 5. KOPSHTI I FEMIJEVE, Kindergarten
Triessen, Liechtenstein, 1998

Kupola prbhet prej elementeve nga druri i lameluar me dimensione 108 mm x 160mm.

5.1. Perspektiva e Objektit

5.2. Enterieri i strukturs

5.3. Hollsira e mbshtetjes