Chuyen VI Trong Hoa Huu Co

You might also like

Download as doc, pdf, or txt
Download as doc, pdf, or txt
You are on page 1of 14

Phn ng chuyn v l s di chuyn nguyn t hay nhm nguyn t t v tr

ny sang v tr khc ca mch cacbon gy ra s thay i mch cacbon hay bo ton


mch cacbon.
Phn ng chuyn v rt a dng phong ph, thng xy ra trong cc qu trnh
th, tch hay cng qua nhng cht trung gian nh cacbocation hay cacbanion. C th
phn bit 3 loi chuyn v ch yu sau y:
I. S chuyn v 1,2 nucleophin:
Chuyn v nucleophin l nhng qu trnh chuyn v trong nguyn t (hay
nhm nguyn t) chuyn dch ti mt trung tm ang thiu ht electron, mang theo c
cp e lin kt.
Y Y
A B A B
Hp cht hu c tham gia chuyn v c th l ion hay phn t. Thng v tr
chuyn v (A) l nguyn t C, cn v tr chuyn n (B) c th l C, O, N...
I.1. S chuyn v n nguyn t C:
I.1.1 Chuyn v Wagner-Meerwein:
Trong qu trnh th v tch nucleophin n phn t cng nh qu trnh cng
electronphin vo lin kt bi u sinh ra cacbocation. Nhng cacbocation c th
tham gia chuyn v lm cho 1 nguyn t H hay nhm akyl hay aryl v tr i vi
C(+) chuyn dch n C(+) .
R R' R R' R R'
-X -H+ R R'
R C C X R C C C C H C C
R R
R H R H R R

V d:
CH3 CH3
HCl chuyen vi
CH3 C CH2OH CH3 C CH2 CH3 C CH2 CH3
-H2O
CH3 CH3 CH3

Cl-
Cl
CH3 C CH2 CH3
CH3
S chuyn v c th xy ra khng ancol m cn nhiu loi hp cht khc
nh dn xut halogen, amin, hidrocacbon...
I.1.2. Chuyn v pinacolic:

1
R R'' R R'' R''
+ -H2O
H
R' C C R''' R' C C R''' R' C C R''' (I)
+
-H H2O R OH
OH OH OH

R
-H+
RR'R''COR''' R' C C R'''
R'' OH
S chuyn v nh trn c th xy ra i vi bt k hp cht no c kh nng
to ra cacbocation tng t nh (I).
V d:

CH3 CH3 CH3 CH3


+
Ag CH3 C C CH3
CH3 C C CH3 CH3 C C CH3
-AgBr
OH Br OH CH3 OH CH3
+
-H
-N2 CH3
CH3 C C CH3
CH3 CH3 CH3 CH3
NaNO2,HCl O CH3
CH3 C C CH3 CH3 C C CH3
-N2
OH NH2 OH N2

V nhm b chuyn v mang theo c cp electron lin kt nh mt tc nhn


nucleophin cho nn khi c 2 nhm th, nhm d b chuyn dch hn l nhm c tnh
y electron mnh hn.
V d:
p-CH3C6H4 C6H4CH3-p C6H4CH3-p C6H4CH3-p

C 6H5 C C C6H5 C6H5 C C C6H5CH3-p + p-CH3C6H5 C C C6H5CH3-p

OH OH O C6H5 O C6H 5

94% 6%
Trong cc pinacol khng i xng hng chuyn v thng c qui nh bi
kh nng tch nhm OH tc l bi n nh tng i ca cacbocation trung gian. V
vy trong phn ng di y khng phi nhm p-anizyl m chnh nhm phenyl chn
v l ch yu.

2
(p-CH3OC6H4)2COH-COH(C6H5)2

(p-CH3OC6H4)2COH-C(C6H5)2 (p-CH3OC6H4)2C-COH(C6H5)2

C6H4OCH3 -p C 6H 5
C 6H 5 C 6H 5
p -CH3OC6H4 C C C C
p -CH3OC6H4
C6H5
O O
p -CH3OC6H4
28% 72%
Ngoi ra hng chuyn v cn ph thuc vo cc yu t khng gian. V d nh
kh nng chuyn v ca o-anzyl km p-anizyl hn 1500 ln.
I.1.3.Chuyn v Vont.
Xut pht t phng php iu ch chuyn ho axit cacboxylic thnh ng
ng.

SOCl2 CH2N2 Ag2O


R CO OH R CO Cl R CO CH N N R C CH
-N2
i
nv O
uye
c h
R CH2 COOH H2 O
R CH C O
Diazometan cng c th kt hp vi andehit hay xeton cho phn ng chuyn v.
I.1.4. Chuyn v benzilic.
L phn ng chuyn ho -dixeton trong mi trng baz thnh -hiroxyaxit.
Ar
- Ar
HO Ar C C OH
Ar C C Ar Ar C C OH
O O O O O O

Ar Ar
H3O+
Ar C C OH Ar C C O
OH O OH O
Ngoi nhng xeton thm, mt s dixeton bo v xetoaxit cng tham gia chuyn
v benzilic.

3
I.2. S chuyn v n nguyn t nit
I.2.1. Cc phn ng chuyn v Hofmann, Curtius, Lossen, Schmidt
c im chung cc phn ng chuyn v ny l to ra mt cacbenoit trung gian
v nhm ankyl hoc aryl trong cacbenoit chuyn dch ni phn t n nguyn t
nit thiu ht electron.
* Chuyn v Hofmann:
BrO- OH- -
R C NH2 R C NH Br R C N Br -Br R C N
-H2O
O O O O

H2O O C N R
CO2 + RNH2 O C NH R
OH
* S chuyn v Curtus:
Xy ra khi phn ng tch bng nhit azit ca axit cacboxylic:
'
R OH O
R C N N N R C N O C N R R NH C
-N2 OR'
O O izoxyanat
Azit
Nu s chuyn v c tin hnh trong mi trng tr ta c th cho phn ng
dng sn phm izoxyanat, nhng nu thc hin trong dung mi c hidro linh ng ta
s c sn phm chuyn ho izoxyanat (thng l amin)
H2O
O C N R HO C NH R R NH2 CO2
O

p-CH3OC6H4N=C=O (86%)
6
6H
C

p-CH3OC6H4CON3 -N2
C2
H5

p-CH3OC6H4NHCOOC2H5 (86%)
OH

* S chuyn v Lossen:
Tng t nh trong phn ng Hofmann, trong s chuyn v Lossen mui ca
axit hydroxamic hoc hp cht tng t b phn tch trong mi trng kim thnh
izoxyanat.

4
-
R C NH OH OH R C N OH R C N O C N R
-H 2O
O O O
* Chuyn v Schmidt:
L mt bin dng ca chuyn v Hofmann v Curtus nhng i t sn phm cng
ca azit v olefin hoc gia axit cacboxylic vi axit hidrazoic.

H+ HN3 -N2
R C OH R C R C N N N R C N
O O O O

CO2 RNH3 O C N R
Ngay sn phm cng ca azit vi anehit hay xeton cng chuyn thnh
azometin v chu chuyn ha tip theo trong mi trng khc nhau.
R' R' R' R'
C O H N+
N N
R C N N N R C N N N -N2
R C N
H -H2O
R OH H
chuyen vi

H2O
R C NH R' R C N R' +
R C N R'
-H
O OH +
-H R''OH
H N N N
R C N R' R C N R' R C N R'
+
-H
H N N N OR''
N N
N

Sn phm cng azit vi axit cacboxylic cng qua phn ng chuyn v trn cho
amin km mt cacbon so vi axit.
O OH OH OH
R C H N N N R C N N N -N2 R C N
+ R C N N N
H -H2O
OH OH H

H2O HO C N
CO2 + RNH3 R
I.2.2. Chuyn v Beckmann:
Chuyn v Bekman l qu trinh chuyn ha xetoxim hoc cc dn xut O axyl
ca chng to thnh amit th:
R C R' R C NHR' hay R ' C NHR
N OH O O
5
Ta c th m t c ch ca s chuyn v Beckmann bng s sau:

R R' R R' R' H2O R' + HO R'


C +
H C -H2O C H2O C -H C
N N N N N
OH OH2 R R R

R R' O R'
XCl C -OX
- C
-HCl N NH
OX R

X: R''CO, R''SO2
Nhng dn xut loi R2C=N-X (X l OCOR, OTs ...) tham gia phn ng chuyn
v d hn, do d tch anion axit bn hn.
I.3. S chuyn v n nguyn t oxi:
I.3.1 Chuyn v Bayer Villiger
Trong phn ng oxi ha xeton bng peaxit xc tc bng axit:
R C R + R' C O OH R C OR + R' C OH
O O O O
C ch phn ng c m t nh sau:
O R R

R C R R'COOH R C O
R C R R C O O C R'
-R' C OH
O OH OH
OH OH O

R C OR R C OR
- H+
O
OH
I.3.2. Chuyn v peoxit:
Khi phn hy nhiu hp cht hu c peoxit trong mi trng axit ngi ta thy
c hin tng chuyn v tng t chuyn v Bayer Villiger.
R
R C O OH H+
R C O ROH
R R
Phn ng tiu biu l phn ng oxi ho cumen:

6
C6H5 C6 H 5 C6H5
H+
CH3 C O OH CH3 C O OH2 CH3 C O
-H2O
CH3 CH3 CH3

OH2
H2O
CH3 C CH3 + C6H5OH + CH3 C OC6H5 CH3 C OC6H5
-H
O CH3 CH3
Phn ng oxi ha mt dn xut hiroxy hoc dn xut amino ca benzandehit
nh peoxit hiro thay th nhm CHO bng nhm OH cng l mt trng hp ca
chuyn v peoxit.
H H H
H O
C HO C O OH O C O OH OH
O C O
OH OH OH OH OH
- -
H2O2 -HO -HO + HCOO-
NaOH

II. S chuyn v 1, 2 electrophin v ng ly:


II.1. S chuyn v 1,2 electrophin:
Phn ng chuyn v electrophin l nhng qu trnh xy ra vi nhm chuyn v
thiu electron hay mang in tch dng ti trung tm c mt electron ln hay mang
in tch m. Phn ng thng c tc dng ca baz v theo c ch electrophin do tn
cng ca trung tm electrophin vo trung tm nucleophin. Nhm chuyn dch s to
lin kt mi bng cch phi tr vi cp electron cha s dng trung tm chuyn n
(B) trong khi cp electron li trung tm chuyn i (A) s kt hp vi proton, phn
ng thng c tc dng ca baz.
R
R R H+
A B A B A B
H +
-H H
Di y l mt s phn ng chuyn v electrophin quan trng:
II.1.1 Chuyn v Stevens:
S chuyn v nhm ankyl hoc aryl t nguyn t nit (hoc lu hunh) ca
nhm amoni (hoc sunfoni) sang nguyn t C bn cnh gi l s chuyn v Stevens.
HO-
Z CH2 N(CH3)2 Z CH N(CH3)2 + H2O
R R
Z thng l nhng nhm ht electron nh RCO, ROOC, ...Cn nhm chuyn
dch R thng l alyl, benzyl...
7
Phn ng xy ra nh l th electrophin ni phn t qua cht trung gian
cacbanion, phn ng xy ra vi s bo ton cu hnh di chuyn, vi s to thnh lin
kt C C v phn ct lin kt C N ng thi.
HO-
C6H5C CH2 N(CH3)2 C6H5C CH N(CH3)2 C6H5C CH N(CH3)2
-H2O
O CH2C6H5 O CH2C6H5 O CH2C6H5

II.1.2. Chuyn v Wittig:


S chuyn v mt te lm t lin kt C C c gi l chuyn v Wittig.
thc hin qu trnh ny ta phi dng nhng baz mnh nh phenyl liti, amiua natri, ...
C6H5Li O CHC6H5 H2O HO CHC H
O CH2C6H5 O CHC6H5 - 6 5
CH3 C6H6 CH3 -OH
CH3 CH3
S di chuyn gim dn theo dy cc nhm th sau:
CH2=CHCH3, C6H5CH2 > CH3, C2H5, p-O2NC6H4 > C6H5
II.2. S chuyn v 1,2 ng ly:
Tng t s chuyn v mt cacbocation, ta c th khi qut ho s chuyn v
mt gc t do bng s :
R
R
A B A B
Gc t do mi sinh ra phi t bn vng ho bng cc phn ng tip theo. Hng
chuyn v l to ra cc gc t do tng i bn vng hn.
II.2.1. Chuyn v aryl 1,2:
Loi chuyn v gc t do tng i ph bin hn c l chuyn v nhm aryl t v
tr 1 sang v tr 2.
V d: Khi c mt cht khi mo, (CH 3)3C-O-O-(CH3)3 trong clobenzen s b
phn hu ng thi lm chuyn dch nhm phenyl:
Khi mo: (CH3)3C-O-O-(CH3)3 (CH3)3C-O. (RO.)
Phn ng:
C6H5 C6H5 C6H5
- -CO
CH3 C CH2 C H + RO ROH CH3 C CH2 C CH3 C CH2
CH3 O CH3 O CH3

Chuyn v:
C6H5
CH3 C CH2 CH3 C CH2 C6H5
CH3 CH3
(A) (B)
Bn vng ha:
8
C6H5 H C6H5
C CH2 C H C CH2 C6H5 + CH3 C CH2 C
CH3 C CH2 C6H5 +CH3 CH3
CH3 CH3 O CH3 CH3 O
(C)
Hoc
C6H5 C6H5 C6H5 C6H5
CH3 C CH2 +CH3 C CH2 C H CH3 C CH3 + CH3 C CH2 C
CH3 CH3 O CH3 CH3 O
(D)
Ngoi cc sn phm trn trong mt s trng hp cn thu c c sn phm
ime ha gc (A).
II.2.2. Chuyn v halogen 1,2:
Khi clo ha bromua izopropyl bng t C4H9OCl ta c hn hp sn phm gm
CH3CHClCH2Br v (CH3)2CClBr:
Cl
t - C4H9OCl
CH3 CH CH3 o CH3 CH CH2Br + CH3 C CH3
-78 C
Br Cl Br
15% 60%
S to thnh CH3CHClCH2Br cho thy c s chuyn v gc t do trung gian
theo s :
CH3 CH CH3
Br
-HCl Cl (t - C4H9Cl)

CH3 C CH3 CH3 CH CH2


Br Br
(be
n hn) (ke
m ben hn)

Cl (t - C4H9Cl)
CH3 CH CH2 Br
Cl Cl (t - C4H9Cl)
CH3 C CH3 CH3 CH CH2 Br
Br Cl
60% 15%
III. S chuyn v t nhm th vo vng thm:
Phn ln nhng phn ng chuyn v vo vng thm l nhng phn ng chuyn
dch mt nhm X t d nguyn t Z vo v tr ortho hoc para va vng.

9
Z X Z H Z H
X
+

X
y Z = O khi X = ankyl, aryl, .
Z = N khi X = ankyl, halogen, hiroxy, nitro, nitrozo, azo, sunfo,
Hu ht cc phn ng chuyn v trn c xc tc bng axit v s tn cng ca
nhm X vo vng thm c tnh cch mt phn ng th electrophin. Ta gi l phn
ng chuyn v electrophin vo vng thm.
Nhng phn ng chuyn v nucleophin vo vng thm (v d chuyn v nhm
OH phenylhiroxylamin) tng i t gp.
III.1. S chuyn v t nguyn t oxi vo vng thm:
III.1.1 Chuyn v Frai:
Khi c tc dng ca axit Lewis (AlCl 3, ZnCl2, FeCl3.) nhm axyl trong este
ca phenol chuyn dch vo v tr ortho, para ca vng:
R
R
C R
O O OH C O
C
O
1.AlCl3
+ +
2.H3O
OH
R l ankyl hoc alyl
Ngi ta cho rng qu trnh chuyn v Frai tng t qu trnh axyl ha theo

Friden Crap. Di tc dng ca cht xc tc, este to ra cation axyli R C O , cation
ny s tn cng vo cc v tr ortho, para ca vng thm:
OAlCl2 O OH O
O C C
O +
R H3O R
O C R OAlCl3 C R

AlCl3 OAlCl2 OH
-HCl

H3O+

C C
R O R O

Phn ng Frai lun to ra hn hp hai sn phm ng phn. Nhit thp thun


li cho s to thnh ng phn para.
V d:
10
OH COCH3 OH
CH3CO
AlCl3, 25 C
o
AlCl3, 165oC

CH3 CH3 CH3


COCH3
80% 95%
Khi v tr para b chim th ch to thnh sn phm ortho.
V d:
COCH3 OH
CH3CO
AlCl3
nitrobenzen

CH3 CH3
95%
III.1.2. Chuyn v Claizen
Khi un nng cc alyl aryl ete s chuyn thnh ortho-alylphenol theo mt phn
ng gi l chuyn v Claizen.
V d:
OCH2CH=CH2 OH
o CH2CH=CH2
200 C

90%

Phn ng theo c ch ni phn t nh sau:


14
CH2 14
CH2 CH CH2
O CH O CH
CH2 OH
CH2 CH2
H

III.2. S chuyn v nguyn t nit vo vng thm


III.2.1. Chuyn v nhm ankyl
Khi un nng cc mui halogenhirat ca arylankylamin, nhm ankyl s chuyn
dch n v tr ortho hoc para ca nhn thm.
V d:
HHal
C6H5NR2 o - hoa
c p - RC6H4NHR
to
HHal
C6H5NHR o - hoa
c p - RC6H4NH2
to

11
C l phn ng bt u bng mt qu trnh th nucleophin d tch dn xut
halogen RHal ra khi mui halogenhydrat, sau RHal s tc dng vi nhn thm
theo c ch th electrophin.
V d:
C6H5NH2RHal RHal + RC6H5NH2
C6H5NH2 + RHal RC6H4NH3Hal
III.2.2 Chuyn v nguyn t halogen
S chuyn v nguyn t halogen t nguyn t nit vo vng benzen gi l
chuyn v Octn.
Khi un nng N-cloaxetanilit trong axit axetic hoc nc c mt hidro clorua ta
c octo v p-cloaxetanilit
HCl
C6H5 N COCH3 Cl C6H4 NH COCH3
H2O
Cl
Phn ng xy ra theo c ch:
C6H5 N COCH3 + HCl C6H5NH-COCH3 + Cl2
Cl
C6H5NH-COCH3 Cl2 Cl C6H4 NH COCH3 + HCl
III.2.3. Chuyn v nhm aylazo
Phn ng tiu biu ca chuyn v nhm arylazo l phn ng chuyn ho
iazoaminobenzen thnh p-aminoazobenzen.
HCl
C6H5 N N NHC6H5 p - H2N C6H4 N NC6H5
hoa
c C6H5NH2 + HCl

Phn ng xy ra theo c ch electrophin nh sau:


C6H5 N N NHC6H5 HCl C6H5N2 + C6H5NH2 p - H2N C6H4 N N NC 6H5
III.
2.4. Chuyn v nhm nitrozo (chuyn v Fis Hep)
Khi c mt ca axit clohiric, nhm nitrozo ca nitrozamin thm chuyn dch
vo nhn thm.
HCl
C6H5 N COCH3 o -vap - NO C6H4 NH CH3
NO
C ch ca chuyn v Fis-Hep tng t c ch ca chuyn v Octon:

12
CH3 CH3
C6H 5N + H+ C6H5N + NO+
NO H
CH3
C6H5N + NO+ O N C6H4 NH CH3 + H+
H
III.2.5. Chuyn v benziin
Khi cho axit mnh tc dng ln hyrazobenzen s xy ra s chuyn v lm t
lin kt N-N v hnh thnh lin kt C C to ra benziin.
H+
NH NH H2N NH2

Trong phn ng chuyn v hirazobenzen ngoi benziin l sn phm ca s t


hp p, p ta cn c sn phm ca s t hp o, p v nhng lng rt nh cc sn
phm t hp khc.
NH2 NH2 NH2 H2N

NH2 NH NH2 NH

Phn ng xy ra theo c ch ngh nh sau:


2H+
D NH NH D D NH2 NH2 D

H2N H 2N

H2N NH2

D D
-2D

D D
NH2 NH2

13
I. S chuyn v 1,2 nucleophin.
I.1. S chuyn v n nguyn t C.
I.1.1 Chuyn v Wagner-Meerwein.
I.1.2. Chuyn v pinacolic.
I.1.3.Chuyn v Vont.
I.1.4. Chuyn v enzilic.
I.1.5. Chuyn v benzilic.
I.2. S chuyn v n nguyn t nit
I.2.1. Cc phn ng chuyn v Hofmann, Curtius, Lossen, Schmidt
I.2.2. S chuyn v Beckmann
I.3. S chuyn v n nguyn t oxi.
I.3.1 Chuyn v Bayer Villiger
I.3.2. Chuyn v peoxit.
II. S chuyn v 1, 2 electrophin v ng ly.
II.1. S chuyn v 1,2 electrophin.
II.1.1 Chuyn v Stevens.
II.1.2. Chuyn v Wittig.
II.2. S chuyn v 1,2 ng ly.
II.2.1. Chuyn v aryl 1,2.
II.2.2. Chuyn v halogen 1,2.
III. S chuyn v t nhm th vo vng thm.
III.1. S chuyn v t nguyn t oxi vo vng thm.
III.1.1 Chuyn v Frai.
III.1.2. Chuyn v Claizen.
III.2. S chuyn v nguyn t nit vo vng thm.
III.2.1. Chuyn v nhm ankyl.
III.2.2 Chuyn v nguyn t halogen.
III.2.3. Chuyn v nhm aylazo.
III.2.4. Chuyn v nhm nitrozo (chuyn v Fis Hep).
III.2.5. Chuyn v benziin.

14

You might also like