MZK TERAPSNN NROPLASTSTE

MODELN KEFETMEK
EVR MAKALE
Arka plan: Mzik terapistlerinin yetersiz bir yelpazede altklar gz nne alndnda, terapistlerin
hizmet ettikleri mteri / hasta poplasyonlar ile ilikili nrofizyolojinin en azndan temel bir anlaya
sahip olmalar nemlidir. Bununla birlikte, terapi olarak mzik uygulamas ile ilikili nrofizyolojik
deiikliklerle ilgili geni bir kant delii vardr.

Ama: Bu makalenin amac, oklu poplasyonlarla mzik terapisinin kullanmna bavurulan

nroplastisite ilkelerinde genel bir girile mzik terapisini salamak.

Metotlar: Bu makale, nroplastisitedeki literatr ve nroplastisiteye bavuran mzik terapisinin

belirli zelliklerini destekleyen literatr zetliyor. Klinik mzik terapisini desteklemek ve aklamak
iin nroplastisitenin nasl kullanldnn rnekleri sunulacak.

Sonular: Bu derlemede sunulan materyalleri kullanarak mzik terapistleri, neden nroplastisite

ilkesi - dopaminde art, nral senkronizasyon ve net bir sinyal - kullanlarak ie yaradn etkili bir
ekilde iletmek iin bilgi ile donatlm olacak.

karm: Mzik terapisi, beyindeki nroplastisiteyi hzlandrmak iin gl bir aratr.

Anahtar kelimeler: mzik terapisi; nroplastisite ilkeleri; nrofizyoloji

Klinik uygulamada mzik terapistleri sklkla istemci/hasta ilerlemesini znel ve davransal kantlara
dayanarak deerlendirir. Bu yntemlerle ok bilgi elde edilebilirken, nrofizyolojik deiikliklerin neye
ait olduuna dair bulgular ancak karlabilir. Mzik terapistlerinin geni bir zr yelpazesinde
altklar gz nne alndnda, her mteri / hastann yetersizlii ile ilikili olan nrofizyolojinin
tam ve eksiksiz bir ekilde anlalmas zorlu olabilir. Dahas, terapi olarak mzik uygulamasyla ilikili
nrofizyolojik deiikliklerle ilgili geni bir kant boluu vardr. Bununla birlikte, mzik terapi
servisleri iin hem mali hem de idari destek elde etmek iin etkili olabilmesi iin, mzik terapisinin
nrofizyolojik bir bak asyla neden ie yaradn aklayabilmek son derece yararl olabilir.
Dolaysyla, bu makalenin amac, mzik terapistlerine, birden ok poplasyonla mzik terapisinin
uygulanmasna, uygulanabilecek nro-esneklik ilkelerinde genel bir zemin salamaktr. Bu makale, (a)
nroplastisite kavramn aklayan literatr gzden geirecek, (b) nroplastisite iin geerli olan
mzik terapisinin spesifik zelliklerini destekleyen literatr gzden geirecek; ve (c) klinik mzik
terapisini aklamak ve desteklemek iin nroplastisite ilkelerinin nasl kullanlacana dair rnekler
sunacaktr.
Nroplastisite Nedir?
Nroplastisite, insan beyninde bireysel bir nrondan, bir nron ana, buradan beynin tm
blgelerine kadar birok seviyede oluur. rnein, en basit dzeyde, bir nron yeni bir balant
kurabilir ve / veya bir baka nronla birletirebilir. Buna ek olarak, nron alar, adaki nronlar
arasndaki balantnn greli arln deitirebilir (dier bir ifadeyle baz zayf balarn yan sra daha
gl balantlar). Son olarak, beyindeki btn bir blgeyi, tamamen yeni bir uyar kmesine tepki
verecek ekilde yeniden dzenleyebilir (yeniden biimlendirilebilir). Bununla birlikte, her seviyedeki
nroplastiklik sadece yeni nronal balantlarn ortaya kmasn deil, ayn zamanda nronal
balantlarn budanmasn salamasn da belirtmek nemlidir. Mzikte olduu gibi, mzikle ilgili
genel alg ve tepkiyi belirleyen, ses ile sessizlik arasndaki bal iliki; nron plastiklemesinde,
nronlarn, alarn ve blgelerin balanabilirlii ve balantszl da evremizdeki uyaranlara olan alg
ve tepkiyi belirler.

Sinaptik Plastisite
Sinaps, bir sinir sinyalinin bir sinir hcresinden bir baka sinir hcresine getii noktadr. Sinapslar
beyinde deiiklik gsterir. Genellikle nrotransmiterler bir nronun aksonundan salnr ve sinaptik
yarktan geer ve burada baka bir nronun dendritleri zerindeki reseptrlere balanrlar. Bu
balanma, bir yk tayan molekllerin (yani, sodyum ve potasyum) dendrite girip kmasn salayan
(yani, depolarizasyonu) kanallarnn yaplandrmasn deitirir. En sonunda, yk seviyesi belirli bir
deere (rnein, eik) ular ve bir aksiyon potansiyeli karlr. Genel olarak, bu, nronlarn
birbirleriyle iletiim kurma ekli. Sinaptik plastisite, sinapslarn zaman iinde glenmesi veya
zayflamas ve sinaps aktivitesinin seviyesine bal olduu sretir.

Bliss and Lmo (1973), birka saniye yksek frekansl uyarmn, iki nron arasndaki sinaptik aktiviteyi
arttrdn ve bu deiikliin haftalarca da srdn kefeden kiilerdir. Bu nedenle, bu fenomen
uzun vadeli potentifikasyon (LTP) olarak etiketlenmitir. Daha sonra spesifik reseptrlerin, N-metil-D-
aspartatn (NMDA) LTP tepkisine araclk ettii kefedildi ((Nicoll, Kauer, & Malenka, 1988). Dinlenme
durumunda, NMDA reseptr, bir magnezyum molekl tarafndan engellenir. Depolarizasyondan
sonra, magnezyum NMDA reseptrnden atlr ve kalsiyum, LTP tepkisini tetikleyen nrona girer
(Nicoll et al., 1988). NMDA reseptrnn zellikleri, renme ve hafza iin nemli olan belirli ehir ve
balam zelliklerine izin verir. zel ehir iin NMDA reseptr alc nron zerindedir ve yalnzca
gl uyarlar srasnda ak olduundan, LTP belirli bir hcredeki tm sinaps yerine aktif sinapslara
zgdr (Purves et al., 1997). Birliktelik asndan, zayf uyar NMDA reseptr amak iin yeterli
olmayabilir. Komu nronlarn kuvvetli uyarlmas, zayf uyarlm reseptrn magnezyum blounun
karlmas iin yeterli depolarizasyon salayabilir. Bu ayn zamanda aktive edilen komu sinapslarn
seici bir ekilde arttrlmasna izin verecektir (Purves et al., 1997). Sinaptik plastisite ve insan
davran aratrmalar arasnda hl eksik olduu halde, bu mekanizmalar beynin kodlanm bir
bellein zelliklerini nasl koruduunun yan sra beynin bir tecrbeyi baka bir tecrbeyle nasl
ilikilendirdii konusunda makul bir temel salar. Bu unsurlarn her ikisi de yeni davranlar
renmek veya daha nceki davranlar renmek iin ok nemlidir.

Nral Alarn Plastisitesi

Sinaptik plastisite, bireysel bir nron seviyesinde olanlar hakknda bilgi salasa da, insan davran tek
bir nron tarafndan kontrol edilmemektedir, daha ok, ayn ileve sahip olan nronlarn alar
tarafndan kontrol edilmektedir. Bylece, nron a arasndaki balantlarn gcnn yan sra,
uyarlabilirlik ve inhibisyon seviyesi de deiebilir.

LTP'nin sinapslarn glenmesine yol atn anlamak nemlidir, ancak kart sre de meydana gelir,
uzun vadeli depresyon (LTD). LTP, ksa bir yksek uyar orann gerektirir. Buna karlk, LTD, dk
zamanl uyar srasnda uzun sreler boyunca ortaya kar (Mulkey & Malenka, 1992). lgintir ki, hem
LTP hem de LTD, NMDA reseptrlerinin aktivasyonunu ierir. Ardndan ne olaca arasndaki fark,
nronun ierdii kalorinin miktarna baldr. Ksa sreli yksek uyar, artm sinaptik aktiviteye yol
aan bir dizi mekanizmay tetikleyen byk miktarda kalsiyumun serbest braklmasna neden olur
(Purves et al., 1997). Dk hzdaki uyarm, az miktarda kalsiyumun serbest braklmasna ve sinaptik
aktivitenin azalmasna yol aan bir dizi mekanizmann tetiklenmesine neden olur (Purves et al., 1997).
Bylece, birok sinaptik balantya sahip bir nron a iinde, LTP ve LTD'nin ilemleri "itme-ekme"
tarznda hareket eder ve a iindeki oklu sinapslarn nispi gcn deitirebilir.

Nronlar arasndaki balantlar heyecan vericidir (yani, bir aksiyon potansiyelinin olasln arttrr)
veya nleyici olabilir (yani bir aksiyon potansiyelinin olasln azaltr). ok sinapsl nronlarn bir
anda, bazlarnn eksitatr olmas ve bazlarnn inhibitr olmas beklenebilir. LTD, benzer ekilde
aktiviteyi azaltabilirken, LTP, bir ek balant ve / veya engelleyici balant aktivitesini artrabilir. Bu
nedenle, bir nronal a iindeki uyarlma ve inhibisyon seviyesi ayn LTP / LTD "bas-ek" tarznda
modle edilebilir.

Korteksi Yeniden Haritalandrma

LTP ve LTDyi ieren aratrmalarn ou, hipokamps ve beyincik gibi beynin hafza ve renmeyi
kapsayan alanlarna odaklanmlardr. Klinik mzikal terapi denemelerinde odak noktas, yeni
davranlar renme ve bu davranlarn srdrlmesidir fakat kaybolan davranlar geri getirme
veya alternatif davranlar bulma da baka bir odak noktasdr. Dolaysyla korteksi yeniden
haritalandrma, beynin nasl restore edebildiini ve/veya alternatif yollar kullanabildiini aklamada
son derece nemli olan bir bileendir. Ksacas, beynin uyarlabilen blgelerinde ( somatosensoriyel
korteks, grme korteksi, iitme korteksi vb. ), kavrayan alanlarn dzenlenmesi farkllaan artlarda
yant deitirebilir (Jenkins, Merzenich, Ochs, Allard & Guic-Robles, 1990; Gilbert ve Wiesel, 1992).
rnek olarak aratrmalar, eli temsil eden somatosensoriyel alann bir parmak ampte edildikten
sonra, beynin ampte edilmeden nce o parmaa adanan alannn, o alana komu olan beyin alan
tarafndan igal edilebileceini gstermitir (Merzenich et al., 1984). Bu, beynin, deneyimlere
dayanan deiebilme yeteneine sahip yollar olduunu ileri srer. Buna ramen bu deiimler,
beynin kendini yeniden ekillendirmesindense byk olaslkla zaten var olan sinapslarn
glendiriciliini ve zayflatcln yanstr. Bylelikle, davranlar restore etmede (yani, nceden
kullanlm sinapslarn glendiricilii) deneyimlerin hedefledii ve/veya alternatif davranlar (yani
yeni sinapslar glendirme ve kullanlmayan sinapslar zayflatma), korteksi yeniden
haritalandrmann sonucu olabilir.

Kritik Periyot
Nroplastisite hayat boyunca ayn kalmaz. Temel olarak yeni balantlar nedeniyle beyinde
deiimlerin olduu bir zaman vardr. Doumdan itibaren 2-3 yaa kadar, nronlar arasnda
milyonlarca yeni balantlar yaplr. Kk de olsa budama meydana gelmez (Neville & Bavelier,
2002). Bu sre zarfnda artan balantlarn saysn not etmek nemlidir fakat nronlarn saysn deil.
Bu, ocuklarn etraflarndaki dnyay iine ektikleri zamandr. Bu sre zarfnda ocuklarn uygun
uyaranlara maruz kalmas mhimdir (nemini vurgulamak iin kritik periyot olarak adlandrlan)
nk bu deneyimler gelecekteki plastisite iin nronal yaplanmay ayarlar. Aratrmalar gsteriyor
ki, insanlardaki anormal deneyimlerin herhangi bir eidi, beyin devresinde yaamn sonraki
zamanlarnda stesinden gelinemeyecek anormal modellere nclk edebilir. rnek olarak, eer bir
bebek kataraktla doarsa, hayatnn sonlarna kadar katarakt ortadan kaldrlamaz, byle doan
bebekler normal gre sahip olacak kadar iyileemezler. Buna ramen, eer bir yetikin katarakt
gelitirirse, bu ortadan kaldrlabilir, normal gr restore edilebilir (Purves et al., 1997). Ayn ekilde,
kritik dnem srecinde oluan kalc iitsel mahrumiyet, lisanda yaamn sonraki zamanlarnda
stesinden gelinemeyecek defektlere nclk edebilir (Purves et al., 1997). Bu deiimler
aratrmalarda, ekstrem olarak tanmlanrken, benzer mekanizmalarn dier nronal sistemlerde
olduu farz edilmi.

3 yatan 6 yaa kadar, beyin yeni balantlar oluturmaya devam eder, fakat artk budamada da art
vardr. Yine de hala budamaya gre, nemli derecede yeni balantlar vardr (Neville & Bavelier,
2002). Adlesan yllar civarnda, yeni balantlarn yapm ve budanma arasndaki oran eitlenir ve
20li yalarn bana kadar beyin, bir insann yaam sresi iin tamamen balantlarn oluturmu
deildir (Gogtay et al., 2004). Aslnda, motor ve duyusal, aralarnda ilk gelien blgeler ve frontal
korteks de son gelien blge olmak zere, 20li yalarn bana kadar farkl beyin blgelerinin geliimi
farkl zamanlarda olur (Gogtay et al., 2004). Neyse ki, 20li yalarn banda beynin balantlar
olumu olsa bile, zerine tartld gibi btn seviyelerde nroplastisite, lene kadar devam eder.
Mzik terapistleri iin, beynin durmadan deitiini ve bizim, doumdan lene kadar, yaam
boyunca, pozitif beyin deiimleri yaratmak iin benzersiz aralara sahip olduumuzu anlamak
nemlidir.

Mzik Terapisi in Nroplastisite Modeli

Mzik ve Dopamin
Dopamin, motivasyon ve dl aray davrann (Dayan & Balleine, 2002; Morita, Morishima, Sakai,
& Kawaguchi, 2013; Salamone & Correa, 2002), alan hafzay (Sawaguchi & Goldman-Rakic, 1991),
pekitirmeli renmeyi (Montague, Dayan & Sejnowski, 1996; Wise, 2004) ierdii gsterilmi bir
nrotransmitterdir. En nemlisi, aratrmalar gsterdi ki, renme sreci boyunca dopamin
nronlarnn yant uyaranlar transfer etmektir (Romo & Schultz, 1990; Schultz, 1992). rnein, yeni
bir grevi tamamlamak iin, ncelikli olarak bir yiyecek dl bir duyumsal iaret olarak seildiinde,
ilk olarak yiyecek dlne cevaben dopamin nronlar atelenir. Bir kere grev renildiinde,
duyumsal iaretle dopaminerjik sistemin transfer atelenmesinin, gelecekteki dl olaylarnda
temporal hassasiyetin gsterilmesinden sorumlu olabilecei ispat edilmitir(Montague et al., 1996).
Bu tip kuvvetlendirici sinyallemenin kortekste geni yaylm projeksiyonuna sahip olan Nukleus
Accumbens(NAc) ve Ventral Tegmental Area(VTA)daki dopaminerjik nronlarn araclyla olduu
gsterilmitir (Bao, Chan, & Merzenich, 2001; Montague et al., 1996; Salamone & Correa, 2002; Wise,
2004). Bylelikle VTAdaki dopaminerjik nronlarn elesen stimiluslarn ve uyarc stimiluslarn,
korteksi yeniden haritalandrmann bir sonucu olduu gsterilmitir (Bao et al., 2001). Bu
aratrmalar birlikte ele aldmzda, dopaminin LTPyi modle ettii ispat edilir (Gurden, Takita, &
Jay, 2000; Otmakhova & Lisman, 1998), dopaminin nroplastisitede yaamsal bir rol oynad kabul
grmtr.
Son zamanlarda, nrogrntleme almalar, mzik dinlemenin NAc ve VTAy da ieren
dopaminerjik blgeleri stimle ettiini aa karm (Koelsch, Fritz, Mller, & Friederici, 2006;
Menon & Levitin, 2005; Salimpoor, Benovoy, Larcher, Dagher, & Zatorre, 2011). Bu, mzik
dinlemenin, pekitirmeli renme ve dl ieren, ayn nronal a stimle edebildiini ileri srer
(Chanda & Levitin, 2013). Dahas, aratrmalar bu blgelerle, orbito-frontal korteksi ieren kavramsal
alt sistemler arasnda gl balantlar bulunduunu gsterdi. Orbito-frontal korteks hafzann
temporal ynn kodlayan (Duarte, Henson, Knight, Emery & Graham, 2010) ve duygusal prosodik
ileminden sorumlu korteks alandr (Paulmann, Seifert & Kortz, 2010). Onlar, bu almalarn
sonular mzik dinlemeyle snrlyken, esasen zevk veren mzik dinlemenin, nroplastisite fasilitesi
iin teraptik olarak uygulandndaki potansiyelini ispat ettiler. Mzikal terapinin amac, mzik
performansn gelitirmek deildir, daha ziyade mzikal olmayan performans iyiletirme gibi ilevsel
bir amac vardr. Mzik renme veya yeniden renmede bir grevle eletirilebilir. Beynin
motivasyon, dl, renmeden sorumlu dopaminerjik blgelerine aktivasyon stimilusu vermek ve bu
blgelerden dopamin salnm nroplastisite mekanizmalarn dzenleyebilir (rnek; LTP), mzik
terapistleri, mzik-stimle dopaminerjik aracl nroplastisite mekanizmalar araclyla mzikal
olmayan grevler/davranlar iin evreyi renmede gelime salayabilirler. Baka kelimelerle,
mzikal olmayan grevleri/davranlar tamamlamada dl ve motivasyon gibi hizmet eder. Yukarda
verilen rnektekine benzer, yiyecek dlyle atelenen dopaminerjik sistemin duyumsal iarete
transfer olmas gibi, mzik terapistleri, mzikle (yani dl) atelenen dopaminerjik stimiluslarn,
mzikal olmayan grev/davranlara potansiyel transferinde esiz bir kapasiteye sahiplerdir. Bir kere
dopaminerjik ateleme mzikal olmayan greve transfer olduunda, dopamin aracl sinaptik ilikiler
LTP'yle glendirilebilir, en nihayetinde mzikal dlle (yani mzikal terapi) davran/grevi
renmeye nclk eder ve unutulup gidebilir.

Mzik ve Hebbian Prensibi

renmenin hcresel temeli, kklerini ilk kez 1949da Hebb tarafndan nerilen bir prensipten alr.
Hebb Bir A hcresinin aksonu, B hcresini uyaracak kadar yaknsa ve tekrar tekrar ve srekli
uyarlmasnda rol alyorsa, baz byme sreci ve metabolik deiimler meydana gelir. der (Hebb,
1949). Bundan beri sinaptik plastisitenin iki girdinin zaman srasna bal olduu bal olduu
gsterilmitir (Levy & Steward, 1983). Dier bir deyile, onlarca milisaniyeden ksa sre iinde birlikte
atelenen nronlar birbirine balanr (Caporale & Dan, 2008), bu ayrca Hebbian Prensibi olarak
bilinir. Bu prensip nroplastisite literatrne uzun zaman nce yer etmi olmasna ramen, mzikle
ilikisi zerine herhangi bir aratrma yaplmamtr. Bu yzden, Hebbian Prensibinin takip eden
uygulamas aratrma desteine ihtiya duyan bir teoridir.

ki titreen ajann ortak bir faz ve periyoda adapte olmas olarak tanmlanan ritim, ounlukla
tutulmayla sonulanan, mziin doal bir zelliidir (Rosenblum & Pikovsky, 2003). Aratrmalar
hareket, vokalizasyon, nefes ve kalp at hznn, mzikle tutulduunu gsterir (Miendlarzewska &
Trost, 2013; Mu ller & Lindenberger, 2011). Buna ramen, mzik terapisinde belki daha nemli olan,
nral poplasyonlarn da mzikle tutulabilmesidir (Gander, Bosnyak, & Roberts, 2010;
Miendlarzewska & Trost, 2013). Tutulum ve beyin plastisite ile ilgili birok literatr, tutulumun
dikkate deer kaynaklar zerinde kolaylatrc bir etki yarattn dndrse de (Miendlarzewska &
Trost, 2013), bu etkinin altta yatan nral mekanizmas aratrlmaya devam etmektedir. Gerekten
de, Hebbian Prensibi mzik terapisi ile nroplastisite iin makul bir teori salayabilir. Yukarda
belirtildii zere mzik terapistleri, mzikle olmayan grevleri / davranlar mzikle eletirir.
Genellikle mziksiz ilev ritimle eletirilir. Dolaysyla, mzikle birlikte olmayan bir mzik ilevi
mzikle tutulursa, mziin, yalnzca mziin alglannda yer alan beynin alanlarnda deil ayn
zamanda mzikal olmayan grev / davrann kontrolnde yer alan sinir nfuslarn senkronize ettii
sylenebilir . Hebbian ilkesinin takip edersek, sinir halkasnn bu senkronizasyonu, nroplastiklie ve
mzikal olmayan grev / davrann kazanlmasna / renilmesine yol aan mziksiz grev /
davrann denetimi ile ilgili sinapslar glendirecektir.

Mzik Grltye Kar

Yakn zamanda yaplan almalar grltnn nroplastisiteyi olumsuz etkileyebileceini gstermitir.
Grltye maruz kalma stresi arttrabilir, bu da limbik sistem-beynin duygular kontrol eden blgesi-
araclyla oluur. Stresteki bu art hem bili hem de hafzay bozar (Amemiya et al., 2010; Hirano et
al., 2006; Kraus & Canlon, 2012). zellikle, yksek stres hormonu seviyeleri, beyindeki hafzayla ilgili
derin bir yap olan hipokampusta LTP'yi bastrr (Lynch, 2004; Maggio & Segal, 2010). Dahas, gelime
srasndaki kronik ses maruziyeti ciddi etkilere neden olabilir. Prenatal olarak grltye maruz
kaldktan sonra iitme sistemindeki (Chang & Merzenich, 2003), hipokampusta (Kim et al., 2006;
Kraus et al., 2010) ve limbik sistemdeki deiiklikler (Roozendaal, McEwen, & Chattarji, 2009) hayvan
modellerinde yetikinlikte anksiyete ve hafza ilevinde azalmaya neden olur. Bunun aksi olarak,
mzie maruz kalmak, kart etkileri ortaya karmtr. Mzie uzun sreli maruz kalma, hayvan
modellerinde muhtemelen hipokampus deiikliklerine bal olarak mekansal renmede ve
gelitirilmi renme performansnda iyilemelere neden olur (Kim et al., 2006; Meng, Zhu, Li, Zeng,
& Mei, 2009). Bu durum, mzik maruziyetini nroplastisiteye tevik ederken, grltnn
nroplastisiteyi baskladn nermektedir. Yine de, geliim gsteren bir beyin iin en iyi mzik
sinyalinin ne olduunu daha iyi anlamak iin bir ihtiya var. Yukardaki mziin karmakl zerine
almalarn sonularn geniletmek adna, karmak bir mzik uyaran akustik yapsnda daha ok
grlt tayor olabileceinden, daha az karmak bir mzik uyaranna ihtiya olabilir. Bununla
birlikte, aratrmalar kapsaml mzik eitiminin ve tecrbenin beyinde deiiklie neden olduunu
ileri srmektedir (Kraus & Chandrasekaran, 2010; Zatorre & McGill, 2005).

Mziin insan beynindeki nroplastisiteyi tevik etmesinin nedeni, mziin kendi akustik yapsnda
yatyor olabilir. Aratrmalar, arknn akustik sinyalinin konumadan daha akortlu olduunu ve
profesyonel mzisyenlerin hem konumalarnda hem de arklarndaki sinyallerinde daha az "grlt"
tadn nermektedir (Stegemo ller, Skoe, Nicol, Warrier, & Kraus, 2008). Bu nedenle, profesyonel
olarak eitilmi mzisyenler olan mzik terapistleri, vokal ve / veya enstrmantal sesteki titreim
hassasiyetini en iyi duruma getirerek ses sinyallerindeki grlt miktarn en aza indirebilirler
(Stegemo ller et al., 2008). Mzik nroplastisiteye tevik ederken, grltnn nroplastisiteyi bask
altna aldna dair kantlar birlikte ele alndnda, mzik terapistlerinin, eitli poplasyonlarla
alrken yalnzca ses ve / veya enstrmantal sesleriyle nroplastisiteye tevik etme konusunda
kendine has bir yetenei olduu dnlr. Profesyonel bir mzik terapisti tarafndan sylenen bir
metin, beyinde, konuulan bir metinden daha kolay ilenebilir.

Sonu olarak, mzik terapisi, dopamin retimi art, nral halkann senkronizasyonu ve net bir sinyal
retimi yoluyla nroplastisiteyi arttrma konusunda esiz bir kabiliyete sahiptir. Mzik terapisinde
retilen ve doal olarak bilinen eylerin ou kklerini nroplasiteden alr. Mzik terapistlerine
mzik d grevleri / davranlar mzikle eletirmeleri retilir. Bu, kendi iinde nroplastisitenin
temel bir ilkesidir, ancak imdi mzii zengin bir nroplastik ara olarak destekleyen daha fazla
aratrma bulunmaktadr. Bununla birlikte mzik terapisini ie yarayan ey, mzik terapistlerinin,
istemci / hasta davrannn altnda yatan sinirsel tepkileri ekillendirmek iin mzii nasl kullanaca
/ ileyeceini bilmesidir. Nihai bir aheser ortaya kncaya kadar titizlikle ekleyen ve kesen
heykeltra gibi mzik terapistleri, gzelce hazrlanm bir bayaptla sonulanan yeni sinir
balantlarn budamak ve yaratmak iin mzii kullanan sanatlardr.

Klinik Pratie Nroplastisite Modelinin Uygulanmas

Mziin, beyin plastisitesini desteklediini destekleyen ve nermi olan literatr gz nne
alndnda, mzik terapistlerinin bu bilgiyi klinik pratie uygulayabilmesinin yan sra, bilgiyi tbbi
alanda bulunan dier profesyonellere iletebilmesi nemlidir. Mzik terapistleri, mzik terapisinin
ne olduunu aklamakta ustadr, ancak mzik terapisinin neden ie yaradn da aklamaya
balamak zorundadrlar. Aadaki blmde mzik terapisinin nroplastisite modeli kullanlarak be
alan zerinde neden mzik terapisinin ie yaradn aklayan rnekler verilmektedir. Aadakilerin
rnekler olduu ve her ey dahil olmas amalanmad vurgulanmaktadr. Mzik terapisi kapsamnda
ele alnmas gereken ok ey var, ancak u anki gzden geirmenin kapsam dndadr.

Sosyal
Mzik terapisindeki ortak bir hedef, akranlarla olan etkileimi arttrmaktr. Bu durumda, bir mzik
terapisti oturum boyunca hastalarla enstrmanlar paylaabilir, birlikte ark alabilir ve syleyebilir.
rnein, mzik d bir evrede hastann/mterinin, oyuncaklar bamsz olarak veya szl
ipularyla dei toku etmedii ve devaml istendii zaman zgn olabilecei gzlemlenebilir. Bu
nedenle mzik terapisti, akranlaryla sosyal etkileimi artrma ve paylama yoluyla dnm
amalar. Hastann art arda be seans iin 5 zerinden 3 kez bir akranna enstrman vermekte baarl
olmas bir hedeftir. Bu zel hedefe ynelik bir mdahale, mzik durana kadar bir enstrman almay
ierebilir. Mzik durduktan sonra, hasta / mteri, mzik balamadan nce aletleri bir baka hasta /
mteri ile takas etmelidir. Peki, mzik terapisi neden ie yaryor? Bir hastann / mterinin akranlarla
etkileiminin azalm olmasnn altta yatan birka nedeni olabilir, ancak akranlarla etkileimi artrmak
iin genel sinirsel mekanizma bireylerde ayn olabilir. Tercih edilen mzik kullanlarak, mzik terapisi,
her bireyin beyninin dl merkezlerinde (r. VTA ve LC) dopamini arttrr. Tercih edilen mzii
kullanarak, mzik terapisi, her bireyin hasta / mteriye zel sinirsel tepkiyi arttrarak dllendirdii
zel eleri karlamak zere uyarlanmtr. Mzik terapistleri, hasta / mteri entrmanlar takas
edene kadar mzie balamayarak, sosyal etkileimi olumlu bir duygu ile ileten yeni sinir
balantlarn kolaylatrmak iin mzik dln(yani, dopamini arttryor) eletiriyor (yani sinirsel
faaliyeti senkronize ediyor). Tekrarlama ile bu balant beyinde yeni bir balant kurulduundan
dolay nihayet hastann / mterinin enstrmanlarn ve / veya oyuncaklarn kendi balarna mzik
olmadan takas etmesine kadar daha da gl bir ekilde bymeye devam edecektir.

Duygusal
Duygusal ifadeyi hedefleyen mzik terapisinde birok ama ve hedef vardr. Bu alandaki bir rnek,
hasta / mterinin rahatsz edici olaylara kar duygusal bir tepki gstermedii mzik d bir
ortamdaki bir hastann / mterinin gzlemini ierebilir. Bu nedenle mzik terapisinde ama, mzik
terapisi seanslarndan bir ay iinde bir besteyi tamamlama amac ile yardmc mzik bestesi yoluyla
uygun duygusal ifadeyi artrmak olabilir. Hastalar / mteriler bazen duygularn uygun bir ekilde
ifade etmelerine izin veren sinir balantlarna sahip olabilir, ancak eitli evresel d ortam koullar
nedeniyle balantlarn etkin bir ekilde kullanlmas engellenmektedir. Bu rnekte mzik terapistleri,
uygun duygusal ifadeden sorumlu sinir alarn yeniden modellemeye, potansiyel olarak baz
nronlarda inhibisyonu drmeye ve sinir a iindeki dier nronlarn uyarmn artrmaya ynelik
olarak alrlard. Yeniden, mzik bestesi boyunca uygun duygusal ifadeyle tercih edilen mzii
eletirmek, uygun olmayan duygusal ifadeyle ilikili bastrlm balantnn yannda uygun duygusal
ifadeyle ilikili balantlarn glendirdii senkronize bir dopaminerjik dl salar. stelik, mziin net
sinyali, hasta/mterinin duygusal ifadesini etkileyebilecek grltl sinyallerden daha etkili bir
ekilde kodlandrlabilir.

Bilisel
Mzik terapistleri oklu bilisel hedefleri ele alr. Hastalar / mterileri dileri fralama,
matematiksel olgular gibi bildiri niteliindeki bilgilere, prosedrel becerileri renmeye veya yeniden
renmeye yardmc olmak iin genellikle belirli arklar oluturulmutur. Bir hasta/mteri ile
grme zerine, hasta/mteri araba kullanmak iin renme veya yeniden renme konusundaki
ilgisini ifade eder. Bu yzden, nasl araba kullanldn renmek belirli bir ama olabilir. Bir arabann
srlmesinin 2 ila 3 basamakl ilemleri (rnein, anahtar takmak, evirmek ve arabay altrmak)
tamamlamay ierdii gz nne alndnda hastann / mterinin, be ardk oturum iin be
denemenin 3'nde adml bir ilemi doru srada tamamlamas belirli bir ama olabilir. Bu amac
gerekletirmek iin mzik terapisti, eitli aletleri kullanarak bir otomobili altrmann 3 adml
ileminin yan sra ark sz gml talimat ieren bir ark simlasyonu oluturabilir. Yukardaki gibi,
dopaminerjik salnm ve nral senkronizasyon boyunca, mzikle mzik iermeyen bilgiyi eletiren
ayn ilem (rnein, bir arabay balatmak iin yeni balantlar oluturmak) nroplastisiteye neden
olur. Fakat, bu rnekteki mzik terapisi iin nroplastisite modelinin muhtemelen en nemli taraf
mziin net bir sinyal olmas olurdu. Konuma boyunca bilisel bilgiyi iletmek, arkda olduundan
daha grltl olabilir. Geliimsel olarak gecikmi veya beyin hasarna maruz kalm bir hasta/mteri
iin, grltl iaret iyi olarak alglanmayabilir ve bir bilisel grevin renilmesi veya yeniden
renilmesini ok zorlayc hale getirebilir. Bu nedenle bilisel bilgileri, profesyonel olarak eitilmi
mzisyen ve mzisyen olmayanlardan daha net bir sinyali olan bir mzik terapistinin yapt bir ark
ile eletirmek, beyin iinde daha iyi kodlanm potansiyel olarak iletilen bilgiler olaca iin
nroplastisiteye tevik eder.

Konuma ve iletiim
Konumay ve iletiimi gelitirmek, mzik terapisindeki dier bir ortak amatr. letiim; sosyal,
duygusal ve bilisel unsurlar ierdiinden, nceki blmlerde sunulan bilgilerin birou da iletiim
iin geerlidir. Bununla birlikte, konuma retimi, mzik terapisinin nroplastisite modelinin
uygulanmasna ilikin bir yararl olabilecei benzersiz bir alandr. Grme zerine,
hastann/mterinin ok sessiz konutuu ve bakcnn da hastay/mteriyi duymaktaki zorluundan
ikayet ettii gzlemlendi. Bu nedenle, nerilen bir hedef, art arda be seans iin be denemenin
nde ses iddetini belirli bir aralkta (bir desibel metre ile llr) artrmak amacyla ses
yksekliini artrmay ierebilir. Bir konuma terapistinin ve profesyonel mzisyenin bak asndan,
sese zarar vermeyi snrlayacak ekilde salkl ve tam bir ses retmenin uygun bir yolu vardr. Bir
mzik terapisti, ark sylediinde yksek bir sesten ziyade tam bir ses yaratmann zerinde durur ve
nefes alma tekniklerini tantr. Peki o zaman, nroplastisite konuma sesindeki pozitif potansiyel
deiiklikleri nasl aklyor? Hastalar/mteriler, gnlk konuma durumlarna transfer olsun diye
nefes almann daha otomatik bir yolu oluana kadar nce nasl doru bir ekilde nefes alndn
renmek zorundadr. Bir kez daha, mzii uygun nefes alma teknikleriyle eletirmek, dopamin
salnmn uyararak ve nral senkronizasyon yoluyla daha otomatik hale gelene dek solunum ile ilikili
sinirsel balantlar glendirir. Konuma geliimi hedef alndnda, net bir iaretin kullanm ilgin bir
ekilde biraz farkl bir rolde oynayabiliyor. Mzik terapisti, hastann/mterinin taklit etmeye alt
iitsel bir ses modelini sunar. Bu yzden, grlt gibi olmayan bir sesi modellemek nemlidir. Sinir
plastisitesini desteklemenin yan sra bir sinyaldeki sesi ortadan kaldrmak, harmonik rezonans ve
buna bal olarak ses yksekliini de artrabilir.

Hareket
Mzik terapistlerinin klinik almalarda hedefledikleri son alan harekettir. Mziin belirli bir ilgi ekici
etkisi de, bir hasta yrmekte zorlandnda genellikle zamannda mzikle yryerek bu zorluklarn
stesinden gelebilirler. Bir hastann sandalyeler etrafnda yrrken kk admlar att, sonunda da
donduu ve artk yryemedii gzlemlenmitir. 10 tane mzik terapi seansndan sonra, adm
boyunu %25 arttrmak hedefiyle yrmeyi gelitirmek belirli bir hedef olacaktr. Bu durumda
nroplastisite uygulamas korteksi yeniden haritalamay da ierir. Motor kontrolnde, birok kortikal
beyin blgesi ve hareketi kontrol altnda tutan farkl yollar vardr. rnein, kendiliinden balatlan
hareketlerin kontrol iin bir yol var ve dardan balatlan hareketler iin de farkl bir yol vardr.
Kendiliinden balatlan hareketler, hareket etmek iin kiinin kendi isteiyle olanlardr. Dardan
oluturulan hareketler ise grsel, iitsel veya dokunsal olsun, dsal bir balatma iareti karsnda
yaplan hareketlerdir. Bu nedenle hasta, zaman iinde mzikle yrdnde, kendi bana
yrdnden (iten oluturulmu) daha farkl bir yol kullanr (dtan oluturulmu). Yrmeyle
mzii eletirerek, dopamin ve nral senkronizasyonu arttran net bir sinyal, elememi bir
alternatif yolun (korteksi yeniden haritalama) glenmesine neden olur. stelik, mzikle ilgili balama
iaretlerini belirli zamanda ve genilikte salayarak, yrmenin belirli unsurlar (rnein adm boyunu
arttrma gibi), yeni bir yry modelinin glendirilmesi olarak hedeflenebilir. Bu dsal olarak
oluturulan yol yeterince glendirildiinde, hasta bu alternatif yolun kullanm boyunca yrmeyi
kolaylatrmak iin gereken dsal iaretleme(balatc) miktarn (rnein, hasta yksek sesle
sylemek yerine kendi kafasnn iinde syleyebilir) azaltabilir.

Sonu
Sonu olarak, mzik beyindeki nroplastisiteyi hzlandrmak iin nemli bir aratr. Mzik terapistleri,
zellikle mzii kullanarak mzik d davranlar deitirmede yeteneklidir ve davrantaki
deiiklikleri yneten srecin beyindeki deiikliklerden kaynaklandnn farkndadr. Ancak, bu
deiikliklerin tam olarak altnda yatan nral mekanizmalara ilikin ok snrl aklamalar var. Bu
sayfada, mzik terapisinin bir nroplastisite modeli ne srld ve bu modelin nasl uygulanacann
da rnekleri gsterildi. ilke -dopamin art, nral senkronizasyon ve net bir sinyal- mzik
terapisinin nasl altn aklamada kullanlabilir. ne srlen bu modelin sadece bir teori olduuna
ve daha ok aratrmaya ihtiya duyduuna dikkat ekmek nemlidir. Bu modelin her durumda, nral
balanty deitirmek iin inanlmaz mzik terapisi potansiyelini etkili bir ekilde iletmede bir yntem
salayaca umulmaktadr.

kar atmas: Beyan edilmedi.

ORJNAL MAKALE: Exploring a Neuroplasticity Model of

Music Therapy, Journal of Music Therapy, 51(3), 2014, 211227

doi:10.1093/jmt/thu023

GAZ GENMET TOPLULUU

EVRENLER:
Begm DEMRHAN1
Asl NNAT*
Deniz Sla ARICI*
Kbra ZELK2
1Gazi GENMET Topluluu Bilisel Nrobilim Anabran

2Gazi GENMET TOPLULUU

*GENMET olarak makaleyi hazrladklar iin teekkrlerimizi sunuyoruz.