NC BLM

MEKTBT-I HLDN TAM METN

Bu blmde Mektbtn tam metnini transkribe edeceiz. Eserde yer alan

mektup numaralarn alt balklar halinde sunduk. Baz mektup numaralarnda
mellif mektubuna balk koymu, biz o bal da yazarak takdim edeceiz.
Varak numaralarn metinde parantez ierisinde gstermeye altk. Metinde
dzgn okuyamadmz kelimeleri yanl telaffuz etmek yerine bo braktk.

Mektup 1: 1 Receb 1339

(1) Hdim Tarkat- Aliye- Nakibendi veysi Kdzde eyh Hlid

Sivas
Bismillahirrahmenirrahim
Elhamdlillhi rabbil lemin. Ves-salt ves-selm al seyyidin
Muhammedin ve l lih ve ashbihi ecmin. Emma bad, Ey slik hak hakikat
huz ve hu ve niyaz ve ikesteliktir. Bu mny gnlde, Hak Sbhneh ve
Telann azmeti uhdundan zhir ve hveyd olur. Ve buncaleyn saadetin
husl imn ve muhabbete mevkuttur. Ve muhabbetin zuhru, Seyydl Evvelin
vel Ahirn Aleyhimsselt Efendimize mtbaatta mevkuftur.Ve mtbaat dahi
tarik-i mtbaati bilmeye mevkuftur. Pes bil-mazmr ulm-u dinniyye vrisleri
olan ulemya bu gazardan dolay mlzemet eylemek lzmdr. Ve ol ulem ki,
ilmi vesile-i ma- dnyevi ve sebeb-i husl-i ch eylemitir. nlarn
mlazemetlerinden bad olmak gerektir. Ve ol derviler ki, her neye olursa bila
tereddd alrlar, verirler.Onlarn sohbetlerinden perhiz eylemek lzmdr. Ve Ehl-i
Snnet vel Cemat mezhebinin noksan akideye sebep olan tevhid ve maarif
istimndan kamak gerektir. Ve tahsil-i ulm-u Muhammediyye Sallalah Tela
Aleyhiveselem Hazretlerine mtbaata merut olan maarif-i hakikiye zuhrundan
tr etmek gerektir.

121
 Mektup 2: 27 Receb-i erif 1339

Feeynem tevellev fesmme vechullah yet-i kerimesi musdaknca

Hak Sbhneh ve Tela her yerde hzr iken, Kabe-i Mkerremeye tevecch
etmeksizin saltn kabl olmadnn hikmeti budur ki, b-u kil, b-u kilden olan
Kabeye tevecch etmeyince cn ve dil dahi, can ve dil Kabesine tevecch etmi
olmaz. Zra insan suret-i muayyinesi ve rh- hayvnisi cihetle.cihettir.
Amm hakikatte cihet lemden brndur. Bu sebeple mbtely- chet, chete
tevecch etmeyince b-cihet, b-cihete tevecch etmi olmaz. mdi bu meczen
gnl dedikleri et paras dahi hakikatte dilin ninesi ve o gen b-pynn
vrnesidir. Bu mecaza tevecch ile ki hakikate yol bulasn ve bu harften
..gibi ilm-i lednniyle lim olasn. Ves-slam .

Mektup 3: 10 aban 1339

Bismillhi et-tevfik nimel mevl ve nmel rafik. Amm bad ey ihvn

tarikat- aliyede tlb-i hak olan hvna evvelen lzm olan, imn ve muhabbet ve
sebttr. Ve bu da her bir salikin slk eyledii tarkat- liyeyi bilmek ve
bilenlerden renmek, ona gre ba ve can ve malndan ziyde muhebbet edip ve
bu muhabbette sebat ederek,adb ve usl- tarikata ve ald evrd ve ezkra ve
ekallen haftada ikier saat olsa eyhinin sohbet ve huzurunda bulunup ve ald
emri mcibince hareket eylemek lazmdr. Ve evvel malumunuz olsun ki bu
tarikatta Klahizde Es-Seyyd Hac Mahmd Efendi nihyet prdir. Asl
Kayserilidir.Evveliyede de seyyidl-vakt ve yegne-i meyih olmutur.
veysidir. Esrr- tarkat ruhniyyeten Hce-i Kinat ve Mefhar- Mevcudt
Sallallah Tela aleyhi ve selem ve Hazret-i Hzr Aleyisselam, ve ruhniyyet-i
Muhammed Bahuddin ah- Nakibendi veysil Buhr Hazretlerinden almtr.
eyh-i tarikat eyh Feridddin Attr Kaddesallah srrah buyurmutur ki
Evliyullahtan bir kavim vardr ki onlara meyih-i tarikat ve kbr-y
veysilerdir. Ve onlarn zhirde pre ihtiyalar olmamtr. Onlar Hazret-i rislet
sallallah Tela aleyhi ve selem efendimiz mecr-i inayetlerinde bil vasta
terbiye eylemitir. Nitekim Veysel Karni radiyallah Tela anh hazretlerini bil-
vsta terbiye eyledii gibi.Bu bir makam- azim-i ldir ki bu mertebe-i dmme

122
bir zta myesser olmaz. Zalike fadlullah yvth men yea. Ve yine
evliyaullahtan bazlar, kim veysi olan zta tblerdir. Tliblerden bazlarn
ruhniyyetle terbiye ederler. Ve onlarn zhirde pri olmaz. Ve bu cemat dahi
veysiye dahildir. Nitekim eyh eyh Ebul Kasm Grgani Tsi
kaddese srruhu silsile-i liyemizde dhildir. (2) eyh Ebu Sad ve Ebul Hayr ve
Ebul Hasanl-Harakan tabakasndandr kaddese Allah ervhehm. btidy-
slukunda zikri aled-devam veysi idi. Bu silsilede veysilik Hazreti Beyazid-i
Bistmi Hazretlerinde vki olmutur ki, ird mm Cfer hazretlerinin
ruhaniyyetlerinden ve Ebul Hasanil-Harkani hazretlerine Ebu Beyazd-i
Bistmi hazretlerinin ve Ebul Ksm Grgani Ts hazretlerine Veysel Karan
hazretlerinin ve Abdlhlik Gcdvni hazretlerine Hazreti Hzr Aleyhisselam
vstasyla ve ruhniyet-i rislet sallallah tela aleyhi ve selam hazretlerinin ve
Muhammed Bahauddin Nakibendi hazretlerine ruhniyyet Abdlhlik
Gcdvni hazretlerinin Hc Mahmud Efendimiz hazretlerine Hazreti Hzr
aleyhisselam ve ruhniyyet-i Bahuddin Nakibendi ve Cenb- rislet-penah
sallalah teal aleyhi vesellem hazretlerinden ahz- tarikat ve onlarn emr-i
erifleriyle irad- slikne kym eylemidir. Hc Mahmud Efendimiz, Ahmed
Beheti hazretlerini ve o Mustafa rif ve o da Mustafa Mnib ve o da Ahmed
Nri ve o da Muhammed Sdk Bba hazretlerini yerlerine kim eylemilerdir.
Bunlarn her birisi bu tarkat- liyede pr makamna kud eyleyip dier meyih
ve halifeler bunlara tbi olmutur. Hazreti Muhammed Sadk Baba hazretleri de
bu acizlerine kerem ve nyet edip makamlarna kim eylemitir. te bu cmle
malmunuz olduktan sonra, malumunuz olsun ki mrd erbb- tarikat ve kifl
esrr- hakikat cmil ulm-u zahiriye vel btniyye Hce Muhammed bin
Muhammed Mahmud Hafiz-l Buhar e-ehir Hce Muhammed Prsa Kaddes-
Allah el-Azz, Kitab- Fasl- hitbnda buyurmutur ki, eyh Aluddevlet
Valideyn Ahmed bin Muhammed Es-Sehn Kaddese srruh bi tarkl vka
lem-i ibde bir silsile-i mctemia yani bir gruhu merdum mhede eyledim.
Benim nefsim onlara meyleyledi selm verdim. Hsn- cevap ile selamm aldlar.
Keramet ve ltuf ile bana merhaba dediler. Ben onlarn hsn- makallerinden ve
shhat hallerinden taaccp ettim. Nisbetlerinden tefti eyledim. Nisbetimiz
sufiyyedir ve tabaktmz yedidir. Tabakatl tlbin ve tabaktl mridin ve

123
tabakts slikin ve tabakat s- sirin ve tabakt l tirin ve tabakt l vslin
vel kutup buyurdular. Mfessirin-i izmdan sml Kd kaddese srruhu
hazretleri Ktbl htbnda buyurmutur ki; sohbet trldr.Biri sohbet-i
cismaniyedir ki efvah- meayhtan ahz olunur. Biri sohbet-i ruhaniyedir ki ervh-
kemlinden istifade olunur. Gerek intikl etmi olsun gerek hayatta bld-
bidede bulunsun. Ve biri dahi sohbet-i ilahiyedir ki, bizzat Cenb- Vacib-l
Vcud hazretlerinden istifze olunur. Veysel Karani (r.a) hazretlerinde bu
mnasebet sabit olmakla bil-fiil Haktan ahz ile serfirz ve onun tarikatna veysi
dediler. Hazreti Musa Aleyhsselam zamn- sadetlerinde Berki Esved dedikleri
belde-i siyah sabrda dahi merebi veyside idiki dergah- hakta dereceyi
mahbubiyete erimitir. Kbra-i . bir cemaat ki umru hakikat bi-
vastay- zebn birbirinden meclis-i mceddede ile ahz ederlerdi. rakiyyn gibi
onlara bir berhiyn derlerdi. Din-i Muhammedi zhurun da o vasf zerine
olanlara veysiyn dediler. Onlar ki bil-vsta-i zebn birbirinden ahze kdir
olurlar. Ve haktan dahi ahze akreb olurlar. Ve ser- hlafet kyamete kadar bu
tifeye verilmitir. Bunlar halife-i rasulullah sallallah tela aleyhivesellem olup
ve merib-i slik muhtelif olmakla bunlarda tabib-i hzik hastann illetlerini
muayene edip herkesin illetlerine gre tedavi ettikleri gibi, bunlar dahi saliknn
meariblerine gre terbiye ederler. Ama slikte man ve muhabbet ve teslim ve
niyaz lazmdr. te Hac Mahmud Efendimiz dahi cvnlnda zikri Hazreti Hzr
aleyhisselamdan ahz etmitir. Hazreti Hzr aleyhisselam muvazebet-i zikir ve
evrd- Fatihay- erif (3) ve mtbaat- eri erif ve Snnet-i Seniyye-i Mustafa
sallallah teal aleyhi vesellem ve mcnebet-i bidat ve hev ile emir buyurup ve
cemi ahvlde kuds emir ve nehy seccdesine konmakla emir buyurdular. Ve
daima Hz. Hzr aleyhisselam ve ruhniyyet-i Bahauddin Nakibendi hazretleriyle
birleip onlarn terbiyeleriyle yegne-i asr oldular. kbet Habib-i Hd ve
menba- cd ve seh, Hazret-i Muhammed Mustafa sallallah Teal Aleyhi
vesellem Efendimizin ruhniyetleriyle ve vasta-i Hzr aleyhisselam ile birleip
ser-hilfet ve ser-hilfete mahss olan emanetleri ihsn edip rzgarnn feridi ve
zamannn kblesi olmutur. Kayseri de Fud Camii erif havalisinde medfn ve
kabri ziyaretgh- alem olmutur. Ser- hilfete mahss olan emnet ise, zhirde
grnr ve lisn ile trif olunur bir ey olmayp,ruhn bir keyfiyettir. Hilfiyyet-i

124
mezkre nil olan ztn btnnda zhur eden bir srdr ki,slkn- mesadt o srr
ile terbiye ederler. O srr sebebiyle bu taifeye uzaklk ve yaknlk olmaz. Bu
taifenin sliklerinden birisi maribde dieri dahi merikte olsa ikisine dahi bir
anda bir emr-i azim vk olsa kudret-i ilhi ile ikisine dahi yetiir. Zir bunlarn
suret-i ruhaniyetleri,suret-i cismnileri zerine mtecessid ve mteekkil olurda o
sureti mtecessidenin zerinde ahvl geirir. Hazr olanlar evvel onlarn suret-i
mtecessideleri zannederler. Nitekim bu taifeden eyh Marib Kaddese Allah
srruhu hazretlerine Sad Msr kumandandr. Ziyde Celill kader ve Kebirl
n idi.Bir Habei kuldur. Bir gn ona bir cezbe erimekle alt ay tam yemedi ve
su imedi. Grenler hasta ve yahut divne zanneylediler. Her ne kadar drb
eylediler faide eylemedi. Balayp zindana haps eylediler. Zindann haricinde
bendlerinden hals olmu grdler .Ondan bu kerametleri grdklerinde artk
env-i ikramta baladlar. Ve sliknndan bir kavim arefe gnnde arafatta ve
dier bir kavim dahi hnesinde ve o gnn tamam yannda ikmet eylediler.
Bade-l-edy hacc- araftta mhede eden dervinda gelip hanesinde beraber
oturan dervinla muhabbet eylediklerinde, eyhlerini arefe gn araftta
grdklerini ve dierleri de hnesinde o gn akama kadar beraber oturduklarn
ifde ve her birisi szlerinde sdk olduklarna dair talaklarna yemin ederek
huzura gelip arz eylediklerinde,eyh hazretleri ikiniz dahi sznze sdksnz
buyurmasna mebn, hazr bununanlarn hayretlerine mebni bu mesele hakknda
sz syleyiniz diye emreylemesine mebn orada bulunan Cell-l kadr bir zta bu
szn srr kef olarak bir veli velyetiyle tahakkuk eylediiniz onun ruhniyeti
,cismniyete kalb eder. Ve o zt kudret-i ilahiye ile bir vakitte muhtelif cihetlerde
kendi mteaddid surette her nice diler ise gsterir. Bu suretle u her iki mddi
dahi szlerinde dorudur buyurduklar, tamam isbet ettirdiniz buyurmutur.
Bunlar slikn Cenb- Allah davet etmekle hizmet ile Cenb- Allah megul
etmitir. Ve bunlarda tamamen varlklarn Cenb- Allah ile megul etmitir. Ve
bunlarda tammen varlklarn Cenb- Allaha tevdi edip mlkte, Mlik-l-
Mlk Cenb- Allah tan baka grmeyip hemn maksad ve arzularn Allah ve
rz-y sbhn olup kullarn rz-y Allah iin Allah ve zikrullah ve rz-y Allah
davet ve kusurlarnn aff iin geceler sabaha kadar feryd ile vsl- ilallah
olmalarn Vhib-l Atay hazretlerinden ric ve niyz ederler. Vesselm.

125
 Mektup 4: 1 aban 1339

(4) Ey tlib malmun olsun ki bu tarikat- aliye-i veyside, Hzr

aleyhisselam dahi prdir. Hatta Ebu Ali Farmedi Hazretlerini, Azizn lakabyla
yd olunmaktadr. Ve esbab ise, Aziz Hazretlerine bir gn ikram- mucip bir
misafir gelip o esnada o misafire ikram edecek hne-i sadetlerinde bir ey
bulunmaz. Bir paac ra bu hle vkf olur. Ustasna benim gnlmn
mukbiline bir tabla paa ihsn edersen ihyma sebep olursun diye ric edip,
ustasndan bir tabla paa alp huzur-u Azize arz ve kabuln niyaz eder. Aziz
Hazretleri dahi kabul buyurup o tamla misafirine ikram ve misafirini yolcu
eyledikten sonra o paac ran celb eder. Olum senin prinde vaki oldu.
Sende ne murdn var ise taleb eyle muradn hsl olacaktr, zaman gelmitir.
Yolundaki fermanna kar, o rak benim senin gibi olmaktan baka muradm
yoktur. Cevabnda bulunmas zerine Aziz Hazretleri, oul bu yk gayet ardr
zerine ktnde tahamml edemezsin dedi, ise de o kmil ve kil rak dahi
benim ondan baka muradm yoktur ,dediinde ocuu karsna alp birinci
tevecchnde ran emili ve ekilleri aynen Aziz hzretlerine benzedii gibi
ikinci tevecchnde Aziz Hazretlerinin hlleri aks edip hl ve emilat Aziz
Hazretlerine benzedii ve kolundan tutup yanna oturttuunda mhede eden
Haz Azizn dediklerinde ikimizden birisi paac radr. Krk gn saynz
kim vefat ederse raktr. Kalan Azizinizdir, buyurduu ve bunun zerine krk gn
sonra ocuun vefat eyledii menkibinde mesturdur. Ve hatta Hazreti Pr
Muhammed Bahauddin Nakibendi hazretlerinin Emir Kll ve Emir Klln
eyhi Muhammed Baba Semms ve Muhammed Baba Semms hazretlerinin
eyhi marn ileyh Azizn hazretleri olup Muhammed Bahaddin Nakibendi
Hazretleri ben evld- aziznm. Bana ve benim evladlarma her kim Allah iin
muhabbet ve hizmet ederse indallah aziz olur, buyurmutur. te o Aziz
hazretlerine yani, Ebu Ali Frmed Hazretlerine ilitii terbiyemiz Hzr
Aleyhisselmdandr, buyurmusunuz. Bu nasl szdr. Bu gndeki silin cevabna
Aziz Hazretleri dahi bu mmet ierisinde Cenb- Allahn yle aklar varki,
Hzr Aleyhisselam ona hizmet eylemeye aktr, buyurmutur. Hatta ser halk-i
Hacegn Abdlhalik Gcdvan hazretlerini civanlnda evladla kabul
buyurduu sabittir. Bazlar Hazreti Hzr Aleyhisselamn vefat eylediini zikr

126
edeceim hadis-i erifi istdll ederler de vefat etmitir derler. Ve hadis-i erif
budur: (Kle en-nebiyy aleyhisselam; Badem salll-ai leyleten eraytekum
leyletekum hazihi fe-in ala resiy miete senetin la yebka ehade mim-men
hvelyevm ala zahril-ard), mel-i hadis-i erif peygamberimiz, bir gece yats
namaz kldktan sonra buyurdu ki; i bu geceyi grdnz m? i bu vakitten yz
yana dein eln zahr- arzda olandan kimse hayatta kalmamtr,buyurmutur.
te vefatna zhib olanlar, i bu hadis-i erif ile istidll ederler, vefat etmitir
derler. Ve hayatna zhib olanlarda, i bu hadis-i erife cevaben; Peygamberimiz
sallallah teal aleyhi vesellem hazretlerinin bu hadis-i erifi buyurduklar esnada
Hzr Aleyhisselam zahr- arzn gayr avlimin birinde olmas mmkndr
yolunda cevab verdiler. Zir Cenb- Allah, Hzr ve lyas Aleyhisselam, lemleri
tayy ve get gzre kudret verdii el-yevm evliyaullahn bazlaryla dahi
grmektedirler. Ebul Abbs Mrs Hazretleri, Hzr Aleyhisselam hayy dr.
bu ellerim ile ona musfaha eyledim hatta bir kimse her sabah (Allahmme aslh
mmet-i Muhammed, Allahmme tecvez an mmet-i Muhammed, Allahmme
cealne min mmet-i Muhammed) dese abdldan ola diye buyurmutur. Ve Ebul
Abbsnin u ifadesini Ebul Hasanil azeli Hazretleri istim eylediinde Ebul
Abbsi (5) sdk sylemitir. Hzr Aleyhisselam bana gelip kendisini bildirdi. Ve
ondan ervh- mmin mnime ve muazzibe ettikleri marifetini iktist ettim. Eln
bana bin fakih gelip Hzr Aleyhisselam meyyittir deseler onlara rcu eder
deilim buyurmutur. Bazlar dahi Cenb- Seyyid-l Kevneyn sallallah Teal
aleyhivesellem hazretlerinin h birok muharebe ve gazavtta daraldn Hzr
Aleyhisselam hayatta olsa imdadna yetieceini vefatna delil addederler.
Halbuki Cenb- Rasulullah sallallah teal aleyhi vesellem hazretleri pirdir,
yetimdir, veysidir. Bizzat hcre-i inyet elleriyle terbiye olmutur. Nebiyyl
mmidir. Cenab- Vhib-l Ataya hazretlerinden baka kimsenin imdad ve
terbiyesine muhta deildir. Baz gazavtta ve evktta sret-i zhrde darald
hikmet-i ilahiye iktzsndandr. Yoksa her anda mansr ve muzafferdir. Eer
Hzr Aleyhisselam ile grmek ve onun imdadyla mahzar olmu olsa idi, Hzr
Aleyhisselamn imdadna muhta olmas lazm gelir idi. Halbuki Sultan l
Kevneyn ve Seyyid-l-Evvelin vel Ahirin odur. Ve cmle lem onun kapsnn
muhtacdr. Ve bir kimseden okumad hlde ulm-u evvelin ve hirin ondan

127
cem olmutur. Hatta Cebril Aleyhisselam vahyi telkin eylemi ktip elinde
kalem gibidir. Btn melike-i mukarrebin ulm-u evvelin ve hirin o sultan-
kevneyn hazretlerinden telkin eylediine zerre phe yoktur. Ve buna mnkir
olanlara u hadis-i erif delil ve cevab- kati kfidir: (Kle rasulullah sallallahu
aleyhivesellem (Li maallah vakt ey vakti mstehirre daimete l yni fiyh melekun
mukarrebun ve la nebiyyu mrsel). Vel-hasl Hzr Aleyhisselm maruf ve
keramt- ayniye sahibidir. Vel yevm eriat- Mustafaya tbidir. Ve snnet-i
erife keml-i riayetle riayet edenlerdendir. Ve her zaman halk eriat- Mustafaya
davet ederler. Ve her kim lyas ve Hzr Aleyhisselam hazretlerinin vcudlarn
inkr eder gayet cehalettendir. Ve her kim nbvvetlerini inkr eder hatem-i
nbvvet nakzndan ihtirz iin kllet-i kldandr, diye pran efendilerimiz
buyurmutur. Tahkik bu iki zevat Hak Sbhaneh ve Tela Hazretlerinin emriyle
ehl-i ehdetten bazlaryla mushabet ederler. Ve zaman Cneyd-i Badadi
Hazretlerinde mahid denirki, ehl-i ehdet ksmnn kutb ve abdl ile
mshabet edenlerindendir. Bu zat- erifle mushabet eylemitir. Hazreti
Muhammed Mustafa Sallallah Tela aleyhi vesellem Hazretleri ashab
rdvanullah aleyhim ecmain ile Harb- Tebkte asr namaz klndktan sonra iki
beyit iittiler. Mnidini grmediler Resulullah salllallahu Tel Aleyhi ve selem
bu iki beyitin mnidi karndm Hzrdr. Size sen eyler buyurmutur. Hzr
Aleyhisselam hasysla muttasftr. Biri; hffet-i idiyye, biri; rahmet-i indiye,
biri; ulm- lednniyye dir. Nitekim Kitab- Mecid buna ntktr. Ve ok vakitler
hasta olur kendisine ila eyler. Ve hatem el-enbiy (s.a.v) Hazretlerinden evvel
Hak Sbhaneh ve Tel Hazretleri her beyz ylda bir kere onun mrn tecdid
ve erknn tecdid ederdi. Badehu her yzyirmi ylda bir defa tecdid ve tedid
eyler. Hzr (as) hasenl-halk ve bstl-keff yani; eli aktr. Ve halik-i
mfiktir. Ve nef ve siybdan ve siyb- fhireden ok atlar edicidir. Hak
Sbhaneh ve Tela Hazretlerinin emriyle kermet-i ilm-i kimyya limdir.
Hakkn bildirmesiyle knz arza muttalidir. Hak Tealnn emriyle erbb- hct
kendi nefsine ihtiyar eyler. Onun ekli ve nevmi azdr. Ve hsn-i savt sever. Ve
Cuma vakitlerinde vecd-i azm sahibidir. Halka-i zikirde raks eyler ve hareket
klar. Vakit olurki bir gn bir gece malb kalr. Ve baz slihler ile buluur, ve
onlara hayr nasihat eder. Nkd ve esvb ve merkbiyye ve gayr nesneleri

128
balar. Vakit olurki baz nesneyi rehin kor, istikrz eyler, ve onun hlt-
acibiyye ve keramt- garibesi vardr ki ona mahsustur. Kendisi, kars,
oullarndandr. Ve mevldu izra karib bir bedeldendir. Ve bil-fiil o karye
imdi harb olmutur. Rasulllah Sallalah Teal Aleyhi ve selem ile kalbe
nzll vahiy ve badeh mushabet etti. (6) Resulullah (s.a.v) onu bilmeksizin
Rasulullah Sallallah Teal Aleyhi vesellem efendimizden ok hadis-i erif
rivayet eder. Ve ekseriya lisnna cr olan dus (y Hayy, y Kayyum, y l
ilhe ill ente eselke en thy bihi kulbin nebevi marifetike ebeden) dr. Ve
hem havf- rabbni ile vecd vel-bek sahiplerindendir. Ve onu cemi nssn slih
ve fcirleri severler. Ve ok kere bir mazlumu zlim elinden hals etmek
istediinde, Hzr ve Kbt ordular harb ederler. Acib ittifaktandr ki, medine-i
rasulde deveciler birbirleriyle mcdele edip yek dierlerine ta atmaktalar iken
ittifken bu esnda bir ta Hzr Aleyhisselamn mbarek bana deip cerh eyledi,
ve o cerihesine brdet tesir edip tevrim eyledi ve mh eseri gitmedi. Kitab-
Fetevy- Sufiyyenin evvelki bbnn beinci faslnda yle ird olunmutur ki;
Tefsir-i Ayn-el-Maan ve Muallim ul-Tenzilde, Hzr Aleyhisselamn ismi yek-
byen melakttr. Ve Hzr demelerinde sebeb bir miktar cemi olmu kuru otun
zerine oturdu, o kuru otlar yaard. Ebu Hureyre radyallah Teal anh Hazretleri
buyurmutur ki; Hzr Aleyhisselamn namaz kld mevkinin etraf srsz olur.
Ve krime radyallah Teal anh hazretleride Hzr Aleyhisselam her nereye gitse
srsz olur, buyurmutur. Lafz hazartn lakabdr. Ve Hzr lafznda mana
vardr. (H)nn fethi ve (dad)n kesri ve ikinci (h)nn kesri ve (dd)n skunu ve
nc (h)nn ve (dd)n skunudur. Ve Musa Aleyhisselamn mushibidir.
Tefsir-i Kenide Sre-i Hadid de Ebu Derd radiyallah Teal anh bir gn
mekkeye kt, bir salih kii oturduunu grd, ve zerinde salihler nin
lemat ederdi. Yanna varp bana vaaz eyle dedi. Vaaz sana mevt yeter buyurdu.
Ziyde eylediinde kiiye mlhaza-i gam kabir yeter buyurdu. Ziyde
eylediinde ikindi gnei kasr- tm zerinde takarrr rm eder buyurdu. Ebu
Derd radyallah Teal anh hazretleri gelip Resulullah (s.a.v) Hazretlerine arz
eyledi. Karndm o zt Hzrdr buyurdu. Ve bu cmleden biri Resulullah (s.a.v)
karndam Hzr her ne syler ise haktr buyurmutur. Hzr Aleyhisselm nssn
alimidir. Ve tife-i abdln reisidir. Ve Hakk Tealnn cndundan bir lekerdir.

129
Ve kuvvet-i kulbde zikr ederki At-i bin Abbas (r.a) hazretlerinin mervdir ki,
her gn Hzr ve lys birbirleriyle birleirler. Ve bu kelimt ile birbirinden
mfrekat ederler o kelimt budur: (Bismillah, ma-allah, l yevkal hayre illallah.
Bismillah, ma-aallah. L yekife-s-se illallah Bismillah ma-allah m-bikem
min nimeti fe-minellah Bismillah l havle ve l kuvvete illa billah). Bir kimse bu
kelimt her sabah dese harktan ve garktan ve sirkattan emin olur. Ve bu
cmleden dir ki, bu akt-l-mevktta yevm-i arefenin faslnda ird olunmutur ki,
Abdullah Bin Cbeyr anasndan ve atas Aliden radyallah Teala anhm Ali (r.a)
haber verir ki her akamdan sonra Cebrail ve Mikail ve srafil aleyhisselam ve
Hzr Aleyhisselam birleirler. Cebrail Aleyhisselam ma-llah l havle ve l
kuvvete ill billah der. Ve ona cevap olarak Mikail Aleyhisselam dahi m-
allah klli nimetin fe-minel Allah der. Ve ona dahi redd-i cevap olarak, srfil
Aleyhisselam m-llah hayru kllihi min-Allah der. Ve ona dahi redd-i cevap
olarak Hzr Aleyhisselam ma-allah l yedfe-erre illallah der.
Birbirlerinden ayrlrlar. Leyle-i tiyeye kadar birbiriyle mlkt etmezler. Ve
Tefsir-i Ebul Leyste ve Mullim-ul-Tenzilde Sre-i Kehfte yle derki; Hzr
Aleyhisselam melekzde idi, pederi kendi yerine halife etmek istedi, kabl
etmedi, varp Cezayir-i bahre dt ve bazlar nesli Ben-i sraildendir dediler. Ve
knyesi Ebl lyastr. Ve baz tevarihte Hzr Aleyhisselamn b- ve ecddn
bu tertible naklederler ki: (7)Yahya bin melakt bin Kni bir bid bin sm bin
Nh Aleyhisselam ve bazlar da Yahya bin melekt dahi derler. Vallah lem b-
hakikat-l-hl. Bir zta ser-hilfet ve yahut kutup ihsn olaca vakitlerde, Hzr
Aleyhisselama kalbel ilahiyyeden bildirilir de Hzr Aleyhisselam dahi bizzat
ruhniyyet-i rislet-penah (s.a.v) ile grp; Y Resulallah faln beldede falan
olu felana ser-hilfet ve yahut kutbiyyet ihsn- ilahiye olduu mjdesiyle
geldim diye tebir eylediinde, taraf- rislet-penah (s.a.v) efendimiz
hazretlerinden dahi manevi bir hrka ve bir ta ve bir kemer ihsn olunur. Ve
bunlar o adama giydir ve huzur-u saadetime getir diye emrolunur. Ve Hzr
Aleyhisselam dahi o emnetleri alr. O zt- erifin yanna gelir. Mjde sana ser-
hlfet ve yahut kutbiyyet ihsn- ilahi oldu. imdi u t ve hrka ve kemeri eks
ile huzur-u sdette muntazrdlar, dediinde o zt dahi secde-i kre varr ve ta
ve hrkay giyer ve kemeri kuanr. Hzr Aleyhisselam ile birlikte huzur-u sadete

130
gelirki; bu bir li meclis ki dil ile tabiri kbil deildir. Btn enbiy ve mrselin
ve evliy ervh ictim etmiler ve Resulullah (s.a.v) Hazretlerinin nnde bir
post serilmi olduunu grr. Hzr Aleyhisselam rehber olarak iaret Seyyid-l-
Kevneyn (s.a.v) ile zikr olunan posta oturtulup ve bizzt Sallallahu Teale Aleyhi
Vesellem hazretleri tevecch ederek siret-i seniyyelerinden nasibi miktar ihsn ve
ser-hlafet ve yahut kutbiyyete it olan emanetleri ihsn ve birde mhr- erif it
ederler . Kabl-el- ilahiyyeden size ser-hlafet ve yahut kutbiyyet ihsn olundu ve
bizimde halifemizsin. Bundan byle il-i kelimetullah yolunda ba ve cn fed
edip, halk Hlika davet ve Allah kullarna ve kullarn Allaha sevdirmek sana
hizmet olsun diye emr-i fermn buyurdu. Bundan sonra o zt gelip hizmete devam
ve ne ederse emir ve irde Resulullah (s.a.v) ile edip ve kendiliinden bir ie
kym etmeyip taraf- rislet-penh (s.a.v) den sdr olan emrin icrasnda ihtimm
ederler. Kimler sdk ve kimler kzib ve kimler slik-i hak olup davete icabet
edecei ve kimler etmeyecek olduklarn bildikleri hlde cmlesini dahi davete
ihtimm ile bazlar davette ez ve cefa ve bazlar tarafndan hiciv ve tekzib ve
enva iftiralara mbtel olduklar hlde davetlerine devam ederler.
Zir matlbler halkn medh ve senlar olmayp hemn-Allah ve rzullah
yolunda feda-yi- cn ederler. Vesselam.

Mektup 5:

(7) Klhizde Hc Mahmud Efendimizin halife-i ekmel Ahmed Behcet

Kayserilidir. O havlyede ismi, Sr Hfz nmyla itihr eylemitir. Zhir ve
btn ilm ile tegarrd edip, iki cihttan halk tark-i Hakka davet ile itigl
eylemitir. Hatta zamnnda Dersadette zuhr eden bir dehrinin ilzmndan
asrnda olan ulemlar ciz kalmalarna mebni Sultan Mahmud cennet meknn
fermnyla Der-sadete dvet edilip, dehr-i mezbru ilzm ve habt etmitir. Ve o
esnda yannda bulunan hulefsndan el-Hc Said Mehmed Hazretleri, Yahya
Efendinin dergh eyhlerinin cedd-i als bulunan emseddin Nr hazretlerine
yedi sekiz yalarnda iken bu ocuumu Allah ile size emnet eyledim ird sizin
elinizde olacaktr. Terbiyesinde ihml eylemeyesiniz diye fermn buyurmutur.
Ve bilhere ms-ileyh Mehmed emseddin Nr hazretleri El-Hac Said
Mehmed hazretlerinin terbiye ve iradyla yegne-i asr olup, el-yevm Dersadette

131
Yahya Efendi demekle marf derghtr. Evldlar seccde-i irdda kuud
etmektedirler. Ms ileyh Ahmed Behceti Efendimiz esrar- tarkat sure-i fatrda;
(leyhi yesadul kelim-ut-tayybu vel-amelu-es-salhu yerfeuh (8) men kne yurd-
ul-izzete fe-lilAllahil-izzetu ceman) kavl-i kermini tefsirle zh buyurmutur
ki; kelime-i tayyibenin ne olduuna dir olan ihtlft aynla kelime-i tayyibeye
bazlar, Cenb- Seyyd-l-Kevneyn sallallah Tel aleyhi ve selem
hazretlerinden rivyeten; (Sbhn Allah ve el-hamdl-llh ve l ilhe ill-Allah ve
Allah Ekber) ve bazlar da; bn Abbas hazretlerinden rivyeten (L ilhe
illAllah) dr. Demi olduklarn ve bazlarda kelime-i tayyibe tesbih ve tehll ve
kraat- Kuran ve du ve istifar ve bunun emsl bulunan ezkr olduunu haber
verdiklerini beyn eylediklerinden sonra ulem-i zhirin bu yetin tefsirinde olan
kavillerini beynna r edip buyururlar ki; bu yet-i kerime tefsirinde amel-i
slihe mukrin olmayan kelime-i tayyibe makbul olmaz,ve sud etmez. ll amel-i
sliha mukrenet ile mtesid olur ki amel-i slih kelime-i tayyibeyi muhakkk ve
musaddk olup isd ve ref eder. Yolundaki baz mfessirinin kavllerini bn
Abbas hazretleri red ile kavl-i mezbr sahih deildir. Zr mezheb-i Ehl-i Snnet
shb-i kelim s dahi olur ise de mmin olduktan sonra ondan sdr eden
kelime-i tayyibe indallahta makbuldr. Diye buyurmu olduunu der-miyn ve i
bu yetin manay zhiresini beynnndan sonra, ey salik i bu yet-i celilenin
many batiniyesini dahi iitip ona gre al. mdi yet-i celilenin mkabl
(men kne yurd-ul-izzete fe-lilllahil-izzete cemian) dr. Yani u kimse ki, eref
ve izzet ulm makam- tayyibe eyleye. zzet ve eref ve sadet ve menba ve
meskenet ve kudrete Haktan gayrs malik deildir. Pes tlib-i izzet olan tt ve
ibdt edip izzeti Haktan talep eylesin. Zir herey mlik ve shibinden taleb
olunur. mdi Ey slik-i Hakk (Vallah el-ganiyyu ve entm el-fukrai). mdi insn
zelilen ve mehinen halk olunup her eye muhta oldu. Ve insnn cem eyaya
vk olan ihtiyac klliyesi gibi, bir eyin bir eye ihtiyac yoktur. Ve her kimin
hceti ziyade olsa zilleti dahi al kadril-hce ziyde olur. zzet ise ceman Hakka
mahsstur. Mlik-l-mlk Allahtr. Ve ihtiyatan gan ve mnezzehtir. Kem kle
Allah Tel (nnel Allahe le-gniyyi an-il-alemin). Cemi eyann Hakka keml-i
ihtiyalar olup Hakkn zelil ve makhrleridir. Ve la-l-huss insn ihtiyata
cmleden ziyde oldu isede, Cenab- Hakka olan zillet ve haceti dahi cmleden

132
ziyade ve kmildir. Ona beynen Hakk Sbhane ve Tel Hazretleri, cem ey
Hakkn zelil ve muhtac olup ve Hakktan gayrdan izzet taleb olunmadn
ibdna haber verdi. Pes abd- mster nazarn cmle eyadan kat edip izzeti
Haktan taleb ettii miktar zillet-i nks ve izzet-i mezd olur. Ve Hakktan
gayrya ihtiyac kalma. Amma kulub-u ibddan dahi Hakkn gayriye olan iftkar
ve ihtiya zil olmaz. ll nefy l ilhe ve isbt illalah ile olur. Zir abd-
muhlisten nefy l ile taallukt- kevneyn ref ve izle olup isbt llallah ile kalbi
pakla Hakka mteveccih olur. Ve abd- mezbr vech mer zere lik-i
kevneyne ve avik-i kevneynden biri olsa hakikaten kelime-i l ilhe illallah dahi
Hazreti Hakka rci olur. Meselen hacer ve haddin yek-dierine cziyette felek-i
esrden mstenzile olan erre-i nr ile eceri ihrk olunup ve nrn eceri ihrkla
ekl edip sret-i hatabiyesini ifn ve vcud-i nriyyet ile k ve keyde keyde
vcud- eceriyyet bi-klliyetih fnye olup sret-i hatabiyeden eser kalmadkta
nr mstenzile hayyz-i tab ve felek-i esre rc ve rc eyledii gibi amel-i
slih dahi erkn- eriat olduu ikredir. Ve eriatn rkn evveli dahi istinzl-i
nr nur-u Allahtr ki la ilahe illallah ve senin dilin ihtikak ve birbirine
aklmasyla nuru tevhidin nr kd ecere-i vcud insn edip o esnda abd-
mmin dahi mebn-y slm olan erkn- hamseden biriyle amel etmi olur. Ve
erkn- erbaa bkiye dahi u amal-i slihadr ki, demr- diraht tbat arz ve
dnydan bir yere kalp kabl-i nre ve itigl etse mstemidd katalar eder. Hatta
diraht- vcud nr- nr tevhidin hzem szndesi olup nar- tevhd dahi ihrk ve
vcud-i eceriyyetten ifn ve bek-billh ile ik ve al-y kurb Hakka
terfieder. Ve ecere-i vcud-i mevhm dahi nr- hamiyet ve nr-i tecelliyt-
ehadiyyet ile esr hazrette mteile oldukta msay kalb-i cnib Trdan enis- nr
olur (Felemm etaha ndiye min tiyel-vdil-eymen fil-bukatil-mbareket
minel-ecereti) mnas malm olup (nn ene-Allh rabb-ul-
alemin) nidsn cn kulayla iitir. mdi amel-i slih ,amel-i kalbdir. Ve amel-i
kalb dahi muhabbetullh ve evk ile-l-lk-i Allahdr. Ve ikisi dahi cziyyt
rabbniyeyeden sdur edip mushabt kelime-i tayyibe olurlar. Zr kelime ve
muhabbet cnb ulhiyyetten pertev edip bir mcib (Feminh yebde ve ileyh
yed) geri ve aslna rcu ederler.

133
 Mektup 6: 25 Mart 1337

(9) Mustafa rif Hazretleri Ktipzde demekle mehrdur. Ve Kayseri

sanca ve ulem-i be-nm asrnn ferd ve Ahmed Behceti hazretlerinin halifesi
ve tarikat- aliye-i Nakibedi veysinin Klhizde Hc Mahmud Efendimizden
sonra nc kutbl-aktb olup, bir tkm slikanla kalrken Msrn Midn
ehrinde veft edip orada medfn, kabr-i sadetleri ziyret-i enm olmutur. md
malm olsun ki, ehl-ullah efendilerimiz buyururlar ki; eflk ve kevkib dest-i
ktibinde manend kalem alan esm-i ilahyeyi ve esbb- zuhrt- sft rabbaniye
olup teekklt ve ittislat dahi mezahir tevecchat ve ictimaat hakaik esma
olmakla bu alem sret ve makam- ehadette bil vasta msirlerdir. Ve teekklat
ve ittisalat- mezbrenin suver ve netyici bu dnyde suver-i hirce ve ehs ve
akvl ve aml ve ahvl ile mteahhs olup tesirleri mceddid-i unsuriyyt ve
tabiytta vk olur. Enbiya-i Azm ve evliy-i krm nr-i basar basiretle nazar
ederek hakikat- insniyenin mecrs tavrk- eflk olmayp ltife-i rabbniyeden
ibret ve bu naksa giriftr olmazdan mukaddem blbl gl-zr- cennet olur.
in-y htb kuds ve mevs cmlesi ens ederken muyyen klp vatan-
sliyye yoluna hk kevkib eflk hkmnden hals olmadka myesser
olmadn mkefe etmekle te cezbe-i rahmn ve muhabbet-i sbhn ile
vcud-u beeriye ve ahkm- tabiiyyelerin efn ederlerde, mahkm hkm-i zamn
olmayp zmn enby ve evliynn mahkmu olur. Bulunduu asrn aktbndan
mer bin Fariz kuddise srrah el-Azz hazretleri buyururlar ki, imdi makm-
kutbiyyette kim benim ve eflk benim vcdum sebebiyle devr eder. imdi ben
aktr- eflki ihta eyledim buyurmutur. Zir kutb-i hsn kendi zerine devr eden
deviri ihta eylemez. Belki vasatta marz olan merkezi nukat- memt olur. Bu
sretle kutb-u manevi olan insn merkez-i eflk iken kibr o eflak ihta etmitir.
Ve kutb itibr ettikleri insn- kmilin ihtas ilim ve kudret ve eref ve rtbe
cihetinden olur. Ve insn- kmil kutb ahlk olunduu onun iindir ki ekmel-i
insn makm- karibinde mtemekkin olup ahvl-i halk onun zerine devr eder.
Amm bu dahi ikiden hl deildir.Ya budur ki makm- kutbiyette olan kmil
lem-i ehdette olan mahlukata kutb ola bu taktirde kutb- mezkr ntikl
ettiinde abdldan kendiye akreb kim ise onu makmna istihlf eder. Evliy-i
rm stlhnda bunlara makmat ve kermet erleri derler. Ve yhut lem-i gayb

134
ve ehdette olan cemi mahlkta kutb ola kutb-u mezbr kendi makmna
abdldan istediini istihlf etmez. Ve bun kutbul-aktb derler ki mtekben
lem-i ehdettedir. Ne onu bir kutb sebk etmitir ve ne hir on halife olmutur.
Ve o rh-i Muhammedidir ki (lev-lke lemm halakt-l-kevneyn) ile muhtabdr.
Ve cemi zamnda kutb-ul-aktb olan hakikatte rh- Muhammedi dir. (10) Hsl
kelm merd-i vcd ve bek ve sebt cmle-i lem ve devrn- eflk ve kevkib
ve gayrih hazreti cemiyyet-i hakikate mtelliktir. Ve sret-i unsurye-i insan-
kmil o hakkatin sretidir. Kem kle sallallah aleyhivesellem (nnel-Allahe
halaka deme al sretih) Pes kutb dire-i eflk bilki merkez cemi mevcdt
sret-i insn- ekmeldr. Bek sret-i lem bu sret-i insniyenin beksna
merbttur. Kema kale aleyhisselm (L yekmu es-saati ve alelard vhid Allah
Allah ey yezkur kem h h). Pes kutb-u lem bu sret-i insn olup devran ve
beka-yi eflk dahi on mteallik olur. Behr-i emvc esrr ve man eyh
Sideddin Fergn buyururlar ki; eer bir sil sul edip sret-i insniyenin tayn
ve tahkikinden evvel sret-i eflk sbit ve kim idi. Ve sret-i demiyenin, adem-
i tayininden sonra dahi sret-i lem ve devrn eflki hibir halel ve noksn
terettb eylemez. Pes Adem ne vechle kutb-ul-eflk olur. Cevb budur ki; eerki
Adem hissen yok idi, amm manen var idi. Zr (fe-ehbibt en arfe) cd-
lemden maksd keml-i zuhr idi ve keml-i zuhur hakkat-i cemiyyeti zt
cmlen ve tafslen bu zuhrun zuhuriyyete mevkf idi. Ve zikr olunan hakikat-
cemiyenin kem hve zuhru sret-i insniye-i kemliyeden gayrs deildir. Zir
ansr ve mevldat ve m-fevkh ve tahtih insndan m-ad her ne kadar zhir
var ise her birisi hazret-i cemiyyetten bir hakkt ve bir sfat ve bir isimden
zydenin mahzar deildir. Fe-li-hz bu keml-i cemiyyetten gayrs cmle
emnetten ib eylediler. Kema kle Allah Tel (nn arredn el-emnete) il
hirihi. Yani Hakk sbhne ve Tel keml-i zuhr ile mahzar cemiyyet-i
mezkre olunmamas al-y lemden semavt ve esfel-i lemden arz ve cibl ve
beynehm olanlara arz edilip lkin her birinde hkm-i kayd ve cziyyet glib
olmakla kabul-i emnetten ib eyleyip insnn keml-i kabiliyeti olduu iin bu
cemiyetten unsuriyeyi kabul eyledi. Vel-hikmeti azimeti vel-maslahati kulliyeti
Allah Sbhne ve Tel icd- lemi sreten bu suret-i nsniyeye takdim eyledi.
Ve o tevecch-i icdiyenin kblesi sret-i insniye oldu. Zr maksat ve maksd

135
insn idi. Pes meded ve bek ecz-y lem bu sretin tayininden evvel onun
keynnet mevcdesiyle hkmen ve manen o tevecch-i cdiyeye muzf idi.
Maksud- asl olan bu sret-i insniye kemliyeside dahi mteayyin olup meded
ve kyam ve bek ve sebt lemin hfzna bu sret unsuriye- insn maksad oldu.
Ve makm- kutbiyyet ve mstakarr merkezinde istikrr buldu. Ve yine eyh
Saadettin Fergan buyururlar ki; teekklt ve ittislt- eflk ve kevkibin suver
ve netyici ne-i nebeviyyede suver ve emzice ve akvl ve aml ile mtecesside
ve mteahhsa olduu gibi ve sret-i insniyenin dahi kuv ve igzbna mecm
cemi avlimdir. Ke-zlik suver ve mezhir hakayik ve esm-i ilahiyedir. Ve
tekklt ve ittislt sret-i insn gibi akvl ve aml- teekklt mezbreden
ibrettir. Onlar dahi mezhir-i nev-cihn ve itimt- hakyk ve esmdr. Ve
eer ki kim o teekklt ve ittisltn suver ve netyici arz dr. Amma etbka
mtecessid olup ve cem suver-i berzah ve har ve cenn ve gayrih o heyet-i
mtecessidenin ayn olur. Nefha-i insniye berzahda sver-i mezbureye
mteallaka olup berzahta vki olan nimet ve nakmet onlara o suverin cinsinden
isabet eder. Amm niyet-i hlise ve kasd- samme mukrin olan aml-i sliha ve
efl ve akvl-i tayyibe ve sdkann bi-haseb-il kuvve-i gayri bil-vahdeti vel-
ihls kulun al-yi illiyyn de mukadder olur. Hatta vahdet ve ihls bir kavl ve
amel zerine keml-i mertebe-i glib olsa (ileyhi yesadul kelimel tayyibu vel
ameli salih yerfeuh) nass keriminin fehvsnca klliyet ile lem-i vahdet mrtef
olup bu eflkta sret kema r ileyh kavlih alehisselm (L ilhe illallah leyse
leh dne Allah hatta yekd ileyh) ve kle sallallah aleyhi vesellem (m kle abd
l ilhe illallah muhlisn min kalbih ill fetehat li ebvbis-semvt hatta yekd
lel-ar). Fe-amma u fiil ve kavl ki niyet ve kasd- sammden hali olsa o makule
aml-i mesbe heben mensre olup bu lem hk ve b ve heva ve teten
tecvz etmez. Nitekim bunun tafsil bilde zikr edilmi idi. Pes aml- gayri
hlise ve gayr-i sliha ne-i uhrevyyede suver mnsyla munzam ve csmniyet
(11) ile musavvir olup ve gazab- edide olmak iin cismniyyet-i azime hsl
olur. Kema ire ileyh kavli sallallah Tel aleyhi vesellem (nne galeze cildel-
kffar isn ve erbane zeren ve in cesede misle ahed ve in meclisi f cehennem
m-beyne Mekkete vel-Medinete). Ve nuss- Kuran- Azim ve hadis-i erif rasl
rabb-l alemn nazar- erbab- kef uhdda mbeyyindir ki kursi- kerm fer-i

136
cennet ve ar- azim sakf- cennet olduu beyn buyurulmutur. Ve Hakk
Sbhn ve Tela hazretleri krsiyi ne ey ile vasf buyurmu ise, arz- cenneti dahi
o ey ile vasf buyurmutur ki, kle Allah Teal azze ve celle (vesa krsiyyh-
s-semavti velard) ve ke-kavli Tel (ve sriv ila mafireti min rabbikm ve
cenneti ardh es-semavti vel-ard eddet lilmttekn) ve delleti hadis-i erif
budur ki, kem kle aleyh-is-selm (inne fl- cenneti mie derece m-beyne kull
dereceti kem beyne es-semi vel-ard vel-firdevs alh dereceti ve minh
tefcr-el-enhre el-erbaate ve min fevkh yekn-l-ar). Makasid- hayliyeyi
herhangi aml ve akvl cmleden zyde olur ise cennet-i Firdevste suver-i
hadyik ve ecr ve esmr ve enhr ve suver ve kusr ile mtecesside olur. Kem
kle Allah Tel (vein leysel insane illa ma-say ve in sayihi sevfe yera smme
yecziyel cezae el-evfa) ve kale Allah Teala (Fe-men yamel miskle zerretin
hayren yerah). Pes bu yet-i beyyintn mazmnu sadeti yeti bu manya
dellet eder. Amm say ve amel arz kabilinden olup tarifi arzda ise (el-arzu la
yebka zamaneyn) denilmitir. Ve tarf-i mezbr tarif-i cemi ve emr-i
mukadderdir. Nass- Kerim Sbhn ise say ve amelin aynnn ryeti isbt
etmitir. Bu takdirce arz- aml zamn- sabitte ne keyfiyetle meri oluyor denir
ise i bu takdr olunan veche zerine mtecessid olur. Kem kle sallallah tel
aleyhi vesellem fi hadis-i kudsi hakiyen an-Allah Tel fe-kle (y Muhammed
ikr mmetike minn selm ve ahbirhm nnel-cennete tayyibet-l-ziyneti azbet-
l-mi ve enneh ve in gargbih sbhn Allah vel-hamdulillah ve l ilhe illallah
ve Allah Ekber). Pes tecessd-i mezbr hakikat- kmil vestet- aml- hasene
ve akvl tayyibe mtebassta dny-i keml inbist mezkr ile muhkem olur.
Amm zikr olunan derect- aliyenin vuslne sebeb derect- kesire vardr. Lakin
mertib-i mezbrenin usl-i kulliyt makmt selaseye o da evvelen islam,
sniyen imn, slisen ihsndr. Ona binen ki nki o ser vcudu mertb- istd
eflk ve an-i mevldt ve rahm-i mder de olan mertebe-i istikrrdan tecvz
edip bu sret nefis ve mizac insn ile thir oldu ise ahkm- kesret ansr ve
mevldta melbiseti sebebiyle hkm-i vahdet ve tahret ve bestet ser vcudu
zkr olunan sr- kesret harekt sekent tab ve ahkm- inhrftta maklb ve
mahbs olup kendnin mebde-i vahdet ve la yedi olan avd ve rcundan ve
turuk-i zhir ve btne-i maddan keml-i hicb ile mahcb kald. Pes unlara ki

137
tevfk ve inyet ezeliye-i rabbniyeye karn hlleri olup mder ve pederinin
vestet takldi ve yahut bir resln davet halife-i resl olan mrid-i kmilin
ird ve deleti ile mebde ve madndan haberdr olur ise evvelen bi-z-zt eser
ona zhir bhir olup li-eclit-tedbir onun miz ve kuv ve cevrih ve
zsna isbet ve siryet edip kavlen ve filen harekt sekent n-mazbt ve
suver-i inhiraft n-merbt ile zuhrdan arz eder. Ve ahkm- eriyede
mnderic olan vahdet-i adlete inkyd- kulliyen ile mteveccih olur. O zamn
onlarn dire-i makm- islma dhulleriyle ki itati evmir-i revaciri eriyye-i
nebeviye den ibrettir. Drst olur ve hlet-i mezbre de dhil dire-i slm olan
ahs insniyenin Hazreti Hakka ve esm ve sft- mukaddes-i rabbniyeye
irtibt b-tark-it-taalluk olur. Zir merbbun ismi Rabb ve sfat- rubbiyette ve
mahlkun ismi Hlk ve sfat- hlikiyyette ve mehdinin ismi Hd ve sfat
hdyete ve tibinin ismi Tevvb ve kabl-i tvbe sfatna ve mfrun ismi Gaffr
ve sfat mafirete helmme cerr taallklar zarridir. Ve her eyin bir sebeb ve
illeti zhireye izafeti ve esbb ve lel mezbreye muzaf olan eynn ryeti dahi
esm-i ilahiyenin mezhir ve srdr. Mdem ki bir kimse dhil-i dire-i islm
olmaya onun talluku esm-i klliyeye olmayp dn-el-bz bz esm ve sftadr.
Amm sonraki makam slmn hakykyla muhakkak ola. O merd-mslimin
taalluku esm ve sft- klliyede tamm olur. (12) Ve bu mertebeden sonra
mebde ve mad b-tark-il- madl eser ona hepsi kuva-yi btn ve
hevs. sryet edip tekellf ve taltife cehd eder. Ve nefsi
(Summn bukmn umyn fe-hum l yercin) dr- mfizinden halas eder. Nutk
ve semi ve basar ve fikrin ve vehmine fuzl ve m-l yan zkr ve fikr ve eser-i
gayr dan b-klliyyete mahcb ve mestr kalm idi. Muhabbet-i lahiye kef-
istre hicb edip tevfk ve hdyet-i sbhn ile cmlesi ma-halak lehne sarf edip
acele getirir. Ve ztn ism-i sem basr ve ilim ve mtekallim klar. Ve kuv-y
btnesi hakk nekayifi ve inhirfat- cehl ve bahl ve zulm ve kasvet-i kalb ve l
gayr-i zlik ve sft- radyeden halsi edip kemlt ve suver-i itidlt akl ve
kerem ve hilm ve refete nil olmak iin say- beli eder. Ve bu mertebeye
kadem-nihde oldukta makam- slmdan rtbe-i mn terakki etmi olur. Ve
esn-yi seyrde klliyt- makam- imandan olan tevbe ve zhd ve vera ve
tevekkl ve rz makmlar mahede edip ve her makmn cziytnda esm-i

138
hakk eyle. Misalen Kerm ve Halm ve Allm ve Raf ve bunun emsli esm ile
vefk tahallukv bi-ahlkillah ile muttasf eder. Fe-li-hz erbb- tahkk makam-
imana makam- tahalluk itlak ederler. Ve nki btn ve zhirden ahkm-
inhiraft veche meru mtelakki ola meme-i nefiste kmil olan sret-i vahdet ve
adlet-i mtevellid olup ismi kalb ile mesh olur. ( Ve b-hkm ve sani kalb
abdul-mminil-tek) o dl ona tevbi ism-i zhirden bir ismin mirt- mcell
ve mahal-i tecellisi olur k sm-i mezbr ahs mezbrun mene-i taayyn nefsi
ve mizc olmu idi. Ve sukut- nutka ve nefha-i rhun vefatnda ve zamn-
vldette ahs mezbur o ismin mahkm tesiri ve terbiyesinin merbbu olmu idi.
Pes vsii Hakk olan kalb-i m mn bu mertebeye nil oldukta o isim ile
mstahikk olur. Yani slik-i mezbrun kalbinde o isim tecelli ettiinde slikin
ismi ve resmi bl-klliyyete mrtefi olup slikte ol isimden gayr eye ba
kalmaz. Pes bu mertebede slik makam- imndan derect- ihsna itl ve irtif
etmi olur. Ve o isim ki onun mirt- kalbinde cilve-kr olmu idi. Ve u eser ki
esm-i ztiyenin srndan eser etmi idi. Slik-i fniyenin semi ve basar ve yed
ve ricl ve akl olur. Hatta bu makam- tahakkukun hakikatta vki olan (Kunt
semah ve basarah ve yedeh ve ricleh) hadis-i erifi ve sir ahbr ve sarn letifini
zevk selm ile fehm eder. Badeh mertb-i esm ve eflk- sftta seyrn edip
her bir ismin tahakkuku o slik bir ism-i ahrn tahakkukuna mstaidd eder. Hatta
ism-i zhir cam olduu cemi esmaya mttehid olur. Ve o vakitte o merd-i kmil
ve racl-i fzl btn rhun seyrine garibet klp cemi esm-i btn tenzh ile
tahakkuk- mesir olur. O cemi kemliyeye eriip seyr-i kemleyn
bulur. Ve zkr olunan seyr slk mmet-i Muhammedden olan ferd-i kmillerin
seyridir. Amm seyr-i Mustafa kmllerin netice-i seyir olan Hazreti Cemidt
Kbe kavseyn ve ondan makam- ahdiyyet cemi ev-edndr ki, ondan al ve
ekmel mertebe olmayp ve mertebe-i mezbreye ancak Hazreti Seyyid-l-enby
vel-mrselin salavatl-Allah aleyhi ve selem hazretlerine mahsustur.Ve hasays-
kmil odur ki btn ve srr ile mhede-i hazreti gayb olup makam- ihsnda
ulm-i gayb ve lednniyi rhu ve nefs ile muttli klar. Ve hvas- zhir ve
btnesi ile makam- imnda sr gayretle megul olup ve miz ve kuvs
makam- islmda ibdet-i bedeniyeye vsf ve envi ahkm- ibtily eryeye
mlzemet edip cemi evktta btn vrn znet er-i erife mamr ve zhiriyi

139
tayy- deryy ahkm- tarkna mstarak olur. Amm kmil-i mezbrun er-i
erif ve rh-i ltifinin hazret-i gayb ve makam- ihsnda mukayyed olduunun
fidesi tecelliyt zt ve ulm-i hakiki ve mkeft- hamim le muttasf
olduundan vesvs ve kuvyi zahire ve btnesi dahi makam- imnda mukayyed
olduundan fidesi bu ne-i dnyevye de fikir ve zikir ve sem ve gayretle ve
ne-i hiriyede ryet-i dim bi-l-basar ve sem- kelm b-vasita ve bunun
emsl terift ile mtellezziz olduudur. Ve miz makam- islmda mukayyed
olduunun fidesi btilat ahkm- eriat ile tahakkuk ve ne-i dnyeviye de
icry o emr-i eriyye ile telezzz ve ahkm- eriattan her bir hkmn dekik
hikmeti ve savm ve salat ve hacc ve zekt ve sir ibdt ve tatn taayyn ve
tahdd idd ve ilel ve esrar kef ve shd ile muyin
kldn der-kr ve cemi avlim ve dunyevi berzah ve har ve cenn da
keml- inbist- hakiki takayyd miz ile makam- slmda yazlm olmas
lazmdr. Ve ibdt ve hasent- (13) eriyyenin berzahta ve har da hasla olan
sr ve netyicinden behre-mend ve ber-hurdr olmakla makam- slma
mtealliktir. Ve nice evkt olur ki kml-i mezbrun nefs hevs ve mizc hem-
reng srr olur. Amm zikr olunan hkm-i mezbrun neat iktizsyla hlet-i
mezbrenin devm ve sebt olmaz. Zr l maa-Allah vakt
buyurulmutur. mdi ey nr-i sadika-i alem ve nr-i sdika-i dem mertib-i
mezbreyi seyr ve tem edip hakikat- ztiyesinden haberdr ve ak
muhabbeti rabbniye ile ber-hudr olan k sdklar ahkm ve eflk-
suveriyeden dahi hur edip eflak hakikiyeyi esma ve sfat ve zata uruc etmekle
eb-l-vakt olurlar. Sen de ona gre say edip ebn-yi izmn ve hussiyle Hazreti
fahr-i kint sallallah aleyhi ekmel-i tahiyyt mmetlerine terk etti mrs-
eriat ve tarikat ve hakikat ve marifete vris-i hakk olmakla Cenb- Haktan
meded ve inyet ric eylesin.

Mektup 7: 26 Mart 1337

Mustafa rif Ktipzde Kayserlidir. Mustafa Mnb Hazretlerinin halife

ve kaim-makamdr. Kayseride Fuad Cmi erif havalsinde medfundur. Zhir ve
btn ulmune cmi ve zamnn feriddir. Slike lazm olan hilfet-i ilahiye ve
hilfet-i nebeviyye ve hlfet-i meyih ve mertib-i stiv ne olduunu bilip ve

140
anlayp ona gre i eylemek lazm olduundan, mertib-i mezbureden bir miktr
bu mahalde derc-i sutr eylemeye ur olundu. Ey hvn malmunuz olsun ki
Cenb- Allah (ve iz-kle rabbuke ll-meliketi inn ciln filard halife) yani,
zikreyle ya Muhammed, o vkit ki rabbin melikeye buyurdu ki; ben Azm--
n bir de halife klmak isterim. Halife bir kimsenin makmna kim menbna
nib olan kimseye derler. mm Fahreddin Rz tefsirinde; el-hlifet men yehlifu
gayrih ve yekvme mkama. Ve mm Rgb hazretleri dahi lafz- halife vhide
ve cemi tlak olunur. Bu mahalde maksd olan cemi mansdr. Zir halifeden
murd Hazreti Adem ve evld- Ademdir. Ve tefsirinde buyurdu ki; halifeden
murd evld- demdir. Ve bazs bazsna kim-makm oldular. Ntekim bu yet-
i kerime ehdet ederki (ve hve ellezi cealekm halife filard) ve kez kle
(smme cealnkm halayif filard ve kle eyzan vezkurv iz cealekm hulefe)
bu cmlesi evld- demin halife olmasna dellet eder. Ve beynel-mfessirin
kavl- esahh dahi budur. mm Fahreddin Rz der ki; dem evldndan halife-i
hakk olana, onun iin halife tesemmi klnd ki halkn nfsune tekmilde ve onlara
siyaset ve tedibde ve emr ve ahkm tenfzde ve bunun emsli eylerde Hakkn
halifesi ve kim-makamdr. Burada sul vard olur ki; halife ciz ve esrr- gayba
muttal olmayan kimselere lzm olur. Tahkikan Cenb- Allah her eye kdir ve
lim-l-btn vel-zhirdir ki ona halife olmann fidesi nedir? Cevp budur ki;
halife mstahlefin aleyhin kusrundan trdr. Ve halkn Hakka n olmasnda
ve haktan istifde ve istifza klmasnda keml- mertebe cizleri olduu iindir.
L-cerem halife gerektir ki Haktan esrr ve ahkm ahz eyleye ve halka beyn
klp syleye. Zir bunlar halkla Hakk ma-beynlerinde vstadr. Rhniyetleri
cihetinden ahkm ve esrr ve evmir ve envr, Haktan ahz edip cismniyetleriyle
halka sl ederler. Ve halk terbiye ve iradla tekml edip b-haseb-l-istdd
tefhim-i Hakk ile n ederler. Men veche halife mstehlefin ayndr. Ve men
veche gayrdr. u cihetten ayn olur ki, onun ahkm ile hkim ve onun ilimiyle
lim ve onun sfatyla muttasf ve ahlk ile mtehallik ve esrr ve envryla
mtehakkktr. Bunun mslini kalem ile ktibde mhede eyle. Her bir man ve
marif ve esr yazmaya ktib elinde kalem bir let olup, lkin kalem baka ktb
baka kalem, kalem, ktib katib olup yanlz kalemin ktibe keml-i merbtiyle
merbt olduundan marifin yazlmasna bir alt olduu gibidir. Zir Cenab-

141
Vhb-l-At hazretleri her bir kudret-i ilahiyenin zuhrunu bir esbba talk
etmitir. Nehrn tenvir olunmas gnee vermi olduu ziyya ve mhn nrunu
gneten (14) aks ve ahze talk eyledii gibi. Lakin Cenb- Hlik- Mevcdt
hazretlerinin bil-sebeb her eyi halk ve icda kdirdir. Amm her bir iinde bin
trl hikmet-i hfisi vardr. Kulun akl cmlesini drk edemez. mdi bu cmle
malm olduktan sonra, art hillet-i ilahiyeye halife olan zt bil-kulliyye kendi
nefsinden fn ola ve bek-yi hakk ile bk ola. Ve onun akvl ve efl ve ahlk ve
sftyla ittisf kla. Bir i ilemeye ll onun emriyle bir kere balamaya ill onun
rdesiyle balaya. Amma buras gayet dakk bir mndr. Her hayalt
kaplmayp ve her bir evhma aldanp buna byle iret olundu. Ve yle zuhrt
vuku buldu, diye kendi hayltna aldanpta hem nefsini ve hemde ebn-yi cinsini
aldatp dll ve mudil olmaktan ictinb eylemek elzemdir. Zr eytn Cenb-
Vcib-l-Vcud hazretlerine: Y Rabb ben Ademin yznden vdi-i helke
dtm. imdi bende onlara gstermi olduun tark-i mstakimin zerinde
oturur, o yolda olanlar ihll ve ifl ederim dedi. Bunun resi ise, cmle
kaplarn kapanp hemn bb- ilahiyenin mefth olduunu ve o kapya varmakla
dahi bil-cmle yollarn mesdd olup ancak eriat- Ahmedi ve tarikat-
Muhammedinin ak olduunu bilip ve yollara dahi ehl-i snnet vel-cemat ve
mezhib-i erbaadan birisine ve prn tarkat- aliyeden bir tarika sluk ve bunlurn
kurmu olduklar mizan- tarkat ve erit- aliyenin mznyla her bir mumeltn
vezn ederek keml- mtebassrta hareket etmek lzmdr. te cemi enb ve
evliynn hilfetleri bu kevnedir. Ve tebli-i ahkm- lahiye enbiyn ulem-i
billah dahi halife-yi Allahtr. Nitekim Ebu Hureyre (r.a) hazretleri peygamberimiz
(s.a.v) hazretlerinden u hadis-i erifi rivayet etmitir: (Kle resl-ullah sallallah
tel aleyhi vesellem. Men emere bil-marf ve nehyi an-il-mnker fe-hve
halifetullah filard ve halife-i kitbeh ve resuleh). Ve snnet-i rasli cr edip hy
eyleyen halife-i reslullahtr. Ve halife-i reslullah yine halifetllahtr. Kem rev
an-l Hasanil-Basr kle resl-ullah sallallah tel aleyhi vesellem (rahmetullah
al hulef-i klv ve men hulefuke y reslallah kale ellezine yuhibbunehu
snnet ve yamelneha ibdullah). Her kim evamr-i ilahiyeyi icr ve snnet-i
reslullah ihya eyler ise, halifetullah ve halife-i reslullah olur. Ve u kimse ki
evmr-i ilahiyeye ve snnet-i reslullah bir tarikin revii zere icr ve o tarkat

142
ihy ile hem o prin ve hem reslullahn ve hem Allah Tel hazretlerinin halifesi
olur. Hlafet-i Hakk cem efrd- nsniyede bi-hasebi istidadtihim mevcdedir.
Kema kle aleyhisselm (Kll-km rin ve kll-km mesuln an rayetih).
Herkesin hilfet-i lahiyeden stdd miktr hisse-i muayyinesi vardr. Mislen,
pdihn memleketinde tedbir ve tasrrufu ve her vl ve hkimin kendi eylet ve
vilyetinde ve herkesin taht- dresinde ve edn mertebe kendi vcudunda terbr
ve tasarrufu gibi. Zir Cenb- Hakk bu yetinde hlfeti mme-i nssa ml
buyurmulardr. Kem kale Allah Tel (Hve ellezi cealekm halifel-ard) ve
ondan sonra herkesin biri birinden derecesinin ref olunmasn ve hlfette fazlet
bulunmas (ve refea bazkm fevka bazn derect) yetiyle sbit klnmtr.
n-Allah Tel ileride meratib-i sluk zikr olaca mahalde zikr olunacaktr.
Derece-i tvbeden t derece-i tecrid ve tevhide kadar beyan olunacaktr. Bz
kimse bu cmle mertibe cmi olur. Ve bazs bunlardan birinde kalr. Ve o
derece onun makam olur. Ve ona fln kimse filan makmdadr denir. Mislen ya
televvnde veya temekknde vey velyette veya keramette her ne ise bu
cmleden gzrla matlab rzy Hakk olmadka insn kml olamaz. Ve hlfet-i
kmile ise nsn- kmile mahss olup ondan sonra emsel fl emsel her hangi
kimsenin ilm ziyade ola, o kimsenin lm olmayandan derecede erfa ve hakikatta
efdaldir. Eer eraitte ilm ziyde ise eraitte ve tarikatte ise tarikatte ve eer
mertb-i ilahiyede ise mertib-i ilahiyede ve esrr- rabbniyede ise esrr-
rabbniyede kem kle Allah Tel (hel yestevyellezine yalemvne vellezine
l yalemvne). Ve kle Allah Tel (yerfe ellezine menv min-kum vellezine
tul-lme derect). Yani Allah Tela ref eyler. Ey mminler siz diyorsunuz ki,
derece-i cnm dnyda ceml eyle ve hirette cannla hsseten u kimselerin
derecelerini ref eyler ki onlara ilim it olundu. Ve ilimleri amele mukarin
klnd. Pes alimin bid zere erefi, mh- bedrin kevkib zere eref gibidir. Ve
limin erefiyyeti malmun erefine gredir. Her hangi tark olur ise olsun (15)
lim olan hilafete lim olmayandan ehakk ve elyaktr. Zr nass ile snnet-i
seniyye ile ve cm-i mmet ile sbit olan budur ki, kitb- ilahiyede dell Hakk
Sbhn ve Tel hazretleri Hz. dem ilmi sebebiyle halife edip melekleri
etmedi. Btn melike tat ve ibdetle mevsm ve tesbih ve takds etmekle
mehr ve ismetle hat ve halelden uzak olduklar hlde, Cenb- Allah

143
Adem aleyhisselm ilmi sebebiyle tercih buyurmutur. Nitekim Beyzvi
hazretleri (Fe-kle enbun b-esme helai) ayet-i kerimesinin tefsirinde buyur ki
yunekkibu le-hm ve tenbe al aczihim an emr el-hazrete fe-innel-tedbr vel-
tasdk ve kmetil muadeleti kalbe tahakkuk el-marifeti vel-vukf al mertb-il
istddt ve karraral hukuk mahl n kuntm sdikn fi-zeamekm ennekm enfe
bil-hilfeti li-ismetekm fe-en-biun b-esmi heuli) ve eyhzde merhm dahi
hiyesinde buyurur ki; (innel-hlfeti nektezil hukme bil-hakk,ve ikmetil
muadeleti beyn-el-ibd ve zlik l yeti ill bil-ilmi vel mrifeti zevt ey ve
ehleh ve eflehe ve ite kull zy hakk hakka bil-ziyde ve l noksan).
Mans budur ki, melike zmnen hilfeti tesbh ve takds ve ismetimiz sebebiyle
bz mstahakz dediklerinde, Hakk Tel hazretleri bunlara buyurur ki, Ey
meleklerim ban bu msebbihtn esmsn lm edin Kd Beyzvi hazretleri
buyurur ki; bu kelm melikeye ilzm ve onlarn emr-i hilfetten acz olduklarna
tenbihdir. Zir tedbr ve tasarruf ve ikmet-i adl-i mrifete mstehak olmazdan ve
meratib-i istidd ve ahlkn hukkuna vukf bulmazdan mukaddem mahalldir.
Eer zeminizde hilfete ismetiniz sebebiyle ehakk olmak var ise, bu cmle
msebbihtn esmsndan haber verin mns vardr. Ve eyhzde merhm dahi
hlfeti hakk ile hkm eylemek ve badullah beynnde adlet klmak iktiz eder.
Ve bu man ise ilimsiz olmaz zevt- eyya ve havsna ve efline marifetsiz
surete gelmez. Ve her hakk shibine bil-ziyde ve l noksn eylemeyince hilfet
mertebesine zafer bulmaz. Pes hilfetin rkn- azam adlettir. Onun iin Cenb-
Hakk Celle ve Al hazretleri Hazreti Dvd aleyhisselma hitb edip buyururlar:
(Y Dvd inn cealnke halifeten flard fahkm beynen-ns bil-hakk ve l
tetbel hev fe-yudillike an sebilillah innel-lezine yedullne an sebilillah lehm
azbun edd bi-m nesev yevm-el-hesb). Man-i erifi, y Dvd biz seni
istihlf eyledik ve mlkmde halife kldk. Sende beynen-nss adl ile hkm eyle
, hev-i nefsine tbi olma ki, seni Allah yolunda ihll eyler.Tahkik o kimseler ki
Allah yolunda kem-rah oldular. Onlar iin azb- edd vardr, Yevm-i hesb
nsynlar sebebiyle her bir halife olanlara taht- yedinde mutasarrf olduu
kimselere adlet eylemek vcib oldu. Zr Ebu Sid hazretleri reslullah (s.a.v)
rvyetle buyurur ki; (innel-duny helve hazre). Yani dny ttl ve leziz eydir,
tabat- kmil eyler. Lakin hsn tamyla ns meftn eyler. (Ve innel-Allahe

144
mstahlefekm fe-yenzr keyfe yalemn) Ve Allah Tel hazretleri sizi halife
klmtr. Emvl ve erzakta ve tasarruf eylediiniz eylerde. Zr o eyler Hakk
Tel hazretlerinindir. Siz halife ve vekilsiniz. Hakk Celle ve Al hazretleri size
nzrdr. Mlik olduunuz eylerde ne hl ile amel eylerseniz, her hakk
buyurduu z-hakk sl edip adlet eylermisiniz. Ve yahut olup
adaleti terk klarmsnz. Abdullah bn mer radyallah Tel anh hazretleri bu
hadis-i erifi reslullah sallah tel aleyhi ve selem efendimizden rivyeten
buyur ki; (nnel-muksitine nd-Allahe al munbirine min-nr). Yani tahkikn dl
olanlar Allah Tel indin de mukarreblerdir. Nrdan minber zerine clislerdir.
(An yemin- rahmn ve kuln yedihi yemin-i mbrek) o menbirin yemin-i
rahmn tarafnda ola. Bu hadis-i erif dillerin ulv meknna ir eder. Zir
sultnn s tarafnda oturan sol tarafnda oturandan ereftir. Ve burada tevehhm
olunmaya Cenb- Allahn yemn-i rahmn yesre mukbili olan yemn-i cinse
ola onu def iin buyururlar ki; Rahmann iki taraf dahi kudret-i kmile ve rdet-
i mile ve esm-i mtekbiledir. Yemn mbrektir. (Ellezine yadilne f
hukmihim ve ehlihim ve-m vel) sfat kifesi veya sfat mdihesidir. Muksitin
yani dil olanlar u kimselerdir ki; hkmetlerinde ve taht- yedlerinde bulunanlar
ve ehl iyal ve cevr ve ibd ve hdim ve kendi mlik olduu iklim vcudunda
adlet eyleye. Nitekim Cenb- Allah Tel hazretleri buyurur: (nne Allahe
yemurukm biladli velhsn). Adletin mans (16) ise terk-i zulmdr. Ve her
hakk z-hakka sl ve her bir mlk olduu m-halak-lehinde stiml ile tefsir
eylemilerdir. mdi halife olan kimse her hlde dil olmak zorundadr. Zr adl
cem umrda tavassut etmeye derler. Msalen, itikadtta tenzhle tebih m-
beyninde olasn. Ve mezheb-i cebr eyle kader m-beyne tutasn cdda tecelle
tebzr m-beyn gzedesn. Kem kle Allah Tel (ve l tecal yedeke maluleten
il unugk ve l tebsth kullel bast) ve savtta dahi cehr eyle ahf m-beynine
syleyesin. Nitekim Hakk Tel hazretleri habibine buyurur; (ve l techer bi-
saltik ve l tehfet bi-h vebna beyne zalik sebil). Ya Muhammed salatta
kratn cehr eyleme ve dahi onu zayfda eyleme. Bu ikisinin m-beyninde bir yol
taleb eyle ki beyn-el-cehr vel-zayf ola. Rivyet olunur ki, bu yetin
nzlunde Hazreti Habib-i Hda sallallah aleyhi vessellem bir gn Hazreti Ebu
Bekr es-Sddk radiyallah tel anh hazretlerine urad ve grd ki ahf ile okur.

145
Ve Hazreti mer radiyallah tel anh hazretlenie urad cehr ile ve savt al ile
okur. Hazreti Ebu Bekire ne sebeble ahf ile okursun? diye sorduunda rabbim
mnctm iitiyordu. Ve hazreti mere ne sebeble cehr ile okursun? diye
sorduunda eytan tard etmek ve nimleri kz iin dediklerinde, Hazreti Ebu
Bekire, sen bir para savtn kar yani; (erfa savtk kallen) ve Hazreti mere
dahi, (El-adl sr f cemi el-eyae fecal el-adl hkimen al nefsik ve ehlik ve
ashbik ve abdik ve fi kelmik ve eflik zhiren ve btnen). te baz tarikatta
bu sfat- itidl mertebe-i istivdr. Bu mertebeye vsl olanlara alamet balarna
hatt- stiv ekip onunla bu mertebeyi iret klmlardr. Ve bizim tarikmzda
ise srete itibr olmayp, her hlimizde adlet ve istikmet ve eriat ve tarikata
kemliyle mtbaat eylemektir. Ve istivnn mertebesi vardr. Birisi edna,
birisi evsat, dieri al mertebedir. Ve edn mertebesi hadd- eriattr ve dire-i
tarikatdan hur etmemek. Ve rh- dall ve fesda gitmemen. Ve efl-i
seyyieden bi-l-klliyye nect bulmak ve evkt- hamseyi vaktyle ed eylemek.
Ve aml-i hasene ve ahlk hamide ile muttasf olmaktr. Evsat mertebe emr-i
sbhniye itaat ve shhat-i ibdete ve riyazta gitmek. Ve savm ve salta
mdvemet klmak ve nefsi zulmanisini nrn ve cismani edip, (ervhn ebhn,
ebhn ervhn) hkmn bulmaktr. Ve mertebe-i als ak muhabbetle
cemi mertibden gzr edip d gam ve zevk elem ve yesi ve kem ve medh
zemm ve nam nakm ve ltf sitem bi-l-klliyye katnda berber ola. Bir slik
ki kendisi zten ve sften ve zhiren ve batnen fn olup Hakk ile kim ve bk
bula. Ve yannda sm zer ve berber ola. Ve esrr- gayb o vkit
on ayn olur. Ve mertebe-i meihate dahi mlik olur. Ve o vkit halife edilmeye
kudret bulur. Sul olunur ise ki, bir ok eyhler evldlarn yerlerine halife ederler
ve bazlarda istediklerine hilfet verirler. Bunlarnda bu hakka nil olmular
mdr. Cevben her bir eyin srisi ve manevisi oluduu gibi hilfetin dahi srsi
ve manevsi vardr. Bir eyh birkimseyi bir hn-kahn tasarrufu ve yhut o
diyrda bulunan slikann zabt ve bast iin hilfet verse ve o halife olan kimsede
ise mertib-i sluk ve ird- slike lim olmaz ve emr-i eriat ve ahkm- tarikat-
aliyeyi ve esrr- hakikiyeyi kem yenbe bilmese buna sret-i hilafet derler.
Amm man-y hilfet bilde zikr olunan makmt gzrla mertib-i sluke lim
ve zuhrt- ilahiyeyi ve esma ve sfat- rabbniyi ur bulmaktr. Ve hakikat-

146
hilfet abd- Allah ird- nssa memr olmaktr. eyhiyyet mertebesinde olan
kmilin taht- terbiyesinde iken baz kimsede hilfetin sret ve mans ve
hakikat birlikte cem olur. Ve bazsnda ise sret ve mans cemi olur.
Bazsnda ancak suret-i halife olur, mana ve hakikatten b-nasib kalrlar. Amm o
kimsede ki, birlikte cem ola meihat mertebesinde olur. Vallahu alem bil-
savb.

Mektup 8

(17) Ahmed Bb Ganzde demekle mtehir Kastamonu vlayetinin

Tosya kazsndandr. btid hlde debb sanatla kesb ve idre-i tayin etmekte
imi. Rivyet-i mehuredendir ki Mustafa rif hazretleri eyhi bulunan Mustafa
Mnb hazretleriyle birlikte Tosyaya geldiklerinde, Mustafa rif hazretlerine
eyhin bulunan Mustafa Mnb hazretleri ms-ileyh hmed Bb hazretlerini
ire ederek senden sonra bu civn shb-i zamn olacaktr. Ve ird dahi sizin
elinizde olacaktr. imdiden taht- terbiyenize alnz ve terbiyesinde ihtimm
ediniz buyurmular. O zamn hmed Bb efendimizi huzurlarna celb ve
evlatla kabl ile terbiyesini Mustafa rif hazretlerine tevdi buyurmular. Ve
Mustafa rif hazretleri dahi veft zamn takarrb eylediinde, Tosyaya hmed
Bb hazretlerini huzurlarna getirmek zere Kayseriden iki ihvn gnderip, ms
ileyhi huzuruna celb ve biz-zt kendi halvetine alp, lzm gelen vesyy cr
eyledikten sonra makamna kaim ve ser-hilafet ve talibnn terbiyelerinde
ihtimm eylemesini tavsiye eyledikten sonra irtihl-i dr-i beka eyledikleri
hmed Bb hazretleri cenze namazn badel-eda defn eylediinde ashb ve
ahbbnn mersim taziyelerini tamm edildikten sonra Tosyaya avdet ve etrfnda
bulunan hleftnn cmlesini dahi makm- ser-hilfette kudunu lanla ird-
tlibna seksen sene ihtimm bin ikiyz seksen be sene-i hicriyesinde yzyirmi
yanda mahdm- sultnm Mehmed Sdk Bb hazretlerini istihlfla irtihl-i
dr-i beka buyurmulardr. Etrafta olan huleflarna gzel mektuplar ile tarikat-
liyeye mteallik bir ok szleri vardr. Ve baz manzrum olan mektbtnda
grm olduum nasyihleri ber vech-i zir ihvna arz ederim. yle
buyurmulardr: Sultndan iktidya hangisi layk ve hangisi layk deildir.
Malmunuz olsun ki, Cenb- Seyyid-l-Keyneyn sallallah tela aleyhi vesellem

147
hazretleri buyurmulardr. Kle Reslullah sallallah tela aleyhi vesellem (vellez
nefs Muhammedin bi-yedh len itm la beyneni lekm in ehabbe ibdellahi
ile-allahi ellezine yuhibbne-allahe ile-bdehu ve yuhibbne bde-allahi ileyh ve
yemne fil-ard bin-nasihati). Yani Reslullah sallallah tela aleyhi vesellem
hazretleri buyururlarki, O Allah hakk in ki Muhammedin nefs onun yed-i
kudretndedir. Eer isterseniz ben size hakkat- hl beyn edeyim. Tahkkan
Allahn sevgili kullar u kimsilerdir ki, Allah kullarna sevdireler ve kullar
Allah Tela hazretlerine sevdireler. Yeryznde nasihatle yrrler. Ve d-cihnda
fevid ve vid ve eltf- hakk tlibna bildireler. Ve kalp kn m-sivadan
pk ve derni mtkan zkri ilah ve badeti sbhn ile mcell edip yine-i
lahi olmaya lyk ve kbil klarlar .Pes mertebe-i meihatta olanlarn hlleri
budur. Ve eyhler resuln nibi ve kaviminin nebisi gibidir. Ke-m kle
aleyhisselm (E-eyh fi-kavmh, ke-en-nebiyyi fi-mmeth). byle olunca
eyh olan zta dahi Hazret-i Resl-i Ekrem Hazretlerinin Snnet-i seniyyesine ve
sret-i liyesine mtbaat eyleye ki mahbb ve manzr- hakk ola. Ke-m kle
Allah Tela fi-kelmi (Kl n-kntm thbbuvne Allahe fet-tebne
yhbibkmullah). Mans eer Hazret-i hakka muhabbet davs klarsanz,
Hazret-i nbvvet-penhn akvl ve efal ve hvline mtbaat eyleyin. Hatta
Allah Tebreke ve Tela hazretleri sizi seve. Muhabbeti hakka sebeb mtbaat
hazreti rislet-penh sallallah tela aleyhi vesellemdir. Herhangi eyhin seyyid-
l-enbiyya mtbaat derecesinde tlibn enfs- nefsiyesine mstefid olur. Ve
hizmet-i erifesiyle hakka yol bulur. Amm bir eyhin Hazret-i Sultn kevneyne
mtbaat olmaya, tlib ondan bir tkm hriklde baz eyler grlm olsa bile
iktid eylemeye. Eer hmaklklarndan iktida edenler olur ise dellete der. Ve
yolundan rr, onlarn yzlerini grmemek dha evldr. Ve muhakkklar eyh
drt neve taksim etmiler. Ve o drt neviden birisine iktiday sahih grmler ve
buyurmular ki; Salikn- rh drt ksmdr. Bir ksm srf sliktir. Ve bir ksm
dahi srf meczbdur. Ve bir ksm slik ve meczbdur. Ve bir ksm dahi meczb
ve sliktir. Salk srf meihat ve iktidya lyk deildir. Ve in kne limen
fiert vel-tarkat. Onun iindir ki baz sft- nefsniyye dahi ondan henz
zil ve fn olmamtr. Ve kendisi ise makm- mumele ve mchede de tevhid-i
ilahiyeden ve vuslat- rabbnyeden mahcb klmtr. Ve sr dahi hulasa hicb

148
olmaz. Ve hicabdan reh kalmaz. Meczb srf dahi meihate lyk ve iktidya
slih deildir. Zira cezbe-i ilahiye n vcdundan hali edip mstarak ve fan
klmtr. Bu sebeple (18) bundan dahi ird- kelimt ve bun dahi iktid ciz
deildir. Her ne kadar hriklde bl-nhye sdr olur isede, iktd edenler
kemale ermez ve felh bulmaz. Zir meczub menf lem-i kesret bilmez. Ve
fevid-i eriat ve tarikat anlamaz. Ve mumelede noksn vardr. Nksa
mtbaat rev grlmez. Zr mertebe-i meihate fiz ve hiz deildir. Slik
meczbe dahi iktid ciz deildir. Ve slik meczb ona derler ki; ibtd halinde
kesret-i mchede ve riyzatle ve bdet ve taat ve hzmetle slk ede. Ve nhyet
hlinde cezbe-i lahye ve muhabbet-i rabbniye ona zuhr edp, onu mazk surette
manya ve tevhd-i zt ve sft- Hdya sl ede. Zevk ve vahdet merebine
galib ola. Sonra da kale ve sahva ve bil-cmle telvnden hl olmaya. Ve temkin
mertebesini bulmaya. Onun iin iktidya lyk olmaya. Drdnc ksm meczb-
sliktir. Bunlar onlardrki cezbeleri kabl-el-sluktur. Taht- temkn ve keml-i
yakinde bunlar melektir. Mehate ve iktid ve mtbaata lyk olanlar bunlardr.
Bunlarn merg ruhlarn bidyet-i slkte h-bz cezbe-i lahiye sabid ve her-dem
bunlara cezbe-i lahiyeye bid olup bu cezbe ve tecelli vstasyla beeriyetten
mteselli ve sft- hayvniyetten mtehalli olurlar. Levh-i dillerine
nku-i m-sivdan sf klarlar. Ve kendilerini ortadan yok olmu bulurlar.
(Areft rabb b-rabb) rfnna ererler. Ve (reayt rabbi bi-rabb) diyenlerin ryeti
gibi bunlar dahi grrler. Ve kendilerinden fn olduktan sonra Hakk ile bk
oldular. Ve bade-l-mahv vel-fen ird- et-tlbin ve tekmil-i slikin lem-i
mahva geldiler ve kesrette vahdet mhede kldlar. Makm- mahbbiyete
erdiler. Ve mertebe-i hlfet-i hakk hakkaten buldular. Cenb- Hak bu makmda
olanlar hakknda (ve b yesmi ve b yebsir ve b yebt) hadis-i erifini ve (ve
ahrc bi-sft min rki rn ve men kasdke kasden ve min ehnek ehnek
ehnen) htbyla merref kld. Ve bunlara mtbaat rasulullah sallallah
telaya mtbaattr. Ve bunlara mtbaat Cenb- Hakka mtbattr. Ke-m kle
Allah Teala, (innellezine yubyineke inne-m ybiune Allah yed-ullah fevk
eydihim) bu sfatla muttasf oln azizlerin makmdr. Zr bunlar vris ve kaim-
makam resldr. Ve halife-i haktr. Bunlara iktida Seyyidl-Enbiya ve zmre-i
asfiyaya ktiddr. (lke ellezine hed-hm Allah fe-b-hed-hm ikted.) emr

149
zere hidyet-i hakk ile mhtedi oln bunlardr. Ve bunlara ktid vcibdir.
Herhangi tarikte olur ise olsun bulduunda frsat fevt etmemek lzmdr. Ve bu
mertebede olnlara iki tife mteebbehtir. Biri muhik birisi mbteldir.
Mteebbeh-i muhkk odur k, bunlarn mertebelerine lim ola, lkin o mertebeye
nil olamaya, onlar ki mil ola ve lkin maa-el-bakiyye vcd ola ve halk hakka
davet kla. Ve lkin ekser mertebede onlara takliden davet kla. Vel-hsl nice
mertebede onlara mbehet ola ve nice mertebede olmaya. Ve onlar grd
gibi Hakk-el-ykn ile grmeye. Amm her iinde mrd lahi ve rzs Allah ola.
Bunlara dahi iktid sahihtir. Ve bunlara ktid edenler dahi hsn-i itikdla kemle
ererler. Zr bunlar tabaka-i evveliyede olnlar gibi deillerdir. Amma mukallid
onlardan mteebbih-i mbtel olanlardan ldirler. Ve mteebbeh-i mbtel
olanlar dahi u kimselerdir ki, evliynn stlaht ve bdtn rene ve kabl-el-
tasfyetl-nefsi nesh edip ird- nssa bery- hret eyhlie mbderet ede.
Halbki eriat nedir? ve tarikat nedir? Bilmeye. Hemen kendi hevsna tbi ola.
te bu vasfl kimseye beyat edilmeye. Kimlere beyat edilir, kimlere edilmez
hususlar malmun olduktan sonra urs dahi mlmun olsunki, hkm-
tarkattan birisi dahi budur ki meydan- muhabbette hizmet eden hvndan birisi
mrd rah- hakkat ve mecma- bahr mrifet baz diyr- harda bulunan tlibn
ird ve memlekette bulunan ihvn dini dahi, kz iin sthlf eylese tark-i
ettrde ona rehber derler. Tark-i liyede bu gibi halife yani rehber oln kimse
kendisinde zuhr eden hlt ve tlib-i hakk olan mtktta vuku bulan ak
evk ve her zuhr eden kemlt kendisinden bilmeyip pri bulunan halife-i
ekmelin himmet-i ruhniyesinden anlaya ve bu gibi hlt zuhr eyledike
kendisini pirinde mahv ve fen-i tammle fn edip, kendsinde kendisinin olarak
bir mlk brakmaya. Hatta teslm olunan (19) ihvna evrd ve ezkrlarn talim ve
tefhime ruhsat verilmi ise talm ve tefhim edip, teslim olan ihvnn isim ve
ahvllerini pirine arz eder. Ve eer evrd ve ezkr talim ve tefhimine ruhsat yok
ise ihvana delletle tlibn halfe-i ekmel olan prine yazar. Ve
oradan ald emir zerine telkin ve tarif buyurur. Zr rehber olan zt aradan
kp mrt- kalb nr-i ftb pre mukbil tutarak mrd-i msteslimin keyfiyeti
pre ulatrmak iin halife, yani rehber tayin olunmutur. Ve vazfesi dahi slikn
ve tlibn hvl ve erkn ve slik olduu tarikt- liyenin erkn ve usl vechle

150
halka-i zkri tekil ve tlbnn gnllerini nr-i muhabbetle tenvir ve halife-i
ekmeli olan zatn aftab gnlne kayar ve bend-i leh fuyuzat- ilahiyenin
inikasna kabiliyet kesb ettirmekten ibarettir.Ve bu da ak evk ile olabilecei
mstani arz olduundan halife-i ekmelin evsf ve ahlk ve tlibna olan
efkatlerinden tlibna beyanla mridini tlbana ve tlibnn sdk ve ihlslarn
mrdine arz ile tlibleride mridine sevdirirde bu iki muhabbetten kv ile
kmamak yek-dierine infimmndan hsl olan te prelerinin dalar ihrk
eyledii gibi gnllerde kdrt- m-svdan bir ey brakmaz. Cmlesini ihrkla
zulmt- msiv nr-i muhabbet-i lahiyyeye mnkalib olur. Burada bir gzel
hikye htrma geldi. Derviin birisi eyhi huzuruna gelir. Cenb- Seyyid-l-
kevneyn sallallah tela aleyhi vesellem hazretlerine k olduundan bahsle ry
da olsun bir defack grmek arzusunda bulunduu hlde gremediini mteessif
olduunu beynla resini sual eylediinde; eyhi bulunan zt dahi olum
kolaydr. Bu gn akama kadar tuzlu yemeklerden zydece ekl et ve su da ime.
Susuz olduun hlde yat. Sabha kadar ne mhede edersen gel. Hayr ve er,
bende on gre derdinin dermnn bulaym der. B-re dervi dahi eyhinin emr
vechiyle akama kadar tuzlu yemeklerden ekl eder ve suda iimez. Susuz olarak
yatar. Rysnda ok souk sularn bnda su ier ier kanmaz ve doymaz. Ve
sbha kadar sularn bandan ayrlmaz olduu ve bu hal zere uyanp eyhi
bulunan zt gidip rysn sylediinde; olum ite hlini grdn m, bu gn
suya ityk eylediin sebeble sabha kadar suyun meclisinde devr olmadn. Eer
Seyyid-l-kevneyn sallallah tela aleyhi vesellem hazretlerine dahi suya olan
itiykn gibi itiykn olsa idi, bir dakika meclisinden devr olmaz idin. md bu i
fevr dav ile olmaz. Bu sadete ermee ask muhabbet lazm. Ve on da abd ve
ubdiyetle ve devam- zkr ve salt- selm ve snnet-i resle ittib ile re
bulunur. Yolunda fermn buyurmu ve hakikaten doru buyurmutur. te bu
mnsebette aktan dahi bir pra sz sylemek lazm geldi.Ab u killden
mahlkun yani kendin gibi bir mahlkun ak ve muhabbeti senin sabr ve rmn
alr bi-sabr ve ram eder. Gnlnde onun muhabbetinden baka bir ey brakmaz.
Hadd ve hline meftnun ve dnde de hayline pay-bendesn sdk ve saf ile
onun emrine yle matb olursun ki dny ve m-fih gzne p kadar
grnmez.Ve ml ve m mulknde gzne zerre kadar grnmez. Yolunda cmle

151
varn fed edersin. O mahbbun gnlnde yle mekn tutmutur ki, onun
muhabbetinden bakasna yer kalmamtr. Ve ondan bakasyla muhabbet
eylemek istemezsin ve onun hayli gznden gitmez ve gzn yumarsn
gnlnden gitmez. Yani muhabbeti zhir ve btnn ihta eder. Ve o mahbbesini
o kadar tasdik eder ki, onsuz bir nefs-i sbir olmazsn. Ve onun sevdsyla rsvy
olmaktan da zerrece havf etmezsin. Ve o cnn senden cn taleb ederse cnn
dahi fed eder. Ve bana dahi vuracak olursa, bn nne tutrsn. Bir ak ki
onun bnyd ve ess arzu-yi nefsn zeredir. Buncaleyn fitne
edici ve hkm cr ve nfizdir. Ak- meczi byle olur ise pes aceb m
zannedersin. Slkn ehl-i tarkattan yani ehl-i lahiyenin ak- hakik derysna
gark olurlar. Onlar cnna muhabbetleri sebeble cndan fri ve azdelerdi. Ve
mahbblarn zkr sebebiyle dny ve m-fihdan frilerdir. Hdy zkr
eylemek sebebiyle halkdan kamlardr. Ve sk-yi ezelin (20) mestleridr ki,
ihtyrlar bdesin dnmler. Ve yle medh ve l-yakl olmulardrki kendi
nefslerini dahi unutmulardr. Trk-i Hakk sliklerine nebtt ve arbtla l
eylemekte mmkn deildir. Zr onlarn dertleri dermn kabul etmez bir derttir.
Onlarn ezelde vk olan elest b-rabbkm kelam- erifi ln olduu gibi
kulaklarndadr. ve kl bela ferydyla c hurdadrlar. Bunlar emr- lah
ile btn leminde ahvl-i dnyya mutasarrflardr. Umr-i mahlkta
mbirelerdir. Ve lkin zhrde br kede skinlerdir ki hllerine kimse muttali
deil kademleri hkdir. Yani hareketlerinden kmse gh deil ve nefisleri
tendir. Yani mstecb-d-davettirler. Cenb- Allah onlarn dilediklerini kabul
eder. Bunlar bir nara ile birda yerinden koparrlar. Ve bir nemle ile bir ehri
birbire urrlar. Yani harb ederler. Ve bunlar rzgr gibi pnhndrlar. Yani
mahss deillerdir. Ve tasarruf-u dny ve bdet-i mevlda abuklardr. Ve
hacer gibi hm, amm gnlleri msebbih ve zkr-i hddr. Evkt- seherde o
kadar zr u efgan ederler ki, gzlerinin y gzlerinden gaflet ve uyku ser-mesti
pk eder. Yani evk-i ilahi ve havf-i rabbani ile ladklarndan uyku hatrlarna
bile gelmez. Rz ve leyal bdet-i hd ve zkr-i mevl ile nefislerini zell ve
zebn ederler. Ve seher vakitlerinde de Hakka ibdet ile ibdet edemedik, menzil
ve maksda yetiemedik diye feryd ve fign ederler. Bunlar gece ve gndz
muhabbet-i lahi ve ak- rabbn derysna mstarak olduklarndan hayrette

152
kalp akl- man tasarrufundan el yumulardr. Ve Cenb- Mevlya ak ve
muhabbetler sebeble m-svdan el yumulardr. Hsl vahdet hlis arbn her
kim n eyledi, dny ve hiret ferm edip, Allahtan bakasna gnl verip
iltift eylemedi. md ey slik bu mertebeye ermek mrd edersen evvelen bilde
evsf beyn olunan bir halife-i ekmel bulup beyat eylemen lazmdr. Ke-m
kle Allah Tela (vettebi ileyh el-vesileti smme chd) buna delildir.
Kendini gnh deryasna mstarak olmu kys edip ve bu hlde
Allahtan baka meded ve nyet edecek bir kimsenin olmadn bilip keml-i
hu ve bab- ilahiyede tezelll ile behr-i yevm ekallen yz istifr ve bin
salavat- erif ve bebin zkr-i lah kratla eri erifi ba tc edip ve be vakit
namz ed ile teheccd ve salt- evvbin ve salt- duh ve secde-i kr ed
eyledikten sonrada lmeye nefsi rz edip hzr-ba olmak ve ben Allah
grmyorsam da Cenb- Allah beni grr ve her bir hl ve mumelatmda ban
benden dha zyde vkftr diyerek bir n ve bir dakka gfl olmamaya alp ve
her bir mumeltnda mesl olacan dahi keml-i yakinle bilip ona gre i etmek
lzm. Ve her hlde kul olmak iktz eder. Zr tarkmz abdiyyettir. Abdyyetin
ne olduunu blhire arz ederim. Lakin muhtasaran burda bir para beyn
ederim. Bir hizmet vardr ki, mukbilinde mkafat gzetilir. Bu her kesin krdr.
Bir hizmette var ki efendisinin ltf ve inyetine mstarak olmu ve her nda
binlerce eltfn grmekte olduunu efendisn ne sretle rz edeceinde hayrette
kalm, elinden geldii kadar efendisinin emrini tutar ve nevhyesinden ictnb
eder. Ve bunu dahi ltf-u rabbn bilip artk keml-i hayretle zkr eylemez. ll
efendisini zikreder, medh eylemez ill efendisini medh eder. Vel-hsl efendisinin
ak evk muhabbet ve rzsn talepten baka gnlnde bir ey brakmazda, her
ne ederse rz-y lahi iin eder. Ve hurde-i tarikat olan kef-i srden ve kermet-i
kevniyyeden ilm taleb ve kmy ve simy ve havs- esm ve havs- Kuran ve
bunlarn ehillerinden eder. Ve her bir hl ve mumeltnda matlb ve
maksad Allah ve rzs Allah olur. Ve bununla berber de Hakk- ubudyyet ile
ibdet ve Hakk- kr le kir ve Hakk- zikir ile zkir ve Hakk- marfetle rif
olamadn itirafla keml-i acz ve noksanla bb- emne sarlp dem-be-dem
kusrunun afvv iinde alar. Vesselm.

153
 Mektup 9

(21) eyh Mehmed Sdk Hazretleri Kastamonu vlyetinde Tosya

kazasndan Ganizde demekle maruf pederleri hmed Nr hazretlerinin halife-i
ekmel ve bin ikiyz seksen be sene-i hicriyesinde makamna kim olup bin
yz otuz sene-i hicriyesinde irtihl-i dr-i bek buyurmu ve krk sekiz sene
ser-hlfet postunda kudla slikn rd etmitir. Mrn ileyhin hl ve ahvl
gayetle mestr ve tammiyle fn olup, hl-i feny kendiye hl ve bazen sulke
mtedir sz syledii vakitlerde syledii szleri ehlullah efendilerimizden
rivyetle syler. Ve bize dahi yokluu tarif ederek; bir slik kendisinden gnhkr
grr ise marr olduunu ve cmle mahlkttan kendisini edn grr bu da
ibtd-y slk ve kendisini ve hlini fn edip mlkte Malikl-Mlk olmann
Allah olduunu hl edenlere nihyet slke vsl olduunu ve bu yolda ehlullah
efendilerimizin tasvir eyledikleri u hneymeyi tafsilen beyn ve ite bu
hneyme mucibince slk eylemek lazm olduunu irde buyururlar idi. te o
hneymeyi teberruken ve tafslen yzyorum. Gnlmn perdesini silip cn
kula ile dinle. Allahmme el-feth len hazl-knz. Ve ekef len hazh el-
rumz. Benim cnm olum hestre seyr-i sefer ve sahr-y fenda siyk
olduumuz esnda h- bekdan bir lfet istkmet ihsn olundukta cns reyden
ry misilli beyn-en nevmi vel-yakaza gy vkada olan budur ki sahry
fennn ehir ve kurlarndan bir ehr-i azime uradm ki tl ve arzn gz ihta
etmez. O ehrin ierisinde olan mahlkun kesreti bir mertebede ki sokanda rhat
gezilmez. Ve halisi cmle chnda mevcd mahlkun her snfndan mahlk;
Arab, Acem, Trk, Rum cmle keferenin env-i onda mevcut bulunmakla
hayrette hayrn bir aceb seyrn vki olup, o ehrin vasatnda bir azim kala
olmuki, bur eflk beraber ve h suverde bir zulmet mhede
ettim. btd fehm ettimki hric suverde vk olan bu ehre ems-i hakikatten bir
ule dmemi ve dmez. Ve halisini grdm fehim ettim ki, bu ehir
hlisinin gnlleri dahi dr- zulmettir. Zra merebleri kelb-es bir lokma iin
birbirleriyle hrlr birbirlerin yrtarlar ve ehvet ve gazablar
glib olmakla tabat- nriyeleri galebe ettiinde birbirlerini katlederler. Ve znya
meyl ve rabetleri galib olduundan bir fhie avrat ardna bei dp baz
kere birbirlerini ksknp helk ederler. Ve livtadan ziyde hazz ederler. Sirkat ve

154
bhtn ve ftra ve eribe hamr ve gaybet det-i mstemrreleri olup, bir zerre
Hakktan havf etmez. Ve bu gnh- kebireyi liyenlerin ekseris slmdan ve
bazlar dahi lemdan olup. emr-i marf ve nehy-i anil-mnker eden lem ve
viz ve hulemas dahi o ehirde zuhur edip o ehir ahalisinin s hlnden n br
vechle lfet edemeyip o ehr-i azmin vasatnda olan kalaya hicret ederlermi.
Fakr dahi o ehirde bir miktr misfir oldum. Ve murd ettimki bu ehrin bir sz
anlar lemsndan birini bulup bu ehrin smini ve hkimini ve vlisini sl
edeyim. Ve lemsndan birini bulup sl ettiimde buyurdu ki; bu ehrin ismine
ehr-i emmre derler. Dire-i gaflet ve dr- zulmettir. Ve pdihna akl ve
ma derler. Bir lim ve hikmette mhir mneccim ve mhteds ve hekim ve
tabib ve kil ve ndir ki, krre-i zeminde bir daha akrn yoktur dediinde
pdihn vezirleri kimdir. Diye sl ettiimde dahi vezirleri kuvve-i
ve hiss-i mterekedir. Ve kethds ve vekil-i harc kuvve-i vhime ve vesvstr.
Ve sir etbndan sl ettiimde haber verdiine gre anladm ve bildim ki cem
ahlk- zemime ile mezmm olan kimseler, akl- ma nm pdihn emektr ve
muharrem esrr olmu. Fakir dahi akl ve ma ve berkatta std- kmil olduun
bildiimde sebeb-i maiet olmak iin onun yannda tahsl-i marifet sevdsyla bir
zamn hizmetinde oldum. stddn pend edip ifrt- muhabbetle mrifet kesb
ettirip beni yannda muharrem-i esrar eylediinde her katta mehr-i cihn olup
beyn-en-ns hezr-fen oldum. Lkin akl- maan zr hkmnde olan mahlkun
cmlesi cemi msiyeyi mrtekb olup akl- ma iklim- vcdede pdih
olmakla bunlarn bir isynlarn grrken men etmekle (22) kudret olmadndan
ruhumu azim gelip rifan bir gn akln uurlayp dedim ki, padihm senin bu
ehrin lems ilimleriyle mil olmaz ve Hakktan havf etmezler. Ve chlleri dahi
tib ve mstagfir olmazlar ve gnllerinden nr- mn lemet etmez. Mutlak
surette insn ve srette hayvn bil ki bel-hm edall buna hikmettir dediimde.
Cevap verdi ki; bunlar benim hlimden deildir. Kadimden blis bu ehrin
halkn btan karmtr. Vesvs cem etbyla bu ehrin halkyla lfet edip
festlarnda muharremleri olmutur. O sebeble festlarnn define bir tedbir
edemedim. Dediinde emmre ehrinden hcret etmee niyet edip dedim k,
pdihm bu abd- ciz bende-gn ettiin kerem ve nyeti bir kimseye etmedin.
Saye-i devletnde nice saflar ettim. Ve env-i ahbb ve etb ile nice seneler saz

155
ve sz ve lub ve hev ile zevk safda bulundum. Pdihm yasak etmeyip
ruhsat verdin zevk safmz bu klmde nihyet buldu. zn-i erifeniz olur ise
fakr bir seyyahm bu ehrin vasatnda olan kalaye varaym, dediimde
buyurdular ki; o kalaye levvme diresi derler. O kala dahi benim zr-
destimdedir. Lakin levvme ahlisi bu ehr-i emmre ahlisine kyas olmaz. Bu
ehr-i emmrede blis kadm skn olduundan bu ehr-i emmre ahlisine tvbe
myessir olmaz. Lkn levvme ehrine vesvs tammyla tasallut edemez. Ve
onlar dahi gnh- kebire mrtekib olup, ileri zina ve livta ve eribe hamr ve
gaybet ve sirkat ve bhtan ise de der-akab tvbe ederler. Ve ndim olup stigfr
ederler, deyip akl- ma skt ettiinde hemn levvme nm kalaye cn atp
kapsna vardm ki, kaps zerinde: (Et-tibu mn el-zenbi ke-men l zenbe-leh)
yazlm hemn oldum nda tib ve mstafir olup kala-i levvmeye dhl oldum.
Levme ahalisi emmre ehri ahlisi kadar deil nsf miktar ancak vardr. Bir
zamn onda misfir oldum. Levvme ahlsi lemsndan sul ettim. Fuhl-i
ulemsndan bir mftileri varm. Ziyretlerine vardm. Edep ile selm verdim.
Selmm tazm ile alp onun hizmetinde bir zamn okuyup yazp myessir
oluduum mktr ilim tahsl ve ahlisiyle sohbet edip, o levvme ehri
skinlerinden pdihlarnn ismini sual ettim. Pdihmz akl- matr. Bu
ehrimiz akl- ma hkmndedir. Ve tb kibir ve riy ve taassdir. Ve nice lim
ve fzl ve slih ve bid cnlar bu ehr-i levvmede mevctturlar. Dediklerinde
hatrma geldii bu ehr-i levvme ahlisinin ulem ve hulem meslei ve
mezhebi ve merebi malm oldu. Acab umm zere halk ne merebdedir, diye
hezr-an sretini tutup grdm ki bu ehrin ulemas ve bdi ve zhidliin bahl
ve haset ve kibir taassub ve nefsaniyyet ve gaybet ve haset ve nifk merebleri
bulunmak, gyet ebrrlar ve hlmleriyle lfet ettim grdm ki, ebrrlar
cehennem havfinden avf ve mafiret midiyle ibdet ve tat ederler. Ve cennet
arzusuyla nefisleri safs iin leyl ve nehr rhat olup cennet saflar ve hri ve
glmn saflarn biri birine vasf edip yek-dierini tark-i cennete tergib ederler.
bidlerinden bir zta emmre ahlisinden ikyet ettim. Buyurdu ki o emmre
ehrinin halk bir alay kafir ve mfsit ve ktil ve trik-s-salat ve zn ve lt ve
rb-l-hamrlardr. Ve cmleside frka- .Onlar bizim
levvme ehrimize gelmezler ve gelenleride yoktur. Ve onlardan baz kimseye

156
hdyet olunca, o ehirden hcret edip bu ehr-i levvmeye gelip, fiillerinden
ndim olup tvbe ve istifr ederler. Zr emmre ehri ahlisine onda iken tvbe
myesser olmaz. Ve efaata mstehak olamazlar. Dediinde ehirleri bulunan
levvme ehri iinde ki kalann halinden dahi sual edip buyurdular ki; o kalann
ism (mlhime) dir. Ve pdihlarnn smine akl- maad derler. Vezirinin ismine
sultn- ak derler. O ehr-i mlhimeye bizden asla giden olmaz. Ve baz kimse
hcret edip gider ise bir dahi o kimseye levvame ehrimize koymayz. Zir onlar o
ehr-i mlhimenin veziri aka gayetle tbi olup ve muhabbet edip ak cn ve ba
ve evld u yl u ml fed ederlermi. Bizim sultnmz akl- man tedbir ve
tasarrufuna itibr etmeyip ve teslm olmayp rz ve nmusu (23) ve zhd terk
edip tasarruf ve tasavvuf diye okuyup bir miktr kitaplar yazmlar ki, nez
bllhi tela bir harfi er-i erif kitaplarna mutbk deil ve ilerinde mrd ve
dell ve rehber addolunur. Baz kimseleri vardr ki, hrka ve ta ve ab giyip
srette kisve-i ehlullah ile olup kavl ve fiilleri er-i-erife mugayirdir. Onlarn
emirlerine imtisl ederlermi. Nezu billh onlarn cmlesi frka-i ehl-i
tark bulunmulardr. Zinhr o mlhime kalasine uramayasn ki onlar saz, sz ve
name ve tanbur ve zevk ve ney, kudm ile Allah derler. Onlar bizim levvme
ehrimize gelip mziklerini cr edemezler. Bizim ulemmzda gayret-i diniye
glip olmakla ittifk edip ahkm- eryye ve eri-Allah ile ktaplarmzda cem
olup nef ederiz. Ve nce adamlarn zkir ettiklerini haber aldmzda katl ederiz.
Bizde olan ulem ve hulem ve bid ve zhid ehr-i mlhimede bir vechile
bulunmaz. Ve bulunmu kbil deildir, dedikte o levvme ehrinden dahi nefret
edip levvmeden ieri olan mlhme-i mbreke ehrine tevecch edip kalasi
kapsna vardmda kapsnn zerinde: (Bb- cennet mektb l ilhe ill-Allah)
yazlm olduunu grdm. Ve o kelime-i tayyibeyi okudum der-akab Allaha
secde-i kr edip mlhime ehrine dhil oldum. Nakibendi- veysi tekkesinde
kmet edip zevk evk ve sz sz ve name ve zikrullah ile ahlisini her-dem
saf edip beynlerinde nz kibir ve fest ve hased ve buz ve advet yoktur. Al
ve edns birbirine izz ve krm ve tevkr ve ihtirm edip meclislerinde
sohbetleri dl-ber ve ddr ve zkrullah edip dima saf-y ruhni ile ahlisi
cefdan r cennet safsndan mtelezziz olduklarn mhede eyledim. Ve bir
zamn onda ikmet eyledim ve ehr-i mlhime ahalsinde saf-y ruhni ve

157
csmni muhy bulunmakla hllerine hayrn olup ve o ehirde hsn- zan olunur
ihtiyr ve rif bir cndan sul eyledm ki azzim bir siyh fakrim gnl
marazlarndan gaflet ve zulmet nm marazlarna mbtelym. Bu mlhime
ehrnde gnl illetlerine dev eder, tbb-i hzk bulunur mu, ltf edip haber
verin diyip ve o zt- erifin ismini sul ettiimde buyurdu ki, benim ismime
hidyet derler. Ezelden bu na gelinceye kadar benden yln sdr olmamtr. Ve
hizmetim ancak ehr-i vuslat tarkini cndan sul eden tlb- ddre yolunu
sohbetle haber vermektir. Sen dahi k ve sdk bir fakirsin cn kulan ap
szlerimi cndan dinle ki i bu skin olduun ehr-i mlhime dert mahallesdir.
Biri her bir erlerini ihta etmitir. Bu senin ikmet eylemekte olduun mahallenin
ismine mahelle-i mukalledin derler. Bu senin aradn tabb-i hzk bu mahall-i
mukalledinde skin olmaz ki, senin senden olan gaflet ve gnl zulmetine ve irk-
i hafiye ila eyleye. Hlen tabb sretinde olup t ve hrka ile eyh
sretinde olanlar rfan kalpta rifler ve mukallid ve mfsit mddeler ve
davalarn gnlden isbta kdir olmayan mddelerdir. Ahlk- zemme ve irk-i
haf ve hret ve ehvet ve maraz- ehvet ve ekl-i arab ve lezzet-i cm ve lub u
lehv nsynda maksadlarn hasr edp ve mukalled rifler ise dilleri gyetle mahf
ve mdrik ve zek olduklar lsnlar dma zkirde olduundan esm-i lahiyenin
tesirini mhede eylediklerinden bu mahallede senin maraz kalbine ve gaflet ve
nisynna merhem-i f verir tbb-i hzik yoktur. Bu mahalle-i mukalledeyn den
hicret edip kala- (mutmanne) tarafnda mahalle-i mchede vardr. O mahalleye
vr ve yaknda derdine dermn eder tbb bulunur, dediinde hemn musadda
hy ve hevdan frig o lemde sultnlk budur deyip mahalle-i mchedeye varp
misfir oldum. Ahlisni grdm ki, edib ve zkir ve kir ve mchede oru,
namz ve ibdetin envile megul skin ve skit ve lim ve mil ve fazllaryla
grtm, Bildim ki, bunlarn bu misilli hareketleri ahlk- zemmeden ve irk-i
hafden ve zulmet ve gafletten azd olup mutmenne kalasine dhl olmakla
stidd kesb edp (irciy) hitabna mstehk olup bb- rzda mkim ve ikmet
iinmi. Fakir dahi nice seneler onlar gibi hareket edip bir n zikri ve fikri terk
etmeyip sabr ve tahamml ve kanat ve gayretle mchededen hl olmadm.
Lakin rk-i haf ve zulmet ve gafletten halsa re bulamadm. Skin olduum
mchede mahellesi tabblerine rc eyledim ki benim illetim irk-i hafi ve gaflet

158
ve zulmettir. nyet buyurup bir merhem- f ihsn buyursan dedim. Cevp
verdiler; buras mahalle-i mchededir. Bu mahallede derdine dermn yoktur.
Lakn mutmenne kalasne krb bir mahalle daha vardr. O mahalleye mahalle-i
murkabe ve mahalle-i mncat derler. Bu senin illetine il eder, tabb onda
bulunur, dediklerinde hemn mahalle-i murkabeye vardm. Grdm ki ahlisi
zikr- kalb shibleri olub hu ve huz ve huzrunda mell ve mahrm ve b-
nutk ve b-lisn zhirleri harb ve btnlar mamr olup ve merebleri halm ve
selim ve teslm ve havf-i Hdadn baka birbirleriyle lfet ve sohbet etmezler. Ve
ilim ve hikmet ile asl birbirlerini murkabedan men etmezler. Ve birbirlerinin
huzrlarna mn olmazlar. Fakr dahi o murkabe mahallesne vardm. Ve nice
seneler ikmet edip onlar gibi vazifeme devam eyledim. Lakn gafletten azde
oldum. Amm irk-i hafden ve gnl zulmetinden azde olmadm. Gzm yal
olup zr- giryn hayrette hayrn bir garib sayrna uradm gamda gark olup her
nda lmei arzu edip, lmeden baka re bulamadm. Ve lmek dahi yed-
ihtiyrmda olmadndan mell ve mahzn murkabede dururken yine
mukaddem nush eden nsh gibi hdyet-i hakk tm zuhr edip hl-i perinma
merhamet edip buyurdular ki, Ey gurbette esir ve zr- giryn sen derdine bu hl
ile dermn bulamazsn. Bu mahalle-i murkabeden ge mutmainne kalas kaps
nnde bir mahalle vardr. Adna mahalle-i fen derler. Ona ge (efnv smme
efnv febkuv smme ebkuv) ilerisi sana ayn olur. Ve maraz- irk-i hafi ve gaflet
ve gnl zulmetine onda dev eder mahv ve fn ve b-vcud olan tabib-i hazikler
il edip hals olursun dedi. Ondan mahalle-i fenya varp misfir oldum.
Ahlisini grdm ki ll gibi skt habs gibi nutka tkatlar yok. Shhatlerinden
kat md etmiler. Hemn melek-l-mevte muntazr olup durmular. Ve
mahallelerine gelip gidenlerden haber aldm, grdm ki kendilerinde bir mlk
bulamayp, mlk tamamyla mlik el-mlke teslim ve env ibdat ile megul
olduklar hlde, ettikleri ibdat ve tti kendilerine ml olmayp mahz Cenb-
Vhib-l-aty hazretlerinin bir niam- lahiyesi kys ile her bir hllerinde niam-
ilahiyeye mstarak oldukarn bilip krnden aczlerini itirfla hayrette hayrn
olarak dnya ve ukb ve mr terk ve havf recdan geip ve saf ve cefa ve
lezzet-i cismni ve lezzet-i ruhn ile mukayyed olmayp mtellezziz olmazlar.
Onlarn hllerine bakp fkr dahi bir nice seneler onlar gibi ettim. Zhirimi onlara

159
takld ile mutbk amm btn hlleri bir vechle malm olmayp fen ve hal-i
fenay tarif mmkn olmayp, o halde mahalle-i fena da dahi bir gam ve lme
uradm ki hlmi tabbe arz ettim ki bende benim olarak mlkm olarak mlkm
zere bir vcud bulamadm. Benim derdim, ben benim bildiim vcuda mlk
shibi hzr ve nazrdr. Vcud benim demek yln, yalan ise cem edynda
harm. Ve taleb dahi irk-i hafden vki olup ben ise irk-i hafden hals olmak
iin siyh oldum. Ve bu hlde dahi acz ve hayretim ziyde olup bil-cmle
murdmdan fri olup gzm ys gnden gne bil-ihtiyr zyde olmaya
balad. Talibim ve matlubum dahi var. Ka adama zhir olur. Bilmem ne re
klaym dilde olan ihtrtma vkit olan Alm-is-srr vel-hafiyyt hlime rahm
edip gnllerde tlib- ddr terbiyesine memur olan ilhm- melek bu garib ve
bi-kes ve b-vcudun hline rahim edip izn-i Hakk ile ilhm- rabbn kitbndan
okutup, ibtd ifn-yi efl lazmdr, dediinde hemen elimi uzatmak murd
eylediimde grdm ki, bu elim gibi ansr- Erbaa dan mrekkeb bir
mandr. Elim benim deil fal lemm yurddir. Ve ben de bir fiil yoktur. Ve
benden sdr olacak ne var ise o fale ve onun kuvvet ve kudretine havle edip,
cmlesinin suret-i beerde vk olan efalden fri olup tammyla fen-y efl
ne demektir. lham- melek vstasyla sermedi srrna vkf olup (25) hamd ve
senlarda oldum. Eer ulemdan baz tasarrufa n olanlar bu fen-y efle
Kuran- kerimde bir delil var mdr? Var ise; (Kl klli min nd-Allah) ayetleri
sende ayndr. Hatta Hazreti brhim Aleyhisselmn nr- nemrda atldnda
bil-cmle eyaya mvekkil olan melike-i krm hazrt Cenb- Vhib-l-Aty
hazretlerinin izin ve iczetleriyle, Hazreti brhim Aleyhisselma gelip y brhim
Cenb- Hlik-i mevcudat hazretleri bizi emrine msahhar eyledi. Emreyle imdi
bu ate sndrelim diye iltc eylediklerinde; Hazreti Hallullahn benim sizin
muvenetinize ihtiycm yoktur, dediinde, Hazreti Cebril Aleyhisselm Cenb-
Vhib-l-atya hazretlerine iltc eylediinde y Cebrl bende benim olarak bir
mlkm yoktur. Bana mlik Cenb- Hlik- mevcudttr. Hlimi benden zyde
bilir alimss-srr vel-hafiyttr. Eer rzs beni yakmakta ise, benim murdm
murd- ilhide fn olmutur. Murdm ancak rzsdr. Ve eer yakmay murd
eyledi ise, mahluktta kendi ztyla bir eyi yapmaya kuvvet ve kudreti yoktur.
Her eyada ve mahluktta kuvvet ve kudret ile kimdir. Mahlukt kendi kudretiyle

160
bir eye kdir deildir. Diye cevp verdiinde; Cenb- Vhibl-Aty
hazretlerinin; y nr Hallim tabiat- beeriyeden kt, sende tabiat- nrndan k
ve Hallim zerine serin ve selm ol fermn- lahiyesi, hem hl-i feny bu
mmete bildirmek ve hem de makm- fenda olanlarn ind-i ilahiyede
derecelerini gstermek olduu bu hle n olanlara rendr. Hatta Seyyid-l
Kevneyn sallallah tela aleyhi vesellem hazretlerinin Hayber kalasini feth
eylediinde bir yahdinin semm katm olduu kuzu kebb kendisinde semm
olduunu haber vermi olduu hlede ekl etmi ve nihyet ehdet ve irthl-i dr-i
bek buyurmasna, o kebbta olan semmin tesiriyle lmesi ve Hazreti Sddk-
Ekber radyallah tela anh hazretlerinin Cenb- Seyyid-l-Kevneyn sallallah
tela aleyhi vesellem hazretleri ile hicret eyledikleri esnda htf eyledikleri
maarada ejderhnn ayandan soktuu ve bilhire o cerhanin tesiriyle ehden
vefat eylemesi. Ve Hazreti mer radyallah tela anh hazretlerinin klesi
tarafndan mbrek sadrlarndan cerh edilip o vktin cerrhlar cerihasn
diktiklerinde, krmar ise dikiin sklp bir dha dikilmek kbil olmayacan
ve bu sebeble mteessiren vefat edece cerrhlar tarafndan ekden tenbih
olunduu hlde, namz vakti olduunda tenbiht- vkay dinlemeyip namaza
kym ve bu sebeple cerihasnn sklp cerihann tesiriyle ehden veft
buyurulmas. Ve Hazreti Osmn radyallah tela anh hazretlerinin ehadetine
kym edenlere mdfaa etmek isteyen klelerine, her kim mdfaaya kyam
eylemez ve beni kendi hlime brakr giderse zd eyledim, yolunda klelerine
emr veripte kaz-i lahiyeye rz olduu hlde ehd olmas. Hazreti Ali Kerem
Allah veche ve radiyallah tela anh hazretlerinin habs bildii hlde yannda
besledii ve berberinde kazlara gtrd ve hatta ehd olaca esnda Kfede
Kfe Cmi erif ierisinde habs-i mruf ve makhrun mrn-ileyh ehd
eylemee hazrlanm frsat gzetmek zere Cm erifte yattn mrn-ileyh
hazretleri mhede ve ayayla bir dekmik urp kalk hizmetine muhy ol
greyim seni, merd-ne olasn diyip, kendsinin namza durmas ve namz
klarken o habsn evvelce hzrlam zehr ile edd olunmu kl ile mbrek
bandar cerh edip ehdetine sebeb olmas. Buna mmsil bil-cmle enb ve
evlynn bir h ile eflk ve belki btn lem hdya ktidrlar var iken kaz-i
ilahiyeye rz olup her birisi d ve en zayf bir zlimin ellerinde ehiden veft

161
eylemeleri bu fen ve hl-i feny bildirip ve herkesi tergib eylemek iin olduu
bedhidir. Bakmazmsn bir kelbn lesi bir tuzlu gle braklm olsa, o kelbin
lesi sl murdrdr ve lesi dahi murdr olduu hlde mddet-i medde tuzla
glde kalmakla o le tamamyle tuza munkalib olsa ve vcud- evvelinden bir
eyi kalmam olsa ekl hell olur. Ve lakin o lenin vcud- evvelinden bir azs
bk kalm olsa onun bk kalan vcud- slisi hakknda (26) ulem beynlerinde
ihtilf olmutur. Baz ulema der ki; vcud- aslisinden bk kalan cziyyesi olur
ise mn olmaz cmlesi tuz hkmndedir. Ve bazs dahi vcud- sliden
mdemki bir kl bkidir cmle vcudu o bk kalan vcud- sliyenin bkisi
hkmndedir. Ekl hell bki kalan vcud bir kl olursa
diye cevp verdikleri dahi fen ve hl-i feny meyyiddir. Hle mtevakkftr kl
ile tarf ve tabr mmkn olmaz. El-hl l yarif bl-kal dir. Ehline gre
malmdur. Bundan sonra lhm- melek vastasyla avn-i hakla fen-y sft
etmeye tevecch olunup baktm nazar benim deil ve sylediim kelmda
alkam yok, lisn benim deil. Nefs-i ntkay bilmem n-r zhr ve btnda
olan sfatmdan kat-i alka cmle rhumla ve cismimle ve havssa ve
kuvlarmla ben beni zt- farz ettim. Grdm ki farz ettiim dahi ensiye ban
irk-i hafdir. yleki mlknde ne alakam vardr. Diyrn ni-r kaldm cmle
ztm mahv ve fn kldm. Amm yine talebden fan olamadm. Fikr ettimki
vel-taleb ayn el-abd. Ben bu benlikte ne belya uradm.Vallahi bi-kulli eyin
mhit hvel-evvel velhiru velzhr velbtnu ve hve b-klli eyin alm
sermedi zhir olup, ondan mutv kalbe en temutv ye mahzar olmaya tevecch
ettim. Yine irk-i hfiki bir ben ve birde tevecchm varm. Gya bu dahi yln
derde dtm ki mnct ettim ve tevecch ettim ve taleb ettim bir garib mnki
hallen mkl-i n-r cmlesini shibine teslim edip bb- rzda mukm olup
hl-i nezda shib-i fr olan hasta misilli trifi mmkn olmayan bir makmda
dim lmeye muntazr, akl- bi ur ayn millet gibi bir zamn bu hlde oldum.
Kalbik diyip gnl fetvsna mrcaat ettim. Cevp verdi ki; senin senden
zuhr eden nefsinden mdemki haberin vardr dersen, irciy hitbn g
edemezsin. Cevbn fehm ve idrk eylediimde mceddiden mevt-i irde ile
lmeye muhy olup ve bu hlede istirk derler imi. Bu hl dahi zuhr edip
sermede bi-harf ve b-savt irciiy hitb gibi bir hl zuhr etmekle o nda bir

162
gnde tarifi mmkn olmayan bir lezzet-i manevi vki olup mest ve medh
olup bilhere bdr oldum. Ve bade akl- ma ile fikr eyledim ki bu ne hldir
akl- ma o esrra vakf olamaz imi. B-haber olduundan fikr ile emr-i ilah
vkf olunmayaca malm olup davadan fri oldum. Ey ihvn skn hatrnza
bu eyh bu szleri nereden karyor slku subete dryor. Biz bu szleri
imdiye kadar duymadk diye bir ey getirmeyiniz. Evvelen bilin ki slk her bir
mslim ve mslimeye farz- ayndr. Kim ne der ise desin, kulama girmez. Zr
bugn ki slm olan bir mhtediyeye ahkm- islmiyeden her ne var ise cmlesi
de ashb- rasul rdvn-Allah tel aleyhim ecmain hazretlerine nsl farz oldu
ise ylece farz olmutur. Ashbn dini baka ve bugn ki mslmann dini baka
deildir. Her bir fert Cenb- Seyyid-l-Kevneyn sallallah tel aleyhi vesellem
efendimizin getirdii din ile mkelleftir. Bunu inkr eden kfir olaca ikredir.
byle olunca zerine meselen hacc farz olan bir kimse, yolun zahmet ve
meakkatlerinden esn-yi-rhta hrsz havfndan ve yre hri edilmesinden havf
ile hacca gitmemi olsa, o damn u evhm haccn farziyyetini skt edemedii
gibi, unun ve bunun evhmlarna kaplpta slkten ictinb eyledii cihetle tark-i
mstakime slik olmamas slki skt edemez. Mdem ki kulsun kulluk lazm ve
fert olmak Hlik bilmeye mtevakkf olduu gibi, Hliki bilen dahi emrine
mtsl ve nevhiyesinden ictinb ile olur. Vel-hsl en evvel slma farz olan L
ilhe illallah Muhammed Raslullah kelime-i tayyibesini kalb ile tasdik ve lisn
ile ikrr edip irk-i cel ve hfiden hlas ile berber kalbini telvist- msvdan
tathr ve muhabbet-i ilah ile al mertbhim tathr eylemedike dier ibdet farz
olmaz. (27) Bu tathrt dahi evvelen slik itkdn ehl-i snnet vel-cemat
itikdna tatbik etmek ve ikincisi ibdet ancak Allah iin olduunu ve Allahn
gayr iin olunan ibdt ve tt merdd ve shibi kfir olduunu bilip, Cenb-
Vhb-l-Aty hazretleri iin ettii ibdetle Allahn gayry taleb eylemekle
denet olduunu bilip ctnb eylemenin lzm geldiini bilip ibdetini bu yolda
tathr eylemek lazm olduunu ve bunlar da ancak bir mrd-i znde hayye teslm
ve slk ile hsl olaca cihetle her mslim ve mslimeye slk lazm ve
elzemdir.Vakit dar ve kat dahi burada tamm olduu chetle bu gnlk bu kadar
ile iktif olundu. imdiye kadar makmt ve evliy-ullahn ahvllerinden bahs
eyledim. Bundan sonra dahi inllah tel mertib-i slk ve turuk-i aliyyenin

163
erkn ve ne yolda slk edileceini yazarm. Lakin sizden de ricm yazdm
yanlz kt zerinde kalmasn, okuyun. Hi olmazsa klen mertib-i slk
belleyiniz. nllah, Cenb- Allah hlni dahi ihsn eder. Bu yolda mchede
lazm. Mchedesiz dervilik evlenmeden ocuk talep etmeye benzer. Vesselm.

Mektup 10

Ganizde Mehmed Sdk Bab hazretlerinden sonra nbet bu abd- aciz,

b-re yani; Mehmed Hlid bin eyh hmed bin Hc Mustafa bin eyh mer
bin Mehmed Kdzdeye gelip bir pra tercme-i ahvli cizden bahs
eylemekten sliknn slk ve bu yolda ekilen lenin bir cilve-i rabbn
olduunu bildirmeklen bir vesile-i hasta olduuna zhb ve kil oldum da
denizden zerre olarak ctisr ve ite bu bbda mukaddime olmak zere u gazel
yazyorum: (Vahdet serbnda hayrn olmusun. Seyyh edp lemlere saln dost.
Bir tecell ile bezm-i elestte. Hastn edip ahd-i msk alan dost. Encm gnderip
mlk- dnyy. Yokluu derdime dermn klan dost. Vdii muhabbette ak
ateiyle. Yand bu benlim kald hemn dost. Halidin vrln yamaya verdin.
Oldu zkr fikrim imdi emn dost) fehvsnca malm ola ki, Cenb- Vcib-l
Vcud hazretleri Kitb- Vcb-l-Tekrim ve Hafya Lazm-el-Tazm de buyurur
ki; veleneblvennekm yani, ey rh- rzy ilahide sebt edenler ve
tarik-i vefda lf istikmet urup eref imtiyza tlib olanlar eerki erkam- sahayif
itikdnz bize vazh ve keyfiyet-i rsuh salhnz ve fesdnz biz azm--sna
mlmdur. Amm size dahi sizin hliknz malum eylemek in sz imtihn
ederiz. (Bi-eyin) bir nesne ile (min-el-havfi) ukubt uhreviye ve yahut mesibi
dnyeviyeden (vel-c) ki, o ibrettir y inkisr savlet kuvve-i eheviye in
kym- symdan (ve naksi min-el-emvli) o ibrettir ya beyn izhr nkyad
in ihrc hamse ve zekttan veya tuyn nefs in zuhrt hdisttan (vel-
enfsi) o ibrettir y vsta-i khletle tenkis kuvve-i nefsniyyeden veya vesile-i
emrzla tatil cevrih-i cismniyyeden (ves-semert) o ibrettir ya kllet-i
fevkihen ki nice b ve bostn semere-i ecere-i nevi insndr.
Ve mertib-i imtihn beyan olunduktan sonra buyurmu ki (ve beiris-sabirin)
yani beret ver sbirlere (ellezne) o sbirler ki (z esbethm musbetn) eer
onlara bir musibet vk olursa (klv nn lillahi ve inn ileyhi rcun) onlar

164
deler. Mebde-i vcdumuz Halik-i Ekber ve kbet-l-emr ona rcmuz
mukadderdir. bu yet- kerime muktezasnca mme-i bda umm bl-mildir.
Ve cemerbb- salh ve fesd imtihn in (ve-le neblvennekm) hasrna
dhildir. Amm o cmleden mevk mesibde dmen temkin tutup muztarib
olmayanlar ve mesdr- nevire htra teskin verip cz ve feza klmayanlar
istidd teif-i beret bulmular,(28) mstemi tevfik-i takrib
olmulardr. Gazel akn tahll olmak ibtlya mbtel.(O sebepten enbiy
verdiler ise bel. Kahr ltfu bir olur aklara cnnn. Ak olmaz cevr-i cnanda
bulmayan saf. Cnn cnna vermek ibtids kn. El ekip hem vrlndan
ola cnnda fen. Malikel-mlkn o hm varm eyhin zhidn. Mlk onundur
hkm onundur kaldm seninle sana. Var mdr ztyla kim fil mutlak bu dem.
Kll eyin hak ile kim y kime bu ittik. Terk edip gayri sivy yz srp
dergha gel. El ver terk et bu irki hakka eyle iltic. Hamd-allah Hlidin hep ald
elden varln. Katre iken gark edip ummna ltf etti Hd. Fehvsnca bir
bende-i muhbb olmakla liykat buldu l-cerem kendisini hedef-i shm yola ve
menzle nzl nitekim sine-i sadkat gl-zr tynette yran beldan nev nem
bulur ve era muhabbet ate mihmetten ren olur. Ve bu mefhme muvfk ve
bu mazmna muvfk seyyid-l-kevneyn sallallah tela aleyhi vesellem
buyurmutur: (nnellahe ehabbe kavmen btlhum), yani her kavim ve her bir
tifeki muhabbet-i mbda ihtiss bula mukadderdir ki mihnete esir ve belya
giriftr ola. Bu nkte-i mear ve bu manya muhayyirdir. Evvelki hazreti rislet-
penh sallallah tela aleyhi ve selemden sul olundakta; Ey en-nss eedd
bel yani ne tife ola nsndan ki iddeti bel ile mrf kesiran ile mevsf da
buyurdular ki; (el-enbya) yani srrn perde-i nbvvet muharremleri ve terif-i
rislet muhteremleri zir mertb-i muhabbetleri ve rt- mihnetlerine makrun ve
rfat menzilleri iddet msibetlerinde mazmndur. Tekrr (ve min badhim) diye
sul olundukta (smmel-emsel) yani tarik-i musberette onlara ebh olanlar ve
cdde-i mtbaatta onlara iktd klanlardr buyurdu. Ve bu nkte evliyullaha
rettir ki yne-dr hakik-i ey olup lem srette hkm- nbvvet icr edip
mersim-i erifi ihy ederler. Ve bi-tekrr (ve min badihim) dey sul olundukta
(fel-emsel) cevb verilmitir. Yani me-i takv ve ve-i salhta evliyya ebh
olanlar ve bu mazmna etkyy enm hulemy frka-i islmdan ibrettir ki

165
savalih aml ile sir halkdan imtiyz bulmular ve mahsin-i efl ile akrna fik
olmulardr. te bu ciz dahi o derghn bir ktmiri olmak mnasebetle ademden
dr- dnyya geldiinden, ikincisine vlide-i mfikim irtihl dr- bek
buyurmu. Ve o esnda cnmzn umrunu tesviye edecek br kl bli
mahremimiz olmadndan krk gn sonra pederim tehil edip ve anlmn
hnemize geldii akam dahi pederim hasta olarak birka gn sonra veft eyledii
cihetle amcalarm Said brhim ve Hfz Rahm efendilerin nezret ve birder-i
mfikim azizim ve sebeb-i feyzim Ali Berekt Efendinin terbiyesinde lt yedi
yalarna varncaya kadar kaldm. Ve hasbel-kader o makm- pederde oln
brder-i mfikim merhm Ali Berekt Efendinin vuk veftyla ve hemrenin
gelin olmas beni bu defa dier birderim smil Kemal Hazretlerinin
terbyelerinde kalp msa ileyh haremi dahi bir para acze olmak mnasebetle
gnden gne yr ve agyrn her birisinden sitemler grdke dnynn vefs
olmad gibi btn m-sivdan dahi vefa midini kestim. Halvetlere ekilir
geceleri Sabha kadar y Mlik-l Mlk, y zl-Cell vel-krm zkrine devam ve
bu hlde bin, ikiyz seksen iki tarihinde amc-i muhterem Hfz Rahm Efendi
hazretleri ahvli ciznem sultnm Mehmed Sdk Bb hazretlerinin pederi
muhteremleri sultnm Ahmed Nur hazretlerine yazm. Ve mrn-ileyh
rahm edip evldla kabul ve vsta-i ciziyle bir ok ihvnn feyiz-yb olacan
mbeir birde czetnme gndermi idi. te o trihte terki msiv edip lemde
sultnlk budur, diyerek ak u evki lahiye ile halvetlere ekilip sbaha kadar
feryt etmekte iken std- erkemim efendim rdiye havcesi demekle mrf
Abdullh Efendi hazretleri Hld Efendinin sabahlara kadar feryd ben b-zr
eylemekte, syleyinizde bri bir vakt ferydna skn ve sesi ile alamay terk ile
haber gnderip rc eylemesine ben artk sesim ile alamay terk ve mekteb-i
rudiyeye devm ve seksen be (29) trihine kadar bir para tahsil ile medet
tahsl-i kml y ahdet-nme ihrcla myesser olduu kadar yine tahsle kym
eylemekte iken peder-i manevyem ve amc-i muhteremim ve derd-i akta
stdm Redetl Hfz Rahm Efendnin dahi veft cihetle beni batan yetim
ve Cenb- Hlktan baka meded ve inyet ve gzlerimin yan silecek ve garb
gnlme teselli verecek bir kimse kalmad cihetle artk hl-i hayrette zr-
giryn sefl ser-gerdn ve geceleri sabhlara kadar devm zere zkr ile itgl ve

166
doksan senesinde silk-i cell askerlik sevds gnlme dp on sekiz yanda
olduum hlde sene-i mezbrede o vakit sivsta rm-sz svri drdnc
layna stidn takdim ve lay- mezbrenin nc blne gnll olarak
kayt olup bir sene kadar Sivsta askerlikle rm ve bir sene sonra Sivstan
hareketle Erzincana kadar ve ondan Erzincana merbt Tercn kazsnn Maha
Htun kazasna gittim. Ve bir sene de orada rm ve oradan Erzurum ve Karsa
gidip ve Karsta bulunmakta iken doksn Rus muhrebes ald muhrebe
ettik, muhsara olduk, muhsaradan ktk. Beyazda civar Idr naml mevkiye
gittik. Sonra Beyazda Vna ve Mua b-tekrr Erzncana geldik. B-tekrr
Erzurumu Rsdan teslim ldk. Vel-hsl gezdik dolatk tezkere aldk Sivsa
geldik memur olduk, dnynn kahr ltfunu grdk. Cmlesinin fn bir
hayldan ibret olduunu anladk. imdi bsbtn dnynn ve m-fihnin
lezzetinden el yuduk kble-i hakikyeye yz dnerek ve bu yolda beden ve cn
fed eylemee ahd eyledik. Cenb- Vhib-l-ty hazretleri cmle mmeti
Muhammede ve abd- cize tevfikini refik ve rzy ilahiyeyi muvfk ameller
ihsnla sevdiklerine ihsn eyledeini tarik-i mustakime gitmek nasib ve sen
Ashb- Kehf mesell sevdiklerinin kaplarnda bizide kitmirlie kabul eyleye.
mn, mn smme mn. Benim cnm tercme-i ahvli cizeyi yazmaktan
maksd arz- ikayet olmayp tahds-i nimet olduu gibi prn- azm ve
meyih-i krm hazretleri vel-hsl sdklarn sdk ve kziblerin kzb ve
mnkerlerin inkr kendilerine ve enby cennete dahi mlm olmak n her
birisi bir trl ibtl ile mbtel olup herkesi bir bel ile tahll ve ierisinde olan
cevherinden ibret ise o tahllde meydna ktn sende bilip bu yolda bir belya
mbtel olursan onu dahi munam-i hakikiyenin bir niam- ilahiye olduunu fehm
drkla teselli olmaklna bir vesile olsun arzusuyla yazlmtr. Her ne ise
yzyedi senesinde Drende kazsnda muvinliinde
mstahdem olduum esnda sultnm eyhim efendim Ganizde Mehmed Sdk
Baba hazretleri tarafndan istihkak tlibnn irdlarna memr oldum. Ve bu
bbda ihsn olunan hilfet nmenin teberrken bu makma derc ve mlsna
ctsr ediyorum.

167
 Mektup 11: Birinci Hilafetname

Hlafetnmenin biricisinin sretidir. Olum Hlid Efendi pederim efendim

hazretleri buyururlard ki: Olum tarikin nedir diye sul edilir ise cevap verki;
tarikim Kuran ve tarik-i mstakim-i Muhammediye dir. Ve tarikat- aliyeni
ekitirenlerden Allah rz deil, Muhammed Mustafa sallallah tela aleyhi
vesellem rz deil. Hazret-i pir Muhammed Bahuddin Nakibendi veysi raz
deil, buyururlard. Ve Klahizde Hac Muhammed Nakibendi veysi
Hazretleri, h Muhammed Bahaeddin Nakibendi hazretlerinden prdir. Ve Sr
Hfz nmyla mehur Ahmed Behceti ve Mustafa Mnib ve Hc Efendi
nmyla maruf Mustafa rif ve Ganizde hmed Nr efendilerim Tarikat-
Aliye-i Nakibendi veysi hmed Behceti nmnda bir zta verilmi. Ve o zt
gy mecz ile bin kuru verin sizi p edeyim dermi. Bizim tarikmz dnyya
satyor diye yerinden tasarruf ve emneti almlar. Bunun zerine krk yl hl
kalm. Ve Klhzde Hc Mehmed Efendi Hazreteline iret Seyyid-l-
Kevneyn ve Resls-sakaleyn sallllah tela aleyhi vesselem ve Hazreti Hzr
aleyhisselm vstasyla ruhnyyeti Muhammed Bhaeddin Nakibendi
marifetleriyle ser-hilafet tahtna cls ettirip, h- velyet mhr- erifini ihsn
(30) ve tac- hlfeti aks ve ahvl-i tarikati ve hatm-i hceyi bu minvl zere tarif
buyurmular. Silsile-i erifler malum ok Naki isimleriyle kullar zuhr
eylemitir. Muhammed Mustafa sallallahu Tela aleyhi vesellem hazretleri pir
Muhammed Bahauddin Nakibendi usl ve erkn bu minvl ile tarif ve bu
minvl zere cra edilmesini irde ve fermn buyurduklarn, halvetten murd
gnl kdrt m-sivdan pk eylemekten bret olup zhirin halk ile btnn
Hakk ile beraber olmaldr. zt biri birisiyle tariklarnn dbn sul
eylediklerinde birisi teslm olduunu ve dier birisi dahi edeb olduunu ifde
eylemeleri zerine Hazreti Pr Muhammed Bhaddin Nakibendi hazretleri dahi
bizim tarkmzda cmleside mevcddur ki L mevcde illllah derysna
mstarak olmaktr. Olum hlid Efendi tarik ktaplarnda silsile-i hvlim
mevcd olduundan tekrara hcet yoktur. Tarikn nedir diye sul edenlere tarikm
Kurandr. Bu lem her ey hak ile kim mirat Muhammediden Allah gryor
daim. Olum Hlid Efendi erenlere kol kanat olunuz. Eli elimiz, dili dilimiz, kalbi
kalbimiz, srr srrmza mahzar olup kbr- meyhtan olan Hlid Efendi yedi

168
dereceden on iki makm ile cnm tleallah mrh ve zdeh mleh ve
hsaneh ve necteh fid-dreyn.
Ganzde eyh Mehmed Sdk Bb Efendi, Hlid Efendi

Mektup 12: kinci Hilafetname

(30) Eli elimiz dili dilimiz kalbi kalbimiz srr muhammed olan olum cn
iinde cnanmzsn. Syler dliniziz, tutr elinzz, grr gznzz. Olum ne
mahelde olur isen erenlerde beraberdir. Teslim olan slkn rd ediniz zkr
evrdlarn telkin ve hatm-i hceye devam ve ihy gecelerini ihy edinz. (Men
kne Allah, kne Allah leh) malm zhir ve btn Hlid Efendiye verdiler.
Erenler kibr- ehlullahtandr, buyurulmu. Dah tafsilat yazmakla mnasib
grlmemi hatta bu kadar yazmaya dahi luzm yok isede Cenb- Vhib-l-
tya hazretlerinin Seyyid-l-Kevneyn Sallallah tela aleyhi ve selem
hazretlerine ihsn- lahiyesini tadid ve tahdis edilmesini fermn buyurmasna
mebn hem tahdisi nmet ve hem de hvnn mn ve tasdk zyde olduka feyz
daha zyde olaca bedh olduuna mebn yoktur. fya ictsr edilmitir.
Cnm bundan sonra malumun olsun ki hvn dine ibtidi lzm olan imn ve
tasdiki olduundan bir para imndan bahseylemek lzm oldu. Zr kulun zerine
iman Maturudi indinde akl muhayyer vcib olup blun medhal olmad ve
Eari indinde ise akl ile bluun mahcrudur. Vel-hasl evvelen kulun zerine
cemi feraizden mukaddem Hak Tela hazretlerine imn getirip anlamaktr. Bir
kimse hak Tela Hazretlerini n ve erefine lyk olmyan vechle anlrsa imn
sahih olmaz. Ve bir kimse ahkm- mn bilmese her iledii bdet drst
olmz. Ve bir kl ve blie avretten ahkm- imn sul olunsada bilmem dese
nikh sahih olmayp kocasndan bo olur. Ve bir kimse mrik olan ve yahut ehl-i
kitptan olan bir criyeye malik olsa imnn erkn ve ahkmn bildirmeyince vaty
hell olmaz. Ve bir kasp imnn ahkmn bilmese zebihas harmdr. Her bir
kimse kendi hkmnde olanlara erkn imn ve namaz ve savm drst olarak
mesilini ve namazda okuyacak krat retmesi vcibtir. md her abde yle
bilip tikd eylemek farz- ayndr ki; Allah Tela vhid ve samed ve erik ve
nazrden mnezzeh ve misl ve zddan mukaddestir. Ezel ve dim ve ebididir. Ve
vcud varlnn evvelli ve ahir yoktur. Dima ibd ve sir mahluktn icd tahlik

169
ve terzikleriyle kimdir. Ve her zamn zt- mukaddeseti ve vcud-u hakikiyesini
kata ifn ve tagayyr eylemez. Evvel ve hir btn ve zhir Odur. Eydan bir
eye zt- ilahiyesi benzemez, cisim ve cismniyeden (31) ve cevhir ve rzdan
mnezzehtir. Azamet ve nca her bir eyin fevk ve ulvindedir. Zt- als
ecsmn ztna meyih olmad gibi dn ve kurbiyyet dahi ecsmn bazsnn
bazsna olan dn ve kurbiyyeti gibi deildir. Zamn kendiyi tahdd ve tyn
eylemedii gibi mekn dahi ihta eylemez. yt ve ahbrn dellet ve iktizs
zere Allah Telay mmin eder. Cennette gz ile grrler. Allah Tela her bir
eye Cebbr ve Kahhar ve Hadd vcudu mmkine glib ve kdirdir. Kahr
kudretine acz kusur rz olmaz. Zt- eceline sine ve nevm tri olmaz. zzet ve
galebe ve ceberrt zt- alsna mahss mlk ve melekt hakikatna maksrdur.
Cemimahlkt efl ve ahvl ve amllarn Hlk ve akvt ve erzklarn Rzk ve
ecel ve mrlerini takdir ve tayin eden Odur. Makdrt sylmaz ve malmt
intiha bulmaz. Yani bitmek ve tkenmek bilmez ve her eye limdir. Ve her bir
gizil eyler zt- mukaddesiyesine zhir ve celdir. Herkesin kalbindeki gizli esrra
vkftr. lminden arz ve sem ve onda zerre miktr bir ey hr olmaz. Cem
kinat mdr ve havdist mdebbirdir. Kall ve kesir cell ve hakir, hayr ve er
nef zarar vk olmaz. Ancak Allah Telann irde ve kaz ve kaderin ve
hkm msbetiyle olur. Vel-hsl ne eye rde- liyesi taalluk ederse elbette
olur. Ve taalluk etmezse olmaz. Daima mevcd ve mebde ve merci ve mud ve
fal lemm-yrid odur, Hkm ve kazsn kimse redd ve def edemez. ns ve cin
ve melike ve eytin bir yere cem olup ittifak eyleseler, Allah Telann irdes
olmadka lemde zerre-i tahrk ve teskinden czlerdir. Semi ve Bsrdir, her bir
eyi grp iiticidir. Mtekellimdir, bir kelm ile ki kelm- maklka mbih
olmaz. Zt- kadim ve alsndan m-ad her bir ey hdistir. Yani cmles
kaderin ve irdesiyle halk ve icd eylemitir. Her bir hareket ve sktta ve kffe-i
eyda vahdaniyetine dellet eder nice nice yt ve hikmetleri vardr. Ve bununla
berber Cenb- Allahn her bir kil ve bliin bilmesi lzm olan sft- ztiye ve
sft- sbtiyesi dahi vardr. Onlar dahi bilmek ve renmek lzmdr. Mlmun
olsun ki Cenb- Allahn sft- sbtiyesi sekizdir. Evvelkisi, Cenb- Hakk
Tela hayy/diridir. kincisi, lim Hakk Telann bilmesi demektir. ncs,
Semi Cenb- Hakk Telann iitmesi demektir. Drdncs, Basar Cenb- Hak

170
Telann grmesi demektir. Beincisi, irde Cenb- hak telann dilemesi
demektir. Altncs, Kudret-Hakk Telann gc yetmesi demektir. Yedincisi,
Kelm Hakk Telann sylemesi demektir. Sekizincisi, Takvin, yani Hakk
Telann yaratmas, yani cmle mahlkt yoktan halk eylemesi ve ondan baka
yratc olmamasdr. Cenb- Allahn sfat- ztiyesi dahi altdr. Birincisi, vcud
yani var olmak, ikincisi, kdem Allah Telann varlnn evveli olmamak.
ncs, bek Allah Telann varlnn hir olmamak. Drdncs,
vahdniyyet, yani Allah Telann zt ve sft ve efalinde eriki ve naziri
olmamak. Beincisi, muhlefetn lil-havdis yani Allah Telann mahlukt ve
mevcdttan aslen bir eye benzememek, Altncs, kym bi-nefsihi, yani Allah
Tela hibir eye vemekna muhta olmamas ve hibir kimsenin dourmasna
muhta olmamasdr. Ve Cenb- Allah bu sfatlaryla bilmek kfyet eder. Zr
Allah Telann zt- Azimi kimsenin mlmu deildir. Ve zt- zimi bileyim
diye bu ciheti dnmek gnh- kebirdir. Akl ve fikr ile bilinmekten
mnezzehtir. Akl ve fikre gelenlerin cmlesi mahlktur. Ve dahi Allah Telann
melikeleri vardr. Onlar yemez imezler ve onlarda erkeklik ve diilik olmaz.
Dima Allah Telann emr her ne ise yerine getirirler. Cenb- Allaha bir n
isyn eylemezler. Ve ilerinde mukarrebler ve peygamberleri vardr. Hakk Tela
(32) onlarn her birini bir hizmete komutur. Efdal Cebril, Azril, srfil,
Mikil aleyhisselmdr. Ve Allah Telann kitplarna dahi innmak lzmdr.
Yzdrt kitaptr. Cmlesi haktr. Drd byk ve yz suhuftur. Tevrat Musa
aleyhisselma. ncil, sa aleyhisselam. Zebr, Davd aleyhisselma. Kuran-
Kerim bizim peygamberimiz Muhammed Mustafa sallallah tela aleyhi ve selem
hazretlerine nzil olup dier kitaplarn hkmn nesh edip, ahkm kyamete
kadar bkdir. Ve dahi on suhuf dem aleyhisselma ve elli suhuf t
aleyhisselma, otuz suhuf dris aleyhisselme, on suhuf brahim aleyhisselma
nzl olmutur. Ve dahi Allah Telann ne kadar peygamberleri geldi ise,
cmlesine dahi innmak lazmdr. Evvel Adem aleyhisselm ve hiri bizim
peygamberimiz Muhammed Mustafa sallallah tela aleyhi vesellem efendimiz
hazretleridir. Bu ikisinin arasnda ne kadar peygamberler geldi ve geti ise
cmlesi de haktr ve gerektir. Ve Kuran- azm--nda isimleri beyn olunan
yirmi sekiz peygamberdr. Bunlar bilmek herkes iin vcibdir. dem, dris. Nh,

171
Hd, Slih, brhim, shak, smail Yakup, Yusuf, ayb, Lt Yahya, Zekeriy,
Msa, Harun, Davud, Sleyman, Elyas, Eyb, Zlkfl, s, Yunus, zeyir,
Lokmn, Zlkarneyn, Hazret-i Muhammed aleyhisselt vesselm hazretidir.
zeyr, Lokmn, Zlkarneyn hakknda ihtilf olundu bazlar nebdir ve bazlar
veldir dediler. Ve dahi peygamberler hakknda blinmesi vcib oln sftlar betir.
Sdk, emnet, tebli, fetnet, ismet ve bunlarn manlar dahi Sdk: cmle
peygamberler emin olmak, tebli; cmle peygamberler Hakk Telann kendilere
olan emr ve nehiy ve cmle ahkm mmetlerine beyn edip ulatrmak, fetnet;
cmle peygamberler akl- kmil shibleri olmak, smet; cmle peygamberler
gnahtan ber olmak, lkin bazlarnda zelle sdr olmutur ve onda da hkmet-i
lah vardr, Hazreti dem aleyhisselmn cennette buday yemesi gibi.
Peygamberler haklarnda muhl olan sfatlar vacbin zdddr. Yani, ylandan ve
hiynetten ve gnhtan ve hamkatten ve byk ve kk gnhlardan berdirler.
Bizim peygamberimizin sft sir peygamberlerden sfat zydedir. Birincisi
cmle peygamberlerden efdaldir, ikincisi nsn ile cine gnderilmitir. ncs
htem-l-enbiydr. Ve dahi kymet gnne inndm cmlemiz olup yeniden
dirilmek gerektir. Cennet ve cehennem haktr. Ve hlen mevcutlardr. Mzn,
srt, sul, hesb, nam, kb, azab cmlesi haktr. Ve olacaktr ve dahi hayr ve
err, fde ve zarar ve kaz ve kader Allah Telann bilmesiyle ve bildirmesiyle
ve yartmasyla ve takdiriyle olduuna inndm mn getirdim diye itikd
eylemek lzmdr.

Mektup 13: 26 Receb-i erif 1340

(33) Bismillahit-tevfik nimel-mevl ve mimel-refk

Elhamdlillahllez allemnl-lme-l-diniyyeti vel-dnyet ve allemn
al--eriati-l-mustafiyyeti ve-l tarikati-l liyyetil Nakibendiyyeti-l veysiyyeti.
Ve kellemn bi-kelimti-l meayihus-sfiyyetil sfiyyeti. Ve kellemn f-mikti
kalbin bi-kelimtil-kudsiyyeti bil-sarf ve l-savt ve l-keyfiyyeti ve l-
kemmiyyetil-let l-yrif esrrih ll-hezihil taifetl aliyyeti. Fe-sbhne min
ceale-eriat vel-tarikati aynel hakikati ve lakinnel-ukali l-yefka hvne bil
kuvveetil nazariyyeti vel bdat vel dall aynel-ukbeti vel-nikl. Ve
lakinnel-keli l-yeruvne keafetl-beeriyyeti vel kuvvetil eheviyyeti

172
huvel Hdl-lez yehdi men ye-u min ibdihi b-hidyetil-enbiy ve irdihil-
evliyi iles-snnetil seniyyeti ve yedll men ye-u b da-eytnl-
cinniyet vel-ihllil-eblisel-insaniyyeti fe-yesdduvnehm anl- suluvkl
tarkatil-seviyeti vel-mrdllez z erde bi-kavmi hdyeti fel-mdilli lehm.
Ve iz erdeh b-him delleten fel hd lehm min kllil-beriyyeti ve sallallah
al seyyidin Muhammedil-Hdi bil-akvlil sdikat vel-eflil-slihati l
vuslal ilahiyyeti ve hdl-ehadiyyeti ve la lihi ve eshbihil-lezine tbih
mtbaate kmileten. .ve huls-i niyet ve rahimallah tela cemil-lemi
ve meyhil kirm ellez yehevne f-bin-nasihati ve yridi-s-slikiyne al
mtbaata snnete-s-seniyyete vel tarikatl liyete emm bade erbb-
haf olmaya ashb- btneden ve bil ki enbiy aleyhimes-selt ves-selm
hazretlerinden sl feyzin iktisb eye mevkftur. Evvelkisi imn ve eriat
liye ve tarkat- seniyyeye slukle hlisen li-vechillah amel ikincisi edeptir. Zr
ahz-i feyz ancak kulb ehl-ullaha imtisl ile olur. Yani bir mrit ki onun kalbi
libas- ihlstan r ve yahut evliyaullah veya taraflarndan bizzt makmlarna
kim olduklar zevt haklarnda makir-i edep harekt ola. Veya bunlara teslim
olmaktan yz dndre. Elbette bunlarn iktisb- feyzden mahrum olacaklar
mstani arz ve beyndr. ncs, enbiy ve evliyya muhabbet etmektir. (34)
Zra muhabbet feyzin kesret ve izdiyadna sebebdir. Bununla beraber derece-i
velyet selef-i slihine hasr edilirde bulunan meyihna si zan ciz
olmad Cenb- Seyyid-l-kevneyn sallalluhu tela aleyhi vesellem hazretlerinin
(mmet mmetn mbareketun l-yedr evvelih hayren ve hirih) hadis-i
erifiyle sbittir. Maa-haz Cenb- seyyid-l-Kevneyn sallallah tela aleyhi
vesellem efendimiz bunlarn mahbb lahi olduklarn (vellez nefs Muhammed
bi-yedihi lein tim li-iblisenne lekm n ehabbe bdellahi lel-lahi ellezine,
yhibbnellahe il-bdhi ve yhibbne bdelllahi, ileyhi ve yehevne fil-ard
bil-nasihati) hadis-i erifiyle mmetlerine beyan buyurmutur. Bu cmle malm
olduktan sonra erhamr-rahiminin rahmet ve inyeti bil-cmle ihvn dine rehber
olmak zere ve bu abd- aciz hdim tarkat- liye-i nakibend veysi Kdzde
e-eyh Muhammed Hld bn eyh Ahmed bin eyh Hc Mustafa el-Mruf
Hc Baba ibn eyh mer bn Muhammedn talmi zkr nsbet tarikat- liye
hcegn kaddesallah ervhehm Mevlna Ganzde Muhammed Sdk Bb Ts

173
hazretlerinden ve onlarn pederleri hmed Nri hazretlerinden ve onlar Mustafa
rif Kayseravi hazretlerinden ve onlar Mustafa Mnib Kayseravi hazretlerinden
ve onlar hmed Behcet Kayseravi hazretlerinden ve onlar Klhizde Hc
Mahmud Efendi hazretlerinden ve onlar hazret havce zinde deln ve feryad res
b-arean sahib-i ilmi ledn, Hazreti Hzr aleyhisselt ves-selm
hazretlerinden yeden bi-yedin ve ruhaniyyet Hce Muhammed Bahuddin
Nakibendi veysel-Buhr Hazretlerinden ve onlar Seyyid-l-Emir Kll ve
eyh Halil t hazretlerinden eyh tnn nisbetleri dahi Zengi t eyh T
t eyh Abdlmelik eyh Havce hmed Hzerat vstalarndan yeden Havce
Yusuf Hemadn hazretlerine vsl olduu gibi Emir Kll hazretlerine nisbet-i
liyesi dahi Muhammed Bb Semmsi ve onlar Havce Ali Ramiteniden ve
onlar Havce Mahmud Encirfanev ve onlar Havace rf Rivgeri ve onlar ser-
halka silsile-i havcean Abdulhlik Gcduvniden ve onlar Hzr aleyhisselm
ve Yusuf Hemedniden ve onlar Havace Ali Frmediden ve onlar eyh Ebul-
Kasm Crcn ve Ebul-Hasanil-Haraknden ve Ebul Hasanil-Harakn dahi
Eb Yezid Bistm hazretlerinin ruhniyyetleriyle Hzr aleyhisselmdan ve Ebu
Yezd Bistmi dahi Cafer Sdk hazretlerinin ruhiniyyetlerinden ve Cfer Sdk
hazretlerini dahi bir nisbeti Ksm bn Muhammed bn Ebu Bekir es-Sddk
hazretlerinden ve onlar dahi Selman- Frisi ve onlar Ebu Bakir-es Sddk
radyallah teala anhm hazretlerinden ve onlar hazret-i risalet-penh sallallah
tela aleyhi vessellem efendimiz hazretlerinden ve Cafer Sdik hazretlerinin bir
nisbeti dahi Valid Bezirgevri mam Muhammed Bakr ve mm Muhammed
Bkr hazretleri dahi mam Zeynel Abdin hazretlerinden ve onlar mm Hseyin
hazretlerinden ve onlar mam Hasan ile mam Ali kerem Allah veche radyallah
tela aleyhim ecmin hazretlerinden ve onlar Cenb- Seyyid-l-keyneyn
sallallah tel aleyhi vesellem hazretlerinden ve Ebu Ksm Crcn hazretlerinin
talimi zkr nisbeti aliyeleri dahi eyh Osmn Marib hazretlerinden ve onlar
Seriy-i Sakat hazretlerinden ve onlar Maruf-u Kerh hazretlerinden ve Maruf-u
Kerh hazretlerinin dahi iki cnibe nisbeti vardr. Bir nisbet Dvud Tiye ve
onlarn Habb-i Acemi hazretelerine ve onun Hasan Basr hazretlerine ve onun
emirel-mminin mm Ali radyallah tel anh hazretlerine ve onun Seyyid-ul-
Kevneyn sallallah Tela aleyhi vesellem efendimiz hazretlerine ve Hazret-i

174
Maruf-u Kerh hazretlerinin bir nisbeti dahi mam Ali Rz hazretlerine ve onun
Mus Kzm hazretlerine ve onun mm Cafer Sdk hazretlerine ve mam Cafer
Sdk hazretlerinin bilde zkr olunduu vechle hazret-i rislet-i penah sallallah
tela aleyhi vesellem hazretlerine mnteh olmutur.
Bundan sonra Ey hvn- din mlmunuz olsun ki, imdiye kadar bu
tarikat- liye, yeden bi-yedin mteselsilen yek-dierinden ahz edilerek cizlerine
gelmitir. eyhim sultanm Ganizde e-eyh Muhammed Sdk Bb Hazretleri
1307 senesi Terin-i Evvelin yedisinde cizlerine istihlf- talbnn rdna
bizzt memr buyurdulard. Ve mrn-ileyh hazretleri (35) veft edecei
esnda dhi umm ihvne htben; beni arayanlar Hld Efendi de ve Hlid
Efendiyi arayanlarda bizde bulsunlar. imdi Hlid Efendi ile biz bir vcut olduk
buyurduklar gibi, cizlerine htben dahi: Olum Hlid seni Allah ve Resulullah
ve bil-cmle prana emanet eyledim ve bil-cmle slkn ve tlibann terbiye ve
irdlarn sana tevd ediyorum. Bil-cmle tlibn ve hvn din nazar-
himmetinizden devr eylememenizi tavsiye ediyorum. diye evvel bbdaki nme-i
liyesinde irde buyurmu idi. te men gayri liykat u evmir-i liye ye
imtislen taraf cizanemden intihb ve vuk bulan istihre ve tevecch
ciznemde de iret olan (bilde esmiyeleri muharrer) efendiler sizi ihvn dini
tarikt- liyeyi Nakibendiye-i veysiyeye tergib ve rabet eden tlibn ve kn
ve sdkn ve slkna ciznemle berber ve bir beldede bulunduunuz mddete
rehber ve bizden infikk ve baka diyarda bulunduunuz esnda dahi telkini zikir
ve usl ve erkn tarikat- liye vechle hatm-i hce okutmakla izin ve czet
verdim. Cenb- Allah mrnz tatvil etsin ve rz olduu aml ve efle tevfik
ve ehl-i imn zerine fyztn tekmil eylesin, min.
Benim oullarm sz dahi bundan byle dimi srette tavsiyenizi bize edip
her hlinzde alacanz emire gre hareket ve her n muvzabet zikir ve evrd-
Fatiha ve mutabat er-i erif ve snnet-i Muhammed Mustafa Sallallahu tela
aleyhi ve selem ve mcnebet bdat ve hev ve cem ahvlde o emr-i lahiyeye
imtisl ve nevhden ictinbla beraber bu yola sulkde maksadnz ancak Allah
Tela ve rzullah olsun. Ve Cenb- Vcib-l-Vcud hazretlerine ettiin ibdt ve
tati Allaha minnet eylemeyip Cenb- Vahib-l-taya hazretlerinden bir nmeti
ilahi olduunu bilip dier niam- ilahiyeninin ukrnden ciz olduunuz gibi

175
bununda krnden aczinizi itirf ve seherlerde istifra devam ve sende senin
olarak bir mlk brakmayp mlk malik-ul-mlke teslim ve Cenb- Vcb-l-
vcud hazretlerine eltf ilahiyeden baka bir ey ile vsl olunamayacandan her
hlinde noksnln itirafla mn kapsna sarlp Cenb- Allah kullarna ve
kullarn Cenb- Allah ve reslne ve pranna sevdirmekle kendinize kr edip
ve kendinizi ihvna hdim bilesiniz. Ve bir slike iczet verecek olursanz
tammen siz aradan kp ktip elinde kalem gibi; ya Rabb kul senin ve
Habbullah sallallahu aleyhi vesellem dahi senin mahbbun. Ve ite bu tlib dahi
sevgili habibin mmetlerindendir. Her ne kadar rz-i ilahiyeni taleb ve tarkat-
liye sluklerini vsta ederse de bende de mlik-ul-mlk senin sende sizin olarak
bir eye mlik olmadnz acz-i keml ile arz ve bu kulunu sana dellet
ediyorum. Sen tevfikini cmlemiz hakknda refik eyle, diyip slikin elinden tutar
mlik-si-mulke teslim eder. Aldnz dersi o vechle telkin ve isimlerini dahi bize
yazarsanz Cenb- Allah muvaffaknz refik eyleye. min bi-hrmeti Seyyid-el-
mrselin. 26 Receb-i erif 1340
Hdim Tarikat- liye-i Nakibendiye-i veysi Kdzde e-eyh Hld
Sivas

Mektup 14

(36) Kastamonu Vilayetinde Bir hvna yazlarn bir mektup Sureti

Elhamdlillhi al kulli hlin min gayri dell vesselt vesselmu al
resl zl-cell ve al li ve evldihi ve ashbih min klli zemnn ve n emm
bade. Nr-i aynim srr-u sinem olan evld- mnevyem sm Efendi hazretleri,
mhsusen selm edip hatr-nziknelerini sul eyledikten sonra, malumun olsun
ki, o kdir-i Halk, (knt kenzen mahfiyyen) mucibince murd eylediki, bu
mlk- mevcudi ve alem-i mehudi (Fesbebt en araka) muktezsnca halk ve
sft- cell gaybiyeye alem-i hd ve ayn mryasnda nmyn ve sftndan
bir sfata mahzar ve esmdan bir isme mcall oldu da tekmil dire-i keml
(Lekad hlaknl insne f ahseni takvim) ile ba vcud- demde ald. Ve
cism-i kereminin kasd ( tyneti dem bi-yed erbaine sabhan) inyetle
mamur oldu. Ve bundan sonra nevi insndan snf- enbiya ve rasl
aleyhisselam gzde etti. Erbb- basir hrid-i lem tbik ayndrki sl istifza

176
mebde feyyazden mfiz, mstefizin m-beynlerinde mnsebete mevkftr. Zir
mfiz her br mukaddes ve takyidden mnezzeh kdrttan uzaktr. Mtefeyyiz
ise alik-i yedeyne ve kdrt beeriye ile mukayyeddir. stifza bir vstaya
muhttr. Ve o vstann dahi mutlak- klli ve mukayyed-i cz m-beyninde iki
ciheti olmak lazmdr ki tecerrd-i ruhniyyesi ve kuvvet-i kudsiyye sebeble
mebde feyyzdan talim edip ve taallk-u cismniyesi hasebiyle beni nevine
tlim eyleye. te o sebeble Cenb- Allah enbiy ayehisselm, hadd-i mterek
edip mryy kulb- eriflerini kdrttan pk ve envr- tecelliyt ve temat-
vahiy ile sbitn halk etti. Ve onlara tbi olan zulmt cehletten marib b-
hayt emesine eriti. (vmin kne meyten fe-ahyeynhu ve cealnleh nrn
yeha fiin-nase kemen mislehu fizzulmti leyse yhricu minh) buna irettir.
Ve bununla beraber bu dahi malumunuzdur ki, kasd- marifete hurc ve b-i
irfna duhl o pivyt rh-i hud ve muktedyt tarik-i mevlya mutabaatmz
muhldir. Ve onlarn ahlk hamideleri ile tahalluk olmadka maksada vsul
mmkn deildir. Ve Hazret-i Seyyid-l-mrselin ve htemn-nebiyyin ve
habibi (l maallah) ve mlum (Falem enneh l ilhe illallah) ve mkerrem (Ve
kef billahi ehidn Muhammed resulullah) sallalah tela aleyhi vesellem
hazretlerini cemi hidt- tariki ihtid ve mme-i velte iktid zerine mezidi
ihtiss ve makm- muhabbette hs edip temhd-i kavide hidmetine ve makd
muhabbetin ona ittib peyvende edip (Kl in kntm tuhibbne fettebiun bi-
yuhbibkmulllah) fermn- celile ayn ve beyn eyledi. Bu sebeple sebil-i nect
sliklerine ve tarik-i envrdan ve sft- taliblerine seyyid-l-sdat efdals-salt
efendimiz hazretlerine zhir ve batn ittibla her n ve dakikada rbta eylemeye
mtevakkf olduu zher mine-emsdir. Her ne kadar Cenib- Seyyid-l-
Kevneyn sallallah aleyhi vesellem hazretleri, Hazreti Eb Hreyre hazretlerine
htaben bir hadis-i erifinde; Y Eb Huriyre Cenb- Mevlya ibdet eylemekten
salar perian ve yzleri per-giyr ve karnlar kesb-i hellden olsun kalm,
grmek isteyince kendilerine izin verilmeyen, talib olduklarnda nikhlarna
rabet etmiyen gaybbetlerinde rnlmayan ve hzr olduklarnda davet ve rabet
olmayan ve grndkleri zamnda nazarlarndan holanmayan ve hastalklarnda
iydet ve veft ettiklerinde haklarnda ehdet edilmiyen asfiylarn Cenb-
Allah sever buyurduunda hazr bununan shab rdvnullah tela aleyhim

177
ecmain hazrt y resulullah onlardan birisini bize ayn buyurunuz yolundaki
szlerine cevben onlarn birisi; Veysel Karan buyurmu. Ve evliyaullahn dhi
izin ve iczeti rabbl alemin ile efaatleri derece-i sbute vsl olmu ise Cenab-
Vacbul Vcud hazretlerinin evliyalarn kullar miynesinde ihtifa edip Allahtan
ve Allahn bildirdiklerinden baka bir kimsenin bilemeyecei ve o sebeple
mbeirlerinden baka bir kimsenin bilemeyecei ahvli an rahminde evvelen
cennin mehul olduu gibi mehul olduunu mstan arzdr. Ve tarkmz ise
tarikat- (37) ali-i nakibendiye-i veys olup ve terbiyemiz dhi hcre-i rislet
penh sallallah teal aleyhi vesellemde inyet-i rabbniyeden olduu ve buna
slukun kaidesi dahi evvelcede tafsilen beyan olunduu vechile hangi camii erif
kolaynza gelir ise o camiin mihrabnda Cenab- Seyyidil Mahlukiyye ve mam-
Mrselin Hazretlerinin riyaset eylemekte ve kffe-i enbiyay izm ve evliyay
kirmn bil-cmle efrd- mmet o halkaya tespihin dzld gibi dzlm ve
Cenab- Resulullah Sallallah Teala Aleyhivesellem Hazretlerin riyaset eylemekte
ve dierlerinin dhi htrnza htur eden man o sultan- keyneyne ittb ile bb
emna sarlm ve senin gnah deryasna mstrak olduunu yd ile o meclise
dhil olmaya liyakt bulunmayp o halkann saflarnda keml-i acz ile kud eden
eyhinin hrkas altna girip o halkada bulunanlar ile yed-dil olarak evrdnza
devam ve bizi gnlden karmayp aralkta mektubunuzu irsl eylemeniz
nyazmdr. Bu tarafta bulunan ihvnn cmlesi bilhassa selm ederler.
Mazbatanz alnd, zzet Efendi tarafndan gnderilecektir. Orada bizi bilip sul
edenlere selm edip hayatnz l-y kelimetullah yolunda ifn eylemenizi,
kendinize kr etmenizide bakaca rica ederim. Baki Hdaya emnet olunuz.
Hadim Tarikt- Aliye-i Nakibendiye-i Evliya e-eyh Kadzde Hlid
Sivas

Mektup 15: 11 Cemaziyel-hir 1339

Tosyada Bir Mnkerin Zkr-i Cehriyeyi inkrna kar orada bulunan

Hlefdan eyhzde Ahmed Fatih Efendiye
Ezu bi-kelimtil-Allah tamt- klliha min erri ma hlak.
Elhamdulillahi Tela al klli haln. L havle ve l kuvvete min ill billah. El-
Melkl mtel ve-selat ves-selam al resl zl-celal ve al lhi ve shibihi

178
mn kulli zmann ve nn ve rdvanullah Tela aleyhim cemiul ulema-i zim ve
meayh-l kiram emm bade. Benim canm ve rh-perfethum olum Ahmed
Fatih Efendiye Rebil Ahir 1339 tarihli mektub-u aliyenizi aldm. Derece-i
nihyette memnun oldum. Cenab- Halik-i mevcudt Hazretleri dreynde mesrr
ve aziz eylesin. Amin. Benim nr- ddem malumun olsunki her bir eyin
hkikati zddyla malum ve ikre olduu gecenin gndz ve kn yaz ile ve
hkikatin mnker ile bilindii malmdur. te bu kablden olmak zere Cenb-
Vhibi-l-Aty Hazretleri dahi bir hakikatn kefini izhr- murd eyledii
srette o hakkat izhara sebep olacak ztn karsna bir mnker karr da o
hakikatin olduuna dair delil ve brhan zhra o mnkerin inkr bd olur. te
bu cmle mlumun olduktan sonra erbab- ryet ve eshab- bsiret hazretlerinin
hepsine mbeyyen ve muayyandir ki [ve m hlaktl-Cinne vel-inse ill
liyabdn] mazmnu zere halakt aleme ve baast Ademden mksudu asl
irfanl-ilahidir. Sabka- ilm-i muhti ezelde bit-tarkil icmli mermz olan
istidd ftriye ve melekt- cbilliyye yek-sn olmayp medr- tekvn ve ibd
olan hkm-i fikin iktizs zerine mtekavvit ve mtehlif olmakla kemlat-
insniyyet dhi lem-i hlkta mtafvit zhur edip ezel-i ezelden olan miktar-
mukadder ve hadd-i mahdd zere tahll ve tekml olunurda ksmet-i ezeliyyede
farz ve takdir olunan faz- mukadder kadar zafer bulunur. [inn kulle eyin
hleknah bi-kderin]. Herkesi mukadderil-amli ve mdebbiril-ahvaln nasb
ve ref ettii dereceden ve herkes kendi n mukadder olan paydan gayr bir paya
irtika etmez. Her ahs Cenab- Lem-Yezel Hazretlerinin myesser eyledii
mevkiin bir kadem ilerisine ve gerisine gitmez [Zlike tegdirl azizl-alim] ve
bu cmle-i cemilin celiline ihtilaf- merib ve tabyi ile mtehlif olup rifinen
kavli zere tavsif ve tarif olunan o cins-i lyi iki neva mtenevvi olup bir nevi
ashb- alem zhirdir ki alm- kyb ve keaf- serir Hazretleri usl- mert
ve mesmt asl ve fr ile ve fr makult ve menkult haviyesiyle o
tifeye erh ve kef ve tavzh ve slah ve izh eyledi. Ve bir nevi dhi slik-i
meslik tasavvuf ve shib-i tasarruf olup fik- dekik esm ve sft hdy lem
onlara talim ve tefehhum edip esrar- esmr- ilahiyeyi telkin eyledi. Fatiha-i-
nme-i ahvlleri [like hml mkarrebun] ve hime ceride-i amlleri [like
hmul vrisvne-l elazine yerisuvne-l firdevs hm fih hliduvn] dur. Ashab-

179
btine ve erbb- tasavvufun ki sahyif-i meshif htr-tr kuds havtrlarndan
hik ve dekik (38) esrr- mektme-i esm hazret-i ahadiyyet ve levyih-i rmuz
mermze-i sfat- smiyt Cenab- Samediyyet mersm olup serir-i hatir lhut
ve regaib-i garib cebert mahfuz ve mazbutlardr. hsn lh olan nr-i irfan
mazhir-i pertev msu kn olan m-u cum cennlaryla mkt- nbvvet
kberdan iktibs ve istinre edip mnend bedr-i kmil tekml- zt
eylediklerinden sonra msteridn rh- Hakkin m bevtn ve zevhirini envr
as ird ile isd ederler. Ve bu neviden olanlar dhi iki tarki tatarruk edip her
biri gayet slukta matlub-u hakikyeye vsl olur. kisi dahi meltefda iltik edip
bir vdide biri biriyle vsul bulur. u zikrolunan iki taifeden nevi evvel zikr-i
cehri ile zkir olup halvet ve celvette cehren zikrullahla megul olanlardr.
Kelime-i Tevhid ve sir esma-i ilahiyeyi darb- zikr ile vird-i lisn ve zkr-i zebn
edip l-i kelime-i aliy eyleyenlerdir. Bunlarn klliyytn evrd ve ezkrlar H
Hyy meclisi erif rlar msebbihn savmi felek ve mesknt sem ve ar
olan melikenin ge-hevesine vsl olup ve bu fark galiyen glyan cezbt ve
vecd-i hl ile bi-ihtiyr bir mertebeye vsl olurlar ki zrur mnend arh-gerdn
arh-gent raks ururlar, biri birinin sem ile sema edip cmlesi mevleviyn gibi
dner dururlar.
Bir ksm dahi zkr-i kalbiyeyi itigal eyleyenlerdir. Bu tarfe-i aliye
kelime-i dern necbet meknnnde nihn ve very perde-i ketmnde pinhn
edip Hazret-i Refil-Cenabn ism-i erifini dile getirmezler. Ve gelir endie misl
ll olup ser-mektmden zhirde rz amazlarda zikrullah lisan- hal ile itial
ederler. Ve bu iki tarikt- alyeden birok tarikt- aliye peyd olup, bu iki aslna
feri kesire mteferri olup, ite bunlarn cmleside itikadatta Ehlisnnet ve amelde
mezhib-i erbaadan birine tab olmutur. Bizim tarikmzn bahsine gelince;
trikat- liyemiz Tarikat Aliye-i Hcekn Nakibendi veysidir. Ve asl
usulmz dah elvh- havtr ve zamir-i nku masivdan pk ve musanna edip
muhabbet-i rabbni ve ak- evk samedn ile kalbi mnevver ile beraber
halvetde her br slik kendi makam ve kabiliyeti iktzasnca ve eyhinden ald
tarif-i vechle zikr-i kalbi veya dvnel cehri zikr-i hafi ve halka-i zikirde de
oturduumuz yerde badel-hatm havce cehren zkrullaha devamla blda zkr
olunan iki taifenin sluklerine slkmze cem edip il-y kelimetullah iin

180
fedy cn eylemekdir. Bununla beraber u slukumuzde de kandl er-i erifi
alp Kbeye visl yollarna gitmektir. er-i erif ise; kitap yani, Kurn- Azim-u
ndr ve Snnet yani, fem- sadette zhur eden ehdis-i Nebev ve fiili
Muhammeddir. Ve kyas- fukha ki ulem-y fehhm efendilerimiz bu yolda
vermi olduklar fetevay erifleridir. Ve cma- mmet ki Ashb- Krm ve
tbiin ve tebe tbiin ve il yevmi-l nihye ehl-i snnet ve-l cematn getirdii ve
tarik-i mstakimdir dedii yollardr.
te tarikat- aliyemizde u drt rknun sevb grd tide zikredeceim
bir tarikat- aliye olup, mnkeri ehl-i btl ve yht chil olduunu denizden zerre
olarak yt- Kuran ve ehdis-i nebeviye ve fetvay eriflerden mstebn olaca
bedhidir. Cenab- Vhibl-Aty Hazretleri Kuran- Azim ve Furkan-
Keriminde [vezkrullahe zkrn kesir] buyurmudur. Bu yt- celilenin
tefsrinde Sahbl-Keaf ve Sahbl-Mdarek, Ey bim h ehleh minel-tahll
vel-tekbir vel- takdis kymen ve kuden ve al cunbihim emrzen ve azhe
leylen ve nehren srren ve cehren ve birren ve bahren ve suknen ve al klli
hlin buyurduklar ve yt- dier [ve men ezlemu mim-men menea
mescidellah en yzkere fh ismuh ve say f harbh] manay ayet-i kerime
budur. Allah- Telann mescidlerinde ism-i erifi zikr olunmay men edenden
zyde zlim ne kimsedir. Zkirin ve msebbihin ve musallinin ondan men ile o
mescidin harbna say eder buyurmudur.
Ve Cenb- Seyydl-Kevniyye Sallallah Tela Aleyhi Vesellem
Hazretleri dahi [Ekser ezkrellahe hatta yeklu-l mnafikn ennekum murn]
yani Cenb- Allah dahi [Feveylnlil-kasiyeti klbihim min zikrillah]
buyurmutur. Ve yine Cenb- rislet sallallh tela aleyhi vesellem [Efdall-
aml en tefreked-dnya ve lisnike ratebe mn zikrillah] [Ve efdall-ibadeti
derecet ndallahi yevme-l-kyameti ez-zkruvne kesiren] ve [El enbeekm bi-
hayri mlkm ve ezkha inde meliylekum ve erfeeh f derectikum ve hayrin
lekum min ti ez-zeheb ve en telk advvekum fetedarrebuv angikum kluv
m-z ya Resulallah Kale zikrullah] ve [L tekme es-sati hatta l yukal al-l
arz- Allah- Allah-] hadis-i erifleri zikrullahn tarik-i hakta rukn- kavi olup
bir ahad devam zikirsiz Allah- Tela hazretlerine vsl olamayacan (39) dahi
Cenb- Vacbl- Vcud hazretlerinin Sre-i Hdidde [Elem yeni lillezne

181
menv en tehe kulubuhm l-zkrllah] buyurduu, yt- celilesi delil kfiidir.
Ne sretle zkr edilirse sevab ve ne suretle edilir ise hat olur bahsne gelince,
aml- salhttan kelime-i tayibe l ilahe illallah Muhammed resulullah mndr
ki bl-cmle aml-i salihtn asldr. Bir kimse nkr ederse, onun aml-
slhsn Hudy Tela kabul buyurmayaca ilm-i kelmda mbeyyendir. Asl
zerine feri terettb eder. Asl olmazsa feri kabul olunmaz. Bu surette namaz ve
oru ve hacc ve zekt ve bunlarn emsli frutda her birinin heyet ve sftn
emme-i mctehdin beyn buyurup, zikrullah heyettinde ve sftnda bir ey
beyn buyurmadlar. Fakat u kadar var ki, bir kfir kelime-i ehdeti lisnyla
izhr edip cehren demese iman ve islamna mctehdin hkm eylemediler. Zir
mann tarifi ikrar bil-lisn ve tasdki bl-cenn ve mrifeti bil-kalbdir. Hatta
tasdik ve marifet bulup, bl-zarure lsn ile cehren ve zhr bulunmaz ise onun
mnna ern zhirde hkm olunmaz. Bu tahkk dahi malum olduktan sonra
man- kmil ile muttasf olan evkattan bir vakit ile ubdiyyet yollarn katetmek
ve hudud-u emir ve nehiyden nazarn ayrmak caiz olmaz. Cenab- Vcbul-
Vcud Hazretleri [Vabud rabbeke hatta yetiyeke-l ykn] buyurmutur.
Mfesirin-i zm efendilerimiz dahi ykndan murad mevt ve ecel olduuna ittifak
etmilerdir. Ve u suretle her bir ibadetin bir vakt-i muayyeni var isede zkrullh
iin bir vakt- muayyen olumayp, her n ve zamnda Allah Tela Hazretlerini
zikr ve tevhid etmek her bir mslmana farz olduunu Sultan- mfessirin
Abdullah ibn Abbas, Sre-i Ahzabda [Vezkrullahe zkrn Kesr] yet-i
cellesini istidll ederek irde buyurmutur. Ve bununla beraber ehl-i zkir
haklarnda dahl eden dahlin lisnlarn kat inde lem-i izm ve mukted-i
enm efendlerimiz bir ok feteva vermidir ki, bu fetevy eriflerden bir miktar
derc-i stur sahife kalnmtr. te o fetev-i eriflerde bunlardr. El-fetevy
evvel [Sfyyun tifesinden bir cemat zkrullah ederiz diye ayak zerine kalkp
gh cehren l ilahe llallah ve gh h h diyerek ala tarikid-devr hareket etseler
mr ve alem bu tife-i mezkureye u ettiiniz fiil hellm diye edersiniz yoksa
haramdr diye edersiniz dediinde, helldr dey ederiz, deseler mr dahi bu
makle fiil haramdr, mstehilli kfirdir dedikte onlar dah hramdr diyen kfirdr
deseler bu sretlede gh zkr edip ve gh kelime-i tagyir etmekle harm mdr ve
hell mdr ve hell olunca harm diyenlere ne lzm olur. Yoksa fiil-i mezkurun

182
bazs hell ve bazs harmmdr. Beyan buyurulup mesb oluna. El-Cevap;
Allah-u alem. Cehr ile zkr etmek mam Yusuf ve mam Muhammed indilerinde
bl-kerhe czdir. Ve fetv dahi bunlarn kavilleri zerinedir. Sniyen eer bu
sfiler yak zerine kalkp dne dne zikrullah ettiklerini lib ve lehv diye
ederlerse, zikrullah tahfif kfrdr. Lkin zhir budur ki, ettikleri bu deikdir.
Eer ki, zikrullah ede ede evke gelip ihtiyrlar malb saf- kalp ile edecek
tazim-i zikrullah olur o mahz ibdettir. Bu vechle olana kfr demek cehl-i
mutlaktr. Yahi aleyhi-l kfr bu manya kfrdr dey itkd eylemek aynen
kfr olur nez bllah min rru en fsna (el-fakr ala ceml). El-fetevy
sni; lil-mul mezkre eyzan sfyyn tafesi halka-i zikirde devrn edip dne
dne zikir etseler ve bu halk-i zkirde olan ve dndren helldr, diyen kfrdir
deseler, eran ne lzm olur. Beyan buyurulup, el-cevap Allah- Tela alem bu
vaza bu vechle itikd kfrdr, tecdd-i imn ve nkh lzm olur. Ve hkkm-
slama lzmdr ki sufiyyn tifesine bu vechle tikd edip itle-i lsn edenlere
tedib-i edd ile tedib edeler (el-fakr ala-l cemal). El- fetevy salis lil-mevlil-
mezkr rahmetllah aleyh sfler tifesinden bir cemaat oturup zkrullah
ederlerken ayak zerine kalkp dne dne zkr etseler evk ile hh deseler ve hu
deseler mezkrlerin bu trikle etmeleri hell mdr harm mdr. Bu trikle zikr
edenler kfir oldunuz helldir derseniz kfir oldunuz diyenler kafir olurmu,
olmzm, beyan buyurulup mesb oluna. el-Cevp Allah- alem sfiler ne trikle
zkr ederlerse kfir olmazlar. bunlara kfir oldunuz denilir kfir olurlar
(harreretl fakiru alal-ceml). Aff an. te bu fetva Mfti Ali elebi
Hazretlerinindir. Bu zt- erifin (40) evsf- aliye ve menkb- seniyeleri Kitb-
ifykda mestrdur. Fetevy dier mesele cemat- mslimin halka-i zikirde
cem olup zikirde megul olurlarken zikrin lezzeti ve evki ziyde olup
ruhniyyet taraf galib ve beeriyet cnibi malub olup dne dne ve evrile
evrile zkr etseler melekler arn evresinde ve lm-i tefsir ve hadis evresinde
dne dne zikr ettikleri gibi zikr etseler bu vechle zikr etmek haram olur mu. el-
Cevap, Allah- alem gaye-i evkten ni olacak mbhdr cevb- hir helaldir. (
Harrerehl fakir Ahmed bin Sleyman Keml) bu zt- erifin vlid mecidleri
Sleyman ve dedeleri olup ve bu zt- erifin cmi mecmi ulm-u etti-ems
vlideyn bn Keml demekle mehur Ahmed bin Keml Pa demekle maruf ve

183
beynel-ulem muktedy enmdr. Beinci fetv-i mesele bir tife ayak zerine
klkp ihtiyriyle alkalaya alkalaya zikr etseler eran caiz midir. Beyan oluna
el-Cevap Allah- alem cizdir. Zkr- tayin vaz yoktur. ( Harrareh Hamideddin
e-ehir Efdalzde aff an ) bu fetvy erif dahi fetva ve takv da zamnnn
ferd-i lim ve kmil Efdalzde demekle mruf ve fazlet-i ilim ve ameliye de
akrnnn vahidi olduklar mehurdur. Ve buna mmsl nice fetevy erifler
vardr. cmlesini tahrir-i kbil olamyaca gibi ehl-i nsf ve mcerrid tlip hakk
olana bu kadarda kfii olup ve lkn ii ve gc inat ve taassub oln ehl-i nkra
drt kitab okuyuversek krra gelmez
te vrisn rsalet ve prn tarikat ve hdim-i din ve millet efendilerimiz
dahi tarikat- liyelerini cenab- rsalet-penh sallallah tel aleyhi vesellem ve
ashab- krm rdvnullah tela aleyhivesellem efendilerimizden ahz ile saliknn
istidd ve zamnnn iktizsn gre tekli yeden bi-yedin ve devren b-devrin
mteselsilen bu zamna kadar getirmilerdir ve btn Arap ve Acem ve Trk
aslda ittifak, frda bazen bir birine muhlif srette tekl halka-i zkr ediyorlar
iselerde bunlardan turuk-i aliyenin cmlesi ve tarik-i Nakibendiyye-i
Halidiyyeden bazlar bizim okuduumuz esmlar devaml usulmuz vechle
cehren ve alenen ve kimisini kden ve kimisi dahi kymen ve kimisi dahi
kymda devran ile darb- zkir ile vird-i lsn ve zkr-i zebn edip yalnz
Hldiyyeden bazlar ictimalarnda zkri kaldrp, yalnz hatm-i hce ile iktifa
eylemekte iselerde aslda bzim gibi sluk ederler. Bu suretle tarikmz Selman-
Frsi vstasyla bir chetten Hazreti Ebu Bekir Sdk ve mam Hseyin ve Hasan-
Basri rdvnullah tel aleyhim ecmain hazretleri vastasyla iki cihetten Hazreti
Ali kerremellah veche rdvnullah tel aleyhim ecman hazretlerine mntehi
olur. Selman- Frisi ile mam Hseyin rdvnullah tel anhm hazretlerinden
gelen kavl mam Cafer ve mam Cafer ile Hasan- Basri hazretlerinden gelen
kavilde Ebu Ali Frmed hazretlerinde buluur. Bu da silsile-i erife vkf ve rf
olanlarn malumu olup, u suretle zkr-i cehri ve zkr-i kalbiyi cem edp, mam
Ali radyallah tel anhu hazretlerinden devren b-devir mteselsilen geldii
erbbnn suli ve eyhi bulunan Yusuf Hemedni hazretlerinin vermi olduu
cevap mtederrictyla sabit olmutur. u suretle silsile-i mezbre iki vsta ile
Seyyid-l-Kevneyn sallallah tel aleyhi vesellem hazretlerine vsl ve bu

184
mnasebetle cm-i mmet hsl olduu nemyn olduu gibi ser-halka-i Hcegan
Abdlhlik Gcduvani hazretlerinin eyhi bulunan Yusuf Hemedn
hazretlerinden; Y eyh ben cehren zkr eylesem halk ve kalben zkr eylesem
melike ve eytn vkf olur. Ben bir zkir eylemek isterim ki, Allahtan baka bir
kimse vkf olmasn. Bana ite yle bir zikir eylemekten tarif ve telkin le dey
rc eylediklerinde Yusuf Hemedni hazretlerinin dahi o talep eylediin zkir zkr-
i hafidir. O da ilm-i ledn iledir. Hle mtevakkfdr, kal ile tarif olunmaz. Ol hle
kbiliyet kesb eylediimiz nda sahibi gelir tarif eyler, dey buyurduu ve Ebu
Ali Rmiten hazretleri ki; silsile-i erifte Azzn lakabyla mlkkab olmutur.
Bu zt- erifi dahi siz zikri cehren ediyorsunuz yolunda ki sile sizde hfii
ediyorsunuz, iddisnda bulunursunuz zkr etmekle ehar bir yere zkr etmekle
eher zkir iin ictimnz halk bildikten sonra ses ve sadlarnz istim
eyleselerde cehren zkr etmi olursunuz. Kiinin kendi nefsi zkr eylediini
bildii mddete eyledii zkri, zkr-i hfii olmaz. Zr kiinin nefsi dahi gayr
olduu eran sbit olmutur, buyurduu ve Muhammed Bahaddin Nakibend
hazretlerinin evlatla kabulun Emir Kll hazretlerinden taleb ve rc
eylediinde Azzn, yan Ebu Ali Rmiten hazretlerinin tarkata kabul eylemek
artyla kabul eyleyeceini fermn buyurduunda bizzt mrn ileyhin tarkine
dhl olmak in geldiini fde eylemesine mebni hazret (41) Azznn tarkat-
aliyesni telkin ve o vechle evlatla kabul eyledii menakblerinde musarrah.
Zikr- hafi dahi avm- nssn bildii zkr- kalbi olmayp hl bir keyfiyet olduu
ve ona da fazl- lahi ve inyet-i rabbni olmadka kimsenin nl olamayaca
Abdlhlk Gcdvani hazretlerinin suali ve eyhi bulunan Yusuf Hemedni
hazretlerinin vermi olduu cevab ile sabit olmutur. Olunan dahl tarz yalnz
zkrde devrn ve raks olup ve bununda cevzna zkrolunan fetvay erifler kfii
olduu, bzim uslmz ise kuden hatm-i hceden sonra alenen ve cehren keml-
edep le zkrullah eylemek olup ve bu tife ise din ve mn ve slam bilip havf
ve hayetullah ile har nere imn ederler de evken lillah ve taleben l-
merztillh lahi tevhd ve esm-i lahiyi zkr ile zevk evk zhr ederler. Ve bu
tife bu cihetden dolay h bir vechle meln olmaz belki laane edenler olur.
Zr bir ahs mezheb ve slik olduu tarkatndan dolay ln eylemek o mezheb
ve tarkat sahiblerinin cmlesini laane eylemek olduundan bu indnda olanlarn

185
an-karb bir belya mptel ve cezsn grecei emsllerinde grlmtr. Yalnz
size lzm olan er- erfi baa ta edip prn tariktn vaz eyledii usl ve
kdenin hricine kmamak ve tarkat- alyeye ta attrmamak. Bd olacak
ahvllerden mcnebet etmek ve ehl-i nd kendi hllerini brakp rz-u eb
eriat- Ahmed ve Tarikat- Muhammediyeye hdm olup l-y kelimetullah
yolunda fedy- cn eylemek lzmdr. czet talebinde bulunan hvnn
cazetnmelerini leffen takdim eyledm. Vuslnde her birlerine baka baka
tebli edip derslerini tefehhm ve selm sen-verimi ve tarkat- aliyemizin rkn-
azimi, er-i erifi ba tac edip evrda devam eylemek olduundan tebli ediniz
vesselm. Ol-tarik nr-i didem Ltfiye Hanm ve gzm nru Ali Galip ve
Hseyin Sabri ve smil Hakk Efendilerle Kerime Hanma mahsusn selm edp
hatr-nziknelerini sul ederim. Bu tarafta bulunn hvnn cmlesi ve akrabay
taallukt ve dervihnede bulunan vlideniz ve kerime ve mahdm Ahmed Turan
ve Ali Galip cmlenize selm ederler. Bk-i Bkye emanet olmanz dusyla,
hatm-i kelm eylerim cnm.
Hdim Tarkat- Alye-i Nakibendi-i veysi Kadzde Hlid Sivas.
1339/11 Cemaziyel-hir.

Mektup 16: 18 Receb-i erif 1346/Eskiehir

Bismillhi tevfik nimel-mevla ve nimel-refik

Elhamdulllahilezi l nayetil lmhi ve l enneh ve l yehfi aleyhi
eyen fil ard ve l fissemi ves-selm ves-selt ala resulhi Muhammedillezi
hve Medinetl alim ve nurul-Hd ve vkf- esrr kenz-l-hakk ve seyydul
enbiyi ve ala lihi ve ashabihi ellezine hm ehl-i saf- vel-vef ve ncumul
iktid l-kulli min ihted ve rahmetllah ve berakth ala eimmet-l-dini vel-
mctehdin ellezine hm siracl mmeti ve-l mukted ve ala cemi min vird f
nihim innem yeh Allah min bdihil lema.
Emm bdeh. Benim canm mektubunuzu aldm malum
diynm oldu. Malum-u aliyeniz olsun ki, Cenb- Halk Hazretlerinin sdk ve
kzb olanlar kendilerine bildirmeklen murad eyledi de ibtdsnda bu silsile-i
ademi vuslattan hicrana brakp bir ok ptllaryla mptel ve ezelde ak- evk
ve muhabbet-i lahiyede bulunupta davlarnda sdk kanlarna dr- nimde

186
vuslat ve davlarnda kzb kanlarnda hicrn- ebediyyede ik edeceini fermn
ve vuslat yollarn ktap ve yat ile beyan ve bizlere dahi peygamlerleri vastasyla
ayn eyledi. Ve ekber-i ehdet, ehidet-i lahi olup ve Kuran- Mbinin ek ve
pheden ri ve mttakilere hidyet ve vuslat yollarn gstermek iin fermn-
lahi olduunu Cenb- Vhb-l Aty hazretleri kasem ile fermn buyurduu
gibi efrd- mmetin bl-vasta Cenab- Feyyzn leminden istifzeye iktdarlar
olmad mnasebetle, her bir mmetin asrnda birine sahib-i eriat rsl ve efrad-
mmetleri peygamberlerine tbi olmadka maksad- vsle nil olamyacaklarn
bildirdi. Ve bu mem-i sbkleri bizden mukaddem irsl ve tb olup
olmayanlarn ahvllerini bize gsterdi. Sonra cmleden Ekrem ve Seyyid-i alem
peygamberimiz sallallah tela aleyhi vesellem efendimiz hazretlerini irsl ve
kerem-i ltf inyet-i rabbni olarak biz czlerine dahi yle bir sultna mmet ve
her bir efl ve ml ve mumeltda tbi olmaklmz fermn- aksi hlimizde
Peygamberlerine tbi olmayanlarn uradklar azba bizimde urayacamz
bize duyurdu. Ve lem-i mmet rahimehllah hazretleri ala-mertibihim hlen ve
klen tebli-i ahkam- (42) lahiyye ve mery dahi ahkam- ilahiyyeninin
ahkamn cebren ve kahren infza ve bu her iki tifenin yek-dieriyle bu yolda
itthd ve ttifk ve bizlerin dahi bunlarn mrlerini inkydla lyi-kelimetullah
yolunda fed-i cn ve nkyd edenleri edlarndan muhfaza hususunda meraya
ttib ile mamur bu bbdaki nfslarnn nfazna kuvvet eyled. Ve bu sretle bu
din-i mbinin dmn kiye mnkasm oldu: Birisi madd birisi dahi manev
olup, muhfazas bu iki dmanla mchede ve muhrebeye mtevakkf olduu
mnasebetle efrd- mmetin dahi manevi ve mddi iki kumndna ihtiyac olup
efrad her bir hl ve mumeltta bunlarn emirlerine imtisl ile mchede ve
muhrebeye her nda hzr olmalarna talik klnd. Ve bu her iki dmana
muzaffer olunmakla peygamber z-n sallallah tela aleyhi vesellem efendimiz
hazretlerinin kablel-lahiyeden getirmi olduu eriat- Ahmediyyesine her bir
halinde ittib ile berber zikr-i ilahiyeye devam art klnd. Ve bu da [Y
eyyhellezine menv z lekaytm fieten fesbitv ve-z kurullahe kesrn
leallekm tflhuvn] yat- celilesi ile sbit oldu. Ve zikr-i ilahiyesi ise, erbb
drt neva taksim eyledi. Evvelkisi; zkr-i lsni olup, kalpte tasdik olmadka ve
ikincisi; zkr-i kalbi olup, bl-zarure lsnda krr bulunmadka bir fdesi

187
olmad ehl-i kelmn akid kitaplarnda musarrahan beyn klnd. ncs;
zkr-i hafidir ki, bu da kalbden taallukat- ma-sva karlp ak muhabbet-i
sbhn ile gnln cllanmadka ve msyeden baka her ne eder ise Allah ve
rzenlillh iin etmedike nil olamayacan yt ve Kuran ve ehds-i erifle
ayn klnd. Drdncs; zkr-i hakkidir. Buna da sen Cenb- Vhbl Aty
hazretlerinin sen onu zkr eylemezden evvelce zkr eylediini bilmedike
muvaffak olamayacamz ayn eyledi. Ve Cenb- Vacibl-Vcud
Hazretlerinin ne sretle beni zikreyledi diye sul vrid olur ise, o sil nsf ile
mlhaza eylesen evvel sen ademde idin ve bir gn hizmetin dahi sebkat
eylememiti.Mahz eltaf- lahiyenin terkibinden vcuda gelmi bir vcud ve n-
ben o ltf-u rabbniyenin nzmmyla bir mevcudsun ve o tecelliyenin infikk
nnda madum olacanada phe olmadndan baka acaba senin iin halk
olmadk mahluktta ne vardr. Cmle mahlukt senin ve sen kendisi iin halk
olundun acaba bu eltfa ne hizmet ve ne istihkk ile nil oldun ve bundan sonra
ettiin bdet ve zkr ve evrda hdyet ve tevfik ve kuvvet ve kudreti sana kim
ihsn eyledi. Bunlarda senin olarak neye mliksen ve bununla berber etmi
olduun ibdet ve okuduun evrd ve ezkra ecir ve sevb kim ihsn ediyor.
Eltf- ilahiyeden kabul olunmadk ibdet ka pra eder. Sen ise bir muhayyelin
haylinde zhur etmi haylin vcudu gibi bir mevcud ve vcudun onun nazar ve
harekt ve sekentn dahi o sahb-i haylin nazaryla bki l-ek byle olduunu
ve bu gibi nim-i ilahiyeye msterak olduunu bilen bir zta elbette munam-
hakikiyeyi bilip verilen nim- ilahiyenin her birisini m-halk lehne sarf ile
beraber krnden ciz olup czini itirfa mecbur olur. Evvelen lisn bir nam-
lahiyedir. Onunla tevhid ve zkr eylemeli. Savt dahi bir nimettir. Onunla dah
zkrde ref-i savt eylemeli. Ve harekt ve sekent dahi bir nimettir. Esn-i zkirde
onunla dahi hareket eylemeli. Ve kalb dahi br nimettir. Taallukt- ma-svadan
tathir ile ak muhabbet-i ilahi ile mcell eylemeli. Ve hayatta bir nimettir.
Cenab- Vahibul Ataya hazretlerinin zkir ve bdeti ve llay-kelimtullah
yolunda ifn eylemeli. Vel-hsl tadd- niam- ilahiyyeyi kbil olmadndan
her neye mlik olduuna vkf olur isen cmlesini Mlik-l-Mlk hazretlerine
teslim ve sende l-ey olduun halde [Sbhaneke m-arrefnke hakkn marifetike
sbhaneke abdnke hakkn bdetke sbhaneke m zkrnke hakkn zikrike

188
sbhaneke m krnke hakkn krke] srr sende zhur edip, mfellles olarak
kalben bb- emne srlp erkn ile amel ve lisn ve kalp ve lisn ile zkir
olmaklktan baka tark- nect olmadn bilip, o yola slik olmak lzmdr. Eer
bir sl gelrde kuvvet ve kudret cmlesini Hlka verdik bizde bizim iin bir ey
kalmad. Bu surette Hlk-i Lem-yezel hazretleri bdet ettirir ise ibdet edebilirz
yoksa ibdet etmeye gcmz olmaz ise nasl ibdet edebiliriz diye sul eder ise
bu ciheti dahi malumun olsun ki, Cenb- Vhb-l Atya hazretlerinin niam-
ilahiyesi ikiye mnkasm olup birisi niam- muaccel ki, dnyda ve dieri nam-
mueccel hirette hsn olunacaktr. Ve bu iki nam- lahiyye pervze edip umak
iinde iki kanat ihsn ve bu iki knatn istmlini kullarna emnet tevdi edip,
husn-i stml ve su-i istiml de kullarnn ihtiyrlarn kendilerine ihsn
eylemitir. te o iki knadn birisi niyet ve birisi dahi kasddr. Bir abd bir amel
eylemeye niyet eyledii nda, Cenb- Allah o niyete kasdn ihsn eder. Kasd
eyledii nda da, o kasd murad- ilahiyesine tevfuk eyledii srette Cenb-
Allah halk ederde, ite o kul o iledii ii ilemekle muvaffak olur. lemekle
muvaffak olduu i rzaya muvaffak bir i ise hirette mkfatn nevh-i
lahiyeyi irtikb ise mcaztna nil olur. Bu sretle ksib kul ve (43) halk
Cenb- Allah olur. Ve dnyda o amele muvaffak olmu mkfat ve yahut
mczt- muacceleden birisi ve hirette talik olunan dahi mkft ve yahut
mczt- mecceleden birisi olur. Ve bun yt- Kuraniyye hid ve btn
ehlisnnet itikdt dahi bu yoldadr. Zr byle olmam olursa sdkn sdk ve
kzibin kizb meydana kmaz ve bu sz blde beyan olunan mfellesle mnfi
olman bu cihet zhtan mstani ve erbbna malm ve daha ziyade tafsile hcet
yoktur. Ve ite bu cmledendir, ulem ve meyihn bu srr efrd- mmete
bildirmek ve halk bu yola terib ve tevik ve davet eylemek iin etrafa halifeler
gndermeye ve umernn dahi ahkm- ilahiyenin infzna halk cebr etmekle
taraflarndan memurlar tayin olundu. Zir hakkatt mahlukta seyyid ve mm
ve mrid Cenb- Seyyid-l Keyneyn ve dierleri taraf- z-n rislet-
penhiyyeden mbellidirler. Vesselm.

189
 Mektup 17: 11 Cemziyel hir 1340-9 ubat 1338

Nr-i Ddem brhim Bey Evldmza

zzetl eli elim, dili dilim, nr-i ddem Hakk Bey Hazretleri.
Bilhassa selm edip htr-naziknelerini sal ederim. Selmetle hne-i
liyelerine muvsalat ve orada dahi hatm-i hce ve orada ftiha-i erife devam ve
halk tarik-i liyeye davet ve tergib eylediinizi mear 11 Kanun- sni 1338
tarihli muhabbetnmenizi aldm nhyet derecede memnun oldum. Cenb- Hlik-
i Mevcudt ve rzk- mahlukt lem-i srr vel hafiyyt hazretleri mr ikbl
liyelerini efzn ve feyz-i sbhaniyesini mzdd ve iki cihnda aziz ve tayin
olunduunuz umrda muvaffak bil-hayr nice nice mmet-i Muhammedi
vastanzla fyzt eylesin. Amin.
Benim cnm pederin evld- maneviyyesine hediyesi nasihattan baka
olmadndan ite u mektubu hediye ediyorum. [An Cbir bin Abdullah
radyallah anh. Kle kunt ma-rasullullah sallallah aleyhi vesellem. Fe-iz
ete racln ebyd-l-vechi hasenl-re ve aleyhi siyabe beydn. Fe-kle
esselm aleykm y Rasulullah fe-klen-nebiyy ve aleykes-selam kle y
Resulullah m ed-dnya kle ke-hilmin-nim kle ve ml-ahireti kle ferikun
fil-cenneti ve ferikun fis-saidi kle fe-mael-cenneti kle yedl-dnya li-trkiha
fe-in semenil-cenneti tereked-dnya kle fe-m cehennem kle yed l-dnya li-
tlibih kle fem hayrn hezihil-mmeti klellezi yamel bt-taatillahi kle fe-
keyfe yekn er-racl fih kle mistemirrt-talb el-kaflet kle fe-kem el-
krara bh kle ke-kaderi-l-muhtelifeti an el-kafileti kle fe-kem ma beyned-
dny vel-ahireti kle amdet abn kle fe-zehebe er-rcl felem ber fe-kle
aleyhisselm haz Cebril etekm li-yezheb kem fid-dnya ve yerabekm fil-
ahireti]. Naklolunur ki; Ebu Yezid Bistmiye sul ettiler ki; Ey sultnul arifin ve
burhanl mmfikn, Cenb- velyet mbeniz bu mertebeye ne ile vsl oldunuz.
Buyurdular ki; esbb- dnyy cem edip cmlesini habl-i kanatle rabt eyledim
sdka vaz edip ilka eyledim ve fil hl rhat oldum buyurmulardr.
te dny ve hl-i duny ve mddet-i dny ve hval-i hiret bu hadis-i eriften
malum olduysa, slike dahi lzm olan o gafletten uyanp halk olmaktan maksat
ne ise anlayp verilen nam- ilahiyeyi m-halak-lahna sarf eylemeklen elzemdir.
bret ile baklrsa Cenb- Vahibl- Atay Hazretleri her bir mahlkta lazm

190
olacaklar lzmundan evvel halk ve mhy eyledii aikredir. Artk byle bir
mnam- hakikatn zikr fikrini brakpta masivnn arzusuna itigal eylemek
cinnet ve denettir. Cenb- lahiyeyi zkr etmekle dahi evvel bir vesile bulmak
[vettebiu ileyhil vesileti] ytyla sbt ve o vesile ise tark-i aliyeye sluk ve
slukde de evvel prnn meslek ve mezheblerini bilmeye mtevakkf olup ve
onu dahi ftiha-i erife ile Cenb- Vhibl-Aty hazretleri tavsif ve tarf
buyurmutur.
Malmun olsun ki tarkat- aliye senin kapnn ierisindedir. Ve her
kapnn fethi aksm- lum- Kuraniyyeden bir ksma mahss olup, m-dmeye
ksam- mezbreyi itikad- tam ile husle getirmeyesin. Ebvb- tarikat sana
gd olmaz. O da sre-i Ftihada mevcuttur. Aksm- Semniyenin birisi zkri
zt- lahiyedir ki; elhamdlllh kavlidir. kincisi; zkri sftdr ki, Rabbl lemin
kavlidir. ncs; zkri efl dir ki ;er-rahman r-rahim kavlidir. Drdncs;
zkri maddir ki, malikiyyev-middin kavlidir. Beincisi; nefsi fttan tezkiyedir ki,
yy ke-nabudu ve iyy ke-nestein kavlidir. Altncs; nefsi hayrt ile tahliyedir
ki, ihdn kavli olup tezkiye ve tahliye (44) sratel-mustakim kavlidir. Yedincisi;
enbiy ve evliynn zkri ve onlar hakknda Allah Sbhn ve Telann fazl
ihsnn tezekkrdr ki, sratallezne en-amte aleyhim n mbinidir. Sekisincisi;
b-gnelerin ahvli ve Hakk Telann onlara gazabn zkirdir ki, gayrl madubi
aleyhim ve laddlin kavldir. Aksm- mezbre delil ve sr ile her biri tarikattan
bir bb ve cmleside Ftiha- erif de mevcut oldu se sre-i Fatiha krat
mtederrictn hl edenler dnyda behit irfna nil ve hirettede cennet-i
Rdvna dhil olaca phesizdir. Feiz kne kezalik cezbeleri slklerine
takaddum eden ve slkte cezbeye eren rifn- rabbniyi kn sbhniyenin
seyr tayrlar hazret amya mntehi ve yine fevki-ammde envr- sbhni veche
mutlaktr. Mstehlik ve mtel olup Hazreti vahiyyetl-cemyyetinde olan
esm-i lahiyye ile mtehakkk olurlar. Ve hazert- esmiyede olan tecellyt-
ilahiye ve hazan-i gaybiyyede evvel lm- gaybiyye-i gayri mtenhiyeye
mahzar olup o ihdl-zt ve sermedl-safat tecelli-i lem ile sr-u kevniyeye
icaddr. Ve ifza ve terbiye ile lemine rtibatn ve suver-i lem dahi evvel tecelli-i
lem ile mevcuda ve vcudda fakr u istifza ile her birinin hakk irtibtn
mhede ve Rabbl-alemin meftih-gayb ve imddan hakayk- eyaya evvelen

191
ifza-i cdiyle mazhir-i mevcudtta mtecelli olduunu muyine kldkta Hakk
Sbhni ve Tela Sre- Fatihada Hamd Allaha tahsis ve onu Rabb ile tavsif ve
Rabbl-alemin muzaf kldn srr hikmetini bilirde Allah Rabbl-Alemin
hamd ve sen edip bu vechle nyz ederler ki, Allah o reddin giriftarym. Onun
dermn sensin ve evvel sennn bendesiyim ki onun lyk sensin ben seni nice
bilirim, yine sen seni bilirsin ey perverd-gr- lemiyn kimine perversin ve
kimisine dahi perversin dil-i rz kldn. Fe-li-haz bazlar nmet ile perver ve
bazlar dahi esrr- veliyyi nimet ile dil perver olmulardr. h ey dl gh-i
nmetten hazz olanlar ibdetle drn-nimi dilerler. Ve rz veliyi nimet olanlar
dahi ddr- dosta mtk olurlar. lahi sen Rabbl-aleminsin ki, nfs-i bdini
teyid ve kulb- tlbini tesdid ve hvli rifn tevhd ile terbiye edersin. Pes u
rifin ki terbiyesi rh- tevhdden ola. Malmt- lem onun nesine yarar h kim
halk- lem nam- lahiyeye k ve nam-ilahiye ise riflere ktr. Y Rahman
y Rahim sen bir Rahmnsn ki, kasdna tevfik-i mchedt verdin. Ve bir
Rahimsin ki, vcdna tahkik-i mhedt verdin. Pes mchedt mrdn ve
mchedt murdn sfat olup murd ir tevfik ile mhedeye eriir. Ve
murd em tahkik ile gidip muyineye yetiir. Zir mhede bende ile Hud
beyninde olan avikin refi muyine-i vahdet sarf ile olan ryettir. lahi ne
ksdlardan dorusun ve ne tliblerden gaibsin hzr ve nzrsn. Ya mlikiy-
yevmddn sen bir pdih- l-yezlsn ki, her mahlukun mlk ve memleketine bir
gn zevl gelip nefisleri ve sultanlar nbd ve n-peyd olur. Amma senin mlk-
ebediyetin, ehadiyyetin dim bki ve kim olup herkes zevl ve halel kabul
eylemez. Dnyda ve hirette hibir ferd mlk ve hkmnden tar olamaz.
Bugn rabbul-lemin yrn malikiy-yevmiddin olan sensin. Ktnn mlk ve
hkm ve mlk senin icdndr. Bi-erik ve bi-nyz ve bi-hcet senin pes ey
Hd-i l-yezl. Mlk ve hkm senin olduktan sonra htiyar mahlk neden olur.
Zr hkm olmayann ihtiyr dahi olmaz. [ve rabbke yahlku m ye ve
yehtru m kne lehml-hayre] senin kelm- erifindir. menn ve saddakn
h ey yevmiddin in mliki ve semavtn ve arzn hlk eer many din ki, bu
mahalde hkm ve fermn ve hesab ve semr divndr. Ve lkin sfat-
rahmaniyyet ve rahimiyyenin hkm semre tekaddm etmekle sebkat rahmeti
gazab vdesi sem cna-resn olup, hesb- ibdi kendi ztna ve sfat rahmetine

192
tahsisi buyurmakla bu mnya telmh ve iret buyurmusun ki, bd her zaifnn
uybuna senden gayrs vkf olmayp, kullarn sedd-i mesrr olmayalar. lahi
geri kullarn hesaba ekmek kahrdr. Amm veche krdan ref atbe etmeyip
agyr fevkinden mstevir kldn ayn- keremdir. Ya Rahim ve ya Kerim senin
ltf keremine nihyetmi olur ki, her kasdiyyenin kahrn zhr klasn. Fil-hl
zerine merhem kerem vaz edersin. Pes ey Rabb-l-lemin ve Erham-r-rahimin
ve Ekrem-l-ekremin ve Malkiy-yevmiddin senin fazl keremindir ki, vucdu
bddan perde enniyyet ve hicb- isneyni refedip gaybetten hitba iltift ile
klarna iyyke nabd ve iyyke-nestein kavlini telkin buyurup, bdete sez-
vr senden baka Hlik- perverd-gr olmadn nr- yakn ile bildirip ve ibd ve
saf faalende senin muvenetin olmadka mstakil olmadn fehm ettirip,
ibdet-i hlise ile nefislerini tahliye edip bi-rb ve b-nfk tat ve bdete senden
inet diletip ve kavl kuvveti kendilere isnd etmeyip gayr adem-i takt ile errin
ve fesddan kalblerini tasfiye edip iyyke nabd ve yyke-nestein demekle
hsn eyledin. lah ve seyid ve mevly bu fkir (45) ve miskin ve derd-mend
hazn dahi o bd- asfiynn eserine iktid midiyle san senin muvenetinle
bdet edip hesti mevhme kavl kuvvet sndndan san senin muvenetinle ve
amelimize nazar etmeyip senin fazln grmek iin tamm- bdiyyette senden
muvenet ve meded ric ederiz. Ve iyyke nabdu l-ryetel-mumelt ve talebi
mkfat ve nesteinike bi-mezidl-inyet bi-ntil-ismeti anlkatiyati ve iyyake-
nabd bl-murkabeti ve iyyke-nestein bi-hakkal-ykn ve yyke nabd bil-
dayyibeti ve iyyke-nestein bil-ruyeti ve iyyke-nabd yemruke ve iyyke-
nestein bi-fazlike h kim ibdet ksdynan bstn ve mededin cenn ve
muhibbinin ens ve rifinin are-gh behimet olup gzlerinin nru ve kalblerinin
meseddedi ve bedenlerinin rhatdr. Mabud sna vsl olan tarik-i kadm ve srat-
el-mstakim senin irde buyurduundur. lhi ric ediyoruz kim ihdin-es-sratel-
mstekim sen bize enby ve evliy ve asfiynn rh- rstn hdyet edip tarik-i
marifetini ird kl ki katta seninle senin ibdetine mstakim olalm ve rh-
kre dellet kl ki kurb- vahdetinle turneyn olalm. Fen- evsafmzla o sfna
varan yolu gsterki l-yezl ve lem-yezel olan sftnla muttasf olalm. Ve badel-
beyn Hd-i iyn gsterki irdenin hasebiyle sana istikmet edelim. Ve tarik-i
muhabbete sevk eyleki sana mncezib olalm. el-Hasl tarik-i muhibbine sevk

193
eyleki sana mncezib olalm. el-Hsl tarik-i mustakim ve menhec-i kavm zere
sabt ve dim olmak myesser kl ki yoldan myalm. Rc niyzmz u srat-
mstakim dir ki sratel-lezine enamte aleyhim gayrl madubi aleyhim ve
laddlin, diye beyn ve bu vechle nyz- mesnedin olunuz diye ihsnn olmu.
Pes ric ederiz ki bize u tarik-i mstakmi myesser eyleyesin ki o rh- kavmin
revende-gn olan enbiy ve eyliy ve asfyya mrifet ve muhabbet ve hsn-
edep ve yakn-i tm ve sdkk- aled-devm ile enm ve ihsn edip senin tevfik
ve inyetinle mukayyed nefis ve eytna muttali olup garib sfat envr- zt ve
cemi ahvlde istikmet ve inyet-i ezeliye ile sadet-i karibine mhtedi olmakla
sddkn ve mukarrebn ve emnen ve neciyyen ve rifn zem de senden oldular.
lahi bu derd-mend bi-reyi dahi nlar eyle har edip bb- ubudiyette muttard
olan madubu aleyhim zemde senden klma. Ve nefis-i mrifetten mflis olan
frky dlline kartrmayp mekr ve istdrc ile mahzlin ve envr- menhcdan
dllinden ve hem cnn infisl ile mabd ve vislden kem-rh olanlardan
addetme. ttib h o tarik-i riydan sen sakla min min y Rabbil-alemin ve
hayrel-nsirin fe-efl ve l tekiln l nefs turfeti ayn b-hrmeti seyyidel-
mrselin ve lahl tayyibin ve ashbl-rdin. mdi Ftiha-i erifenin srr mlum
oldu ise, huls ile ibdete say ve gayret gerektir. Riy ve kys- btla ile habt-i
amalden ctinb edile. mdi benim Cnm trikat- aliye ve hususile Nakibende-i
veysi sliklerinin terbiyeleri dahi hcre-i rislet-penh sallallah tela aleyhi
vesellemde inyet-i rabbniyeden olup ve bunun tark ise herhangi cmii erf
kolaynza gelirse o cm erifin mihrbnda shib-i sadet sallallah tela aleyhi
vesellem sadetle oturmu ve bil-cmle prn evliy ve enbiy ve ehl-i imn
etrafna halka olmu olduu halde Cenb- Seyyid-l-Kevneyn Sallallah Tela
aleyhi vesellem riyset eylemekte ve brleri dahi iktid etmi cmlesi de Ftiha-i
erifi mtederrict ile bb--emne sarlp Cenb- Vhbl-atay hazretlerini zikr
eylemekte. Ve sende gnh derysna mstarak olmu ve o halde Cenb-
erhamr-rhimin hazretlerinden baka meded ve inyet edecek bir kimsenin
olmadn bilip o hldede arz- hcta dahi sende bil-hl bulamayp keml-
mahcubiyetle eyhinin hrkasnn altna girip bdette ve zkr-i ilahiyede mrn-
ileyhe mreketle al mertibihim mrn-ileyhiyeyi ef ittihzyla bb-
emne sarlr gayry terk edip Allaha bdet ederler. Ve mrn-ileyhyeyi ef

194
ittihz eder Allahtan isterler ve m-svy terk edip Allah ve rzl-ilahiyi
isterler ve istedikleri ibdetlerini nimet-i ilahi bilip ne isterler ise Cenb-
Vacbl-Vcud hazretlerinin fazl ilahiyesinden isterler. te Vhib-l-Aty
hazretlerine giden tarik-i mstakm dahi budur. Ve bu yolu hl eylemek lzmdr.
Bk hdya emnet olunuz. Ve mektubunuzu eksik eyleme ve yazlan mektuplar
sakla cbnda kitap olur ve lzm olur Azizim. 11 Cemziyel hir 1340 /9 ubat
1338
Hdim Tarkat- Aliye- Nakibendi veysi Kadzde eyh Hlid Sivas.

Mektup 18: 1340-Adanada Hasbi Efendiye

(46) Adanaya Hsb Efendiye

Huzr-u Faziletlerine
Faziletl Efendim Hazretleri. Evvel selam edip htr-
nziknelerini sual ederim. Huzur-u liyenizin daim olmas arz ve beyn ile her
bir hususla Cenb- Vahibl-Ataya Hazretlerine emanet ederim. nallah Tela
vcud-u faziletleri afiyettedir. Ve o tarafta bulunan ihvnn hl ve ahvlleri
nasldr? Bil-hassa selm ederim. Bu tarafta bulunan ihvnn cmleside
afiyettedir. Bil-cmle ihvn ile beraber cmlenize selm ederiz. imdiye kadar
mektup yazamadmn esbab ramazan- eriften sonra bir para hasta oldum. te
o hasta niam sebeb oldu isede hamd olsun ki, imdi afiyet buldum. 14 ubat 1340
tarihli mektubunuzu aldm, derece-i nihayette mesrr oldum. Bildirilen
tafsilt yazmaya ibadete bir veche-zir zira ifadeye ictisr eyledim. Benim
canm ben siyaseti zhire ile imdiye kadar itial ettim. O sebeple siyaset-i
zhireyi tevdi eyle. Sana siyaseti maneviyeden yazacam. Hakiktta siyaset-
i manevidir. Dierleri bir hakiktn sayesinde devrn eden bir hayalttan ibaret
lwey olduu erbabna malmdur. imdi ayet ve ehadis-i eriflerin ibrelerini
dahi yazmayp yalnz meallerini yazmakla iktifa edeceim. Zira zamanmerviyle
mektubum o tabie derde tazimize ihml olunur. Evvel malumun olsun ki,
Cenb- Allah cin ve insan zt- ilhiyesini bilip ibdet eylemek iin halk eyledi.
Ve bunu bilmekle kitap ve o kitab Vahib-l Ataya Hazretlerinden ahz ve efrad-
mmete tebli eylemekle istidd kf Rasl Kevneyndir. Ve her bir
peygambernn mmetlerini nemidem o gnn rb kimlerle ne sretle dreynde

195
nemeyn ve iki cihn nimetleriyle ne esbb ile dreynde helk olacaklarn
Kuran- Mbin ile bize bildirdi. Artk dehliyeneye hacet kalmad. Sre-i Hdu
tamamen okuyunuz. Felh- mcib esbba tevessl ediniz. te felha nil
olacanza phe yoktur. Aksi sretle helak olanlarn anvl ve sebeb-i helakleri
musarrahtr. Amma bir sil ahvali umumiyenin kitaba tatbik edilmesi bu zamanda
n-kbildir. Bu sretle mektubundaki irde edilen tarik-i mhale taliktir. Ve biri
ise Kuran- Mbin ayette cmi ve sarahaten beyan buyurmutur ki, ettikleri
masiyetlerine tamamen ndim ve tebiht tabi olduklar peygamberlerine ittiba
edenlerin tamam ki, Hz. Yunus Aleyhisselamn kavmi gibi etraflarn ate istil
etmi ve peygamberi dahi ilerinden km mmetlerini ve azaba istilay o kavim
ahid eyledii halde ettiklerine ndim olup Cenb- Vacibl Vcud Hazretlerini
tevhid eylemelerini sebep ile azab- ilahiye ref olup Bil ahirede peygamberlerine
kavuarak keml-i eriflerine inkyd ve adetlerine devam eyledikleri
sebeple sadet-i dreyne nil ve bazlar kfrlerine ve ittikb masiyelerinede
olmalar sebebiyle cmlesi helk peygamberlerine tbi olanlarda
peygamberleri ile beraber nect bulduu musarrhn fermn- ilahiye ile
bildirilmitir. Hz. Nh ve Lt ve Slih Aleyhisselmn kavimlerine vaki olduu
gibi. Bizim size Ben-i sril seyyidlerinden kk olduu gibi mmet-i
Muhammedin kanunlarda Ben-i sril kanunlarndan ucuz deildir. Bil cmle
meayhn- anhm ve ulemy- kirm hazert kendi nakslarn unutup rz u eb
yzlerini yerlere srerek mmet-i Muhammedin ukbetle dareynde
nect bulmalarn eltaf- ilahiyeden ric ve niyaz ile mmet-i Muhammed
gzlerinden kanl yalar aktyorlar ise de, ne are ki Cenb- Vacibl Vcud
Hazretleri Kuran- Kerimimiz Sallallah Tela Aleyhisselm
Hazretlerine hitaben; Habibim sen mnafklar hakknda istifr eylesende
eylemesende ben onlar baglamam, buyurduu cihetle size lazm olan mmete
icabet meslekene slik olmaktr. Bu cinse her mevcdt eltaf- ilahiyenin
terkibinin vcuda gelmi ve o ltf-u rabbniyenin n-be-n inzimamyla hsl
olmu bir mevcud olup azab ve ikbn mmet-i ilahiyesine inkyad ve isyanlarna
olmalarna talik buyurmutur. nsf ile baknz bu mmette kanun-u ilahi yerine
kul kanunlar yz tutmutur. Kanuna ittib oaldka itirazda oalp hatta bu
hle gelmi ve bundan sonra ne olaca Allah bilir. Ahkm- eriat ile muamele

196
edildii zaman btn efrd- Adem islmdan havf eylemekteydi. Hatta ftht-
gazilere hitaben yazd mektba inkydnz sebebiyle hilfna hareket
eylediiniz anda da dierleri sizin mlknze vris olurlar. Bunu sana nutk-u
Ekremleri dahi meyyed bulmu. Bundan hlasa are her bir ri kendi riyelerine
mesul olaca mallara ki, hadis-i erife mutabk ve herkes sz geenleri tarik-i
mstakime terib ve hem kendi nefsinle ihls erbbna tevessl eylemekten baka
are yoktur. Zira Cenb- Hlik Hazretleri nimetin izdiydn krn izdiydna ve
azabn dahi kr- ilahiyeden istihkarna talik eyledi ki,(47) ayt- Kuraniyye ile
sbit ve bu krn hakikisi dahi verilen niam- ilahiyenin mnam-i hakikiyenen
ihsn olduunu bilerek o niam- rabbniyeyi m-halak-lehne sarf ve m-halak-
leh ise, o nimette yehi eyledii il-i kelimetullah yolunda ifn etmek olup,
bunun hilaf kr terk eylemen oldu. Erbb- hakikt indinde sbittir. Gayret ile
baklrsa kffrn istil eyledii memleket ahlisi indinde kffr adetlerine heves
ederek, o adetleriyle adetlendiklerinden dolay Cenb- Hakk da kffrn
istilasyla istil ve buna ndim olanlar yine hals eyledii aynen grlmekte
isede em-i hakikattende olmayanlarn grememesi bu gafletten
uyanmalarndan bd olarak vden helake sevk eylemeye sebep olur.
Sz uzattm baka tafsilata zaman msait deildir. Bki Hdya emanet olunuz.
Halk tarik-i Hakka terib ve herkesin dhil-i tarikt- aliye olmalar esbbna
tevessl ve icbet edenlere icazetnmeleri zere buraya yaznz. Yazm
olduun ihvnn dhil-i tarikt olmak zere buraya icazet talebiniz bulunup
bulunmadklarn tasrih buyurmadnzdan icazetnmeleri
onlarda ve tlib olmadklarn iar buyurunuz. Azizm. 5 1340
Hdim Tarikt- Nakibendiye-i veys Kadzde Hlid Sivs

Mektup 19

Huzur-u Aliyelerine.
Fazletl el elim dili dilim nr-i aynim Hall Efendi Hazretlerine:
Mahssan selm ve dular edip hatr-nziknelerinizi sul ederim. Taraf-
ciznemden sul buyurulur ise, hamd olsun ifkat buldum vcud- ciznem
fiyette olup, hasret ve ityknzdan baka bir endiemiz yoktur. ermige
gitmeyi irde buyurmusunuz, inalllah vekil-i harc efendiyi raz edebilirsen

197
bayrm ertesi gitmete niyet ediyorum. Allah cmlesinin hakknda hayrlar nasib
eyleye min. Zir malm-i seniyyenizdir ki, bu dny bir karrgh deildir.
Buraya gelmekten maksad Allh bilip emrine imtisl ve nevhiyesinden ictinb
etmekten ibrettir. Dier yemek ve imek ve gezmek ve dolamak vel-hsl
dnyda ne var ise bu hussa lettir. Bunun husli ise Seyyid-l-kevneyn
sallallah Tel aleyhivesellem hazretlerine ittib eylemeye mtevkkftr. O da
e taksim olmutur: ttb-i kalb ve beden ve mldir. Ve bunlarda yek-dierine
rh ve ceset gibidir ki yek-dierinden infikk bir vechle ciz olmad gibi en
evvel ittib-i kalbi tahsil olmadka dierlerinden bir fide-i mfid olamayaca
vreste arz olduu ittib-i beden ve mlide buna inzimm etmedike ittib-i
kalbiyenin dahi pyidr olmayaca erbb- miynnda sbit ve ayn olmutur. Ve
ittib-i kalbinin husli ise, marifet-i ilahiyenin tahsiline onun tahsili ise devm-
zkre mtevakkf olduu Cenb- Seyyid-l-mrselin Sallallh Tel aleyhi
vesellem hazretlerine en evvel Bismillhirahmenirrahim (kr b-ismi rabbkellezi
halak) sre-i celilesinin nzil olmasyla sbit olmutur.
Zir Cenb- Vhib-l-Atya Hazretleri (yevme l yenfe mle ve l benn
ill min emntllah bi-kalbin selim) yet-i cellesiyle ibdt-i beden ve mliyeyi
kalb-i selim ile berber kabl edeceini duyurmutur. Kalb- selm dahi ne olduu
bilinmedike tahsili gayr- kbil olduundan onu dahi Hazreti Halilullahn nr-
Nemrda atldnda bl-cmle eyaya mvekkel olan melikenin emr-i ilahiye
ile gelip; Y Hlil ermeyle bu tei mahv ve izle edelim dediinde, cmlesini
redd ve nihyet Hazret-i peyk-i cell gelipte, y Hll hcetin var m yolundaki
suline vardr. Lkn sana deil cevb zerine rabbimden dile yolundaki nutk ve
iretlerine karda, rabbimden ne dileyeyim benden benim bildiim mlkte mlik
Cenb- Allah tr. Rz-y ilahiyesi beni bu tete yakmakta ise, murd ve hcetim
onun rz-y erifleridir. Yanarm ve eer yakmak deil ise, tein elinde bir ey
yoktur. Yakmak ve yandrmak yed-i kudreti ilahiyedir. Cevbn verdii nda,
Cenb- kablel-ilahiyeden; y nr benim Hallim tabat- beeriyesinden kt.
Sende tabiat- nriyenden k. Halil zerine berd ve selm ol. Fermn- ilahiyesi
zerine nr- Nemrrun gl ve glistn olduunu mlik-l-mlke teslim ve
Cenb- celill-Cabbr hazretlerinden gelen kazya rz ve belya sabr ile her
hlinde rabt- kalb ve keml-i acz ile mflis olarak Cenb- Allaha rabt- kalb ile

198
emn kapsna sarlmakla olduunu bildirmitir. Zr bl-cmle mahlkt ve
hussiyle bu bi-re insnlar mukaddert- ilahiye mnclndan atlm ve kaz-
y rabbn sahrlarna doru gidiyor. Ve urad yollarda nerelere arlaca
malum olmad gibi decei yerinde dr- naim mi yoksa dr- cehim mi
olduu n-malm olduu ve bundan hals eltf- lahiyeden baka re olmad
mstani arz ve beyndr. (48) Dnlr ise, klun elinde Cenb- Hlik-i
Mevcdt hazretlerine minnet mukbilinde eltf- lahiyesini taleb etmekle neyi
vardr. Bakmazmsn Sre-i Hcurtn hir sahifesinde imnlarn Cenb- Seyyid-
l-Beer hazretlerine minnet edenler haklarnda Cenb- Vhib-l-Aty
hazretlerinin habibine htben; sen onlara syle imnlarn sana minnet
eylemesinler. Bil ki Allah Tel bize minnet eyler. Zamnz zerine bize mn
tevfk etti. Eer mn iddisnda sdk iseniz, Allah Tel hazretlerinin minneti
sizedir, yoksa sizin ona deildir. Yolundaki kelm- rabbniyesine kar artk
kulun elinde nesi kalmtr. nki btn mahlkt eltf- ilahiyenin terkibinden
vcda gelmi ve n-be-n eltf- sbhniyenin inzimmiyle mevcd bir vcd
olup, hi mevcd kendi ztiyle kim olmayp l-ey mesbesinde olduu ve bu
sretle nsf ile baklr ise kullarn Cenb- Seyyid-l-kevneyn hazretlerine
zhiren ve btnen ittib bir ltf ve nam- sbhn olduuna ekk ve phe
kalmadndan, kullara lzm olan her hlinde munam-i hakkyeyi bilip ihsnt-
sbhniyesine kreylemek lzm. Ve kr- sbhn ise verilen niam- ilahiyeyi
m-halk lehine sarf eylemek ve bunun da dier bir ltf- sbhn olduunu
tefekkrle krden aczini itirf ve keml-i hayretle emn kapsna sarlmak
lzmdr. Vesselm. Artk sz uzattm. Zir bu chet derylar mrekkeb ve btn
nebtt kalem ve mevcdt da ktib olsa ve kymete kadar da yazlsa fen ve hl-
i fennn tarif ve tafsli kbl olamadndan bize lzm olan en evvel fen-y efal
olduundan devm buyurmanz ric o tarafta bulunan ve bizi sul eden ihvnn
cmlesine ve hussiyle ora meyihtndan Hld Hc Abdulhamd ve Halvet ve
Mevlev meyhlar Redetl Efendi hazrtna ve ihvnmz ismil Beye ve zabt
ktibi Ceml Efendi ve yeni ihvn Krkaal Yzb Rifatl Ceml Bey
hazretlerine mahssn selm edip hatr-nzknelerini sual ederim. Ms ileyhin
czetnmesini takdm ediyorum. Husluna tarafmdan bl-vekle beyat alp
usl-i tarki ve bizim uslmz zere rbtay ve emil-i cznem tarif

199
buyurunuz. Bu tarafta dire-i halkamzda bulunan hvnn cmleside cmlenizi bir
nda gnlden karmadklarn beynla selm ediyorlar. Bk Hdya emnet
olunuz. Ve mektubunuzu eksik eylemiyin. Cenb- Allah cmlenize ve bil-cmle
mmet-i Muhammede tevfikini refk eylesin, dusyla hatm-i kelm eylerim
azzm. 5 1340
Hdim Tarkat- aliye-i Nakibendiye-i veysi Kdzde eyh Hlid
Sivas

Mektup 20: 1342- Hac Sabri Efendiye

Dersadette Hlefdan Hc Sabr Efendiye Yazlan Mektub Sretdir.

Rfatl nr- ddem srur-u sinem azz gardm.
Evvelen mahssn selm edip hatr nzknelerini sual ederim. nllah
Tel vcd-i liyeleri fiyettedir. Cenb- Hlik-i Lem-yezel hazretleri mr ve
ikbl-i liyelerini efzn ve iki chnda mesrr ve nice nice slk- maneviyelerini
hsnla dreynde azz eylesin. min. Benim cnm buradan mfreketinizin
onbirinci gn slimen Dersadete vsl olduunuzu ve k tedrikinizi
bulunduunuz mear mektub-u liyelerini aldm. Ve fiyet haberinize memnn
oldum. Ve sizin gibi bir sdk karndtan ayrldmdan teessf eylemekteysem
de ne re ki btn mahlkt eltf- ilahiyenin terkibinden vcda gelmi
o ltf-u sbhniyenin inzimmyla mevcd ve u sretle her bir eya ve
mukaddert- rabbniyenin elinde oyunca dm l-ey menzilinde bir mevcd
olup ve mukaddert- sbhniyeyi ise teslim ve rzden baka re olmad
malmdr. Yalnz slik rh- mstakimi bilmesini lzm olan havtr- kalb drt
ksma taksim olunmutur. Birincisi, kalb-i slikte hubb-i ilhiye zuhruyle kuv-
y cismniyye ve ruhniyyesinde keml-i skn husle gelse evvel onda kalb-i
slkin tecelliyt- ceml-i vahdet ile keml-i safvet bulurda o htraya havtr-
rahmn tesmiye olunur. Slikin kalbine muhabbet-i nefs
ve dny zuhr edip kuv-y cismniyesine glib olsa o htrayada havtr-
nefsni denlir. Ve bununla berber o htra sret-i hud ve masiyette
klsa havtr- eytn tabr olunur. Ve hubb- hiret zhr kuv-yi
rhniyeye galib sret-i ttta olsa ona htr-i melek tabr
olunur. Yani slikin ttta htras mukbele-i ibdette tevk mczt ve cennt-

200
efale duhl ile sr- aynla muvsalat ve nefsinin mteheyt olan tahtit ile
env-i tenirt ola. Ve bundan m-ad vasf olunan cennt- sft ve zt- derectna
irtifya himmet etmeyip tlib hubb-i zt olmaya. Ve erbb- furkandan dyesini
etmeyip harm-sers vahdette ittk eden hcre-i nein mtekarrib Rabb-l-
alemiyn olanlarn yanlarnda drl-halka didrdan gayrnn kadr kyameti
olmadn bilmeye,. Ve pederi dem ve Havv gibi ezelde ne idi ve sonra nerden
ayrlp kimlerden cd oldu vcdnn resi ve vasl- pre erimesinin devs h
nn ve keml-i itiykla nefisini levm etmek olduunu, ve emre mtisl
etmeyenler encm- nedmet ettiini muhbir-i sdk haber vermiken kulaklarna
(49) pmuk sokup etmeyen gfillere dem-zde denilmeyecei mstani arz ve
beyndr. te bu sebebledir ki mridlik iddisnda bulunan zta evvel lazm
olan odur ki tark-i Hakka tlib olan zt rd eylemeyi murd eylediinde, evvela
tarkat- aliyeye tlib bil-cmle znbuna tevbe eylemek ve kendiye yr ve
pyidr zann eyledii dny-yi dine mstelezzt- cismniyye ve mtehiyt-
nefsniye ve muktezayt- tabiiyye el-hsl cemi hubb- zt
olan huttt- hiryeden dahi tecrd olunmaklk olduunu hlen ve filen bildirip
ve tlib-i sdk dahi b-gll g Cenb- Hakka tevecch mstaidd olsa da her
arzu ve tiykla mrt- kalbni envr- brikt pr tarikiyesine tevecch ve sdk-
hulsi ile cn ve tenini ve cmle varln tabb-i muhabbete teslm edip kendisi
aradan ka. Zr slikin ezelde nil olduu cevheri bu lem-i kulb zulmt-
nefsi ile bende olduu mnsebetle gib edip gb ettii ve bizede gb edip
sizede bulacan htrndan kard chetle perin ve serseri dolamakta
olduundan eyh-i sdk balde arz olduu cihetle slikin yazdnn resini
beyn ve slikin dahi teslm-i kll ile teslm olduunda artk eyh-i sdk o slike
tevecchle nefh envr- hdyt o sliki cennt-i maneviyyeye nil ederde o vakit
tlibin gnlne nr-i feyyz muhabbet pertev nyet olur. Ve o vakit slikin
sdkada ak- subhniyenin eseri nemayt olur. Rhu kararp handn ve
vechemzi kevkeb devr gibi tan eder. Ve bu srette tlibin mrebbis mrd
olmayp taraf- prden tlibi rda memr olan rehber ise o mrde o hlde
tlibde zuhr eden hl nr-i hakikat-i Muhammediyeye vrs olan mark mridin
tul ettiini slike tefhm eyleye ki tlb dahi esn-y nyzda Kabeyi hakkiyeyi
istkbl eyleye. Zir mrid cm- cmle nem-y aktr ve muhabbettir. Be-heme-

201
hl huls ile mtevecch olanlar eser nr-i hubb l-yezl clve-nms ceml-i
cenhnda tecell olmaz. Ve bu hl mridn hssyyet kemltndan
rehberin fzan envre medhal olmaz. Nhyet mertebe-i pertevlz fyuzt- pre
teslm-i kll ile teslm olup rdesini prinin rdesinde fn ederek hl ve
harektn prinin hl ve hareketine tatbk ve o vechle keml-i mtbaatla tb
ynenin emse kar tutulduunda emsin yneye iniks gibi tecelliyt vk
olmakla zuhra gelen szn cezebt kudsyye gayr-i fyzt
pr-i tarikin levkb-i brikt olduunu bildirmeli. Fe-amm bd y Allah Tel
rehber memr hd nefsi ile mehkr ve kendisinin vestetine mazr ve varlk
arbyla mahmr tlibde zuhr benim mevfremdir, diye varlk
bendine giriftr olur ise, o vakit o hl o rehbere tryk olmadktan baka zehr-i
iftirk olur. Ey nefsi kala sen bercs mazk perhte nice rehzenlerin keleleri tir
kurb- brekh vedddan muttarid olmulardr. Sende ibret-i mcib onlara olan
hakret sana ve onlarn giriftar olduu felket san sebeb devlet ve
sadettir. mdi slk-i sad odur ki varlk hissi ve hkini tee yakp ve kendi
murdn ber-bd edip ceml-i yr mrt- prde mhede ede. Ve ryi dilini
hevs kalbe ehevinden rb prinin ceml kbesini kble edine. Ve rkkyyet
prden herkes zde olmay istemeye. Ve ryi niyaz prden
gayrsna fersde etmeyp cmleden arz eyleye. Gurr-i sadeti prinin kendiyi
kabl ve zll-i ekavetini revende bile. Ve varl nhiyesinde yokluk kalnca eke
ve ftb- veche prden gayra teferruku urdan fri olsa ve o vakit pri dahi
kendisinin olup kendiye dem-sz edine. Zr bu rhn yolcularna det olan her
zamn bir dervi te-i ak ile yanmak murd le evvel bal olduu prinin
sret-i ahsiyesini dren hyale bend ederler. O vakit prinde olan tesr-i sadret
tlibin gnlnde zuhra gelir. O vkit tlib kendisinin varl tammen efn ile o
baland hayle nr-i ceml-i yri gnlden karmayp em g vechle
kuvy ve heves ile onu ngh dt olup dima mlhazadan hl olmaz. Zra ulv
ve sfl ve mecm-i kint hakikat-i cmia kemliyen nsniyye ve onda bd
olunan letif-i rabbniyyyeden takriz ederler. Amm zinhr hull ve ittihd nc
muhallet kazyyesinden gaflet ile vehme d-r olmayasn. Zr o zt- mukaddes
ecsm- hullden mnezzehtir. Ve lakin ltifen rabbni ile kalb-i insni miynnda
bir nsbet vk olmutur. Tevhid ile lakife olundukta merys

202
mcellya havle ittirz uks olan envr- emste hull tasvirine mecl olmad
gibi tecelli-i mezbre dahi tasavvuru hull muhldir. Amm hlet-i keyfiyeti
musahhar oldukta hayle bend olan sret dahi olur. Ve
lakin ahs-i mteveccihe kendiliiyle sret-i ahs pri haylden nefs etmemek
lazmdr. Hatta dhl ve hurc nefse vkf olup nisbet huzr maallahta nh ftr
vk olmaya. (50) Hatta o hay-i stigrktan bir dereceye vsl ola ki b-tekellf
onun ngh- dtesi olup nisbet-i mezbre hemie kalbinde bir karr olmakla bl-
zarre kalbinde izleye kdir olmaya. Ve gh ola ki, onu klliyet ile kendiliinden
alalar da ne kendiden haberi ola ve ne de kalbinin maksdundan. nki bu tark
ile mahv maal-mahva gele. O vakt ngh- dtesi nisbet-i mezbreye muvfk
olup avrz- nefsniye ona yol bulamaya. te o vakit o slikin vahdetine kesret
mn olmaz. Ve bu mertebeye nilliyyet himmet-i prde teebbsten gayryla
olmad gibi himmet-i prde dahi slikin prine ittib derecesinde olup ancak bu
yolda prine ittbdan baka bir ey ile taleb edilmez. Ve mrd-i mstehlik sikke-i
inkyd veche mezkr zere sahh el-yr oldukta o vakit prn- trkat o slikin
yr- vefdr olurda kelimt- kudsiyyeleri o slike tiryk olur. Amm iyzen b-
llh emr-i pre adem-i imtisl ile s-i tikad ve ahkm- tarikata adem-i inkydla
re-i tarikat ve eraitten hri dhil dire-i ilhd olur ise, kendisi mrtef-y aka
vermeyip belki onu muktez-yi nefs ve hevya lk eder ise iktizyi mezbre
kendiye zehir olur. Zir det-i prn slikn nce trl mtihn ile terbiye ve
cmle bildiklerini retip kermt ve makmttan ve hubb-i ztiyeye mni olan
muhabbet-i nrniyyeden geirip ve yr n-muvfklardan ayrp nefh-i cezebt ile
kendiye dem-sz eder. Amm cibilleti mesrr ve sanat- akreb olan mtekeddin
zkr olunan hlt-i semm-i helhil ve zehr-i ktil olduundan o gibi bir ok
kimselerde bu yolda ok enbiy ve resl ve evliyy yalnz nkrda kalmayp
katllerine kadar da kast eylemilerdir. te bu cmle malmun olduktan sonra
malmun olsun ki, bizim tarkmz tarik-i veysdir. Ve primiz dahi h-
Nakibendi ve Klhizde Hc Mahmd Kayseridir. Ve teden beri bize
mlteselsilen tavsiye olan ve rey-el-ayn gsterilen uslden birincisi dahi cezbe
dir. Zr derect- slik drttr. Birincisi, slik-i meczb ve kincisi, meczb-u
slikdir. ncs, slk gayr- meczb drdncs, meczb gayr- slikdir.
Slik-i meczb ibtidsnda slk eder. Blhere cezbeye nl olanlardr. Meczb-

203
u slik dahi ak- sbhniyeye mstarak olur. te nm- lahiye olan ak u evk
ile slk edenlerdir. Ve slik gayr- meczb dahi alp ve ablayp ak u
muhabbet-i ilahiyeden bir koku duymayanlardr. Ve meczb gayr- slik dahi
kendisinde hsn- ilahi olan ak u muhabbeti hevs hevesinde istihlak edip
hsran- dny ve hiret olanlardr. te matlb olanlarda meczb- slik ile slk-i
meczb olanlardr. Ve bunun tefrki ise blde tarif olunan usl ve kideye
riyetle hevs hevesini terk ve pr-i tarkata ittb ile rbtaya devm ve her bir
muameltnda tarikat ve erata ittibla mtevakkftr. Ve zamnmz ise zamn-
fesd ve herkes kendi hevsna tb olduu cihetle rbtaya elyk olan zevt-
yalanclarnn ilerinde iktif olduklar ve o ztlar bulmakta da biz de gz ve
istidd olmad ve gemilerinde ise Cenb- Seyyid-l-kevneyn sallallah Tel
aleyhi ve selem efendimiz hazretlerinden efak ve erhm ve mmetlerine an ve
bblardan yzbin derece ziyde mfik bir kimse olduu ve Cenb- Hlik-i
Lem-yezel Hazretleri de Habbim sen rz oldum deyinceye kadar sana hsn
eyledim buyurup ve bundan baka Cenb- Allah muhabbetin nbvveti
sallallah tel aleyhi ve sellem efendimize ittiba derecesinde olduu yt-
Kuraniyye ile sbit olup ittkdda Ehl-i Snnet vel-cematn ve ameliyytta
shib-i mezhebimiz mm- Azam Ebu Hanife Hazretlerinin ve usl-i tarikatta
h- Nakibendi Muhammed Bahuddin Nakibendi veysinin ictihdlar yeden
bi-yedin bize vsl olan usle tatbkan slk eylemek ve rbtann usli ise,
Hcza gidenler Araftda ve kaziyye turlad ve Hicza gitmeyenlerde cematla
namz klnd em-i ibretle bakar ise usl-i rbta aynen mhede olunur. te
o hl her bir ibdette namzda ve niyzda ve halka-i zkrde tatbik ederek ve
hussiyle evrdnz okuduunuz esnda immeti Seyyid-l-Kevneyn tevdi ve
cem evliy ve enbiy ve prn ve-l-hsl htrnza hutr edenleri o halkaya
cem edip ve sende de o halkaya dhil olmakla bir istidd gremeyip keml-i acz
ile o halkann saflarnda kud eden ahsn hrkasnn altna girip o haylinde
mevcd olanlar ile bir vcd olarak kalnz. Mrt- Muhammedinin karsna
tutup birlikte devm eylemeli. Artk sz uzattk bu sze nihyet yoktur.
Mtebksi huss mektup ve selmdr. 5 Cemaziyel-Evvel 1342

204
 Mektup 21: 1342 - Hall Hulsi Efendiye

(51) Bismillhirrahmenirrhm
Ve m tevfk ill-billah aleyhi tevekkelt ve hve hasbyel-llh
Benim cnm rh- sultn dery-y vahdet ve bahr-i ehadiyyette mstagrak
ve lem-i tekvnden azd iken kesb-i marif iin mertebe-i ansr ve mevlide
sefer ve lem-i nstta mstagrak olmak iin mlk- cebbrdan emr olundukta
kurb- cvr rbbiyyetten sefer-i lem-i muhtelifeden gzr edip tlk ve tecridde
iken env ve evz- mtenevv le beste ve mukayyed olarak ve her menzle
uradka bu menzl senin aradn deildir diye ser hengn h gibi melike-i
mekkile rhu seyr ve hareket ettirip, bilhere lem-i nstta nzl ettikte bu
lemde dahi karr etmeyip vatan- asliyeye ricat- kl diye, o emr-i nevhi
serhengleri zerine mekkl olup Hakk Sbhne ve Tel Hazretlerinin rz ve
cebr zincirine ve kayb ve bend eden ve kendiye bunun gibi bir kr yz
gsterdiin mhede eyleyen k sdk cevrih azsna ve kuv-yi havsna
serhengn nefs-i eytn musallat edip tark-i Haktan yz dndrmeye cesret
edebilirmi. Mslmnlk davs edene emr-i ilahiyyye mtsl ve nevhiden
ctnb ve klk iddisnda bulunanlarada taallukat- msivy rz-y
sbhniyeye lt ederek rz eb zikr-i ilhiyeye muvzabet eylemeklen hid ve
brhn olurda bu iddilarda bulunan zta lazm olan rhunu bedende ken lem-i
kudsi ile ns edip vatan- asliyesini bir n ferm etmez. Ve nr-i marifet-i
rabbni ile ren ve erbb- hakikat ile in olur. Ve o vakitte o n rhu al-
i aliye bal olur. Ve blakis her kimin ki evsf- haliyen tl ve nakd
grnmeyen mr btl yere sarf ile zil olur ise o b-renin ibdal-ibad rhu
em-i vsle ermez. Ve menzil te-i harmndan gayrs olmaz. Zr nakd-i
ervhn hali hlis ve kalbine mihekk-i memt ve mfrekat ebhtr. Meselen ii
rk olan cevz ile salam olan cevz-iken olmadka mtebeyyin olmad gibi
bir mcib yevm-i tebliyel-serir u kimsenin kalbinde nr-i imndan ve lezzet-i
sbhndan eser olmayp ilim ve irfan-dan nasib bulmaya o kimse mstaidd-i
cennet ddr olmayp dhil nr- cehennem olur. Ve o kimseye insn tlak suver
olup manda civndan adall olurda vukudh en-ns ve-l-hcre mcib nr- hatab
nr- sar olur. md slike lazm olan rh- mnya dde-i basretle nazar edip
Hsbv enfsekm kalbe en tehsibv yevm-el-hesb mcbince iin h ve zr

205
olmazdan nasyih ve slah eyleye. Ev ey tlib derdle ve slik rh Y
eyyhellezine amenv ittekl-Allaha vettekv leyhl-vesilete ve chidv f
seblillhi leallekm tuflihvn yet-i kerimesinde olan emr-i ilahiyeyi imtisl ve
ciht- kapndan halse itigl ve lem-i vahdete tahrk bl etmek
maksudu olan zta o emrde bir mrid-i mkemmeli vesile ittihaz eyleye ki o
mrit yeden bi-yedin mteselsilen silsileyi Cenb- Seyyid-l-kevneyn sallallahi
Tel aleyhi ve selem Hazretlerine mnteh ve tarkata bdat karmam ve
mezhib-i erbaadan birisini mezheb ittihz etmi, Ehl-i snnet ve-l-cemat
itikdn itikad eylemi ve bir mrid-i kmilin terbiyesinde tekml-i slk ederek
mdd ve manevi halk rda memr olmu ola. Tki onun pertev-im envr
terbiyesinden mcell tecelli-yi sbhn olmaya layk bir kalb-i sf husle gele.
Ey mstem kbil ve memmen mukabil san eltf- ilhiyeden ihsn buyurulan
terif hilkat-i insniyenin kadrini bil. Bu frsat bir dah ele gelir kyasnda olma.
Ve bu frsat fevt eyleme. Bu mr- azzin bir dah ele gemez. Frsat elde iken
dnyy ve dnyda mlik olduun neyin var ise Allh ve rzullha lt ederek
tahallukv b-ahlkillah ile ztn muttasf kl. Efemen erea Allah sadrel-islam
fe hve alen-nr min rabbih. Terbiyesiyle kalbini nr-i mn edip vatan- asliyeye
ricat kl. Ve bedenen aka girip te-i cezbede yk. Kablel-eyvh ve dirg o b-
devlet ezel ve ebed pdihnn layk hazret ve-
leyten emr-i hilfeti iken gelinmi tabatta kalmayp ehevt- necset ld ile
yanp merdd ola. Eyvh ve dirg ey karr-l-ayn lem birka gnlk ubudiyyet ile
husle gelen baht- sermediyi taht nefsi emmreye satmak ve kaz-i seb ve nru
dr- mazk ve gurra tebdl etmek hi ticret olurmu. H ticret deil belki
hsrn- dny ve hirettir. Kem kle Allh Tel like ellezine iterv el-
dellete bi-l-hd fe-m rebihat ticretehm ve-m knv muhtedin ve hayret
ender hayret budur ki, dem-be-dem da ltf ve kerem seni havt- nimete davet
eder. Sen ise kulak tutmayp tesmum edersin. Ve nefsi b-nefsi Cenb- lem-
yezel sana hsn- terbasn arz eder. Sen ise gzn yumup tem klarsn. Ve
leziz-i hakiki dhl dehnn olaym dedike yzn dnp firr edersin. Ve lezzet-
i faniye ardnca sekr dersin. Ey nefs-i kem-rh zmm- ihtyr yed rdetinde iken
derdine dermn eylemez isen dest-i Cell-i lahiyye ve o emr yevmeizin Allh
mcibince yed-i ihtiyr veche krdan ref edip mnd izzet-i kibriydan lemin

206
el-mlk el-yevm Allh el-vahid enva nidsn edip y hasret al m frtat f
cennet- Allah nds zuhra geldii zamn acab sana km dermn eder. Kendi
ahvlini sen dn iki gnlk (52) dnynn gamm ve elemine temellk yoktur.
Halbuki dnynn kendisi de srr ve gam da fnidir. Ve hretin ise gamm ve
srru bkdir. Sen ise eltf- sbhnyenin bir n nfihmyla mevcud ve her n o
nam- lahiyyeye muhta ve acz b-resin. Ve o ltf- sbhniyeye habl-i
lhiyeden gayryla erimek olmaz. Kem kle Allah- Tel Vatesimv b-
hablillhi cemn ve snnet-i rasle mtbaattan gayryla zulmttan
hevasndan halsa myesser olmaz. Le kad kne lekm f reslullah usveten
haseneten. Ey nefs artk elverir dest-i rdeni dammetakvaya bal ve met-
mr bundan byle zy eyleme. Ve tavsiyen asfiyy kulaklarna kpe eyle. Ve
evsf- inkyd sem-i cn ile stim edip, eser-i enbiy ve evliyya iktd ile
frsat elde iken bir mrd-i zinde hayy bulup ahz- tarikat eyle. Zr eyda olan
kuvvet ve tesr yed-i kudret-i lahye olduu gibi bu rhn slikleri dahi mrdn
rh- tarikattan birsine sarlmakszn mcerred ketb tasavvuf telakkisiyle ve bir
ferdin mikt- kalbinde nr- cezbe ve muhabbet-i dirahn olmaz. Zr bu sze
nihyet yoktur. Derse ve hatm-i hceye baladnza memnun oldum. Zr men
senne snneten haseneten fe-leh ecreh ve ecre min amele bi-h ve men senne
snneten seyyieten fe-leh cezeh ve ceze min amele bih hadis-i erif
mucibince bu bir niam- lahiyedr ki, kr ed olmak kbil deildir. Zira bir
kimse indallah da derecesini bilmeyi murd eder ise, stihdm olduu hizmete
baksn nmyn olur. Ve bu hizmet il-y kelimetullah olduu mnsebetle hfz
Cenb- Allahtr. Ve bununla beraber yle bir nr-i ilahidir ki, hibir zulmt
mukabele edemez. Ancak hev rzgr dokunmadan muhfaz eylemek lazmdr.
Allah muhfza eyleye. Ve gnlmz kdrt m-sivdan tathir edip ak-
sbhn ile cillanm ve her bir umrumuzu taraf- ilahiyyye ve eltf-
sbhniyyesinden tesfiye edip bizi ve sizi ve cmle mmet-i Muhammedi rz-y
lahiyyesine muvfk ameller ile megul eyleye. mn. Bu tarafta halka-i zikrmiz
de bulunan hvnn cmleside fiyette olup, cmleside mahsusn cmlenize selm
edip, dersi ve zikrinizin tebrikyle indallahta kabuln eltf- lahiyeden istirhm
ederler. Ve o tarafta nr- ddelerim Rfatl zabt ktibi Cemal Efendi ve Krkaal
Yzba Ceml Beyin ve Dersaadetli Ahmed Zeynel Abidn mahdmu sml

207
Burhneddin Bey ve Eskiehirli Hc Hseyinzde Mustafa Hulsi Efendi ve
Svasl Hfz Hocazde Fehmi Beye mahsusn selm ve senlar edip htr-
eriflerini sul ederim. Yek-dierinizle bir vcud olup dnyda mlik olduunuz
kuvvet ve kudreti l-yi kelimetullah yolunda say ve gayretle sarf edip hlk
tark-i sbhniyeye terib ve tevik yolunda bezl-i vcud eylemelerini ric
ederim. Her kim evly ve enbyya vris olmak ister ise halk tark-i mstakime
davette ihtimm etsin. Zr bu yolda ne kadar htimm ve gayret ederse o kadar
vris olabilir. Evliy ve enbiyya vris olmaktan bykte devlet olmaz. El elim
dili dilim ve gnl gnlm Hall Efendi sende yevmeyn yzkadar y Hayy, y
Kayym, y Allah , y Bedi-l-semvat vel-ard ve y mlik-l-mlk, y z-l-
celli vel-krm zikrini okuda sniin elinde lt ve obnn aznda kavl gibi
olup mlk tammen mlikine teslim olup kavl-i Allahn ve mmet-i
Habbullahin yol Habibullahn hne Allahn hane ve hnenin umru Allahn
sen hemn bir letsin her ne eder ise Allah gzel eder. rf olanlar onu
seyrederler. Cnm sz uzattm kusuruma bakma, dertli olan ok syler. Bk
Hdya emnet olup, bizi de gnlden karmamanz rc ederim. Azzim o
tarafta Pzde smil Beye hrmetle mahsusn selm edip hatr-nziknelerini
sul ederim. O bizi unuttu ise de bizim unutmamaz kbil deildir. Zr eyhler
ahlk- lah ve ahlk- Muhammedi ile tahallk eyledii kadar eyh olabilirler.
Cenb- Allahn gazabn rahmeti sebkat eyledii gibi efendimizin dahi efati
ehl-i kebre olduu sbittir. Bu yolda tefhim ediniz. Cnm. 1 Cemaziyel-Ahir
1342
Hdim Tarkat- Aliye-i Nakibendi veysi Kadzde Sivsi Mehmed
Hlid,

Mektup 22: 1342 - Eskiehirden Emin Beye

(53) Bismillhirrahmnirrahm vatesmv b-hablillahi cemin ve l

teferrekv
Eskiehirde Yahya Efendi Dergh sliknndan Faziletl Emn Bey
Hazretlerine;
Semhatl Efendim Hazretleri; blde tastir olunan yet-i cellenin manay-
erifi zt- semhiyelerinin malmu olduundan tahsrnden hareketle halka-i

208
zikrmzde bulunan bil-cmle ihvanla beraber arz ve halsi ve selm- mahss ile
beraber maruztmn zt- smlerinde tasvib ve kabl buyurulaca midiyle ber-
vech-i zir arz- ictisr ediyorum. Cenb- Seyyd-l-Kevneyn sallallah Tela
aleyhi vesellem Hazretlerinin ihvnnz oalttnz Cenb- Hlik Lem-yezel
Hazretlerinin beyn-el-hvn azab etmemekle hay muamelesi ede, yolundaki
hadis-i erifi malm-u snenizdir. Zt- semhiyelerinin dahi Dersadette Yahya
Efendi Derghna mensub olduunuzu duydum derece-i nihyette memnn ve
mesrr oldum. O dergh- aliye ile Sivasta bulunan Kadzde derghnn tarikatta
silsilesi Kayseri meyih- krmndan Klhizde Hc Mehmed Efendiye
mntehi olup marn-ileyh szce ve bizcede silsile-i ahvli malm olduundan
din ve mezheb ve tark ve tarkatta primiz bir olduundan bizde bizlii ve sizde
sizlii aradan kaldrp yek-vcd olalmda, yek-dierimize zahr l-yi kelime-
tullah yolunda prn ve ecddmz tarafndan kurulmu olan tark-i mstakim
oralarcada intirna ve halk bu tark-i mstakime tergib ve davet etmekle bezli-
vcuda bir mukaddime olmak zere bu bbda orada halifemiz bulanan Hlil
Hlusi Efendi her bir hlinde mazhiratla halka-i zikrini eref-yb eylemenizi
rc ederim. Zr malm-u snenizdir ki enbyya vris olmak byk bir
devlettir. Bu da yalnz fnna rif olmak deildir. Hlen ve klen halk tark-i
mstakime dvet ve bu bbda htimm ve gayreti derecesinde vris olmak
mstagni arz ve beyndr. Zr dny fnidir ve dnyda kuvvet ve kudret devlet
ve servet ve fazl- kemlden her neye mlk ise bunlarn cmleside rz-i
sbhaniyenin tahkline bir lt ve m-halak-lehn sarf eylemek zere Hakktan
emnet ve emneti m-halak-lehn sarf etmeyenlerin kbeti dah nedmet
olduunda phe yoktur. Ve buras da malm-u sneleridir ki ehl-i mana beyat
lazm ve elzamdir. Cenb- Seyyid-l-Kevneyn Sallallah Tel aleyhivesellem
hazretlerine beyat edenler ashb ve ashba beyat edenler de tabin ve tbne
beyat edenler de tebe-i tbine ve onlardanda beyat alp halktan beyat lmaya
maddi ve manevi memr olanlar dahi mrid ve bunlardan beyat olanlara dahi
slikin tesemmi olmutur. Ve her hlde beyat snnet-i mekkededen olduu
snnet ve cm- mmet ile sbit olduunu nkra mahal olmad erbbnn
mlmu olup ve Allah kullarna ve kullarn Allaha sevdirip rz-i lahiyesini
taleb yolunu hlen ve klen iren tarikat vazife-i mukaddese olduunu bilip o

209
yolda fed-y cn eylemekten byk bir ibadet olmad azher min-e-ems dir.
te enbiy ve evliy tariki bu yol olduu malm-u sineleri olduundan daha
fazla tafsilattan sarf- nazarla ederek acznemden ltfen kabl ve esbbnn
hsulniyeye mtevakkf ise tevessl ile himmt- aliyelerinin cizleri hakknda
da mebzl buyurulmu ricsna bu tevkle ctisr eyledim. 28 1342
Hdim Tarkat- Aliye-i Nakibendi veysi Kdzde Mehmed Hlid

Mektup 23: 1342 - Hc Kmil Efendiye

Eskiehirde erii kinci Hukuk Dairesi Resi Semhatl Fuzal-i

Kiramdan Hc Kmil Efendi Hazretlerine;
Semhatl stad- Erkemim Efendim Hazretleri: Evvel o mbrek dest
kadem sadetlerini bs ve duy hayriyenizi istirhm eylerim. oktan beri
sineleri ntzrnda iken hamden lllah Tela 19 Kasm 1340 trihli
semhiyelerini keml-i hrmetle aldm. Yz ve gzlerimi srerek kratle bizim
Halil Hulsi Efendinin hne- sadetlerinde halka-i zkrin gd eylediinizi ve
ikinci zkr ve hatm-i hce ve sir geceleride erifi kratle bedn
ve mberet olduu yolundaki tebrt- semhiyelerini ittiim anda hemn
secde-i kre kapanarak Cenb- Hlk-i Mevcdt Hazretlerinin nam-
sbhaniyelerinin krnde aczmi zhr ile beraber Cenb- Vhib-l-Aty
Hazretleri mr ve ikbl semhiyelerni efzn ve dreynde mesrr ve ziz eylesin
dusn tekrar eyledim. Allah feyzinizi mzdd ve smmn myesser eyleye,
min. nAllah zkr ve ders esnsnda bu cz b-reyi dahi gnlden
karmazsnz. Benim Efendim haddim olmayarak deryya karan katre-i
derynn cnbyle cnblendike kendisni dahi dery kys eyledii
kabilinden bir iki sz syleyeceim. Mlmunuzdur ki, bir kimse ndallahta
mkaddarn bilmek murd eder ise, bilsinki gnlnde olan arzusu ne ise ite o
arzunun deeri kymetinde bir adamdr. Ve ind-i subhniyede derecesini bilmek
murd eden kimsede Cenb- Vhib-l-Aty Hazretleri o zt ne gibi hizmette
sarf- istihdm ediyor ona baksn. Eer rz olduu hizmette istihdm ediyor ise
biline ki Cenb- Allah kendsinden rzdr. (54) Hemen secde-i kre varsn.
Aksi srette bann aresine baksn. Bununla beraber zamann fesda vard
zamanda snnet-i seniyyeye temessk eyleyen ztn ecrine nil olacada

210
ehdis-i nebevi sallallhu tela aleyhi ve sellem le msbet ve snnet-i seniyyenin
en efdal l-yi kelimetullah yolunda chd olduu ve cihd ise seyf ve kalem ve
lsn ile bu yolda fed-y can olduu mstani arz olup Allah iin Allah yolunda
mchede edenlerin hfz ve nsr Allah olduunda phe olmadndan ve bu se
bir nr-i lahi olup ve nr-i sbhniyeye dahi hev rzgar dokunmadka hibir
zulmtn mukbele edemeyeceide azher min-e-sems olduundan Himmt-
Allah ruhniyyet-i sallllah aleyhi ve selem ve bil-cmle prnn
ruhniyyetlerinden stimdd taleb ve sizde sn-i hakkyyenin yed-i kudret-i
sbhniyesinden bir lt olduunuzu kysla mlk malik-l-mlk olan Cenb-
Allaha teslim ile Yahya Efendi dergh sliklerinden Fziletl Emin Bey
Hazretlerine selm aciznemin teblii ve her ikiniz Halil Hulsi Efendi olumuzu
zr cenh snelerine lp yek-dl ve yek-vcud olarak hlen ve kalen l-yi
kelimetullah yolunda htimm eylemenizi ric ederim. Zr herkesin mlik olduu
kuvvet ve kudret ve ilim ve fazileti vel-hsl u fande neye mlik ise cmleside
kendisiyle beraber fn olur. Ancak bunlardan kendisine bk kalacak bunlar ile
ind-sbhnide kazand faziletten baka bir ey olmad malmdur. Sz
uzattm kusurumu affeyle. O tarafta iffet ve hakkatl vlide hnmn dest-i
eriflerini bs ile dusn ric ederim. Ve mahdm efendi ve kerime hnmlara
mahsusn selm ederim. Bu tarafta aile-i acizi ve mahdm beyleri kadem dest
sadetlerini bs eder ve cmlenize selm ederler. Ve halka-i zikrimizde mdvim
ihvnn cmleside bil-hassa dest-i eriflerinizi bs ve dunz ric ediyorlar. Bk
hdya emnet olmanz duasyla hatm-i kelm ederim. Azizim kusuruma bakma
dertli ok syler her sylediide kendi derdi olur. Ktmr Tarikat- Aliye-i
Nakibendi veysi Kadzde Mehmed Hald Sivas. 28 Cemaziyel-Ahir 1342

Mektup 24: 1340 - Bedriye Hanma

ffetl Kerimem Bedriye Hanma

ffetl, nezketl, sadkatl kerimem muhterem hnm. Evvel mahssn
selm ve dular edip mbrek htr-nziknelerini sul ederim. nallah vcud-u
nzikneniz fiyettedir. Cenb- Allah mr ve kblinizi efzn ve dreynde
sadete nil ve iki chnda aziz eylesin. min. Benim kzm halka-i zkrin gd
bhr erifin hnenizde krat olmakta olduunu mbeir mektubunuzu aldm.

211
Cenb- Allaha ok kr oluna. Halka-i zikri ve dersi vastanzla orada da gd
eylemeniz byk bir nimettir. Allah her ademe nasb eylemez. Sende bunu bir
ltf- sbhn blerek dima ukrnden aczini izhr ve hizmetinde sadkatte
bulun. Hibir eyden perv eylemeyesin. Allah yoluna, alann mun ve nsr da
Allah olur da Allahn nusret eylediine hi kimse bir ey yapamaz. Ve Allah in
alan derghn masrafn dahi Allah verir. O tarafta nr-i ddelerim yeni
evladlarm Svasli Fehmi Beyin harem ffetl Nriye Hanmla, Bilecikli Nuriye
Hanmlarn bizi prlie kabl eylediklerine memnn oldum. Bil-cmle prn
tarafndan vekleten ve tarafndan asaleten bende onlar evladla kabl eyledim.
Allah feyizlerini mzdd ve tevfikini refk eyleye ve iki cihnda azz eylesin. Bu
tarafta dern-i hnemizde bulunan vlidenizzde selm ve hemireniz ie ve
oullarm derghn blblleri Ahmed Turan ve Abdulkadir ve Abdlgalip
Efendiler dest-i eriflerinizi bs edip, bl-hassa ellerinizi pyorlar. Ve dier
tarikat baclarnn cmlesi fiyette olup bunlarn cmlesi ve b-huss
ile ve kz tiye ve
e ve kz Hfize ve sirleri cmleten selm ediyorlar. Yalnz Nedim Ali
Babann olu eyh hulsa varmtr daha gremiyorum ve bizim Nciye Hnm
dahi baka selm ediyorlar. Ve bir akam szi sylemedigimiz bir gn yoktur.
Amm yalnz orada vstanzla halka-i zkrin gd olduuna memnn ve bununla
mtesellen uyurum. Allah mininiz olsun. Feyz-i ilahi ile feyziyb eylesin. Bk
Hdya emnet olasnz. Daha ok yazacaktm yoruldum kusura bakma az ou
tut hanm bacm. Kadzde eyh Mehmed Hald. 28 Cemaziyel-Ahir 1340

Mektup 25: 1346 - Halil Hulusi Efendiye

(55) Faziletl Nr-i Ddem ve Srur- Sinem Kat- Rhum Olum Hall
Hulsi Efendi Hazretleri;
Bades-selm htr- aliyenizi sul ederim Benim nr- didem malmunuz
olsun ki, evlatlar pederim kat rhundan bir ruhtur. Mddi ve manevi srrunun
mrr ve kederiyle mkadder olmakta olduklar mstani arz ve beyandr. Zr
pederler kll ve evlatlar czdr. Czn klle ve klln cze mnsebet nmesi
vardr. te bu abd- acz ve b-re dahi sizin gibi br evlt- sdktan ahvl-i
ummiyye ve hussiyye ve mddi ve manevi hallerinizi tefekkrle her bir huss

212
ve ahvlda selmetlerini her bir rz eb eltf- sbhaniyyeden ittiba etmekte
olduumu bundan ibret olduunu arz ve fde ile beraber gnderdiiniz
mektbunuzu aldm. Nhyet derecede memnn oldum. Ama evlatlarmn ahvl-
hussiyetlerine mahzn olmaktaym. Zir mesleinde o yolda cezbe yoktur.
Cezbe lafz elfzda tenfiz olmakta ise de hakikatta hle tevakkuf ve kal ile tarfi
mmkn olmayan bir keyfiyet olduunu bazlar divnelii cezbeye kysla bunu
dahi tarikat- aliye ve zkr-i lahiyeye devama stiddla Ehl-i Tevhidi ve
tlibleri tevhidden ihfeye drmekle bd oluyorlar. Bu hlin resi nasihattir.
Zr nr- nbvvet uzamtr.
Bir takm frka-i dlle Ehl-i Tevhd arp tarik-i Haktan grnerek
delalete drmek iin lm ve fnne itial ulm-u zhireye
muvaffak olduktan sonra kendisine mrid-i kmil ss verip meydana kyor,
tarik-i Haktan grnp tarik-i mstakime bir takm biat ve delalete bad kalp
kartryorda, halk o yolda edll ve kimisini evhm ve kimisi de bir takm
cehalete dyor. Bakmazmsn Cenb- Seyyid-l-Kevneyn Sallallah Teal
Aleyhi vesellem Efendimiz Hazretleri fem-i sadetlerinden sdr olmadk bir
kelm buna istnd ederek syleyen ahsn varaca mahal cehennemdir.
Cehennem ile tebir eylemken bu kadar ben hilaf- vk hadis-i mevz tahds
eden bakalarnn kelmlarna (56) olsalar okmudur. Hussiyle muhaddis-i azam
efendimizin bizzat itikad ve mezheb ve ahvl-i hussiyelerini tahkik etmedike
rivayetlerine itibr etmedikleri ve rivayeti zerinde stad- ekremlerimizden bize
vsl olmutur. te bu sebeple harf okumakla rif olamaz. Fenne bile okumakla
ameliyyt grmedike ve o sanat stadndan renmedike ehl-i sanat
olmadklar krdr. te bu sebeple malumun olduktan sonra malmun olsun
ki, erat- Ahmed bir nr-i ilahidir ki, kandili Seyyid-l-Kevneyn Sallallah
Teal aleyhi ve selem hazretlerine tl etmitir. Rh- ecat ve stihlk
gstermektedir. Ve Cenab- Vhib-ul-Aty Hazretelrinin kullarna ve hussiyetle
ben-i deme bir istidd ve o istidd istmle dahi bir meyil vemitir. Ve bizde
hangi tarika meyledersek onu halk edeceini vaad eylemitir. te o meyile
muhakkakiyyet rde-i cziyye ve rde-i cziyyeninde kasd ve niyetten ibret
olduunu bize duyurmutur. Zir kullar ksb Cenb- Mevlada hliktir. Yani kul
taleb eder, Cenb- Mevlada halk eder. Zir kullukta hlikiyyet sfat yoktur.

213
Bakmazmsn ihtiyri arzu eyledii vakitlerde tevkifi Cenb- Allahtan lsn- hl
ve kalben taleb ederde, Cenb- Allah dahi raz olmayarak halk eder.
Mislen; bir efendi kendi abd- memlukne mahz be yz kuru ihsn eder. Ve
bu para ile kendi kendine benden hnt al diye rde eder. te o kle efendisinin
ihsnn Hakktan ltuf bilip, nil olduu para ile kendi kendisine efendisine hnt
alr ise hem efendisinin emrine imtisl ve hemde zad olmu olur. Ama aksi
olarak hevy hevesine sarf ederse hem efendisinin emrine hlf hareketle gazaba
mstehak olur ve hemde klelikte kalmakla hib ve hsir olur. Bakmazmsn
kendi cinsnden olan efendisine kar bir eye mlik olamazsn. Sen Hlka kar
neye mlk olacaksn Cenb- Vhb-l-Aty Hazretlerinin seni kendi rzasna
muvffak hizmet-i ilahiyesine istihdm eylediinde byk kermeti olur ki, bu
gibi devletin kadrini bilemeyipte msivaya aldanp sermaye-i mr bir takm
hayltn tahsile hat ile hib hsir nihyetinde efendinin gazabna mazhar
olursun. Benim canm btn muhakkikin hv-i tarikat olan kef-i sriden ve
keramt- kevneyn den lmi taleb ve kimya ve simya ve vefk ve reml ve
havs- esm ve havs- Kurandan ve ehlinden hazr eylemek lazmdr. Geri
erbbnn ruhsat ve hreti var ise de tarikat-i muhakkikine haramdr. Arkasna
dene uyar tevecch eder hezrn niceye olmutur, buyurduu gibi Cenb-
Vahb-l-Aty hazretlerinin rzs in tahkk olan bl-cmle bdt ve evrda ve
ezkr rz-y ilahinin gayr yani hev-i hevesi ve telezzzt- nefsinin ishisli iin
edilir ise, mutlaka felakete dr olurda, dnyada bir bel ile mbtel ve ahirette
de azab- elime giriftr olacaklar phesizdir. Zr Cenb- Mevl hevnz
mabd eylemeyiniz diye buyurmutur. Rz-y Sbhninin gayr saf hutuzt
nefsniyenin cmlesini hevdr. Ve bu irk-i hfidir ve irkin cmlesi de azab
olunacak bir gnah olduu Kuran da sbit olmutur. Ona kermt- evliy haktr
lkin kermt iinde ibdet eylemek yoktur. Nitekim Cenb- Vhibl-Aty
Hazretleri mutlere enm ve asilere azab edeceini yt-i Kuraniyye ile
buyurmutur. Lkin enm ve hsna nil olaym diye bdet eylemek olmad
Ftih-i erife ve sir yt-i Kuraniyye ile fermn buyurmutur. Btn mahlkt
sana hizmet ve sende Cenb- Vahbl-Aty Hazretlerine hizmet in halk
olunduun halde artk Halkna bdet ve hizmeti terk edipte sana hdim olanlara
hizmet eylemenin ne kadar denettir. Onun iinde mlik olduun ile hizmet

214
olunur ama zerine binipte murunu tesviye in hizmet edilir diye bilmekten ne
fide. Hs olur ite bunun gibi dnya ve umr-u dnyay da Cenb- Vhib-l-
Aty Hazretlerinin rzsna let eden azab olunur. Ve o yolada havf olunur,
deimli. te bunun gibi her ne eder isen erat- Ahmedyenin gstermi olduu
vechle kazanp ve br mcip eri erif hak eylemekle tarikat ve ettiin ibdet ve
sir her bir mumeltta rzy lahiyi gzlemek, marifet ve bunlara muvaffakiyetin
dahi bakaca bir ltf-u ilahi olduunu bilip mflis olarak bir bb- emni
sbhniyeye sarlmakta hakikattir sz zerinden bu sze nihyet yoktur. te o
zevta bu yolda nashat edersen her kitapta grdkleri evrd ve ezkr
okumasnlar ve ibdetten maksadlarn dahi Allah ve rzullah eylesinler. Zr
(Men kne Allah kne Allah leh) hadis-i eriftir. Her kimse maksad Allah
olursa hfzda Allah olur. Cenb- Vhib-l-Aty Hazretlerinin kullarnn derece
ve kabiliyetlerine gre tecelli eder. Tecellisini ziyade edecei vakitlerde de ibtid
kabiliyetlerini ziydeletirir de ona gre tecelli eder. Cenab- Seyyid-l-Kevneyn
Efendimizin sbhann Hakk marifetin buyurduu buna meyyeddir. Okurlar ise
tevd olunan evrd ve ezkr okusunlar. Kabiliyetleri var ise evrd- Fatih-i erif
okusunlar. Yalnz Allaha kul olupta rzsn talep eylesinler. Bir kulundan rz
olur yahut Ashb- Kehfin ktmiri gibi rz olduu kullarnn kapsnn
kpekliine kabul eder ise bize kfidir. te iki cihn sultanmz budur. Sende o
zt- kirmlar vakit bulduka gnlne alrsn hcre-i rislet-penh sallallh
aleyhi ve selemde nyet-i sbhaniyenin olduu malmundur. Her hangi camii
erif kolayna gelirse o cam-i erifin mihrbnn sahib-i sadeti sallallah tela
aleyhi vesellem hazretleri sadetle oturmu. Bl-cmle enbiy ve ashb ve evliy
ve ehl-i mn ervhlar dahi bildirdikleri gibi etrafta halka evirmi. Ve acizlerin o
derghn kaps eiine keml-i acz ile oturmu. Efendimiz sallallah tela Aleyhi
vesellem Hazretlerinin cmle riyset eylemekte olduu halde sende (57) gnlne
Allahn yanma kud o zevt huzr-u rislet sallallahu teal aleyhi ve selem
Efendimizin cmleye riyset eylemekte olduu halde sende o zt efendimize arz
ve mbtel olduklar btildan halsi olmalarna orda mevcud bulunan zevt al
mertibhm efi grerek orada bulunan zevtla man evrd- Fatih-i erifi okur.
Cenb- Vhib-l-Ataya Hazretlerinin if-yb olmalarn iltic ve behr gn
ihvnn cmlesini dahi bu vechle gnlne alr. te u tarift- vechle mecls-i

215
sadetin selmetlerine ve dreynin feyziyb olmalarn tefri ederek evrdn
karin edersin ve slikn huzura takdim ve sende bir muhta ve b-relii arz ile
sende senin olarak br mlk brakmayp mlk tamamen mlik olana teslim
edersin. Zr enby ve evlyaya mn ederler. Ve ktid eder Allaha ibadet etmek
artyla. Bl-cmle muradlarndan fn olurlar. Allah ve rz-i ilahiyi taleb
eylemek artyla ve bunun bir ltf sbhn olduunu bilip mflis olarak bb-
emne sarlmak artyla y rabbi btn msivy gnlmzden sen kar ve bizi
ak- sbhniyeye mstarak eyle. Ve her br mrmuzu sen kerem ve ltfnden
sen yaktr bizi kendi rznla muvfk ibdt ve tat ve zkrinle gl eyle. Vk
olan gnah ve kusurlarmz kerem ve ltf- sbhniyenden sen avf eyle. Bizi rz
olduun kullarnn kapsnda kpeklie kabl eyle, min y mn. te sluk ve
netice-i slkte bundan ibarettir. Yoksa kermet dediin unun bunun noksanna
vkf olmak se kendi noksanna vkf olsan daha iyi deimli. Ve bir anda gnlde
kp ehirleri dolamak ise bunu olan eytanda edip eer nd-i ilahide
olmu olsa idi. Cenb- Allah dmanlarna vermezdi deimli. Cenab- Allahn
ind-i ilahisinin mkerrem-i ilahiden korkak olduunu yt-i Kuran ile sabittr.
Zr kemlt- alem ve fez ve her ne var ise cmlesinin kendisi ile fn olur.
Ancak Cenb- Hlik mevcd Allah Hazretlerinin hsn ile nd-i sbhninin
rzsna muvffak ne meziyyet kazand ise kendisine o bki kalr. byle olunca
o yolda hareket etmek lazmdr. Yoksa zhidin zhdne bakma, kime ibdet
ediyor, ettii ibdetine bakma, bdetten maksad ne ise ona bakta ona gre i ile.
Cnm o tarafta bulanan ahbbn cmlesine ve hsusiyetle iki Mustafa Efendileri
mahsusn selam eder ve htr sual eder. Ve benim cmlesini ferm
eylemediim gibi onlarnda beni ferm eylememelerini ric ederim. Bu tarafta
hbbn cmlesinin ve mahdm czi Ahmed Turn ve Ali Galip ve Abdulgalip
Efendiler ellerinizi bs edip orada bulunan ahbba selam ederler. Bk Hdya
emnet olunuz. Cnm 26 Cemaziyel-Ahir 1346

Mektup 26

Bismillahirrahmnirrahim
Kalem cenne aleyhl-leyl reae kevkeben. Kle hze rabb felemm
ekle kle l uhibb el fileyni. Felemm rael-kamere bzign. Kle hze rabb

216
klem ekale kle lein lem yehdin rabb. L kvnene mnel-kavmil-dallin.
Felemm rae emsi bzigten kle hze rabb hze ekber felemm ekalet kle y
kavmi nn beriyn mimm turikuvne inn vechl-lezi fateres-semvti vel-ard
hanifen. Ve m ene minel-mrikin ve kezlike kle Allah Tel; Kl y ehlel
kitap telev il kelimetin sivin beynena ve beynekm. Ell nabdu ill Allah vel
yettehize badnen erbabn min dnillahi fein tevellev fe-kulv eheduv bi-enne
muslimvn. Ve kezlike kle Allah Tela ve-in yemseske Allah bi-durrin fe-l
kifi leh ll h ve n yuridke b-hayrin fe-l ridde li-fadlihi yusibu bih men ye
u min ibdihi ve hvel-Gafrur-Rahm. Ve kezlike kle Allah Tel kul
hzihi sebil udv ilel-Allahi al basretin ene ve men ittebag ve sbhanellahi ve-
m ene minel mrikin. Buhari erif yedinci cildinde tansim-i mchede bbnda
kle mm Buhri hadesen Hdeyte bn Hlid haddesen Hetmn haddesen
Ktade haddesen Enes bin Mlik an Muaz bin Cebel radyallah tel anh. Kle
beynem ene radiyfun-nebiyyu sallallah aleyhi vesellem leyse beyni ve beynehu
ill hretl rahsilen fe-kle y Muz kult lebbeyke y Resullullah ve sadeyke
smme srete saten smme kale y Muaz klt lebbeyke Raslullah ve sadeyke
smme srete saten smme kle y Muaz bin Cebel kult raslullah ve sdeyke
kle hel-tedr m-hakklllahi al ibdihi kult Allah lem ve resulh kle
hakkullahi al ibdihi en yabudhu ve-l yurikuv bihi eyen smme srete
saten smme kle y Muz bin Cebel kult lebbeyke y Resullullah ve sadeyke
kle hel-tedriy m hakkul-ibdi alllahi iz-fealuvh kult Allah ve Resulh
lem kle hakkul-bdi alllahi en-l yuazzbehm ve kezlik emal-i erifi
(58) kle mm Tirmizi haddesen Hrun bin shk haddesen Ubeyde haddesen
Him bir Urve an ete radyallah Tel anhm klet dahale aleyye resulullah
(s.a.v) ve ind imreetn fe-kle men hzihi kult fulnetn l tenml-leyle fe-
kle Resulullah (s.a.v) aleykm minel-mli m-tutkvne fe-vellah l yemel-
lullahi hatta temellv sadaka Resullullah. Emm bad. Faziletl nr-i didem ve
srur-u sinem olum Ali Osman Efendi Hazretleri evvel mahsusn selm ve iki
gzlerinden bs ile beraber dular eder ve iki cihnda azzz ve bu yolda selef-i
slihin kol ve kanat olmalarn Cenb- Vhb-l-Atay Hazretlerinden ric ve
niyz ederim Azzm. Nr-u nbvvet uzad. Peygamber snneti ve snnetler
bidt olmaya yz tuttu. Tarik-i mstakimi ireye muktedr olanlar kendilerini bir

217
keye ekti artk (nn lillahi ve nn ileyhi rciuvn) demenin zaman geldi.
Cenb- Ekreml-Ekremin Hazretleri cmlemize de tevfikini refk eyleye. Ve
rz-i lahiyesine muvaffk hsn- itikd ve ameller ihsn eylesin. Nr-i Didem
insana evvela lzm olan Hlikinin verdiklerini bilmek ve badt ve tatta ve her
bir mumeltta rz-i Sbhniyi taleb eylemek ve bunu dahi bir ltf- Sbhni
bilip bu nam-i rabbniyyenin krnden de aczini itirfla mflis olarak bb-
emna sarlmak lazm ve elzemdir. Ve buna da efrd- mmetin istidd ve bzzt
Vcb-l-Vcud Hazretlerinden bzzt ahz- feyz ve talim-i ahkma iktdr
olmadndan her bir mmet kendi zamannda nurniyyet ve cismniyyeti cmi
ve Cenb- Vhibl-Atay Hazretlerinden nraniyetleri hasebiyle bizzt ahz-
feyz ve talm-i ahkm eylemek ve cissmniyetleri hasebiylede efrd- mmete
teblii hkm eylemekle Nebi Znn vcduna muhta olduklar mstan arz
ve beyn olup, u sretle shib-i eriat ve tarikat ve mrid-i hakiki her bir
mmetin tb olduklar peygamberleri olduunu ve bu peygamberlerede tb
olanlardan enbiylarna vris olan ne kadar ulema ve meyiht var ise cmleside
bir baka ellerinde bir ey olmad dahi ezher mine-emstir. Bizim
peygamberimiz (s.a.v) Hazretleri ise, hir zaman peygamberi olup, eriat-
Ahmed ve Tarikt- Muhammedisi kyamete kadar bk yevm-i hairde dahi
mahlktn muhkeme ve muhsebesi bu eriat zerine grlecei ayt-
Kuranyede ve ehdis-i Nebev (s.a.v) ile sbit olduu erbbnn malmudur.
Bu srette bizimde hakikatte pirimiz ve peygamberimiz ve mpridimiz ve iki
cihnda dostumuz Cenb- Seyyid-l-Kevneyn (s.a.v) ve ondan sonra gelenlerin
cmlesi her birisi makamlarnda .. meselen Cenb- Seyyid-l-Kevneyn (s.a.v)
Hazretleri Medine-i Mnevverede mihrba gemi meselen le namazna
duracak ve arkasnada da bulunduumuz ehre kadar cemat iktid etmek zere
saf saf dizilmi ktid edecekler. Am mmn yzn grmyor ve sadsn
iitmiyor bu srette geride bulunan cematn mmn sadsn iiten ve o mma
iktid etmi olan bir mbellie muhta ve en sonraki safta bulunan cematte o
mbelliin sadsn iitip ve imma iktids olan zevtn nasl namaz ve imma
iktids sahih olur ise, bizimde Seyyid l Mrselin (s.a.v) Efendimiz hazretlerine
iktids yakinimiz olan mbellie iktdmz ile ayn Raslullah (s.a.v)
Hazretlerine iktida etmi olduumuz bil-ey ve l-ektir. Resulullah (s.a.v)

218
Efendimize iktids olmayan bir kimse isterse allme-i asr olsun onun tebligt ile
amel ciz olmad iktd edecei immn yzn grse ve sadsn iitmi olsa
bile iretler ile iktids rku ve secde eylemi olsa istidd mbelli isabet etmi
olsun yine iktidas sahh olmad gibi namazda fsid olaca ahkm-
Kuraniyyedendir. Zir bir kp dolusu bl bir dirhem arp murdr eder. Buras
malmun ve bundan sonra urasn arz ve beyn edeyim ki,
Cenb- Seyydl Mrselin (s.a.v) Hazretleri hicret eyledii esnda Hz. Sdk-i
Ekber (r.a) maarann haricinde kffrn seslerini iittiinde havf- tr olmasn
Sallallah Tel Aleyhivesellem Hazretleri mamr eylemi, havf eyleme, Cenb-
Allah bizimle beraberdir, deyip kalb-i erifleine tevechle zkr-i kalbiyi talim
eylediinde, hl-i istirk istidd edip tr olan havf zil olduu cihetle bu cihetle
zkir eylemen msa ileyh ve ondan bir yetle teselslen gelen slikna usl ve
tarikat oldu. Ve bu tarikt Sddika ve Ondan Selmn-i Frisi ve ondan Ksm lan
Muhammed ibn Ebu Bekr Sddka ve ondan Cafer Sdk Hazretlerine ve bundan
sonra bir gn Hz. Ali Kerremallah veche (r.a) Hazretleri Cenb- Seyyd-l-
kevneyn (s.a.v) Hazretlerinden bil-cmle tariktan hreye bana bir tark telkin
buyur diye ihtims ve iltic eylemesine mebn Cenb- Seyydl-Kevneyn (s.a.v)
Hazretleri veche muntazr oldu. Ve Cenb- Cibril-i Emin sadetle nzl edip
cehren kelime-i tevhidi Efendimize ve Efendimiz (s.a.v) dahi Hz. mm Aliye
huss ve bl-cmle ashba umm olarak cehren telkn ve talm buyurdular.
Sonra Sddk- Ekberin irtihl-i dr-i beka buyurduunda Hz. mer Efendimiz
kendi tarikn nefsinde cr ve dier tlib olanlara Hz. Sddkin tarikn telkin
eyledikleri gibi Hz. Osman (r.a) Hazretleri (59) mere ittben kendi tarkn
nefsinde cr ve tlibleri Hz. Sddkn tarkna dellet eyledler. Nihyet Hz. Ali
Kerremallah veche hazretlerine gelindiinde de kendisine telkin olunan zikr-i
cehriyi bi-vechi ile telkn olduu ve Sddki Ekberin tarki olan zkr-i kalb dahi
devren geldii cihetle her ikisini dahi cem ederek kalb ve ma-lisn- zkr ve halk
dahi o yolda zkr-i lsni ile kalb-i zkr eylemeye terib ve dellet eylediler. Ve bu
tarkat dahi Hz. Ali ve mm Hasan ve mm Hseyin ve mam Zeynel aabeydin
ve Muhammed Bakr ve Cafer Sdk Hazretlerine yeden b-yedin teslim ve mam-
Alide cemi olduu gibi mm- Caferde dahi Sdk-i Ekberle mm- Alinin
tariki cem olmutur. Bundan baka olarak mam Aliden, Hasan Basri ondan

219
Habb-i Acemi ve ondan Davud- Ti ve ondan Maruf-u Kerh ve ondan Serr-i
Sakat ve ondan Cneyd-i Badd ve ondan Ebu Ali Ruzbr ve ondan Ebu Ali
Ktip ve ondan Ebu Osmn Mezc ve ondan Ebu Hasanil-Harakni ve ondan Ebu
Ksm Crcni ve ondan Ebu Ali Farmed Hazretlerine ve yine mm Caferden
ruhaniyetle Beyzid Bistmi ve onun ruhaniyetinden Ebu Hasenil Harakan ve
ondan yine Ebu Ali Frmedi Hazretlerine intikl ve u koldan gelen tarik-i
aliye Ebu Ali Frmedi Hazretlerinde cemi olup Ebu Ali Fmedi Hazretleri dahi
Ebul Ksm Crcni Hazretlerinin hem damad ve hem de km makam
olmutur. te cmle tarkat- liyenin silsilesi dahi bu minvl zere Hazreti Sddik
ve Hz. Ali (r.a) vastalaryla gelip ve bunlarn her birilerinin halifeleri ok olup
her biri bir blade dalarak halk tarik-i mstakime davet zaman ve mekn ve
meclis ve adamlarn istiddna gre telkin-i zikr eylemilerde o sebeple bir ok
tarik tekil eylemitir. Bu sretle tarik ne kadar mteaddid olur ise olsun ve hangi
esm ile zikr ederse eylesin Allahn esms olduu hakikatle bir bu
hakikatle (Kull tarikn vhidun) Zr bir olduu yalnz bidat ve tabat ve hev ve
nasrniyetlerden ctinb eylemekle elzemdir. Zir tarkat aynen eriat ve eriat
aynen tarikattr. Hibirisi dierinin emrini nehy eylemez ve nehyini emreylemez.
Yalnz tarkat eraitte sadkattir. eraitte sadkati emreder. Bu hussla bunlar
ayr gren kendini ayrmtr. Vesselam. Bundan sonra zaman ve mekan ve
meclisin istdd ve insanlarn kabiliyetleri vechiyle telkin-i esm eylemekte
olduklarn blde arz eylemitim. Evvelen halkn istiddn beyn edeyim.
Malmunuz ki insnlar ansr- erbaay su, toprak, te, havdan mrekkep
olduu mnasebetle bu ansr- erbnn her birini ikier esm ile tazyn eylemiler
ve tabiat erbaadan mrekkeb ki eytniyn ve hayvniyyet ve melekiyyet ve
demiyetle mrekkeb olduundan ve bu tabitn her birisini dahi ikier esm ile
tezyin eylemitir. Ve yedi tabaka nefs ile mbtel, nefs-i emre ve levvme,
mlhime, mutmaine, rdye, mardye ve sfiyedir. Ve bunlarn her birini birer
esm ile tezyin eylemitir. Ve bu cism-i insn yedi tabaka zerine bn edlmi,
onlarda kalb ve ser ve haf ve ihf rh ve nefs ve (kll) demekle yedi letife
taksim olunup bunlarda her bir letife malm olmaktadr. (Allah) smini nefsin ve
o nefsin nazarla ald ders miktar tesbihini evirmekle terbiye eylemiler. Ve
bunlarn birincisini tabii ve ansr ve nefsn ve cismni demekle drt aded tarik

220
tekil eylemitir. imdi bu drt tarkat- liyede menfaatiniz ok isede tehlikeden
slim olmadn bir misl ile temil edeceim. Amm bir adam kendi mezhebini
tarif ve tavsif etmekle dier mezhepleri zemm etmi zannedlmez, deimli. H
zemmedilmi olsun zr erbb oktur. Ve o yollarnda ok evliyullah gelmitir.
Syleyeceim szleri akl bardanda durult ve fikir perdesiyle sz ve fehm ve
drk bardaklaryla i Azizim. Dervilerden bir dervi bir ejderha deliine gelir o
hayvann kendisine murd eder. Esm-i ilahiyeden bir esmya devam eyler
o esnada o bi-re hayvan deliinde o adama lsn- hl ile; Ey bi-re senin
okuduun esm, esm-i sbhniden bir isimdir ki rz-i subhnisini istimsl,
iinde sana yemmi olunmu bir nokta mevcud gibidir. Sen o noktay ile
esmy ve hemde sen seni ve vaktini zyi ediyorsun. u sretle eytn seni
teshrle izll eylediinde hayrn yoktur. Aha ben teslim oldum tebden faide
olacaktr der ve kar ve dervie teslim olur. Ve dervide bir kemle eritim
zannyla dallete dr olur. te bu hikyenin mefhetinden keyfiyet-i mnfehim
olaca vechiyle blde arz olunan tabaka-i erbaann birisinde olan tehlikenin
tafsli dierlerine dahi kfi olduu cihetle yalnz letif zerine slk eden
sliknn bu yolda urayacaklar tehlikeleri zh etmekle iktif edeceim. Evvelen
uras malmundur ki, bu yolda slike bin ve yahut be bin ism-i cell verip o
isim lafza-i celli sol memenin iki parmak altnda olan kalbe nefsin ile ve eyhinin
dahi kalbini kendi kalbine mukbil tut. Yani eyhini sa taraftan getirip iki kann
ortasndan kalbine nzr olduuna kysla tesbihini bebin yahut bin defa
dndr diye telkin ederler. Bunda o slik devam ettii esmy kalbim alsn
ikinci letife geeyim muradyla devam eder. Ve kalbinden geirerek size
vardnda bir derece terfi eyledim zanneder ise semm-i katldir. Slikin helkna
bdi olunur. Ve dier letifte bunun gibidir. Bununla beraber bu tariklerde slikin
be-heme-hl mridinin huzurunda olmas lazmdr ki, bu mehlikten muhfaza
ve letiften geip ve yahut zaman geldiinde (60) o
muameleden geirmek ve dier letifi ve esmy gstermek eyhine aittir. Slik
kendi kendisene geemez. Bundan sonra mektubun blsnda insana evvelen
tevhid lazmdr, demitim. Allah bilmekle ve tevhid eylemekle nefsini bilmek
mtevakkftr. Bu da malumunuz olan hadis-i mehur ile sbittir. Nefsini bilmekte
Cenb- Vhib l-Atya zt- ilahiyesine ayt ve alemde ve

221
hussyle bu insanlarda olan bu cism-i zhiriyyede nsanlarda olan rhu eylemitir
ki, o ruhun keyfiyyeti n-malmdur. Ve vcudu cismiyle malm olduu gibi zt
ve sft- sbhaniyesi dahi bilinmekten mnezzehtir. Bu lemin vcuduyla malm
olmutur. Misalen bu cism-i insni ruhu mrekkeb olmak zere Cenb- Vhib-l-
Aty Hazretleri tarafndan halk olunduunda cemdt gibi bir ey idi. Ruha
fermn buyurulupta rhu cesede tecelli eylediinde gzde grmek, kulakta
iitmek ve lisnda sylemek vel-hsl her bir azda bir rehset ve fazilet zhur
ettiinde bu az-i mnferidenin her birisi kendiliinde zhur eden faziletle
dierine tefhr eylemeye balaynca ruh gayrete gelip; ey bi-reler sizlerde
zhur eden faziletin cmleside benim size tecellim iktizsndandr. Tecelli
eylemi olmayaydm cmlenizde l-ey olursunuz dediinde gayret-i sbhni
zhur edip; ey rh ve cesed her ikiniz dahi benim halk ve icd ve eltf-
sbhniyemin terkibinden hsle gelmi o ltf- sbhniyemin her anda
inzmmyla mevcudsunuz. Yolunda sdr olan fermn- sbhniyi iittikleri anda
cmleside secde-i kre kapanp ve bunu bildikleri ve kren lilah secde
eyledikleri dahi dier bir niam- ilahiye olduu cihetle kr- sbhniden dahi
aczlerini itirafla bb- emne sarlmlardr. te alemde nihyet cihetle ve slukte
nihyette yokluunu itiraf eylemen budur. u srette ruhu zhirdir ki, bir insn ve
hayvanda yemek ve imek ve grmek ve sir bunun mmsli hlt var. Mutlaka
ruhu vardk ki zhirdir ve btndr ki ruhun keyfiyeti ve zti bilinmez btndr. te
bunun gibi her mevcut ztn mhede olunur ve olunmaz ilmiyle bilinmez
Hliki Cenb- Allahtr ki zhirdir ve zt-i sbhnisi bilinmekten mnezzehtir ki
btndr. te bu cihetle Cenb- Hlik-i Mevcudt Hazretleri her eyi yoktan halk
eyledi ve alemi sana hdim eyledi ve seni emrine imtisl ve nehyinde ctinbla
mmr eyledi. Ve sana kast ile niyetten bret irde-i cziyyeyi ihsn eyledi.
Niyet etmekle kast ve kastn sebebiyle kast eylediin eyin halk ve ilemekle
kuvvet ve kudret verdi. Ve sana da lazm olan ezelden senin iin halk olunanlar
brakpta hemen o Hlik-i Lem Yezel Hazretlerinin rzas iin bdet ve ite
maksat yine Allaha ve rzullah iin edip ve buna muvaffakyyetini ihsn- ilahi
olduunu hl edinerek mflis olarak cisminin ruhuna inkyd gibi her hlinde
Cenb- Allah a teslim olmak lzmdr. Cenb- Allahn emrini ve nehyini
bilmekle ve bu yolda ibdet ve teslim olacan ve tevhidini renmekle vesili de

222
Cenb- Seyyid-l-Kevneyn Sallallah Tel Aleyhi vesellem Efendimize imn ve
ikrarla ibdette ve hlt ve harektta ittib etmeye muvaffak olduu b-lde
mestr yt- Kuraniyye ve daha bir ok ytla fermn-i ilah olduu
bildirilmitir. Cenb- Seyyidl-Kevneyn Sallallah Tel Aleyhi vesellem
Hazretlerinin zhir ibdetleri malm olduundan ittibi kolay ve mmkndr.
Amm hlt- maneviyeleri bizim gibi acizlerin malmu olmadndan zhiren
ittibayla Cenb- Vhib-l-Atya Hazretlerinden taleb ve iltic olunacak. te o
hlt olduunu (ihdinessratel-mstakim sratellezine en-amte aleyhim) yt-i
celilesiyle Cenb- Allah fermn buyurmutur. O sebepten bu mmet be vakit
namazda bu ayeti evrd eylemitir. eyhine rabta ve eyhinin ruhniyetlerinden
stimdd taleb bahsine gelince, dier tarikatlarda ve hussiyle tarik-i
Nakibendinin baz kollarnda buda ess ittihz edilmi ise de bu hakikat dahi
bilinmekten slim deildir. Evet rbtasz ibdet olmaz ve olmadda Sre-i
Ftihai erifin btdsndan nihyetine kadar mlhaza ve mans edilir
ise mnfehim olaca gibi, Sre-i Sdn ikinci sahifesinde ve ikinci ytnda da
keyfiyeti beyn edlmitir. Bir cematn byk cmi-i erifte cematle namaz
kldklarn gz nne getirir isen aynen mhede eylersin. Mislen arkanda
durduklar vakit hatib olan zt Beytullaha dnm olduu ve arkas cematte
olduu hlde hutbeye balar ve cemat dahi arkasnda ve her bir cematn delli
nne hatibde ve delillerde bb- emni sbhnide ve cemat dahi bunlara iktd
ederek cmleside bb- emni sbhniye sarlm olduunu tefekkr eyler isen,
rbtann dahi keyfiyyetin hem malm ve hem de bu usl zere olan rbta
tahsilinden slim olduunu mhede eylersin. Zir Vcibl Vcud Hazretelrinin
zt- ilahiyesi tefekkrden memndur. Azizim bundan sonra zikir bahsine gelince;
Abdlhlik Gcdvani Hazretleri Tarikat-i Nakibendiyede (61) ser-halkadr.
eyhimiz bulunan Yusuf Hemedni Hazretlerinden bir gn ltims ederler ki; y
eyh ben cehren zikr edersem halk, kalben zikr edersem melke ve eytn ve
nefs vkf olur. Ben zkr eylemek isterim ki, Allahtan baka kimse vkf
olmasn. Ltfen tarif buyur diye irc eylediimde, marn-ileyh dahi o ilmi taleb
eylediin zkir, zikr-i hafidir. Oda ilm-i lednndir. Zaman gelip ona istidd kesb
eylediinde sahibi telkin buyurur buyurmulard. Bunun zerine gnlerden bir gn
Hzr Aleyhisselam zuhr edip, Abdlhlk Hazretlerini bir havuza daldrp, ite

223
bu hlde zkreyle diye fermn buyurdu. te bundan iki mezheb ayrld, bu
mezheblerden ierisinde gzlerini yumar ve nefsini habseyler kalbiyle
zikreyler. te zikr-i hafi budur dediler. Bunlara cevaben bu
dediiniz usl ilm-i ledn deildir, dl ile nefs-i lisn ile tarif olunur, bir ilimdir ve
hususyle Abdlhlik Hazretleri bu usle eytn ve sirlerin vkf olacan beyn
etmitir. Bu yolda cevab verdiklerinde y nasl zikir eylemeli ki zikr-i hafi
eylemi olsun diye sul eylediklerinde; bir slik ne zaman gnln kdrt- m-
sivdan tathir eyler, ak- sbhni ile clalandrr m-meleki tamamen mlik
olmaya teslim eyler ve kendisinin ve msivda kendinin olarak bir vcut
bulamaz. Hz. Halilullahn nr- nemruda atldnda, Hz. Cebral Aleyhisselamn
hcetin varm taleb eyle yolundaki tenbihtna cevaben; y Cebrl kulun
Hlkna kar ne talebi olur ki, bende benim bildiim mlkte mlik Cenb- Allah
olduu gibi atetede bizzt ihrk eyleme kuvveti yoktur. Ondada o istidd halk
eden Hliktir. Eer rzs beni ihrk eylemekte ise, matlubum ve murdm
rzsdr. Eer yakmaya murd eylemez ise, atein elinde bir ey yoktur. Cevbn
verdiinde Cenb- Hlik-i Mevcdat Hazretlerinden (y nr Hallm tabit-
beeriyetinden kt hakikata kul oldu. Sende tabiat- nrndan k berd ve selm
ol.) htbyla Hall Rahmnn ltf- sbhniye eritii gibi sende o vakit zikr-i
hfiye nil olursun. Yoksa zikr-i sbhni iin bir had ve hudud yoktur. Zr
Seyyidl-Kevneyn Hazretleri her hlinde zkir olduu cihetle ne sretle zikir
edilir ise muvffak senindir. Bu hussun had hdud tayin edenler ya taassub ve
yahut cehletlerindendir. Evliyullah ruhaniyetlerinden stimdd- eyhe gelince,
bu ztlar gerek hayt ve gerek memtlarnda bilmezler. Meer ki Cenb- Allah
bildire. Cenb- Allahn emri olmadka da efat dahi edemez ve hidyette
edemezler. Ve Cenb- Allahta, Allahtan baka bazsnn bazsn rabb iftihz
edilmemesini b-lde mestr emslini ayt- celile ile nehy edlmitir. Zr
mahlkta hlikyyet sft yoktur. Ve bu hussun Hz.Adem Aleyhisselamn
mezhebine tb olmak iin Hz. Ademin tevbesinin kabul cihetini Kuran-
Mbinde Cenb- Vhibl-Aty Hazretleri bize beyn ve bu beynatla o
meslee slkumuzu ayn eylemitir. Malm-u aliyenizdir ki, Hz. Adem
Aleyhisselam nefsinin zulm ettiini itirf ve avf ve mafiret eylemez isen
hsirinden olurum diye bu bb- emne sarlp Seyyidl-

224
Mrselin (s.a.v) ve ehl-i beytini ef grerek mafiret olunmasn iltic ve Cenb-
Allah dahi avf ve mafiret eyledii chetle bizede enby ve evliy hazrtn ef
ittihz ederek her bir murdmz Cenb- Allahtan taleb eylemek snnet olmutur.
Ve bununla beraber enbiy ve evliy hazertnn gnlleri Beytullahtr. Nitekim
zhir Beytullahta olanlar emnda olduu gibi bunlarn gnllerine girenlerde
emn- ilahiyede olacaklarna ekk ve sbhe yoktur. Onun iin bunlara beyat
Cenb- Allaha beyat olduu ayat- Kuraniyye ve ehadis-i eriflerle sbit
olmutur. te o sebebten bu mmete hsn- zan eyledikleri zevtn her birisine
bir rahmetle hizmet ve bu mnasebetle gnllerine girmiler o sebeple de iki
cihn murdna nil olduklar em-i basiretle grlmekte olduu gibi Hz. Pr
Nakibendi Hazretleri ben evlad- Azznm, her kim bana Allah iin hizmet eder
ise, ind-Allahta azz olur. Yolundaki fermn- mridna szle sbit ve hakiktatta
hdimleri olmutur. Ve buna daha byk burhn talebinde bulunanlar Sre-i
Kehfte Ktmire baksnlar. Bizim silsilemiz Ben-i sril enbiysndan ve onun
mmetlerinin evliysda Ashb- Kehften ve mmetleride Ktmirden kk
deildir. Bu bbda bize lazm olan varlk gemisini irkest eyleyerek yol zerinde
eytn gibi zlim vardr. Ve hevn kk iken katleyle ki Cenb- Allah hevnz
mabd itthz eylemeyin, buyurduu cihetle bu da insan mrted eder. Ve Cenb-
Allah tarafndan enm olunan kemlt ve marifet ve ibadt ve sire hazineleri
zerinde olan duvar dahi gn be gn imr eyle ki, sonra hazine meydana kar ise
muhafazas mkil olur. Zr kuvvet ve kudret varlk ve ibadt ve kef ve kermt
ve ilim ve kemltn cmleside seninle fni olur gider. Ancak bunlar ile ind-i
sbhnide kazandn meziyet seninle bk kalr. te tarikimiz Tarik-i
Nakibendiyeyi veysidir ki, Tarik-i Hlil ve Resulullahtr. Verdiimiz hkm
Kurandr ve kitabulllahtr. Ve uslmz dahi bil-cmle btldan yz dndrp
hemen Hlik-i Mevcudt ve zerrt- muhlukt ve alem-i srr vel hafya
Hazretlerine tevecchle irkten ber yani ctinb edip ibdt ve tatmz Allaha
eder murdmz fazl- sbhniyesineden taleb ve kulluunda da noksanmz itirf
ile mflis olarak bb- emn- sbhniyeye sarlarak bizde yoktur.
Maksadmz abdiyyet ve ubdiyyet yani kul olmaktadr. Ve dersimize gelince;
onu dahi (62) prn ve ulemnn ittifk zere (Allah l ilhe lla hvel-
HayyulKayyum) esmlar sm-i azmdr. te bu ayet-i celleden esmlar yani

225
dersimizi tertib eylemilerdir. (L ilahe illa-Allah) var (Allah) var (H) var
(Hayyul-Kayyum) var. O sebeple baka esmya gemeye hcet yoktur. Ve
terbiyemiz dahi hcre-i rislet-penh (s.a.v) de Cenb- Rabbl-Aleminedir. O
sebeple bu tarikatta baka eyhe gidipte tecdide hcet yoktur. Ve bir esmdan
dier esmya ve bir makmdan dier makma gemeyede hcet yoktur. Hemen
kullukta noksann itirf ve mflis olarak bb- emna sarlp Allaha imn ve
tevhid ve Resulullaha mn ve evliylara nnp ittib ve bunlar ef grp
kusurunun avfn fazl- ilahiden taleb eylemektir. Vesselm el-rif yekfi cb
eyledike de tafsli yazlr. 11 Muharrem

Mektup 27: Hac Tevfik Efendiye

(63) Nr-i Ddem Srur-u Sinem Rftl Olum Hac Tevfik Efendi
Keml-i itiyakla fiyet haberlerinize intizr eylemekte iken hamden
lllahi Tela 2 Austos 1927 tarihli mektubunuzu iki gn evvel 11 Austos 1927
trihli mektuplarnzda daha trihinden bir gn evvelki yani aramba gn
aldm. Bedriye Hnmn fiyette olduunu Receb Ann geldiinde haber
aldm chetle imdiye kadar daha hasta olupta henz ifakt bulmaya yz
tuttuunu mektubunuzda grdmde derece-i nihyette memnn oldum. Cenb-
Vhibl-Aty Hazretleri cmle mmet-i Muhammed ile beraber cmlenize
afiyetler hsn ve iki cihnda azz eylesin. Ne re usl- dny byledir. Aklar
ne sruruna mesrr ve ne de gamndan mazmm olurlar. Allah cmlemizinde
gnln kdrt- masivdan tathr ile ak- sbhnisine mstarak eylesin. Ve
her bir umurumuzuda kendi eltf- sbhaniyesinden tesviye edip ve bizide rz
oluduu ibdat ve tat ve zikr-i ilahiyesiyle megul eylesin. Ve kablel-mevt
gnahlarmz dahi avf ve mafiret edip rz olduu kullarnn kapsnda Ashb-
Kehfin Ktmri gibi Ktmirlie kabl buyursun. Amin. Benim Cnm te bu
devlete nl olmann aresi nedir diye sul eyler isen, ber-veche zir syleyeceim
szler le mttezih olup o yolda amel eylemek lazmdr. Zr pederlerin evldna
hediyeleri nasihattan baka bir ey olmad ve insn olana nasihattan byk
hediye olmadn mstani arz- beyndr. Cenb- Hlik-i Mevcudt ve rzk-
mahlukt cmlemizede belleyip mcibince amel eylemek nasib eyleye min.
Benim cnm evvel malmunuz olsun ki; Cenb- Mevl (y eyyhellezine

226
menv ittekullahe vebteuv leyhel-vesilete ve chiduv f-seblihi leallekm
tuflihvn) ayet-i Kerimesinde olan emre imtisl ve cihn- fniyenin ak
sevdasyla tikldan hlse ve lem-i vahdete muharrik nl etmek maksadnda
olanlara bir vel-i kmil ve mrid-i mkemmel vesile ittihz eylemeye
mtevakkf olduunu fermn buyurmutur. Ama her eyhim diye lf vuranlara da
aldanp da yoldan kalmakta lazm deildir. O mrid nasl olmal denilirse;
Ahkm- er-erif bldirdiklerinin mserrahidir. Cematle namaz klmay
gznn nne l, mm efendi namazda iken abdesini hasbel-kaz bozulsa
kendisine iktid edenlerden birisi mm yani okumas olmasa byle namaz ed
edecek kadar iktdr olanlardan birisini stihlf eder ve immeti o dama teslim
eder. O mstahlef asl mmn yerine kim olarak mmeti ed ile cematn
namazn itmm eder. O hlde mstahlefin de eski yani evvelki imama iktid
edenlerinde namaz tamam olur. mm- sbk dierini istihlf etmedii srette
arkasnda bulunan yani iktid eden cemtn dahi ummu hepsi alim olsalar ble
kendi kedilerine kendi balarna istihlaf edemezler ve cmleside namazlarn ide
ve yeniden bir imma muhta olduklar gibi cemate mm olan zt namaznn
erknndan bir rknnde ve yahut cehren krat olunan namazda kratnda
yanlm olsa yine o mma ktid edenlerden birisi feth eder ve immda o ftihin
fethiyle yanln dzeltir ise, ftihinde ve mmn da ve cematnda namazlar
sahih olur. Ama mma ktid eylememi ve yahut o imamn haricinde dier bir
imamn arkasnda namaz klan bir adamn fethiyle yanlm olan imam namaz
dzeltecek olursa o mmnda ve ktid eden cematnda namaz fsid olur,
cmlesinin de ide eylemesi lazmdr. Ve yine bunu meyyed, bakmazmsn kzb
ile marf ve yaht dier bir ayb ile marf olan bir damn rivyet eylemekte
olduu hdis-i erifi bile mtehddisn kabl buyurmuyorlar deilmi. Ve bir de
uras malmun olsun ki, Seyyidl-Kevneyn (s.a.v) Efendimiz kffr- Kureyin
huzurlarnda krat- Kuran eyledii esnda eytnn mriklerin kulaklarna
efkr- akaidlerine muvaffak vesvese lk eylemesi (64) zerine cmle kffr o
Seyyd l- Kevneyn (s.a.v) Efendimizle beraber secde eyledilerse de o secdede
muvaffk itikd ve manada muhlif olduklarndan h bir fide-i mfid olmad.
Ve bununla beraber bir kavim cematle klnan namazda safta bulunan yani
gremedii ve sadsn itmedii bir imama iktid ederse de mutlaka imamn

227
sadsn iitipte kendisini agh edecek o mma ktid etmi bir mbellie muhta
ve o mbelliin tebliiyle rku ve kym ve secde eder namaz kml eder. Ve
namaz da tamam ve sahih olur. Ama o imma iktd etmemi ve bir kede kendi
oturmu ve kendi hliyle megul olan bir adamn retiyle rku ve yahut secdeye
varm olsa, her ne kadar o ret eden adam tebliinde sabet eylemi olsa
bilebulunup mmn sadsn tmeyerek namaz klan adam onun
szleriyle amel ve hareketle rku ve secde etmi ola, namaznn fsid olduu
mnfehim olup bu vechle vesle itthz olunacak ztta hlen ve itikden ve amelen
Cenb- Seyyid-l-Kevneyn (s.a.v) Efendimize iktid eylemi bir mma iktid
etmi ve mm tarafndan istihlf olunmu bir zt- mkerrem olmak lazmdr.
Yoksa mma iktids olmayan ve kendi kendisini istihlf eyleyen bir kimse her
ne kadar lim ve fzl olsa da ktids ciz olmad azher min-e-emsdir. te u
maruztm mstem kbl ve makbul sana t buyurulan erefi hilkat
nsniyenin kadir kymetini bil. Bu frsat bir daha ele gelir kyasnda olmayp,
frsat fevt eyleme. Bu vakit vakt-i safdr. ok vakit olur ki chn ft ile dolar,
ite bu ebytn mefhumunu dn varlkl ve mlik olduu hayat ve salk ve ml
her neyin varsa Allah ve rzullah iin kazan ve o yolda sarf ve ifn eyle ve srt-
mstakim zerinde sbt ve mkm olup, tahallukv bi-ahlk- Allah ztn
muttasf kl. (Efemen ereha Allah sadrah lil-islmi fe-hve al nrin mn
rabbih) terbiyesiyle kalbini mahal-i nr ve mn edip vatan- asliyeye ricat kl ve
bununla aka girip ate-i cezbede yan yakl eyvh eyvh
devletlere k ezel ve ebed pdiahnn layk hazreti ve yeste-i emir hlfeti iken
tabiatta kalp ve nr- ehvet necset-i ld ile yanp merdd ola. Ey kurret-l-alyn
bedr, lem-i dnyada birka gnlk ubdiyyet ile husle gelen devlet-i sermediyi
ems nefs-i emmreye satmak ve kazi vesia nr dr- mazk-i garre tebdil
etmek hi ticret odlumu? H ticret del blki hsrn- dnya ve hirettir.
Kem kle Allah Tel (like ellezne eterevl dallete bl-hd fe-m
rabihat ticrethm ve m knv muhtedin) o aceb ve izzit budur ki, dem be dem
d ltf- keremi seni niama davet eder. Sen ise kulak tutmayp tesmm ederek
ve nefis nefs-i cemli ezel sana hsn- zbsn arz eder. Sen ise gzlerini kapayp
tem kalyorsun. Ve lezzt-i zikr-i hakiki dhl dehnn olaym dedike yzn
dnp frr edersin ve lezzt- fniye ardnca mrn fni edersin. Ve huzur-u

228
Sbhniyeye varacan aklna getirmezsin. Ey nefsi kem-rh zaman ihtiyr-
izzetinde ken eer bu rz-efrz frsata derkn olmadn ise u dem ki dest-i cellet
(vel-emr yevmezin lillahi) ihtiyrn elden alp ve kuvvet kudretini vech-
krdan ref edip izzet-i kibriydan (l-menil-mlk el-yevme lllahil-vhidil-
khhr) nidsn edip (.) nds zhura geldiinde ama sana kim fide
verip h nefsi chil netice bu gaflet ama gzn ap (y eyyhellezine menv
enfkv mim-m rezeknkm min kabli en yetiye yevme l beyn fiyh ve-l
hulletn ve-l efatn) vdine kulak tutsan olmazm. Ve ey nefis.mndisi
bir saat ve bir dakika tergib ve terhibden hl olmaz. imdi benim cnm dnyy
b-tl huzuzt- acile ve haylt- btilede (65) ve bls dahi hamr mali ve bunun
mliyeye efss gurur ve gaflet ve dr- vesvesedir. lk edip halkm nefse irb
ettiler sonra tamam ve say-i ihtimm etmekte olduunu
Cenb- Hlik-i Mevcudt Hazretleri nice ayt- Kuraniyye ile bize duyurmutur.
Sende o blisin ellerinden o hamr- murdar imeyip (ve l temiddnne ayneyke
il m mettana bihi ezvacen minhm zehretl hayatd-dnya lineftinehm fiyhi
ve rzku rabbike hayrun ve ebk) ayt- Kerimesinde olan fermn- Hdya itat
edip ve Resul Aleyhisselamn emr-i erifleri olan (Kn fd-dny kneke garibun
ev bir sebiyle vade nefsike min eshabil-kubuvr) nasihatiyle mil ol. Ey nefsi
nedmiye edersen u dnynn evveli turb hiri harabdr. Ve hll hesb ve
harm azb olacak Subhaneh ve Tel Hazretlerinin kelm- erifinde misl-i
dnyay nice beyn etmitir. zn kl kle Allah Tel (nnem mesell
hayatd-dnya ke-min enzelnh min es-semi fahtelete bihi nebt-l ard
mimm yekulun nsu vel-enme. Hatt z ahazetil-ard zuhrufeh
vezzeyyenet ve zanne ehlh ennehm gdiruvne aleyh tah emrun leylen ev
nehren fe-cealneh hasden keen lem tane bil-emsi. Ke-zlike nufassll-ayti
l-kavmin yetefekkeruvn.) mdi benim rhum hviye-i amikye dnydan evkt-
esire melekt hablullahtan gayryla erimek olmaz. Kem kle Allah tel
(Vatesimuv bi-hablllahi cemin) ve snnet-i resulullah (s.a.v) e mtbaattan
gayryla zulumt hevcesinden halsa myesser olmaz. Kem kle Allah Tel
(le-kd kne lekm fi resulillahi usvetn hasenetn) ve Cenb- Vahibl Aty
Hazretleri her-br sana tarik-i nect fermn buyurmaktadr. Kem kle Allah
Tel (Y eyyhellezine amenv ittekullahe hakka tukateh ve l temtenne ill

229
ve entm muslimuvn). bn Mesud (r.a) Hazretlerinden Hak Tel sul
olunduunda Cenb- Mevlya yani emr-i ilahiyesine itat edip, isyandan ctinb
etmek ve nam- sbhniyesine kr edip krnden stikbr etmemek ve Cenb-
Hlki her bir hl ve her anda zkr edip nisyn etmemektir buyurmutur. Ve baz
rifin dahi Hak takva Cenb- Hlik- mevcudt Hazretlerinin emr-i ilhiyesine
itat ve nevhiyesinden ictinb ve Cenb- Seyydl-Kevneyn Hazretlerine
mtbaatla bdet edip ve bunun mukbilinde tevki mkafttan tatini tathr
eylemektir buyurmular. imdi benim cnmn cn bu cmle malmun olduktan
sonra, sana nasihatm o dur ki; nr-u nbvvet uzamtr, bidat ve dellet ehli
oalmtr. nsan sretlerinde grnen eytnlardan cin eytanlar bile frr
edecek dereceye kadar geldi. Her bir hlimizde Allaha sndk, Allah muhfaza
eyleye min. Benim canm adette bdat l-bese isede mehm mkn terki lazm
am bdette bdat dellet ve itikatta bdat ise kfrdr. Bunda phe ve ekk
yoktur. te zamanmz yle bir zaman ki itikdt ve ibdetlere bidat karmtr.
Bunun aresi sdklar arayp bulup ve onlar ile sohbet ederek ibdet ve itikdn
Ehl-i Snnet bdet ve itikdna tatbik eylemek lazmdr. Zir ehl-i hev ve bdat
gklerde dahi usa ve deryda yrse ve ol dedii farz- mahal olarak olmu olsa
ve diril dedii dirlse nnmamaldr. Elimizde senedimiz kitap, snnet, icm-i
mmet ve kys- fukahadr. Bunun gayrs dellettir. byle olunca evvel
malmun olsun ki zkr-i sbhni iin hibir had ve hudud yoktur. Nn u inkr
edenler cehlet vey taassilerdir. Zir Cenb- Seyyidl mevcudt Hazretlerinin
her bir hlinde hl ve zamann iktizsna gre zkir olduu kitap ve snnetle sbit
olmu ve bunun inkr gayr cizdir. Bu sretle ehl-i zikir mdem ki Allah zikr
ediyor ne srettle zikr ederse zkirdir ve snnet-i seniyyeye muvfktr. Ancak
zkrin itikd ve zikirde maksad ve rzsna baklr. Bununla beraber hlikyyet ve
rbubiyyet sfat Allaha mahss olup mahlkta bu sfat yoktur. Bu sretle kullara
lazm olan paygamberlerine ve Ehl-i snnet olan ulemya inanmal fakat ittib
etmek artyla ve bunlara da ittb etmeli. Cenb- Mevlya ibdet etmek artyla
ve Cenb- Mevlya bdet etmeli msivy terk ile maksad (66) Allah ve
rzaullah olmak artyla ve enbiy ve evliyy efi grp her bir murdn Allahtan
taleb eylemek artyla ve bu ibdet ve mtbaat ve talebini dahi Cenb- Vhibl-
Aty Hazretlerinin kerem ve ltf- sbhniyesi olduunu bilip kendisinde

230
kendinin olarak bir mlk brakmayp mflis olarak bb- emne sarlmak artyla
ve bunun dahi bir nam- ilhiye olduunu kr- sbhniyeden dahi aczini itirafla
keml-i hayretle bb- emne sarlmakla netice-i sluk olup bunu hl etmekle say
eylemek elzemdir. Mektuplarm zy etme ve bundan byle gndereceim
mektuplarmda sakla yek-dierine rabt eyleyesin, bunmdan byle daha ziyde
lazmdr. Zr asl slk sohbettir. Halvette hret ve hrette de aft vardr
buyurmular. Vesselm.
Kdzde eyh Mehmed Halid Sivas

231