Fjalorthi

LEKSIKON I THUKT I
KOMJUTERIZMIT DHE
INFORMATIKS
2005
Pr drejtimin i elektrotekniks Kompjuterizm
E-Mail: ismaildashi@gmail.com
Author: Ing.i dip i elek. Ismail Dashi
Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 1

100BaseT funksionon n mnyr identike si dhe 10BaseT pasi prdor Kabllin 5
UPT(unshielded twice pair)dhe punon n topologji t njejt dhe harduer t
ngjajshm. Dallon n shpejtsi, 100 BaseT punon n shpejtsin 100Mbps, 10 her
m e shpejt se rrjeta 10 BaseT. Krkon kategorin 5UPT si minimum, dhe karteln pr
interfej n rrjet , hub-at dhe ruter-at t dizajnuar pr pun n kt rrjet
100BaseVG~ nj propozim i Hewlett Packard-AT&T pr Ethernet t shpejt n
shpejt si 100 milion bit-a pr second. Prdor katr ifte t kballit t kategors 5
duke prdor skem n e lidhjes 10BaseT pr dhnje dhe marrje. !00baseVg e ndan
sinjalin np r katr ifte telash nga 25MHz pr secilin. Tre nga k to p rdoren pr t
tranmetuar dhe marr alerantivisht sinjalet ndrsa njri pr kontroll. Kjo rrjet
plotsish sht zavnsuar me 100BaseT
10Base2 ~standard IEEE pr baseband Ethernet pr shpejt si t bartjes t t
dh nave 10Mbps mbi kabllin koaksial RG-58 (50 oma) me gjatsi maksimale t
segmentit t kabllit prej 185 meters, me gjatsi maksimale t rrjetit me prsrits
925 m, me 30(29 me nj prs rits) piklidhje pr segment, me largsi m t
vogl mes pikave t lidhjes prej 0.5 m me fish BNC dhe me topologji bus
linear(magjistrale lineare) , me num r maksimal t stacionve pr rrjtet 1024
Gjithashtu njihet edhe si Thin Ethernet.
10Base5 ~ standard IEEE pr baseband Ethernet pr shpejtsi t bartjes t t
dhnave 10Mbps mbi kabllin koaksial t trash(Thick) (50 oma) me gjatsi
maksimale t segmentit t kabllit prej 500 metra, me gjatsi maksimale t rrjetit
me prsrits 2500 m, me 100 piklidhje pr segment, me largsi m t vogl
mes pikave t lidhjes prej 2.5 m me fish DB-15 dhe me topologji bus
linear(magjistrale lineare), me num r maksimal t stacioneve pr rrjtet 1024
Gjithashtu njihet edhe si Thick Ethernet.
10BaseT ~Nj rrjet lokale LAN Ethernet CSMA/CD ( Multiple Access with
Collision Detection-qasje e shumfisht me detektim prplasjes) pr shpejtsi t
bartjes t t dhnave 10Mbps , nj rrjet ethernet q ka logjikn e topologjis
magjistrale dhe ate fizike yll, q punon n kategorin e 3 ose kabllim battertwiced-pair
q sht shum i ngjshm me telat e telefonit (me rezistec 85-100 om) n
brezinthemelor ( fizik) me kodim MANCHESTER me gjatsi maksimale t
segmentit t kabllit prej 100 metra, me gjatsi maksimale t rrjetit me prsrits
2500 m, me 1 piklidhje pr segment (ku kabllot pr secilin stacionpune
lidhen direkt n Hubin 10BaseT ku m m pas hubet mund t bashkohen ,
me prmasa t kabllit 24 AWG, me fish RJ45 dhe me topologji (konfiguracion) bus
(magjistrale ) me kabllim n form Ylli , me numr maksimal t stacioneve pr
rrjtet 1024 shih HUB,
twiced- pair
3D Clipping ~ proces n transormimet gjeometrike n t cilin pjest e siprfaqeve t
padallushme ose pjes t objektit 3D largohen

3D pipeline- shuma e t gjitha hapave t nevojshm pr prezentimin e pamjeve
virtuale 3D n monitor. Ktu prfshihen tesselation(mozaiku), transformimet
gjeometrike dhe rendering(arritja e efekteve t prezentimit real, pasqyrimi)
3D- Three dimensional~ Tre dimensional
80286~mikroprocesor i kompanis Intel me regjistar 16-bitsh, magjistrale t t
dhnave 16-bitshe, dhe magjistrale t adresave 20- bitshe. Ky procesor mund t
operon n real mode dhe protected virtual , pra me mundsi t qasje edhe n kujtes
virtuale. Nuk ishte shum i popullarizuar pr shkak t vones n shkrimin e softuerit ,
kshtu q me fillimin e sotuerit t paraqitet n treg , Intel tanim prodhon dhe 80386
80287~ nj koprocesor matematik i intel-it ti kryej opreacione matematikore me
presje te levishme (floating-poin) me shpejtsi dhe precizitet shum m t madhe se
sa n vet procesori qendror. 80287 mund t instalohet n shumicn e sistemeve q
bazohen 80286 dhe 80386DXdhe shton m shum se 50 instruksione t reja se q
ishim n vet CPU
80386 (80386DX)~ mikroprocesor i kompanis intel me t cilin pr her t par
prezantohet fuqia e kompjuterit 32-bitsh n kompjuterin IMB PC kompatibl. 80386
ka paraqitur dhe menaxhimin me kujtes, i cili ka lejuar prdorimin e kujtes virtuale
dhe ekzekutimin t m shum detyrave n nivel t harduerit, modin e siguris, i cili ka
rritur stabilitetin e sistemit operativ, duke i lejuar atij t kufizoj aktivitetet e
programeve n nivelin e shfrytzuesit. Shih nn i486, pentium.
80386DX~ mikroprocesor i kompanis Intel me regjistara 32-bitsh, magjistrale t t
operon n modet real, protected(t siguris) dhe virtual real mode (regjimin virual
real).
80386SX~ mikroprocesor i kompanis Intel me regjistara 32-bitsh, magjistrale t t
operon n modet real, protected dhe virtual real.
80387~ nj koprocesor matematik i intel-it ti kryej opreacione matematikore me
presje te levishme (floating-poin) me shpejtsi dhe precizitet shum m t madhe se
sa n vet procesori qendror. 80387 mund t instalohet n shumicn e sistemeve q
bazohen 80386DXdhe shton m shum se 50 instruksione t reja se q ishim n vet
CPU
80486DX~ mikroprocesor i kompanis Intel me regjistara 32-bitsh, magjistrale t t
dhnave 32-bitshe, dhe magjistrale t adresave 32- bitshe.486DX-ksi e ka t
vendosur kontrollerin pr kesh(cashe controller) me kujtes kesh 8K (e njohur si level
1 ose kesh 1) si dhe koprocesori matematik 387DX.486DX mund t operon n modet
real, protected(t siguris) dhe virtual real mode (regjimin virual real).
8086~ mikroprocesor i kompanis Intel me regjistar 16-bitsh, magjistrale t t
operon vetm n real mode.
8087~ nj koprocesor matematik i intel-it ti kryej opreacione matematikore me presje
te levishme (floating-poin) me shpejtsi dhe precizitet shum m t madhe se sa
procesori qendror. 8087 mund t instalohet n shumicn e sistemevfe q bazohen
8086 dhe 8088 dhe shton m shum se 50 instruksione t reja se q ishim n CPU
8088~ mikroprocesor i kompanis Intel me regjistar 16-bitsh, magjistrale t t
operon vetm n real mode dhe ishte i projektuar si nj verzin me mim m t lir i
8086-it
-A-

Abacus ~ Abakus , llogaritsja te popujt e vjetr, pllak me vargim n tala t
sferave t cilat zhvendosen me rastin e llogaritjes
ABS~Vlera absolute
Absolute address~ Adres absolute- adres fikse q ju ndahet secilit lokacion kujtese
me rastin e projektimit t kujtess; sinonim: adres makine.
Abstract data type~ Tip abstrakt i t dhnave- tip i t dhnave n t ciln definohet
vetm operacioni q mund t zbatohet n objektet e tipit t dhn, pa pasur nevoj
njohjen e mnyrs s paraqitjes t ktyre objekteve.
Abstraction~ Abstraksion- procedur mendore me t ciln ndahen ve ori me
rndsi dhe lidhjet t ndonj objekti nga ve orit e tjera jo t rndsishme dhe
lidhjeve.
Access~ Qasje ,akses-gjetja dhe bartja e t dhnave nga ose n pajisjen periferike
ose kujtess operative metodat qasshe.
Access~ lidhja, ose gjetja (e informacioneve) nga nj sistem ose baz e t dhnave.
Access arm~ krahu(leva) q mban kokat shkruse-lexuse dhe i lviz mbrapa dhe para
n siprfaqe t diskut.
Accessibility~mundsi qasje -nj hapsir(nivel-extent) te i cili kompjutert jan t
leht pr prdorim dhe i kapshm nga rang i gjr i shfrytzuesve prfshir dhe njerzit
q kan nj ose m shum t meta fizike.
Access Control~kontrolli i hyrjes- veori e sigurimit t sistemit kompjuterik e cila
parandalon prdorues t pa atorizuar pr hyrje(qasje) n sistem.
Access control~ Kontrolla qasjes- procedur me t ciln kufizohet qasja dhe
shfrytzimi i t dhnave , resurseve t sistemit kompjuterik ose rrjets
kompjuterike; fjal kalimi, identifikimi.
Access Control Entry (ACE)~Futja pr kontroll qasje- lista e informacioneve t
siguris pr nj akont dhe at t vetm. ACE prfshin Security Identifier (SID) ose
Group identifier (GIP) akontit dhe bashkndarjen e lejes. Shih: Object, security
Identifiers, permissions.
Access Control List (ACL)~Lista pr kontroll t qasjes~ list e siguris t
identifikatorve t cilat objekti i prmban. Vetm proceset e identifikuar n ACL me
akonte prkatse mund ti aktivizojn serviset e atij objekti. Shih: Object, security
Identifiers, permissions.
Access method~ Metod qasje~ 1. mnyr e kmbimit t t dhnave ndrmjet
kujtess operative dhe pajisjeve hyrse-dalse , metod e vendosjes dhe e krkimit t t
dhnave n fajll ose baz t t dhnave; 2. program i sistemit operativ i cili pr
fardo organizimi t fajllave realizon metodn pr qasje prkatse.
Access request~ krkes e shfrytzusit pr t dhna n baz t t dhnave.
Access Tokens~ Token-t pr qasje- objektet q prmbajn identifikator sigurie
Accounts Llogari,Urdhr pune, akont- Kontanjert pr identifikator sigurie, fjal
kalimeve, grup asocimeve dhe t periferive pr secilin shfrytzues t sistemit. User
manager menaxhimi i acounteve. security Identifiers, preferences,permissions,
Password Groups.
Accounts payable~ aktivitit q shfaq parat e borgjeve t kompanis furnitorve t saj
pr materiali dhe shrbime q i kan arritur saj
Accounts receivable~ aktivitet q shfaq se cila para i kan arritur ose pasuri nga
konsumatort
Accumulator ~Akumulator- regjistr i procesorit n t cilin ruhet operandi, kryen
operacionin e makins dhe formon rezultatin e atij operacioni.
Accumulators~ prdoren pr ruajtjen e t dhnave numerike gjat prpunimt.

Accuracy [kjursi]~Saktsi
Acoustic coupler~(Ndr)Lidhsja akustike-pajisje q shrben pr shndrrimin e t
dhnave digjitale t kompjuterit n sinjal t zrit i cili mund t kuptohet dhe t
bartet(transmetohet) nga rrjeti telefonik. Lidhja zakonisht bhet me ngritjen receptorit
t telefonit i cili prmban mikrofon dhe aultoparalant
Active Channel~A Web site that automatically delivers content to a users computer
on a regular schedule.
Active Desktop~ An interface that integrates the Windows desktop with the Internet
Explorer browsing software to provide a single metaphor for accessing content or
applications.
Active device~Komponent aktive~komponent e cila gjat puns merr energjin

nga burimi i ndryshm nga sinjali hyrs.
Active-matrix monitor~ monitor n t cilin secili piksel aktivizohet si i pavarur. Sa

m shum ngjyra q t ket do t ket kjarrtsi m t madhe
Active Setup~An application that collects information about the users computer
before download of Internet Explorer begins, and then uses this information to
manage the download intelligently.
ActiveX ~ emr i prbashkt pr familjen e teknologjis q po promovon Microsoft,

dhe q mundson komunikimin dhe ndarjen e t dhnave ndrmjet aplikacioneve nn
Windows.
ActiveX~Teknologjia Microsoft q thjeshtson bashkndarjen e informacioneve
ndrmjet aplikimeve. Kryesisht prdoret pr zhvillimin e aplikimeve ndraktive dhe t
prmbajtjes Web. ActiveX bazohet n teknologjin OLE q tashm ekziston prej
kohsh, duke shtrir megjithat ambientin e bashkndarjes s objekteve nga desktop
n t gjith rrjetin Internet. Meqense teknologjia ActiveX ka struktur modulare, do
t jet e mundur t realizohen programe q funksionojn si aplikime autonome, si
objekte t ngulitura inteligjente brenda programeve Visual Basic ose faqeve Web
ose si objekte OLE tradicional n brendsi t dokumenteve.; activeX sht nj
bashksi e gjuhve t pavarura t tekenologjive q jan n prdorim(interoperability)
q lejon komponente softuerike t shkruar n gjuh t ndryshme t punojn s bashku
n mjedisin e rrjetave . Brthama e teknologjis activeX jan lementet COM dhe
DCOM
ActiveX Component~ emr pr aplikacione t cilat komunikojn me aplikacionet e
tjera nn Windows, me ndihmn e ActiveX kalimeve komunikuese. AxtiveX
komponentet jan pjes Component Object Model strategjive, t cilat po i promovon
Microsoft.
ActiveX control~emr q ka t bj n kategorin e posame t ActiveX
komponents. ActiveX kontroll mund t prfshihet n aplikacionin Visual Basic dhe
kjo ka m shum inteligjenc dhe veprime t pavarura, se sa kontrolla e punuara n
Visual Basic.
ActiveX Data Access Objects (ADO)~ teknologji e re e Microsoftit pr qasje t t
dhnave, q u shrben sistemeve t zhvilluar desktop, si sht Visual basic. Sintaksa
ADO e t dhnave burim dhe strukturave t t dhnave pranon nga burimi i t
dhnave n form t nj hierarkie objekt. ADO sht pasardhs i Data Access
objekt(DAO) sintakss- dallon prej ksaj n at se te ajo t dhnat burim jan t

izoluara nga shfrytzuesi i t dhnave, me ndihmn e nivelit provajder, prderisa
DAO sintaksa direkt iu drejtohet mekanizmit JET t bazs s t dhnave.
ADA~Ada -gjuh e lart e programimit q ishte zhvilluar pr nevojat e ministris s
mbrojtjes t SHBA-as, q shrben pr prdorim n sistemetet udhheqse dhe
komanduese. Posarisht mundson programim konkurrent n koh reale , dhe
modularitet dhe zgjedhje t pasur t llojeve( tipave) t t dhnave , prfshir dhe t
dhnat abstrakte. Add Lovelace punonte me Babbdge( i cili nderohet si Baba i
kompjuterit ) dhe njihet si programist-ja e par dhe pr nder t ndihmess s saj n
kt fush mban emrin kjo gjuh programuese.
Adaptive system~ Sistem adaptiv- sistem i cili mund ti ndrroj funksionimin e tij
dhe t prshtatet ndryshimeve t mjedisit ose karakteristikave t objektit menaxhues.
Adaptor~Adapter-pajisje ose ndrlidhje(struktur) q shrben pr realizimin e

lidhjes elektrike ose mekanike ndrmjet pajisjes te e cila lidhja direkt nuk sht
parapar;
Adaptor board~ nj pllak elektronike q vendoset n sllott(folet) rezerv n
mikrrokompjuter pr kontroll t ndonj pajisje t jashtme.
A/D converter~ shundrues analog digjital. N qark elektronik q ndryshon sinajlin
analog n digjital
Add[Ed] ~shto
Adder~Mbledhsi serik- mbledhs pr numra binar shum shifror t cilt fillojn
nga biti me pesh m t vogl, n nj ast kohor formohet shuma pr nj pozicion
binar, bartja ruhet n nj qark t posaqm bistabil dhe prdoret pr intervalin kohor
pasardhs
Addresing schemes ~Metodat e adresimit- mnyra t ndryshme me t cilat
formohet adresa efektive n baz t prmbatjes s pjess adresuese t
urdhress(instruksionit), prmbatjes t regjistrit indeks, prmbatjes s regjistrit
baz(base) etj.
Address~Adres- numr ose emr simbolik i cili nj-kuptim identifikon regjistr,
lokacion kujtese, njsit e kujtess t jashtme, pajisjet e hyrje/daljeve etj
Address~ adres- lokacion brenda kujteses se kompjuterit; lokacion n kujtesn
operative n ciln ruhen t dhna karakter ose instruksionet gjat prpunimit.
Address bus~ Magjistralja e adresave-shteg i sinjalit ( a signal route) brenda
komjuterit i dedikuar pr drgim t informacionit mbi adresat. Ky mund t jet
nnbashksi e magjistrals s sistemit.
Address bus Nj ose m shum prques elektrik q prdoren pr barjen e adresave
t koduara binare nga mikroprocesori kudo n mbshtetje t sistemit. Adresa iu
referohet se ku ndondhen pjes t veanta t t dhnave ose t ndonj
inforamcioni tjetr q ndodhet n kompjuter. Gjithashtu mund tju referohet edhe
lokacionit me bashksi t instruksioneve.
Address bus ~prdoret pr t drguar detaje t adress(address details) ndrmjet
kujtess dhe regjistrit t adresave(address register).
address class~A basis for differentiating networks of various sizes. The network class
can be determined from the first octet of its
IP address.
Address modification~Modifikimi i adress-ndryshimi i adres t specifikuar n

instruksion ashtu q pr do ekzekutim u qaset lokacionit tjetr t kujtess.

Address register~Regjistr i adresave- regjistr i procesorit n t cilin vendoset
adresa sipas t cils u qaset lokacioneve t kujtess; regjistr n t cilin ruhet nj
adres brenda kujtess.
Address resolution protocol (ARP)~ Protokoll pr rezolucion t adress.-
protokoll interneti pr shndrim t Adress IP n adres t shtress fizike(si sht
Ethernet Adresa e kontrollorit pr qasje mediumit. Shih: physical layer, internet
protocol.
Address Resolution Protocol (ARP)~nj protokoll pr prcaktimin e e nj adrese
Etherneti Host nga adres e tij e internetit
Address space~Hapsira e adresave-numri total i adresave n diskonim t

programorit.
Addressability~Adresimi i kompjuterit-numri i adresave t operandve n
instruksionin e makins.
Addressable~i adresushm, q mund t adresohet
Addressing~Adresimi-1. metoda pr formimin e adress efektive pr qasje
lokacioneve t kujtes; 2.t drejtuarit n pajisje ose n t dhna me ndihmn e adress
Administraors~ Administratort- shfrytzuesit t cilt jan pjes t grupes s
administratorve. Kjo grup ka set kryesor t lejeve siguruese.
Adminsistrator Account~ Akonti i administratorit- acont special n Windows
2000, t cilin e ka set-i kryesor i lejeve siguruese dhe mund t ndahet cila do leje cilit
do shfrytzues, ose grupe. Akonti i administratorit prdoret pr zgjidhje t
problemeve t siguris. Shih: Permissions.
Advanced Configuration and Power Interface (ACPI) ~A system interface that

provides a standard way to control power management
and Plug and Play functions of the computer hardware. ACPI allows the computer
motherboard to describe its device configuration and power control hardware
interface to Windows 98. This allows the operating system to automatically turn on
and off standard devices, such as CD-ROMs, network cards, hard disk drives, and
printers, as well as consumer devices connected to the computer, such as VCRs, TVs,
phones, and stereos.
Advanced Power Management (APM)~A software interface (defined by Microsoft
and Intel) between hardware-specific power management software (such as that
located in a system BIOS) and an operating system power management driver.
AGP - Accelerator Graphics Port ~port grafik i shpejtuar, AGP- A high-

performance, component-level interconnect for 3D-graphics applications.
AGP Bus~Magjistralja AGP- Disa kartela am(matherboard) prdorin magjistrale
AGP me shpejtsi t mdha q mundsojn video bartje m t shpejt t mundshme.
Kartela grafike vendoset n n portin AGP; shpejtsia e AGP dhe qasja direkte n
kujtes ia mundsojn koprocesorit n karteln grafike ti qaset kujtess kryesore pa
penguar punn e procesorit t kompjuterit.
AI (artificial intelligence)~intelegjenc artificiale.
Algebric strukture~Struktura algjebrike- bashksi jo e zbrazt e elementeve mbi t
ciln definohen operacione ose relacione dhe vrtetimin e aksiomave prkatse
ALGOL~ ALGOL- shkurtes nga Algorithmic language, gjuh e lart e programimit
e zhvilluar pr qllim tzgjidhjen e problemeve matematikore dhe shkencore.

Algorithm~Algoritm-bashksi e rregullave mir t definuara ose e instruksioneve
pr zgjidhjen e nj problemi
Algorithm analysis~ Analiza e algoritmit- procedur sistematike e analizs s
ndrlikushmris s llogaritjes t ndonj problemi me qllim t konstruktimit t
algoritmit efektiv(m t shpejt).
Alias(ing)~ deformimet gjat frekuencave t mostrimit
Aliasing ~ i njohur si staircase effect- efekt i kallupit t shkallve dhmbzimet
kalimtare shpesh formohen ndrmjet pikselve fqinj n prezentimet diagonale ose
lakore. Kta dhmbzime mund t mund t zbuten me ant-aliasing.
Aliasing~ efekt i padshiruuar (nganjher quhet artifacts) n fotografin e gjeneruar
nga kompjuteri I shkaktuar nga teknekat jo adekuate t semlimit (mostrimit . efekti
m i rndomt sht dhmbzimit prgjat diagonals ose lakoret s kufizimit t
objektiti . Shih: dithering
Algorithmic language~ Gjuh e algoritmeve- gjuh artificiale q shrbem pr
shkrim (dhnien) formal t algoritmeve.
Align[lain]~Vendos n nj vij, radhit
All [Ooll]~T gjith
Allocation~ Ndarje- 1. proces i rezervimit dhe i ndarjes t resurseve t sistemit
kompjuterik detyrave(programeve); 2. proces i llogaritjes s vlers s shprehjes dhe
drgimi i ksaj vlere variols nga ana e majt t urdhrit pr pr vler dhnie(ndarje)
Alphabet~Alfabet- 1. n teorin e gjuhve formale, bashksi e fundme e
simboleve(shenjave) prej t cilve formohen fjalt( vargjet, stringjet) e gjuhs
formale;2. bashksi e renditur e shenjave grafike t ndonj gjuhe;3. bashksi e t
gjitha shkronjave dhe shenjave speciale t ndonj gjuhe (por jo dhe shifrat); 4.
bashksi e renditur e shenjave.
Alphanumeric~ alfanumerike prdorit t prshkruaj t dhnat q prmbajn
shkronja dhe numra.
Alpha blending~ informacion shtes pr secilin piksel pr krijimin e matreialit
transparent.
AltaVista~ servis i indekseve n World Wide Web, me t cilin menaxhon Digital
Equipment Corporation. Service lejon krkimin pothuajse t tr set-in e faqeve n
Worl wide ueb me fjalt kyse dhe kthen rezultatin e par m t mir t krkimit. Ky
sajt ndodhet n adresn www.Altavista.com.
Ambiguous gramar~Gramatik e dykuptimt- gramatik formale te e cila analiza
sintaksore sht e dykuptimt, dmth. Ekziston nj sintaks e pems unike.
Amplitude~Amplitud- shkall deri te e cila rryma alternative ose pulsive ose
tensioni oscilon nga zerro ose ndonj vler tjetr.
Analitical graphics~ Gafiqet analitik- grafiqet analitike i bjn t dhnat numerike
m t kuptushme se sa kur jen n numrat e rreshtve dhe kolonave.shumica e
programeve me analitik grafike vijn si pjes e programeve spreadsheet si sht Exel.
Analitika grafike mund t shihet n monitor ose t shtypet n letr.
Analog~ Analog- termin q ka t bj me paraqitjen me ndihmn e madhsis fizike
e cila ndryshon kontinualisht (pa ndrprer).
Analog ~ Paraqitja e vlerave numerike me varibla fizike si sht tensioni , rryma
etj. Madhsi variabile kontinuale vlerat e t cils korrespondon vlerave t varibls ;
prshkruan nj sinjal me varacione t vogla dhe nuk ka diskountunitet.
Analogue~shih:Analog
Analog data~ T dhna analoge-t dhnat q prezantojn madhsin fizike e cila
ndryshon kontinualisht.

Analog display, analog indicator~Ekran analog, tregues analog-paraqitja vizuale e
t dhnave prmes ekranit analog.
Analog representation~ Paraqitja analoge paraqitja e vlerave t variablave me
madhsi fizike e cila ndryshon kontinualisht.
Analog signal~Sinjal analog- ndryshim kontinual i madhsis fizike(sinjalit) n
kufijt e caktuar n t cilin ndryshimet e vogla jan t randsishme. Qarqet(kanalet)
analoge i ekspozohen m shum deformimeve dhe zhurmave por jan m t mir n
bartjen e sinjaleve m komplekse me qarqe relativisht t thjesht. Nj alternativ e
sinjalit anlog sht sinjali digjital n t cilin sinjalet kan vetm njrn nga dy gjendjet
e mundshme.
Analog- to-digital converter~ Shndrues analog-digjital- pajisje ose qark
elektronik i cili shndron (transformon) sinjalet analoge hyrse n sinjale proporcional
digjital dals.
analog loopback~vet testim i modemit n t cilin t dhnat nga tastira d rgohen
n transmiterin e modemit, t moduluara n form analoge, kthimi I tyre prap n
reciver(marrs), t demodulura n form dogjitale, dhe kthimi I tyre p r verifikim
n ekran.
analog video ~ video analog- nj video signal i paraqitur me nga nj numr pakufi i
pikave(nivele t vogla) ndrmjet nivelit t video sinjalit . Ndryshe nga ky sinjal,
video sinjali digjital prcaktohet nga bashksia e fundme e niveleve
See also digital video.
Analog-to-digital converter~ An electronic device that converts analog signals to
digital form.
Android~nj rrobot mobil struktura e t cilit i prngjan afrsisht njeriut.
ANSI~American National Standards Institute-nj organizat q mbshtet
standardizimet n industri e formuar m 1918 dhe q vrteton standardet industriale
t SHBA-as dhe t korespondentve q vrtetohen nga ISO.
anti-aliasing ~ softuer rregullus (Software adjustment) q bn linjat e digonales ose
lakoret t duken t lmuara dhe t vazhdushme n kompjuter n imazhin e
gjeneruar. Shihaliasing.
Anti-glare -shield~ nj mbrojt se e ekranit q vendoset prball ekranit t
kompjuterit pr paksim t sasis s drits s reflektuar
Analyser ~Analizator- 1. program i cili shrben pr analizn e programit t shkruar
n t njjtin kompjuter apo n ndonj kompjuter tjetr 2.analizatori logjik,
analizatori sintaksor, analizatori leksikor.
Analysis~ zbrthim,analiz - 1.procesi i shqyrtimit, identifikimit dhe i
dekompozimit t sistemit kompleks pr qllim t ndarjeve t komponenteve dhe t
definimit t lidhjeve funksionale ndrmjet tyre; 2. analiza e dokumentit. Shih:
program specification
Analysis tool~ vegla programesh q ndimojn t bjn analiz t ndrlikura far

nse (what-if analyses)
And gate Elementi DHE , elementi logjik i cili realizon operacionin logjik dhe
(Konjuksionin)
And operation -Operacioni DHE , operacioni logjik rezultati i t cilit jep vlern
True kur t dy operand-t kan vlern True.
AND~DHE e konjunksionit
Android~a mobile robot whose structure approximately resembles that of a human
ANSI~ANSI- American Nacional Standards Institute- Instututi nacional Amerikan
pr standardizim.

Anti-glare-shield- mbrojtse e ekranit mbi ekranin e kompjuterit pr reduktim t
drits s reflektimit.
APA ~ APA shkurtes nga All points addressable- t gjitha pikat t adresushme . Nj
mod i pun s n t cilin t gjitha pikat e nj imazhi t paraqitut mund t
kontrollohen nga prdorusi ose nj program.
API~ Application Program Interface. Thirrje e sistemi (Rutin ) q i mundson
prdorusit qasje e shrbimeve(serviseve) q kryhen nga nj system operativ. N
sistemet IBM-compatible zbashku ROM BIOS dheDOS prezentojn nj API q
programeri mund t prdor pr kontroll t harduerit t sistemit
API~ Application programming interface. Bashksi e rutinave q nj aplikacion
prdor n krkes dhe bart shrbime t nivelit t ult q kryhen nga sistemi operativ i
kompjuterit . kto rutina shpesh bartin dertyra t mirmbatjes si jan menaxhimi i
fajllave dhe paraqitjen e informacionit
APL~ gjuh eprogramimit:m par ishte trashigmtare e notacioneve matematikore
dhe m pas shndrohet n gjuh t programimit
Applet~Aplet, objekt-Program i shkruar n gjuh Java. Megjithse t ngjajshme
me aplikimet, applet nuk mund t realizohen n mnyr autonome por respekojn nj
trsi rregullash q lejojn realizimin e tij n brendsi t nj browser-i kompaktibl
me Java.
Applet~An HTML-based program built with Java that a browser temporarily
downloads to a user's hard disk, from which location it runs when the Web page is
open.
APM ~shkurimi nga Advanced Power Management. Nj specifikacion i sponzoruar

nga Microsoft dhe Intel q sygjeron zgjatje t jets s bateris n kompjutert q
furnizohen edhe me bateri . APM lejon programet aplikative , BIOS-in e sistemit dhe
harduerin t t punojn s bashku n mnyr q t reduktojn konsumimin e
energjis elektrike. An APM-compliant BIOS provides built-in power management
services to the operating system. The application software communicates power-
saving data via predefined APM interfaces.
Arbitration~ nj metod me an t s cils shum pajisje iu qasen nj magjastrale
t vetme duke e urdhruar ose arbitruar pr marrjen e kontrollit n kt magjistrale.
Archive bit ~ biti n bajtin e atributit t fajllit q prcakton atributin archive.
Tregon n se fajlli ka qen i ndryshuar q nga backup i fundit
Archive medium~ medium pr kujtese (floppy disk, tape cartridge, ose removable
cartridge) pr ti rujtur fajllat q nuk ka nevoj tu qasemi menjiher
ARPAnet~ARPA sht shkurtimi i Advanced Research Project Agency, Agjencia e
Departamentit t Mbrojtjes s shteteve t bashkuara q financoi realizimin e
kompjuterave t par pr lidhjen e rrjeteve n largsi t madhe. ARPAnet i ka
paraprir ardhjes s Internet.
ARQ Automatic repeat request~ nj term i p rgjithshm pr protokolet me
kontroll t gabimeve q veoria e detektimit t gabimit dhe ritransmetimin
automatik t blloqeve me t dhna gabim
API (application programming Interface)~Interfejsi i programuar i aplikacionit-
metod e shfrytzimit t resursit t ndrtuar n Microsoft Windows, si pjes e Visual
Basic Aplikacionit. API specifikon sintaksn e thirrjes VBA t punuar me ndihmn e
DLL Windows fajll-ave( biblioteka t lidhura dinamik-isht), e cila prkrah pothuajse
t gjitha funksionet e Windows-it.

Application programming interface (API)~nj bashksi e rutinave t cilat ndonj
program aplikativ i prdor sipas nevojs dhe mirren me shrbimet t nivelit t ult t
ekzekutuar nga sistemi operativ
APL( shkurtes nga: a Programming language)- gjuh e programimit q shrben pr
zgjidhjen e problemeve shkencor; ka vegla t posa me pr pun me matrica dhe t
ekzekutimit t funksioneve matematikore.
ApleTalk~ set i protokolleve t rrjets, t ndrtuara n firmuare, t ciln prdorin
kompjutert Macintosh. Windows 2000 server prdor AppleTalk pr shrbim t
Klientit Macintosh simulimin e server-it Apple. Shih.Macintosh, Network Protocol
Apperance [pirns]~Shfaqje dukje, pamje e jashtme
Applacation software~ Softuer aplikativ- bashksi e programeve t kompjuterit pr
zbatim t caktuar.
Apple Macintosh [epl mekintosh]~shih: Mac
Application~Aplikacion- problem pr zgjidhjen e s cilit prdoret mjetet e tekniks
s kompjuterve.
Applications-~Aplikacionet- paket softueri e cila kryen funksion t caktuar, si
prpunimi i fjalve, krkimi i web-it ose menaxhimi me baz t dhnave, aplikacionet
zakonisht prbhen prej m shum programeve. Shih Programs.
Application language~ Gjuh aplikative- gjuh e programimit e gjenerats s katrt
e projektuar pr lmi t caktuar zbatimi gjuh e funksioneve-.p.sh gjuha pr
manipulime financiare, menaxhim t robotve, e projektimit me ndihmn e
kompjuterit, t kontrollit numerik t makinave n q prdorn npr fabrika t veglave
etj.
Application program~ Program aplikativ- program i shfrytzuesit pr zgjidhjen e

aplikacionit(zbatimit) t caktuar.
Application generators ~ softuer me module q t paraprogramura t kryen detyra t

ndryshme si jan kalkulimet gjat gjith kohs s pagesave.
Applications Layer~Shtresa e aplikacionit- Shtresa7 e modelit OSI e cila sht n
interfejs me modin shfrytzues t aplikacionit q kuptohet(shihet) nga nj program
aplikativ. Mesazhi i cili duhet t drgohet npr rrjet hyn n kt pik t modelit
OSI dhe shkon drejt shtress 1(shtress fizike), kalon npr stacionet t tjera punuse
dhe kthehet mbrapa n shtres prderisa mesazhi t arrin n aplikacionet e
kompjuterve t tjer nprmjet t shtress s aplikacionit t vet , ashtu q siguron
shrbime t rrjets t nivelit t lart, q bazohen nivelet e ulta t shtresave t rrjets .
fajll sistemi i rrjets, siq jan gypat e emrtuar, jan shembull i Aplication Layer
Software shih : Named Pipes, Open System Interconnect Model, Application.
APT (automaticaly programmed tools)- gjuh pr programin e makinave t
veglave me udhheqje(kontroll) numerike.
Arbiter~Arbitr-pajisje e cila n mnyr eksplicite prcakton prioritetin e pr
marrjen e ndonj resursi.
Archie~ shrbim interneti q prdoret pr lokalizim dhe kopjim t fajllit
Archie server~ kompjuter n internet q ekzekuton(runs) Archie quhet nj Archie
server.
Architecture ~Arkitektur- nocioni i cili definon strukturn themelore t pajisjes,
shrbimin e saj dhe funksionimin me rastin e zgjidhjes t problemit t tipit t caktuar.
Architecture ~struktura e t gjitha pjesve t sistemit kompjuterik. Gjithashtu i
referohet n dizajnin e softuerit t sistemit.

ARCnet~ARCnet~ Attached Resource Computer Network~rrjet e kompjuterve me
resurse t caktura. Nj LAN me brezthemelor(baseband) dhe passim t
tokenve(token-passing) duke afruar fleksibelite topologjis magjistrale/yll p r lidhje t
komjuterve personal.n shpejt sin 2.5 Mbit/second , sht nj ra prej sistemeve
LAN m t vjetrat dhe ishte e popallizuar si nj rrjet me min t ult .sht
zhvilluar nga John Murphy of Datapoint Corporation, gjithashtu ARCnet interface
cards jan t mundshme t blihen n pika shitje t ndryshme.
Argument~Argument- 1. varibal e cila nga vlerat e saj varen vlerat e funksionit; 2.
variabl ose konstant q jepet n thirrjet e nnprogramit;3. antari i njohur sipas t cilit
krkohet elementi i t dhnave n tave ose varg els.
Arithmetic expression~ Shprehje aritmetike-shprehje e cila prmban variabla t
zakonshme, ose varibala numerike t indeksuara dhe konstante numerike t lidhuar
me shenjat e operacioneve aritmetik
Arithmetic instruction~ Urdhr (instruksion) aritmetik- udhr makine pr

ekzekutimin e operacionit aritmetik.
Arithmometer~Aritmometer- makin llogaritse mekanike e tavolins n t ciln
drejtprdrejt kryhen operacionet aritmetike.
Artificial intelegence~ intlegjenc artificiale~ fush n shkecn e kompjuterve q
prpiqet t zhvillon sisteme kompjuterike q mund t imitoj ose simulon njeriun
nprmjet operacioneve dhe aksioneve.
Artificial reality ~ virual reality
ARP~Shih: Address Resolution Protocol Asymmetrical Multiprocesing- arkitektura
asimetrike me prpunim t shumfisht me shum procesor , n t ciln procesor t
caktuar shrbejn pr ekzekutim t thread-eve( nn-proceseve) t caktuar, ose n t
ciln obligimet nuk i kan t ndara njjt. M leht sht implementimi i i prpunimit
t shumfisht asimetrik se sa simetrik, por se nuk ka proporcion t drejt se si shtohen
procesort. Shih: Microprocesor, symmetrical multiprocessing.
Arrows column widths[Erous kolm uidth]~Shigjeta e ndryshimit t gjersis s
shtylls
Artithmetic- logic unit (ALU)~ Njsia aritmetiko-logjike (ALU)- njsi funksionale
e kompjuterit n t ciln ekzekutohen operacionet aritmetike , logjike dhe operacione
t tjera makine
ASCII~ASCII- shkurtes nga american standard code for information interchange,
kod standard shtat bitsh i krijuar m 1965 nga Robert W. Bemer q t realizoj
kompatibilitet ndrmjet tipeve t ndryshme t pajisjeve opr prpunim t dhnave.
Standardi ASCII i bashksis karaktereve prmban 128 numra decimal, t renditur
prej 0 deri 127 q iu caktohen shkronjat, numrat, shenjat e piksimit, dhe karakteret
special m t zakonshme. M 1981 IBM PC paraqet bashk si t
zgjeruar(extended) t karaktereve ASCII pr IBM PC duke zgjeruar kodin n 8 bita
duke I shtuar karaktere nga 128 dei 255 p r prezentim t karaktereve t posaq m n
matematik, karaktereve grafik dhe karakteve t gjuhve t huaja. kodi ISO-7.
ASCII character ~Karakteri ASCII-karakter prej nj bajti nga bashksia e
karaktereve ASCII , prfshir karakteret t alfabetit, numrave , simboleve dhe
karaktereve t ndryshm grafike
ASDL (Assymetrical Digital Subscriber line)~ linj digjitale asimetrike e
parapagusit.- ofron shpejtsi t lidhjes 1.5 Mbit/sec pr pranim dhe 64 deri 640 kbit
pr drgim t informacionit duke shfrytzuer t njetn lidhje telefonike q kemi n
shtpi n kufirin deri 5450 metra.ADSL mundson q lidhja telefonie t prdoret n t

njetn koh pr t br biseda t zakonshme.- ADSL prdor dy pajisje komunikuse ,
njra prej t cilave vendoset te pranusi i shrbimit ndrsa tjetra te ofrusi i shrbimit.
Pajisja q vendoset n shtpi quhet DSL transiver (ang transceiver). Ky transiver
njihet me emrin ADSL modem ose ATU-R. Pr t pranuar lidhjet e parapagusve
ofrusi i shrbimit duhet t ket DSL multiplekserin pr qasje(DSL Access
Multiplexer, DSLAM). ADSL transiveri lidhet n pajisjet e ndryshme t shtpis me
lidhje USB ose Ethernet. Pr lidhjen e zyreve prdoren transiver q mund t ken t
integruara n t njjtn pajisje edhe switch dhe ruter.
ASME ~ shkurtimi nga American Society of Mechanical Engineers-shoq ria

Amerikane e ingjinjerve t mekaniks (http://www.asme.org/). ASME
International posedon afrsisht 600 kode dhe standarde t shtypura ku jan involvuar
shum komisione dhe m shum 3000 individ , ku shumica prej tyre jan ingjinjer
por ssht e thanun t jen antar t shoqris . Standarded prdoren n m shum
se 90 vende an e mban bots.
Aspect ratio~ raporiti i anve -fush pamse matse e nj filmi ose televizioni me
termet prkatse pr s larti si dhe pr sgjersi. Raporti i anve pr shumicn e
fotografive t lvizshe moderne sht nga 3:5 n ma t mdha 3:7, e cila krijon
problem kur fotografit e gjra barten deri te ekrant e televizionit me forma m t
mdha katrore, ekran t televiziv kan raportin e anve 3:4
Assemble ~ prkthimi i nj programi i shprehur n gjuhn asambler n nj gjuh t
kompjuterit.
Assembler language gjuh me orjentim n kompjuter instruksionet e s cils jan
zakonisht n korespondim 1:1 me instruksionet e e gjuhs s makins
Assembler~Asembler- prkthyes programi nga gjuha asembler n gjuh makine.
Assembly program~ Program asembler-program i shkruar n gjuhn asembler.
Assembly language~Gjuh aembler-gjuh me orientim makin me emra simbolik
dhe secils urdhres nj kuptimt i prgjigjet nj urdhr makine.
Assignment statement~ Urdhr ndarje- urdhr n gjuht e programimit me t ciln
variabls ose elementeve t fushs iu ndahet vlera e re.
Associatve memory, content-addresable memory~kujtes n t ciln identifikimi
dhe qasja e shpejt n lokacion bhet n baz t pjess s prmbatjes s saj e jo n baz
t adress ose emrit.
ASPI~Advanced SCSI Programming Interface.
Asynchronous~Asinkron- q nuk posedon taktim t rregullt n koh; prshkruan nj

form t kontrollit kohor t kompjuterit n t cilin nj operacion i posaqm i fillon
posa sinjali t pranohet pr t treguar q operacioni paraprijs sht kompletuar.
Asynchronous Computer~Kompjuter asinkron- kompjuter n t cilin ekzekutimi
i operacionit tjetr eksitohet me sinjalin e fundit paraprak.
Asynchronous terminal~Terminal asinkron-terminal i cili mundson vetm
trnsfere(bartje) asinkrone t dhnave.
Asynchronous transfer mode (ATM) ~Mod-i asinkron i bartjes(transferimit)-
protokoll i transportit pr nj lmi t gjer, i cili punon n shum shpejtsi t
ndryshme dhe prkrah drgim t sigurt t paket-eve n koh reale n harduer, si dhe
n nivel t shrbimeve t kualitetit m t vogl n baz t gjersive t brez-eve t
prshtatshm. ATM eventualisht do ti zvendsoj t gjith protokollet e tjer pr
lmi t gjer, pasi shumica e provajderve PSTN botror kan publikuar prkrahjet e

tyre pr standard botror. Shih Public Switched Telephone Network, Wide area
Network.
ATM ~ATM shkurtes nga Asynchronous Transfer Mode mod pr bartje asinkrone-
gjersi e brezit t lart, me vonesa t vogla, me pakete t ngjashme komutuse dhe
teknik t multipleksimit. Kapaciteti i prdorshm sht segmentimi n madhsi fikse
t qelizave, t prbra nga koka ose ballina(header) dhe fushave t informacionit t
ndara serviseve sipas krkess. ATM do t jet baz pr ardhmrin e rrjetave
brezgjer (broadband network), n shiqim t fleksibilitetit t tij dhe prshtashmris
pr t dyjat, bartje dhe komutim (transmission and switching.)
Asynchronous Transfer Mode (ATM)~A communications protocol defined for

high-speed data communications.
Asymmetrical modulation ~modulimi asimetrik.- teknik e bartjes duplekse e cila

ndan kanalin komunikues n nj kanal me shpejt si t lart dhe nj kanal me
shpejt si t ult. Gjat thirrjeve nn modulimin asimetrik, modemi me q ka sasi m
t madhe t t dhnave pr transmetim iu ndahet kanalit me shpejt si m t
madhe. Modemi me m pak t dhna iu ndahet kanalit m t vogl(450bps), ose
anasjelltas. Modemt dinamikisht i ndryshojn kanalet gjat thirrjeve nse sasia e t
dh nave bart se ndryshon..
Asynchronous Communication~Barje asinkrone - bartja e t dhnave n t ciln
gjatsia kohore ndrmjet karakteve t tranmetuar mund t ndryshon. Kordinmi sht
i varur me kohn aktuale pr derisa transferi t ndodh q ndryshe nga kjo bartjet e
sinkronizume, ku koha prcaktohet nga nj sinjal i jashm clock . P r arsyese se
modemt marrs duhet t signalizohen kur bitt e t dh nave t ndonj karakteri
fillojn ose p rfundojn duhet me i shtuar bitt pr start dhe stop secilit karakter
Asynchronous transmission~Bartje asinkrone- bartja n t ciln nuk bhet
sinkronizim i posaqm ndrmjet dhnsit dhe marrsit, por se secila shenj e cila bartet
sinkronizohet ve mas me t ashtuqujtuarit bitt start dhe stop.
AT- compatible~prshkruan nj komjuter i cili mund t punoj me softuere t njejt
si IBM PC model-i AT
ATA ~ AT Attachment interface-interfejs shtes. Nj standard interfejsit t diskut
IDE i paraqitur n mars t vitit 1989 q definon bashksin e regjistrave kompatibll
dhe konektorin 40-pin dhe sinjalet e tija lidhs shih IDE
ATA-2 ~ gjenerata e dyt q specifikon interfejsin shtes ( AT Attachment interface).
Ky version definon modet pr transfer m t shpejt dhe skemn logjike t bllok
adresimit q tju mund soj performansa t larta dhe kapacitet t drives. Gjithashtu
quhet Fast ATA, Fast ATA-2, and Enhanced IDE (EIDE).
ATAPI ~shkurtes AT Attachment Packet Interface Interfejsi shtes paket. Nj
specifikacion q definon karakteristikat ansore t pajisjes pr nj paisje t lidhur
IDE periferik, si jan CD-ROM ose ngassi i shiritit (tape drives). ATAPI n
esenc sht nj prshtatje e bashksis s komandave SCSI nj interfejsi IDE
ATM shih: Asynchronous Transfer Mode:
Atom~Atom 1. element i t dhnave ose vler e cila m tutje nuk mund t ndahet. 2.
n gjuhn e lart programuese LISP, cila do varg shenjash ose atom i posa m NIL
Attach~I shtoj, formoj-komand e sistemit operativ me t ciln krijohet(formohet)
procesi(detyra) e re.
Attribute~ Atribut- 1. ve ori ose karakteristik e objektit; 2. element i t dhnave
n organizimin e bazave t t dhnave.

Attributes [Etribjuts]~Atribute,veti, tipare, ve ori
attribute byte ~ Bajti i atributeve-Nj bajt informacion, q mbahet n directory
entry t ndonj fajlli, q prshkruan attribute t ndryshme t fajlit, si jan n fajlli
sht vetm pr lexim(read-only) ose nse ai sht br kopje(buckup) q nga
ndryshimet e fundit. Atributet mund t p rcaktohen nga komanda e DOS-it ATTRIB
Audio~ nj sinjal i cili mund t ndgjohet prmes altoparalantave t nj PC-je A
signal that can be heard, such as through the speaker of the PC. Many PC diagnostics
tests useauto answer A setting in modems enabling them to answer incoming calls
over the phone lines automatically.
Auto dial~ nj veori n modem q u mundson atyre zgjidhjen e numrit t
telefonit pa intervenimin e njeriut
Audio board~ kartel(pllak, sked) zri-kartel e kompjuterit pr zgjerim

(expansion)q mundson regjistrim dhe reprodukimin e zrit nga kompjuteri
Audio frequencies~ frekuencat audio- frekuencat q mund t ndgjohen nga veshi
i njeriut (afrsisht 20 deri 20,000Hz).
Audio note~pajis me shnime zri(audio)-N multimedia nj mesazh i zrit t
digjitalizuar q mund tiu bashkangjitet nj teksti ose grafike
Audit Policy~ Dshmia e kontrollit t llogaris(akontit)- dshmia e kontrollit t
acconti vrteton se cilat ngjarje t shfrytzuesit dshironi ti prcjellni nga arsyeja e
siguris. Kjo mund t prcjell suksesin dhe mossuksesin t ngjarjeve specifike t
siguris; sht e vendosur n User manager. Shih: Security.
Authenticode~autenciteti-i -kodeit- teknologji q mundson identidikim se kush ka
prodhu(publiku) nj pjes t softuerit dhe t verifikoj at se nuk hapet pa dshir(me
zor).
AUTOEXEC.BAT~fajlli special batch t cilin MS-DOS-i e ekzekuton gjat
startimit(startup).AUTOEXEC.BAT prmban komanda t MS-DOS-it t cilat
ekzekutohen automatikisht.
Autocorrect[otoukrekt]~Vetkorigjo.
Auto-kerning~ nj veori n word-processing e cila automatikisht rregullon hapsirn
tipografike ndrmjet karakteve pr t dhn pamje me prshtatje m t mire.
Automatics~Automatik- deg e tekniks e cila mirret me procedurat dhe mjetet pr
udhheqje automatike dhe mbykqyrjen e proceseve t ndryshme.
Automate ~automatizoj-perdorimi i pajisjeve automatike dhe makinave q te kryejn
ndonje aktivitet qe eshte bere me pare nga njeriu.
Automation ~Automatizim-1. zbatimi i automatve( makinave, veglave, pajisjeve
etj) n procesin e prfitimit, shndrrimit, bartjes dhe shfrytzimit t energjis,
materialit dhe informacionit 2. zvendsimi i punve t njeriut dhe kafshve me pun
makinash.; 3. shndrrimi(prkthimi) i procedurave , proceseve ose pajisjve n pun
automatike.
Automaton~Automat- pajisje e cila pa pjesmarrjen e njeriut ekzekuto n varg t
punve sipas nj programi t dhn m par; 2 modeli matematik i pajisjes ose
procesit i cili kryen prpunim diskret( shifror)t informacioneve
Automated design tool~ paket softuerik q prcakton alternativat harduerike dhe
softuerike bazuar n krkesat q jepen nga analisti i sistemit (systems analist)
Automatic programming~ Programim automatik- prdorimi i kompjuterit n disa
faza t pregaditjes t programit pr kompjuter.
Autoamtic check, built-in check~Kontroll automatike~ kontrolla e cila bhet me
an t mjeteve t aparateve t parapara posarisht

Automatic controll~ Udhheqje automatike- deg e shkencs dhe teknologjis e
cila mirret me projektimin dhe shfrytzimin e pajisjeve automatike dhe t sistemeve
Automatic proxy configuration file~ fajll q jep n mnyr dinamike prcaktimet e
browser proxy bazuar n nj lokacion t host-ve.
Autotext[otou tekst]~tekst q vendoset vet
Auto numbering~ numrim automatik-nj veori e cila automatikisht numron
diagramet, paragrafet etj., n nj document.
Automatic head parking ~ parkingu i atomatik i koks-parkngu i kaks t
ngassit t diskut(disk drive) q ekzekutohet saher q ngassi metet pa
furnizim(tension). gjendet n t gjith ngassit e hard diskut me voice-coil actuator
Average, mean ~Mesatrja aritmetike
Average access time~koha mesatare e qasjes- koha mesatare q merr ngassi i
diskut(disk drive) t fillon leximin e ndonj t dhne t vendosur kudo n drive.
Kjo prfshin kohn mesatare t krkimit. Koha mesatare prfshin fillimin e disk drive
t lexojn fardo t dhna t vendosura kudo n drive. Kjo prfshin average seek
time, e cila sht kur kokat zhvendosen ,si dhe pritjen(latency), e cila sht shuma
mesatre e koh s s nevojshme pr ndonj sector t dhn t kaloj nn koka. Kta
zbashu prbjn kohn mesatere pr qasje.
Average latency~koha mesatare latente(msheft)- koha mesatare e nevojshme pr
ndonj bajt i t dhnave t ruajtur n disk t rrotullohet n kokat shkruse-lexuse t
disk drive. sht e barabart me gjysmn e kohs t nevojshme pr rrotullim t
platter.
Average seek time~koha mesatare e krkimit- vlera mesatare e kohs q merr
zhvendosja e kokave nga nj lokacion i rastsishm i cilindrit n nj tjetr.
Zakonisht prfshin ndonj koh t stabilizimit(settling) t koks. N shum raste
koha mesatare krkimit testohet me nj t tretn e numrit total t cilindrave pr
pajtim n matje
AVI~ skkurtes nga Audio Video Interleave-shtresimi adiu-video. Nj teknik e
ruatjes s t dhnave e zhvilluar nga Microsoft pr sinjalin pamor(video) pr
produktet Window q kombinon sinjalin e zrit dhe t fotografis n nj
korniz(frame) ose gjurm (track), duke kursyer hapsirn e diskut dhe duke majtur
sinkronizuar zrin me fotografit prktase.
Axiom~Aksiom-thnie qndruese fillestare e ndonj teorie, supozimi n t ciln
bazohet kjo teori; quhet dhe postulat.
-B-
B~B- Gjuh e lart e programimit, nj produkt i nga BCPL
Baud~Bod- njsia pr shpejtsi t bartjes n kanalet telegrafike dhe telefonike e
barabart me numrin e elementeve(impuls pauz) kodues drguar n sekond; te bartja
e sinjaleve me dy gjendje(nivele) t barabarta sht numri i bitve pr sekond.
Bus ~Magjitrale, busi- grup e prquesve e cila shrben pr bartje t sinjaleve nga
shum burime n shum destinacione; sinjalet zakonisht ndahen n tre grupe:
magjistrale t adresave, magjistrale e t dhnave, magjistrale e kontrollit
Background~prapasken~prshkruaan prpunimin ku nuk prfshihet ndrlidhja
kompjuter-prdorues. Procese t tilla prdorein resurse rezerv t kompjuterit ti
ekzekutojn detyrat me prioritet m t ult.
Backing storage secondary memory
Back up-bekap~Mbrojtje, arkivimi- proces i shkrimit(regjistrimit) t t dhnave t
cilat ndodhen n pajisjet online masive kujtese n pajisjet off-line masive kujtese, pr

qllim t ruajtjes t sigurat. Back up-i zakonisht bhet nga drajevet e hard disqeve n
shirita. Gjithashtu quhet dhe arkivim. Shih Hard disk.
Back up~ koopjimi i nj pjese t t dhnave ose programi pr shak t ndonj ngjarje
q mund tu ndadh t dhnave ose diskut ku ruhetn t dhnat origjinale.
Back-end procesor~ Procesor prkrahs, ose ndihms procesor i cili
kryen ndonj funksion t posam , p.sh menaxhimin me kujtesn e
nevojshme , bazn e t dhnave , pajisjet e hyrje daljeve etj procesor
komunikues
Back up~ take a back up
Backup Browser~ Krkusi pr mbrotje(prkrahje)- Kompjuter n rrjetn e
mikrosom
Backup Domain Controllers~ Kontroleri i domain pr prkrahje- Pr NT 4, ose
versione m t hershme servert t cilt prmbajn replikacione t sakta t siguris dhe
baza t t dhnave t shfrytzuesit; servert mund t bjn autentifikimin e stacioneve
punues n raport me kontrollorin primar t domenit; Shih Primary Domain Controller.
Backus normal form, Backus-Naur form, BNF~ Forma normale e Bekusit, BNF-
metagjuh q shrben pr prshkrimin e sintakss t gjuhve t programimit; pr her
t par sht prdorur pr prshkrimin e gjuhs s programimit Algol.
Back Buffer~ sht emr pr regjionin e imazhit(figurs) q ndrtohet n
prapavij(background) n baferin e kuadrit( frame buffer) gjat baferimit t
dyfisht ( double buffering)
Backing storage~shih: secondary memory
Backward [Bekurd]~Prapa
Backward error corection~ Korreksion n marrs(i m parshm)- korreksion i
gabimit me rastin e bartjes n largsi e cila realizohet ashtu q zbulimi i gabimit n
marrs krkon drgimin e bllokut me gabime.
Bad sector~ sektor i keq-sektor i diskut i cili nuk sht i sigurt pr vendosjen e t
dhnave. Kjo mund t jet si rezultat i dmtimit t siprfaqes magnetike t diskut
(dmtime harduerike), ose pr shkak t dmtimit t strukturs s formatit t diskut
(dmtime softuerike)
Bandwidth~gjersia e brezit- ndryshimi i frekuencs m t madhe dhe m t vogl
n nj grup t frekuencave.
Bank~grup i ipave t kujtess q prbjn nj bllok t kujtess t lexueshm nga
procesori n nj cikl t vetm. Ky bllok duhet t jet sa magjistralja e t dhnave
(data bus) e mikroprocesorit n shfrytzim. N sistemet IBM magjistralja e t dhnave
e procesorit sht zakonisht 8,16, 32 bitsh plus biti i paritetit pr pr do tet bit,
q rezulton n 9,18, 36 bit pr secilin Bank.
Bank switching~ Komutimi i bloqeve t kujtess-mnyr e menaxhimit t kujtess
operative e cila mundson kaprcimin(tejkalimin) t hapsirs s kufizuar adresuese ;
blloqet e kujtess( bankat e kujtess) me hapsir maksimale adresuese t selektuar
prmes portit dals.
Bar code~ Bar kodi , kodi linjor- kod i prbr prej linjave paralele me gjri t
ndryshme dhe distanca ; prdoret pr shenja( etiketa, labela) t cilat vendosen n
produkte dhe munden q me pajisje optike automatikisht t lexohen.
Bar code scaner~skaner(lexues) i bar kodit- pajisje skanuse q mund t loxej bar
kodet si hyrje.
Base~Baz- 1. baz e fuqizimit ose e logaritmit; 2. numr i shifrave t ndryshme t
ndonj sistemi numerik.

Base~Baz- 1. n numrat me presje t lvizshme, numri i cili fuqizohet me eksponent
dhe me shumzim t mantiss prcaktohet numri i prezantuar real; 2. num i shifrave
t ndryshme i sistemit numerik pozicional.
Base address~ Adresa baz- adresa numerike e cila bashku me adresn realtive jep
adresn absolute.
Baseband~brezithemelor~ bartja e sinjalit digjital n distanca t kufizura. Rrjetet

Lokale (LAN) ARCnet dhe Ethernet prdorin sinjalizimin baseband. N kontrast me
Broadband trasnmission~(bartjet n brezgjer) t cilat i referohen bartjeve t
sinjaleve analoge n distanca shum m t madha.
BASIC ~BEJZIK- (shkurtes nga Biginners all-purporse symbolic instruction code)
gjuh e lart e programimit relativisht e thjesht e cila m s shpeshti gjat ekzekutimit
interpretohet ashtu q mundson pun interaktive me kompjuterin.
Basic Input/output System (BIOS)~Sistemi themelor hyrje/dalje- pjes e nj
sistemi operatit q menaxhon me komunikimin ndrmjet kompjuterit dhe njsive
periferike t tij, varg i procedurave n firmuare t cilat sigurojn interfejs drjaverve
softuerik m themelor pr harduer t ludhur n kompjuter. BIOS prmban
procedurn Bootstrap dhe shpesh ruhet n ipat ROM. Shih: Boot, Driver, Firmvare.
Batch procesing~ Prpunim paket -1. metod e prpunimit ne t ciln punn
grupohen n grupe para futjes n sistemin kompjuterik; 2. metod e prpunimit kur
ekziston vones ndrmjet rezultimit t ngjarjeve dhe prpunimit t tyre, dm.th.
prpunimi nuk sht i varur nga koha. prpunimi i ndryshimeve.
Batch file-fajll icili prmban seri t komandave q MS-DOS-i i ekzekuton kur t
thirret fajlli.Kta fajlla kan ekstensionin.BAT.
Batch program~ program i cili ekzekutohet pa ndonj terminal ose ndrkomunikim
t shfrytzuesit. Zakonisht programet e tilla bjn freskime(azhurime) t me t dhnat
e reja, prodhim t raporteve ose manipulim t fuksioneve hausekeeping. Prioritet i
lart i tyre batch job sht se mund t punojn foregraund.
batch program~ nj fajll ASCII (tekst i pa formatizuar) q prmban nj apo m
shum komanda t DOS apo windows. Nj emr i programit batch ka .BAT si
prapashtes. Kur ju shkruani ermine fajllit n command promt , komandat prpunohet
n mnyr sekuenciale . Script shpesh prdoren pr interchangeably me "batch
program" n mjedisin Windows 98
Batch Versus Real-Time Processing~prpunimi paket prball prpunimit n

koh reale. Tradicionalisht t dhnat jan prpunuar n dy mnyra ; kta jan
prpunimi paket ( batch processing) dhe prpunimi n koh reale real-time processing
batch processing dhe real-time processing
Baud~Shpejtsia me t ciln nj modem ose nj periferik tjetr sht i aft t
transmetoj t dhnat, e matur teknikisht n numrin e ngjarjeve ose t ndryshimeve t
sinjalit, n t dytin. Shpejtsia e transmetimit shpesh gabimisht identifikohet me
plotsin e seris, ose me numrin e bit n sekond, por n realitet bhet fjal pr dy
njsi t ndryshme matse.
BCD code~ BCD kod-i-1. kodi binar gjasht bitsh pr bashksi t shenjave t ciln e
prbjn shkronjat e mdha t alfabetit Anglez, shifrat dekade dhe shenjat speciale2.
kodi binar i dekadave.
BCD Code~Kodi binar i dekadave, kodi BCD-kodi binar pr shifrat dekade ku
secila shifr posarisht kodohet n binar, ma s shpeshti me tetrad (gjysm bajt)

BCPL~gjuh e programimit e prdorut pr programimim t sistemeve.
Beginners All-purporse Symbolik Instruction Code [biginrs ol-prps Simbolik
Instrashn koud]~kod udhzimi simbolik pr do gj[qllim]pr fillestart
Benchmark test, Benchmark~test krahasues(i performansave)- shrben pr
krahasimin e karakteristikave t dy pajisjeve ose t dy programve.
Bias, offset~ Zhvendosje-1. vler q u shtohet eksponentit n paraqitjen e numrave
me presje t lvizshme; eksponent zhvendoss; 2. adresa relative.
Biased exponent~ Eksponenti zhvendoss- shuma e eksponentit dhe nj
konstante(zhvendosja) ashtu e zgjedhur q brezi i eksponentit zhvendoss t mos jet
negativ.
Biblographic data base~ Baz biblografike e t dhnave- bashksi shenimeve
biblogarfike e dokumenteve t shtypura nga nj lmi e caktuar t cilave mund n
largsi tu qaset pr qllim krkimi.
bi-directional~ I referohet linjave mbi t cilat dhnat mund t l vizin n dy
drejtime, si jan magjistralet e t dhnave ose linjat e telefonit. Gjithashtu iu
referohet mundsis s printerit t shtyp nga dhjatht n t majt dhe nga majt n t
djatht alternativisht
Binary~Binar- 1. q mund t ket njrn prej dy vlerave t mundshme; 2. vlera e cila
mund t merr njrn prej dy shenjave; 3. q ka t bj me sistemin numerik me baz
dy; 4. dyantarsh, q iu referohet dy elementeve.
Binary alphabet~Alfabeti binar- alfabeti abstrakt(alfabet, bashksi shenjash) i cili
prmban vetm dy shenja(simbole).
Binary adder~ mbledhs binar- pjes e njsis artmetiko-logjike(ALU) q kryen
mbledhjen dhe zbritjen binare.
Binary arithmetic~ aritmetik binare- veprimet aritmetike me baz 2 duke i
prdoru r vtm 0 dhe 1 si shifra baz t saj.
Binary code~Kodi binar kodi i cili prdor alfabetin binar.
Binary coding~Kodimi binar- kodimi n t cilin prdoren elementet e alfabetit
binar.
Binary counter~Numrues binar- numrues prmbtja e t cilit paraqitet n sistemin
numerik binar.
Binary Digit [Binari dixhit]~Shifr dyore,shifr binare- njra prej shifrave 0,1 e
sistemit numerik binar.
Binary number~numri binar- nj numr(0 ose1) q prdoret n aritmetikn binare
Binary operation~Operacioni binar- rregull me t ciln secilit ift t renditur
elementesh vendoset n korrespondenc elementi i tret i t njjts bashksi.
Binary search~Krkimi binar-krkimi n bashksin e renditur t t dhnave gjat
s cils n secilin hap elementet ndahen n dy pjes t barabarta ose pothuajse t
barabarta, njra prej ktyre dy pjesve lihet nga shqyrtimi i m tutjeshm.
Bindery Struktura NetWare e cila prmban urdhresa t shfrytzuesve dhe leje n
versionin 3.12 e t m hershm.verzionet e m vonshme t NetWare nund t garojn
me mundsit e strukturave bundery dhe vet t prdorin NetWare Directory Services
(NDS) pr depozitim t informacioneve. sht analog i regjistraturs n Windows
2000. Shih: Regestry
Binding~Lidhja-proces i linkimit t serviseve t rrjets n provajder t shrbimeve t
rrjetave. Mjetet lidhse u mundsojn shfrytzuesve t definojn se si sakt punojn
servilet n rrjet, q t optimalizijn performansat e sistemi. Me defaault, Windows
mundson t gjitha mundsit e lidhjeve. Network Control Panel prdoret pr ndrrim t
lidhjes. Shih: Network Layer, Data link layer.

BIOS~baisc input-output sistem, sistemi themelor i hyrje daljeve- softuer i
sistemit,nj varg procedurash n firmvare t cilat sigurojn interfejset themelore
softverike q interpreton karakteret e tastiers ose bartjen e karaktereve n monitor
ose disk.
BIOS~Basic I/O system. A set of routines that works closely with the hardware to
support the transfer of information between elements of the system, such as memory,
disks, and the monitor.
BIOS Parameter Block (BPB)~Information located inside the boot sector specific to
the logical drive information.
Bipolar integrates circuit~ Qark i integruar bipolar- qark i integruar i cili si

elemente themelor prmban tranzistor bipolar.
Bipolar transistor~ Tranzistor bipolar- element aktiv ghysmprques n t cilin
shfrytzohet bartsit e elektrizimit negativ dhe pozitiv.
bisynchronous ~ Binary synchronous control. Nj protokoll i m hershm i zhvilluar
nga IBM pr softueret aplikative dhe pajisjet komunikative q operojn n mjedise
komunikuse. Protokolli definon n nivelin e link t komunikimit p.sh formati i t
dhnave t frame-eve kmbehet ndrmjet modemeve mbi linjn telefonike.
Bistable ~ Bistabil, qark bistbil- qark elektronik digjital dalja e t cilit mund t ket
vetm njrn nga dy gjendje stabile t cilat mund t ndryshojn vetm me sinjal t
posaqm t kontrollit.
Bit bit (shkurtes nga Binary Digit ),1. secila shifr e numrit binar. Paraqitet
logjikisht me 0 ose 1 dhe elektrikisht me 0 Volt dhe 5 Volt. Prdoren edhe Metodata
tjetra pr parqitjen fizike t shifrave binare(zrat,tensione t ndryshme, drita. Etj),
mirpo logjika gjithmon sht e njejt ;2. njsia pr sasin e informacionit n teorin e
informatave, tregon njrn nga dy vlerat e barabarta t mundshme; 3 secili vend n
vargun e koduar binar.
bit density ~ dendsia e bit-ve-eshprehet si bita pr in. Definon sa bita mund t
shkruhen n nj gjurm (track) lineare prej nj in(inch). Nganjher quhet dhe
dendsia lineare
bit depth~thellsia e bitve= numri i bitve q prdoret pr paraqitjen e ngjyrave pr
secilin piksell n ekranun e kompjuterit. P.sh . thellsia e bit-ve dy ka domethnjen
se monitori mund t paraqet vetm piksellt zi e bardh. Thellsia e bitve katr ka
d.mth. se monitori mund ti shfaq 16 ngjyra t ndryshme . thellsia e bit ve prej tet
lejon 256 ngjyra etj.
Bit map-hart e bitave.Nj metod q ka t bj me ruatjen t dhnave grafike n
kujtes n t ciln nj bit q i kushtohet secilit pixel(elemet t fotografis) n ekran
tregon q ai piksel sht on ose off. Nj Bit map prmban nj bit pr seciln pik n
displejin e videoekranit dhe mundson rezullucion t mir pasi q pika ose pikseli n
ekran mund t adresohet. Numr m i madh i bitave mund t prdorn pr paraqitjen e
ngjyrs s pikselit , intenzitetin ose karakteristika t tjera t displejit, ( ekranit t
kompjuterit). Kshtu q secili piksel i korespondojn nj apo m shum bit n
kujtes.
BIX~Byte Information Exchange kmbyes i informacionit bajt : nj servis online
Block digram~ Bllok diagram, bllok skem- diagram i sistemit ose pajisjes n t
cilin prmes figurave gjeometrike blloqeve, paraqiten pjest me rndsi dhe
funksioni i tyre dhe lidhjet ndrmjet tyre.

Block~Bllok-bashksi e shenimeve ose fjalve t makins e cili prpunohet si trsi
me rastin e bartjeve hyrje/dalje; 2. bashksi e pozicioneve sekuenciale n kujtesn e
jashtme t ruajtura si nj trsi; 3. grup sukseseve e lokacioneve t kujtess; 4. figur
gjeometrike n n bllok diagram ose diagramin e rrjedhjes;5. grupa fizike e rekordeve
n shirit ose disk. Nj numr i blloqeve formojn nj fajll. Rekordet grupohen n
blloqe pr prmirsimin e rrjedhs s hyrje daljeve.
block nj varg i regjistrimeve(a string of records), fjalve(words) ose i karaktereve t
t formuar pr q llime teknike apo logjike q trajtohen si nj entit
Block device~A device such as a disk drive that moves information in groups of bytes
(blocks) rather than one byte at a time.
Blocked task, blocked proces~ Detyr bllokuese, proces bllokues- detyr(proces) e

cila sht e formuar n sistemin operativ por q nuk mund t vazhdoj pasi i mungon
ndonj resurs i nevojshm.
BMP shkurtes nga Bit MaP. Nj format grafik i Windows-it q mund t jet i
varur nga pajisja ose t jet i pavaruar. Fajllat BMP t pavarur nga pajisja DIB
(Device-independent BMP files-DIB) jan t koduem pr prkthim t lloj-lloj
displejve dhe printerve
Bold [Bould] ~i errt, i theksuar
Bookmark [bukmark]~Shenj q tregon vend z nj faqe n nj libr [Material]
Boolean algebra~ algjebra e Bulit- nj algjebr e ngjajshme me logjik realcionale n
t cilat simbolet nuk paraqein madhsi aritmetike.
Boot ri ngarkimi i sistemit operativ t kompjuterit; procesi i leximit t sistemit
operativ n kompjuter. Startimi i sistemit zakonisht ndodh n shum faza- ku secila
faz pasardhse sht m e ndrlikuar, prderisa i tr sistemi operativ dhe shrbuesit
(serviset) e tij t mos punojn. Gjithashtu quhet edhe Bootstrap. BIOS-i i
kompjuterit duhet t prmbaj nivelin e par t startimit t sistemit.; reload the
operating system of a computer. Ky term rrjedh nga fraza Pulling a boot on by the
bootsrap.
Bootstrap~Mbushje(ngarkim) fillestare- teknik e mbushjes s programit
inicializues n kompjuter me ndimn e nj grupe t vogl t instruksioneve me
realizim fiks q thirren me tast t posam
Bootstrap loader~ program i cili ruhet permanent n qarqet elektronike t
kompjuterit. Kur kompjuteri t kyet bootstarp loader merr(gjen) sistemin operativ
nga hard disku ose disketa dhe e ngarkon n kujtes. Kjo zakonisht quhet dhe butimi o
sistemit( booting the system)
Booting~ ngarkimi(leximi) i sistemit operativ nga hard disku ose disketa n kujtes
kur t kyet kompjuteri
Boot sector [but sektor]~ But sektor-sektori i hyrjes(ku hyn v
kmbninformacioni)
Boot sector~First sector on a logical drive that includes code to boot that drive,
specific logical drive information, and error messages.
Borders And shading [Bordrs end Sheiding]~Ant (vijat kufizuese) dhe hijezimi
Bottom[botm]~fund, Pjes e poshtme
Bottom-up development~ projektimi posht-lart- proces i projektimit t programit
ose sistemit n t cilin fillohet nga elementet m themelor pr realizim dhe bhet, n
shum etapa , kompozimin shkall shkall n elemente m kompleks prderisa t mos
realizohet funksioni i krkuarprojektimi posht lart

Bounds registers~ Regjistr kufiri- dy regjistra t procesorit t cilt me prmbatjet e
tyre definojn domenin n kujtes t cils mund tu qaset; mbrotja e kujtes.
Box [boks]~Kuti
Break [breik] ~Ndrprerje
Breakpoint~ Pik e ndrprerjes- vend n program ku ndrprehet ekzekutimi i tij me
intervenim nga jasht ose t programit menaxhues pr qllim t tregimit t gjendjes,
shtypjes s rezultatit ose t eliminimit t gabimeve.
Bridge ~Ura-n rrjetat lokale (LAN) nj ndlidhje ndrmjet dy rrjetave t ngjajshme,
Gjithashtu Pajisje harduerike e cila ndrlidhlidh dy rrjeta me protokolle t njjt pr
shkmbim t t dhnave, ashtu q drgon pakete q u shrbejn kompjuterve nga
ana tjetr e urs. Shih: router, data link layer.
Broadcast~In general terms, a transmission sent simultaneously to more than one
recipient. In Internet terminology, a transmission sent to a single address to be
forwarded to many recipients. In practice, Internet broadcasts function only on local
networks, because routers do not forward them.
broadcast client~A versatile personal computer that can receive and display
broadband digital and analog broadcasts, blending television with new forms of
information and entertainment. Broadcast client programming can include television,
audio, World Wide Web pages,
and computer data content.
broadcast server~A computer that sends broadcast programming across a broadcast
channel to broadcast clients. The programming sent can include television, audio,
World Wide Web pages, and digital data such as stock prices, multimedia magazines,
and computer software.
Broadcasting~ Emison,transmetim- mnyr e puns(algoritm i shtegut t

mesazhit) n rrjet t kompjuterve kur i njjti mesazh drgohet n t gjitha nyjet n
rrjet
Broadband~Brezgjer- term q prdoret t prshkruaj bartjet analoge. Krkon
modeme pr lidhjen e terminaleve dhe kompjuterve n rrjet[. Duke prdorur
multipleksin me ndarje frekuencore, shum sinjale t ndryshme ose bashksi t t
dhnave mund t transmetohen(barten) njkohsisht. Gjrsibrezi q prfshin kanalet
:Microwave, satelitt, kabllat koaksial dhe fiber-optik . Prdoret pr kompjuter
shum t shpejt procesort e t cilve komunikojn direkt njri me tjetrin. Ka brezin
prej 56000 deri 30 billion [bps]. Nj alternativ e tjetr e broadband sht baseband ose
bartja digjitale.
Browese- Shfletoj, shikoj kalimthi, krkoj
Browser-Shfletusi- softuer special n internet q e lejon shfrytzusin q lehtsisht t
kaprcej nga nj resurs i kompjuterit n nj resurs tjetr kompjuteri.
Browser~ aplikim klient i prdorur pr krkimin e rrjeteve dhe pr rifitimin e kopjeve
t file-ve n nj format me lexim t thjesht. Browser-t standard m modern, pr
shembull Microsoft Internet Explorer, mund edhe t prdorin programe t
bashkuara pr t riprodhuar file audio e video.
Browser~ vegla (mjete) klient pr navigim dhe qasje t informacioneve n internet
ose n nj intranet. Nj browser intepreton gjuhn HTML dhe shfaq informacionet n
ekranin e kompjuterit. Nj browser i popullarizuar sht p.sh Microsoft Internet
Browser~A client tool for navigating and accessing information on the Internet or an
intranet. A browser interprets hypertext markup language (HTML) and displays
information on a computer screen. A popular example is Microsoft Internet Explorer

Browsing~Kqyrja e fajllave
Browsing~ krkim i palejuar i fajlave.
Byte [bajt]~bajt-Koleksion i bitave q formojn nj karakter ose paraqitje tjetr. M
shpeshti vargu tet bitsh formon nj bajt. Kur iu referomi sistemit RAM, kemi plus
nj bit shtes q quhet bit i paritetit q gjithashtu ruhet duke e br bajtin prej 9
bitave (shih: parity),
Buffer~Bafer, 1. zona(blok) n kujtes prmes s cils bhen bartjet hyrje-
dalje(periferive) dhe kompjuterit dhe harmonizimi i i shpejtsive t ndryshme t
puns s procesorit dhe periferive;shpes sht e pozicionuar ndrmet pajisjeve
perifeike dhe komjuterit t shpejt. T gjitha t dhnat q lvizin ndrmjet periferive
dhe kompjuterit kalojn npr bafer . Nj bafer lejon q t dhnat t lexohen ose t
shkruhen n pajisjet periferike 2. kujtesa e cila shrben si element sinkronizues
ndrmjet formave t ndryshme t kujtesave n kompjuter
Bug~Bag~ nj gabim ose defekt n program, gabimi n programin e shkruar e cili
ende nuk sht zbuluar.
Bulletin board~sistem i telekonfrencave q u lejon prdoruesve t kompjuterit ti
lexojn mesazhet me tema t ndryshme nga prdorusit e tjer. T gjith prdoruesit
mund ti shohin t gjitha mesazhet , ndryshe nga E-mail ku mesazhet jan private.
Bullets and Numbering[Bullets end numbering] ~Pulla dhe numrim
Bubble memory, magnetic bubble memory~ Kujtes me fluska magnetike- tip i
kujtess n t ciln t dhnat ruhen me ndihmn e zonave t vogla rrethore t
magnetizuara( magnetic regions)-fluskave magnetike q ruhen n nj nj shtres t
holl kristali(crystal film) ku t dhnata ruhen edhe pas kyqjes s energjis
elektrike.ipi tipik i kujtess bubble prmban 512K ose 4 milon bubble .
Bump maping~ proces me t cilin textures( shrafuarat) prcaktojn informacionin e
thellsis i cili lejon t shaqet relefi ose strutura t ngrituara.
burn-in ~operacioni i nj qarku ose pajisje t krijon q komponenetet t jen fikse
dhe t lajmroj pr defekte
Bus~ Magjistrale, bus- shteg i sinjalit linear brenda kompjuterit n t cilin disa
elemente mund t lidhen ashtu q sinjalet e ushqimit , t t dhnave dhe sinjale t tjer
mund t kalohen nprmjet tyre. Magjistralja sht e aft t lidh tre ose m shum
lidhje. Dallojm magjistrale pr lidhjen radiale(ose e hapur) ose lidhjes s sinjaleve
prej pike- n- pik (point to-poin). Fjala bus rrjedh nga fjala latine ommibus q ko
domthenjen pr gjithka. Kur prdoret t prshkruaj topologji, bus(magjistrale) ka
kuptimin e strukturs lineare.
Bus/Ethernet Netrwork~ rrjeta magjistrale/Ethernet- Nj rrjet magjistrale
konsiston prej nj pjese t kabllit me dy skaje t prfunduar(terminated) prgjat t
cilit jan t lidhura t gjitha pajisjet. N rrjetat e bazuara-n-magjistrale , secila
pajisje sht e aft t emitoj (broadcast) mesazhe kur ajo t detekton qetsi n
periodn e fikse kohore. T gjitha pajisjet e pranojn emitimin dhe e prcaktojn nga
prmbatja e mesazhit nse ai sht i menduar pr kto. Problem paraqitetit vetm
ather kur dy pajisje prpiqen t drgojn n t njjtn koh. Kur pajisja drguse
detekton ndonj transmetim ajo ndrpret transmetimin e saj .
Bus lines ~linjat e magjistrales - nj bus line ose thjesht bus lidh pjes t CPU s
me t tjerat. Gjithashtu lidh CPU-n me pjest m t randsishme harduerike. P.sh
me ipat RAM, ROM dhe portet e lidhur me pajisjet e jashtme.. Nj bus sht rruga e
t dhnave prgjat t cils bitt udhtojn. Kshtu rrugt e t dhnave i prrgjajn
magjistraleve shumlinjshe. Sa m shum t ket linja trafiku do t zhvillohte m

shpejt. N mnyr analoge sa m i madh t jet kapaciteti i bus-it operacionet do t
jen m t mira dhe m t shpejta.. nj bus prej 64 bit=sh ka kapcitet m t madh se
ai 32 bitsh.
Bus master~nj pajisje intelegjente e cila kur iu shtohet magjistarleve Micro chanal,
EISA, VLB ose PCI bus mund t udhroj dhe t merr kontrollin e magjistrales
t kryen detyra t posaqme.
Bus network~ nj topologji e rrjets e cila nuk sht ciklike( non-cyclic), me t gjitha
nyjet e lidhura. Trafiku zhvillohet n t dy kahjet dhe nj lloj i arbitrimit nevojitet pr
prcaktimin se cili teminal mund ta prdor rrjetn n nj ast t dhn kohor.
Bus~A set of hardwire lines used for data transfer among the components of a
computer system.
bus class driver~In Windows 98, a driver that provides an interface between the
hardware layer and bus minidrivers.
bus enumerator~A driver is responsible for creating
-C-
C/C++~C/C++-C-gjuh e lart programimit pr qllime t prgjishme e zhvilluar pr
shkrimin e sistemit operativ UNIX; sht e prshtatshme pr shkrimin e softuerit t
sistemit , Spreadsheet , database dhe disa aplikacione shkencore pasi kombinon
strukturat menaxhuse( t kontrollit) dhe strukturave t dhnave t gjuhve t larta
programuse me mundsi t adresimit t komponentve harduerike me kombinim t
prafrt me gjuht e makins. Programet jan portabll(t bartshm nga nj kompjuter
n tjetrin). C++ sht nj version i C pasi e ka t inkorporime dhe teknologjin me
orientim n objekte( object-oriented). Kjo sht br shum e popallizuar pr shkak t
t rritjes s produktivitetit t programeve n shkrimin dhe shprndarjen e softuerit.
Cabinet~A file that contains one or more files, usually compressed.
Cabling~ lidhjet q prdoren pr bartjen e sinjaleve npr rrjet

Cache~kesh- nj bafer intelegjent. Duke prdorur nj algoritm intelegjent, nj cashe
prmban t dhna q i qaset m s shpeshti ndrmjet pajisjeve periferike t
ngadlshme dhe procesirit(CPU) t shpejt.
Cache memory~ Kujtesa kesh, memoria kesh- kujtes bafer shum e shpejt me
kapacitet t vogl n procesorin qendror q prdoret pr ruatje t prkohshme t t
dhnave dhe t instruksioneve.; hapsir ndrmjet RAM e vendosur pr ruajtjen e
informacioneve q u qaset m shpesh. Vepron si mbajtse e nj zone shum t
shpejt ndrmjet CPU-s dhe kujtess operative.
CAL(computer assisted learning)~ njri nga shum termet q prdoret pr t
prshkruar prdorimin e komjuterit n trajnim dhe edukim
CALL(computer assisted Langauage learning)~ prdorim i kompjuterit pr msim
t gjuhs
call manager~The component that implements the media-specific signaling protocol
for virtual circuit (connection) management on connection-oriented networks.
Cashing- Keshimi- teknika pr optimizacionin e shpejtsis e cila prmban kopjen t

t dhnave q do t prdoren m s shpejti n pajisjet kujtese t kapacitetit t vogl t
shpejta dhe t shtrenjta dhe jo n pajisjen n t ciln vet t dhnat ndodhen.
Keshirimi prdoret pr shkak t supozimit q t dhnat t cilat s shpejti do t
prdoren , me gjas q lirisht do t prdoren. Marrja e t dhnave nga keshi sht m
e shpejt se marrja e t dhnave nga pajisja kujtes m e madhe dhe m e

ngadalshme. Shumica e algoritmeve t keshimit kopjojn t dhna t cilat kan
gjasn m t madhe q hern tjetr do t prdoren dhe bhet shkrimi n kesh, q t si
shtes t rritet shpejtsia. Shih: write-Back Cashing, Write-Through Cashing.
Calculate [kalkuleit]~ Njsoj
Calculus~ Njehsim- sistem formal i cili prbhet n gjenerimin e t gjitha
shprehjeve(formulave) t rregulluta sintaksore nga simbolet e alfabetit t sistemit dhe
i procesit t realizimit n baz t bashksis diskrete (t fundme) t aksiomave dhe
rregullave t realizimit.
Call instruction ~ Urdhri Call- urdhres pr thirjen e nnprogramit; para
ekzekutimit siguron ruajtjen e e vendit t kalimit n nnprogram pr qllim t kthimit
t m vonshm.
Capacity~sasia e mbetur elir n disk n dispozicion.
Capitals lock [Kapitls llok]~tasti i shkronjave t mdha[e shkronjave kapitale]
Card ~Kartel- pllak q prmban komponentet elektronike t cilat formojn nj
qark(pajisje) t plot, zakonisht t t fabrikuara q t futen n konektor ose slote.Quhet
dhe adapter.
CardBus~A 32-bit PC Card.
Card file ~Kartoteka, bashksi e kartelave bartse t informacionit t sistemuara

dhe t radhitur sipas nj renditje t caktuar.
carpal tunnel syndrome~ sindrom i tunelit t kyit t dors. Nj dhimbje e dors
q ka marr emrin nga nj kanal i ngusht ky i dors q lidh pejzn me eshtrat .
Kur bjm shtypje t tepruar n gilc (pjez ), ato mund t bymehen dhe fryhen dhe
ngjeshin nerving e mesit , i cili bart impulse nga truri n dor, duke shkaktuar
mpirje(pandjenie), ligshti(molisje), therrje dhe djegje n gishta dhe dor.
Prdoruesit e kompjuterit e marrin carpal tunnel syndrome nga ergonomic-a e
prdorimit jo t drejt t tastiers q sht rezulltat i prdorimit t forcs t pa
prshtashme n ky t dors dhe gisht.
Carrier~Bartsi- sinjali i cili prdoret pr bartjen e t dhnave.
Cascade~ Kaskad-element, bllok ose pjes e cila prdoret pr lidhje serike n
varg(sekuenc)
Catalog~Katalog-1. emror, regjistr fajllash n sistemin kompjuterik ose n
kujtesn me qasje t rastit; 2. indeksi kryesor , bashksi e t gjitha indekseve q
shrbejn pr gjetjen e vllimit n t ciln ndodhet ndonj fajll 3. bashksi shnimesh
t lnds, t renditur n mnyr t caktuar, dhe informacione t mjaftueshme vihet
deri te t dhnat e nevojshme.
Cathode-ray tube (CRT)~Ekran katodik, gyp katodik-komponent elektronike pr
prezentin vizual t t dhnave n ekran n t cilin fotografia formohet me orientimin e
tufs elektronike me ndimn e sistemit t zhvendosjes.
CBT (Computer-based training)-trajnim i bazuar n kompjuter.
CCITT ~(Comit International de Telegraphie et Telephonie (the
International Telegraph and Telephone Consultative Committee). Komiteti
Ndrkombtar i Telegrafis dhe Telefonis. I riemruar ai ITU (international
telecommunication Union- unioni ndrkombtar i telekomunikacionit) shih: ITU
CD Compact Disc ose compact audio disc~. Disk optik 4.75-inch (12cm) q
prmban informacion t koduar digjital n formatin me shpejtsi lineare konstante (
constant linear velocity (CLV)). Ky format pr muzik me cilsi t lart ofron raportin
sinjal zhurm 90 decibel, 74 minuta z digjital pa humbje t kualitetit nga
reproduktimi. Standardi pr kt format( e kan zhvilluar korporatat NV Philips dhe

Sony) sht i njohur si Red Book. Etiketa zyrtare ( dhe rrall e prdorshme ) pr
formatin vetm pr audio sht CD-DA(compact disc-digital audio). Ky shembull i
formattit audio gjithashtu njihet si CD-A (compact disc-audio). Nj version m i
vogl (3-inch) i CD njihet me emrin CD-3.
CD Video~ nj format i CD eve q u paraqit me 1987 q kombinon 20 minuta z
digjital)digjital audio) dhe 6 minuta sinjal video analog n standardin e CD 4.75
Inch.N paraqitje, shum firma i riemrojn video disqe 8-inch dhe 12 inch si CDV n
nj prpjekje q t arrijn popullaritet te konsumatort e CD-eve. Termi del jasht
prdorimit me 1990 dhe zavnsohet n ca pjes nga laser disk
CD+G Compact Disc-Graphics. Nj format CD q prfshin zgjerime t aftsis
grafike si jan n specifikacionet e CD-ROM origjinal . Prfshin video grafik t
kufizuar dhe t koduar n nnkond tsiprfaqes CD. sht zhvilluar dhe marketuar
nga Warner New Media
CD+MIDI Compact Disc-Musical Instrument Digital Interface.Nj format i CD-
ve q shton specifikacionet zrin digjital)digjital audio),informacionet
grafike(graphics information) dhe musical instrument digital interface (MIDI) dhe
mundsin e Formatit CD+G sht zhvilluar dhe marketuar nga Warner New Media
CD-DA~ Compact Disc Digital Audio. Gjithashtu njihet si Red Book Audiodhe
formati digjital i zrit prdoret nga audio CD-t. CD-DA prdor shpejtsin e mosrimit
prej 44.1 kHz dhe informacion prej 16 bitve pr seciln mostr. CD audio nuk
reprudukohet npr kompjuter por npr ip special n CD-ROM drive. 15 minuta t
CD- audio krkojn rreth 80M. Kualit m t lart t zrit q mund t prdoret nga PC
multimedial sht formati CD-DA me shpejtsi t mosreimit 44.1MHz. Shih: CD
CD-I ~Compact Disc-Interactive.nj format i compact disk format q del n shitje
n tetor 1991 q siguron t dhna digjitale audio, djuthashtu grafike dhe fotografi t
lvizshme standardi pr kt format ( sht zhvilluar n koperim me NV Philips dhe
Sony Corporation) njihet si Green Book.
CD-R ~Compact Disc Recordable, nganjher quhet dhe CD-Writable. CD-R
disqet jan compact discs q mund t shkruar dhe t lexuar sipas dshrsh hersh..
CD-R sht pjes e standardit Orange Book t definuar nga ISO. Teknologjia CD-R
prdoret pr prodhim masovik t aplikacioneve multimedial. CD-R disqet mund t jen
komatibill me CD-ROM, CD-ROM XA, dhe CD audio. Orange Book specifikon
kompatibillitet multi-session, q lejon regjistrim e t dhnave n disk n koh t
ndryshme n disa sesione regjistrus.
Kodak's Photo CD sht nj shembull i teknologjis CD-R, dhe mund ti nxen deri
100 digital photographs n nj CD. Mundsia Multi-session mundson disa rolne
prej 35 mm tu shtohen nj disku n pun t ndryshme.
CD-ROM ~ Compact Disc-Read Only Memory~ Nj medium kujtese optike me
kodim laser me siprfaqe 4.75-inch me shpejtsi konstante lineare (CLV) dhe
format spiral si audio CDs dhe sisa videodiscs, CD-ROMs mund t mbajn 650M
me t dhna . CD-ROMt krkojn m shum informacion pr korrektim t gabimeve
se sa kompakt disqet audio t mrojtur. Standardi pr kt (sht zhvilluar nga NV
Philips and Sony Corporation) dhe njihet si llow Book. Shih: CD-ROM XA.
CD-ROM drive~ nj pajisje q i rifiton t dhnat nga nj CD-ROM disc; dallon nga
reprodukusit audio CD-t standarde pr inkorporim shtes t qarqeve pr korreksion
t gabimeve.D-ROM drives zakonisht mund t riprodhojn muzik nga audio CD-t.
CD-ROM~Compact disc read-only memory. A laser-encoded optical memory storage
medium.

CDFS~CD-ROM file system, which controls access to the contents of CD-ROM
drives.
CD-ROM XA ~Compact Disc Read Only Memory EXtended

Architecture~standardi XA ishte zhvilluar bashku nga Sony, Philips, dhe Microsoft
me 1988 dhe tani sht pjes e e standardit Yellow Book.
XA sht i ndrtuar n karakteristikat CD-ROM drive-ve m t reja , dhe prkrah
njkosisht reproduktimin e zrit dhe bartjen e t dhnave Drive-t . Non-XA prkrahin
vetm reproduktim t zrit ose vetm bartje t t dhnave por jo njkohsisht.
XA gjithashtu mundson kompresion t dhnave n disk me ka gjithashtu rrit
shpejtsin e bartjes t t dhnave
CD-WO Compact Disc-Write Once~ Nj varinat n CD-ROM q mund t
shkruhen njher dhe t lexohen shum her.[sht zhvilluar n koperim nga NV
Philips dhe Sony Corporation. Njihet dhe me emrin s CD-WORM (CD-write
once/readmany). Standardi pr kt format njihet si Orange Book.
CD-WORM~ Shih: CD-WO.
ceramic substrate A thin, flat, fired ceramic part used to hold an IC chip (usually
made of berylliumoxide or aluminum oxide).
Cell~Qeliz- 1. njsia m e vogl kujtes e cila shrben pr ruajtjen e nj biti; 2. bllok
kujtese n t cilin vendoset nj element i t t dhnave ; 3 lokacion kujtese.
Cell~Qeliz- nj lokacion n programet spreadsheet e aft t mbaj , t dhna tekst,
numerike ose nj formul.
Cell address~ adresa e qelizs~ pozicioni i qelizs n nj Spreadsheet
Cell pointer~ indikator q tregon se ku duhet t futen t dhnat ose t modifikohen
n spreadsheet.
Central procesor (CP)~ Procesori qendror, procesor- njsi funksionale e
kompjuterit , prmban njsin e kontrollit, regjistra, dhe njsin aritmetiko-logjike
Central processing Unit (CPU)~ Njsia qendrore e prpunimit- njsia qendrore e
kompjuterit. Pjes kryesore e kopjuterit q prbhet prej njsis aritmetike dhe t
kontrollit. N mikrrokompjuter, si jan IBM PC-kompatibl makinat, CPU sht
mikroprocesori. Shih Microprocessor.
Centronics interface~ Interfejsi centronics- interfejs pr kujen e shtypsit n
kompjuter; mundson bartje paralele.
CERN~Shkurtimi i Conseil Europen pour la Recherche Nuclaire, laboratori
europian i fiziks brthamore, me qendr n Gjenev, ku n fund t viteve Tetdhjet,
nj grup inxhiniersh nn udhheqjen e Timothy Berners-Lee zhvilluan teknologjin
World Wide Web.
CERN ~ shkurtes nga Conseil Europen pour la Recherche Nuclaire (The European
Laboratory for Particle Physics). N qytetin e Gjenevs Geneva ku me 1989 u krijua
World Wide Web .
CGI ~shkurtes Common Gateway Interface. Nj API (Application Programming
Interface- interfejs i programit aplikativ) pr HTTP q sigurun server me aftsi ti
ekzekuton sipas krkes scrtipts dhe aplikacionet e kompiluara(t prkthyra)
CGA ~ Color Graphics Adapter. Nj tip i video adapterit pr ekran t PC-s i
paraqitur nga IBM me 12 gusht 1981, q prkrah tekstin dhe grafikn. Teksti
prkrahet me rezolucion maksimal prej of 80x25 charactere n
16 ngjyra me kuti t karaktereve prej 8x8 piksels. Grafika mbshtete me rezolucion
maksimal 320x200 piksel n 16 ngjyra ose 640x200 piksel n dy ngjyra. Daljet

CGA nj TTL (digital) signal me frekuen horizontale t skenimit prej15.75KHz dhe
mbshtet ngjyrn TTL color ose s NTSC composite displays.
CGI~Shkurtimi i Common Gateway Interface. Software q thjeshton komunikimin
mes nj serveri Web dhe programeve t jashtme, pr shembull ato q prpunojn
module ndraktive ose ato q kryejn krkimin e informacioneve t krkuara nga nj
prdorues n brendsi t nj database mbi server.
Change directory [einxh direktori]~Ndrro direktori.
Change to [eninxh tu]~Ndrroje n
Chain ~Zingjir.- lidhja e njfisht e lists lineare.
Chaining- Zingjirimi- prezentimi n kujtes i elementeve t t dhnave e cila nuk
krkon q elementet fqinje t jen n lokacionet sukseseve; secili element i t dhnave
prmban t dhna shtes t ashtuquajtur tregues(printer) t cilt paraqesin adresat e
elementve me t cilt ai lidhet.
Chained list, linked list~ List zingjirore-list lineare elementet e s cils jan t
ruajtur n kujtes me zbatim t procedurs s zingjirimit.
Chained file-Fajll zingjiror- fajll regjistrimet (rekordet) e t cilit n kujtesn e
jashtme jan t ruajtur dhe t lidhur me procedurn e zingjirimit.
Channel~Kanal-procesor i specializuar(special) q pbnhet prej nj shtegu t
informacionit dhe t shoqrimit t qarqeve pr kontroll t operacioneve hyrje-dalje.
Nj ose m shum pajisje hyrse-dalse mund tu bashkangjiten kanalit pr qasje m t
shpejt dhe azhurim( freskim) t informacioneve.
Channel~Kanal-1. kanal komunikues, linj komunikuse, rrug(shteg) pr bartje t t
dhnave ndrmjet dy pikave; 2 rrug trthore, gjurm n shiritin magnet ose t letrs
n t cilin jan t regjistrura t dhnat; 3. procesori i hyrje/daljeve kanal i
multiplesura, kanal selekektiv
channel ~kanal- shteg prgjat s cilit sinjali mund t drdohet sinjali
channel~A push technology that allows users
to subscribe to a Web site to browse offline, automatically display updated pages on
their screen savers, and download or receive notifications when pages in the Web site
are modified.
Channel bar~An area on the users Active Desktop that displays all the subscribed
channels.
Channel Definition Format (CDF) file~A file that specifies the content of an Active
Channel and when and how that content should
be delivered to the user.
CHAP~Challenge Handshake Authentication Protocol.
Character data(alphanumeric) t dhnat shenja(t dhnat alfabetike, t dhanat

alfanumerike)~t dhnat e prezentuar me varg shenjash nga ndonj bashksi e
shenjave p.sh t dhnat e prezentura me shenjat standarde t kodeve binare
Character~ Shenj, karakter-element nga bashksia e caktuar( t fundme) me
elemente t ndryshme t miratuar sipas marrveshjes q shrben pr prezentimin dhe
prpunimin e t dhnave
Character reader~Lexues i shenjave, lexues i karaktereve- pajisja pr leximin dhe
njohjen e shenjave t shkrimit normal; t lexueshm dhe me sy t njeriut dhe me
makin
Character recognition~ Njohje e shenjave- proces n t cilin makina lexon dhe
njeh(identifikon) shenjat e shtypit ose shenjat e shkruara grafike t cilat gjithashtu
mund ti lexoj dhe njeriu.

Characteristic~Karakteristik- eksponenti zhvendoss.
Check, control [ek]~Kontrollo, verifiko-1. vrtetimi i rregullsis s bartjes ose
leximit t t dhnave; 2. vrtetimi pr qllim t zbulimit t gabimeve n pun t
kompjuterit ose t programit; 3. pajisje ose mjet q rregullon procesin.
Checksum~A calculated value used to test data for the presence of errors that can
occur when data is transmitted or when it is written to disk.
Chomsky gramar~ Gramatik e omskit- gramatika formale e definuar me
alfabet t prbr prej simboleve themelor (terminal) dhe ndihms( joterminal), me
simbolin startues S dhe bashksis s ndrrimeve t forms pq me t ciln vargu p
transformohet n vargun q ; ekzistojn katr tipe t gramatiks s omskit t cilat
fitohen me futjen e kufizimeve t renditura n form t ndrrimeve.
Chip~ip-1. qark i integruar i cili kryen funksione t caktuara dhe prbn ndonj
nnsistem;2. pjes e kristalit e cila paraqet bazn pr ndrtimin e komponeneteve
gjysmprquese ose t qarqeve t integruara.
chip set~A collection of integrated circuits designed to be used together for a specific
purpose.
Ciber~Prefiks i aplikueshm pr fardolloj gjje q lidhet me kompjuterin ose

Internetin
Cipher, ciphertext~ Shifrim-1 rregull e shifrimit; 2. shifrimi i mesazhit, kriptogram
Circuit~ kombinim i pajisjeve(komponeneteve) elektrike dhe prqueve q formojn
shtegun(rrugn) prquse.
Circuit board~pllaka q prmban qarqe t integrume q prbjn procesorin,
kujtesn, dhe elektronikn e kontrollit pr pajisjet periferike t mikrrokompjuterit.
Circuit switching, channel switching~ komutacioni i kanaleve, procesi i vendosjes
t rrugve fizike bartse ndrmjet dy shfrytzuesve t cilt duhet t komunikojn
Client Services for netWare(CSNW)~ servil i cili sht i siguruar n Windows 2000
dhe i cili lidh stacionin punues n NetWare fajll server. Shih NetWare
CISK~Complex instruction-set computer- kompjuter me bashksisi komplekse
t instruksioneve. Iu referohet kompjuterve tradicional t cilt operojn me
bashksi t mdha t instruksioneve t procesorit. Shumica e kompjuterve m
modern, prfshir dhe serit 80XXX i takojn ksaj kategorie. Procesort CISK kan
bashksi t zgjeruar t instruksioneve q kan natyr komplekse dhe krkojn shum
cikle t kompletohen. Ndryshe nga kjo struktur Compjutert RISK kan m pak
instruksione kshtu q ekzekutohen m shpejt.
Class~Klas- bashksi e objekteve t ndara sipas ndonj veorie(atributi)
Classification system~ klasifikimi-1. sytem i renditur me ndarje t objekteve me
karakteristika (atribute) t caktur dhe lidhje; 2. proces i krahasimit t objektve sipas
klasave n pajtim me ngjajshmrit dhe dallimit ndrmjet tyre.
clean boot~Booting or starting a computer using the minimum system files in the
operating system.
clean installation~Installation of an operating system on a new computer or a
computer with a reformatted hard disk.
Click~klik- shtypja e butonit n maus pr inicializim t ndonj aksioni ose markimit

t ndonj pike n ekran.

Client/Server Applications- klien server aplikacioni- Aplikacion i cil ndan
aplikacionet e mdha n dy komponente: N proces intensiv t kompjuterit t cilt
ekzekutohen n server aplikacione dhe interfejse t shfrytzuesit t cilt ekzekutohen
n klient. Klient/server aplikacionet komunikojn prmes rrjets me ndihmn e
mekanizmit pr komunikim ndrmjet proceseve. Shih: Client< sever, Interprocess
Communications.
Client/Server- arkitektur e rrjets e cila prcaktohet n kompjuter t veant- Server-i
punon si provajder i shrbimeve pr kompjutert- klient, me t cilit menaxhojn
shfrytzuesit q t mund ti kryejn punt. Servert mund t shrbejn pr sigurim t
nj apo m shum shrbimeve t rrjets, si sht depozitimi i fajllave, shtyps t
prbashkt, komunikimin , e-mail servilin dhe prgjigjen n ueb. Shih: share: peer.
Client-Klient- kompjuter n rrjet i cili paguen n shrbimet t cilat i siguron server.
Shih:Server
Client~Aplikim q lejon hyrjen n burimet e rrjetit duke prdorur informacionet mbi
serverin. Pr shembull, browser-t , ad esempio Microsoft Internet Explorer, sono
applicazioni client. Vedere anche server.
Codifica/kodifikimi
Proces i shifrimit t informacioneve t transmetuara. Kodifikimi lejon nj mbrojtje t
leht t t dhnave nga leximi nga ana e prdoruesve t padshiruar dhe sht e
gatshme n dy forma: kodifikimi software, shum i prhapur dhe i thjesht pr tu
instaluar dhe kodifikimi hardware, m i vshtir pr tu instaluar por m i shpejt dhe
m i komplikuar pr tu deshifruar.
Client/Server network system~ rrjet n t ciln nj kompjuter i fuqishm

kordinon dhe i furnizon me servise t gjitha nyjet tjera n rrjet. Nyjet sever
kordinojn dhe furnziojn me shrbime speciale, nyjet klient i krkojn shrbimet
Clip art~nj grifik shtes(Graphic enhancement) q lejon shfrytzuesin q e lejon
shfrytzuesin t prfshin mbrenda dokumentit imazhe grafike
Clipboard [Klipbord]~Vend-ruajtje, resurs ndars i Windows-it, i cili mundson
Clipping~pjes t padukshme(t pa dallushme) t poligonit n praqititjet e vendosura
n clipping. Kto jan pjes q nuk tregohen.
Clock~ komponent(qark) elektronik, zakonisht kristal kurci(quartz crystal) q
gjeneron seri prsritse t impulsive me intervale fikse q prdoren pr kontrollin
kohor t e t gjitha operacioneve n procesor.
Clock (clock generator)~gjenerator takti ( takt gjenerator)- gjenerator i
impulseve periodike(burim i sinjalit kohor t kompjuterit) q shrbejn pr
sinkronizimin e puns t qarqeve elektronike ose sinkronizimin e ekzekutimit t
secilit operacion n kompjuter.
Clock signal, clock pulse~ Sinjal i taktit, takt impuls , takt- sinjal periodik i cili
prdoret pr sinkronizim. Shih Clock gjenerator.
Clock track~ Gjurma e sinkronizimit- gjurma n t ciln ndodhen sinjali i
sinkronizimit
Clone~Klon-kompjuter ose pajisje i cili kopjon at ekzistues dhe ka t njjtat ose
pothuajse t njjtat mundsi funksionale si dhe origjinali
Closed system~Sistem i mbyllur- sistem i cili sht i izoluar, ashtu q me mjedisin e
tij nuk mund ti kmbej materien , energjin dhe informacionin.
Closed subroutine, subroutine~ Nnprogram i mbyllur, nnprogram-
nnprogram n t cilin bartet kontrolla dhe i cili pas prfundimit kthen kontrollin n
programin kryesor nga i cili sht i lidhur.

Cluster-kllaster~ gjithashtu quhen allocation unit Grupi prej nj ose m shum
sektorve q fomon njsin fundamentale t kujtess s sisstemit operativ. Madhsia
Clusterit ose allocation unit prcaktohet nga DOS-i me rastin e formatizimit t diskut.
DOS-it pr vendosjen e informatave n disk (Dos-i mund t vendos, ose t lexoj, n
disk vetm nj kllaster t informatave n nj moment ). Numri i sektorve n kllaster
ndrron varsisht nga lloji i diskut dhe version i DOS-it.
Cluster controller~nj pajisje q kontrollon nj numr t pajisjeve periferike t
ngjajshme si jan terminalet dhe lidhjen e tyre n kompjuterin kryesor(main
computer)
CMOS devices~ Komponentet CMOS- komponenete t realizuara me kombinimin e
komnoneneteve MOS t tipit p dhe n ( MOS komplementar).
Coaxial Cable- nj tip i kabllit t rrjetave i prbr prej dy telave, n t cilin njri (i
mesit) sht i lidhur me kompjuter t veant ndsa masa (i jashtmi) me t t gjith
kompjutert e tjer
Coaxial Cable~ kabell pr bartje t frekuencave t larta, q zavenson shum tela t
linjes telefonike nj kabl me brtham bakri. Me termin numrin e linjave telefonike,
nj kabll koaksial ka kapcitet t bartjes 80 her m shum se nj Twisted pair. Kablli
koaksial prdoret shpesh n lidhjen e pjesve t sistemit t kompjuterve n nj
ndrtes.
Code, code word~vargu Kodues, fjala koduese- varg(fjal) me t ciln i kodohet
ndonj element, vler etj.
Code~Kod-, 1. bashksi e vargut mbi ndonj bashksi shenjash dhe rregullave t
kodimit: 2. vargu kodues; 3. shifra, shnimi i kushtzuar i objektit t vargut mbi
ndonj bashksi shenjash; 4. programi i shkruar pr kompjuter.
Code distance, Hamming distance ~Distanc kodike- numr i pozicioneve n t
cilin shenjat(karakteret) n dy vargje t kodev binar ndrmjet veti dallohen.
Codec, CODer-DECoder-~Kodek- qark ose pajisje i cili n sistemet telefonike pak
m modene PBX dhe sistemete pr bartje digjitale, q shrben pr shndrrimin
(konvertimin) t sinjalit analog t zrit n sinjal digjital t kapshm pr pajisje
digjitale , dhe anasjelltas , shndrrimin e sinjalit digjital n sinjal analog t zrit.
Ashtu qu ju mund t dgjoni dhe kuptoni se far po thot ana tjetr.
Coding~Kodim- 1. prezantimi nj-kuptim e elementeve t nj bashksi t caktuar (t
fundme) me bashksi t caktuar(t fundme) vlerash ose vargje mbi nj bashksi t
caktuar, vargjesh mbi bashksin e prvetsuar shenjash; 2. shkrimi i programit n
ndon gjuh programuese; shkrimi aktual i programit; 3. n telekomunikacion ,
procesi i transformimit t mesazhit ose sinjalit n pajtueshmri me bashksi t
rregullave t caktuara
Coding theory~Teoria e kodimt- deg e teoris s telekomunikacionit e e cila
mirret me studim matematik t kodeve dhe zbatimin e tyre n sistemet komunikuse.
Cold-boot~ Bootimi i ftoft- ngarkimi i sistemit operativ nga Ftoft( p.sh. kur
kompjuteri duhet t kyet pr her t par.
Cold docking~Insertion or removal of a device in the system before which the device
must be powered off or restarted.
Columns [Kolms]~Shtylla
Collation sequence~Sistemim i bashksis s shenjave- renditje e definuar e
shenjave nga bashksia e shenjave t cilat prdoren n kompjuter; relacioni i
sistemimit.

COM~ Component Object Model- nj model i programimit t bazuar n objekte i
projektuar pr t ndihmuar software interoperability, q sht t mundson dy ose m
shum aplikacioneve ose komponenteve lehtsisht t koperojn me nj tjetr, madje
edhe nse ato t jen t shkruar nga prodhues t ndryshm dhe koh t ndryshme, n
gjuh t ndryshme t programimit, ose nse ato ekzekutohen n kompjuter t
ndryshm q prdorin dhe sisteme operativ t ndryshm. COM sht nj teknologji
baz n n t ciln shum teknologji po ndrtohen. OLE(Object Linking &
Embedding) dhe ActiveX t mikrrosoftit jan t ndrtuar n krye t COM code page.
N MS-DOS 3.3 dhe m t rinj , mnyra t sigurimit t mbshtetjes pr bashksin e
karakterve dhe tastierave t ndryshme q prdoren n vende t ndryshme. Nj Code
page sht nj table q ka t bj me kodet e karakterve binary q prdoren nga nj
program pr zgjedhje(kays) n tastier ose pr ti shfaqur karakteret n displej.
COM port- Porti komunikues, interfejs harduerik serik i cili prshtat standardin RS-
232 pr komunikim serik t shpejtsis s vogl. Shih Modem, serial.
Comment ~Koment- Pjes e tekstit t programit pr ta rritur lexushmrin e programit
nga shfrytzuesi por q injorohet nga kompilatori (nuk prkthehet n kod makine).
Command~Komand-1.urdhres e sistemit operativ, mundson q sistemi operativ
t definon punn; element i gjuhs komanduse;2. urdhr i cili i mundson
komunikimin e shfrytzuesit (prdoruesit) me ndonj softuer t sistemit.3. nj
instruksion q i thot kompjuterit ta fillon, ndal ose ta vazhdoj nj operacion.
COMMAND.COM~ nj fajll i sisstemit operativ i cili ngakohet kur dhe kompjuteri
t bootohet. Intepreteri i komandave ose interfejsi i prdorusit dhe program-loader
jan pjes t DOS-it
Command-based~ Bazuar n komanda- sistem i kompjuterit q ndrkomunikon me
shfrytzuesin duke futur komanda prmes promptit n ekran Comand line interface
Command line interface~ nj mnyr e ndrkomunikimit me kompjuter n t ciln
shfrytzuesi shkrun komandat specifike n mnyr q ti merr prgjigjjet e krkura.
Shpesh kjo mnyr e komunikimit sht shum efikase por jo dhe shum i dashur pr
shfrytzuesin (Very-user frendly)
Command prompt ~Tregusi i komandave-tregusi i gadishmris s kompjuterit pr
pranimin e komandave.
Common Business Oriented Language [komn Biznis orientd lenguixh]~gjuha e
orientuar ndaj biznesit t zakonshm [t prditshm].
Communication~ Komunikacion, 1. komunikimi i gjuhs, bartje dhe pranim e lajmit
me ndihmn e gjuhs;2. dhnia , bartja dhe pranimi i informacionit prej njeriut nga
njeriu; 3. rrug komunikuese , linj komunikuese , lidhja e nj vendi me nj vend
tjetr.
Communication chanals~ Kanalet komunikuse- t dhnat mund t rrjedhin npr
pes lloje t kanaleve komunikues: linja telefonike, coaxial cable, fiber-optic cable ,
microwave, dhe satellite.
Communications devices~pajisjet komunikuse, pajisjet pr bartje- hardueri pr
bartje drgon dhe pranon t dhna dhe programe nga nj kompjuter ose pajisje
kujtese sekondare n nj tjetr. Shumica e mikrrokompjuterve prdorin nj modem.
Kjo pajisje shndron sinjalin elektronik nga kompjuteri n nj sinjal elektronik q
mund t bartet npr linjn telefonike.
Communication network~bashksi e stacioneve t cilt munden ndrmjet veti t
komunikojn dhe t bartin t dhna dhe informacione nga burimi deri n vend
destinacaion.

Communication procesor- Procesori i komunikacionit- procesor special i
hyrje/daljeve i cili shrben pr kontroll (menaxhim) t linjave t komunikacionit dhe
bartjen n largsi
Compatibility mode~A mode protocol defined in IEEE P1284 that provides a byte-
wide channel from a computer to a peripheral.
Compact Disk-Read Only Memory (CD-ROM)- medium pr vendosjen e t

dhnave t paketeve softuerike relativisht t mdha n disqe optike Read only
(vetm lexim). CD-ROM sht adaptimi i CD mediumeve t cila jan shfrytzuar pr
Distribucionin e muziks digjitale. Disqet CD-ROM mund t prmbajn deri 650 MB
informacion dhe kushtojn pak kur prodhohen me seri. Shih hard Disk Drive
Compile~ lexo kompail-interpretimi i nj programi burim ose list t instruksioneve
n gjuh simbolike
Compiler~kompajler, prkthys- nj program q prkthen programet
burim(programet e shkruara n nj gjuh programore) n kod t makins(ghuh t
ciln kompjuteri e kupton pra n varg t zerove dhe njsheve. Secila gjuh e lart e
programimit posedon kompajlerin e saj. linker, loader.
Component, device- Komponent, pajisje.1. element elektrik ose elektronik p.sh .
rezistor, tranzistor, amplifikator, gjenerator e t ngjashm; secili element i ka skajet
(pikat kyse,) prmes s cilave bhet lidhja me elementet tjera. 2. pjes e sistemit
ose grup elementesh t cilt pr qllim t analizs konsiderohen si nj trsi.
Component Object Model (COM)~The object-oriented programming model that
defines how objects interact within a single application or between applications. In
COM, client software accesses an object through a pointer to an interfacea related
set of functions called methodson the object.
Compound document~ Dokument kompaund, dokumet i prbr-nj dokument

elektronik i cili mund t prmban tekst, fotografi, spredsheet( llogaritje tabelare),
z(audio) ose grafik
Compress~ n multimedia detyrimi i t dhnave digjitale t qndrojn n nj hapsir
m t vogl kujtese pr manipulim nga systemi.
compressed volume file (CVF)~A file with read-only, hidden, and system attributes,
and that contains a compressed drive.
CompuServe nj shrbin online(direkt)

Computational psychology~ a dicipline laying across the border of artificial
intellegence and psychology concerned with building computer models of human
cognitive processes . it is based on an alogy betwen the humen mind and computer
programs. Disciplin n kufi t inteligjencs artificiale dhe psikologjis q ka t bj
me ndrtimin e modeleve kompjuteristike n pajtim me procerset kognitive njerzore.
Bazohet n analogji n mes t mendjes njerzore dhe programit kompjuteristik.
Computer~Kompjuter pajisje e cila sht e aft kryerjen e llogaritjeve n mnyr
automatike, n baz t list instruksioneve q quhen program. Kompjuteri i drgon
rezultatet e ktyre llogaritjeve (dalja) n pajisjet periferike t cilat mund ti paraqesin
n mnyr t dobishme, si sht grafika n ekran, ose ngjyra n letr.
Computer~ put simply, a system that is capable of carrying out a sequence of
operations in a distinctly and explicitly defined manner.
Computer ~Kompjuter- pajisje ose sistem i cili pranon t dhna , ekzekuton mbi to
operacione numerike ose operacione t transfromacionit( operacione t ndryshme

numerike) dhe i kumton(t bj paraqitjen) rezultatet e prpunimit n form t
definuar.
Computers ~Kompjutert- kompjutert jan pajisje elektronike q duhen t
shoqrohen me instruksione q t pranojn n hyrje, t prpunojn kt hyrje dhe t
prodhojn informacion
Computer-aided manufacturing ( CAM)~ Prodhimi me ndihmn e kompjuerit-
shfrytzimi i kompjuterit n prodhimtari, kontroll t proceseve t prodhimit,
planifikim dhe ndarje t punve, prcelljen e hargjimit dhe materialit t mbetur,
porositjen e materialit etj.
Computer-aided software engineering (CASE) tool ~ automated design tool
Computer-Based Information systems~t gjitha organizatat e mdha kan sistem t
informomit q bazohet n kompjuter. Disa sisteme i regjistrojn aktivitetet
rutinore:meditjet e puntorve, blerjet e materialeve, produktet e prodhura e tj. Ngjarjet
e Regjistrimeve t tilla quhen transaksione(transactions). Sisteme t tjer prdorin
kta ngjarje t regjistrimeve pr ndim n planifikimin e mataerialit dhe kontrollit.
Forma e sistemeve sht piramid dhe secila krysisht ( por jo ekskluzivisht) prkrah
nj nj nivel t menagjimit. Ekzistojn katr lloje t sistemeve t informimit q
bazohen n kompjuter: transaction procesing system, management information
systerm, decision suport system , dhe executive support system
Computer competent~ Kompetent pr kompjuter- t jesh i aft t prdorsh
kompjuterin t mbledhsh informacion q t duhet.
Computer crime~ veprim ilegal n t cilin autori i krimit prdor njohuri speciale t
teknologjis s kompjuterve. Autor krimi (kriminel) mund t jen t punsuarit,
prdorusit e jashtm, hakert(hackers), krakert (crackers), dhe autor t organizuar t
krimit
Computer Fraud and Abuse Act of 1986~ ligj q lejon ndekjen penale n qasjet e
paautorizuar n kompjuter dhe baza t t dhnave.
Computer matching and Privacy Protection Act of 1988~ law seting procedures
for computer matching of federal data for verifying elegibility for federal benifits or
for recovering delicuent debts
Computer networks~rrjetet e komjuterve-rrjetet e kompjuterve i lidhin
kompjutert me linja komunikuse dhe protokolle softuerike duke iu mundsuar
shkmbim t shpejt t sigurt t dhnave. Tradiocanilisht, rrjetat jan ndar
ndrmjet Wide area networks(WANs) dhe local area networks(LANs). Nj WAN
sht nj rrjet q lidh linjat telefonike n distanca t gjata , dhe LAN sht nj
rrjet e lokalizuar zakonisht n nj ndrtes ose grup t ndrtesave afr njra
tjetrs. Edhepse sht e qart se jan t ndryshme, me prshtatje, tani sht e
mundshme q LAN prmes linjave telefonike t n larg ta t lidhen duke u dukur
si nj LAN. Rrjetat e para(origjinali) jan prdorur q ti sigurojn teminalit qasje n
nj kompjuter tjetr dhe ti transferojn fajllat ndmjet kompjuterve. Sot rrjetat
bartin e-mail, sigurojn qasje n bazat publike t t dhnave dhe bulletin board, dhe
jan fillus t prdorimit t sistemeve distributive. Rrjeta gjithashu prdorusit n nj
lokacion ti bashk ndajn resuret e shtrejta, si jan printert dhe disk-systems.
Sistemet komjuteristike distributive jan t ndrtuar duke prdorur komjuter t e
lidhur n rrjet ashtu q koperojn n zgjidhejen e detyrave. N kt mjedis
secila pjes e sistemit t rrjets e bn at qfar sht e ngazhuar. Ekrant grafik me
bit-mapped me kualitet t lart t kompjuterve personal ose t stacioneve punuse
sigurojn interfejs t mir t shfryt zuesit. Mainframe- t me fjal t tjera , mund t
manipulojn me nj numr t pyetsve(queries) dhe i k thejn rezulltatet shfryt

zusve. N mjediset distributive, shfryt zusi mund t p rdor PC-en e vet q t
bj pyetje n baz t dhnave(database). PC-et i pasojn pyetjet, t shkruajtura n
gjuh speciale (p.sh SQL) Maineframe- ei cili b n analiza pyetjeve, duke i durguar
prdorusit vetm t dhnat e krkuara. P rdorusi tani mund t prdor PC-en e tij t
vizatoj grafikun e bazuar n kto t dhna. Me kalimin e t dhnave mbra n PC t
shfryt zuesit, pra vetm t informacineve t nevojshme specifike, trafiku i rrjets
sht i zvogluar. Sikur i tr fajlli t transferohet, PC do t ishte dasht ta ekzekutoj
pytjenvet duke e zvogluar efikasitein edhe t rrjetit edhe t PC-s .
Computer speed~ Shpejtsia e kompjuterit~ numr mesatar statistik i operacioneve
t cilat i ekzekuton kompjuteri n njsi t kohs; ekzekuton zakonisht milion
operacione pr sekond(mips), ose numri i operacione t piks lvizse pr sekond
(flops)
Computer grafiks~ Grafika e kompjuterve- metodat e puns dhe teknika me t
dhna grafike; pr futje grafike dhe kumtimin e rezultateve zakonisht prdoren
pajisjet pr pun me t dhna grafike.
Computer network~ Rrjeta e kompjuterve- rrjet e kompjuterve t lidhur
ndrmjet veti t cilt mundin automatikisht ti kmbejn t dhnat.
Computer science~ Kompjuterizimi, teknika e kompjuterve, shkenca e
kompjuterve- studimi i principit t puns, organizimi dhe zabtimi i kompjuterit;
prshin lmit si n vazhdim: Teorin themelore, komponentet, organizimin e
kompjuterve, pajisjet hyrse dalse, rrjetat e kompjuterve, gjuht e programimit,
prkthyesit e programeve, strukturn e t dhnave, bazn e t dhnave, sistemet
operative,teknikn e projektimit t softuerit, inteligjencn artificiale sistemet e
informimit etj.
Computer system~Sitemi kompjuterit, sistemi pr prpunimin e t dhnave-
sistemi t cilin e prbn procesori qendror, pajisjet prkatse periferike, qllimi i t
cilave sht zgjidhja e detyrave t caktuara t prpunimit t t dhnave.
Computer virus~virus kompjuterik- instruksione t mshefta q migrojn npr
rrjeta dhe sisteme operative dhe q vendosen n programe t ndryshme. Kta mund t
jen t dizajnuar t shkatrojn t dhna ose thjesht t japin mesazhe n ekran.
Computer virus~virus kompjuterik-nj virus i kompjuterit sht nj program i
pa dshrushm q sht futur n sistemin e juaj pa patur ju njohuri pr te- ka dy
pjes , t cilat do ti quajm infector dhe detonator. Kta kan dy pun t ndryshme.
Nj prej karakteristikave t t viruseve kompjuterik sht q ai kopjohet vet ( vet
prsritet-replicate itself), kshtu q ai mund t prhapet (perms floppy-ive duke u
transmetuar nga nj kompjuter n nj kompjuter tjetr ose rrjeteve) n kompjuter
t tjer. Pasi infector-i t ket kopjuar virus kudo, deonatori b n pun n
kryesore. N p rgjithsi kjo pun sht damtimi i t dhnave n disk,
shprdorime(ndryshime) se far ju shihni n ekranin e kompjuterit, ose dika
ndryshe se n prdorim normal t intefejsit t kompjuterit t juaj. Ja dhe nj
shembull i nj virusi t thjesht, Lehigh virus. Pjesa infect-ive e Lehigh prsritet
duke shtuar nj kopje t vet vets n COMAND.COM(nj pjes me randsi e
DOS-it) duke e rrit p r 1000 bajt. Le t supozojm se ju e fusni flopin q ka
COMAND.COM n nj PC t infektuar q sht duke e ekzekutuar programin
Lehigh. Pjesa infector-it t Lehigh kontroll krej ka DOS ka mbi vete duke i
monitoruar t gjitha qasjet n t gjitha floppy-it. Spari ju i theni PC-s s infektuar
tju qaset drajvit t flopit t juaj., Lehigh infectori vren COMAND.COM n floppy
dhe shton nj kopje t vet n n kt fajll. M pas ju e merrni floppy-in n sht pi
te kompjuteri i juaj dhe e startoni(boot) nga floppy. (n kt rast ju e startoni

kompjuterin nga flopi si duhet deri sa virusi t ndodh, edhe pse ju mund t keni
shum kopje t command.com n hard dikun e juaj dhe n flopi, por DOS-i prdor
COMAND.com n Boot drive.). Tani virusi qet dhe aty pr aty sht instaluar n
kujtesn e PC-s suaj. Pr doher q ju iu qasni ndirektoriumeve t hard diskut ose
t n floppy disku prmbajn COMMAND.Com, virusi sheh kt fajll dhe e infekton
at, me shpres q ky COMMAN.COM i vaant do t prdoret nj dit n t
njejtin kompjuter. Ndrkoh, Lehigh mban numrin e infeksioneve. N kohn q ka
infektuar katr kopje t COMMAND.COM detonatori trigerohet. Detonatori n
Lehigh sht nj i thjesht. Ai fshin pjest vitale t hardiskut tuaj, duke i br fajllat
n at pjes t diskut t paqashme m tutje. Ju murmuroni dhe vendosni rreth
rindrtimin e pun s s juaj. I pavet ishm q Lehigh po pret t infrktoj kompjuter
q nuk dyshoni n se ju i butoni nga njri nga k to katr flopit t infektuar. Mos u
shqetsoni tepr pr virust. Ju mund t mos shihni asnj her nj. Ekzistojn pak
mnyra q t jeni t infektuar q t jeni t informuar.
Computerize~ provide computer to do the work od/for something
Conceptual schema~ dizajnimi logjik i nj baze t t dhnave
Concentrator ~Koncentrator- pajisje komunikuese q prdor multipleksin kohor q
sinjalet nga shum linja hyrse ti drgoj n nj dalje, ku n kt rast gjersia e brezit
sht m e vogl se shuma e brezave lshuese t linjave hyrse.
Concurrent processing~ Prpunimi konkurent- prpunimi n kompjuter t m
shum programeve paralelisht ashtu q secilit program n mnyr ciklike ose sipas
ndonj prioriteti iu ndahet interval i caktuar i shkurt kohor.
Concurrent programming- Programimi konkurrent- pregaditja e programit dhe
ndarja e tij n pjes t cilat mund t ekzekutohen paralelisht; programim paralel
Condition code register, status register- Regjistr i kushteve- regjistr i procesorit
q shrben pr ruajtjen e indikatorve t bartjes,tejkalimit, parashenjs, lejimin e
ndrprerjeve etj.; vendoset me rastin e ekzekutimit t operacioneve t caktuara n
njsin aritmetiko logjike ose n urdhra t posaqm makine.
Connectivity~ lidhshmri, bashkushmri-mundsia e mikrrokompjuterit t pranoj
informacion nga bota jasht tij. T dhnat dhe informacioni mund t drgohen npr
linjat telefonike ose kabllovike dhe npr ajr.
Confrence ~ sistem i bazuar n kompjuter q i mundson shfrytzuesit t marrin
pjes n aktivitete t prbashkta n hapsir t ndar ose koh.
Configuration~Konfiguracion- grup pajisjes ose makinash t cilat ashtu jan ashtu
t lidhura dhe t programura q t punojn si nj sistem; elemente t veanta t
harduerit lidhja e tyre n sistemin kompjuterik ose rrjet.
CONFIG.SYS. nj fajll q mund t krijohet q ti thot DOS-it si t konfiguron
vetn kur dhe makina t startoj. Mund t ngarkon device drivers, dhe t nj bashksi
prej numri t baferve t DOS-it etj.
Configuration file~ Fajll i konfiguracionit- fajll i q e q e mbajn disa softuere
aplikative pr ti ruajtur t dhnat e konfigurimit t ktyre aplikacioneve, si dhe t
dhnat e konfigurimi pr shtypsin n prdorim , videokartel, direktoriume , etj.
Fajlli konfigurues i MS-DOS-it sht CONFIG.SYS, ndrsa ai i Windowsit WIN.INI
CONFIG.SYS~fajll tekstual q prmban komanda t cilat e udhheqin kompjuterin
n konfigurim t vetvets kur t startoj . CONFIG.SYS mund t aktivizoj programe
udhheqse( device driver) , t prcaktoj numrin e baferve t DOS-it, etj.
Confirm[knfrm]~prforcoj, pohoj
Container applications~Applications that maintain compound documents.

Cookie~File i ruajtur mbi disk dhe i prdorur pr t identifikuar kompjuterin ose
preferencat n nj kompjuter t largt. Cookie-t jan t prdorura shpesh pr t
identifikuar vizituesit e nj siti Web.
Cookies~A means by which, under the HTTP protocol, a server or a script can
maintain state
or status information on the client workstation. In other words, a cookie is bits of
information about a person's visit to a Web page. A cookie can include such
information as the way a Web page was customized or how a visitor shopped on a
Web site, or it can be used to track repeat visits.
Console~Konzol, 1. njsi n e kompjuterit tuaj si sht nj terminal ose tastiera

me t cilat ju komunikoni me kompjuterin, e cila shrben pr prcjelljen
drejtim(menaxhim) manual dhe siguron komunikimin ndrmjet operatorit me
sistemin. Tabela kryesore e kontrollit t pajisjes elektronike.
Consultant ~ Kshillues, konsulent- ekspert i kompjuterit i paguar q t jep kshilla
Constructive process~ Proces konstruktiv- proces i definuar sipas regullave se si
di ka formohet; 2. procedur efektive
Content~prmbatja - e dhna e ruajtur n regjistr ose lokacion kujtese.
Context~Kontekst- prafrim relativ i pjess s tekstit kuptimi i s cils mundson
kuptim preciz t fjalve t ve anta ose t shprehjeve n te.
Context-free language~ Gjuh pakontekst- gjuh formale e gjeneruar me
gramatikn formale t tipit t omskit.2. kjo sht gramatik n t ciln secili
ndrrim ka formn Ap, ku A sht simbol ndihms dhe p fardo lloj vargu i
prbr prej simboleve kryesor dhe ndihms.
Context- sensitive help~ndihm me ndjemri n kontekst- veori(tipar) i shumics
s softuereve aplikative q lokalizojn dhe shfaqin direkt informacion q ka t bj
me detyrn q sht duke zgjidhur shfrytzuesi
Continue lessons [Kntiniu lesons]~Vazhdo msimin
Continuous speech recognition system~ sistem pr njohjen e zrit q prdoret pr
kontroll t oeracioneve t mikrrokompjuterit dhe dhnjes s komandave n programe
aplikative special.
Contrast ~Kontrast- 1. dallimi n nuansa ndmjejt ndrmjet pikave t ndritshme dhe
t errta n fotografin televizive ose faksimil; 2. dallimi n ngjyra ose intensitet
ndrmjet shenjave(karaktereve) dhe prapavij s tyre.
Contol board, control panel-~Tabela komanduese tabela (tavolina, panel, pult) n
t cilin instrumentet matse dhe indikatort prezantojn gjendjen e sistemit, ndrsa
elsat (tastet) dhe komponenta t tjera shrbejn pr udhheqje.
Control block~Bllok i kontrollit- grup e lokacionit t kujtess n cilat ruhen t
dhnat pr kontroll dhe t dhnat mbi gjendjen e detyrs, programit etj.
Control bus~ magjistrale e kontrollit- nj shteg i sinjalit (a signal route) ose
shprehur ndryshe grup e linjave t sinjalit brenda kompjuterit i/e dedikuar t drgoj
sinjale t kontrollit.
Control flow construct~ forma sintaksore n gjuht e programimit pr t shprehur
kontrollin e rrjedhs. Strukturat e zakonshme jan: if then...else While ... do...
repeat ...until... dhe Case.
Control function~ funksion i kontrollit- funksion q kryhet nga njsia e kontrollit t
kompjuterit pr kordinim funksionet e brendshme dhe kalimin e komandave
procesorit

Control Panel~ Paneli i kontrollit-ndihmes softuerike q kontrollon funksionet e
serviseve specifike t sistemit operativ, ashtu q u mundson shfrytzuesve ti
ndryshojn karakteristikat e nnkuptura t servileve ashtu si atyre u prgjigjen.
Regjistratura prmban veori t control panelit n baz t sistemit dhe/ose n baz t
shfrytzuesve t veant.
Control signal~ sinjal i kontrollit- sinjal elektronik q drgon mesazh t kontrollit
ndonj pjese tjetr t kompjuterit apo robotit.
Control unit~Njsiia kontrolluese (ekontrollit) ~ njra nga dy komponentet
kryesore t CPU-s kjo transmenton sinjalet e kontrollit koordinues dhe komandat n
kompjuter.
Controller~ Kontroller- 1. program ose pajisje e programuar e cila sht e parapar
pr kontroll t pajisjeve hyrse-dalse(p.sh njsia e hard disqeve) si dhe kalimin e t
dhnave n mes njsis dhe kompjuterit. 2. pajisje e cila punon automatikisht dhe
rregullon kontrollin e variabls si prgjigjeje n komand ose sinjalin riveprues.
Conventional memory: prbhet prej 640k e par t RAM. Kjo hapsir prdoret nga
DOS dhe programet aplikative
Conversion~Konverzion-1 konverzimi i t dhnave, ndryshimi i paraqitjes s t
dhnave nga nj form n tjetrn, 2. konversioni i kodit, ndryshimi i kodit i cili
prdoret pr paraqitjen e t dhnave; 3 shndrrimi i t dhnave analoge n digjitale
dhe anasjelltas
Convert table to text [Knvrt teibl tu tekst]~Shndro tabeln n tekst.
Convert Text to Table[knvrt tekst tu teibl]~shndrro tekstin n tabel
Converter~ Konvertor- konvertori analog-digjital ose konvertori digjital-analog;2.
pajisje ose program i cili prkthen t dhnat diskrete nga nj form n tjetrn( nga nj
kod n tjetrin) 3. rrjeta ose pajisja e cila shndrron njrn form t energjis n tjetrn.
cooperative multitasking~A method by which the operating system requires an
application to check the message queue periodically and to relinquish control of the
system to other running applications.
Coprocessor~Koprocesor- mikroprocesor i specializuar i cili shrben pr plotsimin

e mundsive dhe prmasimit t karakteristikave t procesorit kryesor.
Copy [Kopi]~Kopjo, kopjim-1. bartje e t dhnave nga nj pajisje pr ruajtjen e t
dhnave n tjetrn pa ndryshimin e t dhnave origjinale;2.riprodhimi i t dhnave n
lokacion t ri, sht i mundshm dhe ndonj form tjetr, pa ndryshimin e t dhnave
origjinale;3. riprodhimi i i materialiat tekstual ose grafik, zakonisht prmes pajisjeve
elektrostatike p.sh kserografijom.
Copies[kopis]~Kopje(n shums)
Coroutine~Korutin, koprogram- programe t cilt mund t thrrasin njri tjetrin;
pr dallim nga nnprogramet , ku bhet lidhja dhe kthimi , lidhja ndrmjet
koprogrameve sht simetrike dhe nuk ekziston kthimi, por se ko programi prfundon
punn e tij me thirrjen e koprogramit tjetr.
Count~Pr t numruar
Counter~ Numrues- 1. qark elektronik digjital pr numrim t impulseve t cilt
lamrohen n hyrje t numruesit; 2. regjistr ose lokacion i kujtess q prdorn pr
ruajtjen e numrit t prsritjeve t ndonj ngjarje.3. komponent e njsis s kontrollit
q i seleksionon instruksionet, nj n astin e dhn nga kujtesa
CP/M (CP/M- shkurtesa nga Control program for mikroprocesor) sistem operativ
me prdorim t gjer pr kompjutert 8 bitsh me mikroprocesor 8085, Zilog Z80;
ekziston dhe versioni pr procesor 16 bitsh.

CPU central procesor unit-Procesori
cracker ~ nje hacker qe vepron negativisht, ai fshin fajle, fut viruse etj.
Crash-disfunksion q shkakton bllokimin e sistemit.Kollapsi i sistemit zakonisht
shkaktohet nga disfunksionet softuerike dhe sistemi mund t aktivizohet prsri me
resestim.Megjithat,kollapsi i kokave pr lexim-shkrim t njsive t diskut mund t
shkaktoj dmtime fizike n disk edhe humbje t shnimeve.
Create New [kriet nju]~krijo t re
Crt terminal~ Terminal ekranik~terminal i cili prmban tastiern pr futjen e t
dhnave dhe ekranin pr shfaqjen e t t dhnave.
Cryptogram~Kriptogram-mesazh i shifruar, mesazhi i koduar n formn e cila
mundson mbrojtjen e prmbatjes s saj.
Cryptography~Kriptografia- teknika e prgaditjes s mesazheve n formn q
siguron mbrojtjen nga zbulimi i prmbatjes nga ana e peronave t pa autorizuar;
teknik e shifrimit t mesazhit.
CSMA/CD ~( CSMA/DA, shkurtes nga : carrier sense multiple Access and
collision detection), protocol pr rrjeta lokale t kompjuterve.
Ctrl,control [kontroll]~Kontroll.
Current page [karnt peixh] ~Faqja e radhs [ku ndodhemi n at ast]
Cursor ~Kursor -Shenj n ekranin e kompjuterit, q tregon vendin ku dot shfaqet
figura, grma etj. q i prket tasts q shtypim n tastjer.
Cursor control keys~Taste pr kontroll t kursorit- taste special q prdoren pr
zhvendosje t kursorit.
Custom size [kastm saiz]~ Prmas sipas krkess.
Customize [kastmaiz]~Personalizoj
Custom-made software~softuer i prodhuar sipas porosis- softuer i dizajnuar nga
programert profesionistt pr qllim t veant.
Cut [kat]~pre. N word procesor, kjo komand largon pjes t tekstit t przgjedhur
duke i zhvendosur nga ekrani.
Cut and paste~ Pre dhe ngjit~ veori e softuerit n word-processing ose desktop
publishing q lejon shfrytzuesin t markoj pjes t tekstit dhe ta zhvendos at n
lokacion tjetr, ssht e thnun q lokacioni t jet n t njetin dokument.
Cyberspace~ hapsir e zhvendosjes elektronike t ides ose informacionit
Cybernetics~ Kibernetik- shkenca e cila mirret me problemet e kontrollit
(menaxhimit) dhe t komunikimit n sistemet biologjike dhe teknike; varsisht nga
lamia e zbatimit nganjher flitet mbi kibernetikn teknike, kibernetikn ekonomike
etj.
Cyborg~lexo sajborg- nj andoid me struktur organike. Syberg-t kan disa
strukstura psikologjike t ngjajshme si dhe i ka njeriu.
Cycle~ Cikl, ciklus- 1. interval kohor n t ciln kompletohet ndonj bashksi e
ngjarjeve, ciklusi i ekzekutimit t urdhress, ciklusi kujtess; bashksi e
instruksioneve t cilat shum her prsriten me t njjtn renditje;-- unazat n
program
Cycle stealing~Huazimi(vjedhja) i ciklit- mnyr e realizimit t qasjes direkte n
kujtes kur gjat rrjedhs t nj cikli kujtese kontrollin nga procesori e merr
kontrolleri dhe bart nj bajt ose nj fjal t dhna.
Cyclic redudancy check (CRC)~ Kontroll ciklike e redudants kodi n
prdorim m i prhapur pr zbulim t gabimeve me rastin e bartjes t t
dhnave.Zakonisht prdoret pr ti vrtetuar t dhnat e regjistruara n disk.

Cyclic shift, circular shift~ Zhvendosje rrethore, rrotullim- zhvendosje e
prmbatjes s akumulatorit ose t ndonj regjistri tjetr n t cilin shifrat q lajmrohen
n njrin skaj kthehen n skajin tjetr.
Cyrcular list~ List rrethore- list zingjirore n t ciln elementi i fundit n list tregon
n elementin e par.
Cylinder~Cilindr-cilindr virtual(bashksi e gjurmve n disk) t cilin e prbjn t
gjitha gjurmt paktit me disqe me t njjtin diametr(me t njjtn lagsi nga boshti i
diskut ), cilindri sht numri i prgjiishm i gjurmve(traseve) q mund t lexohen pa
i zhvendosur kokat pr shkrim lexim. Njsia e disketave(me dy an mund ti lexoj 160
gjurm , pra 80 cilindra (80 trase pr an). Nj hard disk tipik prej 4 G ka 10 pllaka
me 20 koka(19 pr t dhna dhe nj servo kok) dhe 4000 cilindra ku secili cilindr
sht i komponuar prej 19 gjurmve.
-D-
D flip-flop~D Biatabil, D Flip-flop- qark bistabil me taktim i cili ka nj D hyrje ;
dalja vendoset n vlern q ka D hyrja me sinjalin e taktit.
Data~T dhna, data paraqitja e fakteve , dukurive ose t udhzimeve n form
formale t prshtatshme pr prpunim ose komunikim nga ana e njerzve ose prmes
mjeteve automatike; t dhnat jan prezantime grafike ose tekstuale t fakteve,
koncepteve, numrave, shkronjave , instruksioneve pr prpunim e tj.
Data ~ T dhna- t dhnat prdoren pr t t prshkruar fakte rreth di kafit. Nse
e dhna ruhet elektrinikisht n fajlla ajo mun t prdoret direkt si hyrje pr sistem t
informimit. Tre tipe t zakonshme t fajllave jan: Document files, worksheet,
database files
Data abstraction~ Abstraktsion i t dhnat - princip i definimit t tipeve t t
dhnave prmes bashksis s operacioneve t zbatueshme n objektet e dhn-
struktura t dhnave t cilave mund tu qaset vetm me zbatimin e ktyre
operacioneve.
Data Access Object (DAO) ~Objekti pr qasje n t dhna_DAO bashkon qasjen n
t dhna dhe aftsi t menaxhimit t mekanizmit JET t bazs s t dhnave n form
t hierarkis objekt. N hierarkie-n Jet sht pronari kryesor t t gjitha t dhnave
objekt dhe t t gjitha t dhnave t tjera q ndodhen n fushat e bazave t t dhnave
n fundin e skajshm. DAO n nj mas t madhe sht zvendsuar me ADO n
Visual Basic 6.
Data acququistion sistem-Sistemi pr mbledhjen (koleksionin ) e t dhnave-
sistem kompjuterik , i lidhur me makinat e largta q shrben pr mbledhjen e t
dhnave.
Data Link Control (DLC)~An error-correction protocol in the Systems Network
Architecture (SNA) responsible for transmission of data between two nodes over a
physical link.
Database administrator (DBA)~Administratori i bazs t t dhnave- person i

autorizuar pr mirmbajtje dhe manipulim me bazn e t dhnave dhe t sigurimit t
integritetit t bazs.
Data bus~Magjitralja e t dhnave pjes e magjistrales e cila shrben pr bartje
paralele t bitve t t dhnave ndrmjet elementeve t ndrysh
m t kompjuterit.
Database file~ fajll q prmban struktur t lart dhe organizim t t dhnave.

Database management sistem (DBMS) ~sistem pr menaxhim t bazs t t
dhnave DBMS prdoret pr krijimin dhe shfrytzimin e bazs me t dhna; nj
ssistem i till sht p.sh Acessi, Oracle ose SQL serveri. Prmes sistemeve t tilla ,
bazs mund ti shtohen t dhna, t dhnat e saja mund t modifikohen , ose edhe t
fshihen. Pastaj, mund t shtrohen pyetje lidhur me t dhnat e prfshira n baz, si dhe
t jepen raporte me t dhna t ndryshme t saj Database manager
Database management sistems~ Bazat e t dhnave prdoren n kotekste mjeksore
p r shum qllime. p.sh kto prdoren pr pr mbatjen e detajave mbi pacientt
ashtu q mund tju qaset nga cili do vend brenda spitalit ose rrjeti i spitaleve. Me
prmirsimet e kohve t fundit n teknikat e kompreimit t fotografis(image),
rrezet-X dhe saknimi i daljeve(scan output) gjithashutu mund t ruhen n nj baz
t t dhnave dhe u qaset n t njejtn mnyr. Kta baza t t dhnave multi-user
menaxhohen nga nj pjes e softuerit q quhet Database management sistem
(DBMS) ~sistem pr menaxhim t bazs t t dhnave. sht kjo e cila modifikon
bazn e t dhnave nga nj fajll i zakonshm i kompjuterit. Ndrmjet vet bazs t
dhnave fizike(p.sh t dhnat e ruajtura aktualisht) dhe sistemit t prdorusve sht
DMBS. T gjitha krkesat pr qasje n t dhna nga prdoruesit- qofshim ato njerz
n terminale ose programe duke punuar n batch-jan t manipuluar(handled) nga
DBMS. Nj funksion i prgjitshm i DBMS sht mbrotja(shielding) e bazs t t
dhne t prdorusve (database users) nga kodi i makins (shum e ngjajshme me
mnyrn q mbron COBOL-i programmert nga kodi i makniss). Me fjal t
tjera DMBS siguron pamjen e t dhnave q vlersohn mbi nivelin harduare, dhe mb
shtet krkesat e prdorusve si jan Get the Patient record for patient smith, t
shkruar n nj gjuh t lart t programimit. DBMS prcaktom sasin dhe tipin e
informacionit q secili prdorues mund tu qaset prej nj baze t t dhnave. P.sh
nj kirurg dhe nj administrator i spitalit mund t krkojn pamje t ndryshme t t
dhnave. Kur nj prdorues dshiron tu qaset nj baze t t dhnave. Ai bn nj
krkes pr qasje duke prdor nj gjuh t vaant pr manipulim t dhnave q
kuptohet nga DBMS. DBMS pranon pyetjen , dhe e kontrollon at pr gabime
sintaksore. DBMS m pas inspekton ,n mnyr susksesive (in turn), the external
schema, the conceptual schema, and the mapping between the conceptual schema and
internal schema. Kjo m pas siguron operacionet e n ruatjen e t dh nave. N
prgjithsi, fushat mund t krkohen(pyeten) nga disa tabela logjike me t dhna q
mbahen n baz t t dhnave. Secili record(rexhistrim) logjik mund t ndodh ,
suksesivisht(in turn), t dhnat e krkuara nga m shum se nj record fizik t
mbajtur n bazn aktuale t t dhnave. DBMS duhet ti rigjej secilin record logjik
dhe t kontruktoj pamjen logjike t dhnave t krkuara nga prdoruesi. N kt
mnyr, prdoruesit mbrohen nga njohja e e dikahje t ekspozimit(layout) fizik t
bazs t t dhnave, q mund t shprdorohen(ndryshohen), themi, pr arsyeje t
efekshmris, pa patur mund si q p rdorusi t ket pamjen logjike t
ndryshimeve n struktur t t dhnave.
Data bank~Banka e t dhnave- 1. baza e t dhnave; 2. bashksi e bibliotekave t

t dhnave; 3. bashksi e t dhnave faktografike t cils munde nga largsia me iu
qas dhe t bhen krkime.
Data Communication~Komunikim i t dhnave, bartje e t dhnave- bartje e t
dhnave dhe informacioneve ndrmjet dy apo ma shum pikash me ndihmn e

Data Communication system~ sistem elektronik q bart t dhna npr linjat pr
bartje(komunikuse) nga nj lokacion n tjetrin.
Data dictonary~ Fjalor i t dhnave- 1. bashksi e t dhnave me t cilin
prshkruhen komponenetet e t dhnave dhe informacione t tjera mbi bazn e t
dhnave; 2. informacion i ruajtur mbi t dhnat dhe proceset( transformacionet) q
kan t bjn me t dhnat; prfshir dhe listn me nocione , karakteristika t t
dnave, prshkrim t proceseve dhe referenca t nevojshme.3: fjalor q prmban
prshkrimet e strukturave t dhnave n baz t dhnave
Data flow diagram, DFD; Bubble Chart~Digrami i rrjedhs t t dhnave-
teknika grafike t analizs strukturore t sistemit me t cilin paraqiten elementete e
prpunimit, rrjedhn e t dhnave ndrmjet ktyre elementve , fajllave n sistem dhe
t shfrytzuesve t jashtm
Data link Layer~ Niveli i lidhjes s t dhnave -n modelin ISO/OSI, shtresa e cila
siguron lidhjen e pajisjeve n rrjet dhe softuerit i cili direkt menaxhon me kto
pajisje , si jan adaptert t interfejsit t rrjets. N kt faze t prpunimit,
impulset elektrike hyejn ose dalin nga linjat e rrjetit. Paraqitja elektrike e t dhnave
t juaja n rrjet (grup biash, metodat koduse, token-t) jan t njohuara pr kt
shtres dhe vetm pr kt shtres. Ktu shumica e gabimve detektohen dhe
korigjohen (me krkes pr ritrasmetimim t paketeve). Pr shkak t kompleksitetit
Data Link Layer sht e ndar n dy nnshtresa Media Access Control (MAC) layer
dhe Logical Link Control (LLC) layer. Shtresa MAC ka t bj me qasjet n rrjet(
kalim t token-ve ose me detektim t prplasjev- token-passing or collision-sensing)
dhe kontroll t rrjetit. Shtresa LLC, operon n nivelin m t lart se shtresa MAC, dhe
sht e ngazhuar me drgimin dhe pranimin e me mesazhet me t dhnat e
shfrytzuesit. Ethernet dhe Token Ring jan Data Link Layer protokolle.
Data organization~pr prpunim t dhnave n kompjuter ose ruajtjen e tyre n
kujtesn sekondare t dhnat zakonisht organizohen n grupe ose kategori si jan
krakteret (Character) , fusha (fjeld), rekorde (rekord), fajlla(file) dhe baza t t
dhnave (data base). Secila nga kto grupe sht m komplekse se tjetra e listur m
par Character, field, record, file dhe data base
Data processing system (DBS)~ sistem pr prpunim t transaksioneve q mban
shtegun e rutinave t operacioneve dhe i regjistron kta ngjarje n nj baz t t
dhnave.
Data preperation~ Pregaditja e t dhnave, futja e t dhnave- proces i
prshkrimit t t dhnave nga dokumenti origjinal n mediumin hyrs(shirit magnetik,
disket, disk) para futjes n sistemin kompjuterik.
Data protection~Mbrotja e t dhnave-1. mjete programore dhe harduerike t cilat
prandalojn humbjen dhe shkatrrimin e t dhnave; 2. mjete softuerike dhe
harduerike t cilat personave t paautorizuar u ndalojn qasje n t dhna ose
shkatrrim t qllimshm t tyre.
Data security~ mbrotje e softuerit dhe forms s t dhnave nga ndryshimet e
paatoriuara ose dmtimi.
Data stack~ Steku i t dhnave- sht hapsira q MS-DOS-i e rezervon pr
vendosjen e t dhnave kthyese pr t udhhequr me punn e interraptve. Kto t
dhna vendosen n lokacion t caktuar n kujtes ku i qaset procesori. Pra kjo ka t
bj me t dhna t brendshme t sistemit.
Data strukture ~Struktura e t dhnave- bashksi e elementeve t t dhnave me
lidhje t definuara ndrmjet ktyre elementeve si dhe t procedurave pr operacionet
me strukturn.

Data transmission~ Bartja e t dhnave- bartja automatike e t dhnave ndrmjet
dy ose m shum kompjuterve ose terminalve dhe kompjuterve.
Data transfer rate~ shpejtsia maksimale e bartjes s t dhnave prej nj njsie n
tjetrn.
Data type~ Tip i t dhnave, lloj i t dhnave- objekt n njsit e programeve i cili
karakterizohet me bashksi vlerash, me operacionet e lejueshme n kta vlera dhe i
mnyrave t ruajtjes n kujtes. prezantimi n kujtes.
Database [deitbeis]~Baza e t dhnave.
Database manager paket softuerik prdoret pr t ndrtuar(set up) ose formu nj
baz t dhnave. Pra sht softuer pr krijimin , modifikim dhe ta merr qasjen n
baz t t dhnave; DBMS prbhet nga fajlor i t dhnave (data dictionary) dhe
gjuha e pytjeve (query language)p.sh nj database manager sht Access-i. Shih: data
dictionary, query language
Datagram~ Datagram-1 paket i t dhnave i cili bartet npr rrjet pr bartje t t
dhnave, dhe prmban t gjitha informacionet e nevojshme pr bartje nga burimi deri
te destinacioni; 2 figura gjeometrike(bllok) e cila shrben pr dekompozimin e t
dhnave n metodn pr analiz strukturore dhe t projektimit SADT
Datagram~A packet of data and other delivery information that is routed through a
packet-switched network or transmitted on a local area network.
Date[deit]~Dat
DDC~ DDC- Skurtes pr: Display data channel- kanal i t dhnave t ekranit- nj
kanal special i t dhnave npr t cilin nj monitor DDC kompatibl mund ti drgoj
t dhnat e tija teknike n karteln grafike. DDC sht kanal i t dhnave serike q
bn bartjen e t dhnave ndrmjet monitorit dhe kartels grafike nn kushtin q kto
dy komponenta prkrahin DDC dhe kablli i monitorit prmban linjn shtes pr linjn
DDC. Monitori mund ta prdor kt kabll q ti drgoj t dhnat q kan t bjn me
specifikacionin teknik, si sht emri, modeli, shpejtsia maksimale horizontale,
definimet kohore etj, ose t pranon komanda nga kartela grafike.
DDC1~DDC1- Vetm munitori mund t drgoj t dhna(njkashe-unidirectorial).
Linja n kablin e monitorit prdoret pr t drguar rrjedh t t dhnave nga monitori
n kartel grafike. N kt rast i prgjigjet standardi i konektorit 15-pin i monitorit
IBM VGA komptibil, pin 12 (m par i prdorur si identifikator i bitit 1 t monitorit)
prdoret pr bartje t t dhnav, sinjali pr sinkronizim vertikal Vertical sync n pin-
14 pr transmision clock(VCLK). Nj bashki e t dhnave EDID(Extended dispaly
identifikation) prej 128 bajtve drkohet n mnyr t prsrtshme, nga t dhnat
kryesore t monitorit mund t lexohen n kompjuter. Kta t dhna mund t
prmbajn p.sh tre shkronja pr prodhusin ELSA-CFG-key, madhsin e monitorit,
fushn pr prkrahje DPMS, karakteristikat e ngjyarve dhe listn e prkrahjes kohore
t monitorve VESA, dhe disa definime t lira mbi koht e monitorit.
DDC2B~ Kanal i t dhnave q bazohet n tipin e magjistrale 12C bus ma qasje me
protokoll-it magjistrale(bus protocol) dhe mund t operon n dy kahjet( ndrmjet
monitorit dhe kartels grafike). Te rasti i standardit IBM VGA kompatibl pini-15 i
konektorit t monitorit , pini i12 ( m hert i prdorur si bit 1 i identifikimit t
monitorit) prdoret pr bartje t t dhnave(SDA) dhe pini 15 ( m hert i prdorur si
bit 3 i identifikimit t monitorit ) prdoret pr bartje t takt i impulsit-Clock(SCL).
Kartela grafike krkon informacion EDID (shih DDC1) si dhe m shum hollsira t
informacionit VDIF(VESA disply identifikcation file).

DDC2AB~ me DDC2AB dhe DDC22B kompjuteri mund t drgoj komanda pr
kontroll t monitorit. P.sh pr rregullim t pozicionit n ekran ose t ndri imit
(ngjashm si te ACCESS bus- magjistrale e qasjes).
DDE~Dynamic Data Exchange. An interprocess communication method that allows
two or more programs running simultaneously to exchange data and commands.
DDI~Device driver interface.
DDK~Driver development kit.
DEBUG~emri i nj programi t MS-DOS-it q prdoret pr qllime t veanta si

prcjellja e ekzekutimit t programit dhe korrektimit t programeve dhe sektorve t
diskut.Ky term prdoret edhe p gjetjen e problemeve n harduer dhe softuer, me
qllim t eliminimit t tyre.
Debug[dibag]~ largimi i gabimev nga programi
Debuging~ Eleminimi i gabimeve n programe- zbulimi dhe eleminimi i gabimeve
n programe.
De Morgans law~ Rregulla e De Morganit- dy ligje t algjebrs s Bulit me t cilt
shprehet komplimenti i disjunksionit(konjuksionit) t m shum termeve prmes
konjuksionit (disjunksionit) t komplimentit t atyre termave.
Decimal point~ pika decimale- shenja e cila shrben pr ndarjen e pjess s numrit
t plot dhe asaj thyesore n sistemin numerik dekad.
Decimal number sistem, decimal numeration~ Systemi numerik dhjetor( dekad,
decimal) sistem numerik apozicional me baz dhjet.
Declaration~Deklaracion, deklarim-prshkrim , urdhr prshkrues.
Deklarative language~ Gjuh deklarative-form e gjuhs joprocedurale e cila
prshkruam bashksi t fakteve dhe vendosje t pyetjeve t lejueshme ose t
problemeve q i prdorin kta fakte; gjuha nuk jep rradhn e hapave (procedurave)
pr kontroll(menaxhim) me pyetje ose probleme, si sinononim prdoret termi gjuh
joprocedurale.
Decision model~ model strategjik, taktik, ose operacional q i jep mbshtetje DSS
me aftsit e tija analitike.DSS, Decision suport system
Decision suport system(DSS)~Sistem mbshtets n vendimmarrje- nj DSS
ndihmon n vendimarrje brsit t analizave n sistuata t pa parashikuara.
Decision table~ Tabel vendimmarrse~ mjet grafik pr shkrimin e vartsive t
kushteve dhe aksioneve (punve) t cilat duhet ndrmarr me rastin e zgjedhjes t
ndonj problemi.
Decoder~Dekoder-rrjet e ndrprersve ose program i cili pr vargun hyrs prej n-
bitve aktivizon njrn prej 2n daljes
Decoding~ Dekodimi- proces i transformimit t vargut kodues n elementet fillestar
me t cilat dhe sht br kodimi.
Decomposition~Dekompozim, zbrthim- 1. gjat analizs s zgjedhjes s problemit,
zbrthimi i problemit kompleks n nnprobleme t thjesht; 2. n algjebrn e
ndrprersve, realizimi i funksionit prej n funksioneve variabile nga nj numr m i
vogl i variablave
Dedicated [dedikeit]~pdoret kryesisht(ekskluzivisht) pr dika.
Default [Difoolt]~ E nnkuptuar.
default emulated LAN~A virtual network that acts like a traditional LAN.
default gateway~The gateway used to connect to the rest of the network. See
gateway

Delete rows [dilit rous]~Fshi rreshtat
Delete[dilit]~fshij,zhbj
Delete key[dilit ki:] ~tasti n nj tastier i cili kur kursori vendoset mbi nj karaker ,
fshin at.
Delete Keys-clipboard technology~ Silicon valley dhe Tokyo ka koh q jan
duke punuar n projektimin e kompjuterit q asn her ska qen m ileht pr
prdorim. Edhe pse pretondohe q makina t jet user frendly duhet edhe nj gj
q makina t bhet: ju ende fusni t dhna nga tastiera dhe do t keni nevoj p r
shtypje dhe t ruani nj shumic t komandave t elaboratit. Enter the clipboard
computer, sht nj teknologji q po zhvillohet pr 20 vite por ka nd rmarmarr
marketing masovik vet m k t vit. PC clipboard- si dhe emri sigjeron ,nuk sht
m i madh se nj clipboard actual- z vendson tastier n me Ekran LCD dhe nj
Stylus elektronik. P rdorusi fut t dhna duke printu letra induviduale dirkt n
ekran. Ekzistojn dy teknologji t pun s n Clipbord PC: Nj ra mundson t dhnat
rresht t futen n kompjuter ndrsa tjetra mund son kompjuterint gjej(figure out)
se ka don t thojn t dhnat. Teknologjia e par mer parasysh kryesisht
harduerin dhe vart si t llojllojme n kompjuter t vaant. N nj sistemi t
shitur me emrin GRIDPad, ekrani LCD i kompjuterit sht i mbuluar me nj
siprfaqe prej qelqi me shtres t tejdukshme prquese. Tensioni drgohet n
kontakt me linjat horizontale dhe vertikale t mbyll me xhama duke formuar nj fine
grid (rrjet e imt). N ciln do pik n rrjet, tension sht pak i ndryshm. Kur
stylusi - i cili n esenc sht voltmetr prek ekranin ai informon kompjuterin
mbi tensionin n at pike. Kompjuteri prdor k t informacion p r t p rcaktuar
ku stilusi sht dhe shkaton nj piksel t kristalit t lngt t shfaqet n kto
kordinata. Pozicioni i i stilusit monitorohet disa qindra her n second ashtu q
stilusi lviz n kontakt me xhamin ku string t pikselave aktivizohen.far ne b jm
sht mnyr(sort) e lidhjes e lidhjes s pikave. Thot Jeff hawkins, kreator i
GRIDPad. prduruesit m pas mund t shkruajn kudo q t d shirojn n ekran
me nj typ t ngjyrs (ink) elektronike. Duke br kt shkrim t kuptushm p r
kompjuterin, megjithat, nevojitet nj ndihm e nj softueri t fuqishm. Kur stilusi
t jet n prdorim, kompjuteri sht i programuar t krkoj kur maja nuk prek
ekranin p r nj t tretn e seconds e m shum. Kjo ndodh gjat gjith koh s-
dhe ai ndodh shum her kur dikush sht duke shtypur dhe softueri supozon(e
merr si t vrtet) q nj letr ose nj numr m madh jan shkruar. Pozicioni i
piksellave i k ti karakteri t freskt m pas kalohen n modele kompjuer me
njohje softuerike, i cili kryesisht identifikon shkronjn ose numrin e shkruar.
demand paging~A method by which code and data are moved in pages from physical
memory to a temporary paging file on disk.
Deminished-radix komplement, radixminuse-one complemt~Kompliment jo i

plot, komplimenti i shifrs ma t madhe- komplimet i cili fitohet me zbritjen e
secils shifr t numrit t dhn nga shifra m e madhe e sistemit numerike.
Demodulator ~Demodulator- pajisje e cila pranon sinjalin e moduluar analog dhe n
dalje jep t dhnat prkatse diskrete (digjitale).
Descriptor~ Deskriptor-1. fjal ose grup fjalsh, njsia leksike t gjuhs
dokumentuse, e cila shrben pr prshkrimin e prmbatjes s dokumentit gjat
indeksimit koordinativ; 2. informacioni i ruajtur i cili prshkruan atributet e t
dhnave t ruajtura , p.sh t rekordeve ose fajllave.

Design~ Projektim- planifikimi i mnyrave dhe metodave pr zgjidhje t
problemeve; planifikimi i strukturs dhe vlerave t parametrave t sistemit , pajisjeve
ose proceseve dhe pregaditja e dokumentacionit prkats.
Desktop computer [desktop kompjuter]~Kompjuter tavoline
Desktop ~Direktorium i cili paraqet prapavijn e shell-it t eksplorerit t Windows-it.
Si i nnkuptuar(i ofruar) desktopi prmban objektet me pajisjet lokale t kujtess dhe
pajisjet pr rrjet t cilat jan t qasshme pr at koh.
Desktop publishing~ Botim tavoline
Destination~destinacion, cak- lokacion ose fajll n t cilin drgohen t dhnat.
Detail design, physical design~ Projektimi detal, projektimi fizik- faz e jets t
ciklit t procesit t projektimit t sistemit t informimit dhe programit , n t cilin
rezultatet e projektimit logjik (specifikimet funksionale) transformohen n struktura
programesh dhe module , duke prfshir specifikimet detale t programeve dhe
moduleve.
Deterministic~ deterministik- termin i cili tregon se procesi , automati etj sjellja e t
cilve sht plotsisht e prcaktuar me sinjalin hyrs n gjendjen aktuale
Device[divais]~pjes harduerike q iu bashkangjitet kompjuterit dhe nuk pjes e
central processing unit(CPU)
Device control[divais kntrul] ~ prdorimi i karaktereve t kontrollit pr kontroll
t pajisjes s jashme.
device class driver~In Windows 98, a driver that provides an interface between
different layers of the WDM architecture.
device node~The basic data structure for a given device, built by Configuration
Manager; sometimes called devnode. Device nodes are built into memory at system
startup for each device and enumerator with information about
the device, such as currently assigned resources. The complete representation of all
device nodes is referred to as the hardware tree.
Device driver ~ Program udhheqs(menaxhues) program rezident n kujtes q

aktivizohet nga fajlli CONFIG.SYS dhe zakonisht udhheq me punn e ndonj
njsie jo t zakonshme si p-.sh me pllakn e kujtess pr zgjerim, disqe t
kompresuart etj; divice driver jan programe q bjn pajisjen harduerike t punoj.
DHCP~ Dynamic Host Configuration Protocol- nj protokoll rrjete q siguron
siguri, besushmri dhe konfigurim t thjesht t rrjetit TCP/IP dhe ofron konfigurim
dinamik t adresave Internet protocol(IP) pr kompjuter. DHCP siguron q
konfliktet e adresave t mos ndodhin dhe ndimon ruatjen(konzervimin) e prdorimit
t IP adresave prmes menaxhusit t centralizuar t prcaktusit t adresave
Diagnostics~programe q prdoren pr t kontrolluar punn e sistemit kompjuterik.

Kta programe i mundsojn shfrytzuesit q t kontrolloj tr sistemin pr gabime t
ndryshme dhe pr lokalizim t tyre.
Diagnostic routines~jan programe q ruhen n qarqe elektronike t kompjuterit .
kta kta ngriten( fillojn) kur ju e kyni makinn. Kta testojn kujtesn primare(
primary storage), CPU-n si dhe pjes t tjera t sistemit. Qllimi i i ktyre sht q ta
bjn kompjuterin t punoj si duhet. Nj prej ktyre sht q mund ta shihni n ekran
Testing RAM ( nj form e kujtess s kompjuterit) prderisa arutinat jan duke u
ekzekutuar.

Dialog box~kutit dialoguse- kutiat dialoguse shpesh shfaqen pas selektimit t nj
komnde nga pull-down menu. Kta kuti prdoren pr t specifikuar opsione t
komandave shtes.
Dialling-up[dailing, ap]~prdorimi i modemit pr t lidhur nj terminal ose PC n
nj kompjuter n largsi .
Dial-up connections~lidhjet dial-up- lidhja digjitale me shtresn pr linkim t t
dhnave t cilat realizohen prmes modemit dhe linjave t rregullta telefonike. Termi
Dial-up paraqet lidhjen digjitale t prkohshme, n kontrast me linjat e dhna
telefonike, t cilat sigurojn lidhje t prhershme
Dial-up Networking~hyrja n distanc, qasje n rrjetn e largt
Dial-Up Networking~A component of Windows NT and Windows 98 that makes it
possible for users to connect to remote networks such as the Internet or a private
network.
Dicontinous measureing instrument~Pajisje matse digjitale-pajisje matse

paraqitja e s cils paraqet funksion diskret t ndryshimeve prkatse t madhsis
matse.
Diferencial analyser~ Analizatori diferencial- kompjuter analog i cili prdoret pr
lidhje ndrmjet integratorit pr zgjidhjen e ekuacioneve diferenciale.
Different First Page [Difrnt frst peixh]~Faqja e par e ndryshme.
Different Odd and Even [Difrnt od end Ivn]~T ndryshme tek dhe ift.
Digit position , digit place~ Vendi i shifrs, pozicioni i shifres- secili nga vendet t
cilt mund ti merr shifra n paraqitjet e numerike me pesh.
Digit~Shifra~ shenj nga bashksia e shenjave t cils si vler numerike njkuptimt
iu ndahet vlera nga bashksia 0,1,2, . . ., Q-1, ku Q sht baza e sistemit numerik
Digitizer~ pajisje e cila mund t prdoret t dalloj ose kopjoj nj vizatim ose
fotografi. Forma shndrohet n t dhna digjitale q] mun d t reprezntohet n ekran
ose t shtypet n letr.
Digitizing tablet~ pajisje q lejon shfrytzuesin t krijon imazhe duke prdorut maj
shkruse speciale
Digital circuit~Qark digjital- qark elektroni i cili pranon n hyrje dhe jep n dalje
sinjale digjitale.
Digital computer~ Kompjuteri digjital, kompjuteri shifror- kompjuter i cili i
prpunon t dhnat n form diskrete.
Digital data~T dhnat digjitale-1. t dhnat e paraqitura n formn
diskrete(diskontinuale);2. t dhnat e paraqituar me shifra.
digital ID~An electronic key, obtained from a certificate authority, that provides a
means for proving your identity on the Internet. Also called digital certificate or
authentication certificate.
Digital signal processing~ Prpunimi digjital i sinjalit- prpunimi i sinjalit me

prdorimin e sistemit digjital ( kompjuterit, pajisjes digjitale)
Digital signal~Sinjal digjital- sinjal vlerat e t cilit mund t jen nga grupa e
niveleve diskrete, zakonisht t dy niveleve t ndryshme.
Digitalization~Digjitalizimi- konversioni i madhss s matur analoge n form
shifrore (digjitale)
Dinamic data structure~ Struktura dinamike t t dhnave- struktura e t dhnave
n t ciln numri total i elementeve t dhnave dhe t lidhjeve ndrmjet tyre mund t
ndryshojn gjat ekzistimit t saj.

DIP (Dual line Package)- shtpiz e plastiks ose e qeramiks n t ciln vendosen
ipat ose ndonj njsi tjetr elektronike.
DIP switch - els ose grup elsash n kartela(pllaka elektronike)
Direct address ~ Adresa direkte- adresa n n pjesn adresuese e cila njkosisht
sht dhe adresa efektive.
DirectColor~ term i prgjithshm pr TrueColor, RealColor dhe HiColor.
Vlera q ruhet n Video RAM nuk bn lvizje direkte por bartet (transferohet) direkt
n shndruesin D/A. Kjo ka dmethnjen se i tr informacioni i ngjyrs duhet t
ruhet pr secilin piksel.
Direct approach~afrimi pr realizimin e sistemit ku nga sistemi i vjetr hiqet dor
me zavensim me t ri
Direct entry~ form e futjes s t dhnave q nuk krkojn nga dikush t qndoj ulur
dhe t jep t dhna n tastier. Direct_entry devices krijon t dhna t lexushme nga
makina n letr ose mediumet magnetike ose i pasojn direkt n CPU.
Direct file organization~ organizim i fajllit q e bn t prdorshm fushn els t
shkon direkt n rekordin tjetr m mir se t bhet leximi i regordeve njri pas tjetrit
Direct memory Access (DMA)~Qasja direkte n kujtes-shfrytzim i sinjalit t
posa m dhe i harduerit t posa m pr bartje direkte t dhnave ndrmjet
pajisjeve hyrje/dalje dhe kujtess operative, gjat kohs s puns s procesorit dhe pa
pjesmarrjen e tij. Kjo bartje kontrollohet nga nj procesor special (njsi pr qasje
direkte n kujtes) gj q e liron procesorin qendror nga ngarkesa e kotrollimit t
ksaj bartje. Kanale DMA mund t punojn n mnyr simultante(n t njjtn koh)
DirectShow~A multimedia technology designed to play video, audio, and other
multimedia streams in a variety of formats that are stored locally or acquired from
Internet servers. DirectShow relies on a modular system of pluggable components
called filters arranged in a configuration called a filter graph.
DirectX~A low-level API that provides user-mode media interfaces for games and
other high-performance multimedia applications. DirectX is a thin layer, providing
direct access to hardware services, and takes advantage of available hardware
accelerators and emulates accelerator services when accelerators are not present.
Directive~Direktiv- urdhr udhheqs(i kontrollit) tek disa programe t softuerit t

sistemit , p.sh instruksion i asemblerit, instruksion i editorit e t ngjashm.
Directories~Direktoriume- n fajll sistem jan kontanjer q depozitojn fajlla, ose
direktoriume t tjer. Pajisja masovike
Directory [direktori]~ Direktori- nj list alfabetike e emrave dhe adresave - nj fush
e diskut q i ruan emart e fajllave t vendosur n disk. Direktoriumi shrben si tabel
e prmbatjes pr fajllat e ruajtur n disk,. Direktoriumi prmban t dhna t cilat e
indetifikojn emrin e nj fajlli , madhsin, atributet(system, hidden,read-only) datn
dhe orn e krijimit , si dhe tregusin e lokacionit t fajjlit. Secila e dhn n direktrori
sht 32 bajt. disk directory
Directory entry-shnim 32 bitsh,q ruhet n direktorium dhe tregon emrin e
fajllit,madhsin,kohn dhe datn,kllasterin fillestar,si dhe informata tjera t
rndsishme.
Directory~Adresar-list(regjistr ose katalog) fajllash t cilat ndodhen n ndonj
medium;2. list dhe prshkrim i t gjitha fushave n shnimet e fajllit; 3indeks
Disassembler~disasemler-program i cili mund t prkthen instruksionet e makins
n instruksione t gjuhs asembler.
Discontinue [Diskntinju]~ndrpres, pezulloj.

Discrete~ Diskrete-1, i/e ndrper, diskontinuale, q prbhet nga elemente t
posaqm t ndyshm; 2 e paraqitur me ndihmn e vargut mbi ndonj bashksi t
shenjave(alfabet)
Discrete algebric structure~ Struktur algjebrike diskrete- bashksi diskrete e

elementeve me definim t operacioneve n kto elemente.
Discrete mathematics~matematika diskrete, matematika e fundme- pjes e
matematiks e cila mirret me studimin e veorive t fundme(caktuara) t objekteve,
ku para s gjithash biejn grupat e fundme, grafet, kombinatorika dhe matematika
logjike.
Discretizatione quantization~ Diskretizimi-1. zvendsimi i ndonj problemi t
definuar me madhsi kontinuale(t pandrprer) me problem t prafrt n numr t
fundm pikash; 2. prfitimi i paraqitjes diskrete t madhsis kontinuale.
Disjoint sets~Bashksit disjunktive- dy ose m shum bashksi t cilat nuk
posedojn elemente t prbashkta.
Disjunktion~ Disjunkcioni- operacioni logjik ose n algjebrn e ndrprersve, ka
vlern True nse spaku nj operand ka vlern True
Disjunctive normal form~ Forma normale disjunktive- forma standarde e
paraqitjes analitike e paraqitjes t funksioneve ndrprerse me ndimn e operacioneve
Ose, dhe dhe e komplimentit, temeve t disjunkcionit.
Disk~Disk-medium kujtese form t nj pllake magnetike rrethore n t ciln
informacionet ruhen n saje t kodimit magnetik; shih disku magnetik, disku optik
Disk directory~ nj indeks i prmbatjes s diskut(an index to contents of disk)
Disk drive, disk unit, storage unit~ Njsia e diskut~ pajisja e cila sht n gjendje
impulset magnetike q prozentojn t dhna n disk t transferoj n kujtes t
kompjuterit dhe anasjelltas
Disk error~gabim i diskut- nj gabim i detektuar nga mnyra n t ciln t dhnat
jan t ruajtuar n siprfaqen magnetike t diskut. Gabimet e tilla zakonisht
detektohen kur lexohet ose shkruhet n disk.
Diskette drive, Floppy disk unit~ Njsia e diskets- mekanizmi ngass i diskets
Diskette, Floppy disk~ Disketa- disk elastik i veshur me material magnetik nga njra
ose t dy ant
Diskrete algebric structure~ Struktur algjebrike diskrete- bashksi e elementeve
diskret me definim t operacionve me kto element.
Diskrete representation~Paraqitja( prezentimi) diskrete- paraqitja e t dhnave
me an t vargjet mbi ndonj bashksi shenjash(alfabet).
Dispetcher~Dispeer- program i sistemit operativ , pjes e supervisor-it i cili
planifikon ndarjen e procesorit proceseseve(programeve)
Display Negativ Results [Displei Negtv rizalts]~Paraqit prfundimet negative.
Distance from text[Distns from tekst]
Distributed database~ baz e t dhnave ditributive- baz e t dhnave q mund t
bhet e qasshme npr rrjeta t ndryshme komunikuse, e cila lejon pjes t bazs s
t dhnave t ndodhen n vende t ndryshme.
Distributed processing~ Prpunim distributiv- prpunim i t dhnave e q bhet n
mnyr distributive.
Distributed system~ Sistem distributiv- sistem i shum kompjuterve t lidhur
ndrmjet veti t cilt marrin pjes n zgjidhjen e ndonj problemi.

Distributed Component Object Model (Distributed COM) ~Additions to the
Component Object Model (COM) that facilitate the transparent distribution of objects
over networks and over the Internet.
distributed computing~Information processing in which computing tasks are divided
into two parts, one running on the client computer, the other on the server.
distribution media format (DMF)~ A special read-only format for 3.5-inch floppy
disks that permits storage of 1.7 MB of data.
DLL~ Dyindnamic-link library.- nj veori e familjes t sistemit operariv Windows

t Microsoftit dhe t sistemit operativ OS/2. DLL-t lejojn rutinat e ekzekutushme, n
prgjithsi duke i shrbyer me shrbime t nj funksioni specifik ose bashksi t
funksioneve. T ruajtur ndaras si fajlle me .DLL prapashtesn, dhe ngarkohen vetm
kur i nevojiten ndon programi q i thirr kto.
DIX~Digital/Intel/Xerox.
DLL~See dynamic-link library.
DNS~See Domain Name System.
DNS~ Domain Name System- nj shrbim i emrtimi hierarkilal pr TCP/IP

kompjuter host q siguron marrveshje standarde t emrtimit. Administratori i rrjetit
duhet t konfiguroj DNS me list t emrave t Host-ve dhe IP adresat. Kjo i lejon
prdoruesit t rrjetit t kompjuterit t pyesin(query) DNS, duke specifikuar
kompjutert e largt me emrat host, q jan stringje karaktersh me disa vlera
mnemonike, m mire se IP adresa, t cilat jan stringje t thjesht numrash. Windows
Sockets applications dhe TCP/IP utilities si jan FTP dhe Telenet, mund t prdorin
DNS si shtes n Fajllat e HOSTS pr lokalizim t nj kompjuteri t vacant kudo n
n rrjet locale ose jasht saj n internet
Do until structure~ struktur ciklike n programim q shfaqet n fund t unazs.

Unaza Do until ka domethnjen q urdhrat n unaz do t ekzekutohen spaku nj
her
Do while structure~ struktur prsrtse n programim q lajmrohet n fillim t
unazs. Unaza Do while do ta mban ekzekutimin prderisa prpunimi i informacionit
ka nevoj
Dock~To insert or remove a device in a computer system.
docking station~A base unit into which you can insert portable hardware and that
includes drive bays, expansion slots, and additional ports.
Document~ Dokument- 1.medium me regjistrim n te i t dhnave, q shrben pr

ruatje, distribucion dhe shfrytzim; 2. objekt i procesit t dokumentimit prmbatja e t
cilit analizohet dhe regjistrohet.3. ndonj tip i materialit text
Document processing~Prpunimi i dokumentit- prpunim makine, leximi , sortimi
etj... i dokumenteve t cilt n prgjithsi jan t lexueshm edhe nga njersit dhe nga
kompjuteri. P.sh eet bankare.
Document file ~ fajll i krijuar nga ndonj word processor , dokument i ruajtur si jan
letrat, letrat krkuse dhe shenimet.

Document image processing~ nj sistem q merr fotografit e skanuara t
dokumentit dhe i ruan n kompjuter, m mir se t grumbullojm letra t kopjuara
dokumenetesh..
Document to be saved [dokjumnt to be seivd] ~Dokumenti q do t shptohet
[Ktu:ruhet, rezervohet]
Document reader~ Lexues dokumenti- pajisje e cila shrben pr lexim me makin t
t t dhnave nga dokumenti dhe futjen e tyre n kompjuter; lexues i shkronjave
magnetike, lexues i markerve, lexues i karakteve.
Documentation ~Dokumentacion- 1. bashksi e organizuar e dokumenteve t cilt
prshkruajn qllimin , shfrytzimin, strukturn dhe funksionimin e sistemit, pajisjes,
programit etj.; 2. manipulimi i dokumenteve q prfshin furnizimin, prpunimin,
ruajtjen dhe destinimin e dokumentit.
Domain~Domen grupa logjike e kompjuterve t lidhur ndrmjet veti n rrjet, t
cilt i kontrollon kontrolleri i domenit ; n rrjetat e Microsoftit domeni sht
aranzhman i kompjuterit klient dhe server nn emrin e caktuar, t cilt ndajn t
njjtn baz t t dhnave me leje sigurie pr qasje. N internet sht emrtimi i
koleksionit t hosteve dhe t nndomeneve t cilt interNIC i regjistron me nj emr
unik.N nj adres interneti , domeni sht, n rastin e prngjitshim, fjala q tregon
tipin e organizats q sht pronar i adress, p.sh. com, org .Shih: workgroup.
Domain~ nj bashksi e kompjuterve n rrjet q punojn si stacione punuese n
Windows NT dhe server Windows NT q bashkndajn nj baz t dhnave t
menaxhuar me akonte sigurie (Security Accounts Manager (SAM) database) dhe q
mund t administrohet si grup. Shfrytzuesi me nj akont(konto) n domain e veant
mund t paraqitet(log on) dhe t qaset akontit t tij apo t saj nga nj kompjuter n
domain
domain controller~ kontroller i Domenit- pr domain serveri WindowsNT , server-i
q vrteton paraqitjet domain(domain logons) dhe ruan polistat e siguris(maintains the
security policy) dhe master database pr domain. T dyt, servert dhe kontrollert e
domainit jan q lejojn validitetin logimit t shfrytzuesit, por ndryshimet e
paswordit duhet bhen n kontakt me kontrolerin e domeit
Domain code ~ pjesa e fundit e nj adrese n internet, e cila identifikon prshkrimin

gjeografik ose identifikim e organizimit
Domain name~ pjes e nj adrese n internet , e ndar nga domain code me pik (.) q
sht nj referenc pr nj organizat t veant.
Domain name system (DNS)~ metod e adresimit n internet q prcakton emrat dhe
numrat e njerzve dhe kompjuterve;
DNS domain name service. Port 53.
DOS-disk operating system [disk oprejting sistem]~sistem i shfrytzimit t diskut.
Sistem operativ puna e t cilit bazohet n disk ose disket; nj sistem operativ pr
mikrokompjutert IBM dhe mikrokompjutert IBM kompatibl; sht nj koleksion i
programeve t ruajtur n Diskun DOS i cili prmban rutina q i mundsojn sistemit
dhe prdorusit t menagjoj me informacione dhe resusrse harduerike t kompjuterit.
DOS-i duhet t ngarkohet n kompjuter para se programe t tjer t mund t
startohen.
Dot pitch~ Hapsira ndrmjet pikselave- nj parametr i randsishm i cilsis s
monitorit(ekranit), sa m e vogl t jet kjo vler (gjersi e piks) monitori do t jet
m i mir dhe mund t prkrah rezulucione m t larta

Double buffering~ ka domethnjen se ekzistojn dy bafer t ekranit. D.m.th imazhi i
ardhshm mund t vizatohet n faqe t baferit t ekranit, i cili n fillim sht i
padukshm. Ky imazh do t shfaqet njher nse sht gati dhe se imazh tjetr do t
pregaditet n nj faqe tjetr t baferit. Animacionet dhe lojt mund t bhen t duken
m reale me kt teknik se me single buffer t thesht.
Double precision~ Precizitet t dyfisht, saktsi t dyfisht- formati 64 bish pr
paraqitjen e numrave me presje t lvizshme, 53 bita pr mantos dhe 11 bita pr
eksponent(n versionet e m hershme ishte 54 dhe 8).
Double Underline [dabll Andrlain]~E nnvizuar me dy vija.
drajverve t harduer-eve t lidhura n kompjuter. BIOS-i prmban Procedurn
Bootstrap\
download~drgimi i programeve ose t dhnave nga nj kompjuter qendror n nj
teminal t largt ose PC.
Drawing [droing]~vizatim
Drawing program~ program q prdoret si ndihm n krijimin e punve artistike pr
publikim.
DR/DOS~Digital Research disk operating system.
Drive [draiv]~ ngass, repart-mekanizm q v n lvizje, pajisje mekanike q
menaxhon(manipulon) me zhvendosejn e shiritit, rrotullim t disqeve etj.
Drive gate~der q mbulon t vrimn n disk drive n t ciln disku ndrfutt.
Driver ~Drajver Programi i dizajnuar t ndrlidh pjes t veanata t harduerit nj
sistemi operativ ose t ndonj softueri tjetr standard . Pra siguron interfejsin
softuerik pr pajisjen harduerike. Drajveret shkruhen pr pajisje t caktuar t ciln e
kontrollon , por paraqet interfejs t zakonshm softuerik pr sistemin operativ t
kompjuterit dhe mundsojn kontrollin e t gjitha pajisjeve (t t njjtit tip) sikur t
ishin t njjt.
Driver~Drajver-1. program i sistemit operativ i cili direkt menaxhon periferit t
veanta;2. qark elektronik i cili jep rrym ose tension m t madh qarqeve t lidhur n
dalje t tij.
Drive Parameter Block (DPB)~Identical to the BIOS Parameter Block, except that it
is in memory. Applications should access the DPB instead of the boot sector for
logical drive information. Proper programming guidelines
have always stated that applications should go through the operating system for
information instead of going to the hardware itself.
Dummy parameters(dummy argumments) ~Parametra fiktiv- emra simbolik t

variablave t zakonshme , fushtat(eVargut),ose nnprogrameve t cilt me rastin e
shkrimit t nnprogramit definojn madhsit t cilat barten n nnprogram ose
kthehen nga nnprogrami.
Duodecimal system~ Sistemi duodekad- sistem numerik me baz 12
Dynamic allocation~Ndarje dinamike- ndarja e resurseve q bhet gjat kohs s
ekzekutimit t programit , e jo me rastin e mbushjes n kujtesn operative.
Dynamic system~Sistem dinamik- sistem struktura e t cilit dhe veprimi ndrmjet
veti me mjedisin ndryshon n koh.
Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP)~An industry-standard (TCP/IP)
protocol that assigns Internet Protocol (IP) configurations to computers. The DHCP-
server computer makes the assignments, and the client computer calls
the server computer to obtain the address.

Dynamic HTML~ collection of features that extends the capabilities of traditional
HTML, giving Web authors more flexibility, design options, and creative control over
the appearance and behavior of Web pages.
dynamic-link library (DLL)~ An API routine that user-mode applications access
through ordinary procedure calls. The code for the API routine is not included in the
users executable image. Instead, the operating system automatically modifies the
executable image to point to DLL procedures at run time.
DVD ~(Digital Versatile Disk)~DVD, disk digjital me aplikim t ndryshm,

adaptabil-
DVD~Optical disk storage that encompasses audio, video, and computer data.
Dumb terminal~ terminal q mund t prdoret pr futjen dhe pranimin e t dhnave

por q nuk mund t prpunoj t dhna si i pavarur.
Dump~ n sistemin e manipulimit me nj numr t madh t fajllave t prdorusve t
rujtur n disk magnetik , marrja periodike e rekordeve t gjendjes n disk q jan
prodhuar n shiritin magnetik i randsishm pr mbrotje kundr mbishkrimeve
aksidentiale ose t gabimeve mekanike n disk.
-E-
e koncentratorit pr lidhjen e n linjave dhnse n m linja marrse , ku n sht shum
m i madh se m. pruesve elektrik apo radio valve.
e kujtess posedon direktoriumin root i cili prmban t gjith direktoriumet e tjer
dhe kshtu krijon hierarki direktoriumesh, e cila nganjher quhet pema e
direktoriumeve.
EBCDIC~ EBCDIC- kod binar standard 8-t bitsh i cili prdoret parasgjithash n
kompjutert e firms IBM, pr bashksi t shenjave t ciln e prbjn shkronjat e
vogla dhe t mdha t alfabetit anglez, shifrat dekade, shenjat speciale dhe shenjat e
kontrollit. kodi ISO-7,kodi ASCII
Edge~deg-1. linja q lidh dy nyje n graf; 2. lidhje e dy pik nyje n rrjet
Edit[edit]~Redaktoj, editoj- ve ori e Word processing(prpunusit t tekstit) q
bn ripunimin(revising) dhe freskimin(update) t leht.
Editor~ Editor, redaktor-program i cili shrben pr futje dhe modifikim t
programit ose t dhnave tekstuale; editori sht program q prdoret pr shkruarjen
e nj programi n nj gjuh programore; editor ekranik; editor linjor; prpunim i
tekstit.
Effective address~Adres efektive- adresa absolute e cila prfitohet me zbatimin e
ndonj metode t adresimit , dhe sipas s cils me rastin e ekzekutimit t instruksionit
u qaset lokacionit t kujtess.
Effective procedure~ Procedura efektive- procedur e cila pr bashksi t definuar
vlerash hyrse gjithmon ndalet dhe jep rezultat.
Elaborate~ Elaborat- pun e shkruar n t ciln n detaje prpunohet ndonj
problem.
Electric circuit~Qark elektrik-1.rrug ose rugt lidhse t cilat mund t prqojn
rrymn elektrike;2. nj ose m shum rrug t mbyllura pr rrjedhje t elektroneve
Electronic bulletin board system (BBS) informacion i postuar elektonikisht n nj
kompjuter q mund tu qaset nga nj kompjuter tjetr me prdorim t linjs
telefonike.
Electronic circuit~Qark elektronik- nj kombinim i pajisjve elektrike dhe dhe
komponenteve gjysmpruesve q formojn nj shteg prques .

Electronic Comunications Privacy Act of 1986~ ligj i siguris s fshehtsis s
shfrytzuesit n sistemet publike mbi postn elektronike.
Electronic component, electronic device~ Komponent elektronike- komponenta e
cila sht n gjendje t amplifikon, ose kontrollon tensionin ose kontrollon rrym pa
komanda mekanike ose komanda t tjera jo elektrike, ose ta ndrpres rrymn ose
tensionin pa ndrprers mekanik.
Electronic Mail (E-Mail)~ Posta elektronike- Tip klient/server i aplikacionit i cili
siguron servise shtegtuse pr depozitim t mesazheve t cilve do t dy
shfrytzuesve t e-mail akonta. Email akontet nuk jan t njjt si akontet e
shfrytzuesit, por njher duhet q lidhja t ekziston ndrmjet tyre. Pasi kompjutert
modern mund t lidhen n internet, shfrytzuesit mund t drgojn e-mail prmes
internetit n ciln do lokacion q ka shrbim telefonik ose pa tela digjital. Shih
internet
Electronic publishing~botim elektronik~publikimi i tekstit n form elektronike.
Electronic town~ koncept q na ndihmon ti bjm t dushme konvergjencn e
resusrseve elektronike q jan t qashme antarve t unionit.
Element~Element- 1. antar i ndonj bashksie;2. element logjik; 3 element i t
dhnave.
Empirical~Empirk- q bazohet n matjet e vrteta , vzhgim ose n n prvoj e jo
n teori.
Emulation~Emulacion- ekzekutimi i programit n kompjuter t shkruar n nj
kompjuter tjetr.
Emulated LAN~A virtual network that acts like a traditional LAN
Emulator~Emulator-sistem harduerik ose program q mundson emulacionin.

Enambling signal, enambling-Sinjal i lejimit- sinjal i cili lejon larimin e ngjarjes
ose qasje t ndonj qarku ose blloku.
Encapsulated PostScript (EPS) file~A file that prints at the highest possible
resolution for your printer. An EPS file may print faster than other graphical
representations.
Encipher, encrypt~ Shifrimi- prkthen mesazhin me tekst t hapur n form t

pakuptueshme- kriptogram, me ndihmn e tekniks s caktuar kriptografike.
Encoding~ protokol me an t cilit t dhnat barten ose ruhen nga nj medium.
DEcryption~ Deshifrimi~ procesi i transformimit t kriptogramit pr qllim t
prfitimit t mesazhit origjinal
Encryption~Shifrimi-proces i fshehjes s informacionit me modifikim t tyre me
ndihmn e funksioneve matematikore t njohur vetm pr marrsin dhe dhnsin.
Shifrimi siguron informacionin i cili bartet npr medium t pasigurta t cilave nuk
mund tu besohet. Shih security.
Encryption~A way of making data indecipherable to protect it from unauthorized
viewing or use.
Endec(encoder/decoder) nj pajisje q merr t dhna dhe sinjalin e clock-it dhe i

kombinon ose kodon ato duke prdorus skemn e kodimit n nj sinjal pr bartje ose
ruatje. E njeta pajisje m pas gjithashtu i ndan ose i dekodon t dhnat dhe sinjalet e
clock-ut gjat pranimit ose operacionit t leximit. Nganjher quhet dhe seperator i t
dhnave(data seperator)

End user ~prdorusi, shfrytzuesi- person q shfrytzon mikrrokompjuterin ose ka
qasje n nj kompjuter m t madh
Enhanced metafile (EMF)~A device-independent rendering of a print job that is
much faster to produce than a device-specific rendering.
Enter [entr]~hyj.
Enter bookmark name[entr bukmark neim]~fut emrin e shenjs s faqes.
Enter Graphic number[Entr Grafik Nambr]~Fut numrin e grafiks.
Enter page Number [Entr peixh nambr]~Fut numrin e faqes
Enterprise computing~ informatik e ndrmarrjes~sistem n t cilin shfrytzuesi
n rrjet t kompjuterve n nj organizat mund tu qaset resusreve t qasshme n nj
organizat
Entopy~entropia- n teorin e informacionit, masa pr sasin e informacionit t ciln e
drgon burimi, t ciln e lshon kanali ose e cila pranohet n marrs.
Entry[entri] ~Madhsi hyrse -informacion i shkruar n nj libr
referenc libr i llogarive apo sistem kompjuterik
Enumeration~The process by which, during startup, the operating system
identifies Plug and Play devices by creating unique device IDs and
reporting those IDs to Device Manager.
Envelope [Envelp]~Zarf, mbshtjells.

Environment [Invairnmnt]~Mjedis, rrethues.
Environment Variables~ Variablat e mjedisit-variabla, si jan rrugt krkuese
me informacione t cilat jan t qasshme programorve dhe batch fajllave mbi
astin e mjedisit t sistemit operativ.
EPROM shkurtes nga Programmable erasable ROM kujtes gjysmprquse e
parapar kryesisht vetm pr lexim, por sipas nevojs prmbatja e shkruar mund t
fshihet me rreze ultravjollc(ultraviolete), ndrsa programi i ri shkruhet n mnyr
elektrike.
Equivalence~Ekuivalenc-operacion logjik q merr vlern true nse t dy
operandt kan t njetn vler, ndryshe False
Ergonomic~prshkruan dika q sht e konstruktuar dhe q mban llogari pr njerin
q e prdor at (describing something which is designed to take into account the
human who is to use it)
Ergonomics~ studimi i faktorve njeri q kan t bjn me kompjuterin
Equalization~ ekulizer ,korigjues, barazues- nj qark i kompenzimit q sht i
konstruktuar n modeme q t neutralizoj(korrektoj) deformimet q q i fut linja
telefonike. Prdoren dy tipe: ekulizer fiks (compromise) dhe equalizer q i
adaptohen kushteve t kanalit(adaptive). Modemt t kualitetit t mir prdorin
ekulizer adaptive
Ethernet- Data link Layer(shtresa e lidhjes s t dhnave), tip i protokolit t rrjets,
standard pr rrjetn lokale e zhvilluar me 1970 nga Bob Metcalf n korporaten Xerox
dhe e nnshkruar vrtetuar nga IEEE.{sht njri prej protokolleve m t vjetra n
LAN komunikimet t industris PC .Rrjetet Ethernet prdorin protokollin detektim e
prplasjeve(collision-detection) t menaxhojn me lidhjen . Ethernet implementon
metodn e qasjeve t shumfishta n princip t bartsit me detektim t kolezionit
(CSMA/CD) pr menaxhim t qasjeve t shum kompjuterve n t njjtn rrjet. Ky
standard prkrah(mbron) shfrytzimin e ethernetit prej cilit do tip t mediumit,
prfshir dhe emitimin pa tela. Standardi ethernet punon n shpejtsin 10 megabit n

sekond . Ethernet i shpejt(Fast ethernet) punon n shpejtsin 100 megabit pr
sekond. N koht e fundit kemi edhe 1Gbps(giga-Ethernet) Shih data link layer.
Ethics~Etik-standarde t sjelljeve morale.
Even page[Ivn peixh]~Faqe ift.
Every Page [Evri peixh]~do faqe.
Exapt ~Exapt- gjuh pr programimin e makinave vegla me kontroll numerike.
Excel [iksel]
exception handling~An event that occurs as a program runs and that requires
software outside the normal flow of control to be run.
Exchange~Kmbim- aplikacion i Microsoft-it pr mesazh. Kmbimi implementon

mail application programin interface (MAPI) dhe protokoll t tjer pr drgim t
mesazheve, si jan POP, SNMP dhe drgim t fakseve q t siguroj servil fleksibl
pr formim dhe pranim t mesazhit.
Exclusive or,EOR,XOR~ OSE ekskluzive operacioni logjik i cili jep vlern true
kur dy vlerat hyrse jan t ndryshme
Execute~ekzekutoj- prdorimi i ndonj programi nga ana e kompjuterit.
Executive program~Program ekzekutues- program i menaxhimit pr sisteme t
vogla t kompjuterit, posarisht pr mikrrokompjuter q shrben pr menaxhim t
proceseve; 2. Emri i vjetr supervizor.
Executive support system(ESS)~ gjithashtu njihet edhe si executive information
system(EIS) sht nj sistem i leht pr prdorim q i prezenton informacionet n
form shum t lart t sumarizimit . u ndihmon top-level menagjerve ti mbikqyerin
operacvionet dhe zhvillimin e planeve strategjike. Nj ESS kombinon t dhnat e
mbrendshme nga TPS dhe MIS me t j dhnat e jashtme
Exit wordoerfect ?[Eksit urdprfikt]~t dilet nga Uordprfekti?
Exit[Eksit]~Dalje
Expanded memory~Kujtes e zgjeruar- sht e menduar pr ndihm t
mikroprocesorve m t vjetr q nuk mund tu qasen mbi 1M. Expanded memory
sht grup qeliza specifike t kujtess deri 32M q ekziston jasht kufirit 640K t
DOS-it. Kshtu q kjo prdoret prkosisht nj pjes t kujtess s rezervuar n
hapsirn ndrmjet 640K dhe 1M dhe switches it with information from island
Expand All [ikspend oull]~Hap gjithka

Expansion~zgjerim-shtim i aftsive ekstra ose veorive shtes .
Expansion board~pllaka zgjeruse-pllak me qarqe t stampuar q mund t vendoset
n kompjuter pr dhnje t ndonj funksioni shtes
Expansion slots~ Fole pr zgjerim- hapsir rezerv n pllak n e sistemit t nj
kompjuteri n t cilat me pllaka pr zgjerim mund t pajiset
Expansion slots and boards~kompjutert dallohen me arkitekura t ndryshme.
Makinat q kan arkitektur t mbyllur(Closed architecture) jan t prodhuar n at
mnyr q shfrytzusi nuk mundet leht t shtoj ndonj pajisje t re. Shumica e
kompjuterve kan arkitektur t hapur(open architecture). Kjo i mundson
shfrytzuesit t zgjeron sistemin e tij duke i ndrfutur pajisje opsionale t njhohura
si pllaka pr zgjerim(expansion boards). Pllakat pr zgjerim njihen dhe si plug-in
Board, controller cards, adapter cards , ose interface cards. Expansions boards
vendosen n sn folet(slotet) brenda njsis s sistemit. Poret n pplaka lejojn kabllat
t lidhen nga pplakat pr zgjerim n pajisjet jasht njsis s sistemit ( system unit).
Shih: memory expansion boards, network adapter cards, SCSI, PC cards

Expection~Prjashtim- gabim gjat ekzekutimit t programit pr shkak t cilit
ekzekutimi i m tutjeshm i programit bhet i pakuptimit.
Expert system~ Sistem ekspert- program kompjuteri i cili n baz t informacioneve
t ruajtura t ekspertve nga lmi e caktuar(rregulla, njohuri etj) i ndihmon
shfrytzuesin pr gjetjen e informacioneve t nevojashme; prdor metodat e
inteligjencs artificiale.
Explorer~ shelli i nnkuptuar pr windows 98 dhe windows 2000. exploreri
implementon paradigmen fleksibile t objekteve n desktop , e jo paradigmen e t
programit t menagjerit q sht prdor n verzionet e ma reja t windowsit.
explorer (Explorer) bar~In Internet Explorer, a way to browse through a list of links
while displaying the pages those links open in the right side of the window.
Exponent~Eksponent- 1. fuqia, numri me t cilin fuqizohet baza; 2. numri me t

cilin ngrite n fuqi baza n paraqitjen me pik t lvizshme, quhet dhe karakteristika
ose eksponent zhvendoss.
Extended capabilities port (ECP)~A port that provides high-speed printing
Extended memory~ Kujtes e adresushme direkt prej procosorit dhe sht e e
prdorshme n shumicn e mikrroprocesorve t intelit (ose kompatibll) 286, 386,
ose 486. Kjo prfshin qasjen direkte n kujtes mbi 1M vetm pr procesort n
modin e mbrojur t operacionit (Processors protected mode of operation). Disa
programe mund ta prdorin Extended memory (p.sh Windows) dhe disa jo.
Extended partition~ particion jo bootable i DOS-it q prmban DOS vllimet. Q
nga DOS v3.3 , programi FDISK i DOS-it mund ti krijoj dy particione q i shrbejn
DOS-it: i zakonshmi, particioni butabll ( quhet particion primar) dhe tjetri particioni
shtes, i cilli mund t prmbaj deri 23 vllime nga D: deri n Z:
Extended industy standard architecvture (EISA)~ standard i magjistrales 32 bitshe

e zhvilluar nga nnt kompanive prodhues t kompjuterve IBM kompatibll
.
External schema~ pamje e lejushme e prdorusit i t dhnave n nj baz t t

dhnave
External crystal (XTAL)~ Kristal i jashtm- shenja e pikave kyse n qarkun e
integruar n t cilat lidhet kristali kuarcit i cili shrben pr stabilizimin e frekuencs
p.sh t takt gjeneratorit
External iterrupt~ Ndrprerje e jashtme- ndrprerje e cila shkatohet me sinjal nga
tabela e komandimit , nga ora e sistemit ose nga ndonj kompjuter tjetr.
External storage~ Kujtesa e jashtme- kujtesa t cils procesori mund tu qaset vetm
prmes kanaleve hyrje/dalje , p.sh njsia e diqeve njsia e shiritit magnetik
-F-
Facsimile~ Faksimil- bartje e fotografis, vizatimit, diagramit, hartave gjeografike etj
me ndihmn e kanaleve komunikues me prdorim t pajisjeve analoge ose digjitale.
Facsimile machine ~nj makin e cila bn transmetim elektronik t dokumente
npr linjat telefonike.
Failure~dshtim, prishje- kushti pr t cilin komponenta, pjes e pajisjes ose pajisja
nuk sht n gjendje t kryen funksionet e parapar.
FALSE~e rreme
FAQ~Shkurtimi i Frequently Asked Questions (Pyetje t shpeshta). Lista e pyetjeve
dhe prgjigjeve t shpeshta t gatshme n linj n prgjigje t krkesave t
informacioneve mbi nj aplikim ose nj teknologji nga ana e prdoruesve. Kshillohet

leximi i tyre para se t kontaktoni me telefon ose me post elektronike Shrbimin e
Mbshtetjes Teknike pr Klientt pasi zgjidhja e problemit t hasur mund t jet n
kt list.
FAT file system~A file system based on a file allocation table, maintained by the
operating system, to keep track of the status of various segments of disk space used
for file storage.
FAT32~An enhancement of the File Allocation Table file system that supports large
drives with improved disk space efficiency.
File Allocation Table (FAT)~An area on the disk (floppy or logical drive) set aside
to reference file locations on that disk. The table is a chain identifying where each part
of a file is located. It acts similarly to a table of contents for a book.
File Control Block (FCB)~A small block of memory temporarily assigned by a
computers operating system to hold information about an opened file.
Fault Tolerance~ Toleranca e gabimit- cila do metod e cila pengon ramjen e

sistemit, ashtu q toleron gabime t ve anta , zakonisht n redundantititetin e
harduerit.
Fax~1. Facsimile machine 2. dalja nga nj facsimile machine.
Fax board~nj kartel elektronike(adapter) q mund t vendoset n kompjuter dhe t
lidhet pr linjat telefonike pr kopjimin(prsritjen) e funksioneve t Facsimile
machine direkt nga kompjuteri.
Fax modems~ Faks modem- modem special, sht harduer i cili mundson bartjen
dhe pranimin e faksimileve. Shih: shih modem, Exchange.
FDISK. Emr i programit pr particon t Disku q prkrahet nga dissa sisteme

operative pr krijimin e Master Boot record(MBR) dhe ndarjen e particioneve pr
sistemet operativ q do t prdorim.
Feadback ~Lidhje e riveprimit- kthim i nj pjese t sinjalit dals t makins ose t
sistemit n hyrje, me t cilin realizohet prcellja e funksionimit dhe ndrmrrja e
aksioneve konkrete.
Feasibility stady~ Studim i realizushmris- krkimi n fillim t sistemit t
projektimit t sistemit me t cilin identifikohen natyra dhe brezi i problemeve pr
caktim t gjass, hargjimit dhe kohs s nevojshme pr zgjidhje t suksesshme n
kuadr t kufizimeve t prcaktuara.
Feature~Veory, tipare-lehtsira q sigurohen nga n aplikacion.
Ferrite core~ Brtham ferit- unaz e vogl nga materiali feromagnetik q mund t
bart nj bit t magnetizuar n njrn nga dy gjendjet e ndryshme.
Ferrite~Ferit- material feromagnetik i sintetizuar i cili prdoret pr brthama
magnetike.
Fiber Distributed Data interface (FDDI)- Data link layer i cili implementon dy
token ring rotiroues n shpejtsin 100 MB pr sekond. FDDI ishte nj standard i
popullarizuar pr lidhje t rrjetave n kolegje dhe rrjeta mertopolitske, pasi mundson
lidhjet t largta digjitale n shpejtsi t mdha, por ATM i zavenson FDDI n shum
aspekte. Shih: Asynchrous transfero mode , data link layer.
Fiber distributed data interface (FDDI)~A standard for high-speed fiber-optic
LANs.

Fiber-optics~tranmetimi i t dhnave duke prdor kabllot t prbr prej fijeve optike
pr m mire se t bhet me kabllo bakri.
Fiber-optic cable~ kabel me fije optike-kabel special pr bartje t dhnave i
ndrtuar prej tubit t qelqit ose plastiks q sht imun n interferencat elektronike, t
dhnat q barten n fije optike jan form t impulseve t drits. Fiber-optic cable ka
kapacitet t bartjes 26000 her se twisted pair.
Field[fi:ld]~ fush-nj element i t dhnave prbhet nga nj numr i karakterve ose
bajtave pr t formuar numr ose emr ose nj adres
File [Fail]~Skedar, fajll, datotek-sht nj bashksi e t dhnave t regjistruara n

nj emr dhe prbjn nj entitet q n strukturn e t dhnave paraqet element t
ve ant; bashksi e t dhnave q ruhen n ndonj vend tjetr prej kujtess RAM.
File~informacioni q mbahet n disk ose dikset n mnyr t ekzistoj dhe mtej pr
ekzekutimin e nj programi. Fajlli mund t mban t dhna , programe, tekst ose
ndonj inforamcion tjetr
Files~ Fajllat- varg t dhnash t vendosur n pajisjen masovike kujtese t
identifikuar me ndihmn e direktoriumit i cili prmban emrin, atributet e fajllit dhe
lokacionin fizik t fajllit n volum.
Files~ Pr t kuptuar si punohet me fajlla don t thot t kuptosh organizimin e t
dhnave (data organization), fushat els (key fjelds), batch versus real_time
processing, master versus transaction files dhe file organization.
File label, file descriptor~Etiketa (llabella ) e fajllit- lloj i identifikatorit t fajllit,
regjistrimi i par ose blloku i par i fajllit i cili ka format standard dhe prmban t
dhnat themelore mbi fajllin
File allocation table (FAT)~Tabela pr ndarjen(shprndarjen) e fajllave, tabela e
lokacionit t fajllave-nj tabel q ndodhet n skaj t diskut dhe thot se cillat sektor
iu jan ndar secilit fajll dhe n far renditje.Disa nga sektort n gjurmn 0 t
diskut, t cilt tregojn lokacionin e fajllave n disk; Fajll sistem t cilin e prdor MS-
DOS dhe i cili sht i qasshm edhe sistemeve operativ t tjer., si jan Windows (t
gjith versionet), OS/2 dhe Macintosh. FAT sht br si nj standard i
kompatibilitetit pr kujtesa masovike, pr shkak t thjeshtsis dhe t
kuptueshmris. FAT ka disa karakteristika pr tolerim t gabimeve dhe mund t
dmtohet me prdorim normal gjat kohs. Shih: File sistem.
File allocation table 32 (FAT32)-FAT32 sht fajll sistem t cilin e prdor
Windows98 dhe Windows 2000. Ky sht nj version standard i FAT fajll sistemit i
cili mundson shfrytzim t drajveve shum t mdha dhe efikasitet t depozitimit t
t dhnave.
File Atributes~ Atributet e fajllit- bitt depoziotohen zbashku me emrin dhe
lokacionin e fajllit n direktorium dhe tregojn statusin e fajllit si jan Archived( i
arkivuar) Hiden(i fshehur), Read-Only( vetm pr lexim) etj. Sisteme operativ t
ndryshm prdorin atribute t ndryshm t fajllave q ti implementojn servilet si jan
ndarja, kompresimi dhe siguria.
File encription~kriptimi(shifrimi) i fajllit-metod e sigurimit ku me ndimn e nj
algoritmi t dhnat skremblohen(scramble) para se t shkruhen n disk pr t
parandaluar prdorues t pa autorizuar ti lexojn t dhnat direkt nga disku
File name [fail neim]~Emri i fajll-it(skedarit)
.
File organization~ Organizimi i fajllit- struktura e fajllit n kujtesn e jashtme,
komponenta e regjistrimeve(rekorderve), struktura e regjistrimeve dhe mnyra e

vedesojes dhe qasja n regjistrime(rekorede). Organizimi i fajllit mund t jet tre tipe:
sequential, direct dhe index sequential sequential, direkt dhe index sequential
File not found [Fail not found]~Fajl-i(Skedari) nuk u gjet.
File recovery~ restaurim i fajllit- teknik e ndreqjes dhe rindrtimit t fajllave t
cilt jan t dmtuar ose jan t vendosur n klaster t prishur.
File system~ Fajl sistem-komponeneta softuerike e cila menaxhon me depozitimin e
e fajllave n pajisjet masovike kujtese duke siguruar shrbime n krijimin e , leximin
shkrimin dhe fshirjen e fajllave. Fajllat e sistemit vendosin bazn e renditur t t
dhnave me fajlla n pajisjen masovike kujtese, e cila quhet volum dhe i cili prdor
hierarkin e direktoriumeve pr organizim t fajllave.
File Transfer Protocol (FTP)~ protokoll pr bartje t fajllave- nj protokoll i
thjesht interneti i cili bart komplet fajlla me servert FTP n klient i cili ekzekuton
programin Klient FTP. FTP siguron metod t thjesht pa prdorimin e koks pr
bartje t fajllave ndrmjet kompjuterve, por nuk mund t kryen funksionin e
krkimit. Duhet t dini URL FTP serverin n t cilin duhet t lidheni. Shih: Internet,
Uniform Resource Locator; FTP file transfer protocol . Port 21
Find [faind]~gjej.
Find next[faind nekst]~Gjej tjetrin[sipas radhs]
Find What [Faind uot]~far t gjej
Firewall~Software i prdorur pr t ndaluar hyrjen e paautorizuar n nj rrjet t
kompjuterit.
Firewall~A system or combination of systems that enforces a boundary between two
or more networks and keeps hackers out of private networks. Firewalls serve as
virtual barriers to passing packets from one network to another.
Firmware-softueri i cili vendoset permanent n kujtesn e pandryshueshme t

ndrtuar n kompjuter q ta siguron BIOS-in dhe procedurn Bootstrap pas tij.
Kompjutert e thjesht mund ta ken t tr sistemin operativ t ndrtuar n firmver.
Firmware~Firmver-softuer i sistemit(pjes e softuerit sistemor) t ciln prodhuesi e
drgon me sistem, zkonisht n kujtesn fikse(ROM).
Fixed [fiksd]~T caktuara, t fiksuara.
Fixed point~Presja fikse, pika fikse- notacioni i paraqitjes t numrave real n t
cilin pozicioni i presjes sht gjithmon fiks; presja(pika) e lvizshme
Fexed-frequency monitor- monitor me frequenc fikse- monitor i cili mund t
operoj n nj rezolucion dhe shpejtsi t specifikuar t freskimit.
Flag, indicator~ Indikator- 1. variabla e cila shrben pr ruajtjen e ndonj gjendje
ose kushti n program; 2. regjistr ose pjes i regjistrit i cili prcjel rezultimin t
ndonj kushti ose ngjarje; 3. tregues drite i ndonj gjendje ose kushti
Flicker[flik(r) ]~n ekran, rritja dhe zvoglimi rapid i ndriimit
Floating point~ Presje e lvizshme- notacioni pr paraqitjen e e numrave real, varg i
bitave q karakterizohen me pjest si n vazhdim: parashenjn, eksponentin
zhvendoss dhe mantisn; vlera e numrit e barabart me prodhimin e mantiss me
partashenj dhe numrit; 2. fuqizimi i eksponentit zhvendoss t zvogluar pr
zhvendosje presja fikse.
Floating-point representation~Paraqitja me presje t lvizshme- mnyr e
shkrimit t numrave decimal me iftin (m,e) me domethnien x=m x=m*b(e-k), ku
b sht baza e sistemit numerik n shfrytzimpr prezentim, m mantosa , e eksponenti
zhvendoss , ndrsa k zhvendosja

Flops~Flops- shkurtes nga floating-point operations per second- mas e fuqis
procesuse t kompjuterit, numr i operacioneve me pik(presje) t lvizshme t cilat
mund t i ekzekutoj pr nj sekond.
Flopy Disk- Medium i par i kujtess masovike i nxjerrshm. Zakonish 1.44 Mb t
dhna t cilt vendosen n mnyr magnetike n nj shtres t holl t thrmiave t
prej hekuri dhe t vendosur n mbshtjellse mbrojtse plastike. Pasi flopi disku
ekziston m gjat se Hard Disku drivet, shum kompjuter startojn sistemet operative
nga disketat flopy. Shih: Mass storage Drive.
Flopy drive [flopi draiv] ~Mekanizm Fleksibil, njsia e diskets-
Flowchart~ Algoritm-nj teknik q prdoret n programin e strukturur n
dizajnim t programit-nj diagram ose sekuenca t hapave q prezentojn zgjidhjen e
nj problemi. Shigjetat prdoren pr t treguar sekuencat e ngjarjeve
Flowchart~ Diagram i rrjedhs, skemat algoritmike - paraqitja grafike e
definicionit, analizs ose metods t zgjidhjes s ndonj problemi(alogritmi), n t
cilin prdoren simbolet pr paraqitjen e pajisjeve, dhe rrjedhs s operacioneve , t t
dhnave ose materialit, dhe linjave me shigjeta pr paraqitje t lidhjeve ndrmjet
komponentve.
Follow up Ndjekje pas
Font [font]~ fondi i karaktereve
font mapping~Matching screen fonts to printer fonts.
Font style [Font stail]~Stili i fonteve

Footer [Futer]~ N fund (Fundor).
Footprint~nj sasi t tavolins ose dyshems q ze kompjuteri
Force odd/Even Page [Fors od/ivn peixh]~Detyro (cakto me detyrim)faqen tek ose
ift.
Foreground~prshkruan proceset me prioritet t lart me prfshirjen ndrkomunikus
(interacttion) t prdorusit , n nj mjedis q lejon detyra n backgound. shih
background
Form view [form vju]~N trajt formulari
Formal gramar~Gramatik formale- bashksi e caktuar(diskrete) e rregullave t
forms s caktuar pr prshkrimin e gjuhve formale; gramatika formale m e njohur
sht e omskit.
Formal language~ Gjuh formale- secila nnbashksi V* e t gjith vargjeve t
gjatsis diskrete mbi ndonj bashksi diskrete V, me fjalor ose alfabet t gjuhs
formale.
Formal logic~Logjik formale- studimi i strukturs dhe forms s fjalis pa marr
parasysh n natyrn dhe kuptim t saj.
Formal theory~ Teoria formale, sistemi formal-paraqitja dhe studimi i ndonj
lamie t njohurive ose teoris s matematiks n mnyr t rrept(strikt) formale;
definohet nga bashksia fillestare e simboleve , bashksis s aksiomave dhe t
rregullave t realizimit.
Format~ Format- proces i pregaditjes s pajisjes masovike kujtese pr shfrytzim
me fajll sistemin. N t vrtet ekzistojn dy nivele t formatizimit. Formatizimi i
nivelit t ult shrben pr shkrim t bitve q i prdor hardueri pr kontroll t
pajisjes s kujtes n struktur sektor dhe gjurm n disk. Hardueri pr kontroll
krkon kt format dhe sht i pavarur nga fajll sistemi. Formatizimi i nivelit t lart
krijon strukturn e fajll sistemit si sht tabela ndarse dhe direktoriumi Root n
particion dhe kshtu krijohet volumi. Shih: Mass Storage Device, Volume.

Format~Format- rradha dhe madhsia e fushave t dhnave n ndonj medium.
Formatting [Formmeiting]~Formatizimi- pregaditja e diskut n mnyr q
kompjuteri t mund t shkruaj-lexoj n te. Formatizimi e kontrollon diskun pr
defekte si dhe e konstrukton nj sistem t organizimit t t dhnave n te q quhet file
system. Gjithashtu quhet dhe initializing.
Formated capacity~ Kapaciteti i formatizimit- numri total i bajtve q mund t
vendosen n disk pas formatizimit t tuj. Kapaciteti efektiv i diskut.
Formula [formjul] ~formula
Formula translator [formjul Trensleitr]~prkthyes i formulave
Forward [forurd]~prpara.
Forward error corection~ Korreksion i prparm-korreksion i gabimeve n bartjet
n largsi q realizohet me shtimin e t dhnave redudante t cilat mundsojn q disa
lloje t gabimeve t zbullohen automatikisht dhe t korigjihen.
FORTRAN~Fortran- shkurtes nga formula transaltor- gjuh e lart programimit
q shrbente pr llogaritje matematikore ; versioni 77 kishte t gjitha strukturat e
kontrollit pr programim t strukturuar.
FORTH~ Forth- gjuh e lart e cila ekzekutohet me prdorim t stekut; veori
kryesore e formatit sht mundsia q vet shfrytzuesi t bn zgjerim t gjuhs me
difinim t instruksioneve t reja.
Frame~ n grafikn kompjuterike, nj imazh n nj sekuenc q ndrton n
animacion. N komunikim sinkron, paketi i informacionit q transmetohet si nj njsi
nga nj pajisje n nj tjetr.
Frame [Freim]~, Freim ,korniz, ram-struktur e t dhnave t ciln e prdor

pajisja harduerike e rrjets pr barje t t dhnave ndrmjet kompjuterve. Frame
sht nj term pr komunikim t t dhnave pr nj block me t dhna me
informacionet pr kok (header) dhe bisht (trailer) t bashkangjitur. Informacionet
tjera shtes t freim zakonisht jan numri i freimit, madhsia e bllokut me t dhna,
kode pr kontroll t gabimeve, dhe indikatort pr start/ stop. Freimet jan kuverte prej
paketeve t t dhnave t cilat u mundsojn t jen t adresuar n kompjur t
ve ant n rrjet n medium me ndarje kohor. Shih : Ethernet, Fiber Distributed
data interface, token ring.
Frame-graber~rrmbyes i freimit- nj pajisje pr e marrjen e vido imazheve t
palvizhme dhe shndrrimin e saj n form digjitale dhe q mund t shihet n ekranin
e kompjuterit. Me kapjen e nj sekuence t fotografive t pa lvizhme . kjo mund t
krijoj fotografi t lvizhme efikase.
Frame~kuadr-nj fotografi komplete n regjistrimet video dhe t filmit. Nj video
kuadr prbhet prej dy fushave t grshtura prej secils nga 525
linjave(rreshtave)NTSC ose 625 linjave (PAL/SECAM) q ekzekutohen 30 kuadra
pr sekond(NTSC) ose 25 kuadra pr sekond (PAL/SECAM)
Ftit i cili mirmban listn e kompjuterve dhe seviset e qasshm n rrjet. Master
Browser siguron kt list. Backup krkuesi distribuiron rezultatin e shrbimeve t
tija t krkimit n grupn punuese, ose domen. Shih: Master Browser
Frame~In broadcast television, a single screen-sized image that can be displayed in
sequence with other slightly different images to animate drawings. For NTSC video, a
video frame consists of two interlaced fields of 525 lines; NTSC video runs at 30
frames per second. For PAL or SECAM video, a video frame consists
of two interlaced fields of 625 lines; PAL and SECAM video runs at 25 frames per
second.

Frame Buffer~ bafer i kornizs- pjes e kujtess grafike n t ciln imazhi i
ardhshm ruhet piksel pr piksel q duhet t paraqitet n ekran. Frame buffers
prdoren pr freskim t imazheve raster. Nganjher kto prfshijn dhe aftsi t
prpunimeve lokale. Thellsia e frame buffer sht numri i bitave pr piksel q
prcakton numrin e ngjyrave ose intenzitein q mund ta paraqes Pos ksaj , efektet e
tejdushmris(diapozitivi) kalkulohen n frame buffer. Shih: Z buffer. Rendering
Freeware~Software i mbrojtur nga ligjet mbi t drejtn e shumfishimit t vn n
dispozicion falas n Web nga autori. I ndryshm nga shareware.
Frequency division multiplex~ Multipleks frekuencor- form e multipleksit ku

secili sinjal i mesazhit modulon frekuenc tjetr bartse.
ftp( file transfero protocol)~ shrbim i internetit pr bartje t fajllave
FTP~File Transfer Protocol. The Internet standard high-speed protocol for
downloading, or transferring, files from one computer to another.
FTP site~ kompjuter n internet q lejon kopjimin e fajllave t tij.

Full [ful]~Trsisht.
Function~funksion- n nj spreadsheet , formula t vendosura n to q kryejn
llogaritje automatikisht
Functional Complete Set~ Bashksi e plot e funksioneve- bashksi i funksioneve
ndrprerse, m s shpeshti t atyre unar dhe binar, prmes s cilve mund t realizohet
cila do oft rrjet e ndrprersve.
Functions of an organization~ funksionet n nj organizat~ varsisht prej
shrbimeve ose produkteve q i ofrojn shumica e organizatave kan departmente t
specializume n pes funksione themelor. Kta jan accounting, production,
marketing, human resources dhe reserch
Functional key~ Tast funksional- tast i posaqm n tastier me t cilin aktivizohet
ndonj program ose ndonj komand.
Functional programming language~ Gjuh funksionale e programimit- gjuh n
t ciln njsit baz nga t cilat formohen konstruksionet e programit e prbjn
shprehjet t kompozuar nga thirrjet e funksioneve, e jo t urdhrave; gjuh nga kjo
grup sht LISP; nganjher kta gjuh quhen dhe gjuh aplikative.
Functional specification~ Specifikacion funksional- fakt jodykuptimsh pr t cilin
ndonj program ose modul duhet ta realizon, prshkrim i bashksis s operacioneve
q definojn hyrjet, daljet dhe pasqyrimin e hyrjeve n dalje.
Functional unit~ Njsi funksionale- njsia e cila paraqet ndon trsi funksionale ose
realizon ndonj detyr t caktuar; zakonisht komponent kryesore e ndonj pajisje
komplekse.
-G-
Game~Loj- 1. aktivitet i karakterit garues i cili zhvillohet sipas rregullave t
caktuara ; 2. detyrim ndrmjet veti( luft ndrmjet dy palve) me qllime t kundrta;
3. aktivitet qllimi i t cilit sht dfrimi ose argtimi ; video game
Gate, logical element~element logjik-qark elektronik i cili realizon ndonj funksion
logjik.
Gateway- kompjuteri i cili shrben si ruter, prkthyes i formatit, ose filtr sigurie pr
tr rrjetn.
Gateway~ nj pajisje e cila lidh rrjete t ndryshme dhe i kalon informacionet nga
njra n tjetrm . Nj gateway prkthen informacionet nga nj protokoll komunikues

t rrjetit t pare n t dytin para se t transferoj at. N TCP/IP nj Gateway i
nnkuptuar sht adresa ku Internet protokolli drgon paketet q jan t dizajnuar pr
rrjete t largta, ve nj shteg t ndryshm (different route) n rrjetn e konfigurume
destinacion.
Germanium~Germanium- element kimik, materiali i par gjysmprues i prdorur

pr ndrtimin e komponeneteve elektronike.
Galium arsenide~ Arsenid i galiumit- material gjysmprques i cili prdoret pr
ndrtimin e qarqve t integrura shum t shpejt dhe diodave t drits.
General [xhenrl]~T prgjithshme
General features of operatin systems~ Karakteristika t prgjithshme t nj
sistemi operativ-nj system operativ sht nj program kryesor i kontrollit i cili
kontrollon funksionet e sistemit kompjuterik si n trsi dhe punn e programeve
aplikative. T gjith kompjutert nuk prdorin t njtin system operativ. Si pasoj e
ksaj me rnd si sht qasja n sistemet operative q prdoren n modele t
veanta para se t zotrohet inicializimi pasi disa softuere jan t dizajnuar t
punojn nn kontrollin t sistemit operativ specifik. Disa sisteme operative jan t
adaptuar si standardeve industriale dhe kta jan t vetmit q duhet t vlersohen
pasi kan nj baz softuerike t mir . Arsyeja pr kt sht se k ta sht pi
softuerike jan t gatshm ti zgjerojn resurset n zhvillimin e paketeve aplikative
pr funksionimin e makinave nn kontrollin e nj sistemi operativ pr p rdorim t
gjer. Kostaoja e softuerit pritet t jet m i lir n kushte t tila si kostoja e
zhvillimit do t shp rndahet n n nj numr t madh t shfryt zuesve.
Kompjutert mainframe zakonisht prpunojn disa programe aplikative n mnyr
konkurente, dukeu kyqur(switching) nga nj ri n tjetrin, pr qllim t rritjes s
produktivitetit prpunues. Kjo sht e njohur si multiprogramimim (multi-tasking
sht n kontekst me mikrrokompjuter), i cili krkon system operative t fuqishm
q prmbajn aftsi pr planifikim t punve (Work scheduling) pr kontrollim t
komutimit ndrmjet programeve. Ky detyron leximin e t dhnave pr nj program
prderisa procesore sht duke br llogaritje n nj tjetr dhe sht duke shtypr
akoma n nj krejt tjetr. N nj mjedis shum prdorues nj system operativ
nevojitet ti kontrolloj operacionet e terminaleve me qasjet e bazuara n bashkndara
(shared) ku vet m nj prdorues mund tju qaset sistemi n nj qat t dhn. Sistemi
operatin ndan (allocate) kontrolin secilit terminal sipas rradhs. Systemet e tilla
gjithashtu krkojn nj system pr mylljen(lock) dhe hapjen e regjistrimit, p.sh.q t
parandalojn nj prdorues q prpiqet t lexoj nj regjistrim(record) ndrsa tjetri
po e azhuton(is updating) at. Prdorusit t par iu sht ndar kontrolli t shkruaj
n regjistrim(ose fajll n disa raste ) ndrsa prdurusve t tjer iu refuzohet qasja p
rderisa regjistrimi(rekordi) po azhurohet dhe t hapet(unlock). Disa mjedise operojn
n konkuren t modeve batch dhe real time. Kjo ka d.m.thanjen q puna n
prapasken,-Background punon me rutinat batch processing ndrsa puna n
parasken-foreground punon me operacionet real-time si jan rezervimet e ulseve
n ajroplan, rezrvimi i on-line i hoteleve, ose t materialit n magazin , etj.
Operacionet Real-time kan prioritet, dhe sistemi operativ i ndrpret operacionet
batch processing pr t punuar me pyetjet(enquiries) ose me azhurimet e fajllit. Faza
e batch processing realizohet n kohn e ndrprerjes s prkohshme-gjat transferit
n kujtesm sekundare. Pasi q operacionet real-time jan punuar, programi
ndrprer kthehet transferohet srisht n kujtesn e brendshme nga kujtesa e
jashtme. Dhe prpunimi rifillon nga pika restart. Sistemi operativ gjithashtu kopjon

n diskun e kujtess s jashtme gjendjen e sistemit real-time p r do disa
minuta(pika t kontrollit periodik) si mjet i zgjedhur i sitemitt rivendos gjendjen
e fillimit n ngjarjet e keqfunksionimit. Nj system operativ ruhet n disk dhe
sjellet(booted) n kujtesn e brendshme(RAM) ku duhet t jet resident gjat gjith
prpunimit kshtu q komandat jan t mundshme aty pr aty. Komandat e sistemit
operativ mund t ekzekutohen n vllimin e kujtess s brendshme t kompjuterit,
n kt rast vetm ajo pjes e sistemit operativ e cila m shpesh prdoret ruhet
Brenda ndrsa modulet e tjer lexohen n disk nse novojiten. Shum
mikrrokompjuter funksionojn n kontrollin e disk operation ssystem i njohur si
DOS.
General purporse register~Regjistr pr qllime t prgjithshme- regjistr n
procesor i cili mund t prdoret pr qllime t ndryshme,p.sh si akumulator, regjistr i
adresave, regjistr i indekseve, regjistr baz, regjistr pr ruajtjen e t dhnave etj.
Generations of programimin language or levels~ Gjeneratat e gjuhve t
programimit- ndarja e gjuhve t programimit sipas mundsis dhe nivelit t
programimit: 1. gjuht e makins(machine lamguages); 2. gjuht asemblerike
(assembly languages); 3. gjuht e larta t programimit ( gjuht procedurale) High-
level procedural languges ; 4. gjuht jo procedurale ( gjuht e nivelit shum t lart)
Problem-Oriented language 5. gjuht e intelengjencs artificiale(Natyral languages)
GIF , JPEG~ dy formate t fajllave(raster) pothuajse standard pr shkak t qasjeve
n World wide Web t cil mund t lexohen nga Windows, Macintosh dhe UNIX.
Kta formate t fajllave jan mjaft t komprimuar dhe se shpejt drgohen me post
elektronike. Dallimi kryesor sht prmbatja n ngjyra . Fajllat GIF jan t kufizuar
n 256 ngjyra ndrsa JPGE mund t prmbajn miliona ngjyra, gj q nuk d.t.thot se
JPGE jan m t mir. Fajllat GIF jan shpesh t vegjl dhe mund t prmbajn nj
prapavi t dukshme. Me softuer prkats pr prpunim grafik mund ta bni q GIF
fotografit t duken t pasura me ngjyra si dhe fotografit JPEG
Gopher~ program q ndihmon individve n internet pr qasje n ndonj kompjuter
tjetr n internet.
Gopher site~ kompjuter n internet q posedon menu q prshkruajn resurset e
mundshme dhe liket direkte n resurse.
Go to [gou tu] ~Shko te
Go to what [gou tu uot]~shko te far
GPSS~ shkurtes nga general purporse system Simulator, gjuh e programimit q
shrben pr simulim digjital t sistemit.
Grand Total [grend toutl]~Shuma e prgjithshme.
Gramar checker~ n word prpunim, vegla q identifikojn drejt fjalt n fjali dhe
gramatikn inkorrekte.
Graph~ Graf- 1. objekt i planifikuar i prbr prej bashksi pikash( nyjeve ose
degve) dhe linjave q lidhin kto pika(degt e grafit); shfrytzohet me rastin e
studimit t rrjetave dhe t qarqeve elektrike; 2. bashksi jo e fundme jo e zbrazt i
nyjeve bashku me bashksin e degve t cilat lidhin iftet e nyjeve.
Graphic [Grafik]~grafik, vizatim.
Graphics~ Krkimet kan treguar se njerzit msojn m mir kur informacioni
prezentohe vizualisht. Nj piktur vlen sa nj mij fjal. Ekzistojn tre tipe t
programve grafike: analitik pr analiz (analitical for analysis), prezentim pr
komunikim (presentation for communication), dhe vizatues pr ilustrime( drawing for
illustration) shih: analitical for analysis, presentation for communication, dhe drawing
for illustration

Graphics accelerator~Akcelatori grafik- i referohet pllaks( kartels) me akcelator
grafikd.m.th pllak e veant q prshtat grafikn intensive t mjedisit t shfrytzuesit.
Akcelatori grafik i kryen operacionet grafike n baz t instruksioneve q ia jep
procesori i kompjuterit. Procesori i kompjuterit i ndan operacionet grafike dhe ia
drgon akcelatorit s bashku me udhzimet(instruksionet) si kryhen operacionet
grafike
Graphic programming language~ Gjuh grafike e programimit- gjuh n t ciln
programet formohen n mnyr interaktive me prdorim t tekniks grafike; logjika e
strukturs s kontrollit, vendimmarrjes, puna me bazave t t dhnave, rregulla t
prpunimit etj shprehen prmes diagrameve.
Graphical character~ Shenja grafike-shenja e cila mund t paraqitet grafikisht,
d.mth mund t shtypet, prfshir dhe shenjn pr hapsir.
Graphical data~T dhnat grafike- t dhnat e paraqituara me ndihmn e grafiks
dhe vizatimeve
Graphical Device Interface (GDI)- program interfejsi dhe serviseve grafike q jan
t siguruar pr WIN32 dhe shrbejn pr interaksione t programit me pajisjet
grafike, si jan Ekran ose shtypsi. Shih: Programming interface,WIN32.
Graphical input~ Hyrje grafike- futja intergrafike e t dhnave grafike me ndihmn
e lapsit ndri ues ose t tabels grafike(tablet)
Graphical kernel system~ GKS standard- ISO standardi pr hyrjet/daljet grafike.
Graphical printer~ Shtyps grafik- shtyps matricor i cilli mundson kontroll t
shtypjes t secils pik posarisht n letr.
Graphical User Interface (GUI)- program shell(nj tip i programit interface) i
kompjuterit i cili paraqet pajisjet masovike kujtese , direktoriume dhe fajllat si objekte
grafike n ekran q i mundsojn prdorusit t zgjedh komanda dhe funksione.
Kursori i cili udhhiqet me ndihmn e pajisjes treguse , si sht miu, manipulon
objektin. Ikonat t cilat mund t hapen n dritare pr prezentin e t dhnave q
prmbahen n objekt n t vrtet paraqesin objekte Interfejest e tilla jan gjithnj dhe
m shum n sistemet operative t kompjuterve PC. Shih: Shell, Explorer.
Graphics Device Interface (GDI)~The graphical system that manages what appears
on the screen and provides graphics support for printers and other output devices. One
of three core components in Windows 98.
Graphics Interchange Format (GIF)~A computer graphics file format developed in
the mid-1980s by CompuServe for use in photo-quality graphic image display on
computer screens. Now commonly used on the Internet.
Greek Math symbols [Griik Meth simbols]-Simbolet(Shenjat)Matematike greke

Grey Shading [grei sheiding]~hijezim gri.
Grid [Grid]~rrjet Vijash
Gridlines [Gridlajns]~Rrjet vijash.
Groups- Grupat- Entitete sigurie natr t t cilve jan shfrytzuesit, dhe qllimi i
s cilve sht dhnia e nj numri t madh t grup lejeve shfrytzuesit. Me
menaxhim me lejet e pr grupe dhe ndarjen e shfrytzuesit gups , e jo ndarjen e
lejeve shfrytzuesve, administratort pr siguri mund t ken kontroll koherent mbi nj
mjedis t madh t siguris.Shih: Permissions, accounts, Security.
Grup identifiers~ Identifikatori i grups.- identifikator i siguris i cili prmban
varg t lejeve t gups s caktuar. Kur urdhri(akont) shfrytzuesit pjes e grups,
identifikatori i grups i bashkngjitet (shtohet) identifikatorit sigurues t atij

shfrytzuesi dhe me te shfrytzuesit individual iu jepen t gjitha lejet q ka ajo grup.
Shih: Security Identifiers, Accounts, Premission.
Groupware~softuer q lejon dy ose m shum njerz n rrjetn komunikuse t
punojn n t njetin dokument n t njetn koh
Guest computer Kompjuteri musafir ( q merr t dhna
Gutter [Gatr]~hapsir e pjess s pashkruar nga ana ku lidhet faqja n tekst
-H-
H/P/V/C hacking/phreaking/virii(shumesi i virus)/crypto
Hacker~ person i cili merret me qasje t pa autorizuar n sisteme kompjuterike pr
argtim osa sfidim.
hacker ~ nje person qe infiltrohet dhe eksploron kompjutera te ndryshme per te
vetmen arsye qe te shpalosin dijen e tyre.
Half adder~ Gjysmmledhs- rrjet e ndrprersve ose qark i integruar me t cilin
paraqitet pjes e mbledhsit dhe ka dy hyrje pr mbledhje dhe dy dalje q prezantojn
shumn dhe bartjen
Half duplex~ Gjysmdupleks- kanali i komunikimit i cili paraqet pr dhnje ose
pranim , po jo t dyjat n t njetn koh.
Handle~1. n interfejsin e shfryrtzuesit, nj interfejs q i shtohet nj objektit q i jep
aftsi lvizjes, madhsis, riformime dhe funksione t tjera q i prkasin nj objekti .
2. n programming, nj pointer n nj pointer q sht , nj token q lejon nj
programi qasje t njmend resource
Handshaking~Bartje e harmonizuar, procedur e kmbimit t sinjaleve

kontrolluese dhe harmonizimi i puns me rastin e komunikimit t dy pajisjeve
Handshaking logic~ interfej digjital n t cilin dhnsi dhe marrsi i t dhnave i
kmbejn sinjlet BUSY/READY ( zn/ gati) pr sigurim t bartjes(transferit) t
dhnave.
Hard disk drives(HDDs)~Njsia e hard diskut- pajisje kujtese masive n t ciln
shkruhen dhe lexohen informacionet digjitale n mnyr magnetike me disqet q
rrotullohen rreth kokave t lvizshme. Hard disk drajvet jan preciz t radhitur dhe
nuk mund t largohen. Hard disk drajvet jan mnyr e lir pr depozitim permanent
t t dhnave giga-bajtsh kompjuterike. Pos ksaj hard disk drajvet jan depo e
softuerit t instaluar n kompjuter.shih mass strage device.
Hard-Drive [hardn draiv] mekanizm solid.
Hardware [harduer] e hekurt
Hardware~ hardueri i nj mikrrokompjuteri konsiston n pajisje pr futjen e t
dhnave, prpunimin, ruatjen, daljen dhe komunikimin e t dhnave input devices,
system unit, secondary storage , output device dhe Communication devices.
Hardware interupt~shih interrupt
Hardware Abstraction Layer (HAL)~ Servis i Windows-it 2000 i cili sigurn
shrbimet themelore t hyrje/dalje-ve, si jan Tajmert, ndrprerjet, menaxhimin e
sistemit shumprocesorik pr harduer t kompjuterit. HAL sht drajver pr qarqe n
pllakn am i cili i mundson sistemit operativ Windows 2000 ti trajton familje t
ndryshme t kompjuterve n mnyr t njejt. Shih Driver, Service, Interupt Request.
hardware tree~The hierarchical representation of all the buses and devices on a
computer
Hashing~ program q prdor operacionet matematike ti konverton vlerat numerike t

fushave els n adres t veant kujtese.

Hazard~Hazard-mundsi e shkaktimit t gabimit me rastin e proceseve kalimtare n
qarqet digjitale , n rrjetat e ndrprersve ose automatt diskret.
HDLC~High-level Data Link Control. A protocol for information transfer in which
messages are transmitted in frames.
Header [hedr]~N krye (kok)

Header and footer [hedr end futr]N krye(t flets) dhe n fund( t flets)
Help~ndihm-pr shum pakete aplikative, nj nga menyt n menu bar sht help.
Kur kjo t zgjidhet opsionet pr ndihm lajmrohen. N opsione zakonisht prfshihen,
tabela e prmbaje(table of contents), veoria e krkimit pr lokalizim informacionin
referent pr koman
da t ve anta etj. Si shtes e ksaj madje shumica e aplikacioneve ofrojn e dhe nj
ndihm e ndieshme n kontest( Context-sensitive help)
HiColor~ emrtim pr 15-bpp ose 16 bpp( bits per pixel- bita pr piksel) n modin
grafik , d.m.th 32,768 ose 65,536 ngjyra. 15 bit pr piksel siguron nga 5 bita pr
seciln vler t kuq(red), gjelbr(green) dhe t kaltr (blue) ,q rezulton n 32 nivele
pr komponent RGB q jep 32,768(=32 X 32 X 32) ngjyrime t ndryshme ngjyrash.
Modi grafik 16 bitsh sht i organizuar ndryshe. M s shpeshti ngjyrat jan (RGB)
5-6-5 (p.sh te XGA) dhe 6-6-4 (p.sh te i860). 5-6-5 ka d.m.thnjen se nga5 bit
prdoren pr kuq dhe gjelbr dhe 6 bita prdoren pr gjelbr. T dy mnyrat e 16bpp e
prcaktimit t bitve i korespondojn ndishmris s syrit t njeriut: ky sht nivel m i
lart pr gjelbrt dhe m i ult pr kaltr(blue), dhe mund ti shfaq 65,536 ngjyara t
ndryshme.
Hierarchical database~ baz e t dhnave hierarkike- baz e t dhnave n t ciln
fushat ose rekordet jan t struktutuara n nyje.
Hierarchical network~rrjet hierarkike- rrjet q prbhet prej disa kompjuterve
t lidhur n nj kompjuter qendror host. Kompjutert e lidhur pr host jan edhe
vet hosta pr kompjutert e tjer ose pajisjet.
High density [haj density]~dendsi e lart
High-level formatting~ Formatizimi i nivelit t lart- krijon strukturn e
nevojshme pr ruatjen e t dhnave n fajlla n disk. Formatizimi i kryer nga
programi FORMAT i MS-DOS-it, n mes tjerash ky formatizim krijon direktoriumin
themelor (rrnj- root) dhe tabeln e lokacionit t fajllave(FAT).
High-level language~ Gjuh e lart e programimit- gjuh n t ciln secili
instruksion prezenton shum instruksione kode t makins , duke br notacionin
shum m t lexushm nga programeri; gjuh e programimit e cila nuk shpreh asnj
struktur t kompjuterit ekzistues ose klase t t kompjuterve
High Perormance File System (HPFS) Fajll sistem i performansave t larta-fajll
sistem burimor pr OS/2 i cili kryen shum prej funksionve q ka NTFS kur
ekzekutohet nn OS/2 Shih: File sistem, New Technology File sistem.
HiPack~A file and folder compression format.
Hipertext~hipertekst-Tekst elektronik n nj format q lejon nj hyrje t

menjhershme, nprmjet lidhjeve, me nj tekst tjetr t ngjashm q prfshihet n t
njjtin dokument ose n nj dokument t ndryshm
seksioni i registry q shfaqet si fajll n hardiskun e juaj. P.sh fajlli hive

Hive~
HKEY_USERS\Default duket n diskun e juaj si i %SYSTEMROOT

%\SYSTEM32\CONFIG\DEFAULT\DEFAULT.LOG. pasi Hive sht si nj fajll ai
mund t zhvendoset nga nj system n nj tjetr dhe mund t editohet vetm me
registry editor
home page~faqe kryesore~-Faqja kryesore e nj sajti Web. Nj home page zakonisht

prmban lidhje qoft me pozicione t tjera brenda sajtit, qoft me sajte t jashtme.
Sipas madhsis, nj site Web mund t prmbaj m shum home page.
Home-shoping service ~ nj shrbim online d lejon diknd t bler gjra duke e
vendosur nj nj porosi n rrjet zakonisht me kredit kart(credit card)
Horizontal scan frequency~frecuenca horizontale e skenimt- frekuenc e skenimit
horizontal e monitorit n kHz. Kjo frekuenc duhet t jet e akorduar(n prputhje)
kufijt e operimit t monitorit, prndryshe monitori mund t dmtohet.
Host-n qasjet n largsi ky sht nj kompjuter i cili siguron t dhna pr RAS
klientt dhe lidh n rrjeta t largta. Shih remote access sistem
Host Computer~ nj kompjuer me centralizim t gjer. Mnyr e rndomt e qasjes
n internet. Kompjuteri host sht i lidhur n internet dhe siguon shtegun ose lidhjen
pr qasje individuale n internet.
host ID~The portion of the IP address that identifies a particular computer within a
particular network ID.
host table~The HOSTS or LMHOST file that contains lists of known IP addresses
mapped to host names or NetBIOS computer names. Windows 98 uses this for local
name resolution if other methods are not available.
hot docking~Insertion of a device in the system while the device is running at full
power
Hub- pajisje Ethernet Data Link Layer e cila lidh nga pika n pik linket e shtress
fizike, si ifte telash, ose kabllo fije optike n t njjtn rrjet me mediume. Te hub-i
informacionin e drgur nga nj kompjuter u shkon t gjith kompjuterve t lidhur
n hub pa marr parasysh sa au dedikohet atyre apo jo. Pr kt arsyeje hubi sht
m i ngadalshm se switch. Shih: Data link layer, Ethernet, switch.
Human Interface Device (HID) specification~The device class definition developed
by the USB standards group for HIDs. Serves as the basis for the WDM input device
support, and unifies input devices by providing flexible data reporting, typeless data,
and arrayed and variable input
and output.
Hyperlink~Also called simply a link. A way
of jumping to another place on the Internet. Hyperlinks usually appear in a different
format from regular text. You initiate the jump by clicking the link.
Hypertext~Documents with links to other documents. Click a link to display the
other document. A hypertext document is a document structured in chunks of text and
marked up, usually using HTML, which is connected by links.
Hypertext Markup Language (HTML)~A simple markup language used to create

hypertext documents that are portable from
one platform to another. HTML files are simple ASCII text files with codes embedded
(indicated by markup tags) to indicate formatting and hypertext links. The formatting
language used for documents on the World Wide Web.

Hypertext Transfer Protocol (HTTP)~The underlying protocol by which Web
clients and servers communicate. HTTP is an application-level protocol for
distributed, collaborative, hypermedia information systems. It is a generic, stateless,
object-oriented protocol. A feature of HTTP is the typing and negotiation of data
representation, allowing systems to be built independently of the data being
transferred.
Hyper Transfer Protocol (HTTP)- Protokoll pr bartje t hiper tekstit- protokoll

pr bartje t hipertekstit sht protokoll i internetiti cili bart dokumente HTML
prmes internetit dhe reagon n ndryshimet e kontekstit si rezultat kur shfrytzuesi
klikon linkun hiperteksit. Bazohet n krkes dhe prgjigjje. N rastin m t thjesht
krkess s klientit i drgohet prgjigjja e serverit. Ky protokoll sht pa koneksion
(conectionless) dhe pa gjendje(stateless). Pa gjendje sht komunikimi tek i cili, pasi
serveri t jet prgjigjur n krkesn e klientit, lidhja kputet dhe harrohet. Nuk
ekziston kujtesa pr lidhjet e m pashmet klientit dhe t serverit dhe dhendjen e ksaj
lidhje. Shih: Hypertext Markup Language, Worl Wide Web.
HyperCard [haiprkard]
Hypermedia [haiprmidia]~ shih Multimedia
Hypermedia database~ baz e t shnave q prdor teknologjin me orjentim n
objekte pr ruatjen dhe lidhjen t nj rangu t gjer t t dhnave prfshir ktu dhe
grafikn animacionin, video , muzikn dhe zrin.
Hypetext~ dokument q prmban tekste highlighted dhe identifikon linket n ndonj
faqe tjetr t informacionit
Hypertext link~ n world wide web , linket q lejojn shfrytzuesin t kaprcen me
lehtsi nga nj resurs i kompjuterit n nj resurs i kompjuterit tjetr .
Hypetext Markup Lanugage (HTML)- format tekstual i t dhnave i cili identifikon
pjes t dokumentit si jan koha, listat, hipertekst linqet etj. HTML sht format i t
dhnave i cili prdoret n World Wide Web pr lajmrimin e faqeve Web. Shih
Hypertext transfero protocol, World wide web.
Hypothesis~ Hipotez- 1. teza mbi ligjsimrin matse t ndonj dukurie e cila ende
nuk sht vrtetuar; 2 qndrim fillestar n ndonj realizim teorik ose argumentim
Hypothetic~ hipotetik- kushtet, supozimi , p.sh kompjuteri hipotetik, kompjuteri
joekzistues , kompjuter i supozuar
Hysteresis~ histerizis, histerez- 1. veori e materialit feromagnetik t ruajn
induksion magnetik dhe pas prfundimit t magnetizimit; 2. ndryshimi ndrmjet
vlerave rritse dhe zvogluse t madhsis hyrse t cilat japin t njetn vler dalse; 3.
cikli i histerezs , lakorja e varur e induksionit magnetik nga intensiteti i fushs
magnetike.
-I-
i486-mikroprocesor i intelit i cili sht kompatibl me 80386 dhe prfshin njsin me
presje t lvizshme, pr qllim t rritjes s shpejtsis matematike dhe punon n
shpejtsi m t madhe t klok-it se sa 80386. shih 80386.
IA64- familja m e re e procesorve t intelit. Platforma IA64 sht platform RISK
64 bitsh , e cila krkon versionin e Windows 2000 e cila sht n mnyr specifike e
kompajluar pr kt platform.
IBM International Business Machines
IBM-compatibility~ IBM-pajtueshmri, IBM kompatibill- prshkruan
kompjutert , q prputhen specifikacionit t harduerit IBM PC dhe do t punoj n
t gjith hardueret si dhe IBM PC

ICC~International Color Consortium.
ICM~Image Color Matching.
IDE~Integrated Device Electronics. A type
of disk-drive interface where the controller electronics reside on the drive itself,
eliminating the need for a separate adapter card.
IE~See Microsoft Internet Explorer.
IEAK~Internet Explorer Administration Kit. A
set of tools that make possible the fine-tuning of Internet Explorer browsing software
installations.
IEAK Profile Manager~A tool that network or workgroup administrators can use to
create custom Active Desktop and Active Channel configurations and deploy them to
users.
IEEE~Institute of Electrical and Electronics Engineers.
Icon~Ikona- reprezentim grafik i resursit n interfejsin grafik t shfrytzuesit , e cila

zakonisht merr formn e pasqyrimit (32X32)bit-(bit map); simbol grafik n nj pull-
down menu q prezenton nj komand.. Shih Graphical User Interface.
IDE-magjistralja bus e thjesht pr lidhjen e pajisjes masov-ike kujtese , e cila punon
n 5Mb/s dhe nuk mund ti duroj t lidhur m shum se dy pajisje t lidhura. Pajisja
IDE jan t ngjashm me pajisjen SCSI por m t lira.
Image compresion~ teknik pr reduktim t sasis s hapsirs q nj imizh grafik ze
pr tu ruajtur n kompjuter.
Image scaner~ pajisje q identifikon imazhet n faqe dhe automatikisht i shndron
ato n sinjal elektronik q mund t ruhen n kompjuter
Immediate addressing- Adresimi i drejtprdrejt- mnyr e adresimit kur pjesa
adresuese e urdhress prmban vlern e operandit.
Immediate response~ Prgjigjja e drejtprdrejt- prgjigjja n pyetje t
shfrytzuesit n intervalin kohor i cili matet n sekond.
Impersonation~A technique by which one process can take on the security attributes
of another process, as when a server process impersonates a client process to complete
a task involving objects to which the server does not normally have access
Implementation~ Realizimi- proces i projektimit , ndrtimit, testimit, dhe instalimit

t pajisjeve ose sistemit.
Inch [in]~ sht mas gjatsie e barabart me 2, 54cm.
Indent [indent]~filloj me kryeradh.
Index register~ Regjistr i indekseve-regjistr i procesorit n t cilin me rastin e
indeksimit run indeksin.
Index~Indeks-1. regjistr, list e renditur sipas ndonj kriteriumi t elementeve;2.
adresar, bashksi e treguesve t cilt prdoren n gjetjen e t dhnave n fajll;3.
prmbatja e regjistrit indeks;4. vler numr i plot e cila shrben pr zgjedhjen e
elementeve t fushsh ose vargut
Index~Indeks-bashksi e lidhjeve(set o links) q mund t prdoret pr lokalizim t
regjistrimeve(records) n nj fajll t dhnash.
Index generation~ gjenerator i indeksit- nj aftsi e gjenerimit automatik t nj
indeksi alfabetik t renditur(sortuar) pr nj dokument.
Indexed file~Fajll i indekseve- fajll shenimeve t s cils u qaset me prdorimin e
indeksev t organizuar posarisht.

Index sequential file organization~ kompromis ndrmjet organizimit t fajllave
sekuencial dhe direkt, rekordet ruhen n mnyr sekuenciale , por nj indeks pr qasje
direkt t nj gup rekordeve.
Indexing-Indeksim-1. proces n t cilin prmbatja e dokumenteve shprehet n
ndonj gjuh dokumentuse;2. metod e adresimit kur pr formimin e adress efektive,
pjess adresues t instuksionit i jepet prmbatja e regjistrit indeks.
Indexing language~ Gjuh e dokumenteve- gjuh artificiale q shrben pr
prshkrimin e prmbatjeve t dokumenteve (zakonisht prmes deskriptorve), pr
qllim t mundsimit pr krkim t m vonshm.
Indirect address~ Adresa indirekte- adresa e lokacionit t kujtess ose e regjistrit
ku sht rujtur adresa efektive e operandit.
INF file~A file that provides Windows 98 Setup with the information required to set
up a device, such as a list of valid logical configurations for the device, the names of
driver files associated with the device, and so on. An INF file is typically provided by
the device manufacturer
on a disk.
Infrared Data Association (IrDA)~Publisher of a wireless connectivity standard,
which makes it possible to connect computers and hardware devices without using
cables.
INI files~Initialization files used by Windows-based applications to store per-user
information that controls application startup. In Windows 98, such information is
stored in the registry, and INI files are supported for backward compatibility.
Infix notation~ Infiks notacioni- mnyr e shkrimit t shprehjeve aritmetike dhe

logjike kur operatori qndron ndrmjet operandve.
Informatics, autoamtic data procesing (ADP)~Informatika- deg e shkencs e cila
studion metodat, teknikn dhe mjetet q kan t bjn me prpunim t dhdhnave
kryesisht me mjete atomatike.
Information center~ Qendr informimi- qendr e cila sht e organizuar
posarisht pr futjen, prpunimin, krkimin e informacionit pr qllim t drgimi t
shfrytzuesi nse ka dhe vet dokumentacioni quhet qendr e dokumentacioni-
informativ ose qendra indok.
Information content~ Sasia e informacionit- entropy
Information crisis~ Kriz informative-rritja e konsiderueshme e e vllimit t
dhnave dhe informacioneve q ka sjellur q mjetet ekzistuse t cilat njeriu posedonte
pr pun me t dhna dhe mundsi e trurit t njeriut pr t mbajtur mend dhe ti
prpunoj t dhnat nuk ishin n gjendje q n mnyrn prkatse ta prcjellin
problemin; zgjidhja e problemit sht zbulimi i kompjuterit.
Information system~ Sistem i informimit-.1. sistem i zhvilluar pr krijimin ,
mbledhjen, ruajtjen, prpunim, distribuim dhe shfrytzimin e informacionit; 2. sistem
i pajisjeve kompjuterike dhe automatike t cilat bashk me pjesmarrjen e njeriut kryen
mbledhjen, bartjen, prpunimin dhe dhnien e informacioneve dhe veprimeve t
kontrollit.3. koleksion i harduerit , softuerit , njerzve, t dhnave dhe i procedurave si
t punojn s bashku q t siguron informacion themelor pr pun n nj organizat.
Information systems~ Sisteme t informimit- objektivi i sitemeve t informimit
sht t siguroj(provide) informacion t gjitha niveleve udhheqse(menaxhuse) n
koh t duhur , n nivel t pranushm t saktsis dhe me nj mimi ekonomik.
Biznese t veanta krkojn informacion q bazohet n natyrn e operacionve t
tyre. Nj fabrik automubilstike sht veanrisht e interesuar t shtrij konkurencn

nga fabrikat e huaja dhe konkurencn ndaj fabrikave t tjera q kan baz vendore.
Operacioni i udhtimeve(viziatave) sht i lidhur me mundsi blerje dhe efektet e tija
n rezervim t udhtimeve(holidey bookings) dhe n situatn ekzistuse politike n
vende t ndryshme. Si nj udhzues i prgjithshm, detajet e prfshira n raporte
prmbajn informacione t ndryshme t bazuar n pozicionin e marrsit n
hierarkin e strukturs menaxhuse. Kryetari dhe drejtori menaxhues i fabriks krkojn
detaje t operacioneve t cilat kan nj dukshmri(scope) t gjer t cilat
koncentrohen n faktor els q lokalizojn problemet ekonomike dhe trendet
finaciale. Menaxhmenti funksional krkon informacion n detaje dhe sasi t
mjaftushme q ka t bj me reparte (departmente) pr t cilt ato jan prgjegjs q
i mundson atyre ti prdorin sidoofshin masat e krkuara(e nevojshme) t sjellin
gjendjen n drejtim t duhur. Ata krkojn informacion q ka t bj me ngjarjet
q atyre u ndodhin q t ndrmarrin aktivitete q ti mbajn nn kontroll kto.
Sistemet e informimit shpesh jan t kompjuterizuara pr arsyesje t nevojs n
prgjigjje t shpejta dhe fleksibilitet n krkesa. N nivelin e fundit t hierarkis jan
sistemet pr prpunim t transaksioneve, q prfshijn informacion dhe prpunim t
mbrenshm t informacionit, si jan t dhnat mbi shitjet(sales), prodhimin, lndt
e para. Kta prodhojn dokumentin punues t biznesit, si jan faturat dhe llogaritjet.
Zakonisht kto jan sistemet e para t cilat nj kompani duhet ti instaloj. Sipr
sistemeve t nivelit t transaksioneve jan sistemet pr mbshtetje n vendimmarrje
(decision support systems). Kta marrin informacione t jashtme-trendet shitblerje,
dhe t dhna t tjera financile t jashtme- dhe t prpunimit t t dhnave t
brendshme, si jan trendet e shitjes(edhe me zbritje) , planet strategjike t
prodhimit, parashikimet(planifikimet), dhe bugjetet. Shpesh sistemet i tilla zbasku me
PC-t vendosen spreadsheet dhe vegla t tjera t palidhura. Sistemi i informit
menaxhues(management information system-MIS) gjendet n krye t hierarkis t
nevoshme t informimit. MIS ndrmer planin dhe informacionin nga niveli i
transaksioneve t sistemit q t monitoroj efekshmrin e biznisit si trsi. Ky
siguron prapaveprimin(feedback) pr t ndihmuar parashikimin dhe/ose bugjetin p r
ndikim suksesivisht se far po ndodh n nivel t transaaksioneve(transactional
level).
Information Technologies (IT)- Teknologji informative- pajisjet dhe teknika e cila
prdoret pr pun me t dhna dhe informacione
Information unit~ njsia e informacionit- njsia pr sasin e informacionit e barabart
me bit, nit ose hartlay, varsisht prej asaj se a mirret logaritmi me baz 2, e ose 10.
Information~ informacion- 1. kuptimi q ju ndahet t dhnave n baz t
marrveshjes pr paraqitjen e tyre; 2. t dhnat t cilat jan t regjistruara , t
klasifikuara, t organizuara , t vendosura n lidhje ose t interpretuara n kontekst i
cili pr marrsin kan ndonj kuptim (kuptim barts) dhe ka vler t vrtet ose
potenciale n vendimet aktuale ose t ardhshme( n baz t t cilave shfrytzuesi merr
aksione t caktuar);3. t dhnat q jan prpunuar nga nj sistemi kompjuteik
sistem i informimit, teoria e informacionit.
Information system~ Sistem i informimit-1. sistem i zhvilluar pr krijimin ,
mbledhjen, ruajtjen, prpunimin, distribuimin, dhe shfrytzimin e informacionit;
2.system i pajisjeve automatike dhe kompjuterike t cilat nn pjesmarrjen e njeriut
bn mbledhjen, bartjen,prpunimin dhe shtypjen e informacioneve si dhe veprimeve
t kontrollit; ose koleksion i harduerit, softuerit, njerzve , t dhnave dhe
proceduruave q punojn s bashku q ti sigurojn informacionet esenciale pr pun
t nj organizate.

Information worker~ puntor q krijon, shprndan(distributon)dhe komunikon(bart)
informacion
Information workers ~ Information workers krijon , ditributon dhe komunikon
informacion. Kto jan skretariatet, nnpunsit, ingjinjert dhe shkenctart e pakt n
organizat. Disa jan prfshir me shprndarjen dhe komunikimin e inforamcinit ( si
p.sh sekretarit dhe nnpunsit). Kta quhen data workers. T tjert jan angazhuar n
krijim t informacionit ( si p.sh ingjinjert dhe shkenctart) . Kta quhen knowledge
workers. Information worker prdor office automation system dhe knowledge work
system
Inhibiting signal, sisabling signal, disable~ Sinjal i ndalimit- sinjal i cili ndalon
shfaqjen e ngjarjes ose qasjen n ndonj qark ose bllok.
Input device~ Pajisja hyrse- pajisja e cila prdoret pr futjen e t dhnave n
kujtesn e kompjuterit; pajisjet hyrse prkthejn t dhnat dhe programet t cilat
njeriu i kupton n formn t ciln kompjuteri mund ti prpunon. Pajisjet m t
zakonshme hyrse pr nj mikrrokompjuter jan tastiera dhe mausi.
Input unit~ Njsia hyrse- njsi funksionale e kompjuterit prmes t cils bhet futja
e t dhnave
Input/output [Input/autput]~ hyrje/dalje
Input/output device~ pajisje hyrje/dalje-pajisje q prdoret pr hyrjen dhe daljen e t
dhnave
Input/output Hyrje/dale- termin q ka t bj me renditjen dhe metodat q
prdoren pr bartje t t dhnave n kompjuter dhe nga kompjuteri
Input/output transfer-~ bartja hyrje-dalje- proces q zhvillohet n hyrjen ose
daljen e t dhnave
Input~Hyrje- 1. futja n kompjuter t dhnat e pregaditura m par; 2.bartja e t
dhnave nga periferit n kujtesn operative.
Insert [insert]~ Fut, Ndrfut.
Insert columns ~fut shtyll
Insert Rows ~Fut rresht
Insert point~Pika e futjes- pika e futjes ose kursori tregon se ku mund t futen t
dhnat e tjera.
Insert Table [insrt teibl]~fut tabel
Instruction counter~ Numrues i urdhresave- regjistr numrues n t ciln
formohet adresa e instruksionit tjetr pr ekzekutim; quhet dhe numrues i programit
Instruction cycle~ Cikli i ekzekutimit t urdhress- intervali kohor ndrmjet t
dhnave t dy urdhresave t nj pasnjshme, t cilat prbhen nga dy pjes:1) faza e
pregaditjes(lidhjes) t urdhress n kujtesn operative,2. faza e ekzekutimit t
operacionit t specifikuar n urdhres(instruksion, udhzim)
Instruction format- Formati i urdhrit (instruksionit)- numri, rendija dhe
madhsia e fushave t cila i prmban instruksioni i makins.
Instruction regester~ Regjistr i instruksionit(urdhrit)- regjistr i procesorit n t
cilin vendoset urdhresa e thirrur e programit nga kujtesa operative q duhet t
ekzekutohet; ky regjistr sht i lidhur me qarqe elektronike e cila interpreton
(ekzekuton) urdhrin.
Integer~Numr i plot- cili do nga numrat 0,1,2, . . . para t cilve mund t qndroj
parashenja + ose -.
Integrated circuit (IC)~Qark i integruar- qark elektronik elementet e s cilit jan t
realizuar n nj baz gjymsprquesve, respektivisht n nj ip.

Integrated package~ koleksion i programeve t kompjuterit q punojn zbashku dhe i
ndajn informacionet
Intel architecture- Arkitektur e intelit- familje e mikroprocesorit e cila buron
direkt nga intel 8086, dhe ky buron nga intel 4004 procesori i par. Arkitektura e
intelit sht familje dominonte e mikroprocesorve. sht prdorur n
mikrokompjuterin origjinal IBM PC , i cili i pari sht miratuar n tregun e puns, dhe
m pas n tregun familjar.
Intelegente terminal~Terminal inteligjent- terminall i cili mund t programohet dhe
t bj prpunime t caktuara me mundsi t pranimit dhe bartjej nga/n sistemi m i
madh.
Intellegence~Intelegjence-1. n psikologji, aftsia pr zgjedh t problemeve dhe
pjesmarrja n procesin e t menduarit abstrakt;2. mundsi e programit t pajisjeve
kompjuterike, ekzekutimi n to t prpunimeve t caktuara dhe komunikimi me
sisteme m t mdha.
Interactive~prshkruan aktivitetet q jan aty pr aty(drejtprdrejt) ndrmjet
shfrytzuesit dhe sistemit sistemit kompjuterik
Interface~Interfejs, ndrlidhje, ndrfaqs-1. qark elektronik pr ndrlidhjen e e dy
pajisjeve;2. softuer interfejs , mnyr e komunikimit ndrmjet shfrytzuesit dhe
programit ose ndrmjet dy programeve; 3. kufiri i prbashkt ndrmjet dy sistemeve
ose pajisjeve , vend nga mirret veprimi
Interlaced monitor~ monitor q krijon imazh duke skanuar te posht ekranin , duke
kaprcyer do t dytn linj.
Interlacing~A video display technique in which the electron beam refreshes
(updates) all odd-numbered scan lines in one sweep of the screen and all even-
numbered scan lines in the next. Interlacing takes advantage of both the screen
phosphor's ability to maintain an image for a short time before fading and the human
eye's tendency to average subtle differences in light intensity. By refreshing alternate
lines, interlacing halves the number of lines to update in one screen sweep.
Interlaeve~ numri i sektorve n trase(gjurm), ashtu q sektori tjetr mbrrin

nn kokat pr shkrim-lexim n astin kur kompjuteri sht i gatshm ti qaset.
Interlaeve factor~ numri i sektorve q kalojn nn kokat shkruse lexuse para se t
arrij sektori tjetr. Kur ky faktor sht p.sh 3 deri n 1 athere lexohet nj sektor,
kalohen dy, dhe lexohet sektori q vjen me radh.
Internal command~ Komand e brendshme- n DOS komandat e brendshme t
fajllit COMMAND.COM. d.m.th se pr t ekzekutuar n komand interne nuk sht e
nevojshme t aktivizohet asnj fajll tjetr. P.sh komanda interne jan DIR dhe COPY.
Internal memory~ kujtes e brendshme- kujtes q mbahet Brenda CPU
(procesorit). Kujtesa operative(kryesore) ose kujtesa primare e nj kompjuteri.
Internal modem~modem i brendshm- modemi i cili mund t jet vendoset Brenda
n kompjuter e jo t qndroj si pajisje e ndar nga kompjuteri.
Internal schema~ mnyra me t ciln t dhnat mbahen brenda n nj baz t t
dhnave
Internal storage~ internal memory
Internet~Internet-rrjeta globale e kompjuterve t lidhur vullnetarisht e cila bazohet

n varg (bashksi, familje) t protokolleve TCP/IP. TCP/IP origjinal e ka zhvilluar
U.S. departament of defence Advaced Research Project Agency, q t lehtson lidhjen
e rrjetave ushtarake dhe ishte pa pages pr universitete. sht e kuptueshme ndihm

gjat lidhjes t rrjetave digjitale prgjat tr bots dhe qasshmris softuerit pa
pages t rrjets t zhvilluar n universitete q e kan realizuar krkimet ushtarake,
kan fituar dhe universitet t tjera, institute krkimore, organizatat private, dhe
shfrytzues individual n shtpi. Tani interneti sht i qasshm t gjith platformave
kompjuterike komerciale . Shih File transfero protocol, Telenet, UseNet, www,
TCP/IP
Internet~Rrjet fizik q prbn World Wide Web dhe bn t mundur drgimin e
posts elektronike n t gjith botn.
Internet~bashkndarje e rrjets bublike jo farmale q lidh kompjutert UNIX dhe t
tjer prgjat tr bots me prdorim t protokollit t internetit (IP).
Intranet~Rrjet privat i brendshm n nj shoqri. Rrjetet Intranet prdorin zakonisht

protokollet Internet pr t transferuar informacionet. Shpesh jan t mbrojtura nga
Internet nprmjet firewall.
Internet Explorer krkues i www q e ka zhvilluar kompania Microsoft , ndrsa pa

pages merret me Windows 9x dhe Windows 20000 . shih www , internet.
Internet protocol (IP)~ IP protokoll, protokoll i internetit- protokoll i shtress s
rrjets n t cilin interneti bazohet. IP siguron kmbim t thjesht t paketeve , pa
krijuar lidhje paraprakisht, pa garanc se paketet mbrrijn n destinacion dhe pa
garanc se paketet mbrrijn n renditje t njejt si dhe jan drguar, t bazuar n
parimin e prpjekjes m t mit (best-effort). Protokoll t tjer, si sht UDP, ose
TCP, shfrytzojn IP q ti kryejn shrbimet e tyre n lidhje dhe shrbimet e drgimit
t garantuar. Shih TCP/IP , internet.
Internet Service Provider (ISP)- Provajder(oferues) i shrbimve t internetit-
kompania e cila siguron lidhjen e Dial-Up n intrenet. Shih: Intrenet.
Interpolation ~imazhi(fotografia) duhet zgjeruar ose mbledhur pr tu prshtatr
dritares s ekranit . Nse pikselt thjesht shumfishohen (p.sh nj blok prej katr
pikselave me ngjyra paraqet(prezenton) nj piksel origjinal, efekt i ndryshm (bloks
and stairs- blloqe dhe kmb shkalle ) do t duken. Kjo mund t eleminohet me
procedur t interpolimit (duke prdor mesataren e ngjyrave pr nj piksel t futr ).
Interpolimi horizontal arrihet leht, prderisa piksellt t vizatohrn n linjat e ekranit.
Ndrsa interpolomi vertikal sht dika m i vshtir dhe krkon t tr linjn me
piksel t baferohet(t ruhet n kujtes).
Interpretation~Interpretacion-1. ekzekutimi i urdhres ose komands me ndimn e
intrepretatorit; 2. ekzekutimi i urdhrit t makins.
Interpreter~Interpreter-program i cili analizon dhe ekzekuton seciln urdhres t
programit burim para kalimit n tjetrn.
Interprocess Communications (IPC)~ komunikacioni ndrmjet proceseve-termin
generik i cili prshkruan cilin do oft form t protokollit komunikues klient/server, e
posarisht ato q punojn n shtresn e aplikacionit. Mekanizimi i komunikimit
ndrmjet proceseve sigurojn metodn pr shkmbim t informacioneve ndrmjet
klientit dhe serverit. Shih: Named Pipes, Procedure Calls, Network Basic Input/
Output System, mailslots, Network Dynamic Data Exchange, Local Procedure Call
Interupt request (IRQ)- Krkesa pr ndrprerje sinjal harduerik nga pajisja periferike
deri te mikrrokompjuteri e cila tregon se duhet drguar dika n hyrje/dalje. Nse
mikroprocesori nuk sht duke kryer ndonj shrbim me randsi, ndrpret aktivitetin e
tij aktual dhe kalon n krkesn pr ndrprerje. Kompjutert PC IBM kan 16 nivele
t linjave t krkesave pr ndrprerje. Nn sistemin operativ Windows 2000 secila

pajisje duhet ta ket linjn e veant(unike) t krkess pr ndrprerje. Shih
Microprocesor, Driver, peripheral.
Interrupt~Ndrprerje- proces asinkron i shkatuar me sinjal t posaqm t jashtm
me t cilin ndrprehet ekzekutimi i procesit(programit), kryen shrbimin e krkess s
krkuar dhe kthimin n procesin(programin) e ndrprer.
Interrupt handler~Program pr prpunim t ndrprerjeve, analizator i
ndrprerjeve- program i sistemit operativ n t cilin gjithmon bhet bartja e
menaxhimit gjat pranimit t ndrprerjeve; analizon informacionin mbi shkaktarin e
ndrprerjes dhe e bart kontrolln(menaxhimin) n programin pr shrbim t
krkesave
Interrupt signal~ Sinjali i ndrprerjes- sinjal i jashtm me t cilin krkohet
ndrprerja e programit aktual i cili ekzekutohet n procesor.
Interrupt vector~ Vektori i ndrprerjeve, bllok i kujtess operative i cili prmban
adresn e programit pr prpunim t t krkesave pr ndrprerje te ndrprerjet
vektoriale . Nj tregues (pointer) n tabell q jep lokacionin t nj bashksie t
instruksioneve t cilat kompjuteri duhet ti ekzekutoj kur nj iterupt i veant paraqitet.
Interwork Packet eXchange (IPX)~ Kmbimi i pakete ndrmjet rrjetave-
Protokoll i shtress s rrjets dhe transportit t cilin e ka zhvilluar kompania Novell
pr prodhimin e saj NetWare.IPX sht protokoll rutabil pr lidhjen q sht e
ngjashme me TCP/IP, por shum m leht me t menaxhohet dhe ka m pak koka
komunikuese. Shih: Intrenet Protocol, Netware, NetWare Link.
Invalid Path, not directory, or directory not empty [Invelid peth ,not direktori or
direktori not empti]~Shteg(udhkalim) i pasakt. Ska direktori, ose direktoria ssht
bosh.
Inventory~inventar- materiale ose produkte q ndonj kompani i ka rezerv
Inverter~Invertor- qark logjik i cili realizon operacionin logjik JO
I/O.SYS-nj prej fajllave sistemor t MS-DOS-it i nevojshm pr ngritjen(boot) e
sistemit(makins). Fajlli i par q ngarkohet nga disku gjat boot-imit. Prmban
ekstenionin pr n ROM BIOS.
IP Addres- IP adresa numr prej katr bajtave i cili si unik identifikon kompjuterin
n IP rrjetn e brendshme. InterNIC ndan bajtt e par Internet IP adresat dhe radhit
ato n hierarki. Organizatat e mdha, si jan qeverit, ose ISP t nivelit t lart, kan
adresa t klass A, shumica e organizatave dhe shumica e ISP provajderve, kan
adres t klass B, ndrsa kompani t vogla kan adresa t klass C. N adresat e
klass A InterNIC ndan bajtin e par, ndrsa organizatat organizats q i takon i
ndahen t tre bajatat e tjer. N adresat e klass B InterNIC, ose ISP t niveleit t lart
iu ndahen dy bajtat e par, ndrsa organizatave iu ndahet dy tjerat. N adresn e
klass C InterNIC , ose ISP t nivelit t lart iu ndahen tre bajta ndrsa organizats
mbetja. Oraganizatit t cilat nuk jan t lidhur n internet jan t lira ti ndajn adresat
IP si dhe u prgjigjen. Shih IP, Intenet
IP address~ Internet Protocol address. Adres logjike e vetme q identifikon secilin
kompjuter Host, ose nyje ose nj rrjet TCP/IP. Nj adres sht nj numr 32 bitsh
q shprehet me katr numra decimal prej 0 dei 255 t ndar me pike(.) p.sh
131.107.2.200. Secila adres IP ka dy pjes: Numrin e identifikimit(NI) t
rrjetit(network ID) dhe Numrin e identifikimit(NI) t Hostit (host ID) . NI i rrjetit
identifikon t gjith hostet q jan n t njejtin rrjet fizik. NI i Hostit identifikon
Hostet specifik n rrjet. Nj mask e nnrrjets(subnet mask) prdoret t maskoj
pjesn e IP adress ashtu q TCP/IP mund ta dalloj NI t rrrjetit nga NI t Host-it

ISDN (Integrated Services Digital Network)~ Rrjeti digjital i shrbimeve t
integrura, ISDN- ISDN mundson q duke prdorur t njjtin kabll telefonik t
lidheni n internet me shpejtsi deri 128 kbit/sekond, duke shfrytzuar n t njejtn
koh lidhjen telefonike pr prdorim t zakonshm . Ky komunikim sht prmes
lidhjes ISDN sht komunikim digjital pa shndrim t sinjalit t tranmetuar nga A/D
dhe anasjelltas si sht rasti te modemt standard. Nj ISDN lidhje ka kapacitetin
prej 144 kbit/s . Kta 144 kbit/s jan t ndar n dy B kanale nga 64 kbit/s dhe t nj
D kanali prej 16 kbit/s . Nse kombinojm kta dy B kanale fitojm lidhjen 128
kbitshe pr transmetim t t dhnave. Pr tu lidhur n internet duhet t sigurohet
pajisja q quhet terminator i rrjets(ang Network terminator) i cili sipas nevojs ndan
kanalin komunikues n dy B kanale dhe nj D kanal. Ky terminator i rrjetit lidhet n
kompjuter , telefaks, telefon ose rrjet lokal kompjuterik prmes adapterit t
terminatorit. Adapteri i terminatorit mund t jet m i thjesh ose i ndrlikuar, varsisht
nga pajisjet q lidh. Ai mund t jet i integruar n pllakn am t kompjuterit ose
mund t jet i integruar me terminatorin e rrjetit n nj pajisje t veant q
zavendson modemin ose ruterin. KompjuteriRS 232 ose USBadapteri i
terminalit 4 tela(dy iftore)terminatori i rrjetit2tela(1 iftore) rrjeti
publik telefonik
ISO (International Standard Organization - Organizata Ndrkombtare e Standardeve)
ISO-7 Code~kodi ISO-7-kod shtat bitsh ndrkombtar n t cilin jan t parapara
numr i caktuar i pozicioneve pr shenja speciale n shtetete t veanta; referentc e
kodit ISO-7 ndrkomtar sht kodi ASCII..
Item, data element~ Element i t dhnave- bashksi e t dhnave e cila n ndon
zbatim trajtohet si njsi; elemt i t dhnave ; e dhn e strutrukturuar.
-J-
Java An object-oriented programming language and environment similar to C or
C++. Java was developed by Sun Microsystems and is used to create network-based
applications.
Java~Gjuh programimi pr objekte e zhvilluar nga Sun Microsystems e prdorur pr
t krijuar applet ose programe q sht e mundur t shprndahen si t bashkangjitur
me dokumente Web. Nj applet mund t prfshihet n nj faqe HTML pikrisht si nj
imazh. Kur prdoret nj browser q prputhet me Java, pr t paraqitur nj faqe q
prmban nj applet Java, kodi i ksaj t fundit do t transferohet n sistemin n
prdorim dhe do t kryhet gna browser-i.
JEDEC Joint Electron Devices Engineering Council. A group that establishes
standards for the electronics industry.
J-lead J-shaped leads on chip carriers that can be surface-mounted on a PC board or
plugged into a socket that then is mounted on a PC board, usually on .050-inch
centers.
JK Flip flop~ qark bistabil me takt t tipit udhheqs-prcjells(master-sllave); ka
pes hyrje ; S-vendosja(set), R-fshirja(reset), J vendosja me takt, K- fshirja me takt,
C-takti ose hyrja triger.
Job contol language (JCL)~ Gjuh menaxhuse(e kontrollit) e punve-
Job scheduling~ planifikimi i punve- funksion i sistemit operativ q shrben pr
pr zgjedhjen e puns s re dhe pr ndarjen e resursve t ndarshm t sistemit
kompjuterit proceseve (detyrave).
Join [Xhoin] ~Bashkoj.

Joystick[xhoistik]~nj pajisje hyrse q prdoret pr lojrat n kompjuter pr
kontrollim t kursorit ose t simboleve t tjera n lvizjet e tyre prgjat tr hapsirs
s ekranit.
JPEG Joint Photographic Experts Group. The international consortium of hardware,
software, andpublishing interests that, under the auspices of the ISO, has defined a
universal standard for digital compression and decompression of still images for use
in computer systems. JPEG compresses at about a 20:1 ratio before visible image
degradation occurs. It is lossy data compression standard that was originally designed
for still images but can also compress real-time video (30 frames per second) and
animation. Lossy compression permanently discards unnecessary data, resulting in
some loss ofprecision.
JPEG o .jpg
Shkurtimi i Joint Photographic Experts Group, nj format i file grafik i prshtatur pr
dokumente Web.
jumper ~nj mbrthyse e vogl metalike e mbshtelur me mas plastike, q vihet
mbi dy pin t zgjatur nga nj qark n pllaka elektronike. Nganjher quhen edhe
shant (shunt). Kur jumperi vendoset, ky lidh pin-t elektrikisht dhe mbyll qarkun..
Nj veprim i till lidh dy skaje(terminals) t elsit(ndrrpresit) duke vendos at n
pozitn on-kyqur ose takuar)
junction box~ kuti pr lidhje- kuti e lidhur n rrjet ku pajisja i bashkohet rrjetit.
Justification [xhasttifikeishn]~Arsyetim, Justifikim(ktu e ka kuptimin:drejtim me
vendos n nj vij t drejt vertikale dhe fundet e rreshtave t shkrimit.
Justify[xhastifai]~Prligj, arsyetoj, justifikoj
K~K- shenja pr prefiks kilo, n kompjuteristik 1K=1024= 2 10
-K-
Karnaugh map~diagrami i Karnit- mnyr grafike pr paraqitjen dhe minimizimin
e funksioneve ndrprerse.
Kernel, nucleus, core~Brtham, kernel-1 brthama e sistemit operativ , pjes krysore
e sistemit operativ sht gjithmon e vendosur n kujtes operative 2. brthama e
sistemit operativ Windows 98 sht me arkitektur shtresore q menaxhon me
operacionet m bazike t sistemit operativ, si sht bashkndarja e procesorit ndrmjet
blloqeve t ndryshme t kodit ekzekutues, handling hardware exceptions, dhe funksione t
tjera t varuara harduerike.
Key~ els-1. e dhna e cila shrben pr identifikim e elementit t dhnave n
ndonj bashksi t t dhnave ose fajll; 2. e dhna sipas t cils bhet krkimi dhe
rikrkimi;3.argument i krkimit; 4. vlera e cila prdoret pr t treguar t drejtnne
qasjes n ndonj informacion; 5. vlera e cila prdoret pr deshifrim.
Key~nj shnim(entry) n registry(regjistr) q mund t mbaj edhe nnelsa(subkays)

dhe vlera hyrse(value entries) , n strukturn registry, elsat(keys) jan analog me
follderat, dhe vlerat hyrse (value entries) jan analog si fajllat. N Registry Editor
window, elsat(keys) shfaqen si fajlla follser n panelin e majt (left pane)

Keyboard [kiboard]~Tastier- pajisje hyrse q ngjan n tastiern e makins s
shkrimit por q ka dhe taste t tjer shtes
Keylogger program qe regjistron ne nje fajl .txt (ka dhe nga ata qe ti dergojne me
email) te gjithe butonat e shtypur.
Keyword~ Fjal els~fjal ose grup fjalsh , t ndara nga titujt ose teksti, me t
ciln karakterizohet prmbatja e dokumentit.
Kombinim i net dhe etiquette, nj kod sjelljeje i pashkruar pr prdorimin e duhur dhe
efient t Internet.
kopjimin e t dhnave ose t tekstit n depon e prkohshme n Windows. Teksti ose
t dhnat munden m pas t kopjohen nga Clipboard-i n ndonj aplikacion tjetr
nn Windows.
-L-
Label~Llabela, shenja, etiketa, emri- emri, titulli, varg shenjash q prdoren pr
identifikim t variablave, nnprogrameve etj. 2.identifikator, numr ose varg i
shenjave me t cilat n program shnohet urdhri n t ciln thirret nga pjesa tjetr e
programit; 3 llabela e fajllit;4. labela e shiritit; 5. markeri, etiketa, bar kodi i vendosur
n produkt.
Lamer nje hacker amator por ndryshe nga NEWBIE ky thote se i di te gjitha dhe qe
eshte nje hacker.
LAN Local area network- Rrjeta lokale- Lidhja e dy ose m shum kompjuterve ,
zakonisht nprmjet NIC(network adapter Card).Rrjeta e kompjuterve e cila punon
n shtresn e njjt Data link t rrjets me shpejtsi t madhe me ndarje t mediumeve.
Madhsia e rrjets lokale definohet me kufizim e rrjets t shpejtsis s madhe me
ndarje t mediumeve kryesisht n distanca m t vogla se nj kilometr n largsin
totale. Disa protokoll themelor t LAN-it pr linkim t t dhnave, si sht FDDI,
mund t krijojn rrjeta m t mdha LAN t cilat quhen metropolike ose rrjeta
mediave (medium area network-MAN) shih Wide Area network, data link layer
Landscape [lendskeip] ~Pamje, peizazh
Landscape[landskeip]~Pamje (D.m.th.e vendosur pr s gjeri)
Language~Gjuh- mjet i komunikimit ndrmjet njerzve ose njeri -makin ; bashksi
e simboleve dhe e rregullave dhe t marrveshjes pr kumtimin e informacionit.
Laptop Computer [leptop kompjuter]~Kompjuter prehri (portativ)
Latch~Le, regjistr pranues-regjistr i cili shrben q prkohsisht t ruaj ndonj t
dhn.
Least significant bit ,lsb~ Bit me pesh m t vogl-n pozicionit e skajit djatht t
numrit binar ose t vargut binar.
Lexical analysis~ Analiz leksike- proces i analizs t programit burim n
prkthyesit e programeve me ndimn e analizatorit leksikor me t cilin pregaditet
hyrja n analizatorin sintaksor.
Lexical analyzer, scanner~ Analizator leksik- pjes e kompilatorit ose interpreterit
t cilin e pranon programin burim, i prkthen emrat, konstantat, fjalt e rezervuara,
simbolet kompleks dhe operatort n kode binar prkats, me t cilt pregaditet hyrja,
pr fazn tjetr analizator sintaksor.
Lexicographic order~ Rradhitje leksikografike- rradha e shkronjave n alfabet q
shrben pr rregullim t fjalve n fjalor; nse nuk krkohet ndryshe nnkuptohet
rradha sipas tabels t standardit n shfrytzim t kodit binar (ISO-7, ASCII,
EBCDID)
lidhura dhe t programuara t punojn si sistem.

Light emitting diode (LED)- Led dioda, foto dioda- diod gjysmprquese e cila me
rastin e prqimit t rryms emiton drit; prdoret si element pr ndrtim t pajisjve pr
prezentim t t dhnave.
Line number~Numr rreshti , numr i linjs- n disa gjuh t programimit ( si
ishin BASIC, FORTRAN) shenja(etiketa, llabela) numr ku fillon rreshti, dhe shrben
pr identifikim t atij rreshti;
Line spacing [lain speising]~Vendosja e hapsirs s vijave.
Line spacing at [lain Speising et]Hapsira e vijave (rreshtave).
Line spacing At[Lain speising et]~hapsira e vijave(rreshtave)
Line switching ~Komutimi i linjave-1. komutimi i kanaleve; 2. forma m e shpesht
Linkage editor~ program i sistemit i cili sjell rutina t nevojshme t sistimit dhe i
linkon ato n programin aplikativ modul objekt(aplication program object module).
Linker~Lidhs , program pr lidhje, linkeri-program pr kombinimin e moduleve
t prkthyer t pavarur objekt dhe modulit mbushs(loader) n modul t ri mbushs;
linkeri lidh programin e prkthyer me programe t tjera tashm t prkthyra, t
organizura zakonisht n bibloteka (librari) programesh.shih: loader, kompajler
LISP~list processing: nj gjuh e programimit e projektuar pr manipulim me t
dhnat jo numerike. Zakonisht prdoret n hulumtimet e intelegjencs artificiale
List~List-1. struktur jolineare e t dhnave, varg i renditur i elementeve t natyrs
arbitrare n t ciln secili element mund t jet list e re q quhet nnlist; 2. list
linare ose zingjirore; 3. list e variablave n urdhresat e hyrje-daljeve
List View [list vju]~N trajt liste
Literal~Literal-konstanta numr ose shenj , vargu i cili n program prezanton
vetveten , d.m.th vet paraqet t dhn.
liteteratura:
Load module~Modul i mbushjes-modul i cili paraqet dalje nga programi pr lidhje i
fituar me bashkimin e t m shum t moduleve t prkthyer e t pavarur me t cilt
zgjidhet ndonj problem; moduli i mbushjes sht gatshm t futet n kujtesn
operative me ka bhet me ndihmn e mbushsit (loader); nj program q sht direkt
i ekzekutushm nga komjuteri
Loader~louderi,Mbushsi- program i sistemit operativ gjithher i vendosur n
kujtesn operative i cili shrben pr bartjen e modulit mbushs(program i prkthyer
dhe t lidhur) nga kujtesa e jashtme n operative.shih: linker, compiler
Locate and display~ nj veori themelore e nj programi database sht aftsia e
lokalizimit t shpejt trekordeve n fajll.
Lock [lok]~Ky, els
Logical value~Vler logjike- njra prej dy madhsive t mundshme logjike false
ose True n gjuh t makins prezantohet me 0 ose 1 , ndrsa n gjuht e larta
programuse kodohet me vargun e prshtatshm t zgjedhur binar .
Logical operator ~Operatori logjik -, shenj ose simbol i cili shnon operacionin
logjik binar apo unar.
Logical operation~Operacioni logjik-operacioni mbi vlerat logjike i cili si rezultat
jep gjithashtu vler logjike.
Logical data type ~Tip logjik i t dhnave-tip i t dhns n t ciln konstantat dhe
variablat mund t marrin vetm vlera logjike dhe mbi t cilat mund t zbatohen vetm
operacione logjike.
Logical diagram~Skema logjike-paraqitja grafike e rezultatit t sintezs s rrjets s
ndrprersve; bashksi e simboleve logjike dhe rrugt q tregojn se si veprojn njri
n tjetrin.

Logical structures~Strukturat logjike- programimi i strukturura nnkupton
prdorimin e tre stukuarve logjike t kontrollit q quhen sekuenc( sekuence),
selekcion ose degzim)(selection) dhe iteracion ose prsritje ( loop).
Logical drive~ Njsi logjeke~ njsia e emrtuar prej MS-DOS-it si p.sh C: ose D:
Local bus ~magjstrale lokale term i prgjishm q prdoret pr t treguar nj bus
q sht i lidhur direkt nj procesori dhe q operon me shpejtsi t procesorit dhe q
t dhnat barten n te
Local procedure Call (LPC)- Thirrje e procedurs lokale- mekanizm i cili
prsrit procedurn e largt pa prezencn e rrjets, ashtu q klient dhe server pjes t
aplikacionit mund t jen t vendosur n t njjtn makin. Thirrjet n procedurn
lokale ngjajn n thirrjet e procedurave t largta(RPC) t cilat i drgojn klient-t
dhe servert ans s aplikacionit t distribuiruar. Shih Remote procedure call.
Logging-Logimi- procesi i regjistrimit t t dhnave mbi aktivitet dhe gabimet e
sistemit operativ
Login- termin t cilin e prdor Novell Netware q t tregon n hapjen e sesionit me
server-in, duke siguruar emr t sakt t akontit t shfrytzuesit dhe fjal kalim t sakt.
Shih: Netware, Logon.
Logoff proces i mbylljes s sesionit t hapur me serverin. Shih: Logon.
Logon- Proces i hapjes s sesionit t rrjets duke siguruar autentifikacion valid, e cila
prbhet nga emri i akontit t shfrytzuesit dhe fjalkalimit t kontrollorit t domenit.
Pas logon, resurset e rrjets jan t qashm pr shfrytzuesin varsisht nga ndarja e
lejs shfrytzuesit. Shih: Domain Controllers.
Logon scripts~ Skriptet logon- fajlla komandues t cilt automatizojn procesin e
logimit, ashtu q kryejn funksione ndihmse, si jan lidhja n resurse softuerike
shtes, ose ekzekutim automatik t programeve t ndryshm, varsisht nga akonti i
shfrytzuesit q ka vendosur logon. Shih: Logon.
Long Filename (LFN)~ Emr i gjat i fajllit- emri i fajllit m i gjat se tet
karaktere dhe tre karaktere pr ekstension t cilin e lejon MS-DOS. N Windows
2000 dhe Windows 9x gjatsia e emrit t fajllit mund t jet deri 255 karaktere.
Long document Name [long dokjumnt neim]~Emri i gjat i dokumentit.
Long document Type [Long dokjumnt taip]~Tipi i gjat i dokumentit.
Longitudinal parity check~ kontrolli pr s gjati(gjatsor) i paritetit- kontrolli i
paritetit pr t gjith bitt t shkruar n t njetn gjurm n bllok ose mesazh; quhet
dhe kontrolli horizontal i paritetit.
Look up [luk ap]~Shiko sipr
Loop ~Unaz e programit, cikl i progrgramit- 1. cikl i programit,bashksi e
urdhresave ekzekutimi i t cilave prsritet shumher prderisa t plotsohet kushti
i dhn; ekzekutimi prsritet me adresa t modifikime ose vlera t reja hyrse n kt
pjes t programit ; 2. unaz, konfigurim i rrjets lokale t kompjuterve; 3.cikli i
rryms, mnyr e lidhjes te bartja serike sipas standardit RS 232, RS 422 dhe RS423
Loop counter~ Parametr i unazs- numrues i unazs, variabl e cila shrben pr
numrim t prsritjeve t unazave n program.
lossy compression nj teknik e kompresimit q realizon reduktimin optimal t
dhnave duke i eleimenuar tepricn(redudancn) dhe informacione t tjera t
panevojshme n nj imazh.
Low-level formatting~Formatizimi i nivelit t ult- formatizimi i nivelit t ult
sht nj procedur q bn prkufizimin e rrathve(gjurmve) dhe t sektorve n
pllakn e diskut; ky lloj i formatizimit prcakton pikat fillestare dhe prfundimtare t
secilit sektor dhe e pregadit diskun t pranoj t dhna.

Low-level language~ nj gjuh si gjuha asembler n t ciln secili instruksion ka nj
instruksion korrespondues n kod t makins.
-M-
M~M- shenja pr prefiks mega, n kompjuteristik 1M= 1048576= 2 20
Mac~Apple Macintosh computer- kompjter Apple Macintosh
Macintosh- Mark e kompjuterit q e prodhon kompania Apple. Macintosh sht e
vetmja linj e kompjuterve t sukseshm e cila nuk bazohet n kompjuterin origjinal
IBM PC dhe as q punon nn sistemin operativ UNIX. Windows 2000 ka prkrahjen
pr kompjutert Apple, pa marr parasysh se kta kompjuter prdorin protokollet e
veta t rrjets.
Machine~Makin-1. pajisje e cila bn lvizje mekanike prqllim t transformimit
t materialit dhe energjis; 2. makina abstrakte, automat, pajisja e cila kryen
transformimin e t dhnave diskrete. 3. kompjuter ose harduer i kompjuterit
makin virtuale.
Machine code~kod i makins~ kodi i cili aktualisht ekzekutohet nga kompjuteri, dhe
q nuk mund t lexohet leht nga programeri.
Machine translation~prdorimi i i kompjuterit pr prkthim n gjuh natyrore
Machine zero~ Zeroja e makins- brez i vlerave nga bashksia e numrave real t
cilat jan tepr t vegjl ashtu q n presjen e lvizshme paraqiten si zerro.
Machine operation~Operacion makine- operacion elementar t cilin kompjuteri
direk mund ta ekzekutoj n njsin aritmetiko-logjike.
Machine word~ Fjal makine- varg i bitve t ciln pajisja pr prpunim t t
dhnave i trajton si trsi, zakonisht varg i bitve t cilt ruhen n nj lokacion kujtese.
Machine language~Gjuh makine- gjuh e programimit te e cila secila urdhres
jep nj operacion makine alementar t ciln kompjuteri mundet direkt ta ekzekutoj.
Machine oriented language~ Gjuh me orientim makin- gjuh e programimit
urdhresat e s cils kan t struktur t nejt ose t ngjashme si urdhrat e makins t
ndonj kompjuteri t caktuar gjuh makine, gjuh asembler, gjuh makrroasembler
Machine program~Program makine program i sajuar me urdhra makine t
kompjuterit konkret.
Macro instruction~Makrrourdhres- urdhr n gjuhn burim, zakonisht n gjuhn
asembler e cila sht ekuivalente me nj varg t caktur urdhrash t asaj gjuhe; emr
simbolik pr grup urdhrash t cilat n program prdoren si urdhres e posame.
Macroprocessor~ Makroprocesor- program i cili n programin burim zavendson
makrourdhresat me vargje prkats urdhrash t gjuhs burim.
Magnetic head~ Kok magnetike- elektromagneti i cili shrben pr fshirjen, leximin
dhe shkrimin e t dhnave n mediumin magnetik t kujtess s jashtme.
Magnetic medium~ Medium magnetik- medium i cili shrben si barts i t dhnave
n t cilin regjistrimi bhet me prdorimin e veorive t feromagnetizmit.
Magnetic recording~Regjistrim magnetik- procedur e regjistrimit t t dhnave
binare n mediumin magnetik me magnetizim selektiv t pjesve t materialit
magnetik.
Magnetic inc~ Ngjyr magnetike- ngjyr e cila prmban thrmia t materialit
magnetik prezenca e s cils mund t zbulon elementin me ndishmrimagnetike.
Magnetic disk~ disk magnetik, disk- pllak e rrumbullakt t futur n siprfaqen e saj
nj shtres magnetike n t ciln t dhnat mund t shkruhen ose lexohen n mnyr
magnetike.

Magnetic letter readert~ Lexues i shkronjave magnetike- pajisje pr leximin e
shenjave magnetike t shtypura me ngjyr magnetike, t lexueshm dhe pr syrin e
njeriut dhe me makin.
Magnetic inc character recognition (MICR)~ Njohja e shenjave magnetike-
njohja automatike e shenjave t shkruar me ngjyr e cila prmban thrmia t
materialit magnetik; Pajisje pr futje direkte me skanim t dhnave n banka. Kjo
teknologji prdoret pr q automatikisht ti lexoj t dhnat n fund t ekit
Magnetic tape~ Shirit magnetik- shirit i plastiks n siprfaqen e s cils iu sht
shtuar shtres magnetike n t ciln t dhnat mund t shkruhen ose lexohen n rrug
magnetike.
Magnetic tape device~njsia e shiritit magnetik- pajisja e cila prdoret pr leximin
dhe shkrimin e t dhnave n shiritin magnetik.
Magnifer [MagniFair]~Thjerrz, Zmadhues, Llup
Mailing list~ tip i grupeve diskutuse t qasshme n internet.
Mail merge~ veori q lejon bashkimin e emrave t ndryshm dhe adresave ashtu q
e njejta form e letrs mund t drgohet njerzve t ndryshm.
Main Computer [Mein komjuter]~kompjuteri kryesor
Main memory, memory, store, internal store~ Kujtes operative- kujtes me qasje
t rastsishme e lidhur direkt me procesorin, n t ciln ruhen t dhnat dhe shrbime
t tjer t nevojshm.
Main storage Main memory, internal memory
Mainframe[meinfreim]~kompjuter i madh q krkon kushte t posaqme pr pun
si sht temeratura, lagshtia e ajrit dhe i cili prpunon disa milon instruksione t
programit pr sekond. Kushtet q u prmndn nuk vlejn pr minikompjutert dhe
mikrrokompjuter.
Mainframes-Shpreje gjenerike pr kompjuter t mdhenj dhe t fuqishm t cilt
nuk jan t bazuar n teknologjin e mikrroprocesorve n nj ip. Kompjutert
mainfraim zakonisht kan prdorur terminale pa mundsi t kompjuterimit pr
interfejsin shfrytzues dhe kan ndar t njjtn CPU pr tr organizatn. Paradigma
e prpunimit t centralizuar e prpunimit mainframe/terminal sht antiteza e
arkitekturs s prpunimit distributiv, e cila sht e implementuar n rrjetat lokale dhe
paradigmn klient/server. Prpunimi distributiv ka prvetsuar tregun dhe
kompjutert mainframe tani prdoren si super server
Maintenance ~Mirmbajtje- termin i prgjithshm i cili tregon ndrrimin , matjen,
rregullimin, ndreqjen dhe ndryshimet e domosdoshme q hardueri ose softueri t
mbahet n gjendje t knaqshme pune.
Make directory[mejk direktori]~bj (sajo) direktori
Management information system(MIS)~ sht nj sistem i informimit i bazuar n
kompjuter q prodhon raporte standarde t sumarizume dhe n form t strukturuar.
Ky prdoret ti mbshtse middle manages. Reportet e tilla mund t prfshiojn
planifikimin e prodhimit dhe sumarizimin e bugjetit
Manipulation~Manipulim, manipulacion- manipulim i t dhnave ose i pajisjeve.
Manipulator~Manipulator- tip i robotit t thjesht, mekanizm i cili zvendson
punn e njeriut dhe shrben pr manipulim me materiale t rrezikshme ose pr pun
n kushte t rnda, zakonisht kontrollohet nga largsia.

Mantissa, fractional part~Mantisa, pjesa thyesore- pjes e numrit me pjes
thyesore i cili prbhet nga nj bit eksplicit ose nj bit implicit udhheqs i presjes
binare, dhe fushs s pjess thyesore t djatht nga presja binare.
Mapping, funktion~ Pasqyrimi, funksioni-vendosja e lidhjes njkuptimshme
(korrespondencs) ndrmjet elementeve t dy bashksive
Mark, marker~Marker-njoll(gjurm) n shiritin magnetik ose disk, p.sh tregues
me foto0ndieshmri, pjes e dukshme e shiritit, hapje etj.
Marker reader~Lexues i markerve(treguesve)- pajisje prlexim t shenjave t
posme , me t cilat jan t shenuar dokumente ose produkte , p.sh shenimi (etiketa)
me bar kod
Mass Storage Device~ Pajisje kujtese masovike-cila do oft pajisje e cila sht e
aft t depoziton(ruan) shum megabajt informacion pr gjithmon, dhe
posarisht ajo q mundson qasje t rastit n ciln do pjes t informacionit, si jan
Hard disk drajvt, CD-ROM drajvt. Shih: Small Computer System Interface, IDE,
Hard Disk drive.
Master Browser-kompjuteri n rrjet i cili mirmban listn e kompjuterve dhe t
serviseve t qasshm n rrjet dhe distribuon listn krkuesve t tjer. Pos ksaj
Master Browser mund t prparoj krkuesit potencial n krkues t vrtet.
Master Boot Record (MBR)~ struktur e t dhnave e cila starton procesin e
butimit(booting) t kompjuterit. Fusha m e randsishme n Hard disk. Master Boot
Record prmban tabln e particionit pr disk dhe nj sasi t vogl t kodit t
ekzekutushm. N kompjutert q bazohen n x86, kodi i ekzekutueshm ekazaminon
tabln e particionit dhe identifikon particionin e sistemit(ose bootable), gjen
particionin e sistemit duke startuar lokacionin n disk, dhe ngarkon imazhin Partition
Boot Sector t tij n kujtes. MBR m pas transferon ekzekutim n Partition Boot
Sector.
Master partition boot sector~ nj sector i regjistruar n hard disk q jep

informacionet e nevojshme pr diskun dhe tregon pr vendodhjet startuse t
particionev t tjera. Gjithmon sht sektori i pare fizik i diskut
Master file ~fajlli pronar~ sht nj fajll komplet q prmban t gjitha rekordet deri
n azhurimin e fundit. Nj shebull tipik sht nj fajll i t dhnave pr pregaditjen e
faturave t telefonit muajin e kaluar ose faturat e kredit kartave
Master Versus transaction files~ zakonisht jan dy tipe fajllash q prdoren pr

azhurim t t dhnave(update data)- nj master file dhe transaction file shih: master
file dhe transaction file
Margins [Marxhins] Prmasat e hapsirave t pashkruara(t Bardha) prej tekstit te
ant e faqes.
Mather board~Pllaka am, pllaka kryesore- pllaka e stampuar n t ciln kyen
pllakat e tjera t pajisjes.N pllakn am pos procesorit dhe kujtess lidhen t gjitha
njsist hyrse dals.
MAX~Vlera maksimale
MCA ~ shkurtes nga Micro-Channel Architecture. Ezhvilluar nga IBM pr
kompjutert PS/2 e prezentuar me 2 prill 1987 . Prfshin karakteristikat e magjistrales
me gjatsi 16 ose 32 bit dhe multiple master control . duke i lejuar m shum
procesorve t arbitrojn pr resurset n nj magjistrale t vetme. MCA sht e
optimalizuar pr regjimin e puns multitasking pr sistemet multiprocesor. Ofron

konfigurime pa kyje (swichless) t adaptarve q eliminon nj kokdhimbje t
madhe n instalimet e adapterve t vjetr.
Measurement Units [Mezhrmnt junits]~Njsit e matjes.
Medium, data carrier, data medium~ Barts i t dhnave, medium- mjedisi n t
cilin munden t dhnat t shkruhen, t ruhen dhe t cilat m von mund t
shfrytzohen.
Medium band~ sht medium prej linjave speciale q jepen me qira q prdoren
kryesisht me kompjuter minikompjuter dhe mainframe me shpejtsi bartse prej
56000 deri 264 milion [bps]
Memory~ Kujtesa, memoria- cila do pajisje e aft t depozitoj informacion. Ky
termin zakonisht prdoret q t tregoj n kujtes gjysmprquese variabile me qasje t
tastit (RAM), e cila mundson qasje me shpejtsi t madhe cils do pjes t hapsirs
s kujtes por se nuk mund t ruaj informacion pa furnizim t energjiz elektrike.
Shih: Random Access memory, Mass strage Device.
Memory~ Kujtesa, memoria- pajisje ose medium q mund t mbaj informacion pr
rikthim t m vonshm. Kjo term zakonisht prdoret pr referim n kujtesn e
brendshme t kompjuterit q mund t adresohet direct nga instruksionet operuse.
Memory ~Kujtes- qark digjital i aft t ruaj gjendjen logjike 1 ose gjendejn logjike
0
Memory address, storage address~ Adres e kujtess- etiketa(labela) numr e

lokacionit t kujtess.
Memory board Memory expansion boards
Memory expansion boards~ kta pllaka elektronike prbhen prej disa ipave RAM
t shtura n te t cilt shtojn kapacitetin e kujtess s kompjuterit. Shfrytzusit e m
hershm t mikrrokomjuterve pr t i ekzekutuar programet m t sofistikura nga
paketet e integruara iu sht dasht t shtojn vet kt kujtes. Kujtes mund t
shtohet duke prdorur plug-in boards, kshtu q ju fitone extended memory. Kujtes
mund t shtoni duke ndrfutur dhe ipa RAM direk n pllakn e sistemit., kshtu q
fitoni extended memmory.
Memory map~Plani i kujtess- vizatimi(skema, plani) q tregon tipin , madhsin
dhe lokacionet e qarkut t kujtes n kompjuter
Memory mapped I/O ~ nj teknik e interfejsit n t ciln pajisjet e hyrje-daljeve jan
t lidhura(kablluara) n adresat e kujtess m mir se adresat hyrje-daljeve.
Memory manager~ n windows, zgjerim i mundsive t DOS it mbi 640 kilo bajt
Memory mengement~Menaxheri i kujtess- 1. menaxhimi me t kujtesn e sistemit
kompjuterik, posarisht shkmbimi i t dhnave ndrmjet kujtesave t ndryshme n
hierarki; 2. funksion i sistemit operativ i cili menaxhon me ndarjen e kujtess
operative dhe shfrytzimin e saj sa m efikas.
Memory loaction, location~ Lokacion kujtese , lokacion- grup e elementeve

kujtese t kujtess operative q me rastin e leximi dhe t shkrimit trajtohet si trsi;
identifikohet me ndarje e adress fikse
Memory representation~ Paraqitja n kujtes- mnyr e ruajtjes(vendosje) n
kujtesn operative ose t jashtme t elementve t t dhnave; zingjirimi, vendosja
sukseseve.
Memory modul, memory bank~Bllok i kujtes, bank e kujtes- segment i kujtess
i realizuar posarisht n lokacionet e caktuara t kujtess t cilat prdorn pr
zgjerimin e kujtess.

Memory cycle~ Cikli i kujtess- interval kohor i nevojshm q e dhna t lexohet
ose t shkruhet n kujtesn operative t kompjuterit.
Memory element~ Element kujtese- njsia themelore e kujtess operative n r ciln
ruhet nj bit.
Memorjet ROM ku ruhet BootStrap loader quhen bootstrap ose boot ROM dhe
procesi i ngarkimit t sistemit operativ quhet booating
Memory protection~ Mbrotja e kujtess- kufizim i qasjes dhe shfrytzimit t
kujtes ose t pjess s kujtes duke parandaluar oft leximin , qoft shkrimin qoft
t dyja operacionet.
Menu~list e komandave t lejushume pr manipulim t t dhnave
Menus~ pothuajse t gjtha paketet softuerike prdorin menyt pr zgjedhjen e
komandave . Zakonisht menit shfaqen n menu bar n krye t ekranit. Kur zgjidhet
nj element i menus shfaqet menya pull-down
Menu-driven~ prshkrun nj program q siguron hyrje duke i shfaqur nj list prej
opsioneve(menu) nga t cilat prdorisi tregon(shnon) zgjedhjen e tij.
Merge cells [mxh sels]~Shkrij(bashkoj)qelizat
Merging~Przimje-formimi i bashksis s re t renditur me elemente t t dhnave
prej dy e m shum bashksive t renditur t t dhnave.
Message~Mesazh, porosi- 1. varg shenjash dhe simbolesh t cilat
lajmrojn(kumtojn) informacionin; 2. n komunikacion t t dhnave , koka, teksti
dhe markeri pr fund e cila si trsi bartet npr rrjet
Metalanguage~ Metagjuh- gjuh e cila shrben pr shkrimin e e gjuhs tjetr;
metagjuha paraqet bashksi t simboleve, fjalve dhe rregullave pr prshkrim t
gjuhs tjetr( simbolet e t cils asaj nuk i takojn); forma normale e bekusit.
Method~Metod- mnyr se si arrihet realizimi i ndonj qllimi ose zgjidhja e
ndonj problemi konkret.
Methodology~Metodologjia-, bashksi e principeve dhe metodave me t cilat krijohet
n problem kompleks
Micro chanel Architecture(MCA)~ IBM vendosi t mbshtes ipin 386 me
magjistrale 32 linjeshe (32 bit bus lines) q ishte plotsisht e risi. Kjo nuk mundet
lehtsisht t ta zhvendosni pllakn e juaj pr zgjerim nga nj kompjuter i vjetr dhe
ta vendosni n nj kompjuter tjetr IBM t ri me micro chanel. Kjo thjesht nuk do t
punoj. Nse ju nuk interson pplaka transferuse, standardi i ri IBM nuk sht problem.
M von sht lajmruar dhe magjistralja MCA 64 bitshe.
Microcomputer~mikrrokompjuter- kompjuteri, CPU-ja (procesori)e t cilit sht
mikrroprocesori - nj ip i vetm gjysmprques
Microinstruction~Mikrroinstruksion- urdhr pr ekzekutim t nj operacioni t
thjesht n procesor- mikrrooperacion, e cila sht pjes e operacionit t makins ;
shfrytzohet te realizimi mikrroprogram t kontrollit(menaxhimit ) n kompjuter.
Microprogram~Mikroprogram- program i sajuar nga mikrourdhrat; prdoret me
rastin e kontrollit mikrroprogram pr realizimin e operacioneve t veanta makine.
Microprogram control~ Udhheqje mikrroprogram, mikroprogramimi- mnyr
e realizimit t kontrollimit n procesorin e kompjuterit kur ekzekutim i secils
operacion t makins realizohet me ndimn e nj varg t operacioneve tjera m
elementar prkatse t nj mikrrourdhrese t dhn.
Microprogram store, controll memory~ Kujtesa e mikroprogramit- kujtesa RAM
ose RAM n t ciln ruhen mikrroprogramet.

Microfilm~ Mikrofilm- shirit kontinual i filmit i gjersis 16 ose 36 mm q shrben
pr ruajtjen e dokumentit i zvogluar disa dhjetra her. dalja e kompjuterit n
mikrofilm, mikrofish
Microfiche~Mikrofish- lloj i mediumit mikrofilmik, kartel e dukshme e filmit e
forms s kartelave me incizim, dushm e zvogluar , me faqe t dokumentit t
vendosur n rreshta dhe kolona.
Microsoft clipart Gallery [maikrsoft Klipart gellri]~Galeria Maikrsoft e vizatimeve
t gatshme
Microsoft disk operating sistem (MS-DOS)-sistem operativ 16 bitsh i dizajnuar
pr ip-in 8086 i cili sht shfrytzuar n kompjuterin origjinal IBM-PC. Pasi IBM
nuk ka mund t prodhoj sistem operativ m t mir, MS-DOS ishte br sistem
operativ standard i cili u prdor n mikrrokompjuter, dhe m tutje prdoret. MS-DOS
sht program i thjesht msim t programeve dhe fajll sistemin i cili jep t tr
kontrollin mbi kompjuterin programit q ekzekutohet dhe siguron shum pak
shrbime t tjera, pos prkrahjes pr fajll sistem dhe prkrahjes t siguruar nga BIOS-
i.
Microsoft windows NT [Majkrsoft uindos EN TI]~ sistem operativ i dizajnuar t
punoj pr nj rang t gjer t kompjuterve t fuqishm dhe mikrokompjuterve.
Microwave communication~ komunikimi me prdorimin e radio valt e frekuncave
t larta q udhtojn n vija(linja) t drejta npr ajr.
MIME~MIME nga Multipurpose Internet Mail Extensions. Metod e kodimit t
fajllave binar t ciln n ditt e sotme e prkrahin shumica e programeve bashkkohor
pr postn e elektronike (e-mail)- kt proces pr kodim dhe dekodim e bjn
programet pr postn elektronike pasi interneti sht i ndrtuar t manipulon me
ASCII formatin( si nj emrues i prbsht pr kompjuter dhe sisteme operative t
ndyshm) dhe fajllave grafik q s jan ASCII por i takojn klass s fajllave binar.
Microprocessor~ Mikroprocesor -qark i integruar gjysmprues i dizajnuar q
automatikisht t realizon list t operacioneve aritmetike dhe logjike. Mikroprocesort
modern si t pavarur menaxhojn me kujtes dhe kan prkrahje pr list me shum
instruksione q quhen Thread. Mikroprocesori mund t prgjigjet n krkesat e
periferive pr ndrprerje dhe prfshijn prkrahjen pr aritmetikn e ndrlikuar t
presjes s lvizshme. Kta duhet t ken instruksione kur t kyen pr her t par.
Kto instruksione ndodhen n firverin e pandryshuar, t cilat quhen BIOS.
Microprocessor chip~ prbhet nga njsia aritmetiko-logjike(Arithmetic- logic
unit), nj apo m shum regjistra(registers) punues p r ruatjen e t dhnave gjat
prpunimit, dhe t akumulatorve(accumulators) pr ruatjen e rezulltatit t kalkulimit.
Min~Vlera minimale
Minicomputer~ orgjinali , nj kompjuter q ndodhet n nj orman(shtpiz) t
vetme. Krahasuar me mainframe kta jan zakonisht m t vegjl dhe m t
ngadalshm. nuk i ka fjalt t gjata dhe prdoret n shkencat speciale pasi ka prparsi
nga mikrrokompjuteri.
MIPS nga milion instruction per secon~ MIPS- milion urdhra pr sekond, mas
pr matjen e shpejtsis s puns t procesorit e barabart me numrin mesatar t
urdhrave t cilt procesori mund ti ekzekutoj n nj sekond.
Mirror margins [Miror marxhins]~marxhina n pamje t Pasqyruar
Mnemonic code~ Kod mnemonik, mneomenik- etika simbolike, m s shpesht varg
i shkronjave, ashtu t zgjedhura q ndimojn dhe lehtsojn ruajtjen.
Mode ~Regjim pune, mod- mnyr pune.

Model~Model- prshkrimi matematikor ose tekstual, vizatim, skem etj t ndon
gjje, procesi, dukurie e cila prdoret si zvendsim i origjinalit; 2. pajisja e cila
imiton strukturn dhe punn e pajisjes tjetr.
Modelling~ Modelim-studimi i dukurive, proceseve ose t sistemit me formimin dhe
shqyrtimin e modelit fizik, matematik ose modelit t programit
Modem~Modem-Modulator /demodulator. Pajisje Data link layer e cila shfrytzohet
pr krijimin e sinjalit analog t prshtatshm pr bartje prmes linjave telefonike nga
forma digjitale e t dhnave. Modemt modern prfshijn nj varg komandash pr
vendosjen e lidhjes dhe shpejtsis s bartjes t t dhnave me modemt e largt dhe
pr rregullimin e sjelljeve t nnkuptuara t tyre. Modemi m i shpejt punon n 33
Kb/s dhe me gjas nuk do t ket m t shpejt, pr shkak t kufizimit fizik t
gjersis s brezit t kabllove telefonik. Protokoli i cili prdoret pr komunikim n
internet prmes kompjuterit dhe modemit quhet PPP. Shih: Data link Layer, module
Modem~Shkurtim i modulator/demodulator, nj periferik hardware q lidh nj
kompjuter me kompjutera t tjer ose me Internet nprmjet nj linje telefonike
standarde ose ISDN. Shih edhe ISDN. Nj modem mund t jet i brendshm, ose i
futur n kompjuter, ose i jashtm. Nj modem i jashtm prbhet nga nj kuti e vogl
me kabllo q lejojn lidhjen e kompjuterit me nj linj telefonike. Modemt
klasifikohen sipas shpejtsis, t shprehur n baud, me t ciln transmetojn t dhnat.
Modemt standard aktual kryejn transmetimin e t dhnave me 28.800 ose me
33.600 baud por ka edhe modem t rinj me 56.000 baud. Shih edhe baud.
Modul~Modul-komponent softuerike t sistemit operativ modular i cila siguron

shrbim e caktuar t definuar. Modulet mund t instalohen, ose t largohen, varsisht
prej krkess s softuerit i cili ekzekutohet n kompjuter. Modulet mundsojn q
sistemi operativ dhe aplikacionet ti prshtaten shfrytzuesit.
Module~Modul- 1. bllok funksional i realizuar posarisht, i unifikuar., m s
shpeshti n nj pllak print(t stampuar);2 modul programi , njsi e programit q
paraqet trsi t caktuar funksionale;3. program ose pjes e programit i gatshm pr
prpunim n prkthyesin e programit , programin pr lidhje , mbushsin(loaderin) ,
supervizorin, etj.
Module specification~ Specifikim i moduleve- prshkrim specifik i hyrje/daljeve
dhe t funksionve t cilat moduli mprogarm duhet ta realizon; specifikimin pr
module pr programer e pregadit projektanti.
Modula~ Modula- gjuh e lart eprogramimit e zhvilluar nga Pascali, q mundson
programim modular dhe programim paralel.
Modular programming~ Programim modular- teknika e programimit gjersisht e
shfrytzuar me rastin e programimit paket; programi ndahet n module t cilt duhet
t posedojn karakteristika t caktuar, madhsia e moduleve sillet prej 30 deri 150
rreshta program.
Monitor [monitor]~Monitor, Ekrani q tregon informacionin-1, pajisje e cila shrben
pr ndekjen e puns ( mbikqyrjen) t ndonj sistemi dhe t lajmrimit mbi do
shmagje nga kushtet e parapara; 2. program ekzekutues;3. ekran pr paraqitje
pamore(video); 4. konstruksion i programit t Hoara pr menagjim T ndarjes s
resursurseve nga ana e bartjes asinkrone.
Most significant bit, msb~ Bit-i me pesh m t lart-biti i fundit majt n numrin
binar ose n vargun binar.

Mouse [Maus]~mi-pajisje e cila mund ta kontrollon zhvendosjen e kursorit n ekran;
zhvendosja e miut bartet n kompjuter, ndrsa me taste prkatse n te i kumton
funksione t caktura.
Move [muuv]~Zhvendosje, lvizje.
MPC~ nj shkurtes pr shitje t PC-ve multimediale. Specifikacioni MPC origjinal
sht zhvilluar nga korporata Tandy dhe Microsoft si nj platform me aftsi
minamale pr ekzekutim t softuereve multimediale. N ver t vitit 1995 kshilli i
marketimit paraqet standardin t azhuarua MPC3 Specifikacioni MPC1 definon
krkesat minimale si n vazhdim: : nj CPU 386SX ose 486 C; hard disk 30M; 2M
RAM; ; VGA video display; 8-bit nsistem audio digital audio ; CD-ROM drive;
sofruere t sistemit kompatibil me API(Applications Programming Interfaces ) t
Microsoft Windows verzion 3.1 ose m t ri. specifikacioni MPC 2 definon krkesa
minamale t standardit si n vazhdim: nj 25MHz 486SX me 4M RAM; 160M hard
disk; 16-bit kartel t zrit ; 65,536 color video display; shpejtsi t dyfisht t CD-
ROM drive; sofruere t sistemit kompatibil me API(Applications Programming
Interfaces ) t Microsoft Windows verzion 3.1 ose m t ri . specifikacioni MPC 3
definon krkesa minamale t standardit si n vazhdim: nj 75MHz pentium me 8M
RAM; 540M hard disk; 16-bit kartel t zrit ; 65,536 color video display; shpejtsi
t katrfisht t CD-ROM drive;OM-1 n pajtim me MPEG-1 video sofruere t
sistemit kompatibil me API(Applications Programming Interfaces ) t Microsoft
Windows verzion 3.1 ose m t ri dhe DOS 6.0 ose m t ri
MPEG ~shkurtes nga Motion Picture Experts Group -grup ekspersh t filmit. Nj
komesion punues nn ISO ka definuar standardin pr humbje(lossy) n kompresimet
digjitale dhe dekompresimin e filmave video/audio pr prdorim n sistemet
kompjuterike. Shih Lossy. N kto standarde prfshihen MPEG-1 dhe MPEG-2.
Standardi MPEG-1 rekomandon dekompresim tt dhnave prej 1.2 deri 1.5M/sec,
duke iu mundsuar CD reproduktuesve (players) t reproduktojn filma t plot me
ngjyra me 30 kuadre(frame) pr nj sekond. MPEG1 kompreson n proporcionin
rreth 50:1 para se imazhi para se imazhi i degraduar t shfaqet, mirpo raporti i
kompresimit sht e dhe m i madh 200:1 i arritshm. Standard tjetr n MPEG1
sht dhe MPEG 2, i cili zgjeron shpejtsin e t dhnave (2 deri 15 Mbps ) q
nevojiten pr sinjalet q barten n largsi( rdiodifuzion, me kablla, satelitor). MPEG 2
sht i projektuar t mbshtes dhe diapozonin e fotografis duke prfshir 4:3 dhe 16:9.
kompresioni i MPEG prodhon reduktim pr 50% t madhsis s fajllit
MS-Works [Em Es uorks]
Multifrequency/Multisync monitor~ monitor q mund t operoj n frekuenc
horizontale t skenimit t ndryshme, ose automatikisht e prshtat vetveten n video
sinjale t ndryshme(rezulucione)
Multi-line [malti-lain]~Shum-vijash
Multilink~ Mundsi e RAS-it t kombinoj rrjedha t shumfishta t t dhnave n nj
lidhje t rrjets, pr qllim t shfrytzimit t m shum se nj modemeve ose t nj
Kanali ISDN n nj lidhje t vetme. Kjo karakteristik ishte risi n Windows 2000.
Multimedia~ teknologji q lidh t gjitha mjetet e komunikimit(mediumet) n nj
form t prezantimit.
Multimedia PC~ sistem mikrokompjuterik i fuqishm me mikroprocesor t shpejt
dhe hard-disk drive t madh. Sistemi multimedial gjithashtu ka karteln e zrit,
altoparalantat dhe CD-ROM drive
Multiple pages [Maltipl peixhis]~Faqe t shumfishta

Multiuser system~ sistem shumshfrytzues sistem i kompjuterit i cili n t
njjtn koh u shrben t nj numri m t madh shfrytzuesish.
Multiple Provider Router~ komponent softuerike e Windows 2000 , e cila

mundson dy ose m shum API provajder t Rjerts WIN32 t ekzistojn simultante.
MPR asiston t krijimin e lidhjeve t rrjets t cilat prdorin germat pr drajv dhe nuk
e prdor pas vendosjes s lidhjes.. Shih: Multitasking.
Multiple Universal Naming Convention Provider (MUP)- Komponet softuerike e
Windows-it 2000, e cila mundson q dy ose m shum UNC provajder t ekzistojn
n t njjtn koh( P.sh rrjeta e Mikrosoftit dhe NetWare). MUP Prcakton se se cili
Provider UNC do ta pranoj krkesn e caktuar UNC dhe i drgon atij krkesn. Shih:
Universal Naming Convention, Multiple Provider Router.
MultiProcessing- Prpunim i shumfisht- prdorim simultant t dy ose m shum
procesor pr kryerjen e detyrave n kompjuter. Varsisht nga sistemi operativ,
prpunimi mund t bhet n mnyr asimetrike( procesori i caktuar u ndahet
nnproceseve(thread-eve) t caktuar, pavarsisht nga mbi ngarkesave q krijohen),
ose n mnyr simetrike( nnproceset u ndahen n mnyr dinamike procesorve sipas
nj skeme t barabart me ndrtim t nj plani rradhits) ky termin prshkruan ,
zakonisht, kapicitein e prpunimit t shumfisht i cili sht i ndrtuar n kompjuter
n nivel harduerik, ku vet kompjuteri prkrah m shum se nj procesor. Megjithat,
prpunimi i shumfisht mund t zbatohet edhe n aplikacionet e kompjuterve n
rrjet, dhe arrihet prmes mekanizmit t komunikimt ndrmjet proceseve.
Aplikacionet Klient/server jan n t vrtet shembuj t prpunimit t shumfisht.
Shih: Asymetrical Multiprocessing, Symetrical Multiprocessing, Interprocess
Communications
Multiprocessor System~ Sistem shumprocesorik, sistem multiprocesorik-sistem
kompjuteri i cili posedon shum procesor, zakonisht me kujtes t prbashkt, me t
ciln menaxhon nj sistem operativ i prgjithshm.
.
Multi-valued logic- Logjika shumvlershe , logjika polivalente- struktura
algjebrike n t ciln variablat dhe funksionet marrin vlera nga bashksia e caktuar
prej m vlerave, m >=2;
Multitasking~Ekzekutim i m shum detyrave n mnyr simultante- kapacitet i
sistemit operativ q shpejt t kaloj nga nj nnproces(thread) n nnprocesin tjetr t
ekzekutueshm. Ekzekutimi simulutant i m shum detyrave mundson q koha e
procesorit t ndahet t ndahet ndrmjet t disa nnproceve(thread), ashtu q secila t
ekzekutohet n procesorin evet t ngadalshm. Sistemet operative multitasking
mundsojn q dy ose m shum aplikacione t ekzekutohen n t njetn koh dhe
mund tu sigurojn shrbime n shkall t lart aplikacioneve, se sa sistemi operativ
pr nj detyr, si sht MS-DOS. Nj nnproces(thread) pr aplikacionin sht sikur
nj aplikacion pr sistemin operativ.Nse nj aplikacion ka shum nnprocese
ekzekutimi ajo n t vrtet ekzekuton shum aplikacione brenda nj aplikacioni t
tr. Kjo i mundson aplikacionit ti realizon shum gjra n t njjtn koh, si kur te
Microsoft Word q kontrollon drejtshkrim tuaj prderisa ju shkruani n dokumentin
tuaj. Shih: Multiprocessing.
Multiprocessor system~Sistem shumprocesorik- sistem kompjuterik q posedon
shum procesor , zakonisht me nj kujtes t prbashkt , dhe i cili menaxhohet me
nj sistem operativ.

Multiuser system~ Sistem shumprdoruesish sistemi kompjuterik i cili n t
njjtn koh u shrben nj numri t shfrytzuesve.
Multivibrator~Multivibrator- tip i oscilatorit i cili gjeneron impulse t forms
katrkandsh.
Multiplex~Multipleks- prdorim i nj kanali pr bartje t dy ose m shum mesazhe
n t njjtn koh ose pun n t njjtn koh t m shum pajisjeve t ngadalshme
hyrse dalse; multipleksi frekuencor, multipleksi kohor, multipleksimi.
Multiplexer~ Multiplekser-1 pajisje e kontrolluar komunikuse e cila bashkon
pranimin e t dhnave nga shum kanaleve t ngadalshme hyrse dhe i drgon n
daljen shpejtsia e bartjes e s cilit sht e barabart me shumn e shpejtsive t t
gjith kanaleve hyrse; 2. rrjet e ndrprerseve ose qark i integruar me 2n hyrje t
informacionit dhe n hyrje t kontrollit dhe nj dalje e barabart nj hyrje t
informacionit, e varur nga hyrja e kontrollit. 3. rrjet e ndrprersve e cila nga 1 deri
m hyrje drgon n n dalje , ku m<=2n
Multiplexing~ Multipleksim- bartje n t njjtn koh t m shum mesazheve
npre nj kanal komunikues me ndarje t brezit frekuencor t kanalit n m shum
breze t ngushta ose ndarje t koh n m shum nnintervale t cilt u ndahen
pajisjeve t veanta.
Multiplexer chanal~ Kanal i multipleksuem- kanal i parapar pr pun n t njjtn
koh t m shum pajisjeve hyrse-dalse me multipleksim t bajtave ose blloqeve.
-N-
Named Pipes~Tuba t emrtuar- mekanizm pr komunikim ndrmjet proceseve i
cili sht i implementuar si shrbim i fajll sistemit, dhe mundson q programet t
jen t modifikuar t punohet n to pa prdorimin e programit interfejs t tij pr
aplikacion, Tubat e emrtuar jan zhvilluar pr prkrahje t komunikimeve dika m
robus klient/ server, se si jan jan t lejuara n NetBIOS-t e thjesht. Shih: OS/2,
File sistem, Interprocess Communications.
Natyral binary-decimal code (NBCD)~Kodi binar-decimal natyral, kodi 8421-

kodi binar-dekad n cilin secila shifr dhjetore sht e koduar me tetradom e cila
paraqet ekujvalentin binar t asaj shifre.
Natyral language~ gjuh e projektuar tu jep njerzve m shum lidhje humane(
natyrale) me kompjuter. Kta gjuh jan gjuh q i flasin njerzit : Anglisht,
frngjisht, japonisht ose cila do gjuh tjetr
NCR~National Cash register, tani nj kompani e kompjuterve
Natyral languages~ Gjuh e gjenerats s pest
Negative logic~ Logjika negative- mnyr e kodimit t vlerave logjike t niveleve t
sinjalit binar q sht i kundrt me at t zakonshmin, niveli m i lart i tensionit i
prgjigjet vlers false (logjika 0) , ndrsa niveli i ult i prgjigjet vlers true
(logjiks 1).
Newsgroup~Grup ose forum diskutimi mbi Usenet n brendsi t t cilit sht e
mundur t ndahen informacione, ide, sugjerime dhe mendime mbi nj shtje t
veant. Newsgroup-et jan organizuar n baz t mijra shtjeve q prmbajn.
Shih edhe Usenet.
NetBIOS~ Network basic input/output system.- nj interfejs i progamit t

aplikacionit (API) q mund t prdoret nga aplikacioni n rrjet locale ose kompjutert
q punojn nn MS-DOS, OS/2 ose disa verzione t UNIX-it . NetBIOS siguron

bashksi uniforme t komabdave pr krkes t shrbimeve t rrjets n nivel t
ult(requesting lower level network services).
NetBIOS Extended Interface (NetBEUI) Shtres e thjesht e transportit t rrjets e

cila sht zhvilluar pr prkrahjen e Instalimeve NetBIOS. NetBEUI nuk Rutabile dhe
pr kt arsueje nuk sht e prshtatshme pr rrjeta m t mdha. Kjo prmban
Transport protokoll-in i cili sht dhe i kuptoshm pr Windows 2000.
NetBIOS Getway~ shrbim t cilin e siguron RAS dhe e cila mundson q krkesat e
NetBIOS t drgohen t pavarura nga transport protokoli. P.sh Krkesat e NetBIOS-it
nga kompjuteri i largt i cili sht i lidhur prmes NetBEUI mund t drgohen prmes
rrjets me ndihmn e NWlink. Shih: network Basic Input/output System, NetWare
link, NetBIOS oler, TCP/IP, NetBEUI.
NetBIOS Netrwork basic input/output sistem~komunikimi Klient/server ndrmjet
proceseve q e ka zhvilluar IBM. NetBIOS paraqet mekanizm relativisht t thjesht
pr komunikim t aplikacioneve Klient/server por sht shum i pranueshm dhe i
qashm n shum sisteme operative dhe bn zgjedhje logjike pr aplikacionet e
thjeshta t rrjets. Shum mekanizma IPC t rrjets n Windows 2000 jan t
implementuar prmes NetBIOS-it. Shih Interprocess communications,klient/server
NetBIOS oler TCP/IP (NetBT)~ shrbim i rrjets i cili implementon NetBIOS IPC
prmes protokollit TCP/IP. Shih
Netiquette~
Netware~sistem operativ i popullarizuar i rrjets q e ka zhvilluar kompania Novell.
NetWare sht sistem operativ kooperativ, multitasking, me optimizim t lart, sistem
operativ i rrjets i specializuar pr server, q ka prkrahje t klientve pr shumicn e
sistemeve operative kryesor. Versionet e reja t NetWare prfshijn dhe vegla grafike
t klientve pr menaxhim me stacionet klient. N nj koh NetWare ka mbajtur m
shum se 60% t tregut t sistemeve operative. Windows 2000 , klient services for
netWare, NetWare link
Network-Rrjeta- grupa e kompjuterve t cilt jan t lidhur prmes t ndonj
mediumi digjital pr qllim t kmbimit t informacioneve. Rrjetat mund t jen t
bazuar n shum tipe t mediumeve, si jan kabllo telefonik me ift telash(twice
pair) fije optike , kabllo koaksial, radio val ose rreze infra t kuqe. Kompjuter t
caktuar jan zakonisht t konfiguruar si provajder t shrbimeve q quhen server.
Kompjutert q kryejn detyra t shfrytzuesve direkt dhe prdorin shrbimet e
serverit quhen klient. Client/server, server, Network operating sistem.
Network architecture~ prshkrun se rrjeta sht e rregullume dhe si jan t ndar

resurset.
Network- compatible~ prshkruan softuerin q mund t punoj(run) n nj rrjet me
bashkndarje t fajllave m mire se t mbes e vetmuar pjes e softuerit PC
Network database~nj baz e t dhnave radhitje hierakike t nyjve, pos se nj nj
nyje chaild(fmij) mund t ket m shum se nj nyje prind( paraent)
Network Driver interface Specification (NDIS)~ Spercifikacionet Windows sipas t
cilit drajvert e adapterve t rrjets duhet prshtatur q t mund t punojn n
sisteme operative Windows t Microsoft-it >NDIS siguron lidhjen ndrmjet
drajverve t adapterve t rrjets dhe protokollit t transportit.
Network dynamic data Exchange (NetDDE)~ mekanizm pr komunikim ndrmjet
proceseve t cilin e ka zhvilluar Microsoft pr prkrahje t distribuimit t

aplikacioneve DDE prmes rrjets. Shih Interprocess communication, dynamic data
Exhange
Network getway~ lidhja me t ciln nj LAN mund t lidhet me LAN-e t tjer ose
me rrjeta m mdha.
Network Interface card (NIC)~ pajisje adaptuse e shtress fizike e cila i mundson
kompjuterit t lidhet dhe t komunikon prmes rrjets lokale.
Network Layer ~ Shtresa e kontrollit t rrjetit~ Kjo shtres iu mundson shtresave
t tjera m t larta t jen t pavarura nga teknologjia e bartjes t t dhnave dhe
mnyrave t lidhjes s kompjuterit n rrjet. Ndrsa sht e ngarkuar pr vendosjen e
lidhjes, mbajtjen dhe ndrprerjen e lidhjes. Kjo shtres bn zgjedhjen e rrugve dhe
transferin e paketeve pr qllim t arritjes s tyre n destinacion. Kjo shtres sht
prgjegjse pr adresim dhe dorzim t paketeve t mesazhit. Prderisa Data Link layer
kuptohet vetm nga kompjuteri i drejtprdrejt n rrjet, Shtresa e rrjets sht
prgjegjse pr rrugt e paketit nga burimi deri n destinacion. Shembull tipik i
protokoleve t shtresss s rrjetit sht IPX dhe IP nga nga bashksia e TCP/IP
protokolleve
Network Layer ~Shtresa e rrjets~ shtres e modelit OSI e cila krijon shtegun pr
komunikim ndrmjet dy kompjuterve prmes paketeve rutiruse- Protokollet e
transportit implementojn edhe shtresn e rrjets edhe shtresn e transportit t stekut
OSI. IP sht shrbim i shtress s rrjets. Shih Internet protocol, transport protocol,
open sistem Interconnect Model.
Network operating sistem (NOS)~ sistemi operativ i kompjuterve i cili special
sht i dizajnuar pr optimalizimin e aftsive t kompjuterit t reagoj n krkesat pr
shrbime. N server ekzekutohet sistemi operativ i rrjets. Windows 2000 server dhe
NetWare jan sisteme operativ t rrjets. Windows 2000, server, netWare
Network traffic~ trafiku i rrjets-transmetimi(bartja) e t dhnave npr rrjt.
New directory [nj direktori]~Direktori e re, folder (fascikl) t ri.
New Page number [nju peixh nambr]~Numr faqe i ri.
NEWBIE ~ nj hacker amator.

Newsgroup~ nj nga tipet m t popullarizuara t grupeve diskutuse n internet.
Newsgoup-et prdorin rrjet special t kompjuterve q quhet UseNet. Secili nga
kta kompjuter mirmbajn listn e newsgroup-s. Newsgroup jan t organizuar n
fusha me tema krysore q m tutje nnndahen n hierarki.
Next [Nekst]~Tjetri
Nj hap n botn e kompjuterit
No Page numbers[Nou peixh nambrs] Jo numra faqesh.
Node ~ndonj pajisje e lidhur n rrjet. Gjithashtu, pika n bazn e t dhnave
hierakike t lidhura ngjajshm si degzimet n pem kok posht.
Nondestruktive read (NDR), Nondestruktive readout (NDRo)~ Lexim
jodestruktiv- leximi i cili nuk fshin t dhnat n lokacionin burim.
Nondeterministic~Jodeterministik- pasqyrimi(kopjimi) ose mnyr e puns kur n
ndonj pik ekziston mundsia e zgjedhjes t nj nga shum opsioneve(varianteve)
Nondeterministic automaton~ Automat jodeterministik- automat abstrakt puna e
s cilit n ndonj gjendje ka karakter jodeterministik.
None [Nan]~ Asgj, asnj
Noninterlaced monitor~ monitor q krijon imazhin duke e skanuar imazhin te posht
linj pr linj
Nonmaskable interrupt~ Ndrprerje e pamaskuar-ndrprerje e cila pranimi n
procesor nuk mund t ndalohet; ndrprerje e maskuar.

Nonprocedural language~ Gjuh joprocedurale- gjuh e cila prshkruan se cilat
rezultate duhet t krijohen, por q nuk jep rradhn e hapave d.m.th t procedurs me
t ciln kjo duhet t arrihet.
Normal form~Forma normale- mnyr e prvetsuar standarde e dhnies analitike e
funksioneve ndrprerse forma e plot normale disjunktive, forma e plot normale
konjuktive
Normalization~ Normalizacioni, normalizim- zhvendosje e numrit t mantiss n
presjen(pikn) lvizshe prderisa biti udhheqs i mantiss t mos jet baraz me 1; me
normalizim nuk ndryshohet parashenja e numrit.
Normalized number~ Numr i normalizuar- numr te numri me pik lvizshe
mantosa e s cils sht e normalizuar.
NOT~jo e mohimit
Not operacion, negation~ Operacioni JO, komplementi , negacioni- operacion
logjik unar razulltati i t cils ka vler logjike true nse vlera e operandit sht
false nse vlera e operandit true(komplimenti ose negacioni i variabls logjike)
Not-a-number (NaN)~Jonumr-madhsia simbolike e koduar n formatin me presje
t lvizshme e cila prfitohet kur ekzekutohet operacioni aritmetik vie deri te
operacioni i pa vleshm ose ndonj prjashtim tjetr.
Notation~ Notacioni, shnimi- bashksi e simboleve dhe e rregullave t prdorimit
t tyre pr paraqitjen e t dhn
Notebook Computer [notbuk kompjuter]~kompjuter portabll q peshon ndrmjet 5
dhe 10 pound-a
NTSF New technology File System~ Fajll sistem i teknologjis s re- fajll sitem i
sigurt me orientim-transaksion i zhvilluar pr windows2000 i cili prfshin modelin e
sigurimit Windows 2000 pr ndarje t lejs dhe t drejts pr koh. NTSF sht i
optimalizuar pr drajvet hard t cilt jan m t mdhenj se 500MB dhe krkon m
shum kok(vend) q t prdoret n drajvet hard q jan m t vogl se 50 MB.
Num lock/number lock [nambr llok]~kysi i grupit numerik
Number format [Nambr format]~Formatimi i numrit
Number lock [nambr llok]~kysi i grupit numerik
Number of columns [numbr of kolms~Numri i shtyllave
Number of rows [Numbr of rous]~Numri i rreshtave
Numeration, number representation~Numeracioni , paraqitja numerike-
paraqitja e vlerave numerike n ndonj sistem numerik.
Numeric, numerical~Numerike- termin q ka t bj n t dhnat ose madhsive
fizike t paraqitura me numra t dhnat shifra.
Numerical code~Kod numerik- mnyr e kodimit kur vargu kodues prmban vetm
shifra (eventualisht dhe shenja speciale)
Numerical control~ Kontroll numerike, udhheqje(drejtim, dirigjim) numerike-
kontroll automatik i makinave , posarisht t makinave vegla(n vegltoreve) , me
zbatim t kompjuterit dhe t pajisjeve t tjera t cilt punojn me t dhnat numra.
Numerical mathematics, Numerical analysis~ Matematik numerike, analiz
numerike- deg e matematiks e cila mirret me metodat numerike speciale pr
zgjidhjen e problemeve t ndryshme, posarisht duke pasur parasysh kufijt e
tolerancs(gabimeve)
Numerical representation~ Paraqitja numerike- paraqitja direkte e t dhnave
prmes numrave.
-O-

Object~ Objekt- provajder(ofrues) i shrbimeve softuerike n secilin objekt me
shrbimet n Windows 2000. Zakonisht objekti mund t trashgoj t dhna dhe
funksione nga objektet e tij prind dhe me te mundson q shrbime t prbra ti
konstruktoj nga objektet e thjeshta. Temi orientimi-n objekte tregon lidhjen e
ngusht ndrmjet algoritmit dhe strukturs s t dhnave.--> shih module
Object program~ Program objekt- programi i cili fitohet pas prkthimit me
ndihmn e asemblerit ose kompilatorit, dhe sht i gatshm pr mbushje(ngarkim) dhe
ekzekutim.
Object-oriented~prshkruan arkitekturn e kompjuterit n t cilin t gjitha
proceset,fajllat, operacionet hyrje/dalje etj jan t prezentura me objekte(p.sh
struktura e t dhnave n kujtes q mund t manipulohet nga hardueri dhe softueri).
Sistemi IBM 38 sht vetm nj shembull e arkitekturs s sistemit Object-oriented
Object-oriented programim(OOP)~Programim me orientim n objekte-
metodologji n t ciln programi organizohet n objekte ku secili prmban edhe t
dhna edhe operacione t netoshm pr kryerjen e detyrs
Object-oriented software development- nj qasje e zhvillimit t softuerit q nuk
fokusohet n detyr por m shum n definimin e lidhjeve n procedurat dhe objektet
e definuara m par
Octet ~oktet- bajt
ODBC Open DataBase Connectivity~Lidhje e hapt e bazs t dhnave,
specifikacion q ka vendosur Microsoft dhe q prshkruan protokollin komunikues
pr aplikacionin e bazs t dhnave. ODBC specifikacioni prshkruan si aplikacionin
e pashm(Front-end), si jan ato t punuara n Visual Basic, t komunikojn me
burimin e msheft t t dhnave(back end), si jan SQL server dhe Oracle.
ODBC ~Open Database Connectivity. Nj interfej i programuar i aplikacionit q
mundson aplikacionet e bazave t t dhnave qasje n t dhnat nga lloj-llojt burime
ekzistuse t dhnave. Nj metod bashkndarjes s informacioneve Brenda
aplikacioneve.
Odd page od peixh] ~Faqe tek.

Office automation~biro automatike, zyre automatike- zbatimi i qasjeve sistematike dhe
prdorimi i pajisjeve elektronike dhe kompjuterike pr qllim t rritjes s shpejtsis dhe
efikasititetit t puns s birove, d.m.th t rritjes t produktivitetit t punve administrative.
Office automation system (OAS)~ sistem i projektuar krysisht pr prkrhjahe t dhnave t
puntorve, sht e fokusuar n menaxhim t dokumentve, komunikim dhe planifikim
Off-line operation~ Pun autonome- tremin q prdoret pr pajisjet t cilat nuk i
kontrollon direkt procesori qendror dhe t cilat nuk jan t lidhura me kompjuter
OLE objekt linking and embedding~Vendosja dhe lidhja e objektit- nj protokoll
dika m i vjetr pr komunikim dhe bashkndarje t t dhnave pr aplikacionet nn
Windows. N ditt e sotme OLE n pjesn m t madhe sht zvendsuar me
AxtiveX in, si nj koleksion i gjer i metodave komunikuese pr aplikacionet .
OLE~ nj metod pr bashkndarjen e informacioneve ndrmjet aplikacioneve. Ky
akronim (shqiptohet oh-LAY) ka prejardhjen nga "object linking and embedding."
Q d.mth object i bendosur dhe i lidhur. OLE sht nj teknologji me orientim n
objekte i dizajnuar pr krijimin, menaxhimin dhe qasjen e kompjuterve me orientim
n objekte npr proceseve dhe kufijve harduerik. Duke lidhur nj object ( si jan
pjes t fleteve punuse(spredsheet) dhe nj grafike) nga nj document n nj tjetr i
ndrfutur n dokumentin e pare mund t bhet gjithashtu n dokumentin e dyt.
Vendosja e nj objekti ndrfutet nj kopje nga nj document n nj document tjetr.
Ndryshimet e bra n objektin e dokumetit t pare nuk do t azhurohen n

dokumentin e dyt prderisa objekti i vendosur t azhurohet n mnyr eksplicite.
shih Active X
One address instruction ~Urdhres nj adresshe- instruksion i cili n pjesn

adresuese prmban vetm nj adres t operandit; me rastin e ekzekutimit t
instruksioneve nj adressh operandi i dyt mirret nga akumulatori dhe rezultati
gjithashtu vendoset n akumulator.
One Page [Uan peixh]~nj faqe
Ones kompliment ~ Kompliment i njsheve, komplimenti i par-mnyr e
paraqitjes e numrave negativ n sistemin numerik binar; komplimenti i njsheve i
numrit binar negativ formohet ashtu q secili bit q ka vlern 0 zavendsohet 1 dhe
secili bit 1 zvendsohet me 0(invertimi ose komplementimi i bitve)
On-line operation~Pun direkte- mnyr e puns s sistemit kompjuterik kur
pajisjet periferike jan prher t ky ura dhe direkt kontrollohen prej kompjuterit.
ontroll-e t prgjithshme t cilat rrisin sigurin t mjedisit operativ. N Windows
2000 Policies ndikojn n restrikcion e prdorimit t fjalkalimit dhe ndarjen e t
drejts dhe redaktimit t cilat ngjarjet do t shkruhen n Security log.
OpenGL ~ softuer 3D interfejs (3D API) i implemtuar n n Windows NT dhe i
qasshm pr Windows 95. bazohet n Iris GL nga Silicon Graphics dhe i licensur nga
Microsoft.
Operand~Opernd- 1. element mbi t cilin duhet t kryhet operacioni; 2. pjes e
urdhrit t makins n t ciln jepet e dhna mbi t ciln ekzekutohet operacioni i
makins.
Operating environment~ mjedis operus-hardueri dhe sistemi operativ n prdorim
Operating environment~ program i projektuar pr t zgjeruar aftsit e DOS-it duke
krijuar nj mjedis m t leht n t cilin punohet.
Operating sistem 2(OS/2)~ sistem operativ 16 bitsh ( dhe m von 32 bitsh) t
cilin bashku e kan zhvilluar kompanit Microsoft dhe IBM , si trashgimtar i sistemit
MS_DOS. Microsoft sht trhjekur nga ky nga zhvillimi i mundimshm32 bitsh
dhe ka prodhuar produktin e vet windows2000, si konkurrent i i sistemit OS/2. OS/2
tani sht i pavarur , sistem operativ multitasking 32 bitsh, me prkrahje t fort pr
pun me rrjeta dhe me mundsi t ekzekutimit t aplikacioneve MS-DOS dhe Win 16,
por IBM nuk ka mundur t gjej numr t madh t programerve q ta prodhoj
softuerin q do t punoj si burim n sistemin operativ OS/2
Operating System~ Sistem operativ- pjes e softuerit t sistemit i cili menaxhon me
resurse t kompjuterit, ekzekutimin e programeve, kohn e procesorit, hyrje-dalje,
ndarjen e kujtess, t dhnat dhe shrbime t tjer t nevojshm.
Operating System [oprejting Sistem]~Sistem operativ koleksion i
serviseve(shrbimeve) t cilt formojn bazn pr pun t aplikacioneve. Sistemet
operative mund t jen provajder t thjesht t shrbimeve t hyrje daljeve me shell-
in e komandave, si sht MS-DOS ose bashkkohor , t platforms s pavarur t
aplikacioneve multitasking pr prpunim t shumfisht, si sht Windows 2000.;
pra sistemi operativ sht softuer interaktiv ndrmjet softuareve aplikative dhe
kompjuterit. Sistemi operativ manipulon me ekzekutimin e programeve, ruatjen e t
dhnave dhe programeve dhe prpunimin e t dhnave
Operation~ Operacion- 1. pun e definuar sakt e cila kur t zbatohet n nj ose m
shum operand , jep madhsi t re(rezultat) ; 2. puna e definuar me nj instruksion
makine.

Operation part~ Pjesa e operacionit t urdhress (instruksionit, udhzimit-
pjes e urdhrit t makins q jep nj operacion q duhet t ekzekutohet
Optical character recognition (OCR)~ Njohje optike e shenjave- njohja e
shenjave me mjete optike pr qllim t identifikimit e shenjave alfanumerike t
shtypura ose t shkruara me dor.
Optical character reader~ Lexues optik i shenjave- pajisje pr lexim optik t
shenjave me ndim e elementeve foto-ndishmri
Optical Fiber~Kabll optik, valprques- fije speciale prej qelqi ose plastike npr
t ciln mund t barten t dhnat e modulura me rreze t drits.
Optical-mark recognation (OMR), pajisje e cila sht e ndishme n prezenc dhe
absencn e markerve , si sht markert e lapsit( pencil mark)
Optimization~ Optimizacioni- secili mund t zvogloj mbingarkimin e
komponentve harduerike me eleminacion, indirekt ose zvoglim t sasis s puns t
cilat ato duhet ta kryejn n ciln do mnyr. P.sh keshirimi i fajllave sht
optimazicion me t cilin zvoglohet vllimi i punve pr hard disk drive.
Options [Opshn]~Mundsi zgjedhjeje.
Optoelectronics~Optoelektronik- disiplina e cila mirret me gjenerimin, prpunimin
dhe detektimin e sinjaleve optik me t cilt jan prezantuar madhsit elektrike.
kabllo optik, optoizilator, disk optik.
Optoisolatar, optocoupler~ Optoizolator- komponent e cila mundson q dy qarqe
t izoluar elektrikisht ti kmbejn sinjalet me ndihmn e lidhjes s drits optike.
OR~OSE e disjunksionit
Or gate ~Elementi ose elementi logjik i cili realizon operacionin logjik
ose(disnjuksionin).
Or operation~Operacioni OSE operacioni logjik rezultati i t cilit ka vlern false
vetm kur t dy operandt kan vlern false
Order relatin, ordering~ Relacion i renditur- relacioni <= ndrmjet elementeve t
bashksis i till q a,=b dhe b<=c jep q edhe a<=c bashksia e shenjave t
rendituar
OSI (Open System Interconnection Ndrlidhje me Sistem t Hapur)
OSI model ~modeli OSI- M 1978organiza ndrkomtare pr standardizime
(International Organization for Standardization ose shkurt ISO) ka publikuar nj
dokument q quhet Open System Interconnection (OSI) model- modeli ISO pr
ndrlidhjen e sistemeve t hapura. Shumica e prodhusve t rrjetave locale(LAN) kan
n miratuar standardin ISO por pak ose fare nuk e ralizojn plot sisht . Modeli OSI
ndan bartjen(komunikimin) n shtat shtresa. Shumica e prodhusve t sistemeve
operative t rrjetave prdorin tre ose katr shtresa t ndryshme t OSI t shtresuar me
nj shtres t vetme, pra t bashkuara n t njejtn nivel. Modeli OSI prshkruan se
si komunikimi ndrmjet dy kompjuterve duhet t duket. Ky flet pr shtat
shtresa(nivele) dhe specifikon q secila shtres t jet e izoluar nga t tjerat me nj
interfjest mir t definuar. Pr shum vite jan zhvilluar projekte t ndryshme me
qllim t realizimit t arkitekturs OSI por kan dhn rezulltate t pa
parashikuara. Modeli OSI ka ln mjete t popallizuar si referenc, pjes
gjithprfshise pr edukim pr profesionist t e rrjetave shih: Physical, Data Link,
Network, Transport, Session, Presentation and Application layer
Other Directory [Adhr direktori]~direktori tjetr.
Otical disk~Disk optik- medium n form t diskut pr shkrim(regjistrim) dhe lexim
t t dhnave me ndihmn e rrezeve t drits ose laserike.; kjo pajisje kujtese mund t

mban 650 MB t dhna; lasert prdoren pr regjistrim dhe lexim t t dhnave n
disk
Output~Dalje- 1. t dhnat q barten nga kompjuteri n pajisjen dalse ose n nj
sistem tjetr; 2. procesi i drgimit t t dhnave; 3.sinjal i cili fitohet n qarkun
elektronik
Output device~ Pajisje dalse- 1. pajisje n t ciln drgohen t dhnat dalse; 2.
pajisja e cila prdoret pr shfaqjen ose tregimin e t dhnave nga kompjuteri.
Output devices~ Pajisjet dalse- jan pjes e tekniks q prkthejn informacionet e
prpunara nga CPU n formn q njeriu mund ti kuptoj.njra prej pajisjeve dalse
m me randsi sht monitori ose video display screan
Output diplay unit~ Njsia pr shfaqjen e daljes- pajisje pr shfaqjen vizuale t t
dhnave
Output unit~ Njsia dalse njsi funksionale e kompjuterit e cila shrben pr dalje
t t dhnave.
Outut instruction, output statement urdhr dals- urdhri i cili jep daljen e t
dhnave
Overflow~ Tejkalim-,1 kushti i cili rezulton kur rezultati i ndonj
operacioni aritmetik nuk mund t vendoset n formatin n shfrytzim pr
paraqitjen e vlerave numerike; 2. indikator i cili vendoset si rezultat i
tejkalimit.
Overlay~ Prputhje -prdorimi i t njjts zon t kujtess operative pr
vendosje pr ekzekutimin e pjesve(segmenteve) nj nga nj t njjtit
program; pjes e ndonj programi q vendoset n kujtes vetm n
momentin kur sht e nevojshme.
Overrun~ situata kur informatat kalojn nga ndonj njsi m e shpejt se
sa njsia tjetr mund ti pranoj.
Overwrite [ouvr rait]~Mbishkruaj
-P-
p.sh format e ksaj shtrese HTTP, telenet, ASCII dhe formatet e fajllave bin
Package, packet~Paket- 1. paket aplikativ, program ose bashksi programesh t
parapar pr zgjidhjen e ndonj aplikacioni; 2. n gjuhn programuese Adda , njra
nga njsit themelore me t ciln realizohet struktura abstrakte e t dhnave; 3. grup e
bitve me gjatsi fikse me format sakt t definuar, i cili bartet npr rrjet pr bartje
paket t dhnave.
Packet~paket- njsi e transmetimit me madhsi maksimale fikse q prmban
informacione binare q parqesin edhe t dhnat edhe ballinn(header) q prmbajn
numr t identifikimit ID , adresn e burimit dhe t destinacionit dhe t dhnat pr
kontroll t gabimeve.
Packed data~ T dhnat paket- t dhnat e ruajtuara n form t prmbledhura( t
ngjeshura, dendsuar) pr qllim t kursimit t hapsirs s nevojshem t kujtess pr
ruatjen e tyre.
Packed decimal number~ Numri dekad paket- vendosja e numrit dekad t koduar
n binar n tr fjaln e makins, ku n kt rast secila shifr sht e koduar n katr
bita.
Packet switching~Komutimi i paketeve- bartja paket , teknika e bartjes n rrjet pr
bartje t t dhnave kur mesazhi ndahet n segmente me gjatsi t caktuar maksimale
t ashtuquajtur pakete , t cilt npr rrjet si t pavarur barten deri te destinacioni
sipas mnyrs ruaje dhe drgo m tutje.

Page~Faqe-1. bllok i definuar artificial i kujtess i cili prmban numr fiks t
lokacioneve;2. bllok i kujtess i cili bartet ndrmjet kujtess operative dhe kujtess s
jashtme te faqosja e kujtess dhe kujtess virtuale.
Page~ faqja- bllok shum piksh i definuar kujtese i cili prmban numr fiks t
lokacioneve; 2. bllok i kujtess i cili bartet ndrmjet kujtess operative dhe t jashtme
te faqosja(pagening) dhe kujtesa virtuale.
Page fault~ n processor, page foult shfaqet kur nj process i referohet faqes s
kujtess virtuale e cila nuk ndodhet n bashksin punuse t tij n kujtess
operative(main memory). Nj hard page fault lajmrohet kur t dhnat e nevojshme t
nj programi nuk ndodhen bashksin punuse (pjesa fizike e pashme pr programin)
prndryshe n kujtesn fizike dhe duhet t gjenden nga disku. Page fault nuk do t
shkaktoj t gjej nga disku nse kjo faqe ndodhet n listen standby dhe q ktej tanim
sht n kujtesn operative, ose nse kjo sht n prdorim nga nj process tjetr me
t cilin faqja sht e bashndar. N kt rast , nj soft page fault paraqitet.
Page layout[peixh leiaut]~Faqosje e faqes

Page Numbering [peixh Nambring] caktimi i numrimit t faqeve.
Page printer~ Shtypsi faqor- shtypsi i cili prnjher shtyp tr faqen, p.sh shtypsi
kseografik, ose shtypsi te dalja e kompjuterit n mikrrofilm
Page range [Peixh reinxh] Radha e (Vargu i)faqeve.
Page setup [peixh setap]~ Ndrtimi(krijimi) i faqes
Pagemaker [Peixhmeikr]
Paint brush [peint brash]~Paneli i pikturs
Paper size [Peipr saiz]~prmasat e letrs
Parallel adder~ Mbledhs paralel- mbledhs binar i cili formon shumn t dy
numrave binar shumshifror n nj takt interval.
Parallel algorithm~Algoritm paralel- algoritmi i zgjidhjes s ndonj problemi te
prpunimi paralel, kur shum procesor ekzekutojn operacione t pavarura t t
njjts detyr paralel.
Parallel ports~ portet paralele prdoren pr ti lidhur pajisjet e jashtme q duhet t
drgojn ose pranojn sasi t mdha t t dhnave n distanca t shkurta. Kta poerte
zakonisht drgojn tet bit t dhnash n t njjten koh npr tet tela paralel. Portet
paralele m s shumti prdoren pr t lidhur printerin n njsin e sistemit.
Parallel processing~ Prpunimi paralel- 1. ekzekutimi n t njjtn koh t nj ose
m shum proceseve n m shum procesor aktiv; 2. ekzekutimi n t njjtn koh t
dy ose m shum proceseve n shum pajisje si jan kanalet e hyrje daljeve,
procesort e hyrje-daljeve etj.
Parallel transfer~ Bartje paralele, transfer paralel-hyrje-dalje paralele, bartje n t
njjtn koh i shum bitave t t dhnave npr nj numr t pruesve paralel
prkats.
Parametar~Parameter- 1. varibal t cils pr zbatim t caktuar iu ndahet vler
konstante; 2. argument i nnprogramit, variola q jepet n thirrjet e nnprogramit.
Parent node~nyje prind- nyje nj nivel m lart nga nj nyje q ndodhet n bazn e
t dhnave hierarkike ose rrjetn hierarkike.
Parity~ metod e kontrollimit t gabimeve n t ciln nj ekstra bit drgohet n njsin
pranuse pr t treguar se a sht drguar nj numr ift apo tek i bitve t
informacionit. Njsia pranuese i pranon i krahason informatat e pranuara dhe n baz
t ksa vendos pr validitein e t dhns s pranuar.

Parity bit~ Bit i paritetit- bit i cili me rastin e bartjes shrben pr zbulimin e nj
gabimi; numri i njsheve n vargun kodues t plotsuar ashtu q t jen ift ose tek.
Partition~ Particion-pjes e hard diskut e cila mund t prmbaj fajll sistem t
pavarur. Particionet mund t prdoren pr ruajtjen e m shum sisteme operative dhe
fajll sisteme n nj hard disk.
Partition~particion- nj ndarje logjike e hard diskut. Particionet bjn m t leht

organizimin e informacioneve. Secili particion mund t formatizohet me fajll system
t ndryshm. Nj particion duhet komplet t prmbahet n nj disk fizik, dhe tabela e
particioneve n Master boot record pr nj disk fizik mund t prmbaj deri n katr
madhsi hyrse t particioneve. Nj fush e Master Boot Record t ciln kompjuteri e
prdor pr prcaktimin se tu qaset diskut. Tabela e particionit mund t prmabj deri
katr particione pr secilin disk fizik.
Partition table~ nj fush( hapsir -area) e Master Boot Record t ciln kompjuteri e
prdor pr t parcakutar si tu qaset diskut. Tabeka e particionit (partition table) mund
t prmbaj katr particione pr secilin disk fizik.
Pascal~Paskal-gjuh e lart programuese e ngjashm me Algol t cilm m 1971 e

ka zhvilluar N. Wirth; sht e projektuar si gjuh pr msim t programimit si
disiplin sistematike, mundson programim t strkturuar dhe definim t tipeve t reja
t t dhnave.
Pass~Kalim-1. nj lexim i bashksis t t dhnave prej fillimit deri n mbarim; 2.
nj cikl n pun e makins; 3. nj ekzekutim i unzas; 4 zhvendosja e shiritit
magnetik para koks pr shkrim-lexim.
Password~ Fjalkalim, parull- kod sekret i cili prdoret pr vrtetimin identitetit t
shfrytzuesit t sistemit t siguruar. Fjalkalimet prdoren prdoren n tandem me
emrin e akontit pr logim n shumicn e sistemeve kompjuterike.
Paste [Peist]~Ngjis(vendos)~ n prpunim t fjalve, komand q reinsert highlighted
tekst n nj dokument.
Paste Function[Peist fankshn] Bashkngjit funksionin
Path [path]~Shteg, rrug.
Path~shtegu nj sekuenc e direktorive(ose folderve) q specifiokojn lokacionin e
nj direktoriumi, fajlli, ose follderi branda pems s direktoriumeve windows 98 ,
secili emr i direktoriumit dhe emr fajlli brenda shtegut duhet paraprihet me shenjn
(\) p.sh pr t specifikuar shtegun e fajllit me emr README.DOC q ndodhet n
direktorimin Windows n drive C , ju duhet t shkruani
C:\WINDOWS\README.DOC.
Path Works~ version i menaxherit LAN pr Pr sistemin e kompjuterit DEC, n t

cilin ekzekutohet sistemi operativ VMS dhe DEC Unix. Shih: Network operating
sistem
Pattern recognition~ Njohje e formave- identifikim i prezencs t forms,
strukturs ose konfigurimit me mjete automatike.
Pause [Pauz]~Ndrprerje n koh
PBX (Private Branch Exchange)~ rrjetet telefonike PBX
PC cards~ nj pllak pr zgjerim e madhsis s kredit kartave q sht zhvillura pr
kompjutert portabll q futet dhe nxirret leht jasht kompjuterit. Kta quhen PC card
ose PCMCIA ( personal compuiter memory card internacional Association) Cards.

Kta kartela mund t prdoren pr qllime t ndryshme, prfshir dhe rritjen e kujtes
dhe lidhje me kompjuter t tjer.
PCI bus~Magjistralja PCI- shkurtes nga Peripherial Component Interconnect Bus-
magjistrale pr lidhjen e pajsisjeve perifeike ose PCI bus, nj magjistrale e avansuar e
sistemit, sistem me linja paralele t dhnave pr bartje t t dhnave ndrmjet
komponenteve individuale, e posaqrisht n pllakat pr zgjerim(expansions board).
PCMCIA~ Personal Computer Memory Card International Association- ka t bj me

pajisje e heqshme periferike ( q quhen PC Cards- kartela PC) afrsisht me madhsi t kredit
kartave , t cilat futren n konektor special 68-pin q ndodhen n kompjutert portabll. Kartelat
PCMCIA aktuale jan t mundshme pr memory, hard disk, modem, fax, network, and
wireless communication devices.
Peer-kompjuteri i lidhur n rrjet i cili ndan resurset me kompjutert e tjer dhe u

qaset resurseve pr kohn e cila u takon kompjuterve t tjer. Ky nuk sht nj server
i specializuar .
Pentium~gjenerata e pest e familjes t mikroprocesorve intel n t cilt bazohet
Kompjutert PC kompatibl. Pentium prfshin karakteristika t avancuar t
mikroprocesorve, si sht piperine paralel, ekzekutimi jasht rendit, kujtes t
madhe kesh n ip, me ndrtim t prkrahjes pr prpunim t shumfisht, dh njsi
mjaft t shpejt pr pun me presje t lvizshme.
Pentium Pro ~gjenerta e gjasht e familjes s mikroprocesorve intel , pentum pro n
t vrtet sht mikroprocesor RISK i cili prkthen operacionet koduse pentium n
instruksione t shumfishta RISK pr prpunim. Kjo arkitektur i mundson pentium
pro mikroprocesorit q ta shfrytzoj prparimin n disajnim e mikroprocesorit m
efikas se sa kompjutert me varg kompleks t instruksionev( comlex instruction set
computers-CISK) si sht pentium.
Periodic report~ report q prpilohet(nxjerret) n intervale t rregullta
Peripheral~Periferia pajisje hyrse/dalse e cila sht e lidhur jasht njsis s
sistemit(sistem unit) n kompjuter. Periferi mund t jet shtypsi , hard disk drajvi,
monitori etj.
Peripheral Connection Interface (PCI) interfejsi i bas magjistrales 32/64 bitsh i
shpejtsis s madhe q e ka zhvilluar kompania INTEL si pasardhse e interfejsit
ISA 16 bitshe. Pajiset PCI kan prkrahjen pr bartje n hyrje dalje, t cilt jan 40
her m t shpejta se sa ISA bus magjistralja; kjo kategori e magjistrale quhet
magjistrale lokale( lokal buses). Kta magjistrale jan zhvilluar pr qllim t sinjalit
pamor t interfejsit pamor t shfrytzuesit. PCI sht nj magjistrale shum e
prdorshme lokale. (VESA lokal bus VL- bus] sht nj magjistrale tjetr lokale).
PCI sht nj magjistrale e shum e shpejt 64 bitshe afrsisht 10 her m t shpejta
se magjistralet MCA ose EISA. Tani magjistralet PCI prdoren pr lidhjen e CPU-s,
kujtess dhe pplakat pr zgjerim. Shum njohs predikojn se PCI do t zavendsoj
MCA dhe EISA
Permisions-~Leja- konstruksione sigurie q prdoren pr rregullim t qasjeve
resurseve sipas emrave t shfrytzuesve ose sipas filialesh n grup. Administrort
mund t ndajn leje pr cilin do nivel qasje, si jan Read only, read/write, delete, dhe
me kto kontrollojn mundsin e shfrytzuesit t iniciojn shrbime mbi objekte.
Siguria implementohet me vrtetimin(kontrollin) e identifikatorit t siguris t
shfrytzuesit n raport n listn e kontrollit t qasjes t secilit objekt.

permissions~nj rregull e lidhur me nj object (zakonisht nj direktorium, fajll ose
printer) pr t reglluar se cili shfrytzues mund t ket qasje n object dhe mnyrat e
qasjes s tyre
Personal computer ~ Microcomputer

Personal computer[Persnll Kompjutr]~Kompjuter personal (i prdorimit vetjak)-
mikrrokompjuter t cilin e prdor vetm nj person n nj ast t dhn. Kompjutert
PC kryesisht jan klient n rrjet. Kompjutert PC t shpejtsis s madhe quhen
stacione punuese. Rrjeta e kompjuterve PC quhet rrjeta LAN. Termi PC , zakonisht
prdoret t tregoj n kompjutert t cilt jan kompatibll me kompjuterin PC IBM.
Personal digjital asistent (PDA)~ nj pajisje e cila kombinon hyrjen pr laps,
njohjen e shkrimit, vegla pr organizim personal dhe aftsi komunikuse n nj
paketim shum t vogl.
Phase~Faz- 1. shkall e zhvillimit, perioudh n procesin e ndonj zhvillimi; 2.
pjes e ciklit me karakteristika t caktuara.
Phase encoding~Kodimi fazor, regjistrimi fazor- regjistrim magnetik te i cili secila
qeliz kujtese ka dy pjes t magnetizimit pr shenjat 0 dhe 1 n kahje t kundrt.
Phased approach~faza shtegtuse( kaluese)-implementimi i sistemit n t cilin
sistemi i ri realizohet gradualisht gjat periudhs kohore.
Phrase~ Fraz- shprehje, bashksi e caktuar fjalsh; 2. te gjuht formale, varg
(fjalish) t fituar n ndonj hap n procedurn e realizimit.
Physical Layer~ Shtresa fizike- Kjo pjes e modelit OSI specifikon
karakteristikat fizike dhe elektrike t lidhjeve q bn rrjeta( kabllat ifte t
prdredhur, kabllot koaksial, kabllot me fije optike, konektort, prsritsit , ISDNetj ,
ju mund ta konsideronii kt shtres (nivel) si shtres harduerike edhe pse kur t
aktivizohet ky nivel marrin pjes edhe softuer pr drejtim(kontroll) t pajisjeve
hyrje/dale t do sistemi trasmetimi. Pra e vetmaja shtres e nga modeli ISO/OSI q
nuk sht softuerike.
Physical record~ Regjistrimi(rekordi) fizik- realizimi i rekordit n kujtesn e
jashtme, me format t definuar dhe madhsi t rekordit.
Physical security~ Sigurimi fizik-aktivitet q ka t bj me mbrojtjen e harduerit nga
mundsit e dmtimit t natyrshme dhe nga nerzit.
PICT, BMP, PCX~ Formate t fajllave rasterik q jan t kufizur n sisteme
operative. PICT fajllat jan tip themelor i fajllve t fotografis n kompjutert
Mcintosh . Fajllat BMP dhe PCX prdoren n sistemet operiv Windows dhe DOS
dhe se duhet pasur parasysh se jan t kufizuar n 256 ngjyra. Fajllat PICT gjithnj e
m shum po kan prkrajhe nga programet pr prpunim grafik q bazohen n
Windows.
Picture [Pikr]~piktur, tablo, pamje. PPTP mundson lidhjen n internet dhe t nj
lidhje tjetr prmes internet link deri te Serveri i largt PPTP.
Picture element, pixel~ Piksel, element i fotografis- pik e fotografis, element i
cili shrben pr formim t fotografis n ekran ose printer ; prmban t dhnat mbi
ndriim dhe ngjyra.
Piezoelectricity~ Piezoelektricitet- dukuri e gjenerimit t tensionit kur zbatohet forca
mekanike ose prfitimi i forcs mekanike kur ushtrohet tension , si te kristalet
pizoelektrik.
Pilote approach~ implementim i sistemit n t cilin sistemi i ri sht provuar vetm
n nj pjes t organizats. M von implementimi bhet kudo oft n organizat.
Pirate ~use sofware that has been copied in breanch of copyright

Pixel~piksel- nga picture element (element i fotografis). Pika n forografi
Pixel clock frequency~ sht numri i pikselve t vizatur pr sekond n MHz
PL/1~PL/1- shkurtes nga: programming language one, gjuh e lart e programimit q
e kishte zhvilluar firma IBM me qllim q t prdoret pr spektr t gjer
PLA (progammable logic array)~ Matric logjike e programushme (PLA)- matric
me element gjysmprquese , rrjet e ndrprersve e cila mund t programohet pr
realizim e formave noramale disjunktive; nse posedohe regjistr intern mund t
prdoret si rrjet sequenciale.
Plasma display~ Displej plazma, pajisje treguse plasma- lloj i displejit n t cilin
ngjyra e drits s kuqe ose portokall formohet me zbrazje elektrike n pr gaz.
PLC (Programmable Logic Controller - Kontrolleri me Logjik t Programueshme)
sht nj pajisje q u shpik pr zvndsimin e qarqeve me rele pr komandimin e
makinave elektrike. PLC punon mbi bazn e informacioneve n hyrje duke kyur ose
kyur daljet e saja. Prdoruesi fut nj program n PLC me sofware i cili jep rezultatet
e dshruara. PLC prbhet nga CPU (Njsia Qndrore e Prpunimit=Central
Processing Unit), Kujtesa, Njsit e hyrjes dhe t daljes t t dhnave. Ne mund ta
konsiderojm PLC si nj kuti q ka qindra e mijra rele, numurator, rele kohe dhe
vnde pr ruajtje t dhnash.
Plotters-Plotert- pajisje pr shtypje t cilt prdorin lapsa me kontroll numerike pr
vizatim n letr, e jo procese raster t shtypjes i cili realizohet te shtypsat Laserik
dhe ink-jet. Pllotert zakonisht prdoren q t prodhojn shum vija me rezuluciion t
lart, si jan Blueprintet.
Plug and play~ bashksi e standardeve harduerike dhe softuerike e zhvilluar pr
krijim t sistemeve operativ, njsive prpunuse, dhe pllakave pr zgjerim si dhe
pajisjeve t tjera q jan t afta t konfigurojn vet-vetn.
Point- of-sale terminal (POS)~ Pik shitje, terminal shits- terminal n vendin e
shitjes i cili direkt sht i lidhur me kompjuterin dhe shrben pr futjen e t dhnave
mbi shitjet; mundson prcjellen e mbetjeve dhe qarkullimit.
Point to-Point- Tunneling Protocol (PPTP)~ PPTP siguron piperine t sigurt
npr rrjetn TCP/IP. Prdorimi i ksaj lidhje siguruese Windows 2000 mund t
drgoj T dhna NetBEUI, NWLink, TCP/IP prmes PPTP lidhjes
Pointer~ lidhje q i shtohet ndrmjet nyjes prind dhe nyjs fmj n hierakin e
database cursor
Point-to point -Protocol (PPP)~ transporti n shtresn e rrjets i cili kryhet prmes
lidhjeve point to point t rrjets, si jan linjat serike ose linjat me modem. PPP
mposht secili protokoll transporti t cilin e prdorin dy sistemet n linkim dhe
mundet automatikisht t ndan IP, DSN dhe GetWay adresn kur prdoret me TCP/IP.
Policies~Dftesat, polisat- k
Polling~Thirrje me emr- procedur me t ciln procesori, host computer ose file
server thrret terminalin ose stacionin punues ose seciln pajisje t kyur t drgon
ose pranaoj t dhna e tija dhe lejon mesazhin t drgohet; prdoret kryesisht te linja
me shum pika kyse.
Poretable computer~ kompjuer i vogl i cili leht bartet
Poretable language~ gjuh e cila mund t punon n m shum se nj tip t
kompjuterit.
Poretable operating system~ sistem operativ q mund t prdoret n tipe t
ndryshme t sistemeve kompjuterike.

Port~ Port- qark i integruar ose modul prmes s cilit bhet lidhja e pajisjeve hyrje-
dalje me kanalin ose magjistralen e procesorit.
Port- ~ Port-priz e cila mundson ndonj njsie t jashtme( si sht shtypsi, p.sh
lidhjen me karteln e cila sht brenda n kompjuter. Port sht dhe adresa logjike e
prdorur nga mikroprocesori pr komunikim me njsit e ndryshme.
Port address n sistemin e adresave prdoret nga kompjuteri pr tiu qasur njsive,
si njsive t disketave ose porteve t shtypsit.
Portable Open System Interconnect (POSIX)- varg(bashksi) i standardeve t cilt
prdoren q t sigurojn kompatibillitetit t platformave t ndryshme n aplikacionet
Klient/server. POSIX sht i parapar ta krijoj ndenjn standarde q ktu punohet m,e
UNIX.
POP
Post Office Protocol. A maildrop service that allows a client to retrieve mail that the
server is holding for it. The most recent implementation is Version 3, or POP3.
On certain types of smaller nodes on the Internet, it is often impractical to maintain a
message transport system (MTS); this would require that a workstation or personal
computer support an SMTP server and local mail delivery system or remain
continuously connected to the Internet. POP permits a node that can support an MTS
to function as a server, offering a maildrop service to less endowed client nodes.
Portrait [Portrit]~Portret (D.m.th.e vendosur pr s larti).

Ports ~ nj port sht lidhja e prizs jasht njsis s sistemit. Ky ju mundson t
fusni n priz pajisje t ndryshme si sht tastiere, miu, monitori, modemi dhe
printert. Portet mund t jen paralel dhe serik. Portet prdoren pr lidhjen e pajisjeve
hyrse dhe dalse n njsin e kompjuterit. Ne zakonisht u referohemi harduerit jasht
njsis s sistemit- por kjo nuk sht e thanun t jet jasht kabinetit t sistemit- si
jan pajisjet periferike. N shum mikrrokompjuter, njsit e desqeve( disk drives),
jan t ndrtuar n sysstem kabinet. Ndryshe edhe looptop kompjutert kan
tastiern dhe monitorin si pjes integrale t sistem kabinet-it. Portet serike dhe
paralele po zavensohen me dy teknologji t reja USB (Universal Serial Bus) dhe
Firewall t cilat ofrojn lidhje, shpejtsi dhe kapacitet m t madh. Serial poret,
parallel ports, USB, dhe Firewall.
POSIX
Portable Operating System Interface for Computing Environments. A set of standards being drafted by
the Institute of Electrical and Electronic Engineers (IEEE) that define various aspects of an operating
system, including topics such as programming interface, security, networking, and graphical interface.
Programs that adhere to the POSIX standard can be easily ported from one system to another.
Position~Pozicion- pozicion i shenjs(karakterit) n vargun(stringun) e karaktereve

ose e shifrs n numr.
Position of table [pozishn ov teibl]~vendndodhja e tabels.
Post Office protocol (POP)~ internet protokoll i cili menaxhon me rutirimin dhe
drgimin e posts.
Postprocessor-Postprocesor- program i cili ekzekuton operacione plotsuse n
daljen e programit tjetr.
Potencial Browser~ Krkuesi potencial- kompjuter n rrjet i cili mund ta
mirmbaj listn e kompjuterve t tjer dhe servileve n rrjet, nse kt e krkon
Master Browser. Shih Master Browser, Browser

Potetintial Browser~Krkuesi(browseri) potencial- kompjuteri n rrjet i cili mund
ta mbaj listn e kompjuterve t tjer dhe t shrbimeve n rrjet, nse kt e krkon
Master Browseri.
Power supply~ njsia e furnizimit- qark elektrik/elektronik q e furnizon
kompjuterin me energji elektrike.
PowerPC- familje e mikroprocesorit q e ka zhvilluar familja IBM q ti konkurroj
familjes s microprocesorve Intel. PowerPC sht arkitektur e mikroprocesorit
RISK me karakteristika shum t avancuara, t cilat garojn me veorit t
mikroprocesorve t tjer. Microprocesort powerPC momentalisht prdorin n linjn
e kompjuterve IBM dhe n Apple power macintoch, Windows NT sht i
kuptueshm pr PowerPC, por se Windows 2000 nuk ka prkrahje pr kt platform.
PPP (Point-to- point protocol )~softuer q lejon kompjuterin e juaj t jet pjes e
rrjets client/server. Provajderi ose kompjueri host sht provajder( ofrues i shrbimit)
pr qasje n inernet. Kompjuteri i juaj sht klient. Me prdorim t softuerit special
kompjuteri i juaj sht i aft t komunikon me softuerin e serverit q pununon
kompjuterin e provajderi dhe me kompjuter t tjer n internet.
Pragmatics~Pragmatik lidhja ndrmjet shenjave ose grup shenjash me
interpretimin e tyre dhe shfrytzimin shih sintaksa, sematika.
Predicate~Predikat- funksioni i cili si vlera mund t ket vetm vlerat logjike.
Preemptive Multitasking~Implementimi multitasking n t ciln procedura
ndrprersve n kernel menaxhon me ndarjen e shfrytzimit t kohs s procesorit
ndrmjet thread-ve t ekzekutuara. Vet thread-et ssht e thnn t prkrahin
multitasking n ciln do mnyr oft, pasi procesori t prashpejtoj thread-et me
ndrprerje, ta ruan gjendjen e saj , q ti ndrroj t gjitha prioritetet e thread-eve sipas
algoritmit pr radhitje dhe ta jep kontrollon thread-it me prioritet m t lart i cili pret
pr tu ekzekutuar. Pr shkak t natyrs s pavarur , Thread-i i cili bien(dshton) nuk
do t ndikoj n punn e thred-eve t tjer t cilt ekzekutohen
Preferences~ Preferencionet- karakteristikat e akontit t shfrytzuesit, si jan
Fjalkalimi, lokacioni i profilit, direktoriumi Home dhe logon skript.
Presentation Graphics~ ju mund t prezentoni garafiqe pr t komunikuar nj
mesazh ose pr ti bind njerzit e tjer si jan udhheqsit (supervizort) ose klient.
Ksht q grafikat e prezentuse shpesh prdoren n marketing ose tregti si dhe pr
shum t tjera. Paktet softuerike pr Preantimet grafike t fuqishme prmbajn dhe
aftsi t animacione. Paketet m t popullarizuar pr prezentime grafik jan power
point ,....
Presentation Layer~ Shtresa e prezantimit(paraqitjes)- shtres 6 e modelit OSI i
cili konverton dhe prkthen (nse sht e nevojshme) informacionet ndrmjet shtres
Session dhe shtress s aplikacionit. Kur kompjutert IBM, Apple, DEC, NeXT, dhe
Burroughs duhet t komunikojn njri me tjetrin, athere sht e nevojshme t bhen
prkthime t caktura dhe riorganizime t bajtve. Shtresa e prezentimit shndron t
dhnat n(ose form) n format numerik t mbrenshm t makins. Detyra e shtress 6
sht t bj prkthimin e urdhresave ose aktivitetet pr pajisjet virtuale n urdhresa
prkatse, respektivisht n aktivitete t pajisjeve t vrteta .
Presets[Priset]~Paracaktim
Press new shortcut key[pres nju shortkat ki]~Shtyp[ktu: tastin e ri t tastaturs pr
ti rn shkurt]
Preventive maintenance~ Mirmbatje preventive-mirmbatja e cila ka pr qllim
parandalimin e mundsis t dshtimit n punn e ardhshme t pajisjes ose sistemit.
Previos [privjs]~Paraardhsi.

Primary Domain Contrller (PDC)~Kontrollori primar i domenit- n NT 4 ose n
versionet e m hershme t domenve server t cilt prmbajn kopjen kryesore t
siguris, t bazave t dhnave t kompjuterve dhe bazave t t dhnave me akontet e
shfrytzuesve dhe t cilat mund ti autentifikoj stacionet punuese. Kontrolleri primar i
domenit mund t bj kopjen e bazs s tij t dhnave n nj ose n m shum
kontroller rezerv t domeni dhe zakonisht sht dhe Master Browser pr domen. Shih:
Domain, Master Browser
Primary partition~ particion primar, sht particion butabil(bootable) nga mund t
staroj MS-DOS-i
Primitive ~ objekt poligoni gjeometrik i thjesht si sht trekandshi. Pamjet 3D
kryesisht jan t zbrthyer n trekandsha
Print [Print]~shtyp
Print preview [print priviu]~pamja para shtypjes.
Print screen [Print scrin]~ Shtyp pamjen n ekran(N monitor).
Print Setup [Print setap]~Krijimi i shtypjes
Printed Circuit ~Lidhjet e stampura- realizimi fizik i qarqeve elektronike n t
ciln lidhjet ndrmjet pikave kyse t komponentve jan t formura nga prej folive
t holla bakri t vendosur n pllakn e stampuar.
Printed cirkuit board~Pllak e stampuar- plak e holl prej materialit izolues n t
ciln njan jan vendosur( shtypura) lidhjet pr qarqe elektronike
Printer[printer]~shtypshkrues
Printers~ Shtypshkruesit- pajisje periferike t cilat prodhojn kopje t t dhnave
kompjuterike n letr. Shih: laser printers, Ink-Jet printers, Plotters, peripheral.
Priority~Prioritet- nivel i rndsis t ekzekutimit i cili sht i ndar n
nnprocese(threads). N kombinim me faktor t tjer, niveli i prioriteteve vrteton se
sa shpesh nnprocesi(thread) do ta merr kohn e kompjuterit sipas algoritmit pr
rradhitje.
Priority~Prioritet rndsi relative, rang q u ndahet procesit ose ngjarjes n baz t
t cilit automatikisht rregullohet prparsia n rast t konfliktit kohor ose n marrjen
e resursit t sistemit kompjuterik.
Privacy ~qshte e etiks n kompjuter pr sa i prket prdorimit t dhnave rreth
individve.
Problem oriented language~ Gjuh e programimit me orjentim n probleme-
gjuh e programimit e cila shrben pr programim t detyrave nga lmia e caktuar e
zbatimit dhe e cila posedon urdhresa dhe tipe t dhnave karakteristike pr at lmi.
Problem-oriented language~ gjuh e gjenerats s katr- gjuht e gjenerats s tret
jan t vleshme por krkojn nj trajnim n programim. Gjuh me orientim n
probleme, gjithashtu njihen si gjuh t nivelit t lart q krkojn nj trajnim special
pr pjesn e shfrytzuesit. Ndryshe nga gjuht pr qllime t prgjithshme, gjuht me
orjenim n probleme jan t dizajnuara pr zgjidhje t problemeve specifike. Disa nga
gjuht e gjenerats s katrt jan t prdorshme pr aplikacione specifike. P.sh
IFPS(Interactive funacial planin sistem) prdoret pr zhvillimin e modeleve
financiare. Shumica konsiderojn Lotosin 1-2-3 dhe dBase t jen gjuh fleksibile t
gjenerats s katrt. N kt grup prfshihen dhe query languges dhe aplication
generator
Procedural language~Gjuh procedurale gjuh e programimit i cili i jep n
mnyr eksplicite rradhn e urdhresave t cilat kompjuteri duhet ti ekzekutoj.(Basic,
pascal, C, Cobol dhe FORTRAN etj)

Procedure ~Procedur- 1. emr i prgjithshm pr nnprogram; 2. radh e caktur e
udhheqjes ose e shqyrtimit t dikafit; 3. prshkrim i planit t aksioneve t ndrmarra
me ndonj qllim t caktuar.
Procesi i transferimit t nj file nga nj kompjuter lokal ose nj i largt nprmjet nj
modemi ose nj rrjeti.
Procesor speed~ Shpejtsia e procesorit- shpejtsia e taktit(clock) me t cilin
mikroprocesori i prpunon t dhnat p.sh kompjuteri me operim pr vetm me 1MHz
i prgjigjet 1 milion cikle pr sekond.
Process ~ Proces- 1program i cili ekzekutohet dhe i cili prmban nj apo m shum
nnprocese (thread).; detyra(procesi) n sistem operativ;2. ndryshimi sekuencial i
dukurive dhe gjendjeve n zhvillimin e di kafit;3. bashksi sekuncilae e
aksioneve(veprimeve) pr qllim t prfitimit t ndonj rezultati;
process
When a program runs, a Windows 98 process is created. A process is a type of object

that includes an address space, a set of objects (resources) visible to the process, and a
set of threads that run in the context of the process.
Processor~Procesor-qark i dizajnuar q automatikisht ti realizon list t

operacioneve aritmetike dhe logjike. Pr dallim prej mikroprocesorit mund t jet i
dizajnuar prej komponenteve diskrete dhe nuk paraqet qark t integruar monolit.
Processor~Procesor- 1.cila do pajisje e cila ekzekuton operacione mbi t dhnat;
2.procesori qendror;3.procesor i gjuhs, program i cili bn prkthimin, integrimin
dhe funksione t tjera q kan t bjn me ndonj gjuh t programimit.
Processor time, CPU time~ Koha e procesorit-koha pr t ciln detyra(procesi) e
merr procesorin pr ekzekutim t saj
Product~shumzim
Program~ list e instruksioneve t procesorit e cila sht e dizajnuar t kryen
funksion t caktuar. Programi i cili ekzekutohet quhet proces. Paketi me nj ose m
shum programe dhe t dhna t cilat jan t dizajnuara pr shfrytzim n aplikacion
t caktuar quhet Softuer. Shih Software, Aplication, Process, Microprocesor.
Program code~ kodi i programit- kodimi sht shkrimi i programit aktual duke
prdorur nj gjuh t programimit. Ktu ju prdorni logjikn e zhvillimit t hapit n
program design q t shkruani programin. Programin mund ta shkruni n letr me laps
ose ta daktilografoni prmes tastiers n kompjuter. . programming
Program control~ Udhheqje me program, program i kontrollit, program
menaxhues- 1. kontroll i pajisjeve t cilat jan t lidhur direkt n kompjuter; 2.
udhheqje e puns me kompjuter me ndihmn e programit t vendosur n kujtesn
operative.
Program design~ kompozimi i programit, dizajnimi i programit- Hapi i dyt n
krijim t softuereve, ku zgjedhja m e mir sht prdorimi teknikave t programimit
t strukturuar. Kta teknika jan si n vazhdim: 1. Top-down program design (2.
pseoducode; 3 Flowcharts dhe 4 logic strukture. . programming
Program design language (PDL)~ Gjuh pr projektim t programit- gjuh pr
shprehjen e strukturs dhe funksionet e programit; sht e ngjashme me gjuht e larta
t programimit por se nuk mund t prkthehet (kompilohet) dhe t ekzekutohet; quhet
dhe gjuh e strukturuar natyrale ose pseudo gjuh dhe prdoret n vend t diagramit t
rrjedhs(bllok diagramit).

Program documentation~ dokumentimi i programit-dokumentim ka
domethnien e shkrimit t nj prshkrimit t qllimit dhe prpunimit t programit. .
programming
Program generator~ program gjeneraor- program i cili automatikisht konstrukton
program n baz t definimeve t operacioneve t cilat duhet realizuar; gjenerator i
raportit.
Program interrupt~ Ndrprerje e programit- 1. ndrprerje; 2. ndrprerje e cila
mund t iniciohet me urdhr t posam
Program library~ Biblotek e programeve- bashksi e organizuar programesh t
cilt jan n dispon pr shfrytzim t prgjithshm.
Program maintenance~ Mirmbatja e programit- programert azhurojn(update)
softueret pr korreksion t gabimeve , prmisim t prdorimit, t standardizimit dhe
rregullimit t pr organizim t ndryshimeve. programming
Program module~ Modul i programit, modul- program ose nnprogram i cili
parqet nj trsi funksionale , i fituar me procedur t programimit modular
Program package~ Paket programesh- komplet i programeve t gjeneralizuar dhe
t prametralizuar ose module programesh q shrbejn pr zgjidhjen e ndonj
aplikacioni t prgjithshm.
Program specification~ specifikimi i programit-quhet gjithashtu definimi i
programit (program definition )ose zbrthim i programit program analysis sht
njri nga gjasht- hapat i programimit ku prcakcaktohen 1.qllimet e
programit(programs objektives;2. daljet e dshirura( the desired outputs);3 futjen e t
dhnave t nevojshme ;4. prpunimin e duhur ( the processing requirements) dhe
5.dokumentimin . programming
Program staus word~ Fjal e gjendjeve t programit-bashksi e t dhnave n
procesor me t cilat prshkruhet gjendja e programeve t cilt ekzekutohen;
mundson vazhdimin e programit t ndrprer dhe detyrimisht prfshin prmbajtjen e
numruesit t programit dhe regjistrit t gjendjeve(kushteve)
Program test~ Testimi i programit- debugging sht testimi i programit dhe
korreksioni i sintakss dhe i gabimeve logjike. programming
Program unit~ Njsi programi, njsit e programit- program, pjes e programit ose
nnprogram i cili si i pavarur shkruhet, prkthehet, dhe testohet; n procesin e linkimit
nga njsit programi formohet programi pr ekzekutim.
Programable logic array (PLA)~ Matrica e programushme logjike, PLA- matric
me elemente gjysmprquese , rrjeta e ndrprersve t cilat mund t programohen pr
realizimin e formave normale disnjuctive; nse posedon regjistr intern mund t
prdoret si rrjet sekvenciale
Programi shell~ i kompjuterit i cili paraqet pajisjet e kujtesave masovike ,
direktoriumet dhe fajllat si objekte grafike n ekran. Kursori i cili udhhiqet prmes
pajisjes treguese, si sht mausi, manipulon me objektin. Ikonat t cilat mund t
hapen n dritare pr shfaqjen e t dhnave q prmbahen n objekt paraqesin
zakonisht objekte.shih shell dhe explorer
Programmed input/output~ Hyrja-dalaja e programuar- lloj i barjes hyrje/dalje;
procesori sht i till i programuar ashtu q pandrprer , me metodn thirrjes , teston
shum periferi se a jan t gatshme pr bartje t t dhnave , dhe m pas menaxhon
bartjen.
Programming~ Programim- procesi i projektimit , shkrimit dhe testimit t programit
Programming Interface~ Program Interfejs -mekanizmi pr komunikim ndrmjet
proceseve i cili siguron shrbime t caktuara t nivelit t lart proceseve t cilt

ekzekutohen. Interfjeset e programeve mund t sigurojn komunikimin n rrjet,
prezentim grafik, ose cilin do tip t shrbimit softuerik. Shih: interprocess
Communications.
Programming system~ Sistem i programimit- nj ose m shum gjuh t
programimit dhe softuer i domosdoshm i cili mundson q programet t prbr nga
kto gjuh mund t ekzekutohen n sistemin e caktuar t kompjuterit.
Programming theory~ Teoria e programimit- deciplina e cila ka t bj me
studimin dhe zhvillimin e metodave t programimit dhe gjuhve t programimit.
Programning~ nj program sht nj list e instruksioneve pr kompjuterin t ndjek
prpunimin e t dhnave. Programming njihet gjithashtu edhe si software
development, sht procedur gjasht-hapash (etapash) pr krijim e ksaj liste t
instruksioneve. Vetm nj nga kta hapa prbhet prej shkrimit t urdhresave n
kompjuter. Gjasht hapat jan si n vazhdim: 1. program specifikation ;2 program
design; 3. program code 4.program test ;5.program documentation 6. program
maintenance;
Program-Nj trsi instruksionesh q duhet ti zbatoj kompjuteri sipas nj radhe t
caktuar duke siguruar zgjidhjen e problemit. Programi duhet t jet prgatitur me nj
gjuh t prshtatshme, q t kuptohet dhe t zbatohet, nga kompjuteri.
Project~Projekt- 1. detyr e definuar posarisht n lmi t krkimit ose t zhvillimit
t ciln duhet krkuar dhe zgjedhur; 2. bashksi e dokumenteve n t cilt sht
shkruar zgjidhja t ndonj problemi, rezultati i projektimit.
Project management software~ softuer q lejon shfrytzuesin t skicoj( v n plan),
planifikoj, dhe ti kontrolloj njerzit, resurset dhe mimet e nevojshme pr kompletim
t projektin me koh.
Prolog~ Prolog- gjuh logjike e programimit, gjuh e programimit joprecedurale e
cila bazohet n matematikn logjike; krahas me LISP si gjuh baz e gjenerats s
pest t kompjuterve me zabtim n inteligjenc artificiale.
Prompt- Prompt, sufler, prkujtues- mesazh i shkurt, zakonisht shenj speciale t
ciln procesi i drgon shfrytzuesit t prkujtoj q nga ky pritet t futen t dhna t
reja.
Propery~qshtje etiks n kompjuter q ka t bj me posedusin e t dhnave dhe t
drejets pr softuer
Propositional caculus~ Njehsimi i pohimeve, logjika e pohimeve- algjebra
logjike.
Protocol ~Protokoll- metod e vendosjes s komunikimit q e kuptojn t dy palt.
Protokollet e sigurojn kontestin pr interpretim t informacionit q lajmrohet n
komunikacion. Protokoll-t e kompjuterit jan rregulla q prdorin pajisjet pr
komunikim dhe serviset softuerike pr formatizim t t dhnave n at mnyr q t
dy pjesmarrsit mund ti kuptojn. Shih: Transport protocol.
Protocol~ rregulla pr kmbim t dhnave ndrmjet kompjuterve
protocol
A set of rules and conventions by which two computers pass messages across a
network. Networking software usually implements multiple levels of protocols
layered one on top of another. Windows 98 includes NetBEUI, TCP/IP, and
IPX/SPX-compatible protocols.

Prototyping~ ndrtimi i modelit( prototype- prototipit) q mund t modifikohet para
se sistemi aktual t inastlaohet. Ky i lejon shfrytzuesin ta gjen rrugn e drejt se
ndryshiomet n sistem mund ta ndimojn punn e tij.
Pseudocode~pseudokod-mnyr e paraqitjes s algoritmit me gjuh natyrale( m s
shpeshti anglisht) me fjalor shum t kufizuar duke mos mbajtur llogari strike mbi
shenjat e piksimit , mnyrs s shkrimit dhe rregullave t tjera gramatikore t cilave
duhet prmbajtur n fazn e kodimit t programit
Pseudoinstruction~Pseudourdhres- urdhr simbolik e cila shrben pr
menaxhim(udhheqje) me procesin e asemblimit ose t kompilimit e jo pr gjenerimin
e instruksionit t makins.
Public Switched Telephone Network (PSTN)~ rrjeta globale t lidhura ndrmjet
veti me linke komunikuse digjitale dhe analoge t cilat jan me dizajnim origjinal t
prkrahin komunikimin e zrit ndrmjet cilave do dy pika n bot, por se shpejt jan
prvetsu me menaxhim t bartjeve digjitale t t dhnave kur dhe ndodhi revolucioni
i kompjuterve. Krahas prkrahjes tradicionale t tyre pr z, PTSN tani funksionojn
si shtres fizike n internet. Kshtu q sigurojn Shrbimin e vendosjes s
lidhjes(dial-up) dhe shrbimeve t linjave dhnse pr lidhje. Shih internet, Modem,
Physical Layer.
-Q-
Quantity~ Madhsi- ve ori (atribut) e dukurive ose gjssendeve e cila mundet t
vzhgohet me kualitet ose t prcaktohet me kualitet; gjith ka q mund t matet ose
numrohet.
Quantization~ Kuantizimi, kuantizacioni- proces i formimit t paraqitjes diskrete t
madhsis kontinuale; i tt brezi*segmenti) i vlerave t madhsis kontinuale ndahet
n numr t caktuar nnbrezesh dhe secili nnbrez paraqitet me nj vler t caktuar.
Query language~Gjuh e pyetjeve- gjuh pr prdoruesit e bazave t t dhnave q
mundson formulimin e pyetjeve q kan t bjn me t dhnat e vendosura n baz
t t dhnave. Query languages mundson ju mundson jo programorve t prdorin
disa komanda t kuptueshme pr krkimin dhe gjenerimin e raportit nga baza e t
dhnave. P.sh komanda q shfrytzohet n rezverimin e biletave n aeroplan
nnpunsit e informacionit t fluturimeve.
Queue~Rend prits-list pritse , struktur e shfrytzuar e t dhnave n rend pr
menaxhim me proceset pritse n resurse t veant; posarisht prdoret te sistemet
operative.
-R-
Raid Controllers~ Kontrollert RAID- kontrollori i drajv-eve hard disk q
implementon RAID n harduer. Shih RAID.
RAMDAC~ RAMDAC- RAMDAC shndron sinjalin digjital n sinjal anlog n
karteln grafike: monitort VGA jan n gjendje t bjn prpunimin e vetm t
sinjaleve anlog.
Random Access Memory (RAM)~ Kujtes me qasje t rastsishme- kujtes te e
cila koha e qasjes n t dhna nuk varet nga vendi se ku ndodhen t ruajtura t dhnat.
qasje direkte.
Random Access Memory [random kses memory] ~Kujtes e zgjedhjes (me
qasje)s rastit- qark i integruar i cili depoziton bitt digjital n vargje masive t
gejtve logjik, ose kapacitiv. RAM sht kujtesa primare pr kompjutert modern
dhe mban mend (ruan) t gjitha proceset softuerike t cilt ekzekutohen n t dhnat e
kontekstit.pra prdoret ruatje t prkoshme t programeve aplikative dhe t dhnave.
mund t shruhet n dhe t lexohet. Shih: Microproccesor,ROM

RAS
Remote Access Service. A service that provides remote networking for

telecommuters, mobile workers, and system administrators who monitor and manage
servers at multiple offices.
Read only file-, fajll , bajti i atributit t t cilit ka vler t atill q sistemi operativ
nuk i lejon softuerin q t shkruaj n te.
Reading~Leximi-1. bartja e t dhnave nga njsia hyrse e kompjuterit n
kompjuter; 2. procesi i marrjes s t dhnave t cilat ndodhen jash kujtess s
kompjuterit.
Reading data~ pr flopy disk, procesi i marrjes s intrevaleve t vogla t
magnetizimit. (magnetized spots) nga disku, shndrrimi i tyre n sinjale elektronik,
dhe bartja e tyre n kujtesn primare n kompjuter
RealColor~RealColor noramalisht tregon 15-bpp ose 16-bpp(bits per pixel- bita pr
piksel) n modin grafik, d.m.th. 32,768 ose 65,536 ngjyra
Real-time ~Koh reale- 1. pranimi i informacionit t procesit nga nj ngjarje dhe
gadishmria pr informacion t ri para se t rezultoj ngjarja e re; 2. llogaritja pr
kohn e zhvillimit t procesit fizik dhe prdorimi i rezulltatit pr udhheqje t tij; 3.
pun me aplikacione n t cilat prgjigjja n mesazhin hyrs sht mjaft e shpejt q
t ndikoj n hyrjen tjetr.
Real-Time Application~ Aplikacin n koh reale- proces i cili duhet t prgjigjet n
ngjarje t jashtme me shpejtsin e ngjarjeve q ndodhin. Nnproceset(threads) n
koh reale duhet t ekzekutohen me prioritet shum t lart, n mnyr q t mund t
japin prgjigjje n koh reale. Shih: Process.
Real-time clock~Or e kohs reale- gjenerator impulsiv i cili shrben pr definimin
e t intervaleve kohore ndrmjet ngjarjeve t caktuara dhe inicalizimin e prpunimit t
nevojshm.
Real-Time processing~ processing that occur when the data is processed at the same
time the transaction occurs.
Recalculations~rinjehsimi, rikalkulimi~proces i rikalkulimit autoamtik t vlerave
n spreedsheet elektronike.
Record~Rekord, regjistrim- grup e t dhnave t lidhura ose fusha t cilat
konsiderohen si trsi. regjistrim fizik, regjistrim logjik
Record format~ Format i rekordit(regjistrimit)- struktur e regjistrimit fizik n
kujtesn e jashtme, d.m.th numri, rradha, madhsia dhe tipi i komponentve(
fushave) t rekordit (nj regjistrimi)
Recording ~Regjistrim, shkrim-proces me t cilin sigurohet ruatja e prhershme t
sinjalit, regjistrimeve t t dhnave znore etj, pr reproduktim t m vonshm ose
shfrytzim; pajisja pr regjistrim.
Recursion~Rekurzion, definomi i rekurzioni- mnyr e definimit ose e ekzekutimit
t funksionit, procedurs, konstruksioneve t gjuhs ose t zgjidhjes s problemit me
ndihmn e vetves.
Recursive function~ Funksion rekursiv- 1. funksioni i cili definohet me ndihmn e
vetves; 2. funksioni i cili mund t fitohet me ndihmn e nj numri t caktuar t
operacioneve t llogaritjes ose hapave algoritmik.

Recursive subroutine~ Nnprogram rekursiv- program ose modul i programit i cili
mundet direkt ose indirekt ta thrras vet vetn shum her dhe ta kthen kontrollin n
programin ei cili e ka thirrur.
Recursively defined sequence~ Varg rekurent, varg rekursiv- varg i elementeve
n t cilin secili element pas prcaktimit t par me operacion operandt e t cilve
jan disa ose t gjith elementet paraprak.
Redirector~Ridrejtues- shrbim softuerik i cili ridrejton krkesat hyrse dalse me
fajllat e shfrytzuesit nprmes rrjets. Nowell implementon Workstation dhe
shrbimet klient pr NetWare si ri drejtues. Ridrejtusit mundsojn q servert t
prdoren si pajisje masovike kujtese q shfrytzuesit iu ndahet si pajisje lokale. Shih:
Client Services for NetWare, File System.
Redo [ridu]~Rib(bje prsri)
Reduced Instruction Set Computer (RISK)~ teknologji e mikroprocesorit e cila
impimenton nj numr t vogl t instruksioneve primitiv n raport me
mikroprocesort tipik dhe n kt mnyr mund t bhet implementimi shum i leht
me ndihmn t teknologjis s gjysmprqusve m moderne. Programet t cilt jan
t shkruar pr mikroprocesort RISK krkojn numr m t madh t instruksioneve(
programe m t gjat) pr kryerjen e t njets detyr n raport me mikroprocesort
normal, por se kan aftsi me shkall m t lart t optimizacionit dhe pr kt
arsyeje m shpejt ekzekutohen. Shih: Microprocessor.
Reduced Instruction Set Computer (RISK)~ Kompjuter me bashksi t
reduktuar t instruksioneve~ arkitektur me t t ciln sht prmirsuar shpejtsia e
puns s kompjuterit , bashksia e urdhresave sht e reduktuar, ndrsa urdhrat q
prdoren m shpesh jan shpejtuar me kryerjen t numrit m t madh t
operacioneve ndrmjet regjistrave.
Redudancy ~Redudans- prdorim i komponenteve shtes ose shenjave shtes n
raport me nevojn minimale , pr qllim t rritjes s besushmris ose
qndrueshmris; redudansa mund t jet harduerike(aparatore) , kohore ose
informative.
Redudancy code~ Kodi redudant- kod n t cilin prdoren vargjet koduese t
gjatsis m t madhe se sa nevojitet minimalisht.; me kt sigurohet mundsia e
zbulimt dhe t koreksionit t gabimeve gjat bartjes s t dhnave.
Redudant array Of Inexpensive Disk(RAID)~ koleksioni i drajveve t hard
disqeve, t koordinuar prmes kontrollorit special, t ciln kompjuteri e trajton si nj
disk fizik, por depozitizon t dhnat e tija n t gjitha disqet, q t shfrytzoj
shpejtsin dhe/ose tolerancn e gabimeve t siguruar me rastin e prdorimit t m
shum se nj disku. RAID depozitimi me disqe ka shum nivele, prfshir ) ( ndarja
n shirit), 1(pasqyrimi) dhe 5 ( ndarja n shirita me prfshirje t paritetit). Sistemi
RIAD zakonisht prdoret pr vllime t mdha t depozitimit, ose t siguron
karakteristika n tolerim t gabimeve, si ndrrimi t disqeve t dmtuar, ose ndreqje
automatike t t kopjeve rezerv t t dhnave disqet pr ndrrim.
Referuar kompjuterave, program i rrezikshm q zbulon programe t tjera dhe i
infekton duke u riprodhuar n to. Viruset aktivizohen kur programmi i infektuar
hapet, por mund t qndrojn gjat brenda nj kompjuteri pa iu zbuluar prdoruesit
dhe pa u prhapur n pozicione t tjera ose mund t hapen menjher. Kur nj virus
sht n realizim mund t favorizoj fenomene t shumta me probleme t ndryshme,
nga paraqitja e mesazheve t bezdisshme por t parrezikshme deri n eliminimin e
file-ve n diskun e palvizshm. Viruset prhapen pr shkak t transferimit t file-ve
nga nj kompjuter n nj tjetr, nprmjet diskut ose nprmjet nj rrjeti, prfshir

rrjetin Internet. Pr kt arsye kshillohet gjithnj t prdoret nj nga programet
antivirus t azhurnuara q sht e mundur t shkarkohen nga site t shumta Web.
Refresh cycle~ cikli i freskimit- cikli me t cilin kompjuteri iu qaset t gjtha
lokacioneve me RAM Dinamic, ashtu q t dhnat mbesin t paprekura. ipat me
RAM dinamik kan nevoj pr freskim pr ndryshe informatat do t humbin.
Refresh rate- ose frekuenca e freskimit t imazhit(n Hz) tregon se se sa her pr
sekond nj imazh(fotografi) n monitor freskohet.
Regeneration~Regjenerim-1. shkruarja e srishme e prmbatjes n kujtesn
dinamike ashtu q t mos humbet-rigjenerimi i prmbatjes s regjistrit i cili
modifikohet;3 rigjenrimi i gjendjes s procesorit pas ktkthim nga programi i
ndrprer.; 4 formimi i sinjalit.
Register~ Regjistr-struktur kujtese i prbr prej grup elementesh bistabil t
trajtuar si nj trsi, shrben pr ruatje t prkoshm dhe qasje t shpejt t t dhnave
Registers~registara- grupa prej qarqeve bistabile q p rdoren p r ruatjen e
informacionit n nj system kompjuterik pr qasje shum t shpejt
Register addressing~ Adresimi regjistr- mnyr e adresimit kur n pjesn
adresuese t instruksionit jepet adresa e regjistrit t procesorit n t cilin ndodhet
operandi.
Registry~Regjistratura- baza e t dhnave me veori q krkon dhe mirmban
Windows 2000 dhe komponenetet e tij. Regjistratura depoziton veori t kontroll
panelit. Q t ndryshoni kta tipare, mund t prdorni Registry editor.
Registry~ n windows NT dhe Windows 98, nj baz e t dhnave pr informacionin me
konfigurimin e kompjuterit. Nj registry organizohet n struktur hierarkike, dhe prbhet nga
nnpemt(subtrees), their keys, hives, and value entries. Regysry sht afrsisht analog
me fajllat .INI q prdoren nn Windows 3.x me secilin els n registry t ngjashm
me kokn n kllapa(bracketed heading) n nj fajll .INI dhe me registry values
similar to entries under the .INI headings. Megjithse, registry keys mund t
prmbajn subkeys, prderisa fajllat .INI nuk mbshtesin koka t nestume( support
nested headings). Registry values gjithashtu mund prmban t dhna binare m mire
se t dhnat tekstuale q prdorin fajllat .INI.
In Windows NT and Windows 98, a database for information about a computers

configuration. The registry is organized in a hierarchical structure, and consists of
subtrees and their keys, hives, and value entries. The registry is roughly analogous to
the .INI files used under Windows 3.x, with each key in the registry similar to a
bracketed heading in an .INI file and with registry values similar to entries under the
.INI headings. However, registry keys can contain subkeys, while .INI files do not
support nested headings. registry values can also consist of binary data, rather than the
simple strings used in .INI files.
Registry Editor~An application provided with Windows 98 that is used to view and
edit entries in the registry. To start the Registry Editor, type Regedit on the Run line.
Regular [regjulr]~i rregullt

Relation~Relacion-1. bashksi e ifteve t renditur mbi ndonj bashksi t dhn;
2.shprehje relacionale.3. tabela n bazn e t dhnave relacionale n t ciln elementet
e t dhnave ruhen.
Relation expression~ Shprehje relacionale- dy shprehje aritmetike t lidhura me
operator relacional; prdoren n predikate.

Relative address ~Adres relative- numr i cili jep ndryshimin ndrmjet adress
efektive dhe t adress n numrusin e programit ose t regjistrit baz (base)
Relatonal database~Baza e t dhnave relacionale-organizimi m fleksibil i nj
baze t dhne, ku elementet e t dhnave ruhen n tabela e jo n struktur hierarkike t
imponuar.
Relatonal operator~ Operator relacional- operator i cili n gjuht programuse
prdoret pr krahasimin e shprehjeve aritmetike dhe shenjave; operatort relacional
jan: m i vogl, m i vogl ose i barabart, baraz, i ndryshm , m i madh ose baraz,
m i madh
Relay~Rele- pajisje e cila punon nn kushtet e ndryshimt n njrin qark elektri, dhe
q shrben pr ndrprerjen(stakimin) ose lidhjen(takimin) e nj ose t m shum
lidhjeve n qarqet e tjera.
Release~nxerrje n shitje-numr pas periods n nj paketim(ambalazh) softuerik.
Ndryshimet n releases u referohen ndryshimeve minore(t pa rndsishme)
Reliability~Siguria, Besushmria- mas e kualitetit t programit ose t sistemit;
gjasa se do t funksionoj pa lajmrim t ndonj gabimi pr intervalin e dhn kohor.
Relocatable program~ Program relokativ~ program i cili sht ashtu i shkruar ose i
prkthyer q mund t vendoset dhe ekzekutohet n ciln do pjes t kujtess
operative.
Relocation~ Relokacion- ndryshim i vendit t programit n kujtesn operative me
rregullim ose modifikim t adress s operandve ashtu q korekt t tregojn n
lokacion t ri program relokativ
Remote Access Service(RAS)~ servis i cili mundson q lidhjet n rrjet t vendosen
nprmes linjave PSTN me ndihmn e modem-ve. Kompjuteri i cili inicion lidhjen
quhet klient RAS , ndrsa kompjuteri i cili prgjigjet Host RAS. Shih: modem
Remote device ~a device conected over a WAN
Remote procedure Call (RPC)~ Thirrje e procedurs s largt- mekanizm pr
komunikim n rrjet ndrmjet proceseve t cilt lejojn q aplikacioni t ditriburohet
ndrmjet shum kompjuterve n t njjtn rrjet. Shih Local procedure Call,
Interprocess Communication.
Rendering~ Paraqitje reale, rendering- procesi i pr njehsimin dhe paraqitjen e
pamjeve 3D, n t cilin pozicioni dhe ngjyra n seciln pik n hapsir prcaktohrt.
Informacioni pr thellsi mbahet n Zbuffer, ngjyra dhe madhsia e informacionit
mbahet(ruhet) n frame buffer
Repeat [ripiit] ~Prsrit
Replace [Ripleis]~Zvendso- n prpunim t fjalve(word processing), komand q
lejon shfrytzuesin t krkon fjaln dhe ta zavendson me ndonj tjetr.
Replace All[ripleis oull]~Zvendso t gjitha
Replace with [Ripleis uith]~Zvendso me.
Request for Comments (RFC-i) ~ varg i standardeve t cilt definojn protokolle n
internet ashtu si i ka miratuar organizata Internet Engineering Task Force dhe ashtu
si jan t qasshm n domenin publik n internet. RFC-it definojn funksionet dhe
shrbimeve t cilat i siguron secili nga shumica e protokolleve n internet.
Marrveshjen me RFC-it garanton kompatibiliteti ndrmjet kompanive ndrmjet veti
.shih internet
Reserved word~ Fjal e rezervuar- fjal e cila n gjuh t programimit ka kuptim t
caktuar dhe zakonisht nuk mund t prdoret n program pr qllim tjetr.
Reset [riset] ~Rivendosje
Reset[riset]~rivendos, rifut, rindez.

Resident program~ Program rezident- program i cili pas aktivizimi gjithmon
ndodhet n kujtesn operative dhe mund t jen aktive edhe gjat puns s
programeve t tjer , t till jan programet menaxhues t sistemeve operative;
brthama
Resource~Resurs, burim cili do servis i dobishm, si sht direktoriumi i
bashkndars i rrjets, ose shtypsi. Shih Share.
Restart~Start i serishm-aktivizim i serishm i programit nga pika e kontrollit ose
riprtritja(regjenerimi) e puns s sistemit pas gabimit.
Result~rezultat- vler e fituar me ekzekutimin e operacioneve.
Resulution~ Rezolucion- 1. intervali m i vogl ndrmjet dy vlerave fqinje t cilat
mund t detektohen; 2.numri i pikave( element i fotografis) t cilat mund t shfaqen
n ekran; numri i pikselave n drejtim horizontal dhe vertikal n ekran, p.sh
horizontalisht 640 piksel me 480 piksel vertikalisht (640 X 480)
Retrieve into current document[Ritriv in tu karnt dokjument]~T gjej n
dokumentin aktual[korrent] ku ndodhesh.
Retry [ritraj]~Prpiqu prsri.
Return address~ Adres kthyse- adres n t cilin kthehet kontrolli i pas kthimit
nga nnprogrami.
Return instruction ~Urdhr kthyes- urdhr me t cilin prfundon ekzekutimi i
nnprogramit dhe kthehet kontrolli n programin kryesor.
Return to main Menu [Ritrn tu mein menju]~Kthehu n menyn kryesore
Reverse Address Resolution Protocol (RARP)~ protokoll TCP/IP i cili i lejon
kompjuterit i cili ka adresn e shtress fizike (si sht adresa Ethernet), por q nuk
ka adresn IP q krkon adresn numerike IP nga ndonj kompjuter tjetr n rrjet.
Shih: transfero Control protocol/ Internet protocol.
Reverse polish notation~ notacioni invers polish- mnyr e shkrimit t shprehjeve kur
operatori qndron pas operandve, p.sh. ab+; shfrytzohet pr prkthimin e
shprehjeve me ndihmn e stekut.
RGB- ngjyrat ruhen n formatin e ngjyrave Red/Grean/Blue (kuq/gjelbr/kaltr).
RFC~Request for Comments. A document that defines a TCP/IP standard. RFCs are
published by the Internet Engineering Task Force (IETF) and other working groups.
Ring network~ rrjet unaz- rrjet n t ciln secila pajisje sht e lidhur me dy
pajisje tjera, duke formuar unazn. Ktu nuk ekziston kompjuteri HOST, dhe
mesazhet drgohen npr rrjet prderisa t arrijn n n destinacionin korrekt. T
dh nat l vizin vetm n nj drejtim me shpejt si konstante prreth unazs. Pajisjet
mund t drgojn informacion vetm kuar ato jan nn kontrol t token-it. Nj
Token sht nj paket i t dhnave q tregon se cila pajisje e ka kontrollin. Pajisja
marrse e kap token-in, pastaj (then clears it for anothers use once it has recivied the
message). Vetm nj pajisje mund t drgoj t dhna n nj ast kohor, dhe secila
pajisje duhet t punoj pr t funksionuar rrjeti.
Robot~Robot- pajisje automatike e menaxhuar me program, e cila mund t
ekzekuton operacione punuse me zhvendosje t ndrlikuar n hapsir
Robotics~Robotika- diciplina e cila mirret me parimin e puns , projektimin dhe
realizimin e robotve; krahas zhgjidhjes s problemeve mekanike dhe t senzorve pr
orientim n hapsir , prdor dhe metodat e inteligjencs artificiale.
ROM ~prdoret pr ruatjen e nj pjes t softuerit t sistemit operativ dhe atij
aplikativ t njohur si firmware. Mund vetm t lexohet;
Root Status ne nje system qe i jep hackerit kontroll total te sistemit.

Root of tree~Rrnja e pems- e vetmja nyje e pems n t ciln nuk tregon as nj
nyje tjetr.
Route ~Shtegu, rruga-1. rrug e bartjes s t dhnave nga nj vend n tjetrin n graf
ose n rrjet;2. list e degve dhe ose nyjeve nga burimi deri n cak(destinacion)
Router~Ruter- pajisje e shtress s rrjetit i cili bart pakete ndrmjet rrjetave.
Siguron lidhjen ndrmjet rrjetave (P.sh LAN dhe WAN si dhe LAN-eve me topologji
t ndryshme). Shih: Network Layer.
Routine~ Rutina- 1. program i kompjuterit ose pjes e tij i cili ka prdorim t
shpesht; 2. program
rrjetave. Komponetet fizike pasive t cilat jan t nevojshm pr krijimin e rrjets.
Shih: Open Systems Interconect Model.
Rule-based language~ Gjuh e bazuar n rregulla- gjuh e cila prshkruen
bashksi t fakteve dhe rregullave, t cilat m pas mund t prdoren pr prgjigjje n
pytje ose pr zgjidhje t problemeve ; nganjher ky teem prdoret n vend t gjuh
deklarative; t kt grup t gjuhve bjen dhe prolog.
Router~ nj sever i rrjets q ndimon ti realizoj LANs dhe WANs interoperability
dhe lidhshmrin dhe q mund t lidh. LAN-et q kan topologji t ndryshme t
rrjeteve , si jan Ethernet and Token Ring. Nj ruter vshtron( look at) n adresat e
rrjetit n paketet q ai i pranon para vendimarrjes nse i drgon ato n. Rutert bjn
vendime t avancuar t paketeve(packet forwarding decisions ) t bazuar n adresimin
n shtresat e rrjetit t modelit referent Open Systems Interconnection (OSI). (psh, IP
addresses). Nj ruter bn vendimarrje m t logjikshme se nj bridge pr
pasimin(kalimin) e t dhnave . Nj bridge vendos vetm nse do ti pasoj ose jo
paketin, por nj router mund t zgjedh shtegun m t mire prgjat rrjetit pr paketn t
arrijn n adresn e destinacionit t tij. N prmbatjen(kontekstin) TCP/IP nj router
sht nj gateway, nj kompjuter me dy ose m shum adapter t rrjetit q
ekzekuton t njejtin tip t IP routing software. Secili adapter sht i lidhur n rrjeta
fizike t ndryshme.
rutines , basic input-output system dhe operating system.
-S-
S, me ka lehtsohet krkimi dhe komunikimi ndrmjet veti prmes rrjetave
TCP/IP.
Sampling~ Mostrimi, zgjedhje e mostarve ,semling, diskretizimi sipas kohs
procesi i prfitimit t vlerave t funksionit pr vlera diskrete t intervaleve t rregullt
ose jo t rregullt.
Satellite~satelit- n teknologjin e komunikimeve, pajisje e prodhur nga njeriu i
lansuar n orbitn rreth toks q prdoret pr ti bart mesazhet telefonike, sinjalet
radio televizeve nga nj pjes tjetr e toks.
Save document? [seiv dokjumnt ?]~t shptohet dokumenti
Save[seiv] ~shpto, ruje.
Scan~Skanim-1 krkimi(hulumtimi) i siprfaqes ose hapsirs pik pr pik me nj
renditje t caktuar;2. krkimi i t dhnave n list ose fajll n mnyr sekuenciale nj
nga nj ;3. testimi(krkimi) i gjendjeve t hyrje /daljeve ose t kanaleve komunikuese.
Scan~skan-prpunimi i dokumentit npr skaner.
Scanner [skaner]~Skaner.- nj pajisje hyrse e cila lexon imazhin n letr duke
prdorurur qelizat fotoelektrike dhe e prodhon fajllin grafik t kompjuterit pr dalje.
Imazhet e skenuara mund t jen: nj bar kod, nj fotografi, ose pjes e tekstit.

Schmitt triger~ Trigeri Shmitit- tip i qarkut logjik i cili ky n dy nivele t
ndryshme t tensionit hyrs, nse hyrja sht e lart( e arrin pragun e lart), dhe hyrja
nse bjen ( arrin pragun e ult). Kjo karakteristik e lejon qrkun ti elimonon zhurmat .
Schmitt trigger~ Trigeri i Shmitit- gjenerator bistabil i impulseve impulsi dals i s
cilit ka amplitud konstante prderisa tensioni n hyrje nuk e kalon pragun e caktuar
Screan~ Ekran- 1. siprfaqja n gypin katodik e cila shrben pr shfaqjen e t
dhnave; 2. pajisje pr shfaqjen e t dhnave t tipit panel.
Screan editor~ Editor ekranik- editor i cili mundson pun me tekst t shfaqur n
ekran si nj trsi unike, dallim nga editori linjor i cili si njsi punuse prdor
rreshtat(linjat).
Script~ nj tip i programit i prbr nga nj bashksi e instruksioneve t nj programi
aplikativ ose shrbyes(Utility). Nj script zakonisht i pasqyron(expresses)
instruksionet duke prdorut rregullat dhe sintaksn e aplikacionit dhe
shrbimeve(Utility), duke i kombinuar me structurat e kontrollit si jan shprehjet
(expressions) loops and if/then. "Batch program" shpesh prdoret kmbim me
script n mjedisin Windows 98.
Scroll bars~shiritat rrshqits- scroll bars zakonisht kan vendodhjen djatht ose n
fund t ekranit . Kta mundsojn t shfaqin informacion shtes i cili nuk sht
aktualisht i dukshm n ekran
SCSI~ Small Computer System Interface (pronounced "scuzzy"). Nj interfejs
parallel standard me shpejtsi t lart i definuar nga X3T9.2 committee of the
American National Standards Institute (ANSI). Nj interfej SCSI prdoret pr lidhjen
e mikrrokompjuterve me pajisjet periferike si jan hard disqet dhe printert, dhe me
kompjuter t tjer dhe rrjete locale(LAN-e)
Search~ N word processing, komand q i mundson shfrytzuesin t gjej nj fjal
(shprehje) t ve ant n nj dokument
Search [Sr]~Krko.
Search operation~ aktivitet n t cilin disk drive rrotullon flopi diskun n pozicionin
e duhur ashtu q koka lexuse shkruse mund t gjen t dhnat e krkura n disk
Secondary memory~Kujtes sekondare- kujtes e kapacitetit m t madh q ka
koh m t gjat t qasjes se kujtesa operative, zakonisht njsia e diskut e kuur n
sistemin kompjuterik.
Sector~Sektor-pjes e gjurms n disket ose disk magnetik i cili si trsi bartet
ndrmjet kujtess operative dhe kujtess me qasje direkte.
Security ~Siguria- masat t cilat mirren pr sigurim t sistemit nga humbja e
rastsishme ose me qllim, zakonisht n form t procedurave pr prcaktim t
prgjegjsis dhe shfrytzim restriksionues. Shih: Security Identifiers, Security
Accouns Manager
Security Accounts Manager (SAM)~ Modul ekzekutues i Windows 2000 i cili
kryen Autentifikimin e emrit t prdoruesi dhe t fjalkalimit n raport me bazn e t
dhnave me account-et dhe gjeneron token pr qasje i cili prfshin lejn e
shfrytzuesit. Shih: Security, Security Identifiers, Access Tokens
Security Identifiers~ Identifikatort e siguris- kode unike t cilt identifikojn
shfrytzuesin e caktuar pr Windows 2000 sistemin e siguris. Identifikatort e
siguris prmbajn varg komplet i lejeve pr at shfrytzues
Selection[Silekshn]~przgjedhje.

Selective dissemination of information (SDI)~Disiminacion selektiv i
informacionit, SDI-krkim i rregullt periodik dhe shtypja e dekumentit shrytzuesit
n sistem i cili krahas secilit dokument ka deskreptort ose fjalt kyse.
Selector~Selektor-pajisje e cila teston se a ekziston kushti i dhn dhe komuton
rrugn pr sinjal ose inicion aktivitete t caktuar varsisht nga rezultati i testimit.
Selector chanal~Kanal selektues- kanal hyrje-dalje pr bartje t shpejt t t
dhnave i parapar pr pun vetm me nj pajisje hyrse-dalse; pas bartjes s nj
regjistrimi ose m shum sish selektohet pajisja e tjetr hyrse-dalse; kanal i
multipleksuem.
Self adapting computer~ Kompjuter vetadaptues- kompjuter i cili ka
mundsin e ndryshimit t karakteristikave t tija n vartsi nga mjedisi.
Self-organizing computer- Kopjuter vetorganizues- kompjuter q ka mundsin
e ndryshimit t strukturs interne.
Semantics~ Semantika- lidhja ndrmjet shenjave ose grup shenjave dhe domethnja
e tyre, pa marr parasysh mnyrn e prdorimit t tyre dhe t shfrytzimit;
sintaksa, sematika
Sensor~ Senzor , element i pajisjes matse i cili shrben pr pranim e t dhnave t
cilat kan t bjn me madhsi q duhet matur.
Seperator, delimiter~ Seperator, ndars- shenja e cila shrben pr ndarjen e
urdhrit t gjuhs s programimit ose t njsive logjike t t dhnave
Sequence, order~Sekuenc- bashksi e elementve t t vendosura sipas nj radhe me
definim t caktur.
Sequential~Sekuencial-lamrimi i ngjarjeve ose mnyrs s puns kur dy ose m
shum operacione kryhen(ekzekutohen) njri pas tjetrit.
Sequential acsses~ Qasje sekuenciale- qasje e t dhnave n shirit ose disk nse m
para u qasemi t gjitha t dhnave para t dhnave t kurkura.
Sequential circuit, sequential machine~Rrjet sekuenciale, makin sekuenciale-
qark logjik vlerat dals t t cilit n qastin e dhn varen nga vlerat hyrse dhe
gjendjeve t brendshme, dhe q gjendjet e brendshme varen nga vlerat hyrse t m
parshme dhe vlerat e gjendjeve t m parshme; sinononim: automati diskret
Sequential file~ Fajll sekuencial- fajll me organizim sekuencial, fajll regjistrimeve t
cilit mund tu qasemi me at rendije si dhe jan regjistura, d.m.th. regjistrimit(
rekordit) t k-t mund tu qasemi nse m par u qasemi t gjith rekordeve prej 1 deri
k-1.
Serial ~Serial- Metod e komunikimit e cila bart t dhna bit pr bit dhe zakonish i
shtohet bitt start dhe stop pr vrtetim q t sigurohet kualitei i bartjes . Shi COM
Port, Modem.
Serial input/output~ Hyrja/dalja serike- komunikimi ndrmjet procesorit dhe
periferis kur prdoret bartja serike.
Serial Line Internet Protocol (SLIP)- implementimi i i IP protocolit prmes linjs
serike. PPP e ka tejkaluar SLIP. Shih : Point to point Protocol, Internet Protocol.
Serial ports~ portet serike prdoren pr lloj lloj qllimesh. Prdoren pr tu lidhur
miun, tastiern, modemin dhe shum pajisje t tjera n njsin e sistemit. Portet serik
drgojn t dhna nj bit n astin e dhn kohor dhe jan shum t mira pr drgim
t informacionit n distanca t largta.
Server~Server-kompjuter i cili shrben pr shrbim t krkesave pr resurse t
kompjuterve t tjer n rrjet, server-t zakonisht punojn n rrjetat me sistem
operativ si jan server-i Windows 2000 , ose netWare.

Service~Servis , shrbimproces i cili shrben pr implementim funksioneve
specifike pr proces tjetr. Shumica e komponentve n Windows 2000 jan shrbime
t cilat prdoren n aplikacione n nivel t shfrytzuesit.
Service technician~ teknik serviser- nj teknik q riparon kompjuter
Sesion Layer~ Shtresa pr sesion- shtres e modelit OSI e cila shrben pr mbatjen
lidhjes s komunikimit dy kahsh ndrmjet dy kompjuterve. Q t sigurohet ky
shrbimshtresa pr sesion prdor shtresn e shtress s transportit. Shih Open System
Interconect Model, Transport Layer.
Session (or communication) layer ~ Shtresa e sesionit ( ose komunikimit) -perioda
gjat se ciles dy kompjuter jane te lidhur. Funksioni n kt shtres sht mundsimi i
ekzekutimit t aplikacioneve n dy stacione punuse pr kordinim t komunikimeve t
tyre si nj sesion i vetm (yu mund ta paramendoni kt term si nj dilaog me
struktur t lart). Shtresa e sesionit mbshtet krijimin e sesionit, menaxhimin e
paketeve t drguar mbrapa dhe para gjat sesionit dhe prfindimin e sesionit.
Set~Vendosje-, 1. vendosja e indikatorit t kushtit ose gjendjes n 1.; 2. shkrimi n
lokacion kujtese prmbajtjen e dshiruar.
Set As Default ....~Cakto si t paracaktuar . . .
Settings~prcaktime, sistemime -
Setup [setap] ~Krijoj ,ngre ,ndrtoj,sendrtoj.
Shading~ shading ose rendering sht mnyra pr t definuar ngjyrat n siprfaqet e
lakuara pr ti dhn objektit dukshmri natyrale. Pr t arritur kjo, siprfaqet nn-
ndahen n shum trekandsha t vegjl. Tre metodat m me rndsi t Sheding 3D
dallohen n algoritmet q pprdoren n miratimin e ngjyrav n kto trekandsha.
Nuancat e ngjyrave n nj trekandsh kalkulohen me interpolim t Vertex colors, q
rezulltojn n dukje t bukr n siprfaqe. Phong shading; nuancat e ngjyrs(collor
shade) n trekansh kalkulohen me interpolim t vektorit normal.
Shadow[Shedou]~Hije(Hijezoj)
Share~ resurs ( ky sht direktorium ose shtypshkrues) q bashkndan server ose
peer rrjeta. Shih resouce, server, peer.
Shared line~prshkrun prdorim e linjave t telefonit pr bartje m shum se nj
bashksi t dhnash n t njejtn koh
Shared memory~ Kujtesa e prbashkt , kujtesa e bashkndar.
Shared memory~ Kujtesa e prbashkt, kujtes e bashkndar-, 1. kujtesa operative
t cils mund tu qasen m shum procesor n sistemin shum procesorik; 2. pjes e
kujtess operative t cilin mund ta prdorin shum detyra(procese).
Share-resurs (sht direktorium ose shtyps) t cilin e ndan server, ose peer n rrjet.
Shareware~Software i gatshm pr nj prov falas, por pr t ciln autori ose
zhvilluesi krkon pagesn n rast se vendos ta mbaj. N prgjithsi zhvillohet nga
shoqri t vogla ose nga prdorues t veant pr t zgjidhur nj problem t caktuar t
prpunimit ose pr t zhvilluar nj aplikim origjinal. N disa raste, kur kryhet pagesa,
bashk me software-in merret edhe dokumentacioni prkats.
Sharing ~bashkndarja-
Shceduling ~ndrtimi i renditjeve, Procesi i vrtetimit se cilat threade duhet t
ekzekutohen sipas prioritetit t tyre
Sheduling~Programi i punve,- proces i vrtetimit se cilat nnprocese duhet t
ekzekutohen sipas prioritetit t tyre dhe faktorve t tjer. Shih: Preemtive
Multitasking.
Shell- Interfejsi i prdoruesit n sistemin operativ. Shell-i starton aplikacionin dhe
menaxhon me fajllat e sistemit

shielded twisted pair (STP)~ kabll i rrjets me ifte t prdredhura ( Unshielded
Twisted Pair (UTP) me nj mbuloj metalike ose mbrojtse rreth tij , zakonisht p
rdoret te rrjetet Token-Ring
Shift [shift]~Ndryshues.
Shkurtimi i National Center for Supercomputing Applications, nj institut krkimesh t
prparuara t Universitetit t Illinois ku sht zhvilluar nj pjes e mir e teknologjis baz t
World Wide Web. Browser-i i par i aft pr t paraqitur grafik, i quajtur Mosaic, n fakt
sht zhvilluar nga NCSA.
Shkurtimi i Virtual Reality Modeling Language, nj trsi kodesh t prdorura pr t
shkruar file-t pr programet e realitetit virtual 3D.
Shkurtimi i World Wide Web.
Shoqria industriale e udhhequr nga Laboratori i Shkencave t informacionit t
Massachusetts Institute of Technology, q promovon standarte dhe favorizon
ndrveprueshmrin mes produkteve t World Wide Web. Fillimisht i vendosur pran
Laboratorit europian t fiziks brthamore (CERN, Conseil Europen pour la
Recherche Nuclaire) t Gjenevs, ku sht zhvilluar teknologjia World Wide Web,
Consortium-i ka patur nj sukses modest n promovimin e bashkpunimit mes
teknologjive Web pr shkak t shoqrive t shumta private shpesh t pakompletuar
pr t ndar sekretet e tyre.
Shortcut key [shortkat ki]~}elsi pr ti rn shkurt
Shortcut keys~ n vend q t prdoren meny shumica e aplikacioneve prdorin
Shortcut keys pr komandat q prdren m shpes. Kta bjn m t leht dhe m t
shpejt zgjedhjen e komandave
Show Number of first page [shou nambr on frst peixh]~
Show/hide text [Shou/haid tekst]~trego/fshih tekstin
Sign bit ~Biti i parashenjs , biti i shenjs- bit i cili shrben pr kodim t shenjs
algjebrike t numrit, zakonisht ky bit sht biti i fundit majt.
Sign off~ log off nga nj sistem kompjuteri
Sign up~ log on n sisstem kompjuteri.
Signal lines~linja pr sinjale~ kabl npr t ciln sinjali i kontrollit t kopjuterit
apo i t dhnave mund t kalojn.
Signal parameter~Parametr i sinjalit- madhsi karakteristike t sinjalit q bart
informacion.
Significant digit~Shifra t rndsishme- secila shifr n numr e cila merr pjes n
formimin e vlers s numrit , d.m.th. q ndikon n saktsin dhe precizitetin e numrit.
Silicon~element jo metalik me karakteristika t gjysm prusve
Silicon valley~ Zon e Kalifornis ku jan t vendosur shum kompani pr teknologjit
t kompjuterve
Simbol table~Tabel e simboleve- tabela t ciln e formojn t dhnat e programit ,
ndrsa shrben pr ruajtjen e emrave simbolik dhe vlerat prkatse t tyre.
Simplex~Simpleks, lidhje njkashe- bartja e t dhnave vetm n nj kahje.
Simulation~Simulimi prezantimi i funksionalitetit t pajisjes, t nj sistemi fizik
ose abstrakt ose t programit me ndihmn e nj pajisje tjetr t sistemit ose programit;
simulimi digjital .
Simulator~Simulator- , pajisje , sistem ose program q simulon sistemin tjetr
Single line[ Singl Lain]~Vij e vetme(Nj vij)
Sistem q furnizon nj ndrfaqe grafike me prdorim t thjesht pr krkimin n
Internet nprmjet lidhjeve ndrtekstuore.
Size [saiz]~Prmas

SLIP (Serial Line Internet Protocol )~ implementimi i i IP protocolit prmes linjs
serike; protokol i internetit q lejon kompjuterin e juaj t bhet pjes e rrjetit
clint/server. Provajderi ose kompjuteri Host sht server duke ju siguruar qasje n
internet. Kompjuteri i juaj sht klient. PPP e ka tejkaluar SLIP. Shih : Point to point
Protocol, Internet Protocol.
Small Caps [smol kaps]~Kapitale (germa kapitale) por t vogla (n Madhsi).
Small Computer System Interface (SCSI)~ shum kompjuter kan numr t
kufizuar t slloteve pr. Nj SCSI Card prdor vetm nj slot dhe mund t lidh shtat
pajisje n njsi t sistemit. Kta kartela prdoren pr interfejs e magjistrales bas
paralele me shpejtsi t madhe , e cila lidh hard disk drajvt , CD-ROM drajvt,
drajvt e shiritave dhe shum periferi t tjera n kompjuter. SCSI sht standard pr
lidhje me kujtesn masovike ndrmjet t gjith kompjuterve, pos atyre q jan
kompatibl me IBM kompjutert , q prdorin SCSI ose IDE .
Smalltalk~gjuhe me orjentim n objekte , mjedis me orjentim object dhe librari e
perber prej objekteve qe spari eshte zhvilluar nga Xerox Palo Alto Reserch Centr.
Smart card~ nje kartel q prmban microchip i cili mund te perdoret per ruatje sasie
t madhe t informacionit.
SMTP ~simple mail transfer protocol. Nj protokoll q prdoret n internet pr bartje
me besushmri dhe efikasitet t letrave (mail). SMTP sht e pavarur n nnsistemet e
veanata t transmetimit dhe krkon(urdhron) vetm nj siguri, ordered data stream
channel. Nj veori e randsishme e SMTP sht aftsia e tij t ritransmetoj(relay)
letrn npr mjediset shrbyes transmetus. Shrbimi i transportit siguron nj mjedis q
shrben komunikim t procesve t brendshme -interprocess communication
environment (IPCE), i cili mbulon nj rrjet, disa rrjeta ose nj nnbashksi t rrjetave.
Nj process mund t komunikoj me nj process tjetr nprmjet nj reciprociteti t
quajtuar IPCE .Letra (Mail) mund t jet e ritranmetuar(can be relayed) ndrmjet
proceseve q jan duke u ekzekutura n hoste n sisteme t ndryshme t transportit
me an nj lidhje t hostit n IPCE n t dy sistemet e transportit. Port 25.
SNMP~Simple Network Management Protocol(SNMP). Nj protokoll menaxhues i
rrjets q instalohet me TCP/IP dhe shum i prdorshm n rrjetet TCP/IP dhe
Internet Package Exchange (IPX) .SNMP bart informacionet menaxhues dhe
komandat ndrmjet nj programi menaxhues q ekzekutohet nga nj administrator dhe
nj agjent menaxhes i rrjetit q ekzekutohet n Host. Agjenti SNMP drgon gjendjen
e informacionit n nj apo m shum host kur e HOSt krkon kt ose kur ngjarje e
randsishme ndodh. SNMP definon formn dhe kuptimin e shkmbimit t mesazhit,
duke paraqitur emrat dhe vlerat in mesazhe dhe administron relacionet ndrmjet
hosteve q menaxhohen.
Socket~Priz- fole q shrben pr sigurimin e lidhjeve elektrike me mbajtje

mekanike t komponenetve elektronike ose elektrike t parapar pr ndrrim n
intervale kohore pa pikje.
Socket~socket- objekti baz t cilin aplikacioni e prdor pr gjenerimin e
komunikimit n rrjet quhet socket(priz, vrim, thellsi, fyt). Socketet jan ashtu t
dizajnuar q shumica e komunikimeve n rrjet t aplikacioneve bhen n t njjtn
mnyr n t ciln kto aplikacione shkruajn dhe i lexojn fajllat. Q t hapet nj fajll
, nevojitet t dihet emri dhe lokacioni i fajllit. Q t hapni koneksionin e socket-it,
duhet t dini kompjuterin n t cilin aplikacioni tjetr ekzekutohet dhe portin n t
ciln ai dgjohet.

Socket~ nj tub dykahsh (bidirectional pipe) pr pranimin(incoming) dhe
drgimin(outgoing) e t dhnave ndrmjet komjuterve t lidhur n rrjet. Windows
Sockets API sht nj API i rrjets q prdoret nga programmert pr krijimin e
programeve TCP/IP-based sockets programs.
Soft copy~outputi i imazhit ose karakterve n ekranin e monitorit

Soft-sectored disk~ floppy disk q duhet t inicializohet (formatizohet) pr
vendosjen e gjurmve dhe sektorve n siprfaqe.
Software~ [softuer]~ e but, term gjeneral pr program(e) t kompjuterit;
instruksione q i tregojn kompjuterit si ti prpunoj t dhnat. Dallojm dy lloje t
softuerve: softuer aplikativ dhe softuere t sistemit. aplication softuare, sistem
softuare.
Software~Softuer- paket programesh si cili shitet si trsi dhe shrben pr aplikacion
t posam
Software base~ koleksion i aplikacioneve t shkruar pr mjedise t veanta softuerike
dhe harduerike.
Software copyright Act of 1980~ ligj q lejon posedusin e programit t bn kopje
pr qllime buckup-i(arkivimi), dhe ti modifikoj ato q ti bj t prdorshme me
sigurim se nuk do ti rishes ose huazoj dikujt.
Software developer~ kushdo q shkruan sotuare.
Software devolopment~Krijimi i programit programming
Software house~shtpi softuerike- Nj kompani q sht e specializuar pr
shkrimin e softuereve aplikative
Software package~ nj varg i progromeve t shkruar pr aplikacione t prgjithshm
p.sh paketi i lists s pagave (payroll package) i cili mund t adaptohet nga
shfrytzuesi pr nevoja personale
Software piracy~ piraterimi i softuereve-kopjim i paautorizuar i programit pr fitim
personal.
Software suite~komplet i Softuer-it-programe individuale aplikative t windosit q
blihen zbashu si grup(paket)
Source~Burim- pajisja n t ciln formohet sinjali pr bartje
Source file source program,
Source language~ Gjuh burim- gjuh e programimit n t cilsh sht shkruar
programi i cili paraqet hyrje pr prkthyesin e programit.
Source program~Program burim-programi origjinal n gjuh t lart t
programimit i cili duhet t prkthehet n kod makine para se t ekzekutohet
Space~Hapsir- 1. hapsira, blanko, njsia themelore e siprfaqs e barabart me
hapsirn pr nj shenj grafike ; 2.SP, shenja pr distanc n kodet standarde binare
distanca ndrmjet blloqeve.
Spacing Between Text and Lines [Speising bituin tekst end lains]~hapsira midis
tekstit dhe vijs
Speach recognition~ Njohje e zrit- proces i analizs t hyrjes s zrit pr qllim t
identifikimt t prmbatjes s tij.
Special character~ Shenj e posame- cila do shenj grafike e cila nuk sht germ,
shifr ose hapsir.
Speed [spiid]~Shpejtsi
Spell check dictionary~fjalor pr kontroll t drejtshkrimit- nj list me
drejtshkrim t fjalve q prdoret n word processing softueret ti vrtetoj
drejtshkrimin n nj dokument

Spelling [Speling]~ Drejtshkrim, Ortografi
Split [split] ~aj, arje.
Split Cells [split sels]~Ndaj qelizat
Spooler~ servis i cili baferon daljen n pajisjen me shpejtsi t vogl, si sht
shtypsi, ashtu q softueri q siguron kt dalje n pajisje t mos jet i nxnn.
Spreadsheet~Llogaritje tabelare-program pr llogaritje me elementet(qelizat) e
tabelave t rradhitura sipas rreshtave dhe kolonave.
Spreadsheet [Spredshit]~ llogaritje tabelare-program qe manipulon tabela te perbara
prej rreshtave dhe kolonave te qelizave dhe paraqitjen e tyre ne ekran. Vlera ne
qelizen numerike shkruhet ose kalkulohet nga vleart e qelizave te tjera. Secilen here
qe ndryshon vlera ne ndonje qeliz qelizat e tjera te varuar nga kjo rikalkulohen.
Sprite~ Sprajt-, form t ciln e definon shfrytzuesi prmes bashksis s pikave;
mundet si trsi t t zhvendoset npr ekran me komandat n program
Structured Query language~Gjuh e strukturuar pr pyets- gjuh e lart e

programimit pr shkrimin e rutinave e pyetse n bazat e t dhnave relacionale . Ka
sintaks e bazuar n fjalt anglisht e cila ndjek mekanizmin e bazs t dhnave , si
sht JET , pr ekzekutimin e operacioneve mbi bazn e t dhnave, ose si sht
ekzekutimi i pyetsve ose modifikimi i strukturs t tabels. sht zhvilluar nga IBM
me 1973,dhe tani sht vetm nj standard i ANSI-it
SQL~ Structured Query Language- nj nngjuh e bazs s t dhnave prdor
pyets, azhurim dhe menaxhim t bazave t t dhnave relacionale, m s shpeshti e
miratuar si standard n produktet e bazave t t dhnave
Stack, lifo~ Stek- bllok i kujtess ose struktur e t dhnave elementeve t s cils iu
qaset ashtu q leximi t dhns s par sht e cila e fundit sht shkruar.
Standard ~definime t prdorshme publike t komponenteve haduerike dhe
softuerike si rezulltat i pajitimit nacional, ndrkombtar ose industrial.
Star network~rrjeta yll~n konfiguracionin yll, kompjuteri qendror i kryen t gjitha
prpunimet dhe funksionet e kontrollit. T gjitha pajisjet pr qasje jan t lidhur
direct me kompjuterin qendror. Konfiguracioni yll i ka dy kufizime kryesore. E para
pajisjet n largsi nuk kan mundsi t komunikojn direct ndrmjet veti, por duhet
t komunikojn perms kompjuterit qendror. Dhe e dyta rrjetat yll jan shum t
ndieshme n gabime, ofshin ato n kompjuterin qendror apo n linjat komunikuse.
Kontrolli mbahet me thirrjen me emra (polling) t t gjithave pajisje pr qasje.
Starting cluster~ numri i klasterit t par q okupohet nga ndonj fajll.
Starting MS-Dos ~Po fillon MS-DOS-i
Statement, instruction~Urdhres, instruksion, udhzim-1. urdhr i gjuhs s lart
programuse , urdhr; element i gjuhs burim e cila jep ekzekutimin e m shum
operacioneve2. instruksion makine
Status register~ Regjistr i gjendjeve- regjistr i cili shrben pr ruatjen e t
dhnave mbi gjendjet e pajisjeve hyrse-dalse , sistemit ose programit.
STDERR~ Standard Error- nj rrjedh hyrje-dalje standarde q hapet
automatikisht n dy mejdiset MS-DOS dhe UNIX kur programi fillon t ekzekutohet.
Kto rjedhje (steams) hyrje-dalje(I/O) i lejojn programit ndrvepron me mjedisin
prfshir pajisjet periferike. STDERR m t rzakonshme bartin t dhnat n ekran ose
fajll

STDIN~ Standard Input- nj rrjedh prej hyrje-dalje standarde q hapet
prfshir pajisjet periferike. STDIN m t rzakonshme bartin t dhnat nga tastier[a ose
fajlli.
STDOUT~ Standard Output- nj rrjedh prej hyrje-dalje standarde q hapet

prfshir pajisjet periferike. STDOUT m t rzakonshme bartin t dhnat n ekran ose
fajll.
Stepper motor , stepping motor~ Motor i hapit , step motor- motor boshti i t cilit
lviz me hap kndor t vegjl t shkaktuar me rrug elektromagnetike.
Storage ~Ruatje, memorizim- 1. vendosje, futja(regjistrimi) i t dhnave n
kujtes2. ruajtja e t dhnave n kujtes.
Storage device~ Pajisje kujtese- pajisje q shrben pr regjistrimn, ruajtjen dhe
krkimin e t dhnave dhe informacionit.
Store and forward~ Ruaj dhe drgo- mnyr e bartjes n rrjetat e komunikimit;
mesazhi ose paketi drgohet nga nyja n nyje ku pret resurset e nevojshme pr hap
tjetr.
Stream~Rrjedha- rrjedha e t dhnave me zgjatje relativisht t mdha dhe shpejtsi
konstante.
Streamer~Strimer-mnyr e puns t mekanizmit pr ngass(t repartit) t shiritit
magnetik tek e cila gjatsia e shiritit magnetik i cili kalon para koks pr lexim-
shkrim gjat nj ndalje dhe lvizjes s srishme dukshm sht m e madhe se
distanca ndrmjet blloqeve.
String~ nj sekuenc e bajtve
String, array~Varg-1. vargu , cili do varg(sekuenc, vektor) shenjash ose
elementesh; n gjuht e larta programuese fushat e elementeve.
Striped Volume~ Vllimi i shiritit- i vetmi vllim i cili krijohet n shum drajve t
hard disqeve dhe t cilve u qaset paralelisht, pr qllim t optimalizimit t kohs pr
qasje n disk. NTFS mund t krijoj vllim me shirita.
Structure~Struktura- 1. rradhitja e lidhjeve t pjesve ndrmjet veti t cilat
formojn nj trsi.; struktura algjebrike, struktura e t dhnave; struktura
udhheqse; struktura e programeve.
Strukture chart~ Diagram i strukturuar- teknika grafike e dokumentimit t
programit, shfaq hierarkin e moduleve dhe lidhjes s tyre ndrmjet veti. N teknikn
HIPO i prgjigjet tabela e prmbatjes.
Style [Stail] ~stili
Style sheet~ Veori n softueret pr prpunim t teksteve(word processing software)
q siguron stil uniform brenda nj dokumenti.
Stylus~ nj pajisje elektronike hyrse/ dalse q prdoret t vizatoj ose shkruaj n
ekran.
Subdirectory ~Nndirektorium- direktorium i cili ndodhet n direktorium tjetr.
Shih Directories.
Subnet Mask ~Maska e nnrrjets- numr i cili matematikish iu ndahet adresave n
internet protocol. Ky numr ndahet q t vrtetohet IP adresa si si pjes e t njjtes
nnrrjet ku ndodhet dhe kompjuteri i cili zbaton maskn e nnrrjets.

Subprogram~Nnprogram-nje program i vogel qe thirret nga nje program tjete q t
kryen funksion specifik.
Subroutine call~Thirrje e nnprogramit- bashksi e urdhresave q bartrin
kontrollin n nnprogram, prfshir dhe bartjen e parametrave dhe ruajtjen e adress
kthyse(return address).
Subtotal [sabtoutl]~Nnshum.
subnet mask~ nj vler 32-bit q mundson TCP/IP t prcaktoj NI(numrin e
identifikimi) t rrjetit t pjsss IP adress nga pjesa e NI t host-it . NI t host-it
identifikon kompjutert e vaant n rrjet. Host-pt TCP/IP prdorin mask t
nnrrjetit(subnet mask) pr t prcaktuar nse nj host Destinues ndodhet n rrjetn
locale ose t largt. Nj mask e nnrrjetit sht nj numr 32-bitsh i shprehur me
katr numra decimal nga 0 deri 255 t ndar me pike(.). p.sh, 255.255.0.0
Suggestions [Sxhesshns]~Kshill, mendim

Sum [sam]~Shum
Supervisor~ Supervizor- pjes e sistemit operativ prher i vendosur n kujtesn
operative i cili menaxhon me shfrytzimin e resurseve t sistemit kompjuterik dhe
ekzekutimin e programeve.
Supervisor~menaxher prgjegjs pr menaxhim dhe monitoring t puntorve.
Supervezirort kan prgjesn pr qshtje operacionale.
Support grup~grup mbshtetse- grup e stafit t cilt jan specialist n pjes (lmi)
t veanta t softuerit
Surge protector~ pajisje q ndan kompjuterin nga burimi furnizimit n prizn e
murit. Me rritje t tensionit aktivizohet elsi i duke mbrojtur sistemin kompjuterik
Swap file ~ Fajlli pr kmbim Fajll i kujtess virtuale n hard disk me faqet e
kujtes t cilat jan t bartura n disk q t rritet sasia e lir n kujtesn RAM.
Switch between Header and footer [Sui bituin headr end futr]~els midis kreut
dhe fundit
Switch, comutator~Komutator, switch -1. degzim i shumfisht, mnyr e
programimit me t cilin zgjidhet nj nga shum rrugt ; 2. komponenta
elektromekanike ose elektronike e cila shrben pr ndrprerje ose lshimin e rryms
n qarqet elektrike ose elektronike ; els(ndrels).3. switch-i si dhe Hub-i sht
pajisje q paraqet pikn e prqndrit t kompjuterve n rrjetn lokale. Switchi i
mundson prdorusve t shkmbejn informacione prmes rrjetit n t njjtn koh pa
ngadalsuar komunikimin e njri tjetrit. Switchat u mundsojn nyjeve t rrjetit(q m
s shpeshti jan kompjuter) komunikim t drejtprdrejt dhe efikasitet; kta
funksione i kryen dhe hub. shih Hub.
Switched network~rrjeta me komututim t linjave~ topologji e rrjets n t ciln
pajisja qendrore komutuse prdoret pr t lidh pajisjet direct. Komutatori
qendror(central switch), mund t jet central telefonik(telophone exchange) q
proret pr lidhje t pajisjeve t ndryshme direkt n rrjet. Me vendosjen e lidhjes,
dy pajisje komunikojn sikur t jen t lidhura direct pa interferc nga ndonj
pajisje tjetr. Me prfundim t sesionit , lidhja shkputet, duke liruar kapacitet pr
prdorues t tjer dhe mundsim pr qasje t pajisjve t tjera. Mund t prdoren
komutator t shumt (multiple switches) pr t krijuar shtigje alternative
transmetuse.
Switching~komutim, kalim, modulim

Switching algebra, Boolean algebra~ Algjebra e ndrprersve, algjebra e Bulit-
Algjebra dy elemntshe e Bulit, algjebra n t ciln variablat e pavarura dhe funksioni
mund ti marrin vetm dy vlera False (logjika 0) dhe true ( logjika 1).
Switching circuit~ Rrjeta e ndrprersve~ rrjet e elementeve logjik me n hyrje
dhe m dalje n t ciln nuk ekziston lidhja e riveprimit; shrben pr realizimin e
funksioneve ndrpretrse , ku secila dalje varet nga nga vlera hyrse n astin e
dhn.
Switching function~ Funksioni i ndrprersve, funksioni logjik- funksion i cili
mund ti ket ket vetm dy vlerat e mundshme dhe secila variabl e pavarur mund
ti ket vetm dy vlera algjebra e ndrprersve.
Switching, ~Komutacion procesi i para-lidhjes t lidhjeve elektrike n sistemet
automatike, komunikacion, elektroenergjetik etj.
Symbol~Simbol- shnimi simbolik, cila do ft shenj, varg shenjash ose vizatim i
cili me marrveshje ose arbitrarisht shrben pr paraqitjen e sasis, procesit, element
t t dhnave, urdhres ose objekt tjetr, relacion ose operacion; 2. element i alfabetit,
shenj ose varg shenjash e cila si trsi e pa ndar i takon alfabetit.
Symbol table~Tabela e simboleve- tabela t ciln e formojn prkthyesit e programit
, ndrsa shrben pr ruajtjen e emrave simbolik dhe vlerave prkatse t tyre.
Symbolic address~ Adresa simbolike- adresa e paraqitur n gjuhn burim me emr
simbolik.
Symbolic instruction~ Urdhr simbolik- urdhr n gjuhn asamble, urdhr makine
n t ciln operacioni dhe pjesa adresuese shenohen me emra simbolik.
Symbolic name~ Emra simbolik-titul, shenja (etiketa, labela), emr i cili prdoret n
programin burim pr thirrje t urdhresave , elementet e t dhnave , njsit periferike
e tj.
Symetrical multiprocessing~Prpunimi i shumfisht simetrik- metodologji e
prpunimit t shumfisht e cila ndan proceset procesorit n baz t barazis. Kjo
metod balancon ngarkimin e prpunimit ndrmjet procesorve dhe siguron q asnj
procesor t mos bhet Bottleneck( fyt i ngusht). Shum m vshtir sht
implementimi i prpunimit t shumfisht simetrik se t atij asimetrik, pasi procesort
duhet t ndajn funksione t caktura t harduerit.
Synchronization~Sinkronizim-1. menaxhimi me zhvillimn e operacioneve me
sinjalt t posaqm t takti; 2.sinkronizimi i proceseve , harmonizimi i zhvillimit t dy
proceseve kur njri duhet ta pret tjetrin.
Synchronous~Sinkron-, i cili lajmrohet n qastet kohore rregullare ose t prapra;
ekzekutimi i nj varg operacionesh t kontrolluara me takt sinjalin
Synchronous transmision~ Bartje e sinkronizuar-bartja gjat s cil dhnsi dhe
marrsi punojn pa ndrprer n t njjtn frekuenc, me dallim t caktuar fazor, ka
realizohet me shentja t posaqm t kontrollit(sinjale) pr sinkronizim.
System~Sistem- bashksi objektesh me lidhje ndrmjet objekteve dhe t atributeve t
tyre , ashtu t lidhur ndrmjet veti dhe mjedisin(rrethinn) q formojn nj trsi me
t ciln mund t realizohet qllimi i parashtruar(krkuar).
System 7.5 ~ sistem operativ pr Apple Macintosh i projektuar pr Motorola
PowerPC microprocesors.
System analysis~ analiz e sistemit~prcakton krkesat pr sistem t ri. T dhnat
koleksionohen rreth sistemit prezent, analizohen, dhe krkesa t reja prcaktohen
System life cycle

System analyst~ analist i sistemit- profesionalist i kompjuterit q studion
organizimin e sistemit pr prcaktim se cilat aktivitete duhet t ndrrmirren dhe si t
prdoret teknologjia kompjuterike pr asistenc t tyre.
System audit~Shqyrtimi (Revizioni, kontrolli) i sistmit-nj System audit krahason
performansat t sistemit t ri me specifikacionin origjinal t projektimit pr t
prcaktuar nse procedura t reja q jan aktualisht kan prmirsuar produktivitetin.
System Clock~kontrollon shpejtsin e operacionve brenda kompjuterit. Shpejtsia
shprehet me megaherc ose GigaHerc ( shkurtesat MHz dhe GHz). Nj megaherc
sht i barabart me nj milion cikle( bita) pr sekond. Sa m e madhe t jet shpejtsia
e clock-it ( taktit) kompjuteri m shpejt do t prpunoj informacion.kompjutert
kompjutert me ipat e montum t ditve t sotm jan t shpejtsis disa GHz ku
1GHz =1000MHz. Disa kompani premtojn se deri 2007 shpejtsi e procesorit do t
jet 1000Ghz.
System crash~rnie e sistemit, ndales(kollaps) e puns s sistemit- situat kur
sistemi ndalon punn dhe nuk e vazhdon m tutje, prveq nse resetohet (rebooting).
Bllokinet e kompjuterit zakonisht shkaktohen nga problemet softuerike. N rastet e
tilla nuk ndodh ndonj dmtim harduerik
System design~ faz q konsiston me dizajnim alternativ t sistemit, zgjedhja e
sistemit m t mir, dhe shkrimi i raportit mbi dizajnimin e sistemit. Systems life
cycle
System flowchart~ bllok diagram q tregon pajisje t ndryshme q prdoren pr
manipulim me t dhna ose rrjedhn e informacionit
System life cycle~ cikli i jets s sistemit- fazat e analizs dhe projektimit t
sistemit; fazat jan si n vazhdim: 1. premliminary investigation; 2. sistems
analysis;3. systems design; 4 systems development 5.Systems implemention; 6
systems maintenance Systems analysis and design
System maintenance~ Mirmbatja e sistemit- konsiston me systems audit dhe
vlersimeve periodike. Systems life cycle
Systems analysis and design ~Analiza e sistemit dhe projektimi- gjasht fazat e
procedurave t zgjidhjes s problemit pr ekzaminim t nj sistemi t informimit dhe
e prmasimit t tij.gjasht faza e prbjn ciklin jetsor t sistemit Systems life
cycle
Systems development faz q konsiston me zhvillimin e softuerit(developing
software) sigurimin e harduerit dhe testimin e sistemit t ri
Systems implemeintion~Realizimi i sistemit- procesi i ndryshimit nga sistemi i
vjetr n t ri dhe trajnimi i njerzve pr prdorim t tij. Systems life cycle
System Monitor
A Windows 98 system tool that monitors performance on local or remote machines.

To access System Monitor, click Start, point to Programs, point to Accessories, point
to System Tools, and then click System Monitor.
Systems program system software

Systems routine~programe shrbues q sigurohen nga sistemi operativ i kompjuterit.
Kto mund t prdoren pr shndrrimin e t dhnave numerike n ndonj format tjetr
ose kryejn operacionet e dats.
system tray

The area to the far right of the Windows taskbar, containing icons for programs that
are typically resident in memory. Also known as the icon tray.
Systems software ~ softuer i sistemit- shfrytzusi bashkvepron me softuret

aplikative. Softueri i sistemit mundson q softueri aplikativ t bashkvepron me
kompjuterin.Softuer i sistemit sht sistemi operativ, programe t sistemit dhe gjith
programet t cilt shrbejn pr menaxhim dhe shfrytzim t sistemit kompjuterik;
softueri i sistemit prbjn katr lloje t programeve: bootstrap loader, dignostic
T-
T Flip-Flop~ T Bitabil-qark bistabil me nj hyrje T , gjendja e t cilit ndrron gjat
secilit impuls triger n hyrjen T ; prdoret pr realizimin e numruesve.
Table ~Tabela- 1. bashksi e elementve t t dhnave n t ciln secili element
identifikohet prmes elsit i cili sht pjes i saj; 2. bashksi e elementve t dhnave
n t ciln secili element identifikohet me pozicionin e tij n tabel; 3. struktura
katrkndsh e forms matric n t ciln jepen operacionet binare ose funksione t
tjer t varur 3. lista e rekordeve n baz t t dhnave tabela vendimmarrse,
tabela e simboleve.
Table Borders and Shading [teibl Bordrs end Sheiding]~Vijat kufizuese dhe
hijezimi i tabelave
Tag~kod qe perdoret ne prpunim te fjalve(word-procesing) ose DTP te percakton
veorit(denote feature) te dokumentit , si sht tipi boald, startin e paragrafave, ose
nje fjal indeks.
Take a practice text [teik prektis tekst]~Merr nj tekst praktik
Tape drive, tape unit~ Njsia e shiritit- mekanizmi i ngasjes (repartit) t shiritit
magnetik.
Tape format~ Format i shiritit- format i t dhnave t regjistruara n shiritin
magnetik.
Tape label, header label~Labella e shiritit-regjistrim n vet fillimin e shiritit
magnetik i cili identifikon shiritin dhe prmban t dhna mbi prmbatjen e shiritit.
TAPI
Telephony API. An API used to make data/fax/voice calls by programs including

HyperTerminal, Dial-up Networking, Phone Dialer, and other communications
applications written for the Windows 98 platform.
Task~Proces, detyr- program ose pjes e programit i cili n sistemin operativ mund
t konkurroj pr marrjen e resursit t sistemit; njsia themelore me t ciln menaxhon
supervizori
Task Manger~menaxheri i detyrave(proceseve)-aplikacioni i cili n mnyr
manuale rregullon shikimin dhe mbylljen e procesit i cili ekzekutohet. Q t startohet
task manager , shtypni CTRL+Alt+Del.
TCP/IP shkurtes nga Transmission Control Protocol/Internet Protocol. Bashksi e
protokoleve t zghvilluar nga departamenti i mbrojtes SHBA(U.S. Department of
Defense (DoD) pr lidhjen e kompjuterve t ndryshm n shum lloje t rrjetave.
sht njri prej prej protokoleve kryesor q prdoret n internet. Ishte zhvilluar m
1970 nga ana e DoD's Advanced Research Projects Agency (DARPA) si nj
protokol standard ushtarak TCP/IP mbshtetet nga shum prodhues t
minikompjuterve , kompjuterve personal (PC), mainframe-ve , stacioneve punuse
teknike dhe t pajisjeve pr bartje t t dhnave (data communications equipment).

T prdorimi komercial dhe shkencor; ishte dasht ti zavendsonte gjuht e asaj kohe
q ishin n prdorim si ishin kobol, fortuan dhe algol 60.
t procesit q ekzekutohet. Procesin q e ka ekzekutuar procesi tjetr trashgon token
pr qasje i cili i takon procesit t vjetr. Token pr qasje vrteton n marrdhnie n
secilin Object ACL, q t vrtetoj se a jan dhn lejet e caktuar pr kryerjen e cilido
do shrbim t krkuar. Shih: Object, Access control list, security Identifiers,
permissions, Proccess.
TCP/IP
Transmission Control Protocol/Internet Protocol. A set of software networking

protocols widely used on the Internet that provide communications across
interconnected networks of computers with diverse hardware architectures and
operating systems. TCP/IP includes standards for how computers communicate and
conventions for connecting networks and routing traffic.
Tearing~ nj ndryshim i br n double baffering ndrmjet front bufer dhe back

bufer. Ndrrimet e imazhit ndrmjet front bufer dhe back bufer sinkronizohen n
tearing
Telenet~ aplikacion i terminalit i cili i mundson shfrytzuesit t logon n UNIX
kompjuterin me shum shfrytzues nga cili do oft kompjuter i lidhur n internet.
Me fjal tjera servis i internetit q ju lejon t lidheni me host kompjuterin dhe ti
ekzekutoni programet n kt kompjuter. Mikrrokompjuteri i juaj sillet si terminal.
Shih: internet.
Telnet
A terminal-emulation protocol widely used on the Internet to log on to remote

computers. "Telnet" also refers to the application that uses the Telnet protocol for
remote logons.
Teleprocessing~ Prpunimi n largsi, teleprocesing- prdorimi i kompjuterit pr

pregaditje ose prpunim t t dhnave nga vendi i cili sht i larguar prej vendit ku
ndodhet vet kompjuteri.
Template [templeit]~Model i gatshm, shabllon-nj model i para-formuar q
prdoret si udhzues(guide).
Temporary storage~Kujtesa e prkohshme kujtesa punuese
Term~ Term, antar-konjuksioni ose disnjuksioni i variablave t pavarura n
algjebrn e ndrprersve, me rastin ku secila variabl lajmrohet vetm njher me
ose pa kompliment.
Term~ Termin- fjal ose grup fjalsh q shrben pr definim t sakt t ndonj
nacioni shkencor.
Term i prdorur pr t prcaktuar nj fillestar ose prdorues joekspert t Internet.
Terminal ~ form e pajisje hyrs( dhe dalse) q prbhet prej tastiers, monitorit dhe
linjave komunikuse
Terminal connection~ metod e qasjes n n internet duke prdorur modemt me
shpejtsi t lart dhe linjat telefonike standarde
Terminal network system~ sistem i rrjets n t cilin fuqia e prpunimit sht e
prqndruar n nj kompjuter t madh, zakonisht mainframe. Nyjet e lidhur n kt
host kompjuter jan terminale me aftsi t vogl prpunimi ose pr to

Terminal symbol~ Simboli kryesor, terminal- te gramatikat formale, simbol i cili
mund t prmban vargje t gjuhs t gjeneruar me at gramatik.
Tesselation~ n tesselation objektet pr 3D kalkulime ndahen(zbrthehen) n
poligon(trekandsha), vertices , ngjyra dhe nse krkohet vlerat e transparencs
prcaktohen pr trekandsha.
Test program~ Program testues- program i parapar pr kontrollimin e funksionimit
t drejt t komponentve harduerike t kompjuterit diagnostifikimi.
Testing~ Testimi- 1 faza e ciklusit jetsor e zhvillimit t sistemit ose programit e cila
pason pas projektimit dhe realizimit, proces i vrtetimit se a funksionin moduli,
programi, ose sistemi ashtu si dhe sht prshkruar n specifikacion; 2 . vrtetimi i
funksionimit t drejt t bllokut, pajisjes ose programit.
Test suite~ bashksi e fjalive ose t frazave n nj gjuh t dhn t dhe dizajnuar
pr testim efikas t nj sistemi makin t prkthimit.
Text wrapping [tekst reping]~Mbshtellja (rrethimi) me tekst
Textures~ mbshtellja(rrethimi) e nj bitmap rreth objektit, duke prfshir
korreksionin e perspektivs, p.sh wllapaper(tapetat) n mur ose thurrjet e plhurave n
mobile(orendi). Madje pamja mund t prdoret si texture map
TGA Targa~ fajllat TGA ose Targa jan fajlla rasterik , krahas fajllave GIF dhe
JPEG jan puthuaj univerazl. Mun ti drgone n sisteme operativ t ndryshm pa
prkthim paraprak. Kta lloj fajllash jan fajlla m t mir pr fotografit me kualitet t
lart n ngjyra. Fotografia e madhsis s posterit, rreth 3000X 2000 piksela mund t
ze rreth 20 megabajt dhe mund t komprimohen mer ZIP arkivimin.
Theorem~Teorem-1.thnje e cila vrtetohet; 2; argumenti formal n matematikn
logjike; Shih Aksiom
There state output~ Dalje me tre gjendje- Dalje nga qarku elektronik i cili krahas
dy gjendjeve logjike ka dhe gjendjen e impendacs s lart (gjendje jo aktive) e cili
vepron si qark i hapur dhe nuk ndikon n daljet tjera.
Thesaurus~Thesarus, fjalor i sinonimeve-, Fjalor i kontrollit i deskriptorit me
lidhjet ndrmjet tyre, sinonimeve dhe fjalve ky se, q shrbejn pr indeksim
kordinativ t dokumentit.
Thread~Nnproces-list e instruksioneve t cilat ekzekutohen n kompjuter pr
kryerjen e detyrs s caktuar. Secila thread ekzekutohet n kontekst t
procesit(detyrs) , ka prfshin hapsirn e kujtess s mbrojtur dhe mjedisin e
thread-eve. Proceset me m shum thread-e mund t kryejn m shum se nj detyr
n t njjtn koh.
Thread~ nj tip i objektit Brenda nj procei q ekzekuton instruksionet e programit.
Prdorimi i nnprocesve t shumfishta mundson operacionet konkurenete Brenda
procesit n pjes t ndryshme t programit t tij n processor t ndryshm n t
njejtn koh. Nj thread(nnproces) ka bashksin e regjistrave t tij, Kernel stack t
tij, nj mjedis blloku thread (a thread environment block ), dhe stack t prdoruesit
n hapsirn e adresave t proceit s tij.
Three address instruction ~Instruksion treadressh-urdhres e cila pjesa

adresuese e saj prmban tre adresa ,adresat e dy operandve dhe adresn e rezultatit.
Threshould~Prag- 1. tension i definuar q m par me t cilin krahasohen tensionet e

hyjes; 2. tensioni i cili shrben pr kontroll t daljes t elementit t pragut.
Threshould element, Threshould gate~ qark logjik q realizon funksionin e pragut.

Threshould function~ Funksion i pragut- funksion ndrprers t nj ose m shum
argumenteve i cili mund ti ket(merr) dy vlera: vlera true (logjika 1) nse shuma e
e sinjaleve hyrse t shumzuar me koeficientet prkats me pesh sht m e madhe
se pragu dhe false (logjika 0) nse kjo shum sht m e vogl se pragu.
Throught~ Rrjedh- matja e rrjedhs s informacionit npr sistem n kudr t nj
kohe t caktuar, e q kjo koh zakonisht prej nj sekond. P.sh 28.8 Kb/s sht rrjedha
e modemit- mund t barten 28.8 kilobita n sekond.
TIFF~ sht nj format i fajllave rasterik t cilin e ka realizu Abode si mnyr precize
pr bartje t fotografis. Pr fat t keq ekzistojn shum versione t formatit TIFF nga
t cilt tipe t caktuar nuk jan kompatibl me programet q prdoren m s shpeshti
pr prpunim t fotografis. TIFF fajllat mund t drgohen nga nj sistem operativ n
tjetrin pa prkthim t mparshm e dhe pse ekziston dallim n formatet TIFF pr
Macintosh dhe t formatit TIFF pr IBM/PC. Programet krahas si sht Photoshop
mundsojn me rastin e in izimit t fajllave TIFF t zgjidhni MAC ose PC.. Krahas
ktyre q u tha formati TIFF posedon prparsi n raport me formate t fajllave t
tjer: lexim dhe hapje t shpejt, kualitet t lart t fotografis dhe karakteristika t mira
t kompresimi.
Time [taim]~Koha(ora)
Time division multiplex, TDM~Multipleks kohor- sistem i bartjes shumkanalshe
te i cili secilit kanal i ndahet nj interval kohor i posa m pr bartje t sinjalit.
Time sharing~Ndarje kohore- mnyr e puns e sistemit kompjuterik kur shum
shfrytzues kan qasje t pavarur t resurseve t kompjuterit ku secilit prej tyre u
ndahen resurse n intervale t shkurta kohore.
Timer~Dhns kohor-qark elektronik ose program i cili mat kohn dhe jep t dhnat
mbi kohn (absolute, relative ose n prirashtanjaima)
Time-sharing system~ sistem q lejon nashkndarjanen e resurseve pr disa
shfrytzues n kompjuterin host.
Token~a unique sequenc of bits granting permission to a user to sen on a netwoek.
Token Ring~ standardi i dyt m i popullarizuar pr shtresn data link layer pr rrjet
lokale. Token ring implementon metodn pr ndekje t token-it gjat arbitrimit t
qasjeve t shum kompjuterve n t njjtn rrjet. Token ring punon n 4 ose n 16
MB/s. FDDI sht e ngjashme me Token ring dhe punon n 1000 MB/s. Shih: Data
link Layer.
Token Ring A type of local area network (LAN) in which the workstations relay a
packet of data called
Toolbar [tulbar]~Shiriti i mjeteve(veglave)-Njihet dhe si button bar- shiriti i
tasteve(butonave); shirit(linj) me lokacion t nnkuptuar nn linjn e menuve(menu
bar). Prmban ikona ose prezantime grafike pr komandat q prdoren m shpesh.
Tools [tuls]~mjete, instrumente, vegla
Top [top]~sipr
Top-down analysys methodologjy ~Metodologjia e analizs nga lart-posht- metod
q prdoret pr identifikim t komponentve t sistemit nga lart posht dhe ndarja e
ktyre komponeneteve n komponente m t vogla pr analiz.
Top-down development~ Projektimi nga lart-posht- proces i projektimit t
programit ose sistemit n t cilin fillohet nga identifikimi i funksioneve kryesore t
sistemit, dhe kta shprehen prmes nnfuksioneve ekzistuse; ky proces i
dekompozimit funksional prsritet n shum etapa prderisa nnfuksionet t mos
jen mjaft t thjeshta q t munden leht t realizon. projektimi posht-lart,
Programmin, program design.

Top-down program disign~ proces i i identifikimt t elementeve kryesor (modulet)
pr nj program dhe ndarja e elementeve nga lart-posht n pjes m t vogla n
module hiearkial. Spari ju prcaktoni daljet dhe hyrjet t programit q dshironi ta
krijoni. M pas mund t prdoret Top-down program disign pr identifikim hapat e
prpunimit t programit. Hapat e till quhen module t programit(program modules)
ose vetm module. Secili modul sht i prbr nga urdhrat logjik realacional t
programit. Secili modul duhet t ket nj funksion t thjesht. Programi duhet t kaloj
sequencat nga nj modul n tjetrin prderisa t gjith modulet t mos prpunohen nga
kompjuteri. Programming, Program design. Module.
Top-level manager~ menagjer kryesor q ka t bj me planifikime afat gjata
(strategjike). Top-level menagjert mbykqyrin menagjer t nivelit t mesm (middle
leve menagjer
Topology~ Topologji- konfiguracion i nj rrjete
Touch screen~ Ekran me prekje- sht nj lloj i posaqm i ekrani t monitorit i
mbuluar me nj shtres plastike. Mbrapa ksaj shtrese jan t kryqzuar rrezet e drits
infra t kuqe. Ky aragjment lejon t zgjidhen veprimet ose komandat duke prekur n
ekran me gisht. Ekrant me prekje jan t prshtatshm t prdoren kryesisht kur
njerzve i duhen informacione t shpejta. Ju mund t shihni Touch screens n bankat
ATM ( automatic teller machines) ose aeroporte, hotel,e automobilat bashkohere si
jan programet pr hartat e rrugve n ushtri dhe aplikacione industriale.
Tower [taur]~Kull
Track~Gjurm, trase- rruga n medium e cila sht e lidhur me nj kok pr lexim
dhe shkrim me rastin e kalimit t mediumit para ksaj koke; unza t mbyllura
koncentrike n disk n t ciln t dhnat regjistrohen.
Trackball [trekbell]~Trekbell-nj maus i prmbysur(kokposht). Prbhet nga
sfera e mbshteur n shtyll ashtu q sht e lir t lviz n cilin do drejtim.
Sfera rrotulluhet nga operatori pr kontroll t kursorit, sikur dhe me maus. Posedon
dhe butonat pr klik n mnyr q t inicializohet nj aksion.
Trailer label~Labella pr fund, etiketa pr fund- regjistrim( e dhn) e posame e
cila vendoset n fund t fajllit dhe prmban t dhna t identifikimit dhe t kontrollit
mbi fajllin; lablla, etiketa.
Transaction~ Ndrrimi, transakcion- sinjal i ngjarjes ose njsia e t dhnave e cila
gjeneron hyrjen n sistem pr prpunim t t dhnave dhe shkaton formimin e
regjistrimit(rekordit) pr prpunim.; njsi logjike pr pun n nj baz t t dhnave;
ngjarja e regjistruar n baz t dhnave.
Transaction file~fajll i transaksioneve-prmban ndryshimet e freskta t rekordeve q
do t prdoren pr azhurim t master fajllit. Nj shembull tipik mund t jet fajlli
me mbajte t prkohshme q akumulon mbushjet telefonike ose mbushjet e kredit
kartave pr mujin prezent.
Transaction processing system(TPS)~ sistemi i prpunimit t transaksioneve-
sistemi pr prpunim t transaksioneve i ndihmon nj organizate ti ndjek (prcjell)
operacionet rutinore dhe ti regjistroj kta ngjarje n nj baz t t dhnave. Pr kt
arsyeje disa firma e quajn kt data processing system (DPS). TPS i ndihmon
supervizorve t gjenerojn bazn e t dhnave q do t luj rrol krysor pr sisteme t
tjer t informimit.
Transmision Control Protocol/Internet Protocol (TCP/IP)~ familje(bashksi) e
protokolleve t internetit n t cilin sht i bazuar interneti global. TCP/IP sht sht
nj termin i prgjithshm i cili ka t bj zbashku me t dy protokollet TCP dhe IP ose

n set-in e protokolleve t internetit t kompjuterit. TCP/IP sht protocol i
nnkuptuar pr Windows 2000.
Transmission Control Protocol (TCP)~protokoll i kontrollit t transportit, TCP
protokolli-protokoll i shtress s transportit i cili implementon drgimin e garantuar
t paketit duke prdorur protokoll t intrenet (IP). TCP-ja sht protokoll me
realizim t lidhjes(conection-oriented). TCP ndan mesazhet n pakete t cilat
ribashkohen n pranim. Nse gjat bartjes dika humbet , protokolli inicion
ridrgimin e paketeit t humbur. Shih: Transmission Control Protocol / Internet
protocol, Internet protocol.
Transmits at speeds of 16 million bps. Because of the token-passing scheme, access to
the network is
Transport Driver Interface (TDI)~ specifakacioni n t cilin duhet shkruar t gjith
Windows 2000 protocol-et e transportit ., q t mund t shfrytzohen n serviset e
nivelit m t lart, si sht programi i interfejsit, fajll sistemi dhe mekanizmi pr
komunikim ndrmjet proceseve- Shih: transport Protocol.
Transport Layer~ Shtresa e transportit- shtresa 4 e modelit OSI e cila sht
prgjegjse pr dor
Transport Protocol~ Protokoll i transportit- servis i cili drgon pakete diskret
ndrmjet cilve do dy kompjuter n rrjet. Shrbim i Nivelit m t lart pr lidhje
ndrtohet n baz t protokollit t transportit. Shih: TCP/IP, NetWare Link, NetBIOS
Extended User Interface , transport layer, Internet protocol, Internet.
transport protocol
Defines how data should be presented to the next receiving layer in the Windows NT
networking model and packages the data accordingly. The transport protocol passes
data to the network adapter driver through the Network Device Interface Specification
(NDIS) interface, and to the redirector through the Transport Driver Interface (TDI).
Tree[trii]~Pem-1. graf pa ciklus, graf n t cilin ndrmjet do dy pika ekziston nj

rrug unike;2. struktura e t dhnave me karakteristika t tjera:a) ekziston nyje q nuk
posedon paraardhse dhe ka spaku dy pasardhs-rrja e pems,b) secila nyje e
ndryshme nga rrnja kan paraardhsin e prbshkat dhe mund t ken shum
pasardhs.
Trigger~ vendosja e procesit n veprim (set a process in motion )
Triggering~ Trigerim~aktivizim automatik (inicializim) i qarkut elektronik , t
pajisjes ose t sistemit.
Trojan~Trojanet jane mjete te administrimit ne largesi(Remote Admin Tool). Ti
nuk mund te lidhesh me viktimen nqs ai nuk e ka hapur aplikacionin(trojanin) akoma.
Cfare ben trojani? Pasi viktima te kete haper kete aplikacion, trojani do te hape nje
port, dhe pret per nje lidhje. Sot jane rreth 600 (per saktesine e ketij nr shikoni
shenimin qe ndodhet me lart) lloje trojanesh ne rrjet.
Trojan horse program~ krim n kompjuter n t cilin instruksionet mund t
shkruajn t shkatrrojn ose t modifikojn softuere ose t dhna
TRUE~e vrtet
TrueColor~ mod grafik me 16,7 milion ngjyra( 24 ose 32 bita pr piksel).24bpp (8-8-
8) ka d.m. thanjen nga tet bit pr seciln komponent ngjyre q rezulton 256 nivele
pr seciln komponent t ngjyrs dhe si rrjedhim i ksaj 16,7 milion(265 X 256 X
256) ngjyrime t ndryshme ngjyras(nyasna). Ktu ekzistojn m shum ngjyra t
mundshme se sa piksel n ekran (kujtojm se 1.3 milion piksel i prgjigjet rezulucionit

1280 X 1024). N kt mod t puns informacioni i ngjyrs ruhet n kujtesn e
ekranit , nuk bn lvizje direkte nga (is not translated by) tabela rregulluse( a llok-
up table), por kalohet direkt n shndruesin D/A, kjo ka d.m.thanjen se i tr
informacioni i ngjyrs duhet t ruhet pr secilin piksel.
Truth table~ Tabela e saktsis tabela e vrtetsis, tabela e kombinimeve- tabela
n t ciln jepen t gjitha vlerat e mundshme t variablave t pavarura dhe vlerat
prkatse t funksioneve ndrprers.
TSR(terminate stay resident)~ i referohet nj programi i cili qndron n kujtes t
kompjuterit gjat gjith kohs prderisa t mos kyet kompjuteri.
Turing machine~Makina e Turingut- Makina abstrakte me t ciln precizohet
nocioni i procedurs efektive, idealizimi matematik i automatit pr llogaritje e cila
prdoret pr definimin strik t nocionit t llogaritjes.
Twip- njsi matse n form, nj Twip sht e njzeta pjes e piks s shtypsit, ose
1440 pjes e inch-it.
Twisted pair (TP)~ifte t prdredhura, tela t linjs telefonike, kardon, telat e
telefonit~ dy tela bakri t mbshtjella nga nj veshje izoluese dhe prdredhje ( ang.
twisted) zakonisht t quajtur ift ( ang. pair) nga e cila kemi twisted pair ose TP, ).
Lloji i kordonit q gjen prdorim m t gjer aktualisht sht ai me diametr 24 AWG
dhe me rezistenc prej 100 Ohm. Prdredhja shrben pr t ulur ndrhyrjet
elektromagnetike. Normalisht prdoren kabllo me shum ifte (4, 25, 50 e m tej) dhe
ather sht e nevojshme t adoptohen kalime prdredhjeje t ndryshme nga ifti n
ift,
Type [taip] ~tip, shtyp me makin
-U-
UNC name~ Universal naming convention name- Nj emr i fajllit ose i resursit q
fillon ,e dy simbole t pjestimit (ose backslash) (\\), q tregojn se resursi ekziston n
nj kompjuter t largt . emrat UNC prputhen(pajtohen) me sintaksn
\\SERVERNAME\SHARENAME, ku SERVERNAME sht emri i serverit dhe
SHARENAME sht emri i resursit t bashkndar(share) . Nj emr i UNC i
direktoriumit ose i fajllit mund gjthashtu t prmbaj shtegun e direktoriumit nn
emrin e bashkndar[, me sintaksn si n vazhdim:
\\SERVERNAME\SHARENAME\DIRECTORY\FILENAME.
Underflow~Nnkalim-, te operacionet aritmetike , rezultati vlera absolute

t cilit sht tepr e vogl kshtu q nuk mund t prezantohet n formatin
e miratuar pr prezantimin e numrave; zeroja e makins.
Underline [Andrlain] ~E nnvizuar.
undo~ve ori e programit q e lejon shfrytzuesin t kthej punn n gjendjen kur
dhe sht zgjedh komanda e m parshme.
Undo cut [Andu kat] ~Anulo prerjen
Unicode~kod gjatmbdhjet bitsh i dizajnuar t mbshtes gjuht intenacionale si
sh kinezishtaja , japonishta etj.
Unicode
A fixed-width, 16-bit character-encoding standard capable of representing the letters

and characters of virtually all the world's languages. Unicode was developed by a
consortium of U.S. computer companies.

Uniform resource locator (URL)~konvent standarde pr emrtim n internet pr
identifikim t resurseve t cilt jan t qasshm prmes aplikacioneve t ndryshme t
protokolle TCP/IP. P.sh http://www. Microsoft.com sht URL pr sajtin serverin e
Microsoft-tit n world wide web, ndrsa ftp:/getwey.dec.com sajt i popullarizuar FTP.
URL mundson referenca t leta hipertekst n resurs t caktuar n kuadr t
dokumentit, ose mesazhe mail
Unit ~ Njsia- 1. bllok ose pajisje e cila formon trsin funksionale, ekzekuton
ndonj funksion t caktuar; 2. periferi, pajisje hyrse ose dals; 3 njsia matse; 4. n
matematik , elementi neutral pr ndonj operacion.
Unix~sistem operativ pr ekzekutimin t shum detyrave n t njjtn koh n

mnyr simultatnte, i cili bazohet n kernel dhe i cili sht zhvilluar nga kompania
AT&T n labaratorin Bell me 1969 - ishte pa pages pr universitete, si sitem operativ
pr krkime. Pr shkak t prshtatjes s tij dhe mundsis t shfrytzimit n
kompjutert me mikroprocesor, Unix bhet sistem operativ standard pr internet dhe
protokolleve t tija t rrjetave dhe paraqet aproksimacionin m t prafrt t sistemeve
operative universale q ekzistojn. Shumica e kompjuterve mund t punojn n
ndonj version t sistemit operativ Unix. Multitasking , internet
Universal naming convention (UNC)~nj mnyr pr t specifikuar nj direktorium

n nj fajll server. Emrat UNC jan emra t fajllave ose emra t resurseve t tjer q
fillojn me stringun \\, q tregon q ata ekzistojn n nj kompjuter t largt.
Unnormallized number~Numr i pa normalizuar- numr me presje t lvizshme

biti udhheqs eksplicit ose bit me pesh m t madhe i mantiss i t cilit sht zerro
ndrsa eksponenti zhvendoss i ndryshm nga zerro normalizimi
Up [ap]~lart
Update~Azhurimi, freskimi-modifikimi i t dhnave t ndodhura n nj sistem
kompjuterik-modifay data held by a computer system
Updating~ Azhurim i fajllit-modifikimi i fajllit me t dhna aktuale nga fajlli i
ndryshimeve(transaksioneve) pr qllim t korreksionit, shtimi ose largimi i
regjistrimit(rekordit), me ka arrihet q fajlli t mbahet n gjendje m t re.
Upgrade ~Prmirsimi-nj version i m vonshm i softuerit
Upgrade~ Prmirsimi- zavendsimi ose modernizimi i softuerit ekzistus me nj
softuer m t vonshm (t ri) t t njetit softuer
upload
Uploading~ proces i transferim( bartjes) t informacionit nga kompjuteri i
shfrytzuesit n kompjuter t largt
Upper memory ~ sh e lokalizuar ndrmjet 640K dhe 1M t RAM-it. DOS-i e
prdor kt hapsir pr ruajtjen e informacionit q kan t bjn me harduerin e
mikrrokompjuterit. Mirpo, shpesh kjo kuptohet se mund t prdoret nga programet
aplikative
URLShkurtimi i Uniform Resource Locator (Localizzatore universale di
risorse/Lokalizues universal i burimeve), adresa q tregon pozicionin e nj file n
Web. Nj adres URL zakonisht prbhet nga katr pjes, ose nga protokolli, nga
serveri ose dominio, nga rrugkalimi dhe nga emri i file, edhe pse nganjher rruga
ose emri i file nuk jepet. Nj shembull adrese URL mbi World Wide Web mund t
jet http:www.microsoft.com/rivista/sommario/predefinito.htm ku http i prgjigjet

protokollit, www.microsoft.com serverit ose dominios, rivista/sommario rrugkalimit
dhe predefinito.htm emrit t file.
USB~ Shkurtimi i Universal Serial Bus- magjistrale serike univerzale- nj interfejs
serik dykahsh, injkohshm , me lidhshmri dinamike pr shtimin e pajisjeve
periferike si jan kontrollert e lojve , portet serike dhe paralele, pajisjet hyrse n
nj magjistrale t vetme
Usenet~ Sistem shrbimesh BBS mbi t cilin prdoruesit mund t ndajn

informacione, ide, sugjerime dhe mendime.
UseNet ~distribuimi masovik i bazave t t dhnave me njohuri t reja dhe grup me
interes special t cilat mirmbahen n internet dhe t cilave u qaset prmes shumics
t krkuesve Web-it ; rrjet speciale e kompjuterve q prkrah newsgroups.. Shih
internet, www.
User~prdorues, shfrytzues- nj individ ose grup q bjn t prdorshme daljet nga
sistemi kompjuterik.
User~nj nga tre komponentet e brthams n Windows 98. menagjon hyrjen nga
pajisjet hyrse, daljen n interfejsin e prdoruesit dhe inteactionin me drajvert e zrit
, dhe communications ports.
user profile~informacion specific i prdoruesit q ndodhet n fajllin User.dat, i cili
sht njri nga dy fajllat n Windows 98 registry.
User Datagram Protocol (UDP)~- paket i protokolleve t pa garantuar t rrjetave i

cili sht i implementuar n IP dhe i cili sht shum m i shpejt se TCP-a, pr ate
se nuk posedon kok(header) pr kontroll t rrjedhs. UDP mund t jet i
implementuar si protokoll i besueshm i transportit kur t ekzistoj ndonj protokoll i
nivelit m t lart( si sht NetBIOS) q t siguroj q t dhnat e krkuara
eventualisht t transmetohen srish n mjedisin lokal.
User frendly~ I sjellshm pr nga prdoruesi- termin q ka t bj me sistemet
interaktive t projektuar ashtu q prdoruesit maksimalisht i lehtsohet puna; prdor
menu, informacione vrtetuse nga prdoruesi , kontroll dhe ndreqje t gabimeve t
shfrytzuesi.
User manager~ Windows 2000 aplikacioni i cili menaxhon me akonte dhe polisa.
User name~ sekuenc speciale e numrave ose shkronjave q kufizon qasjen n postn
elektronike
Username ~Emri i shfrytzuesit-emr i akontit t shfrytzuesit n sistem me
autentifikacionein e logon-eve. Shih: Security
user profile
A file which contains configuration information for a specific user, such as desktop
settings, persistent network connections, and application settings. Each users
preferences are saved to a user profile that Window 98 uses to configure the desktop
each time a user logs on. In Windows 98, user profiles are not enabled by default.
After installation, user profiles can be enabled by means of the Password icon in the
Control Panel.
Utility program~ koleksion i programeve q formojn pjes t secilit sistem
kompjuterik dhe sigurojn lloj-lloj funksione t dobishme;pograme q zakonisht
kryejn detyra q prsriten si sht organizimi i fajllave si duhet,
bashkimi(merging) dhe sortimi

Utility routine, service routine~ program shrbyes, program servis program i cili
realizon funksione t nevojshme pr nj rreth t gjer shfrytzuesish dhe iu mundson
shfrytzim t leht dhe efikas t sistemit.
Utilltles [jutilitis]~Shrbime.
UUEncoding/Decoding~ nj form e kodimit dhe dekodimit q lejon fajllat binary t
drgohen si nj e-mail. Nj fajll binary, si jan nj program ose nj imazh nuk mund
t drgohen direct npr internet nprmes e-mail-it . pr t drguar fajllat e till, ju
s pari duheni t kodini kt pr ti fshehur karakteret e kontrollit. Ky lloj i kodimit
mund t bhet me shndrrimin e fajllit binary n tekstual. UUEncoding bart kt
konverzion dhe UUDecoding rigjeneron fajllin origjinal.
-V-
Vector fonts~Fonts rendered from a mathematical model, in which each character is
defined as a set of lines drawn between points. Vector fonts can be scaled to any size
or aspect ratio.
Vectored interrupt~Ndrprerje vektoriale, mnyr e organizimit t ndrprerjeve n

t ciln nj ose grup pajisje periferike me sinjal krkon ndrprerje, me ndihmn e
harduerit, drgon t dhnn n baz t cils procesori prcakton hyrjen n vektorin e
ndrprerjeve , gj q mundson q automatikisht pr seciln pajisje t kaloj n
program t posam pr shrbim t krkesave pr ndrprerje
Venn digram~ Diagrami i Ven-it- diagram n t cilin bashksit paraqiten n zonat e
vizatuar n rrafsh , mund t prdoret n algjebrn e ndrprersve pr paraqitje t
funksioneve.
Ventura publisher [ventura Pablishr]~
Version and release~ Verzioni dhe botimi~paketet softuerike prher prmisohen
dhe rishikohen. Kur t del (prodhohet ) paketi iu jepet numri 1.0. Me modifikime t
paketit edhe numri ndryshon. Numri para piks i referohet versionit(version) , ndrsa
numri pas piks i referohet release. Ndryshimet n numrin e versionit tregojn n
ndryshime t mdha, ndrsa ndyshimet n release i referohen ndyshimeve t pa
prfillshme.
Version table~ nj fajll q prmban nj list t t fajllave t ekzekutushm q fillojn
me numrin e verzionit t MS-DOS it me t cilin aplikacioni ishte i dizajnuar t
punoj(run)
Vertical alignment [Vrtikal lainmnt]~Radhitje(Vendosje n nj vij) Vertikalisht.
Vertical refresh rate~ Frekuenca verikale-numri se sa here pr second nj imazh
shkruhet n ekranin TV ose t kompjuterit e matur n herc
Vertical Blanking Interval (VBI)~ perida kohore n t ciln nj sinajl televiziv sht
i pa dukshm n ekran pr shak t riprshkimit(retrace) vertical(ripozicionimi n krye
t ekranit pr fillini e skanimit t ri). Shrbime t dhnash mund t transmetohen duke
prdorur kt pjes t sinjalit.
Very high leve language VHLL~ gjuh e nivelit shum t lart-

VESA~ shkurtes nga; Video Electronics Standard Association- shoqat pr
standardizim t grafiks kompjuterike.
VFAT~ekstenzioni i fajll sistemit FAT. VFAT lejon emrtimin e fajllave dhe deri
255 karaktere. Windows 9x dhe Windows 2000 prdorin VFAT fajll sistemin.
VGA~ n adaptert pr grafik VGA, informacioni digjital i ngjyrs ruhet n video
kujtes ( 4 bita pr 16 ngjyra ose 8 bit pr 256 nyansa t ktyre ngjyrave) shndrohet

n digjital. Vlera 18 bitshe n adapterin grafik n CLUT (ColorLookUpTable). 3X6
bita shndrohen ndaras pr R/G/B(red/green/blue) shndrohen RAMDAC(D/A
converter) dhe barten n monitor si sinjale analoge n tre linja (plus linjat pr
sinkronizim). Vlerat e ngjyrs origjinale shndrohen n vlera krejtsisht t ndryshme
by means of translation table. Vlera q ruhet n video kujtes sipas ksaj nuk sht
vler ngjyre, por vetm tregues(pointer) n tabel n t ciln vlera aktuale e ngjyrs
ndodhet. Prparsit e ksaj metode; vetm 8 bit nevojiten t ruhen pr pr secilin piksel
edhe pse vlerat ngjyr jan 18 bit t gjer; t metat: vetm 256 ngjyra mund t
paraqiten n t njjtn koh nga nyansat( palette) e ngjyrave t mundshme 262144
Videgame [Videogeim] ~loj n lvizje
Video memory~ Video kujtesa- bllok i kujtess operative ku ruhen informacionet n
baz t t cilave formohet fotografia n video ekran.
Video RAM- kujtes n video kartelat standarde sht nga 4- 8 Mb. M shum se
32MB video kujtes mund t siguron dukshm performansa m t mira pr pun si
p.sh t Auto Cad-t dhe video lojnave.
Video Signal formats~ formatet e video sinjalit- ekzistojn dy standarde pr bartje
t video sinjalit: video sinjali kompozit dhe S video. Formati 1394 aktualisht
mbshtet nga pajisjet sony dhe Aple. Monitori dhe kartela grafike komunikojn n tre
kanale ngjyrash. Informacioni i ngjyrs sht i ndar n tre sinjale ngjyrash pr
kuq(red) , gjebr(Green) dhe kaltr (Blue) (RGB). Me fjal t tjera video informacioni
pr nj televizion vetm bn nj dallim ndrmjet informacionit monokromatike dhe
atij me ngjyra ( luminance dhe chrominance)
View [Vju]~Pamje
View Ruler [Vju Rulr]~ Shikoj Vizoren
Virtual addres~ Adresa virtuale-adresa e cila ka t bj me kujtesn virtuale dhe me
rastin e shfrytzimit transformohet n adres reale(fizike) t kujtes.
Virtual addres~ Adresa virtuale- adresa q ka t bj me kujtesn virtuale dhe me
rastin e shfrytzimit transformohet n adres reale t kujtess.
Virtual DOS Machine (VDM)~- mjedis i DOS-it q e krijon Windows 2000 pr
ekzekutimin e aplikacioneve DOS dhe Win16. MS-DOS, Win16.
Virtual machine~Makin virtuale- sistem i programeve me t cilin n nj makin
realizohet funksioni i makins tjetr.
Virtual memory~Kujtesa viruale- sistem i kumtesave t brendshme dhe t jashtme
ashtu t organizuara ashtu q programeri i konsideron si kujtes operative unike pr
t ciln prdoret adresa virtuale.
Virtual private networking (VPN)~ nj technologji me an t s cils dikush mund
t lidhet me vendosshmri n nj server t largt me tunellim( by tunneling) npr nj
rrjet t ndrmjeme.
Virtual reality~Realitet virtual- nj prpekje pr t krijuar nj bot artificiale

Brenda kompjuterit n t ciln shfrytzuesi mund (n dukje) pothuajse t lviz. Kjo
zakonisht arrihet nga shfrytzuesi q mban nj hemlet dhe mubolon syt dhe vesht
dhe drgon sinjale vizuale dhe oarle kah prdorusi. Doreza speciale mundsojn
prdoruesin t manipoloj me komppjurt q gjenerojn pajisje snezorike interkative
q mundsojn shfrytzuesin t bj eksperinc me nj realitet aalternativ t bots
fizike.
Virtual storage~ kur disqet jan t lidhur n kompjuter dhe prdoren si nj
zgjerim(extension) i kujtess s brendshme pr qllim t rritjes t kapacitetit t
kujtess primare(primary storage)

Virtual terminal~ Terminal virtual- terminal jo ekzistues i cili definohet si bashksi
e karakteristikave t ndonj klase t terminalve; prdoret n disa rrjeta pr bartje
paket t dhnave pr prkthim t protokolleve ndrmjet terminaleve t ndryshm.
Virtualization~Akt i menagjimit t nj resursi ashtu q m shum se nj aplikacion
mund ta prdorin at n t njejtn koh.
Virus~ program q rivendos(kopjon) vetveten, zakonisht i dizajnuar pr t damtuar
sistemin n t cilin dhe sht zbarku
Virus scanner~ nj program q detekton viruse t cilt tanim e kan infektuar
komjuterin.
Virus shield~ Nj program q detekton viruse q po tentojn t infektojn
kompjuterin.
Virus signature~ veori e vacant e secilit virus kompjuteri q e mundson at t
njihet( be recognized.).
Visual Basic [vizjul Beisik]~Beisik-u i dukshm(q duket) -emr i sistemit t
zhvilluar si i pavarur, ka d.m.th nuk sht i kufizuar n aplikacionin e bazave t t
dhnave, si sht rasti i Microsoft Access-in, dhe i cili mund t prdoret n cilin do
tip t programit kompjuterik.
Visual basic for aplikacion (VBA~Visual Basic pr aplikacion temin i
prgjithshm i gjuhs i cili ndodhet n vizual Basic 6 dhe n shum aplikacione t
tjera. VBA ka prejardhjen nga gjuha Basic t prdorur n shum kompjuter nga
periudha e kaluar, t cilt kan punuar nn sistemin operativ DOS
Voice input~ Hyrja e zrit- futja e t dhnave ose komanda t sistemit t zrit direkt
n sistem; shfrytzohet te metodat e njohjes s zrit.
Voice messaging system~ sistem i kompjuterit i lidhur n telefon q shndron zrin
e njeriut n bitt digjital dhe ruan mesazhet telefonike n voice mailboxes- sanduqe
t zrit pr prdorim t m vonshm.
Voice output~ Dalja pr z- gjenerim i zrit sintetik n baz t prmbatjes tekstuale
Voice output device~ pajisje e cila e bn zrin ti prngjaj zrit(biseds) t njeriut q
jan aktualisht zra t pararegjistruar vokal.
Voiceband~Brezi i zrit- gjrsia e brezit e linjs telefonike standarde
Voice-input device~ pjajisje pr futjen direkte t zrit~pjaisje pr futje
directe(direkt-entry device) q konverton zrin n kod numerik i cili m pas mund t
prpunohet nga kompjuteri
Voice-recognation~teknologji q i mundson kompjuterit t interpreton zrin e
njeriut. Kjo pjes i takon studimeve t intelegjencs artificiale
Voice-recognation system~ Voice-input device
Voltage surge (spake)~ Tensioni i shpimit-sasia e elektricitetit , e cila mund t
dmton qarqet e integruara(ipat) ose komponente t tjera elektronike t kompjuterit
Volume~Vllimi-sht pjes e diskut e prkufizuar nga ndonj njsi. Hard disku, p.sh
, mund t ndahet n disa pjes-vllime, secila prej tyre e prkufizuar si njsi logjike-
particion(C:,D;,E, etj)- koleksion i t dhnave e cila sht e indeksuar n direktoriume
me fajlla dhe prezantohet me shkronjat pr drajv. Vllimi zakonisht ndodhet n nj
particion, ndrsa vargu volumesh dhe vllimi me shirita formojn nj vllim prej m
shum particion-esh.
Volume label~Etiketa e vllimit- identifikator ose emr prej 11 karaktereve q
identifikon (emron- i ndan nj etiket) diskun.
VRAM~ shkurtes Nga Video RAM. ip kujtese pr kartelat grafike(adaptert) e
shpejt.
-W-

WDM~Win32 Driver Model. A 32-bit driver model based on the Windows NT driver
model that is designed to provide a common architecture of I/O services for both
Windows NT and Windows operating systems for specific classes of drivers.
WDM Streaming (streaming)~An extension of the Microsoft DirectShow
application programming interface (API) based on the Windows Driver Model
(WDM). WDM streaming provides the kernel connection and streaming services used
by the WDM streaming class driver and by components of the next major versions of
Microsoft Windows NT and Microsoft Windows 98. In these operating systems,
WDM streaming provides low-level services in Ring 0 for the lowest latency
streaming. DirectShow provides higher-level features and control.
Web~ shih: www
Webcasting~The automated delivery of personalized and up-to-date information via

the Internet or a corporate intranet.
Web-Browser- programe speciale q nevojiten pr shfaqjen e informacionit nga

www
What-if analysis~ veori e programeve pr llogaritje tabelare(spreadsheet) n t
ciln me ndryshimin e nj ose m shum numrave rezullton me llogaritje automatike i
t gjitha formulave t lidhura( related formula).
Wide Area network (WAN)- rrjeta publike- bashkimi i rrjetave gjeografikisht t cilat
prmbajn dhe rrjeta t tjera t lidhur me rutera dhe link-eve komunikues. Interneti
sht WAN i m i madh n bot.
Width [uidth]~Gjersi
Win16~- varg(bashksi) i serviseve aplikative q jan t siguruar n versionet 16
bitsh t Microsoft Windows-it: Windows 3.x dhe Windows for Workgroups. N
kohn Windows-it 3x t gjitha aplikacionet e Windows-it ishin nj linjshe, me vetm
nj shteg t ekzekutimitimit n secilin ast kohor. Versioni i multitaskungut q
ofrohej u njihte me emrin multitasking kooperativ. Shih: multitaskingu kooperativ.
Win32-~ varg i serviseve aplikative q jan t siguruar n versionet e Microsoft
Windows-it: Windows 9x, Windows NT dhe Windows 2000. Windows NT dhe
Windows 95 ofronin version t ri t multitakingut q quhet multitasking preventiv.
Window~Dritare- 1. Nj tip i interfejsit grafik t shfrytzueit. Detyra t veanta
jan t prezentuara me porcione katrkandsha t ekranit q quhen window(dritare).
Nj dritare mund t shfaq nj menu, dhe nj opsion nga menya zgjidhet me
prdorim t mausit. 2.varg i bitve n masazh q shrbejn me menaxhimin e
rrjedhjes ndrmjet dhnsit dhe marrsit n protokollet e komunikimit;2 katrkndsh
n ekran n t cilin shfaqen pjes t informacioneve t shfrytzuesit
Windows~ nj mjedis operativ q zgjeron mundsit e DOS-it

Windows 2000-~ version aktual i Microsoft Windows-it 32 bitsh pr pentium t
fuqishm ose kompjuter t fuqishm dhe t kompjuterve q bazohen n IA64.
sistemi prfshin shrbimin Peer pr rrjet, shrbimin server pr rrjet, shrbime t
klientve t internet dhe serverve dhe nj numr t madh t ndihmesave.
Windows 3.11 for Workgroups~ version i 16 bitsh i Windows-it pr dika
kompjuter personal ma pak t fuqishm q bazohen n Intel. Ky sistem prfshin dhe
serviset peer t rrjets.

Windows 98~ versioni aktual 32 bitsh i Microsoft Windows-it pr kompjutert me
fuqi t mesme t bazuar n Intel. Ky sistem prfshin servisin Peer t rrjetave,
prkrahjen pr internet dhe prkrahje t fort pr aplikacionet e vjetra DOS dhe
periferi. Ekzistojn dhe botime t tjera t Windows-it 98, q prmbajn disa
ndryshime dhe prkrahje pr harduer t ri.
Windows Internet name Service (WINS)~- shrbim i rrjets pr rrjetat e Microsoftit
i cili i siguron Windows kompjuterve numra n internet pr emra t caktuar NetBIO
Windows NT~Sistem operativ i projektuar t punoj n kompjter t fuqishm dhe
mikrroprocesor.
Windows on Windows(WOW) ~Windowsi n Windows- shrbim i
kompatibillitetit i cili mundson shfrytzimin e Win16 aplikacioneve nn Windows
2000. WOW shrben si interfejs i shell-it 32 bitsh pr aplikacionet 16 bitsh.
Windows sockets~ protokol pr komunikim ndrmjet proceseve, i cili drgon t
dhna q shrbejn pr lidhje, t cilat prdorin softuerin e internetit dhe softuerin nga
mjedisi i UNIX-it.
WINS~ Windows Internet Name Service- nj shrbim q mapon(maps) emrat e
kompjuterve n IP adresat, du lejuar prdoruesit t komunikojn me kompjuter t
tjer n rrjet ose World Wide Web pa mbajtur mend stringjet e numrave pr adresa.
Wireless modem~ Modem pa tela~ modem q lidhet n portin serik por q nuk
lidhet pr linj telefonike: pranimi bhet prmes ajrit.
Wizard [Uizd]~t prsosura(N kuptim q jan plotsisht t gatshme).
Wizard~ Nj shrbim interaktiv i ndihms brenada aplikacionit q udhzon
prdorusin npr secilin hap t nj detyre t vaant.
Word count [Uord Kaunt]~numrim i fjalve

Word processing~ prpunimi i fjalve~ prdorimi i kompjuterit pr krijm,editim,
ruatjen dhe shtypje t dokumentit t sajur prej tekstit.
Word processor[Uord prousesr]~ Tekst procesor-program i cili mundson punn
me t dhna tekstuale, ku me randsi jan operacionet jo numerike; kompozimi i
dokumentit, redaktimi i tekstit, ruatja dhe shtypja etj.
Word wrap~veori e prpunimit n word q q automatikisht zhvendos kursorun nga
fundi i rreshtit n rresht t ri.
Wordstar [Uordstar]~
Work file~ Fajll punues, fajll i prkoshm- Fajlli i cili hapet pr ndonj pun
prkosisht pr qllim t ruajtjes s mes rezultateve , dhe largohet prej sistemit pas
prfundimit t puns.
Work scheaduling~ process i ndarjes s resursve t kompjuterit ndrmjet
programeve t ndryshm q ekzekutohen n nj kompjuter multi-tasking.
Workgroup~ Grup punues- n rrjetat e Microsoft-it koleksion e i kompjuterve t
lidhur, si sht nj seksion(repart) e cila nuk krkon sigurim uniform ose koordinim
t domenit. Shih: Domain
Workgroup Advertising~A method of implementing browsing for large NetWare
networks that include computers running Windows 98 or Windows 95.
Working storage~ Kujtes pune, kujtesa e prkohshme- kujtesa e rezervume pr

ruajtjen e mesrezulltateve.
Workspace,workarea~ Hapsir punuse- Grup e lokacioneve sukseseve n kuadr
t programit t cilat prdoren pr ruajtjen e t dhnave t prdorur n program

Workstation [uorkstejshn]~Stacion pune, Qendra prpunuese-kompjuter t
fuqishm personal, t cilt zakonisht punojn nn sistemin operativ t pavarur me
mundsin pr kryerjen simultante t shum detyrave, si sht UNIX, ose Windows
2000 professional.
World Wide Web
World wide web (www, w3, the web), sht nj entitet i t gjitha lidhjeve t
dokumenteve HTML-koelksion i server-ve n internet t cilt sigurojn dokumente n
formatin e hipertekstit pr klientt n internet q shfrytzojn krkuesit web. www ka
siguruar interfejsin e par grafik pr internet, i cili sht i leht pr shfrytzim dhe m
i merituari pr rritje eksplozive t internetit; pra jan vegla krkuse n internet q
prdorin hypertext pr kalim nga nj dokument n tjetrin dhe nj kompjuter n tjetrin
. web-it u qaset me browswer.
World Wide Web (WWW)~ quhet gjthashtu Web. Shrbim i hipertekstit dhe
grafiks n inernetit q prdor protocol HTTPT pr gjetjrn e Web faqeve dhe resurse
t tjera nga Web servert . Faqet n Web prmbajn hyperlinks me faqet tjera,
dokumente dhe fajlla
World Wide Web Consortium~
Worm~ Nj variant e virusit n kompjuter, program destruktiv q e mbush sistemin
kompjuterik me vet vendosjen e informacionit , bllokimin e sistemit ashtu q
operacionet e tij ngadalsohen ose ndalen.
WPM~Words per Minute [urds per minit]~Fjal pr minut
Write once ~ refrohet n dikun otik n t cilin t dhnat q regjistrohen nga llaseri
nuk mund t fshihen nga shfrytzuesi
Write protect [rait protekt]~ Mbrojtje nga e shkruara.
Write through Cashing~ optimizacioni i keshimit ku t dhnat t cilat shkruhen n
kujtesn e ngadalshme ruhen n kesh pr lexim t srishm tjetr. Pr dallim nga
write-back keshingu momentalisht i shkruan t dhnat n kujtes t ngadalshme, dhe
pr kt sht m pak optimale por sht m e sigurt.
Write-back Caching~ optimizacioni i keshirimit ku t dhnat shkruhen n kujtesn
kesh, prderisa ajo t mos mbushet ose prderisa operacioni tjetr i shkrimit nuk i
fshin t dhnat n kesh. Keshirimi me shkrim t srishm mundet dukshm t
zvogloj operacionin e shkrimit n kujtesn e jashtme, pr shkak se shum operacione
t shkrimit zavensohen me informacione t reja. T dhnat n write-back keshin
gjithashtu jan t kuptueshme pr lexim sekuencial. Nse di ka ndodh t pengoj
shkrimin e t dhnave nga keshi n kujtesn e ngadalshme, t dhnat nga keshi do t
humben. Shih Cashing, Write-Through Cashing.
Write-behind caching~~keshimi m pas-shkrimin-ruatja e prkoshme e t dhnave
para se t shkruhen n disk pr ruatje permanente.
Write-protect notch~ vrim siguruse nga shkruara- vrim n flopy disk q prdoret t
parandaloj kompjuterin pr shkatrrim t t dhnave ose informacionin n disk
Writing data~ pr flopy disk, procesi i marrjes s informacionit elektronik,
prpunimi n kompjuter dhe regjistrimi magnetik n disk.
WYSIWYG~ ka t bj me What You See Is What You Get . D.mth imazhi n
ekranin e displejit sht i ngjajshme me imazhin n dokumentin final q do t duket
pas shtypjes n letr
-X-
Xerography~Kserografia- proces elektrostatik i shumzimit t dokumenti; fotografia
formohet me ndriimin e pllaks t mbushur me elektricitet statik, ku elektriciteti

mbetet vetm n vendet e pa ndriuara, duke hedhur n pllak pluhur t imt i cili
mbetet vetm n vendet e elektrizuara .
XGA (extended graphics array)- plak elektronike q mund t futet n
mikrrokompjuter dhe q ofron 256 ngjyra n kushte normale dhe m shum se
65000 ngjyra me pajisje speciale.
-Y-
Y-connector Nj degzues(spliter) kabllovik n form Y q ndan hyrje burim n
dy sinjal sinjale.
Yellow Book Nj standard q prdoret nga CD-ROM (Compact Disc Read Only
Memory). Aplikacionet multimedia n shumicen e rasteve p rdorin standardin
Yellow Book, i cili specifikon se si informacioni digjital duhet t ruhet n CD-ROM
dhe si t lexohet nga kompjuteri. Aktualisht EXtended Architecture (XA) sht nj
ekstensioni i Yellow Book q lejon kombinimin e tipeve t ndryshme t t dhnave(
p.sh t audio dhe vidio) n nj nj gjurm (track) t CD-ROM). Pa XA, nj CD-
ROM mund tju qaset vet n nj tip t dhnave n kohn e dhn.Shumica e CD-
ROM drives jan XA capatibll.
Yellow Book standards See CD-ROM.
Ymodem A file-transfer protocol first released as part of Chuck Forsberg's YAM
(Yet Another Modem) program. An extension to Xmodem designed to overcome
some of the limitations of the original. Enables information about the transmitted file,
such as the file name and length, to be sent along with the file data and increases the
size of a block from 128 to 1,024 bytes. Ymodem-batch adds the capability to
transmit "batches" or groups of files without operator interruption. YmodemG is a
variation that sends the entire file before waiting for an acknowledgment. If the
receiving side detects an error in midstream, the transfer is aborted. YmodemG is
designed for use with modems that have built-in error-correcting capabilities.
-Z-
Z buffer~ informacioni pr thellsi n 3D( pozicioni n (diemnzionin e tret) pr do
piksell; shih: Frame Buffer, rendering.
zim serik t paketit ndrmjet dy kompjuterve n rrjet. Kur ekzistojn m shumse nj
paket n proces n ndonj ast kohor, si mund t jen fajllat e mdha , fajlli duhet
nda n shum pakete pr transmetim. Transport Layer kontrollun sequencat e
komponenteve t mesazhit dhe rregullon rrjedhn brenda trafikut (t mos ngulfatet).
Nse ndodh q t arrijn m shum pake, kjo shtres i njeh ato si duplikate dhe i
hedh ato. Shtresa e transportit sht niveli m i ult q l pas dore topologjin e
rrjetit dhe pranin e sistemeve t ndrmjetme (IS). SPX dhe TCP nga TCP/IP jan
Transport layer protokolle
Zone ~Zona-1. grup e lokacioneve suksesive t kujtess t rezervuar pr qllim t
posam; 2. tatred e majt n secilin bajt.
Zoned format (zoned decimal)~ Format i zons- formati i numrit dekad t koduar
n binar te e cila secila shifr sht e koduar me nj bajt, p.sh kodi ISO-7(ASCII) ose
ABSDIC ; tetrada(gjysm-bajti) e majt quhet zon ndrsa e djatht shifr
Zoom control [Zum kontrol]~Kontrolli me zmadhim
Zero Administration Initiative for Windows~An initiative to establish a anagement
infrastructure in Microsoft Windows that will allow managers to automate
processes and more effectively exercise centralized management.

.
Literature :
1. Keith Boeckner P.Charles Brown Oxford English for Computing
2.Timothy J.OLeary and Linda I.OLeary Computing Essentials / Multimedia Edition1997-
1998
3. Microsoft Windows 98 Resource Kit Sampler
Release Notes
Copyright Microsoft Corp. 1985 - 1998
4
5. Nj hap n botn e kompjuterit / botimi i dyt 1998 ISBN99927-2-128-6

6. Windows 200 profesional
7. Inxh Remzi Ademi MS-DOS 6.2 /botimi i dyt ADEA 1996
8. AGNI DIKA / shum publikime t ktij profesori n nderuar.
9.Peter Norton Visual Besic 6 SAMS Publishing copyright 1999
10. Dewis Chapman Visual C++ 6 SAMS Publishing copyright 1999.

Fjalorthi

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Fjalorthi

Uploaded by

Copyright:

LEKSIKON I THUKT I

Pr drejtimin i elektrotekniks Kompjuterizm

Author: Ing.i dip i elek. Ismail Dashi

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 1

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 2

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 3

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 4

Active device~Komponent aktive~komponent e cila gjat puns merr energjin

Active-matrix monitor~ monitor n t cilin secili piksel aktivizohet si i pavarur. Sa

ActiveX ~ emr i prbashkt pr familjen e teknologjis q po promovon Microsoft,

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 5

Adaptor~Adapter-pajisje ose ndrlidhje(struktur) q shrben pr realizimin e

Address modification~Modifikimi i adress-ndryshimi i adres t specifikuar n

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 6

Address space~Hapsira e adresave-numri total i adresave n diskonim t

Advanced Configuration and Power Interface (ACPI) ~A system interface that

AGP - Accelerator Graphics Port ~port grafik i shpejtuar, AGP- A high-

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 7

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 8

Analysis tool~ vegla programesh q ndimojn t bjn analiz t ndrlikura far

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 9

APM ~shkurimi nga Advanced Power Management. Nj specifikacion i sponzoruar

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 10

Application program~ Program aplikativ- program i shfrytzuesit pr zgjidhjen e

Application generators ~ softuer me module q t paraprogramura t kryen detyra t

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 11

Arithmetic instruction~ Urdhr (instruksion) aritmetik- udhr makine pr

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 12

ASME ~ shkurtimi nga American Society of Mechanical Engineers-shoq ria

Asynchronous~Asinkron- q nuk posedon taktim t rregullt n koh; prshkruan nj

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 13

Asynchronous Transfer Mode (ATM)~A communications protocol defined for

Asymmetrical modulation ~modulimi asimetrik.- teknik e bartjes duplekse e cila

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 14

Audio board~ kartel(pllak, sked) zri-kartel e kompjuterit pr zgjerim

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 15

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 16

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 17

Baseband~brezithemelor~ bartja e sinjalit digjital n distanca t kufizura. Rrjetet

Batch Versus Real-Time Processing~prpunimi paket prball prpunimit n

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 18

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 19

Bipolar integrates circuit~ Qark i integruar bipolar- qark i integruar i cili si

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 20

Blocked task, blocked proces~ Detyr bllokuese, proces bllokues- detyr(proces) e

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 21

Broadcasting~ Emison,transmetim- mnyr e puns(algoritm i shtegut t

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 22

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 23

Cabling~ lidhjet q prdoren pr bartjen e sinjaleve npr rrjet

Cashing- Keshimi- teknika pr optimizacionin e shpejtsis e cila prmban kopjen t

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 24

Card file ~Kartoteka, bashksi e kartelave bartse t informacionit t sistemuara

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 25

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 26

CD-ROM XA ~Compact Disc Read Only Memory EXtended

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 27

Character data(alphanumeric) t dhnat shenja(t dhnat alfabetike, t dhanat

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 28

Ciber~Prefiks i aplikueshm pr fardolloj gjje q lidhet me kompjuterin ose

Click~klik- shtypja e butonit n maus pr inicializim t ndonj aksioni ose markimit

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 29

Client/Server network system~ rrjet n t ciln nj kompjuter i fuqishm

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 30

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 31

Leksion i thukt i kompjuterve dhe informatiks 32