Pronum 630T PDF

INSTRUKCJA PROGRAMOWANIA
UKADU STEROWANIA NUMERYCZNEGO
CNC PRONUM 630 T

PRZEDSIBIORSTWO HANDLOWO PRODUKCYJNE
PRONUM
Sp. z o.o.
02-495 Warszawa
Plac Czerwca 1976 nr 2 lok. 218
Tel/Fax: 22 478-28-79
Tel: 22 478-38-69
cnc@pronum.pl
www.pronum.pl
INSTRUKCJA PROGRAMOWANIA
UKADU STEROWANIA NUMERYCZNEGO TOKAREK
CNC PRONUM 630 T
WRZESIE 2011
SPIS TRECI.
SPIS TRECI. ...........................................................................................................................1
SPIS RYSUNKW. ..................................................................................................................3
1. STRUKTURA PROGRAMU OBRBKI. .........................................................................5
1.1. Wprowadzenie. ...............................................................................................................5
1.2. Zgodno z normami. ......................................................................................................6
1.3. Format programu.............................................................................................................7
1.4. Wprowadzanie danych. .................................................................................................12
1.5. Podprogramy. ................................................................................................................15
1.6. Nazwy, komentarze i komunikaty. ...............................................................................17
1.7. Programowanie parametryczne. ....................................................................................19
1.7.1. Warto liczbowa parametru R. .......................................................................19
1.7.2. Operacje arytmetyczne. .....................................................................................21
1.7.3. Funkcje matematyczne. .....................................................................................22
1.7.4. Obliczanie wyrae zoonych. .........................................................................23
1.8. Rozgazienia programu (skoki). ..................................................................................27
2. OSIE STEROWANIA. .......................................................................................................29
3. FUNKCJE PRZYGOTOWAWCZE G. ...........................................................................31
3.1. Wprowadzenie. .............................................................................................................31
3.2. Funkcje systemu miar G70/G71. ...............................................................................32
3.3. Funkcje wymiarowania wsprzdnych - G90/G91......................................................32
3.4. Funkcje ksztatu toru i rodzaju posuwu. ..................................................................35
3.4.1. Funkcje ruchu ustawczego - G0/G10. ...............................................................36
3.4.2. Funkcje linii prostej - G1/G11...........................................................................40
3.4.3. Funkcje uku okrgu - G2/G3. ...........................................................................42
3.4.3.1. uk okrgu okrelony przez promie. ................................................45
3.4.4. Funkcje gwintowania synchronicznego - G33, G34, G35. ..............................47
3.4.4.1. Programowanie. Podstawowe parametry. Definicje. .........................47
3.4.4.2. Nacinanie gwintu o staym skoku. .....................................................49
3.4.4.3. Nacinanie gwintu o zmiennym skoku. ...............................................56
3.5. Funkcje prdkoci posuwu - G94/G95/G96/G97..........................................................58
3.5.1. Staa prdko skrawania. .................................................................................59
3.6. Bazy i ukady wsprzdnych. ......................................................................................60
3.6.1. Wywoanie bazy pomiarowej - funkcja G54. ...................................................62
3.6.2. Korekcja bazy pomiarowej - funkcja G55........................................................64
CNC PRONUM 630T Instrukcja programowania 1

Spis treci.
3.6.3. Programowanie we wsprzdnych maszynowych - G53. ................................65

3.6.4. Przesunicie bazy programu - G92....................................................................66
3.7. Kompensacja dugoci noa. .........................................................................................68
3.8. Kompensacja promienia noa - G40/G41/G42. ............................................................72
3.8.1. Wprowadzenie. ..................................................................................................72
3.8.2. Okrelenia i definicje. ........................................................................................74
3.8.3. Podstawowe zasady wyznaczania toru noa. ....................................................77
3.8.4. Programowanie kompensacji promienia noa. ..................................................80
3.8.4.1. Wejcie na tor skompensowany. ........................................................84
3.8.4.2. Zejcie z toru skompensowanego. ......................................................87
3.8.5. Przypadki szczeglne - zmiana strony i zmiana toru. .......................................89
3.8.6. Ograniczenia. .....................................................................................................91
3.9. Funkcje ograniczenia przestrzeni obrbki - G25, G26, G27. ........................................95
3.10. Funkcje okrelajce sposb zakoczenia ruchu. .........................................................96
3.11. Lustrzane odbicia. .......................................................................................................98
3.12. Funkcja czasowego postoju - G4. .............................................................................101
3.13. Funkcje specjalne - G9xx..........................................................................................101
4. CYKLE STAE. ...............................................................................................................102
4.1. Cykl toczenia warstwowego - L95. .............................................................................102
4.2. Cykl gwintowania - L97. ............................................................................................113
4.3. Cykl wiercenia gbokich otworw - L98. ................................................................123
5. PARAMETRY SPECJALNE. .........................................................................................126
6. POMIAR CZASU. ............................................................................................................129
7. FUNKCJE M, S, T, E. ......................................................................................................130
7.1. Funkcje pomocnicze M. ..............................................................................................130
7.2. Funkcja S.....................................................................................................................132
7.3. Funkcja T. ...................................................................................................................132
7.4. Funkcja pomocnicza E. ...............................................................................................132
DODATEK. ...............................................................................................................................1
2 CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania

Spis treci.
SPIS RYSUNKW.
Rys. 1.1 %MPF174 - Przykad programowania parametrycznego. ........................................ 24
Rys. 3.1 Przykad programowania G90/G91 ........................................................................... 34
Rys. 3.2 Odcinek prostej G0 - wymiarowanie przyrostowe ................................................... 37
Rys. 3.3 Odcinek prostej G0 - wymiarowanie absolutne........................................................ 37
Rys. 3.4 Programowanie odcinka prostej G10........................................................................ 39
Rys. 3.5 Programowanie odcinka prostej G11........................................................................ 41
Rys. 3.6 Kierunek uku okrgu w przypadku obrbki "za osi". ............................................ 43
Rys. 3.7 Kierunek uku okrgu w przypadku obrbki "przed osi". ...................................... 43
Rys. 3.8 uk okrgu - okrelenie parametrw IK i wsprzdnych XZ. ................................ 43
Rys. 3.9 Przykad programowania uku okrgu. ..................................................................... 44
Rys. 3.10 uk okrgu okrelony przez promie U. ................................................................ 46
Rys. 3.11 Przykad programowania uku za porednictwem promienia U. ............................ 46
Rys. 3.12 Nacinanie gwintu metod wcinania prostopadego. ............................................... 50
Rys. 3.13 Wcicie prostopade (A) i wcicie po stycznej (B). ............................................... 50
Rys. 3.14 Nacinanie gwintu metod wcinania po stycznej. .................................................... 50
Rys. 3.15 Nacinanie gwintu wielozwojnego ( trjzwojnego ). ............................................... 52
Rys. 3.16 Nacinanie gwintu paskiego. ................................................................................... 54
Rys. 3.17 Nacinanie gwintu na stoku. ................................................................................... 54
Rys. 3.18 Gwint paski ze skokiem narastajcym................................................................... 57
Rys. 3.19 Punkty charakterystyczne tokarki i obrabianego przedmiotu. ................................ 60
Rys. 3.20 Dugo noa mierzona do punktu K...................................................................... 69
Rys. 3.21 Wykonanie programu bez kompensacji promienia noa. ........................................ 72
Rys. 3.22 Wykonanie programu z kompensacj promienia noa. .......................................... 73
Rys. 3.23 Okrelenie strony toru rodka ostrza noa wzgldem konturu. .............................. 75
Rys. 3.24 Obrbka zewntrzna. .............................................................................................. 78
Rys. 3.25 Obrbka wewntrzna. ............................................................................................. 79
Rys. 3.26 Kierunek i zwrot wektora SK. ................................................................................ 82
Rys. 3.27 Wejcie na tor skompensowany - Przypadek 1. ..................................................... 84
Rys. 3.30 Zejcie z toru skompensowanego - Przypadek obrbki wewntrznej. ................... 87
Rys. 3.31 Zejcie z toru skompensowanego - Przypadek obrbki zewntrznej. .................... 88
Rys. 3.32 Zmiana strony toru. ................................................................................................. 89
CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania 3

Spis treci.
Rys. 3.33 Zmiana toru. ............................................................................................................ 90

Rys. 3.34 Ograniczenia kompensacji. ..................................................................................... 92
Rys. 3.35 Fragment konturu przedmiotu zawierajcy "uskok". ............................................. 93
Rys. 3.36 Wykonanie funkcji: G61, G64 i G61. ..................................................................... 97
Rys. 3.37 Lustrzane odbicie. ................................................................................................. 100
Rys. 4.1 Cykl toczenia warstwowego. .................................................................................. 103
Rys. 4.2 Kierunek zbierania warstw. .................................................................................... 103
Rys. 4.3 Toczenie warstwic. ................................................................................................. 108
Rys. 4.4 Przykad programowania L95................................................................................. 110
Rys. 4.5 Gwint wzduny. ..................................................................................................... 113
Rys. 4.6 Gwint stokowy. ..................................................................................................... 114
Rys. 4.7 Gwint paski. ........................................................................................................... 114
Rys. 4.8 Gboko gwintu. .................................................................................................. 116
Rys. 4.9 Przyrost gbokoci gwintowania. .......................................................................... 117
Rys. 4.10 Znak kta dosuwu noa. ....................................................................................... 118
Rys. 4.11 Przykad gwintu zewntrznego. ............................................................................ 122
Rys. 4.12 Cykl wiercenia gbokich utworw. ..................................................................... 125

1. STRUKTURA PROGRAMU OBRBKI.
1.1. WPROWADZENIE.
Program obrbki jest uporzdkowanym zbiorem instrukcji i danych opisujcych peny
proces operacji technologicznych wykonywanych na obrabiarce sterowanej numerycznie.
Instrukcje wystpuj w postaci funkcji zgodnie ze standardami okrelonymi przez normy ISO
i PN. Dane okrelaj wielkoci i prdkoci przesuni rwnie zgodnie z w\w normami.
Program podzielony jest na bloki opisujce kolejne sekwencje procesu. Kady blok
rozpoczyna si od litery adresowej N ( lub znaku " : " ) po ktrej nastpuje liczba
okrelajca numer bloku. Wikszo blokw stanowi bloki opisujce ruch wzgldny suportu
tokarki. Bloki skadaj si ze sw. Kade sowo rozpoczyna si od litery okrelajcej typ i
jednoczenie adres sowa. Po literze nastpuje liczba okrelajca warto wyraon przez
sowo lub numer: funkcji, parametru, narzdzia, podprogramu itp. Program moe zawiera
rwnie komentarze pisane w nawiasach i wywietlane cznie z treci bloku oraz polecenia
specjalne typu: wywietlenie komunikatu, pomiar czasu i inne.
Tre programu uzupeniona jest o dodatkowe dane, niezbdne dla wykonania procesu
obrbki, ktre zapisane s w pamici dyskowej jako : Pami Danych i Pami Parametrw
Maszynowych ( patrz Instrukcja Obsugi rozdz. 3.2 i Instrukcja Instalacji rozdz. 4 ). Dane te
przywoywane s przez instrukcje programu w trakcie jego wykonywania.
W dalszej treci instrukcji programowania zamiast okrelenia: Program Obrbki

stosowany bdzie skrt:
POT - Program Operacji Technologicznych.
Programy zapisane s w pamici dyskowej. Standardowa pojemno pamici

programw i danych wynosi 1GB. Jednoczenie w pamici programw moe by zapisanych
cznie 800 programw i podprogramw.
Programy mog by wprowadzane do pamici ukadu sterowania:

- za porednictwem interfejsu szeregowego RS232,
- bezporednio z pulpitu ukadu sterowania.
Kademu programowi przyporzdkowany jest numer identyfikujcy program - liczba

maks. 4 cyfrowa. W przypadku wprowadzania programu za porednictwem interfejsu numer
stanowi cz etykiety %MPF04 - patrz rozdz. 1.3. W przypadku wprowadzania programu z
klawiatury pulpitu, wpisywany jest wycznie numer programu - na polecenie ukadu
sterowania ( komunikat na ekranie monitora ). Nie wolno w tym przypadku wpisywa caej
w/w etykiety.
Uwaga: Nie naley uywa dwch numerw programw: %MPF998 i
%MPF999. Numery te s zastrzeone dla operacji specjalnych:
pakowania zaznaczonych programw %MPFxxxx do pliku
%MPF999 oraz rozpakowanie pliku %MPF998 zawierajcego
grup programw %MPFxxxx. Patrz Instrukcja Obsugi punkt 3.1 j.

1. Struktura programu obrbki.
1.2. ZGODNO Z NORMAMI.
Struktura znakw, sw, blokw i programw zgodna jest ze standardem okrelonym

przez nastpujce normy ISO i PN:
a) ISO/IEC 646:1991. Information technology. ISO 7-bit coded character set for
information interchange.
PN-T-42109-01:1993. Technika informatyczna - Zestaw znakw w kodzie 7-

bitowym ISO przeznaczony do wymiany informacji.
b) ISO 6983/1-1982(E). Numerical control of machines - Program format and

definition of address words - Part 1: Data format for positioning, line motion and
conturing control systems.
( brak aktualnie odpowiednika w Polskich Normach )
c) PN 73/M 55256. Obrabiarki do metali. Kodowanie funkcji przygotowawczych G i

funkcji pomocniczych M dla obrabiarek sterowanych numerycznie.
( Norma ISO 1056 stanowica pierwowzr dla PN 73/M55256 zostaa

uniewaniona. Opracowywana jest nowa norma stanowica drug cz normy
wymienionej w punkcie b. ISO 6983/2. Do czasu jej zatwierdzenia zachowana
bdzie wycznie zgodno z nadal obowizujc PN 73/M 55256. )
d) ISO 841:2001. Industrial automation systems and integration - Numerical control of

machines Coordinate system and motion nomenclature.
PN-M-55251:1993 Maszyny sterowane numerycznie Osie wsprzdnych i zwroty

ruchw Nazwy i oznaczenia.
e) ISO 2806:1994 Industrial automation systems Numerical control of machines -

Vocabulary
( brak odpowiednika w Polskich Normach )

1.3. FORMAT PROGRAMU.

W tekcie POT-u mog by uyte nastpujce znaki:
Znaki literowe:
A,B,C,D,E,F,G,H,I,J,K,L,M,N,O,P,Q,R,S,T,U,V,W,X,Y,Z
a,b,c,d,e,f,g,h,i,j,k,l,m,n,o,p,q,r,s,t,u,v,w,x,y,z
Znaki cyfrowe:
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
Znaki specjalne:
+,, (, ), =, /, *, @, %, :
oraz: SP spacja ( odstp ),

LF koniec linii. Jest to znak koca wiersza programu, ktry jest jednoczenie
kocem bloku. Znak umieszczany obowizkowo na kocu kadego bloku.
Znaku tego nie wolno umieszcza wewntrz bloku.
ETX znak koca tekstu ( patrz rozdz. 1.4)
W oparciu o standardy ISO i PN format programu w postaci symbolicznej dla zapisu

metrycznego przedstawia si nastpujco:
%MPF04 ( : / DS ) *
N05 ..............................................................................*
N05 G02 G03 X+043 Z+043 I+053 K+053 A035 Q043 U+053
F05 (F023 dla G95 i G96) S04 T04 E04 M02 R02
D03 L04 P02 H1 *
N05 ..............................................................................*
N05 M30 *
UWAGI:
1. Znaki: : / DS umieszczone w nawiasie w pierwszej linii symbolicznego formatu nie
stanowi treci programu. Nie wolno zatem pisa tych znakw pomidzy etykiet
a pierwszym blokiem programu. Zamieszczono je tu zgodnie z norm ISO.
Reprezentuj one jedynie moliwoci redakcyjne przy pisaniu programu.
2. Sowo F cznie z funkcj G4 ma format: 031
3. Sowo S cznie z funkcj M19 ma format: 031
Formaty calowe sw wymiarowych s odmienne od wyej podanych metrycznych.

Stosuje si formaty:
+034 - dla programowania wymiarw geometrycznych,
03 - dla programowania prdkoci posuwu
W przedstawionym wyej formacie poszczeglne symbole lub kombinacje symboli

oznaczaj:

%MPF04 Etykieta identyfikujca program obrbki. Naley j umieszcza wycznie w

przypadku przesyania programu do ukadu sterowania za porednictwem interfejsu
szeregowego RS232 ( patrz rozdz. 1.4). Znak " % " okrela pocztek pliku. Symbol
" MPF " oznacza, e przesyany plik jest programem obrbki. Liczba koczca
etykiet okrela numer programu .
: Znak dwukropka oznacza, e w treci programu mona definiowa bloki gwne - patrz
UWAGA 1 na kocu rozdziau.
/ Znak "slash" oznacza, e w treci programu mona definiowa bloki wykonywane

warunkowo - patrz UWAGA 3 na kocu rozdziau.
DS Symbol ten oznacza, e przy zapisie liczb stosowana jest "zasada kropki dziesitnej".
Pierwsza cyfra znaczca zapisana w symbolicznym formacie sowa oznacza liczb cyfr
dziesitnych przed kropk, a druga cyfra znaczca oznacza liczb cyfr dziesitnych po
kropce.
0 Jeli w symbolicznym formacie sowa pierwsz cyfr jest cyfra " zero " to przy zapisie
liczb okrelajcych warto sowa mona pomin zera poprzedzajce pierwsz cyfr
znaczc ( patrz UWAGA 4 na kocu rozdziau ). Zasada pomijania zer przyjta zostaa
dla wszystkich liczb pisanych w treci bloku. Dlatego te w formatach blokw w dalszej
czci instrukcji symboliczne " 0 " zostanie pominite.
+ Znak " plus " w symbolicznym formacie sowa oznacza, e warto sowa okrelona jest
przez liczb wzgldn. Przy zapisie liczb dodatnich znak moe by pominity, np.
zamiast X+126 mona napisa X126. Znak naley pisa tylko w przypadku liczb
ujemnych. Jeli np. dla osi X ma by osignity punkt o wsprzdnej -226 to naley
napisa w tekcie bloku: X-226.
N Numer bloku. Po literze N umieszcza si numer bloku - liczb maksymalnie

piciocyfrow. Np. N98765 oznacza blok programu numer 98765. Kady blok
programu musi rozpoczyna si od numeru bloku poprzedzonego liter adresow N
( lub znakiem " : " w przypadku Blokw Gwnych ). Numeracja blokw - patrz
UWAGA 2 na kocu rozdziau.
R Sowo okrelajce numer parametru - patrz rozdz. 1.7.
G Funkcja przygotowawcza. Po niej nastpuje dwucyfrowy lub trzycyfrowy numer, np.

G91 oznacza wymiarowanie przyrostowe wsprzdnych . Funkcje Gxx i Gxxx
omwione s szczegowo w rozdz. 3.
X, Z Wsprzdne programowanego toru dla osi X i Z.
I, K Parametry uku okrgu okrelajce rodek uku wzgldem punktu pocztku uku. W
przypadku gwintowania synchronicznego parametry: I, K okrelaj skok lub skadowe
skoku gwintu.
A Kt nachylenia promienia wodzcego - wsprzdna biegunowa
Q Promie wodzcy ( modu ) - wsprzdna biegunowa

U Promie uku okrgu, w przypadku programowania zgodnie z rozdz. 3.4.3.1
F Funkcja prdkoci posuwu. Po niej pisana jest liczba okrelajca prdko w mm/min lub
mm/obr.
W przypadku programowanej przerwy G04 po literze F deklarowany jest czas postoju.
W przypadku G34/G35 sowo F okrela zmian skoku gwintu.
S Funkcja prdkoci obrotowej wrzeciona. Prdko wrzeciona moe by okrelona w

postaci numeru lub bezporednio w obr./min, np. S600 oznacza 600 obr./min .
Funkcja moe okrela rwnie pozycjonowanie ktowe wrzeciona - patrz rozdz..7.2.
W przypadku G96 - sowo S okrela ograniczenie prdkoci obrotowej: G92 Sxxxx -

patrz rozdz. 3.5
T Numer narzdzia. Np. T6 oznacza narzdzie o nr.6 .
E Funkcja dodatkowa. Liczba maksymalnie czterocyfrowa,

np. numer pozycji drugiej gowicy rewolwerowej.
M Funkcja pomocnicza. Dwie cyfry po literze M tworz numer funkcji. Funkcje M opisano
w rozdz. 7.1.
D Trzy cyfry po literze tworz adres Pamici Danych.
L Sowo okrelajce numer podprogramu - patrz rozdz. 1.5.
P Sowo okrelajce liczb powtrze podprogramu - patrz rozdz. 1.5
H Sowo okrelajce typ skoku - patrz rozdz. 1.8.

* Symbol koca bloku. Odpowiada znakowi LF ( w kodzie ISO: 0/10 ). Znak

umieszczany obowizkowo na kocu kadego bloku. Znaku tego nie wolno
umieszcza wewntrz bloku. Wywoywany jest po naciniciu klawisza "LF" lub
"ENTER" ( "WPIS" ). Na monitorze USN wywietlany jest jako znak " < . W
przykadach tekstw programw znak bdzie pominity.
M30 Koniec programu.
UWAGI:
1. BLOKIEM GWNYM nazywa si blok, od ktrego mona zawsze bezpiecznie

rozpocz wykonanie programu przy zaoeniu, e informacje zawarte w blokach
poprzedzajcych ten blok mona pomin. Blok Gwny oraz w oglnym przypadku
rwnie bloki nastpujce bezporednio po nim musz zawiera informacje
uwzgldniajce to zaoenie. Dotyczy to gwnie informacji zawartych w funkcjach
modalnych (patrz rozdz. 3.1) zaprogramowanych w blokach poprzednich lub skutkw
wywoanych przez operacje typu modalnego jak np. wywoywanie i korekcja baz
pomiarowych ( funkcje G54 i G55) lub przesunicia pocztku ukadu wsprzdnych
(funkcja G92). Blok Gwny musi opisywa punkt lecy na torze zaprogramowanym.
Obowizuje tu zawsze Funkcja G40. Blok Gwny w odrnieniu od blokw zwykych
poprzedzony jest znakiem " : " pisanym w miejsce litery " N ". Bloki Gwne mog by
tworzone specjalnie przy pisaniu POT-u lub wynika w sposb naturalny ze struktury
programu.
PRZYKAD PROGRAMOWANIA BLOKU GWNEGO
:330 G0 G90 G53 X.... Z.... D401

N335 T3 M6
N340 S300 M3
N345 G54 X.... Z.... D201
N350 G92 X.... Z....
2. NUMERACJA BLOKW nie musi by uporzdkowana wedug kolejnoci

wystpowania blokw w programie. Powinna by jednak jednoznaczna.
Zaprogramowanie dwch lub wicej blokw o tym samym numerze moe spowodowa
wieloznaczno w przypadku operacji " szukanie bloku " lub bdy przy wykonywaniu
skokw.
3. WARUNKOWE WYKONANIE BLOKU. Znak " / " postawiony przed liter N lub
przed dwukropkiem np. /N lub /: powoduje, e bloki te bd pominite w trakcie
wykonywania programu - jeli operator przed rozpoczciem programu wprowadzi
polecenie: pomi blok ( patrz Instrukcja Obsugi ).

4. ZASADA SKRCONEGO ZAPISU LICZB polega na:
sugerowaniu miejsca przecinka,
Zapis X2345 (bez kropki dziesitnej) oznacza 2345 mm

Zapis X2.345 oznacza 2.345 mm
Zapis X.345 oznacza 0.345 mm
opuszczaniu zer przed pierwsz liczb znaczc.
Zamiast 00123.456 mona pisa 123.456

Zamiast 0.456 mona pisa .456
Zamiast 0.006 mona pisa .006
Dotyczy to rwnie skracania zapisu numeru funkcji. I tak przykadowo mona pisa G0
zamiast G00 lub M3 zamiast M03.
5. POWTARZALNO LITER ADRESOWYCH. W jednym bloku programu mona

zapisa tylko jedn funkcj i tylko jedno sowo wymiarowe o tej samej literze adresowej.
Wyjtek stanowi funkcje G i M, ktre mog by zapisane kilkakrotnie w jednym bloku.
Dugo bloku nie moe przekroczy 250 znakw. Zaleca si jednak, aby nie
przekraczaa ona 120 znakw.
6. KOLEJNO SW W BLOKU. Zaleca si pisanie sw w bloku wg podanej wyej

kolejnoci. Wpywa to porzdkujco na program, zwiksza jego przejrzysto i uatwia
sprawdzanie poprawnoci.

1.4. WPROWADZANIE DANYCH.
Ukady Sterowania Numerycznego PRONUM wyposaone s w pami dyskow FLASH

1GB zachowujc zawarto po wyczeniu napi zasilajcych. W pamici tej przechowywane
s nastpujce informacje:
- Programy Obrbki (POT -y),

- Podprogramy,
- Korektory Narzdzi,
- Bazy Pomiarowe,
- Korektory Baz Pomiarowych,
- Pooenie punktw okrelonych we wsprzdnych maszynowych, np. Baza
Wymiany Narzdzia,
- Program PLC,
- Parametry maszynowe ( sposb wprowadzania parametrw maszynowych
opisuje Instrukcja Instalacji ).
Informacje te mog by wprowadzone do pamici ukadu sterowania:
- z pulpitu ukadu sterowania - patrz Instrukcja Obsugi,

- za porednictwem interfejsu szeregowego RS-232.
rdem danych przekazywanych poprzez interfejs szeregowy moe by dowolne

urzdzenie zewntrzne posiadajce kana interfejsu RS232 jak np.:
- komputer klasy IBM PC/AT,

- stacja dyskw,
- przystawka z pamici RAM.
W przypadku porednictwa interfejsu szeregowego musz by zachowane odpowiednie

formaty przesyania danych. Kady przesyany plik lub cig przesyanych plikw ( wyjanione
to zostanie na kocu rozdziau ) musi by zakoczony znakiem ETX ( koniec tekstu ).
ETX - znak koca przesyanych danych.

Kod ISO: 0/3.

FORMATY PRZESYANIA DANYCH
PROGRAM OBRBKI
%MPFxxxx * N10...* N20...* .........* N1000 M30 * ETX
gdzie: xxxx numer programu,

* symbol koca bloku. Odpowiada znakowi LF.
PODPROGRAM
%SPFxxxx * N100...* N120...* N130...*......* N322 M17* ETX
KOREKTORY NARZDZI
%TOA * D1 P0=... P1=... P2=... P3=... P4=... P5=... P6=...*

D2 P0=... P1=... P2=... P3=... P4=... P5=... P6=...*
...................................................................* ETX
gdzie:
D1, D2, D3, ....., D98, D99 adresy korektorw narzdzi okrelajce ich miejsce
w pamici danych
P0 numer narzdzia, liczba od 1 do 99,
( tymczasowo niewykorzystane )
P1 typ narzdzia, liczba od 0 do 9,
P2 dugo narzdzia LOX - skadowa w kierunku osi X,
( format: +03.3 )
P3 dugo narzdzia LOZ - skadowa w kierunku osi Z,
( format: +03.3 )
P4 korekc. Dug. narzdzia LOXz - skad. w kier. osi X,
( format: +01.3 )
P5 korekc. dug. narzdzia LOZz - skad. w kier. osi Z,
( format: +01.3 )
P6 Promie narzdzia ( format: +03.3).
Wartoci w/w parametrw naley oddzieli od siebie spacjami.
BAZY POMIAROWE
%ZOA * D200 X... Z... * D201 .... * ......* D211...* ETX
gdzie: D200, D201,..., D211 adresy kolejnych baz pomiarowych

X... Z... wsprzdne kolejnej bazy
pomiarowej w formacie: +4.3

KOREKTORY BAZ POMIAROWYCH
%ZOA * D300 X... Z... * D301 .... * ......* D311...* ETX
gdzie: D300, D301,..., D324 adresy korektorw baz pomiarowych

X... Z... korygowane wsprzdne bazy
pomiarowej w formacie: +2.3.
PUNKTY OKRELONE WE WSPRZDNYCH MASZYNOWYCH

np. Baza Wymiany Narzdzia
%PNT * D400 X... Z... * D401... *......* D409...* ETX
PARAMETRY R ( parametry uytkownika )
%RPA * R0 +99999.999 * R1 +99999.999 *.........* R99 +99999.999.* ETX
PROGRAM RDOWY PLC
%PLC * ...... tre programu PLC.........* ETX
KASOWANIE PROGRAMW i PODPROGRAMW
%CL * MPF 555 * ETX

Wykonanie tego polecenia kasuje program MPF 555.
%CL* SPF 111 * ETX
Wykonanie tego polecenia kasuje podprogram SPF 111
%CL * MPF 1,999 * SPF 1,999 * ETX
Wykonanie tego polecenia kasuje wszystkie programy i podprogramy.
Zasady pisania znaku koca tekstu ETX:
Jeli poprzez interfejs szeregowy przesyany jest tylko jeden plik, to plik ten
powinien by zakoczony znakiem ETX .
Jeli przesyanych jest kilka plikw np. kilka programw i podprogramw oraz
dodatkowo plik okrelajcy np. korektory narzdzi to znak ETX powinien koczy
ostatni plik.
Jeli Edytor tekstw, przy pomocy, ktrego pisany jest tekst programu nie daje
znaku koca tekstu ETX lub daje inny znak, to znak ten musi by dodany lub
zmieniony na znak ETX zgodny z kodem ISO. Program RDWR dostarczony przez
PHP PRONUM umieszcza automatycznie znak ETX na kocu przesyanego tekstu.

1.5. PODPROGRAMY.
W przypadku gdy POT zawiera fragmenty, w ktrych powtarzaj si sekwencje tych
samych lub podobnych, rnicych si jedynie wartociami parametrw, operacji, to celowe
jest przeniesienie tych fragmentw do podprogramw. W programie gwnym umieszcza si
tylko wywoania podprogramw.
Format podprogramu jest identyczny jak format programu POT. Tre rozdziaw:
rozdz. 1.1, rozdz. 1.2 i rozdz. 1.3 odnosi si rwnie si do podprogramw. Rnica polega
wycznie na:
- zmianie formatu etykiety na %SPF04

- zmianie formatu bloku koczcego podprogram na N05 M17.
Przykadowy tekst podprogramu: %SPF4567

N100 G91 G0 X20 Z-20
N110 G1 Z15 F60
N120 M17
UWAGA: Nie naley uywa nastpujcych numerw dla oznaczania podprogramw:

95, 97 i 98. Numery te s zarezerwowane dla oznaczenia standardowych
podprogramw opisujcych cykle stae. Mona jedynie uy numerw 97 i
98 w przypadku programowania wasnych cykli staych zapisywanych do
pamici, ktre maj zastpi cykle standardowe. Cykle zapisane w pamici
maj priorytet - "przykrywaj" cykle standardowe.
Wywoanie podprogramu wymaga umieszczenia w programie gwnym bloku

zawierajcego numer podprogramu Lxxxx i zadeklarowanej liczby wykona
podprogramu Pxx zgodnie z poniszym przykadem.
Przykad wywoania podprogramu:

..........................
N200 L100 P3
..........................
Podprogram L100 wykonywany jest trzy razy
W przypadku gdy podprogram ma by wykonany tylko jeden raz mona nie

deklarowa liczby wykona P1.
Np. zamiast deklaracji: L100 P1 mona zadeklarowa: L100.
Maksymalna liczba programw i podprogramw, ktre

mona jednoczenie zapisa w pamici PRONUM 630 T: 800
Maksymalna liczba powtrze podprogramu: 99
Maksymalna liczba zagbie: 3

PRZYKAD WYWOYWANIA PODPROGRAMW
%MPF987 * N10...* N20...* N30L101 P1 * N40... * N50...*....* N90M30*
%SPF101* N110...* N120...* N130L202 P2 * N140...*.......* N190 M17*
%SPF202* N210...* N220...* N230L303 P1 * N240...*.......* N290 M17*
%SPF303* N310...* N320...* N330....* N340...*........*N390 M17*
Znakiem " * " oznaczono koniec bloku - LF

1.6. NAZWY, KOMENTARZE I KOMUNIKATY.

Przyjty format umoliwia pisanie nazwy programu lub podprogramu bezporednio po
nagwku. Tekst nazwy programu lub podprogramu naley umieci wewntrz nawiasw:
Np. %MPF123
(WAEK NR.355)
Komentarze i uwagi mog by pisane rwnie w dowolnym miejscu tekstu programu

pod warunkiem, e pisane s wewntrz nawiasw. Wywietlane s cznie z tekstem bloku w
oknie nr 8 monitora ekranowego (patrz instrukcja obsugi). Dugo tych pomocniczych tekstw
nie jest w zasadzie ograniczona. Zaleca si jednak pisanie komentarzy w sposb zwizy ze
wzgldu na ograniczone pole okna nr 8 ( 4-ry linie po 40 znakw). Ten sposb pisania
komentarzy pokazuje poniszy przykad.
PRZYKAD:
%MPF256
( WAEK NR 3388 )
N10 G90 G0 G54 D202 X50 Z10
N20 S400 M3
N30 G1 G42 X35 Z0 F.2 ( WPROWADZ. KOMPENSACJI PROM. NOA )
N40 Z10
N50 X40 Z25 ( TOCZENIE STOKA )
N60 Z35
N70 G2 X40 Z73.73 I35 K19.365
N80 G1 Z160 ( TOCZENIE WALCA )
N90 G0 G40 X50 ( ODWOANIE KOMPENSACJI PROMIENIA NOA )
N100 X75 Z55 M5
N110 Z0 D0
N120 M30
PRONUM 630 T umoliwia rwnie inny sposb przekazywania operatorowi polece

lub komunikatw zapisanych w programie obrbki technologicznej. Sposb ten uatwia obsug
obrabiarki przez operatora zgodnie z zaleceniami technologa.
Komunikaty programowane w programie obrbki technologicznej mog by
wywietlane w czterech dolnych wierszach ekranu. Kasowane s przyciskiem "POWRT DO
WYSZEGO MENU" lub instrukcj kasowania umieszczon w programie obrbki: @940.
Format funkcji wywietlajcej komunikat jest nastpujcy:

@9xx = tre komunikatu
Zestaw funkcji:
@931 wywietl komunikat w wierszu informacyjnym
( 4-ty wiersz od dou)
@932 wywietl komunikat w wierszu informacyjnym +1
( 3-ci wiersz od dou)
( 2-gi wiersz od dou)
( 1-szy wiersz od dou)

Kasowanie wierszy funkcjami:
@940 kasuj cztery dolne wiersze

@941 kasuj wiersz informacyjny
@942 kasuj wiersz informacyjny +1
Wywietlony komunikat (@933 i @934 ) moe zasoni "menu" wywietlane na

samym dole ekranu. Dostp do "menu", a take jego tre uzyskuje si po wciniciu dowolnego
przycisku alfanumerycznego na pulpicie ukadu sterowania.
Ten sposb pisania komentarzy i polece ilustruje poniszy przykad:
PRZYKAD PISANIA KOMENTARZY z zastosowaniem funkcji @9xx
%MPF890
@931=Przykad uycia funkcji komunikatw
@932=Wcinij ponownie przycisk START
@933=Przykad kasowania i wywietlania
@934=komunikatw
N100R10=1.5M0
@942(kasuj wiersz INFO +1)
@931=Tylko wiersz 1
N110G4FR10
@941(kasuj wiersz INFO)
@932=Tylko wiersz 2
N120G4FR10
@942(kasuj wiersz INFO+1)
@933=Tylko wiersz 3
N130G4FR10
@943(kasuj wiersz INFO+2)
@934=Tylko wiersz 4
N140G4FR10
@940(Kasuj wszystko)
N150G4FR10
@931=Koniec przykadu wywietlania wierszy
@932=Wcinij przycisk START
N160M0
N200R0=0
N210
@940
N220G4F1
@932= ------ ALARMOWANIE ------
@933= !!!!!!!!!!!
N230G4F1
N240R0=R0+1
N250HL210=R0=10
@930=Koniec przykadu
N160M30

1.7. PROGRAMOWANIE PARAMETRYCZNE.

Programowanie parametryczne pozwala na pisanie programw, w ktrych wartoci
liczbowe okrelajce dane geometryczne, technologiczne i numery funkcji mog by zastpione
zmiennymi parametrami. Parametr oznacza si liter R i wyrnikiem w postaci dwucyfrowego
numeru - Np. R39. Mona parametryzowa wszystkie wyraenia liczbowe i funkcyjne za
wyjtkiem argumentu sowa N - numeru bloku i argumentu sowa H - typu skoku. W jednym
programie lub zbiorze programw mona wykorzysta do stu parametrw: od R00 do R99.
Sowa wymiarowe mona pisa w postaci zoonych wyrae arytmetycznych i
funkcyjnych, ktrych skadnikami i argumentami s liczby i zmienne parametry Rxx.
UWAGA Jeli w POT wykorzystywane s Cykle Stae L95, L97 lub L98 to nie zaleca si
uywa w programie parametrw o numerach przewidzianych dla tych cykli.
Parametry te mieszcz si w zakresie od R20 do R32.
1.7.1. WARTO LICZBOWA PARAMETRU R.

Kademu parametrowi mona przyporzdkowa warto liczbow przy pomocy operacji
podstawienia parametru.
PRZYKAD: %MPF987
N10 ...................................................
.........................................................
N110 R10=100 R33=13.13 R51=120 R50=600
N120 L222 P1
.........................................................
N500 M30
%SPF222
N300 T200 M6
N310 SR50 M3 ( S - 600 obr/min )
N320 G0 XR10
N330 G1 G42 XR33 ZR33 FR51
......................................
N400 M17
W podanym przykadzie operacj podstawienia wykonano w bloku N110 programu

%MPF987. Znak = umieszczony po numerze parametru, a przed wartoci liczbow
oznacza wykonanie podstawienia.

W podprogramie %SPF222 w blokach N310, N320 i N330 wykorzystano parametry R

do nadania wartoci liczbowych sowom: S, X, Z, F.
I tak: sowu S nadano warto rwn: 600 (obr./min} blok N310

sowu X nadano warto rwn: 100 ( mm ) blok N320
sowu X nadano warto rwn: 13.13 ( mm ) blok N330
sowu Z nadano warto rwn: 13.13 ( mm ) blok N330
sowu F nadano warto rwn: 120 ( mm/min ) blok N330
Zakresy liczb okrelonych przez parametry R:
# Zakres liczb okrelajcych poszczeglne sowa w bloku wyznacza format bloku - patrz rozdz.
1.3.
# Zakres liczb, na ktrych mog by wykonywane operacje arytmetyczne i funkcyjne wynosi:

od 99999999.9 do 99999999.9

1.7.2. OPERACJE ARYTMETYCZNE.
Parametry mona okrela za pomoc wyrae z uyciem operatorw arytmetycznych,

ktrych argumentami mog by liczby i/lub parametry i/lub funkcje matematyczne. Tabela
dostpnych funkcji matematycznych - patrz rozdz. 1.7.3.
Mona je take okrela za pomoc zoonych wyrae z uyciem nawiasw
okrgych ( , ) patrz rozdz. 1.7.4.
Moliwe jest zastosowanie nastpujcych operatorw arytmetycznych:
DODAWANIE + np. R3 = R1 + R2,

ODEJMOWANIE np. R3 = R1 R2,
MNOENIE * np. R3 = R1 * R2,
DZIELENIE / np. R3 = R2 / R1,
PODSTAWIENIE = np. R5 = R7 lub R1 = 1.23,
ZMIANA ZNAKU np. R1 = R1,
odpowiada operacji: ( R1 : = R1 ).
Argumentem moe by ten sam parametr, ktry stanowi wynik wykonywanej operacji
(tak jest w przypadku w/w operacji: ZMIANY ZNAKU). S to przypadki zmiany wartoci
parametru. I tak np. moliwe s operacje:
R3 = R3 + R1 odpowiada operacji: ( R3 : = R3 + R1 )
R3 = R3 * R1 - " - ( R3 : = R3 * R1 )
R3 = R3 / 2 - " - ( R3 : = R3 / 2 )
Opisane wyej operacje mog by pisane w treci bloku, a ich wynik moe by
wykorzystany w dalszej czci programu lub te mog by pisane bezporednio po literze
adresowej i w ten sposb okrelane s bezporednio dane geometryczne, technologiczne i
numery funkcji.
PRZYKAD 1 PRZYKAD 2
........................... ......................
N10 R1=30 R2=R1+50 R3=R1+R2 N10 R1=30
........................... ......................
N90 G1 XR1 ZR2 F500 N90 G1 XR1 ZR1+50 F500
N91 ZR3 N91 Z2*R1+50
.......................... ......................
N98 XR1 ZR2 N98 XR1 ZR150 F500
N99 Z3 N99 Z2*R150
........................... ......................
UWAGA: W jednym bloku programu mona zdefiniowa maksymalnie pi

parametrw. Dotyczy to zarwno prostego podstawienia jak rwnie zoonego
wyraenia funkcyjnego. Jeli zachodzi potrzeba zdefiniowania wikszej liczby
parametrw to naley wykona t operacj w kilku blokach programu.

1.7.3. FUNKCJE MATEMATYCZNE.

Parametry mog by okrelone jako wynik dziaania funkcji matematycznych.
NAZWA FUNKCJI ZAPIS FUNKCJI UWAGI
1. PIERWIASTEK KWADRATOWY (ARG.) @1 R1 lub SQRT R1 R1 >= 0
2. SINUS (ARG.) @2 R2 lub SIN R2 arg w rad.
3. COSINUS (ARG.) @3 R2 lub COS R2 -"-
4. TANGENS (ARG.) @4 R2 lub TAN R2 -"-
5. LOGARYTM DZIESITNY (ARG.) @5 R3 lub LOG R3 R3 > 0
6. LOGARYTM NATURALNY (ARG.) @6 R3 lub LN R3 -"-
7. FUNKCJA WYKADNICZA e do potgi (ARG.) @7 R4 lub EXP R4
8. ARCUS SINUS (ARG.) @8 R5 lub ASIN R5 wynik w rad.
9. ARCUS COSINUS (ARG.) @9 R5 lub ACOS R5 -"-
10.ARCUS TANGENS (ARG.) @10 R5 lub ATAN R5 -"-
11.SINUS HIPERBOLICZNY (ARG.) @11 R5 lub SINH R5
12.COSINUS HIPERBOLICZNY (ARG.) @12 R5 lub COSH R5
13.TANGENS HIPERBOLICZNY (ARG.) @13 R5 lub TANH R5
14.WARTO BEZWZGLDNA (ARG.) @14 R6 lub FABS R6
15.WARTO CAKOWITA-WIKSZA (ARG.)

tzn. min. liczba cakowita >=(ARG.) @15 R7 lub CEIL R7
16.WARTO CAKOWITA-MNIEJSZA (ARG.)

tzn. maks. liczba cakowita <=(ARG.) @16 R7 lub FLR R7
17.LICZBA " PI " ( 3.14159 ..... ) @0 lub PI
Parametry od R1 do R7, podane w tabeli, to przykadowe Argumenty Funkcji.

W oglnym przypadku Argumentami Funkcji mog by:
Dowolne wyraenia zawierajce operatory arytmetyczne i funkcje,
ktrych argumentami s liczby i parametry.
UWAGA: Argumenty od symbolu funkcji naley oddzieli spacj lub naley je

zapisa wewntrz nawiasw np. R10 = SQRT(1+R5+TAN(PI))

1.7.4. OBLICZANIE WYRAE ZOONYCH.

Obowizuje powszechnie przyjta konwencja obliczania wartoci wyrae zoonych,
ktre zawieraj wiele operatorw arytmetycznych, funkcji matematycznych i argumentw.
Dotyczy to kolejnoci wykonywania dziaa i sposobu stosowania nawiasw.
Przykad: R99 = R88 R77 + R66 * R55 / R44 R33

jest rwnowane:
R99 = R88 R77 + (R66 * R55 / R44) R33
W powyszym przykadzie zastosowanie nawiasw nie jest konieczne. Przy bardziej

zoonych wyraeniach s one niezbdne.
PRZYKAD SPARAMETRYZOWANEGO PROGRAMU: %MPF174 - Rys. 1.1.
Tekst programu %MPF174 (i wywoywanego podprogramu %SPF222) moe by

czciowo niezrozumiay. Zawiera, bowiem struktury, ktre bd opisane w dalszej
czci instrukcji. W tym przypadku proponuje si aby dokadna analiza tekstu zostaa
przeprowadzona po zapoznania si z caoci instrukcji programowania.
Program %MPF174 opisuje obrbk waka o promieniu R61 i dugoci R60 z

wytoczonymi dwoma "wciciami". Wcicia te maj przekrj trjkta rwnoramiennego o
podstawach odpowiednio: dL1 i dL2 oraz ktach przeciwlegych podstawom odpowiednio: B1 i
B2.
Przyjte wartoci parametrw:
- dugo waka: R60 = 90

- promie waka: R61 = 35
- podstawy dL1/dL2: R30 = 20 ( dla dL1 )
R30 = 30 ( dla dL2 )
- kt rozwarcia B1/B2: R99 = 2*PI/3 ( dla dL1 )

R99 = 98*PI/180 ( dla dL2 )
- odleg. wcicia "dL1"
od czoa waka: R8 = 50
- odleg. wcicia "dL2"
od czoa waka: R7 = 15
- gboko zbieranej
warstwy: R12 = 1.5 ( dla dL1 )
R12 = 2 ( dla dL2 )

Rys. 1.1 %MPF174 - Przykad programowania parametrycznego.

TEKST PROGRAMU:
%MPF174
N90 R60=90 R61=35 R7=15 R8=15 R30=20
N100 G90 G0 D201 XR61 ZR20
N105 S500 M3
N110 G95 G0 Z-R60 F5.5
N120 G0 XR61+10
N125 Z(R7+R30/2)
N126 XR61+2
N130 G1 XR61 F.5
N135 R11=0 R15=0 R99=2*PI/3 R25=TAN(R99/2)
N136 R12=1.5 R20=R12*R25
N140 L222
N145 R30=30
N150 G90 G0 XR61+10
N160 Z(R8+R30/2)
N161 XR61+2
N170 G1 XR61 F.5
N180 R11=0 R15=0 R99=98*@0/180 R25=TAN(R99/2) (@0 --> PI)
N181 R12=2 R20=R12*R25
N200 L222
N390 R99=2*PI/3 R30=20
N395 R26=1/TAN(R99/2) R19=R26*R30/2
N400 G90 G0 D02 XR61+10
N410 Z20 S500 F.5
N420 G1 G42 XR61 Z1
N430 ZR7
N450 X(R61R19) Z(R7+R302)
N460 XR61 Z(R7+R30)
N500 R99=98*PI/180 R30=30
N505 R26=1/TAN(R99/2) R19=R26*R30/2
N510 G0 ZR8
N520 G1 XR61R19 Z(R8+R30/2)
N530 XR61 Z(R8+R30)
N540 ZR60
N550 G0 XR61+10
N560 G40 Z20
N570 M30
TEKST PODPROGRAMU:
%SPF222
N200 R11=R11+R12 R15=R15+R20 R31=R30/2
N220 G91 G1 ZR20 F500
N230 XR11 ZR15
N240 XR11 ZR15
N250 R11=R11+R12 R15=R15+R20
N260 H2+230=R15=R31
N270 G0 Z2*(R15R200.2)

KOMENTARZ.
Po wstpnym wyrwnaniu powierzchni waka (blok N110) nastpuje doprowadzenie

narzdzia do rodka symetrii pierwszego wcicia (bloki: N125 i N130 ). Podstawienie
parametrw wykonywane jest w blokach: N135 i N136. Nastpnie w bloku N135 wywoywany
jest podprogram SPF222.
Podprogram SPF222 opisuje zbieranie kolejnych warstw - patrz Rys. 1.1 B i Rys. 1.1 D.
Przyrost zagbienia midzy kolejnymi warstwami jest stay i okrelony przez parametr R12. W
trakcie wykonywania podprogramu sterowane s ruchy robocze narzdzia wzdu bokw
trjktw rwnoramiennych, w ktrych wsprzdne wierzchokw okrelone s przez
parametry R11 i R15. Po kadorazowym dojciu noa do powierzchni walcowej liczone s nowe
pary wsprzdnych R11 i R15, wprowadzajc kolejne zagbienia noa o warto R12 ( blok
N250 ). Jeli policzone wymiary s mniejsze od kocowych - wykonywany jest kolejny cykl
toczenia. Jeli natomiast przekroczony by zosta wymiar kocowy to nastpuje wyjcie z cyklu -
skok do bloku N330 i powrt do programu gwnego.
Po zgrubnym toczeniu pierwszego " wcicia " nastpuje podstawienie nowych wartoci
parametrw i doprowadzenie narzdzia do rodka symetrii drugiego "wcicia" (bloki od N145
do N181), a nastpnie ponowne wywoanie podprogramu SPF222. Po wykonaniu podprogramu
nastpuje ponowny powrt do programu gwnego. Nastpuje teraz toczenie kocowe ( od bloku
N390). Wczone zostaj odpowiednie obroty wrzeciona S i posuw synchroniczny F, a take
zostaje wprowadzona kompensacja promienia ostrza noa G42 (blok N420). Wykonywane jest
toczenie kocowe na podany wymiar. Tor rodka krzywizny ostrza noa pokazano na
Rys. 1.1 C.

1.8. ROZGAZIENIA PROGRAMU (SKOKI).

Rozkazy rozgazienia ( skoki ) umoliwiaj zmian kolejnoci wykonania blokw
programu.
List instrukcji tworz:
jedna instrukcja bezwarunkowa

sze instrukcji warunkowych
Warunkiem wykonania instrukcji skoku jest wynik porwnania dwch argumentw,

ktrym tu nadano posta parametrw: R1 i R2.
Wykaz Instrukcji:
H0 lub HU skok bezwarunkowy
H1 lub HE skok przy spenionym warunku R1=R2

tzn. R1 rwne R2
H2 lub HGE skok przy spenionym warunku R1 R2

tzn. R1 wiksze lub rwne R2
H3 lub HG skok przy spenionym warunku R1>R2

tzn. R1 wiksze od R2
H4 lub HLE skok przy spenionym warunku R1 R2

tzn. R1 mniejsze lub rwne R2
H5 lub HL skok przy spenionym warunku R1<R2

tzn. R1 mniejsze od R2
H6 lub HNE skok przy spenionym warunku R1 R2

tzn. R1 rne od R2
Format Instrukcji
H1 + 120 = R1 = R2

Drugi argument skoku
Pierwszy argument skoku
Adres bezwzgldny skoku
Kierunek skoku ( + lub )
Symbol skoku i typ warunku

Opis instrukcji
Symbol skoku i typ warunku. Po literze H stanowicej symbol skoku naley wpisa
cyfr lub litery zgodnie z Wykazem Instrukcji okrelajce typ warunku.
Kierunek skoku. Znak + lub okrela kierunek szukania docelowego bloku.
Znak + kieruje operacj szukania w stron koca programu, znak w stron pocztku
programu.
Adres bezwzgldny skoku: maksimum pi cyfr dziesitnych.
Separator. Dane naley rozdziela separatorem, ktrym jest znak: = .
Argumenty. W powyszych przykadach pierwszym argumentem skoku jest parametr

R1, a drugim argumentem skoku parametr R2.
W oglnym przypadku argumentami skoku mog by:
dowolne wyraenia zoone z operatorw arytmetycznych,
funkcyjnych i argumentw, ktrymi mog by liczby i parametry.
Instrukcja skoku moe by deklarowana jako jedyne sowo w bloku lub jedno ze sw
bloku. W tym przypadku instrukcj skoku naley deklarowa jako ostatnie sowo
bloku.
PRZYKAD SKOKU BEZWARUNKOWEGO " w przd "

..........................
N100 .. H0+305
..........................
N305 .................
..........................
PRZYKAD SKOKU BEZWARUNKOWEGO " wstecz "

N20 ...................
...........................
N120..................
...........................
N300 ..... H020
...........................
PRZYKAD SKOKU WARUNKOWEGO " w przd "

N10 ...................
...........................
N100 H2+300 = R1 = R2
N120.................. Gdy R1 >= R2 to
........................... wykonuje si skok
N290 ................. do bloku nr 300
N300..................

2. OSIE STEROWANIA.
Ukad sterowania PRONUM 630 T pozwala sterowa:
dwie osie liniowe Z i X,
wrzeciono,
Kierunki i zwroty osi Z i X okrelaj normy: PN-M-55251 i ISO 841.
Kierunek osi Z jest rwnolegy do osi wrzeciona. Za dodatni przyjmuje si zwrot osi Z,
dla ktrego zwiksza si odlego midzy narzdziem i przedmiotem obrabianym. W
przypadku tokarki uchwytowej zwrot dodatni skierowany jest " od uchwytu ".
Kierunek osi X jest promieniowy w stosunku do przedmiotu. Za dodatni przyjmuje si

zwrot osi X, dla ktrego narzdzie zamocowane w gwnym imaku noowym ( lub gowicy
rewolwerowej ) wycofuje si od osi obrabianego przedmiotu. Zwrot w osi X zaleny jest od
konstrukcji tokarki.
Mona tu wyrni trzy przypadki:
Tokarka umoliwiajca obrbk " za osi wrzeciona "
Kierunki i zwroty osi Z i X dla tego przypadku pokazano na Rys. 3.1 A (rozdz.3.3). Zwrot
dodatni osi X na rysunku zosta skierowany do gry. Pojcie obrbki "za osi" i
skierowanie osi X do gry na rysunkach bdzie stosowane w dalszej czci instrukcji.
Opis i rysunki dostosowano do tego jak widzi obrbk operator tokarki patrzc na
obrabiany przedmiot.
Tokarka umoliwiajca obrbk " przed osi wrzeciona "
Kierunki i zwroty osi Z i X dla tego przypadku pokazano na Rys. 3.1 B (rozdz. 3.3). Zwrot
dodatni osi X na rysunku zosta skierowany do dou. Pojcie obrbki "przed osi" i
skierowanie osi X do dou na rysunkach bdzie stosowane w dalszej czci instrukcji.
Podobnie jak w poprzednim przypadku opis i rysunki dostosowano do tego jak widzi
obrbk operator tokarki patrzc na obrabiany przedmiot.
Tokarka umoliwiajca obrbk " zarwno za jak i przed osi wrzeciona "
W tym przypadku, jeden ze zwrotw musi by wybrany jako zwrot dodatni. Zgodnie z
norm powinien to by zwrot wyznaczony przez imak noowy (lub gowic rewolwerow)
przyjty za gwny. Mona w tym przypadku mwi, e tokarka ma dodatni zwrot w osi X
"tak jak tokarka do obrbki za osi" lub "tak jak tokarka do obrbki przed osi".
Dla obu osi tokarki X i Z dodatni zwrot jest wybierany na stae. Okrelaj go
parametry maszynowe.
Osie wsprzdnych X i Z wyznaczaj paszczyzn obrbki ZX. Przy definiowaniu

niektrych funkcji ukadu sterowania istotny jest zwrot patrzenia na paszczyzn obrbki.
Mona zdefiniowa umownie trzeci, nieistniejc o wsprzdnych, ktra utworzy z osiami
X i Z prawoskrtny ukad wsprzdnych (patrz norma ISO 841). Pen zgodno z normami

2. Osie sterowania.
uzyskamy patrzc na paszczyzn ZX w ujemnym kierunku tej trzeciej umownie

zdefiniowanej osi.
Dla obrbki "za osi" zwrot patrzenia na paszczyzn ZX jest naturalny, tzn. od
operatora maszyny w kierunku obrabianego przedmiotu. Dla obrbki "przed osi" zwrot ten
jest przeciwny.
Zwrot patrzenia na paszczyzn ZX jest istotny wtedy, gdy podana jest zgodna z
normami interpretacja nastpujcych funkcji:
G2 uk okrgu w kierunku zgodnym z ruchem wskazwek zegara CW,

G3 uk okrgu w kierunku przeciwnym do ruchu wskazwek zegara CCW,
G41 tor rodka krzywizny ostrza noa na lewo od konturu,
G42 tor rodka krzywizny ostrza noa na prawo od konturu,
oraz
przy okrelaniu kierunku ostrza noa parametr P1 korektora narzdzia.
W dalszej czci instrukcji pokazano na rysunkach interpretacj wyej wymienionych

funkcji dla obu przypadkw, tzn. dla obrbki "za osi" i dla obrbki "przed osi". Dla
kadego z tych przypadkw rysunki pokazuj widok naturalny, tzn. od operatora tokarki w
kierunku obrabianego przedmiotu.
Interpretacj funkcji G2 i G3 pokazano w rozdz. 3.4.3 na Rys. 3.6 i Rys. 3.7.

Interpretacj funkcji G41 i G42 pokazano w rozdz. 3.8.2 na Rys. 3.23.
Definicj kierunku ostrza noa pokazano w rozdz. 3.8.4 na Rys. 3.26.
Podobnie jak na Rys. 3.1 przyjto zwrot osi X dla obrbki "za osi" do gry, a dla
obrbki "przed osi" do dou.

3. FUNKCJE PRZYGOTOWAWCZE G.
3.1. WPROWADZENIE.
Funkcje przygotowawcze G okrelaj istotne cechy geometrii toru obrbki ( poza
wymiarami okrelonymi przez sowa X, Z i D ), oraz pewien wybrany zakres informacji
technologicznych ( pozostae informacje technologiczne okrelaj funkcje M, S, T i E ).
Za ich porednictwem mona okreli midzy innymi:
ksztat toru,
sposb wykonania ruchu np. typ posuwu,
metod wymiarowania przesuni,
rodzaj korekcji toru,
sposb zmiany ukadu wsprzdnych,
a ponadto:
wykona cykle stae,
wczy odmierzane opnienie,
podj wiele innych decyzji dotyczcych wykonania procesu sterowania.
Ukad sterowania PRONUM wyrnia dwa typy funkcji G, a mianowicie:
Funkcje Gxx (dwucyfrowe) zgodnie ze standardem ISO,
Funkcje Gxxx (trzycyfrowe) funkcje specjalne stanowice specyfik ukadw

sterowania PRONUM.
Funkcje G podzielone zostay na grupy (patrz skrcona informacja dla uytkownika -

strona D2). Podziaem tym objto rwnie funkcje pojedyncze nie tworzce grup. Wyrniono
tylko jedn tak funkcj: G4 . Wszystkie pozostae funkcje tworz grupy wieloskadnikowe.
Niektre grupy skadaj si z tzw. funkcji modalnych. Funkcj modaln nazywa si

funkcj, ktra raz zadeklarowana w bloku zachowuje swoj aktywno rwnie w blokach
nastpnych, a do momentu zadeklarowania innej funkcji modalnej z tej samej grupy. Funkcje
modalne nie musz by zatem deklarowane w kadym bloku, a musi by deklarowana wycznie
ich zmiana.
W kadej grupie funkcji modalnych wyrniona jest jedna funkcja, ktra ustawiana jest
w stan aktywny po wczeniu ukadu sterowania lub po operacji zerowania. Funkcje te
wyrniono dodatkowym znakiem umieszczanym po symbolu funkcji.
Wszystkie funkcje niemodalne aktywne s tylko w bloku, w ktrym zostay

zadeklarowane.

3. Funkcje przygotowawcze G.
3.2. FUNKCJE SYSTEMU MIAR G70/G71.

Grupa ta skada si z dwch funkcji modalnych:
G71 wszystkie dane wymiarowe i sowo F okrelone s odpowiednio w

milimetrach lub mm/min ( w systemie metrycznym ).
G70 wszystkie dane wymiarowe i sowo F okrelone s odpowiednio w
calach lub cal/min ( w systemie calowym).
Po wczeniu lub zerowaniu ukadu sterowania aktywna jest Funkcja G71. ( Fakt ten
wyrniono symbolem: ).
W przypadku uycia w programie wymiarowania calowego naley w pierwszym bloku

programu zadeklarowa funkcj G70. Naley pamita o rnicy formatu informacji dla kadej
z w/w funkcji - patrz rozdz. 1.3. W przypadku wymiarowania calowego naley stosowa
programowanie absolutne G90 (patrz rozdz. 3.3) Programowanie we wsprzdnych
przyrostowych G91 dopuszcza si jedynie w szczeglnie uzasadnionych przypadkach. T
moliwo naley sprowadzi do niezbdnego minimum.
3.3. FUNKCJE WYMIAROWANIA WSPRZDNYCH - G90/G91.

W skad tej grupy wchodz dwie funkcje modalne okrelajce sposb wymiarowania
wsprzdnych odcinka prostej lub uku okrgu.
G90 programowanie absolutne,

G91 programowanie przyrostowe.
Po wczeniu lub zerowaniu ukadu sterowania aktywna jest funkcja G90.
Sposoby wymiarowania rni si od siebie wyborem ukadu odniesienia, wzgldem

ktrego wymiarowany jest odcinek toru programowany w danym bloku.
PROGRAMOWANIE ABSOLUTNE G90.
W przypadku programowania absolutnego odcinki toru, a cilej, punkty kocowe

odcinkw toru s okrelane wzgldem aktualnego ukadu wsprzdnych programu. Pocztek
tego ukadu wsprzdnych nazywany bdzie Baz lub Zerem Programu - patrz rozdz. 3.6.
Uyto okrelenia " aktualnego ukadu wsprzdnych ", gdy ukad wsprzdnych moe by
przesuwany ( funkcja G92 ) w trakcie programu.
PRZYKAD PROGRAMOWANIA ABSOLUTNEGO :
Przykad odnosi si do fragmentu konturu przedmiotu przedstawionego na Rys. 3.1.

Cz A odnosi si do przypadku tokarki do obrbki "za osi wrzeciona", natomiast cz B
do tokarki do obrbki " przed osi wrzeciona ".

Na Rys. 3.1 oznaczono:

O1 ( O2 ) Pocztek ukadu wsprzdnych maszynowych.
ZP (zero programu) Pocztek ukadu wsprzdnych programu.
PP (punkt pocztkowy) Punkt, od ktrego rozpoczyna si ruch.
.............................
N300 G90 G1 Z30
N302 X50 Z60
N304 Z120
N306 X30 Z150
N308 Z180
.............................
PROGRAMOWANIE PRZYROSTOWE - G91.
W przypadku programowania przyrostowego odcinki toru, a cilej punkty kocowe

odcinkw toru okrelane s wzgldem ukadu wsprzdnych, ktrego pocztek pokrywa si z
pocztkiem tego odcinka. Ukad wsprzdnych przesuwany jest w trakcie programu tak, e jego
pocztek pokrywa si z pocztkiem programowanego odcinka.
PRZYKAD PROGRAMOWANIA PRZYROSTOWEGO:
Przykad odnosi si do fragmentu konturu przedmiotu przedstawionego na Rys. 3.1

N300 G91 G1 Z30
N302 X20 Z30
N304 Z60
N306 X20 Z30
N308 Z30
............................
UWAGA: Wymiary w osi X mog by okrelane jako promie lub rednica obrabianego
przedmiotu. Zalecanym jednak i czciej stosowanym sposobem wymiarowania jest
wymiarowanie promienia. Sposb wymiarowania okrelony jest poprzez Parametry
Maszynowe - patrz INSTRUKCJA INSTALACJI PRONUM 630T. Wymiarowanie rednicy
dotyczy tylko programowania absolutnego - G90. Jeli nawet w parametrach maszynowych
ustawiony zostanie sposb " programowanie rednicy ", to i tak w przypadku programowania
przyrostowego G91 liczba zapisana pod adresem X okrela bdzie zmian promienia. W
przypadku wymiarowania rednicy Zero Programu dla osi X musi lee na osi wrzeciona.
Przykad programowania rednicy Rys. 3.1

N300 G90 G1 Z30
N302 X100 Z60
N304 Z120
N306 X60 Z150
N308 Z180

Rys. 3.1 Przykad programowania G90/G91

3.4. FUNKCJE KSZTATU TORU I RODZAJU POSUWU.
(G0, G1, G2, G3, G10, G11, G33, G34, G35).
Funkcje tej grupy okrelaj ksztat kolejnych odcinkw toru i rodzaj posuwu. Grup
tworzy dziewi funkcji modalnych, ktre mona dodatkowo podzieli na cztery nastpujce
podgrupy:
Funkcje programujce ruch wzdu odcinkw linii prostej

( funkcje interpolacji liniowej )
G0 i G10 szybki ruch ustawczy

G1 i G11 ruch roboczy, posuw F5
Funkcje programujce ruch roboczy wzdu ukw okrgu

( funkcje interpolacji koowej )
G2 kierunek uku okrgu zgodny z ruchem wskazwek zegara CW

Rys. 3.6 i Rys. 3.7,
G3 kierunek uku okrgu przeciwny do ruchu wskazwek zegara CCW
Rys. 3.6 i Rys. 3.7.
Funkcje gwintowania synchronicznego
G33 gwintowanie ze staym skokiem

G34 gwintowanie ze skokiem narastajcym
G35 gwintowanie ze skokiem malejcym
Po wczeniu lub zerowaniu ukadu sterowania aktywna jest funkcja G1.
ZASADY SKRCONEGO ZAPISU WSPRZDNYCH.
W blokach programujcych ruch mona stosowa zapis skrcony zgodnie z

nastpujcymi zasadami:
nie wymaga si programowania parametrw IK przyjmujcych wartoci zerowe (dotyczy

to programowania przyrostowego - G91 i absolutnego - G90),
w przypadku programowania przyrostowego wsprzdne XZ przyjmujce wartoci

zerowe mog by pominite,
w przypadku programowania absolutnego mona pomin wsprzdne XZ, ktre nie

zmieniaj wartoci w odniesieniu do blokw poprzednich.
Zaprogramowana prdko F jest pamitana w kolejnych blokach. Programuje si j

tylko wtedy, gdy wymagana jest zmiana prdkoci. Funkcje ruchu ustawczego G0 i G10 nie
wpywaj na prdko F. " Blok zawierajcy G1" programowany po "bloku zawierajcym G0"
nie wymaga deklaracji prdkoci F jeli zostaa ona ju poprzednio zaprogramowana.

3.4. Funkcje ksztatu toru i rodzaju posuwu.
3.4.1. FUNKCJE RUCHU USTAWCZEGO - G0/G10.

Programowanie tych funkcji wymaga podania wsprzdnych wektora przesunicia
(przypadek G0, G91) lub wsprzdnych punktu kocowego (przypadek G0, G90 lub G10 ).
Obie funkcje G0 i G10 wywouj ruch wzdu odcinka prostej. Prdko ruchu dobierana jest
na podstawie nachylenia odcinka prostej i parametrw maszynowych prdko
maksymalna dla zaprogramowanych osi. Prdko posuwu nie jest programowana w treci
bloku.
Ruch ustawczy wykonywany jest z rozpdzaniem na pocztku i hamowaniem na kocu

odcinka ze staym, zapisanym w parametrach maszynowych przyspieszeniem / opnieniem
(patrz Instrukcja Instalacji, Karta parametrw maszynowych poz. 30 - Przyspieszenie w AUTO).
Funkcje G0 i G10 definiowane s w prostoktnym ukadzie wsprzdnych XZ.
PROGRAMOWANIE FUNKCJI G0
FORMAT: N5 G0 X+43 Z+43 *
Zaleca si stosowanie zapisu skrconego - patrz rozdz. 3.4
Przypadek wymiarowania przyrostowego G91
W bloku podaje si skadowe wektora przesunicia: X Z (patrz Rys. 3.2). Ukad

wsprzdnych zwizany z pocztkiem tego wektora .
Przykad bloku programu : N100 G0 G91 X35 Z25
Przypadek wymiarowania absolutnego G90
W bloku podaje si wsprzdne punktu kocowego odcinka linii prostej odniesione do

aktualnego ukadu wsprzdnych programu (patrz Rys. 3.3). Pocztek ukadu
wsprzdnych zaznaczono na Rys. 3.3 jako punkt ZP.
Przykad bloku programu : N110 G0 G90 X50 Z80
W obu omwionych przypadkach wsprzdne X, Z mog by programowane zgodnie z

podanym formatem w zakresie:
od 9999.999 do 9999.999 mm lub od 389.9999 do 389.9999 cala

z rozdzielczoci 0.001 mm z rozdzielczoci 0.0001 cala

Rys. 3.2 Odcinek prostej G0 - wymiarowanie przyrostowe
Rys. 3.3 Odcinek prostej G0 - wymiarowanie absolutne

PROGRAMOWANIE FUNKCJI G10
FORMAT:
N5 G10 Z+43 X+43 Q43 A35 *
Zaleca si stosowanie zapisu skrconego - patrz rozdz.3.4
Przypadek wymiarowania absolutnego G90 - patrz Rys. 3.4.
W bloku programu naley poda nastpujce dane:
Wsprzdne bieguna B i to w cile okrelonym porzdku. Przyjto, e pierwsza podana

w bloku wsprzdna Z lub X wyznacza o biegunow, wzgldem ktrej okrelany jest
kt nachylenia wektora wodzcego.
Wsprzdne te naley okrela w odniesieniu do aktualnego ukadu wsprzdnych

programu. Jeli wsprzdne nie s podane w bloku z funkcj G10, to oznacza, e
obowizuj poprzednio zaprogramowane wartoci z ostatniego bloku, w ktrym uyto
funkcji G10 lub G11.
W tym przypadku format przyjmie posta skrcon: N5 G10 Q43 A35 *
Promie wodzcy: sowo Q43 ,
Kt nachylenia wektora wodzcego: sowo A35 .
Kt mierzony jest od osi biegunowej w stopniach. Najmniejszy przyrost kta wynosi:

0.00001 stopnia. Przyjto, e kt A >= 0 mierzony jest zgodnie ze skrtnoci
prostoktnego ukadu wsprzdnych utworzonego przez wsprzdne bieguna z
uwzgldnieniem kolejnoci, w jakiej je zapisano w bloku.
Wsprzdne X, Z mog by programowane w zakresie:

od 9999.999 do 9999.999 mm lub od 389.9999 do 389.9999 cala
Promie wodzcy Q moe by programowany w zakresie:

od 0.001 do 9999.999 mm lub 0.0001 do 389.9999 cala
Przykad bloku programu ( Rys. 3.4 )
N120 G10 G90 Z70 X40 Q50 A135
Komentarz:
Wsprzdne bieguna: Z=70 X=40,

Promie wodzcy: Q=50,
Kt: A=135 stopni,
B: Biegun,
PK: Punkt kocowy ruchu G10,
PP: Punkt pocztkowy ruchu G10.

Rys. 3.4 Programowanie odcinka prostej G10.
Przypadek wymiarowania przyrostowego G91
Inaczej interpretuje si tylko dane dotyczce wsprzdnych bieguna. Podaje si je jako

przyrosty w odniesieniu do poprzednio zaprogramowanego bieguna.
Pozostae sowa programuje si jak dla poprzedniego przypadku. Format za wyjtkiem

zmiany G90 na G91 pozostaje bez zmiany.
UWAGA: Sposb wykonania ruchu i osignicie punktu kocowego w przypadku

G10 jest identyczny jak w przypadku G0. Rnica polega jedynie na
sposobie definiowania punktu kocowego. Wynika z tego rnica
formatw zapisu danych.

3.4.2. FUNKCJE LINII PROSTEJ - G1/G11.

FORMATY:
W przypadku, gdy aktywna jest funkcja G94
N5 G1 X+43 Z+43 F5
N5 G11 Z+43 X+43 Q43 A35 F5
W przypadku, gdy aktywna jest funkcja G95
N5 G1 X+43 Z+43 F23

N5 G11 Z+43 X+43 Q43 A35 F23
Wykonanie blokw z zaprogramowanymi funkcjami G1 i G11 rni si od

poprzednio opisanych przypadkw (G0 i G10) wycznie tym, e ruch wykonywany jest z
zaprogramowan prdkoci posuwu F5 lub F23.
Prdko posuwu gdy aktywna jest G94

moe by programowana w zakresie: od 1 do 12000 mm/min
lub od 1 do 470 cal/min
z rozdzielczoci: 1 mm/min
lub 1 cal/min
Prdko posuwu gdy aktywna jest G95

moe by programowana w zakresie: od 0.001 do 40 mm/obr.
lub od .00001 do 1.55 cala/obr.
z rozdzielczoci: 0.001 mm/obr.

lub 0.0001 cal/obr.
Prdko zaprogramowana w jednym bloku zachowuje warto dla blokw nastpnych.

Programuje si wycznie zmian prdkoci.
Przykady programowania funkcji G1 zawarto w rozdz. 3.3. Podano tam przykadowe

teksty programw oraz Rys. 3.1 ilustrujcy wykonanie programw.

PRZYKAD PROGRAMOWANIA FUNKCJI G11 - Rys. 3.5.
Na Rys. 3.5 odcinki toru: P1P2, P2P3 i P3P4 s bokami szeciokta foremnego. W tym
przypadku wygodnie napisa ten fragment programu stosujc programowanie biegunowe.
Tekst programu:
%MPF50
...................................................
...................................................
N100 G0 Z200 X100
N110 G11 G90 F300 X100 Z100 Q50 A0 ( Punkt P1 )
N120 A60 ( Punkt P2 )
N130 A120 ( Punkt P3 )
N140 A180 ( Punkt P4 )
N150 G1 Z10 X100
N160 M30
Rys. 3.5 Programowanie odcinka prostej G11.

3.4.3. FUNKCJE UKU OKRGU - G2/G3.

FORMATY:
N5 G2(lub G3) X+53 Z+53 I+53 K+53 F5 (dla G94)
N5 G2(lub G3) X+53 Z+53 I+53 K+53 F23 (dla G95)
G2 kierunek uku okrgu zgodny z ruchem wskazwek zegara CW

patrz Rys. 3.6 i Rys. 3.7,
G3 kierunek uku okrgu przeciwny do ruchu wskazwek zegara CCW
patrz Rys. 3.6 i Rys. 3.7,
F5 prdko posuwu (dla G94) w mm/min:

od 1 do 12000 mm/min z rozdzielczoci 1 mm/min
lub od 1 do 470 cal/min z rozdzielczoci 1 cal/min
F23 prdko posuwu (dla G95 i G96) w mm/obr.:
od 0.001 do 40 mm/obr. z rozdzielczoci 0.001 mm/obr.
lub od .0001 do 1.55 cala/obr. z rozdzielczoci 0001 cal/obr.
Warto chwilowa prdkoci wypadkowej jest staa i rwna prdkoci zapisanej w sowie F.
I, K parametry interpolacji okrelajce wsprzdne rodka okrgu w stosunku do pocztku

uku (punkt PP na Rys. 3.8) niezalenie od sposobu wymiarowania G90/G91.
Pokazuje to Rys. 3.8 na przykadzie uku okrgu G2.
I wsprzdna rodka uku wzdu osi X
K wsprzdna rodka uku wzdu osi Z
X, Z wsprzdne koca uku (punkt PK na Rys. 3.8 odniesione do:

pocztku uku w przypadku programowania przyrostowego - funkcja G91
(podobnie jak w przypadku parametrw: I K),
aktualnego ukadu wsprzdnych programu w przypadku programowania
absolutnego - funkcja G90.
Ukad sterowania PRONUM 630 T umoliwia programowanie dowolnych ukw okrgu

o promieniu:
od 0.001 mm do 99999.999 mm lub od 0.0001 do 3899.9999 cala

w caym zakresie kta penego.
Wsprzdne X Z mog by programowane zgodnie z podanym formatem w zakresie:

od 9999.999 do 9999.999 mm (lub odpowiednio w calach)
z rozdzielczoci 0.001 mm
Parametry I K mog by programowane zgodnie z podanym formatem w zakresie: od

99999.999 do 99999.999 mm (lub odpowiednio w calach)
z rozdzielczoci 0.001 mm

Rys. 3.6 Kierunek uku okrgu w Rys. 3.7 Kierunek uku okrgu w
przypadku obrbki "za osi". przypadku obrbki "przed osi".
Rys. 3.8 uk okrgu - okrelenie parametrw IK i wsprzdnych XZ.

Przykady programowania uku okrgu
Przykad 1 ( G91 ) - Rys. 3.9

.................................
N87 G0 G90 X100 Z200
N88 G2 G91 F1200 X100 Z-100 I100
.................................
Rys. 3.9 Przykad programowania uku okrgu.
Przykad 2 ( G90 ) - Rys. 3.9
..................................
N87 G0 G90 X100 Z200
N88 G2 F1200 X200 Z100 I100
..................................

3.4.3.1. UK OKRGU OKRELONY PRZEZ PROMIE.
FORMATY:
N5 G2(lub G3) X+43 Z+43 U+53 F5 * (dla G94)

N5 G2(lub G3) X+43 Z+43 U+53 F23 * (dla G95)
Rnica w programowaniu uku okrgu polega na tym, e zamiast parametrw I K

programowany jest promie uku U poprzedzony znakiem + lub wg formatu: U+53.
Wszystkie pozostae sowa zawarte w bloku definiujce uk okrgu programowane s

identycznie jak w przypadku opisanym poprzednio (patrz rozdz. 3.4.3).
Dotyczy to: Funkcji przygotowawczych: G2, G3, G90, G91,

Wsprzdnych koca uku: X+43 Z+43,
Prdkoci posuwu: F5 lub F23
UWAGA: Warto okrelajc promie uku U naley poprzedzi znakiem + lub

wedug nastpujcej zasady:
Promie U poprzedzony jest znakiem " + " gdy kt rodkowy uku jest nie
wikszy od 180 .
Promie U poprzedzony jest znakiem " " gdy kt rodkowy uku jest wikszy
od 180 , a mniejszy od 360 .
Nie mona programowa penego uku okrgu. Jest to zreszt, w przypadku tokarki
problem czysto teoretyczny, trudny do praktycznej realizacji. Trudny do praktycznej realizacji
jest rwnie przypadek kta rodkowego wikszego od 180 .
Przykady programowania uku okrgu
Przykad 1 ( G91 ) - Rys. 3.11
.............................................
N87 G0 G90 X100 Z200
N88 G2 G91 F1200 X60 Z90 U100
..............................................
Przykad 2 ( G90 ) - Rys. 3.11
.............................................
N87 G0 G90 X100 Z200
N88 G2 F1200 X160 Z110 U100
.............................................

Rys. 3.10 uk okrgu okrelony przez promie U.
Rys. 3.11 Przykad programowania uku za porednictwem promienia U.

3.4.4. FUNKCJE GWINTOWANIA SYNCHRONICZNEGO - G33,

G34, G35.
Gwintowanie synchroniczne moe by wykonane na tokarce wyposaonej w przetwornik
obrotowo - impulsowy na wrzecionie. Przyjmuje si standardow rozdzielczo 1024 imp./obrt.
Ponadto przetwornik musi generowa " znacznik " - jeden impuls na obrt.
Proces gwintowania synchronicznego polega na zachowaniu cisej zalenoci pomidzy
prdkoci posuwu w osiach liniowych a obrotami wrzeciona.
W trakcie wykonywania operacji gwintowania zablokowane s w ukadzie sterowania

wszystkie operacje mogce spowodowa zmian obrotw wrzeciona lub prdkoci posuwu, a
mianowicie:
procentowa zmiana prdkoci obrotowej wrzeciona S,
procentowa zmiana prdkoci posuwu F,
stop posuwu,
praca " blok po bloku ".
PRONUM 630 T daje moliwo nacinania nastpujcych rodzajw gwintw:

wzdu osi wrzeciona - gwint wzduny
( tj. na powierzchniach cylindrycznych ),
wzdu tworzcej stoka - gwint stokowy,
wzdu osi prostopadej do wrzeciona - gwint paski
( tj. na powierzchniach czoowych wakw lub tarcz ),
prawoskrtnych i lewoskrtnych,
jednozwojnych i wielozwojnych,
ze staym skokiem funkcja G33,
ze zmiennym skokiem - narastajcym (funkcja G34) lub malejcym (funkcja G35).
3.4.4.1. PROGRAMOWANIE. PODSTAWOWE PARAMETRY.

DEFINICJE.
Skok gwintu moe by programowany w zakresie:

od 0.001 do 1000 mm z rozdzielczoci 0.001 mm,
od 0.0001 do 40 cali z rozdzielczoci 0.0001 cala.
Skok gwintu mierzony w osi Z programowany jest w sowie K.

Skok gwintu mierzony w osi X programowany jest w sowie I.
W przypadku gwintu na stoku programowana jest tylko jedna ( wiksza ) skadowa

skoku zgodnie z zasad:
gdy: PZ >= PX skok programowany jest w sowie K
PZ < PX skok programowany jest w sowie I
gdzie: PZ, PX - wartoci bezwzgldne przesuni w osiach Z X.
Zmiana skoku gwintu programowana jest w sowie F w zakresie:

od 0.001 do 100 mm z rozdzielczoci 0.001 mm,
od 0.0001 do 4 cali z rozdzielczoci 0.0001 cala.

Dugo gwintu programowana jest ( w zalenoci od kierunku nacinania gwintu ) pod

adresami Z i/lub X tak, jak w przypadku programowania przesuni liniowych G1. Dotyczy to
zarwno zakresu jak i znakw liczb programowanych pod adresami Z i X. Wsprzdne Z i X
mona programowa jako wartoci absolutne G90 lub przyrostowe G91.
Waciw Skrtno gwintu uzyskuje si przez dobr kierunku obrotw wrzeciona i/lub
zwrotu przesuwu suportu.
kierunek obrotw wrzeciona okrelaj funkcje pomocnicze M3 lub M4

programowane cznie z funkcj S okrelajc warto prdkoci obrotowej
wrzeciona.
M3 kierunek zgodny z ruchem wskazwek zegara (CW)

M4 kierunek przeciwny do ruchu wskazwek zegara (CCW)
zwrot przesuwu suportu okrelaj znaki liczb zaprogramowanych pod adresami Z

i/lub X.
Gwint wielozwojny uzyskuje si poprzez przesunicie kolejnych punktw startu

operacji nacinania kolejnych nitek gwintu, wzdu linii gwintu o sta warto, rwn ilorazowi
skoku gwintu przez liczb okrelajc liczb zwojw ( patrz PRZYKAD 3 ).
Uwaga: Nacinanie wszystkich nitek gwintu wielozwojnego musi by wykonane z tak

sam prdkoci obrotow S.
Przed rozpoczciem operacji gwintowania ( wcinania si noa w materia - w nitk

gwintu ) naley zapewni warunki, w ktrych osignite zostan:
stabilne obroty wrzeciona,

stabilny uchyb nadania osi liniowych obrabiarki.
W tym celu naley:
Prdko obrotow wrzeciona S i odpowiedni funkcj M3/M4 zaprogramowa w bloku

poprzedzajcym ruch szybkiego pozycjonowania do punktu startu gwintowania.
Kady odcinek toru zawierajcy funkcj G33/G34/G35 naley zaprogramowa z

uwzgldnieniem drogi dobiegu i drogi wybiegu noa do/od materiau tak, aby n
dociera do materiau po czasie nie krtszym ni 0.25 sekundy, a odejcie noa
wykonane zostao poza materiaem.
Droga dobiegu zalena jest od prdkoci obrotowej S i skoku gwintu SK. Mona j
wyznaczy z zalenoci:
droga dobiegu >= 0.0042 * S * SK

Proces nacinania kadej nitki gwintu wykonywany jest w kilku przejciach. Przy kadym
( poza ostatnim ) kolejnym przejciu nastpuje zwikszenie gbokoci wcicia. Stosowane s
dwie podstawowe metody zmiany gbokoci wcicia, a mianowicie:
metoda wcinania prostopadego do linii gwintu,

metoda wcinania po stycznej do cianki nitki gwintu
Nacinanie gwintu metod wcinania prostopadego.
Metoda ta polega na przesuwaniu punktu startu gwintowania PS, w kolejnych przejciach

wzdu jednej osi: osi X lub osi Z. W przypadku gwintu wzdunego punkt startu przesuwany
jest wzdu osi X ( patrz Rys. 3.12 ), a w przypadku gwintu paskiego wzdu osi Z ( patrz Rys.
3.16 ). Zagbianie noa w nitk gwintu, dla dwch kolejnych przej pokazuje Rys. 3.13 A. Na
rysunku tym dX1 i dX2 s kolejnymi przyrostami zagbienia noa w kierunku osi X.
Nacinanie gwintu metod wcinania po stycznej do cianki nitki gwintu.
Metoda ta polega na przesuwaniu punktu startu gwintowania PS, w kolejnych przejciach

wzdu linii rwnolegej do cianki nitki gwintu. W tym przypadku punkt startu przesuwany jest
w obu osiach jednoczenie ( patrz Rys. 3.14 ). Zagbianie si noa w nitk gwintu, dla dwch
kolejnych przej pokazuje Rys. 3.13 B. Na rysunku tym dX1 i dX2 s kolejnymi skadowymi
przyrostw zagbiania si noa w kierunku osi X, a dZ1 i dZ2 kolejnymi skadowymi
przyrostw zagbiania si noa w kierunku osi Z.
3.4.4.2. NACINANIE GWINTU O STAYM SKOKU.
Gwint o staym skoku programuje si przy pomocy funkcji przygotowawczej G33.
FORMATY:
GWINT WZDUNY (nacinany w kierunku osi wrzeciona)
N5 G33 G90 (G91) Z+43 K33
GWINT PASKI (nacinany w kierunku prostopadym do osi wrzeciona)
N5 G33 G90 (G91) X+43 I33
GWINTY NA STOKU
N5 G33 G90 (G91) Z+43 X+43 K33 gdy: PZ >= PX

N5 G33 G90 (G91) Z+43 X+43 I33 gdy: PZ < PX
gdzie: PZ, PX - wartoci bezwzgldne przesuni w osiach Z X

Rys. 3.12 Nacinanie gwintu metod wcinania prostopadego.
Rys. 3.13 Wcicie prostopade (A) i wcicie po stycznej (B).
Rys. 3.14 Nacinanie gwintu metod wcinania po stycznej.

PRZYKAD 1. Gwint wzduny. Wcinanie prostopade. Rys. 3.12.
skok gwintu: 3.1 mm

gboko gwintu: 1.9 mm
dugo gwintu: 75 mm
Programowanie absolutne (G90). Wymiary w osi X w postaci rednic.
%MPF444
(PRZYKAD GWINT. STAY SKOK PROGR. ABS.)
...............
N10 G90 M3 Sxxxx
N20 G0 X80 Z90 Ruch szybki do PP
N30 X58 Ruch szybki do PS1
N40 G33 Z15 K3.1 Pierwsze przejcie
N50 G0 X80
N60 Z90
N70 X56.2 Ruch szybki do PS2
N80 G33 Z15 K3.1 Drugie przejcie
N90 G0 X80
Ten sam przykad napisany w wersji programowania przyrostowego (G91).

%MPF445
(PRZYKAD GWINT. STAY SKOK PROGR. PRZYROST.)
...............
N110 G91 M3 S...
N120 G0 X... Z... Ruch szybki do PP
N130 X11 Ruch szybki do PS1
N150 G0 X11
N160 Z75
N170 X11.9 Ruch szybki do PS2
N190 G0 X11.9
UWAGA: Programy napisano przy zaoeniu, e gwintowanie wykonane jest w dwch

przejciach. Programy te nie uwzgldniaj przejcia wygadzajcego.
PRZYKAD 2. Gwint wzduny. Wcinanie po stycznej. Rys. 3.14.
skok gwintu: 3.1 mm

dugo gwintu: 75 mm
Programowanie absolutne (G90). Wymiary w osi X w postaci promieni.

Rys. 3.15 Nacinanie gwintu wielozwojnego ( trjzwojnego ).
%MPF446
(PRZYKAD GWINT. STAY SKOK WCINANIE PO STYCZNEJ)
N210 G90 M3 S...
N220 G0 X40 Z96.351 Ruch szybki do PP
N230 X29 Z90 Ruch szybki do PS1
N250 G0 X40
N260 Z96.351
N270 X28.1 Z89.423 Ruch szybki do PS2
N290 G0 X40
Komentarz:
Kt rozwarcia cianek gwintu: 60
Kt rozwarcia krawdzi skrawajcych noa: 60
Skadowa x wektora (PP, PS1): 11 mm
Skadowa y wektora (PP, PS1): 11*tg 30 = 6.351 mm
Skadowa x przyrostu zagbienia
w drugim przejciu: 0.9 mm
Skadowa y przyrostu zagbienia
w drugim przejciu: 0.9*tg 30 = 60.577 mm
PRZYKAD 3. Gwint trjzwojny. Wcinanie prostopade. Rys. 3.15.
skok gwintu: 6.6 mm

gboko gwintu: 2 mm
rednica waka: 32 mm
dugo gwintu: 76 mm
wymiarowanie promieniowe

%MPF448
( PRZYKAD NACINANIA GWINTU TRJZWOJNEGO )
N110 G90 M4 Sxxxx
N115 G0 X38 Z96
N120 X30.9 ruch szybki do P11
N125 G33 Z20 K6.6 pierwszy zwj, pierwsze przejcie.
N130 G0 X38
N135 Z96
N140 X30 ruch szybki do P12
N145 G33 Z20 K6.6 pierwszy zwj, drugie przejcie
N150 G0 X38
N155 Z98.2
N165 G33 Z20 K6.6 drugi zwj, pierwsze przejcie
N170 G0 X38
N175 Z98.2
N185 G33 Z20 K6.6 drugi zwj, drugie przejcie
N190 G0 X38
N195 Z100.4
N205 G33 Z20 K6.6 trzeci zwj, pierwsze przejcie
N210 G0 X38
N215 Z100.4
N225 G33 Z20 K6.6 trzeci zwj, drugie przejcie
N230 G0 X38
N235 Z96
Komentarz:
Kady zwj gwintu nacinany jest oddzielnie, poprzez dwukrotne przejcie robocze noa.
Punkt startu nacinania kadego kolejnego zwoju przesunity jest w stosunku do poprzedniego o
warto rwn ilorazowi skoku gwintu przez liczb zwojw:DZ = k/nz = 6.6 mm/3 = 2.2 mm
PRZYKAD 4. Gwint paski. Wcinanie prostopade. Rys. 3.16.

skok gwintu (I): 3 mm
dugo gwintu: 35 mm
%MPF449
( PRZYKAD NACINANIA GWINTU PASKIEGO)
N110 G90 M3 Sxxxx
N120 G0 X10 Z50 Szybki ruch do PP
N130 Z44.2 Szybki ruch do PS1
N140 G33 X45 I3 Pierwsze przejcie robocze
N150 G0 Z50 Wycofanie ruchem szybkim
N160 X10 Szybki ruch do PP
N170 Z43.5 Szybki ruch do PS2
N180 G33 X45 I3 Drugie przejcie robocze
N190 Z500 Wycofanie ruchem szybkim

Rys. 3.16 Nacinanie gwintu paskiego.
Rys. 3.17 Nacinanie gwintu na stoku.

PRZYKAD 5. Gwint na stoku. Wcinanie prostopade do osi Z. Rys. 3.17.
gwint na stoku PZ >= PX,

kt nachylenia tworzcej stoka : 12
skok gwintu w kierunku osi Z ( K ): 6 mm
pozostae wymiary okrelono na Rys. 3.17
gboko pierwszego wcicia: 1.175 mm
odlego punktu startu gwintowania
od powierzchni czoa stoka: 10 mm
Obliczenia pomocnicze:
Z(PS1) = 25 + 80 + 10 = 115 mm
X(PS1) = 20 1.175/cos 10*tg = 20 1.2 2.12 = 16.647 mm
Z(PS2) = Z(PS1) = 115 mm

X(PS2) = X(PS1) (2.15 1.175)/cos = 16.647 0.997 = 15.667 mm
Z(PK1) = 20 ( z zaoenia )
X(PK1) = X(PS1) + ( Z(PS1) Z(PK1) )*tg = 36.84 mm
Z(PK2) = Z(PK1) = 20
X(PK2) = X(PK1) 0.977 = 35.863
%MPF450
(PRZYKAD NACINANIA GWINTU NA STOKU)
........................
N110 G90 M3 Sxxxx
N120 G0 X40 Z115
N130 X16.647 (ruch szybki do PS1)
N140 G33 X36.84 Z20 K6 (pierwsze przejcie robocze)
N150 G0 X40
N160 Z115
N170 X15.667 (ruch szybki do PS2)
N180 G33 X35.863 Z20 K6 (drugie przejcie robocze)
N190 G0 G40
Uwaga:
W przypadku gdy PX >= PZ wielko skoku naley programowa przy pomocy litery I.
Przykadowy fragment programu:

.......................................
N150 G91 ......................
N160 .............................
N170 G33 X30 Z9 I2.5
.......................................

3.4.4.3. NACINANIE GWINTU O ZMIENNYM SKOKU.
Gwint o narastajcym skoku programuje si przy pomocy funkcji przygotowawczej G34.

Dla gwintu o malejcym skoku naley programowa funkcj przygotowawcz G35.
FORMATY:
GWINT WZDUNY (nacinany w kierunku osi wrzeciona)
N5 G34 (G35) G90 (G91) Z+43 K33 F23
GWINT PASKI (nacinany w kier. prostopadym do osi wrzeciona)
N5 G34 (G35) G90 (G91) X+43 I33 F23
GWINTY NA STOKU
N5 G34 (G35) G90 (G91) Z+43 X+43 K33 F23 gdy: PZ >= PX
N5 G34 (G35) G90 (G91) Z+43 X+43 I33 F23 gdy: PZ < PX
Nacinanie gwintu ze zmiennym skokiem polega na tym, e kady kolejny zwj naci-
nany jest ze skokiem, rnicym si od poprzedniego o warto zapisan pod adresem F.
Przykadowo:
Dla funkcji G34 bdzie to nastpujcy cig wartoci:
SKP, SKP+F, SKP + 2*F, SKP + 3*F, ....... ,
Dla funkcji G35: SKP, SKPF, SKP 2*F, SKP 3*F, ....... ,
Warto sowa F wyznaczana jest z zalenoci:

SKK SKP
F =
2 * d. gw.
gdzie: SKP warto pocztkowa skoku gwintu,

SKK warto kocowa skoku gwintu,
d. gw. dugo gwintu.
W przypadku nacinania gwintu na stoku zmiana skoku zaprogramowana pod F

interpretowana jest:
jako zmiana skoku K gdy PZ >= PX
jako zmiana skoku I gdy PZ < PX
Przykad bloku gwintowania ze zmiennym - narastajcym skokiem wykonanym na tworzcej

waka:
N210 G91
.......................................
N230 G34 Z39 K6 F.2
.......................................

Skok pocztkowy gwintu wynosi 6 mm Ostatni szsty zwj ma skok 7 mm.
PRZYKAD
gwint paski ( PZ < PX ) patrz Rys. 3.18
kt nachylenia tworzcej stoka : 78
gboko rowka gwintu: 0.5 mm
warto pocztkowa skoku ( I ): 2.5 mm
zmiana skoku gwintu ( F ): 0.28 mm
pozostae wymiary okrelono na Rys. 3.18
Obliczenia pomocnicze:
X(A) = Z(A) = 30 mm ( z zaoenia )
X(PS) = X(A) 2*0.5/sin (90 ) = 25.19 mm
Z(PS) = Z(A) + 0.5cos(90 ) = 30.511 mm
X(PK) = 75 mm ( z zaoenia )
Z(PK) = Z(PS) ( X(PK) X(PS) ) * tg(90 ) = 19.924
%MPF451
( GWINTOWANIE ZE SKOKIEM NARASTAJCYM)
N110 G90 M3 Sxxxx
N120 G0 X25.19 Z35 (ruch szybki do PP)
N130 Z30.511 (ruch szybki do PS)
N140 G34 X75 Z19.924 I2.5 F.28 (nacinanie gwintu)
Rys. 3.18 Gwint paski ze skokiem narastajcym.

3.5. FUNKCJE PRDKOCI POSUWU - G94/G95/G96/G97.

Sposb programowania prdkoci posuwu okrelaj cztery funkcje Gxx tworzce dwie
pary funkcji modalnych:
Para pierwsza G94 i G95

Para druga G96 i G97 ,
przy czym istnieje cisa wspzaleno midzy par drug i par pierwsz:
wywoanie funkcji G96 wymusza funkcj G95,

wywoanie funkcji G97 kasuje funkcj G96
i przywraca funkcj G94 lub G95.
FUNKCJA DZIAANIE
Pierwsza para:
G94 Wywouje programowanie prdkoci posuwu w mm/min;

Prdko posuwu programowana jest w sowie F w zakresie:
od 1 do 12000 mm/min
z rozdzielczoci 1 mm/min
(lub od 1 do 470 cal/min
z rozdzielczoci 1 cal/min)
G95 Wywouje programowanie prdkoci posuwu w mm/obrt;

Prdko posuwu programowana jest w sowie F w zakresie:
od 0.001 do 40 mm/obrt
z rozdzielczoci 0.001 mm/min
(lub od .0001 do 1.55 cal/obr
z rozdzielczoci .0001 cal/obr )
Druga para:
G96 Programowana cznie ze sowem S powoduje wczenie trybu pracy:

staa prdko skrawania;
Prdko skrawania programowana jest pod adresem S w zakresie:
od 1 do 1000 m/min
z rozdzielczoci 1 m/min
UWAGA: ten tryb pracy moe by wykonany na tokarkach z
bezstopniowym napdem gwnym.
G97 Odwouje G96, z jednoczesnym przywrceniem poprzednio

programowanej funkcji G94 lub G95 oraz poprzednio programowanej
prdkoci posuwu F.

3.5.1. STAA PRDKO SKRAWANIA.

Prdkoci skrawania (PS) nazwano prdko liniow punktu przedmiotu stykajcego
si z ostrzem noa mierzon wzgldem ostrza noa. O prdkoci tej decyduje prdko obrotowa
wrzeciona i odlego ostrza noa od osi wrzeciona, wedug zalenoci:
PS(m/min) = 2 * * r(mm) * n(obr/min) / 1000
Ukad sterowania utrzymuje sta prdko skrawania PS poprzez zmian prdkoci

obrotowej wrzeciona n w zalenoci od aktualnego promienia toczenia r .
PROGRAMOWANIE FUNKCJI G96.
W kolejnych blokach naley zaprogramowa:
Kierunek obrotw wrzeciona: M3 lub M4,

(jeli wczeniej nie by zadeklarowany)
Ograniczenie maksymalnych obrotw

wrzeciona: Nxxxxx G92 Sxxxx
Sta prdko skrawania: Nxxxxx G96 Sxxxx
Bloki programujce drog robocz narzdzia z funkcjami G1/G2/G3 i odpowiednimi

sowami wymiarowymi. Sowa programujce prdko posuwu F naley
programowa w mm/obrt. Mona programowa bloki zmieniajce ograniczenie
maksymalnych obrotw wrzeciona i sta prdko skrawania zgodnie z podanymi
wyej strukturami takich blokw.
Kasowanie trybu pracy: staa prdko skrawania nastpuje od bloku, w ktrym

zaprogramowano funkcj G97 cznie ze sowem okrelajcym now warto
prdkoci obrotowej wrzeciona: Nxxxxx G97 Sxxxx
Przywracane s ostatnio zaprogramowane funkcje G94 lub G95 oraz warto sowa F,
ktre obowizyway przed wywoaniem trybu staej prdkoci skrawania.
UWAGA: W przypadku programowania staej prdkoci skrawania PS zero

programu ZP ( patrz rozdz. 3.6) musi lee na osi wrzeciona.
PRZYKAD wywoania i kasowania trybu staej prdkoci skrawania:
N102 G1 G91 F2.5 X100

N100 M3
N101 G92 S3600 ( maks. obroty: 3600 obr/min )
N102 G96 S300 ( staa prdko skrawania: 300 m/min )
.............................
N200 G97 S500 (kasowanie staej prdkoci skrawania)

3.6. BAZY I UKADY WSPRZDNYCH.
(operacje typu "zero offset").
UWAGA: Przed przeczytaniem tego rozdziau zaleca si przeczyta Instrukcj
Obsugi PRONUM 630 T rozdz. 2.1 i rozdz. 2.3
Na Rys. 3.19 pokazano schematycznie charakterystyczne punkty tokarki i obrabianego

przedmiotu stanowice podstaw dla wyznaczenia pocztkw i wzajemnych przesuni ukadw
wsprzdnych. Odlegoci midzy tymi punktami wynikaj z konstrukcji tokarki, sposobu
mocowania przedmiotu w uchwycie oraz postaci konstrukcyjnej przedmiotu i okrelaj
przesunicie ukadu wsprzdnych programu w stosunku do wsprzdnych maszynowych.
Rys. 3.19 Punkty charakterystyczne tokarki i obrabianego przedmiotu.

3.6. Bazy i ukady wsprzdnych.
ZM Zero maszyny - pocztek ukadu wsprzdnych maszynowych.
ZP Baza Programu - Zero Programu - pocztek ukadu wsprzdnych programu.

Ukad obowizuje w caym programie obrbki lub w kolejnych jego fragmentach.
Pocztek ukadu ZP moe by przesuwany w trakcie programu przy pomocy funkcji
G54, G55 i G92. Terminy: Baza Programu i Zero Programu uywane bd zamiennie.
BS Baza Staa Maszyny - punkt okrelony we wsprzdnych maszynowych, do ktrego

przesuwany jest suport tokarki przed rozpoczciem programu obrbki. Do punktu tego
przesuwany jest rodek gowicy rewolwerowej wyznaczony przez o obrotu lub inny
punkt suportu, wzgldem ktrego okrelana jest dugo noa - patrz rozdz. 3.7.
Kompensacja dugoci noa.
Wsprzdne BS wzgldem ZM s okrelane przy pomocy parametrw

maszynowych. Przy domylnych ustawieniach tych parametrw punkt ZM pokrywa si
z punktem BS. Jeli punkt ZM znajduje si w osi obrotu przedmiotu obrabianego to
wsprzdna X punktu BS jest rwna odlegoci punktu BS od osi obrotu.
BP Baza Pomiaru Przedmiotu - wyrniony punkt (punkty) przedmiotu, do ktrego (do

ktrych) mona doprowadzi narzdzie lub sond pomiarow zamocowan w imaku
noowym w celu okrelenia pooenia przedmiotu wzgldem ZM.
XZP, ZZP Wsprzdne Bazy Programu (Zera Programu).

Wsprzdne punktu ZP wzgldem punktu ZM nazywane bd dalej Baz
Pomiarow.
Baza Pomiarowa jest wywoywana funkcj G54 i korygowana funkcj G55.
Wsprzdne te okrelane s w wyniku operacji pomiaru bazy programu w trybie
USTAW ZERO - patrz rozdz. 2.3.1 Instrukcji Obsugi PRONUM 630T i
zapisywane w pamici danych pod adresem D200 do D211. Inna metoda
pomiaru bazy programu polega na uyciu sondy pomiarowej i cykli
pomiarowych.
XBS, ZBS Wsprzdne Bazy Staej.
XK, ZK Wsprzdne koca ostrza noa.

Wsprzdne te wyznaczane s np. wzgldem osi obrotu gowicy i okrelaj
dugo noa.
Zbir funkcji okrelajcych przesunicia Bazy Programu tworz cztery funkcje:
FUNKCJA DZIAANIE
G54 Zaprogramowana cznie z adresem od D200 do D211 przesuwa ukad

wsprzdnych o wektor okrelony przez skadowe: XZP i ZZP, a
zaprogramowana ze sowami adresowymi X, Z, funkcj G0 lub G1 oraz
funkcj G90 lub G91 wywouje ruch do punktu okrelonego we
wsprzdnych zwizanych z baz programu.
G55 Zaprogramowana cznie ze sowami X Z lub dodatkowo z adresem od

D300 do D324 wywouje korekcj bazy pomiarowej.

G53 Zaprogramowana cznie z adresem od D400 do D409 i \ lub sowami

adresowymi X, Z wywouje ruch do punktu okrelonego we
wsprzdnych maszynowych.
G92 Zaprogramowana cznie ze sowami adresowymi X, Z powoduje

przesunicie bazy programu. Sposb przesunicia zaley od sposobu
wymiarowania: G91 lub G90.
Wszystkie przesunicia ukadu wsprzdnych wprowadzone przez funkcje G54, G55 i

G92 oraz korekcja dugoci narzdzia ( patrz rozdz. 3.7) s kumulowane w pamici ukadu
sterowania i odwoywane w przypadku koniecznoci korzystania ze wsprzdnych
maszynowych np. w przypadku zaprogramowania funkcji G53.
3.6.1. WYWOANIE BAZY POMIAROWEJ - FUNKCJA G54.
Wywoanie Bazy Pomiarowej nastpuje w bloku, w ktrym zaprogramowano funkcj

G54 cznie z adresem od D200 do D211. Pod adresem tym zapisany jest wektor o
skadowych: XZP, ZZP. Jest to operacja wykonywana zawsze na pocztku programu
obrbki.
W wyniku operacji: " Wywoania Bazy Pomiarowej " okrelona zostaje

wsprzdna absolutna pozycji suportu tokarki we Wsprzdnych Bazy Programu. Od
tak okrelonej pozycji mona rozpocz obrbk przedmiotu zgodnie z treci POT.
Funkcj G54 mona programowa w bloku cznie z poleceniem ruchu lub bez polecenia
ruchu. Wyjaniono to na przykadach:
PRZYKAD 1 :
N5 G54 G0 (lub G1 F5) G90 D2xx X+43 Z+43
gdzie: X, Z wsprzdne absolutne wzgldem bazy programu.
W wyniku wykonania tak zaprogramowanego bloku nastpi ruch G0 lub G1 od aktualnej

pozycji maszyny okrelonej we wsprzdnych maszynowych do pozycji okrelonej przez
wsprzdne X Z wzgldem bazy programu. Tym samym osignita zostanie cile okrelona
pozycja w stosunku do obrabianego przedmiotu.

PRZYKAD 2 :
N4 G54 D2xx
N5 G0 (lub G1 F5) G90 X+43 Z+43
W wyniku wykonania tak zaprogramowanej sekwencji blokw ruch do pozycji

okrelonej przez wsprzdne XZ wykonany zostanie dopiero w bloku N5, przy czym
wsprzdna maszyny wzgldem bazy programu okrelona zostanie w bloku N4.
Mona stosowa rwnie sposb programowania G54 pozwalajcy na wykonanie ruchu

do pozycji XZ okrelonej jak wyej w dwch blokach.
Np.
N4 G54 G0 (lub G1 F5) G90 D2xx X+43

N5 Z+43
W podanych wyej przykadach funkcj G90 mona zastpi funkcj G91. W tym
przypadku wsprzdne XZ bd wsprzdnymi przyrostowymi odniesionymi do aktualnej
pozycji maszyny. Ten sposb programowania ma ograniczony zakres zastosowa, gdy w
wyniku nie zostanie osignita pozycja w stosunku do obrabianego przedmiotu. Bdzie ona
natomiast okrelona przyrostowo w stosunku do pooenia pocztkowego maszyny.
Baza Pomiarowa moe by wywoywana wielokrotnie w trakcie wykonywania

programu zgodnie z opisanymi wyej zasadami. Kade wywoanie Bazy Pomiarowej kasuje
poprzednie przesunicia ukadu wsprzdnych wprowadzone przez funkcje: G54, G55 i G92.
Kasowanie bazy pomiarowej nastpuje poprzez zaprogramowanie sowa D0 w bloku

zgodnie z nastpujc struktur bloku::
N5 G54 D0
Tak zaprogramowany blok kasuje rwnie wszystkie przesunicia ukadu

wsprzdnych wprowadzone przez funkcje G55 i G92.

3.6.2. KOREKCJA BAZY POMIAROWEJ - FUNKCJA G55.
Korekcja Bazy Pomiarowej wykonana zostanie w bloku, w ktrym zaprogramowano

funkcj G55 cznie ze sowami adresowymi X, Z lub dodatkowo ze sowem adresowym od
D300 do D324. Korekcja wykonana zostanie tylko dla tych wsprzdnych, dla ktrych
zaprogramowano adresy X, Z. Moliwe s trzy rne sposoby dokonania korekcji. Kady z nich
programowany jest zgodnie z nastpujcymi strukturami bloku:
STRUKTURA 1
N5 G55 X+43 Z+43
W wyniku wykonania tak zaprogramowanego bloku:
Baza Pomiarowa a tym samym i aktualna Baza Programu zostanie skorygowana o

wektor, ktrego skadowe okrelaj sowa X i Z.
Wyznaczone zostan wsprzdne absolutne aktualnej pozycji maszyny wzgldem
skorygowanej bazy programu ( wykonanie bloku nie powoduje ruchu maszyny ).
STRUKTURA 2
N5 G55 G90 G0 (lub G1 F5) D3xx X+43 Z+43
Baza Pomiarowa a tym samym i Baza Programu zostanie skorygowana o wektor,

ktrego skadowe okrela sowo D3xx. Skadowe wektora maj format: +023.
Wykonany zostanie ruch G0 lub G1 do pozycji okrelonej przez wsprzdne X, Z w
stosunku do skorygowanej Bazy Programu.
Funkcj G90 mona zastpi funkcj G91 ( uwagi jak dla G54 ).
STRUKTURA 3
N5 G55 G91 G0 D3xx X0 Z0
Baza Pomiarowa a tym samym i Baza Programu zostanie skorygowana o te skadowe

wektora okrelonego przez D3xx, dla ktrych zaprogramowano sowa: X0 i/lub Z0
Wykonanie bloku nie spowoduje ruchu.

UWAGA: Korekcja bazy pomiarowej moe by wywoywana wielokrotnie w trakcie

wykonywania programu. Wektor okrelajcy korekcj odniesiony jest do
bazy pomiarowej. W przypadku wywoania korekcji zgodnie ze
STRUKTUR 1 odniesiony jest do bazy pomiarowej wywoanej funkcj
G54 i ewentualnie skorygowanej zgodnie ze STRUKTURAMI 2 lub 3. W
przypadku wywoania korekcji zgodnie ze STRUKTURAMI 2 lub 3
odniesiony jest do bazy pomiarowej wywoanej funkcj G54 i ewentualnie
skorygowanej zgodnie ze STRUKTUR 1.
Kasowanie korekcji bazy pomiarowej nastpuje poprzez zaprogramowanie sowa D0

w bloku zgodnie z formatem:
N5 G55 D0
Tak zaprogramowany blok kasuje wszystkie przesunicia ukadu wsprzdnych

wprowadzone wycznie przez funkcje G55.
3.6.3. PROGRAMOWANIE WE WSPRZDNYCH

MASZYNOWYCH - G53.
W trakcie wykonywania programu moe zaistnie konieczno wykonania ruchu do

punktu okrelonego we wsprzdnych maszynowych ( mimo i cay program wykonywany jest
w odniesieniu do ZP ) - np. w przypadku wymiany narzdzia. Operacj t mona wykona
programujc funkcj G53 zgodnie z nastpujcymi strukturami:
STRUKTURA 1
N5 G53 G0 ( lub G1 F5 ) G90 X+43 Z+43
W wyniku tak zaprogramowanego bloku wykonany zostanie ruch do pozycji X... , Z...
okrelonej we wsprzdnych maszynowych. Wykonanie nastpnego przesunicia we
wsprzdnych maszynowych wymaga ponownej deklaracji funkcji G53.
STRUKTURA 2
N5 G53 G0 ( lub G1 F5) G90 D4xx X0 Z0
W wyniku tak zaprogramowanego bloku wykonany zostanie ruch do pozycji X... , Z...
zapisanej pod adresem od D400 do 409. Ruch wykonany zostanie dla wsprzdnych, dla
ktrych zadeklarowano sowa: X0, Z0. Wykonanie nastpnego przesunicia we wsprzdnych
maszynowych wymaga ponownej deklaracji funkcji G53.

3.6.4. PRZESUNICIE BAZY PROGRAMU - G92.
Przesunicie Bazy Programu ( zmiana pocztku ukadu wsprzdnych programu

obrbki - ZP) nastpuje w bloku, w ktrym zaprogramowano funkcj G92 cznie ze sowami:
X.... Z.... .
Znaczenie liczb zapisanych pod adresami X Z zalene jest od funkcji G91 lub G90. W
przypadku G91 liczby te okrelaj bezporednio wektor przesunicia pocztku ukadu
wsprzdnych, natomiast w przypadku G90 okrelaj wsprzdne absolutne aktualnego punktu
konturu w nowym ukadzie wsprzdnych.
UWAGA: Deklaracja G91 lub G90 musi by dokonana w blokach poprzedzajcych

blok zawierajcy funkcj G92. Funkcji G91 i G90 nie mona programowa
w bloku zawierajcym funkcj G92.
Przesuwanie bazy programu umoliwia programowanie rnych fragmentw konturu

przedmiotu w rnych, wzajemnie rwnolegych ukadach wsprzdnych. Operacja ta uatwia
w istotny sposb proces opracowania programu obrbki.
Funkcja G92 programowana jest zgodnie z nastpujcymi strukturami:
STRUKTURA 1
.............................................
Nxxxxx G91 ......................
.............................................
Nxxxxx G92 X+43 Z+43
.............................................
W wyniku tak zaprogramowanego bloku:
Baza Programu zostanie przesunita o wektor, ktrego skadowe okrelaj sowa X, Z .
Sowa X, Z zostan dodane do poprzednio kumulowanych przesuni ukadu

wsprzdnych.
Wyznaczone zostan wsprzdne absolutne aktualnego punktu konturu wzgldem

nowego ( przesunitego ) ukadu wsprzdnych.
Wykonanie bloku nie spowoduje ruchu maszyny.

STRUKTURA 2
Nxxxxx G90 .....................

............................................
............................................
Nxxxxx G92 X+43 Z+43
W wyniku tak zaprogramowanego bloku:
Wsprzdne X, Z stan si nowymi wsprzdnymi absolutnymi aktualnego punktu

konturu wzgldem nowego ( przesunitego ) ukadu wsprzdnych,
Wyznaczony bdzie wektor, o jaki przesunity zostanie ukad wsprzdnych na skutek

zmiany wsprzdnych absolutnych. Wektor ten dodany zostanie do poprzednio
kumulowanych przesuni ukadu wsprzdnych.
Wykonanie bloku nie spowoduje ruchu maszyny.

3.7. KOMPENSACJA DUGOCI NOA.
Kompensacj dugoci noa nazwano operacj przesunicia bazy programu o dugo
noa. Jest to operacja typu " zero offset " (patrz rozdz.3.6), w wyniku ktrej ostrze noa
doprowadzone zostanie zawsze do tego samego punktu , niezalenie od dugoci noa.
W przypadku gdy program wykonywany jest bez kompensacji promienia noa

(parametry P1 i P6 maj wartoci zerowe - patrz nastpna strona) koniec ostrza noa K
doprowadzony zostaje do pocztku konturu - patrz Rys. 3.21.
W przypadku gdy program wykonywany jest z kompensacj promienia noa

(parametry P1 i P6 maj wartoci rne od zera) rodek krzywizny ostrza noa S
doprowadzony zostaje do punktu pocztkowego odcinka prostej stanowicej dobieg do
konturu - patrz Rys. 3.22.
N mierzony jest od wybranego punktu odniesienia PO na gowicy rewolwerowej,

ktry nie zmienia swojego pooenia we wsprzdnych maszynowych przy obrocie gowicy.
Dwa przykady wyboru takiego punktu odniesienia pokazuj Rys. 3.20 A i B (na nastpnej
stronie).
Za koniec ostrza noa K dla przypadkw od P1=1 do P1=4 ( patrz tablica

korektorw i Rys. 3.26 ) przyjmuje si punkt przecicia si prostych stycznych do krzywizny
ostrza noa i rwnolegych odpowiednio do osi X i Z, natomiast dla przypadkw od P1=5 do
P1=8 za koniec K przyjmuje si punkt styku krzywizny ostrza noa z prost rwnoleg
odpowiednio do osi X lub Z.
Kierunek ostrza noa jest wyznaczony przez wzajemne pooenie rodka krzywizny
ostrza noa S i koca ostrza noa K. W tablicy korektorw jest on zapisywany jako parametr
P1. Na Rys. 3.26 podano sposb okrelania parametru P1.
Dugo noa ( jednoczenie wielko kompensacji promienia ) okrelona jest przez

parametry zapisane w tablicy korektorw narzdzi w pamici danych pod adresami od D1 do
D99 w polach: P1 do P6 . Parametry te okrelaj wielkoci skadowych dugoci noa w
kierunku osi X i w kierunku osi Z oraz kierunek ostrza noa i promie krzywizny ostrza noa.
Tablica korektorw wykaz pl:
P1 kierunek ostrza noa - liczba od 0 do 9 ( patrz Rys. 3.26 )

P2 dugo noa LOX - skadowa w kierunku osi X ( format: +03. 3 )
P3 dugo noa LOZ - skadowa w kierunku osi Z ( format: +03. 3 )
P4 korekcja dugoci noa LOXz - skad. w kier. osi X ( format: +01. 3 )
P5 korekcja dugoci noa LOZz - skad. w kier. osi Z ( format: +01. 3 )
P6 Promie krzywizny ostrza noa ( format: +03. 3 )

3.7. Kompensacja dugoci noa.
Rys. 3.20 Dugo noa mierzona do punktu K.
Kompensacja dugoci noa w kierunku X i Z wykonana zostanie w bloku zawierajcym

sowo Dxx okrelajce now warto kompensacji oraz sowa definiujce ruch G0/G1 w
kierunku osi X i/lub Z. Sowo Dxx moe by rwnie umieszczone w jednym z blokw
poprzedzajcych blok definiujcy ruch G0/G1. Kompensacja zostanie wykonana dla obu osi w
bloku, w ktrym jeden z kierunkw ruchu zosta zadeklarowany po raz pierwszy.
Kompensacja dugoci noa wprowadzana jest addytywnie. Wielko przesunicia w

kierunku X okrela suma liczb zapisanych w polach P2 i P4. Podobnie wielko przesunicia w
kierunku Z okrela suma liczb zapisanych w polach P3 i P5.

Programowanie kompensacji dugoci noa polega na:
zadeklarowaniu w wybranym bloku programu sowa Dxx,
zaprogramowaniu w wybranym bloku ( lub blokach )

funkcji ruchu G0/G1 w kierunku X i/lub Z,
wpisaniu do tablicy korektorw narzdzi odpowiednich liczb w pola od P1 do P6.
Zakres liczb, ktre mog by wpisane:
w pole P2 i P3: 999.999

w pole P4 i P5: 9.999
Znaki liczb wpisywanych w pola P2 i P3 zalene s od kierunku i zwrotu wektora

(PO,K). Przyjto, e skadowe te s dodatnie, gdy ich zwrot jest przeciwny do zwrotu
odpowiednich osi X i Z maszyny patrz Rys. 3.19 i rozdz. 2 Osie sterowania. Zasada ta
obowizuje rwnie przy okrelaniu znakw liczb wpisywanych w pola P4 i P5.
W pole P1 wpisywana jest liczba od 1 do 9 okrelajca kierunek ostrza noa

( patrz Rys. 3.26 ).
W pole P6 wpisywana jest liczba okrelajca promie ostrza noa.
UWAGA: W przypadku gdy program ma by wykonany bez kompensacji promienia noa

(zaoono zerowy promie ostrza noa) w pola P1 i P6 naley wpisa wartoci:
P1 = 0
P6 = 0
Kasowanie kompensacji dugoci noa
Kasowanie kompensacji dugoci noa w kierunku X i Z nastpuje w bloku zawierajcym

sowo D0 ( deklaracja adresw X i/lub Z nie jest konieczna). Operacja nie wywouje ruchu.

Przykady programowania kompensacji dugoci noa.
PRZYKAD 1
.......................................
N20 G0..........................
N30 Z-250 X100 D9 .... (wprowadzenie kompensacji zgodnie z D9)
.......................................
PRZYKAD 2
.......................................
.......................................
N20 G0 D9 ...................
N30 Z-250..................... (kompensacja w kierunku Z i X zgodnie z D9)
N35 X100......................
.......................................
.......................................
N180 G0 .......................
N190 D0 ....................... (kasowanie kompensacji)
PRZYKAD 3
.......................................
.......................................
N20 G0 D9 ...................
N30 Z-250 .................... (wprowadzenie kompensacji zgodnie z D9;
....................................... P2=200, P3=100)
.......................................
N100 RD9.2=20 RD9.3=10
N110 Z-300 D9............. (wprowadzenie kompensacji zgodnie z D9 po
....................................... dokonanym podstawieniu w bloku N100;
....................................... patrz rozdz. 5 - parametry specjalne)
Sposb pomiaru dugoci noa i wprowadzanie kompensacji dugoci do pamici

danych o adresach od D1 do D99 omwiono w Instrukcji Obsugi PRONUM 630 T w
rozdziale. 2.3.2 - Pomiar dugoci narzdzia.

3.8. KOMPENSACJA PROMIENIA NOA - G40/G41/G42.
3.8.1. WPROWADZENIE.
Dosunicie noa do materiau wykonane tak, e koniec ostrza noa K zostaje
doprowadzony do pocztku konturu i program wykonany jest bez kompensacji promienia noa
moe spowodowa powstanie bdw ksztatu - patrz Rys. 3.21. Wielko powstaego bdu
zaley od promienia ostrza noa i kta nachylenia stycznej do konturu. Poprawnie wykonane
zostan tylko odcinki konturu rwnolege do osi ukadu wsprzdnych: X lub Z.
Uwaga: Na rysunkach ostrze noa bdzie przedstawiane w postaci czci uku okrgu
- wyjania to Rys. 3.26 A.
Eliminacj bdu ksztatu mona uzyska w przypadku, gdy rodek krzywizny ostrza noa
porusza si wzdu krzywej oddalonej od konturu o promie krzywizny ostrza patrz Rys. 3.22
Spenienie tego warunku wymaga wykonania operacji kompensacji promienia noa.
( Jest to pena analogia do kompensacji promienia freza stosowanej w ukadach sterowania
frezarek ).
Rys. 3.21 Wykonanie programu bez kompensacji promienia noa.

3.8. Kompensacja promienia noa - G40/G41/G42.
Rys. 3.22 Wykonanie programu z kompensacj promienia noa.
Kompensacj promienia noa nazwano operacj wyznaczania toru, po ktrym

porusza si rodek krzywizny ostrza noa (punkt S) w trakcie wykonywania programu obrbki.
Tor ten nazywany bdzie w dalszej czci rozdziau w skrcie : Torem noa. Program obrbki
okrela w tym przypadku kontur przedmiotu - zarys przedmiotu po obrbce. Tor noa odlegy
jest natomiast od konturu o promie noa i stanowi jego ekwidystant ( termin " ekwidystanta
" uywany bdzie w dalszej czci rozdziau ). Ten sposb programowania geometrii obrbki
jest najprostszy, najczciej stosowany i zalecany w wikszoci przypadkw. Nie wymaga on od
programisty wykonywania oblicze wsprzdnych toru noa. Obliczenia te wykonuje
automatycznie ukad sterowania.
Przesunicie toru noa wzgldem konturu przedmiotu wyznaczane jest na podstawie:
Funkcji przygotowawczych G41 i G42 zadeklarowanych w treci POT tworzcych

cznie z funkcj G40 grup funkcji modalnych, okrelajcych stron, po ktrej
usytuowany jest tor wzgldem konturu patrz rozdz. 3.8.2,
Wielkoci kompensacji okrelonej przez liczb wzgldn zapisan w tablicy korektorw

narzdzi w pamici danych pod adresami od D1 do D99 w polu P6 (patrz rozdz. 1.4).
Warto bezwzgldna liczby zapisanej w polu P6 rwna jest promieniowi krzywizny
ostrza noa.

3.8.2. OKRELENIA I DEFINICJE.
STRONA TORU: Tor rodka ostrza noa moe by usytuowany po LEWEJ lub po
PRAWEJ stronie konturu patrzc zgodnie ze zwrotem ruchu narzdzia.
Stron toru wzgldem konturu okrelaj funkcje G41 i G42. Przy
okrelaniu strony toru naley zachowa zasad patrzenia na paszczyzn
ZX opisan w rozdz. 2.
FUNKCJA DZIAANIE
G41 Aktywno funkcji oznacza, e tor noa znajduje si po lewej

stronie konturu.
Obrbka typu: " za osi " Rys. 3.23 A

Obrbka typu: " przed osi " Rys. 3.23 D
G42 Aktywno funkcji oznacza, e tor noa znajduje si po prawej

stronie konturu.
Obrbka typu: " za osi " Rys. 3.23 B

Obrbka typu: " przed osi " Rys. 3.23 C
G40 Aktywna po wczeniu lub zerowaniu ukadu sterowania;

Aktywno funkcji oznacza, e sterowanie wykonywane jest
wzdu toru okrelonego w treci programu (toru
zaprogramowanego);
G40 uyta po G41 lub G42 powoduje kasowanie kompensacji
promienia noa.
Podana wyej definicja strony suszna jest w przypadku gdy : ( P6 ) > 0.

W przypadku gdy : ( P6 ) < 0 nastpuje zmiana strony zgodnie z nastpujc
zasad:
gdy: G41 i (P6) < 0 G42 i (P6) > 0

gdy: G42 i (P6) < 0 G41 i (P6) > 0
UWAGA: Przypadek: (P6) > 0 jest przypadkiem typowym i najczciej

stosowanym. Strona wykonywana w wyniku kompensacji jest zgodna ze
stron deklarowan w POT. Zaleca si programowanie dodatniej
kompensacji promienia noa

Rys. 3.23 Okrelenie strony toru rodka ostrza noa wzgldem

konturu.

WEKTOR KOMPENSACJI
Wektor okrelajcy przesunicie toru rodka krzywizny ostrza noa wzgldem

zaprogramowanego konturu przedmiotu. Oznaczany bdzie symbolem: WK.
Wektor kompensacji okrelaj :
Kierunek: Kierunek WK okrela prosta prostopada do konturu.
Dugo: Dugo WK rwna jest promieniowi ostrza noa.
Zwrot: Zwrot WK okrelaj funkcje G41/G42 oraz znak liczby zapisanej

w polu P6.
OBRBKA ZEWNTRZNA i WEWNTRZNA:
Rozrnienie tych poj ma znaczenie dla obrbki na styku dwch kolejnych

odcinkw konturu. W przypadku, gdy dugo dwch kolejnych odcinkw
konturu jest mniejsza od dugoci odpowiadajcego im toru uywa si okrelenia
obrbka zewntrzna - patrz Rys. 3.24. W przeciwnym przypadku uywa si
okrelenia obrbka wewntrzna - patrz Rys. 3.25.
PUNKT SKRTU:
Punkt w ktrym w przypadku obrbki wewntrznej przecinaj si dwa kolejne

odcinki ekwidystanty konturu. Oznaczony bdzie symbolem PS - patrz
Rys. 3.25 A, B, D. W punkcie tym nastpuje skrcenie toru.
WEKTOR SKRTU:
Wektor czcy punkt przecicia si odcinkw konturu i punkt skrtu.

Oznaczony bdzie na rysunkach symbolem WS.

3.8.3. PODSTAWOWE ZASADY WYZNACZANIA TORU NOA.

Dla kadego odcinka konturu wyznaczane s wektory kompensacji, przy czym dla
odcinka prostej wyznaczany jest jeden, a dla uku okrgu dwa wektory zwizane z pocztkiem i
kocem uku.
Kady zaprogramowany odcinek konturu jest odwzorowywany na odpowiadajcy mu

odcinek toru. Odwzorowanie to polega na dokonaniu rwnolegego przesunicia o wektor
kompensacji ( przypadek odcinka prostej ) lub o wektory kompensacji (przypadek uku okrgu ).
Przypadek obrbki zewntrznej - Rys. 3.24

Kady odcinek linii prostej toru odpowiada dokadnie pod wzgldem wymiarw
geometrycznych odcinkowi konturu.
Kady uk okrgu ma powikszony promie krzywizny o dugo WK z jednoczesnym

zachowaniem kta rodkowego uku.
Tak powstae odcinki toru czone s z zasady ukiem korekcyjnym zataczanym

pomidzy dwoma WK zwizanymi z pocztkiem i kocem dwch kolejnych odcinkw
konturu.
Przypadek obrbki wewntrznej Rys. 3.25

Dla kadej pary kolejnych odcinkw konturu wyznaczany jest punkt skrtu, ktry
koczy i rozpoczyna odcinki toru. Jedyne odstpstwo od tej zasady ma miejsce w
przypadku, gdy odcinki konturu s do siebie styczne - patrz Rys. 3.25 C.
Wyznaczenie punktu skrtu w miejsce wykonania uku korekcyjnego stanowi

podstawow rnic w stosunku do przypadku kompensacji zewntrznej.
Kady uk okrgu toru ma zmniejszony promie krzywizny o dugo WK w stosunku

do uku konturu. Kt rodkowy zachowany jest jedynie w przypadku, gdy uk okrgu jest
styczny do obu czcych si z nim odcinkw konturu.
Na Rys. 3.24 i Rys. 3.25 pokazano typowe, wybrane przypadki stykw odcinkw
konturu.
obrbka zewntrzna
Rys. 3.24 A - styk dwch odcinkw prostej,
Rys. 3.24 B - styk odcinka prostej i uku okrgu ( lub uku okrgu i odcinka prostej),
Rys. 3.24 C - styk dwch ukw okrgu,
Rys. 3.24 D - przejcie styczne odcinka prostej i uku okrgu.
obrbka wewntrzna
Rys. 3.25 A - styk dwch odcinkw prostej,
Rys. 3.25 B - styk odcinka prostej i uku okrgu,
Rys. 3.25 C - styk dwch stycznych do siebie ukw okrgu,
Rys. 3.25 D - trzy kolejne odcinki prostej przypadek kompensacji zewntrznej i
wewntrznej.

Rys. 3.24 Obrbka zewntrzna.

Rys. 3.25 Obrbka wewntrzna.

3.8.4. PROGRAMOWANIE KOMPENSACJI PROMIENIA NOA.

Kompensacj promienia noa rozpoczyna si w bloku, w ktrym zaprogramowano
funkcj G41 lub G42 cznie z ruchem wzdu odcinka prostej lub w bloku zawierajcym ruch
wzdu odcinka prostej zaprogramowanym bezporednio po bloku bez posuwu zawierajcym
funkcje G41 lub G42 . W bloku tym wykonywana jest operacja przejcia z toru
zaprogramowanego w POT na ekwidystant konturu (na tor rodka krzywizny noa)
zgodnie z uprzednio lub w tym bloku zadeklarowan wartoci kompensacji pod adresem Dxx.
Operacj t nazwano " Wejciem na tor skompensowany " (patrz. rozdz. 3.8.4.1).
Wykonywana jest zawsze wzdu odcinka prostej.
Wejcie na tor skompensowany ( patrz Rys. 3.27, Rys. 3.28, i Rys. 3.29 )
wykonywane jest wzdu wektora KW, ktrego pocztek pokrywa si z pocztkiem odcinka
nazwanego tu odcinkiem " dobiegu do konturu ", a koniec wyznacza wektor kompensacji lub
skrtu.
Uwaga: Wejcie na tor skorygowany poprzedza zawsze ( za wyjtkiem przypadku

gdy parametr P1=9 ) operacja przesunicia suportu o wektor SK - patrz
Rys. 3.26. Jest operacj typu " zero offset " wykonywan w ramach
kompensacji dugoci noa, w wyniku ktrej rodek krzywizny ostrza noa
zostaje przesunity do punktu pooonego na torze zaprogramowanym.
Kompensacja koczy si w bloku, w ktrym zaprogramowano funkcj G40 cznie z

ruchem wzdu odcinka linii prostej. W bloku tym wykonywana jest operacja przejcia z toru
skompensowanego na tor zaprogramowany. Operacj t nazwano : " Zejciem z toru
skompensowanego "( patrz rozdz. 3.8.4.2 ). Wykonywana jest wzdu wektora , ktrego
pocztek wyznacza wektor kompensacji lub skrtu zwizany z pocztkiem odcinka prostej
zaprogramowanego cznie z G40, a koniec z kocem tego odcinka. Patrz: Rys. 3.30 i
Rys. 3.31.

PROGRAMOWANIE KOMPENSACJI PROMIENIA NOA wymaga:
zadeklarowania w wybranych blokach programu funkcji z grupy : G41, G42, G40
Funkcja G41 lub G42 wywouje kompensacj promienia noa - przejcie z toru
zaprogramowanego na tor skompensowany.
Sposb deklaracji G41 lub G42 oraz wykonanie operacji wejcia na
tor skompensowany opisano szczegowo w rozdz. 3.8.4.1.
Funkcja G40 wywouje kasowanie kompensacji promienia noa - przejcie z toru

skompensowanego na tor zaprogramowany.
Sposb deklaracji G40 oraz wykonanie operacji zejcia z toru
skompensowanego opisano szczegowo w rozdz. 3.8.4.2.
zadeklarowania w jednym z blokw poprzedzajcych blok z funkcj G41 lub G42

adresu Dxx ( od D1 do D99 ) okrelajcego KOREKTOR NARZDZIA ( zwykle
deklaracja ta dokonywana jest w blokach wywoujcych kompensacj dugoci ),
wpisania do tablicy korektorw narzdzi odpowiednich liczb w pola P6 i P1 (patrz rozdz.

3.7 opis pl tablicy korektorw narzdzi). Kompensacja wywoywana jest i kasowana
zgodnie z zawartoci tablicy korektorw narzdzi umieszczonej w Pamici Danych pod
ostatnio zadeklarowanym w POT adresem od D1 do D99.
W pole P6 naley wpisa liczb okrelajc promie noa. (Znak liczby moe
dodatkowo zmieni stron toru - patrz rozdz. 3.8.2).
Zakres liczb wpisywanych w pole P6: 999.999 mm
W pole P1 naley wpisa cyfr od 1 do 8 okrelajc kierunek i zwrot wektora SK.

Sposb przyporzdkowania w/w cyfr okrelono na Rys. 3.26 .
Przypadek obrbki " za osi wrzeciona " okrela Rys. 3.26 B.

Przypadek obrbki " przed osi wrzeciona " okrela Rys. 3.26 C.
W przypadku gdy dugo noa mierzona jest do rodka promienia krzywizny, w pole P1
naley wpisa cyfr 9.
ZALECENIA:
1. Zaleca si, aby na torze skompensowanym wszystkie operacje na parametrach
R oraz instrukcje skokw programowane byy wycznie w blokach zawierajcych ruch,
przy czym instrukcj skoku naley programowa zawsze jako ostatnie sowo w bloku.
Odstpstwo od tego zaoenia moe powodowa bdne wykonanie programu.
2. Zaleca si, aby przy wykonywaniu wszystkich operacji zmiany toru linia
wyznaczajca ruch krawdzi tncej noa nie przecinaa konturu przedmiotu.
Odstpstwo od tego zalecenia prowadzi do uszkodzenia przedmiotu.
3. Zaleca si, aby dojcie/odejcie krawdzi tncej noa do/od konturu przedmiotu
odbyway si po stycznej, przy czym zalecenie to nie jest obligatoryjne. Decyzj
podejmuje technolog.

Rys. 3.26 Kierunek i zwrot wektora SK.

W przypadkach szczeglnych dopuszcza si moliwo programowania funkcji G41

lub G42, gdy jedna z tych funkcji jest ju aktywna.
Zaprogramowanie funkcji G41 gdy aktywna jest G42 lub G42 gdy aktywna jest G41
powoduje zmian strony, tzn. przejcie na drug stron zaprogramowanego konturu.
Przypadek zmiany strony omwiono w rozdz. 3.8.5.
Powtrzenie funkcji G41 lub G42 cznie z ruchem wzdu odcinka linii prostej i
jednoczesn deklaracj w tym samym bloku nowego adresu Dxx powoduje zmian
toru z jednoczesnym zachowaniem strony ( zmian dystansu oddzielajcego tor od
konturu. ). Przypadek zmiany toru omwiono w rozdz. 3.8.5.
Prdko posuwu po torze skorygowanym okrela dodatkowo grupa dwch funkcji

modalnych: G45 i G46.
FUNKCJA DZIAANIE
G45 Aktywna po wczeniu lub zerowaniu ukadu sterowania;

Programowana cznie z funkcjami G41 lub G42 powoduje, e
prdko posuwu krawdzi tncej noa wzdu konturu detalu
bdzie rwna prdkoci zaoonej przez programist i zapisanej w
sowie F.
G46 Programowana cznie z funkcjami G41 lub G42 powoduje, e

prdko posuwu rodka krzywizny ostrza noa bdzie rwna
prdkoci zaprogramowanej w sowie F. Prdko krawdzi tncej
noa na ukach okrgw bdzie zatem od niej rna i zalena od
stosunku promienia ostrza noa do promienia uku.

3.8.4.1. WEJCIE NA TOR SKOMPENSOWANY.

Wyrnia si trzy przypadki wejcia na tor skompensowany w zalenoci od:
sposobu programowania (funkcje G41 lub G42 mog by programowane w bloku
cznie z ruchem wzdu odcinka prostej G1/G0 lub w bloku poprzednim),
konfiguracji konturu,
strony toru
PRZYPADEK 1 - Rys. 3.27

Przypadek ten wystpuje dla obrbki zewntrznej, niezalenie od sposobu
programowania funkcji G41/G42. Spenienie Zalecenia 2 (patrz rozdz. 3.8.4) wymaga
zaprogramowania dodatkowego odcinka konturu (ekstra konturu) poprzedzajcego
rzeczywisty kontur przedmiotu - patrz blok N12 na Rys. 3.27. Odcinek ten powinien by
styczny do konturu przedmiotu, a jego dugo powinna by dobrana tak, aby przy przejciu
z toru zaprogramowanego na ekwidystant konturu krawd tnca noa nie przecinaa
konturu przedmiotu. W skrajnym przypadku dugo tego dodatkowego odcinka konturu
powinna by nie mniejsza od promienia ostrza noa.
Wejcie wykonywane jest wzdu wektora (zgodnie z rozdz. 3.8.4), ktrego punkt
kocowy wyznacza Wektor Kompensacji zwizany z kocem odcinka stanowicego "dobieg
do konturu". Nastpnie wykonywany jest uk korekcyjny zgodnie z poprzednio opisanymi
zasadami i kolejny, ju skompensowany odcinek toru (G0, G1, G10, G11, G2 lub G3).
STRUKTURA BLOKU :
N10 .............D1 ......................................
N20 G1 (lub G0) G41(lub G42) F5 X+43 Z+43
PRZYKAD
N10 G0 G90 X30 Z120 D1
N11 G1 G42 G91 F1000 X10 Z-40 (wejcie na tor skompensowany)
N12 X5 Z12.5
N13 X15 Z37.5
N14 Z80
Rys. 3.27 Wejcie na tor skompensowany - Przypadek 1.


Przypadek ten wystpuje dla obrbki wewntrznej, gdy funkcje G41/G42 s
programowane w bloku cznie z ruchem wzdu odcinka prostej G1/G0. Wejcie wykonywane
jest wzdu wektora (zgodnie z rozdz. 3.8.4) ktrego koniec wyznacza Wektor Kompensacji
zwizany z pocztkiem pierwszego kompensowanego odcinka konturu. Moe to by odcinek
prostej lub uk okrgu.
Jest to przypadek zalecany przy programowaniu wejcia na tor skompensowany.
Jest on bezpieczny, gdy eliminuje moliwo uszkodzenia przedmiotu (bez koniecznoci
programowania dodatkowego odcinka konturu).
STRUKTURA BLOKU :
N10 ............. D1 ..............................................
.........................................................................
N20 G1 (lub G0) G41(lub G42) F5 X+43 Z+43
PRZYKAD
N10 G0 G90 X90 Z120 D1
N11 G1 G42 G91 F1000 X-80 (wejcie na tor skompensowany)
N12 X50 Z50
N13 Z80


Przypadek ten wystpuje dla obrbki wewntrznej gdy funkcje G41/G42 s
programowane w bloku bez posuwu, poprzedzajcym blok zawierajcy odcinek prostej G1/G0.
Wejcie wykonywane jest wzdu wektora (zgodnie z rozdz. 3.8.4), ktrego koniec okrela
Wektor Skrtu wyznaczony zgodnie z opisanymi poprzednio zasadami. Nastpnie
wykonywany jest kolejny, ju skompensowany odcinek toru (G0, G1, G10, G11, G2, G3).
Rwnie i w tym przypadku (jak dla przypadku 1) naley zaprogramowa dodatkowy
odcinek ekstra konturu.
STRUKTURA BLOKU :
N10 ............. D1 ..............................................
.........................................................................
N19 G41(lub G42) .........................................
N20 G1 (lub G0) F5 X+43 Z+43
PRZYKAD
N10 G0 G90 X20 Z120 D1
N11 G42
N12 G1 G91 F1000 Z45 (wejcie na tor skompensowany)
N13 X50 Z45
N14 Z35
.........................................................................

3.8.4.2. ZEJCIE Z TORU SKOMPENSOWANEGO.

Wyrnia si dwa przypadki zejcia z toru skompensowanego:
przypadek obrbki wewntrznej,
przypadek obrbki zewntrznej.
PRZYPADEK OBRBKI WEWNTRZNEJ - Rys. 3.30

Zejcie wykonywane jest wzdu wektora (zgodnie z rozdz. 3.8.4), ktrego pocztek
wyznacza Wektor Kompensacji zwizany z kocem ostatniego kompensowanego odcinka toru,
a koniec z kocem odcinka prostej zaprogramowanego cznie z funkcj G40. Nastpnie
wykonywany jest kolejny odcinek toru zgodnie z POT (G0, G1, G10, G11, G2, G3).
Jest to przypadek zalecany przy programowaniu zejcia z toru
skompensowanego. Jest on bezpieczny, gdy eliminuje moliwo uszkodzenia
przedmiotu (bez koniecznoci programowania dodatkowego odcinka konturu).
STRUKTURA BLOKU :
N20 ............... D1 ..................
................................................
N50 ............... G41 ................
................................................
N100 G1 (lub G0) G40 X+43 Z+43 F5
PRZYKAD
Nxx ........................................
Nxx ............... G42 G91........
N50 G1 X40 Z40
N51 Z50
N52 G40 X30 Z40 ( zejcie z toru skompensowanego )
................................................
Rys. 3.30 Zejcie z toru skompensowanego - Przypadek obrbki wewntrznej.

PRZYPADEK OBRBKI ZEWNTRZNEJ - Rys. 3.31

Zejcie wykonywane jest wzdu wektora (zgodnie z rozdz. 3.8.4), ktrego pocztek
wyznacza Wektor Kompensacji zwizany z pocztkiem odcinka konturu zaprogramowanego
cznie z funkcj G40, a koniec z kocem tego odcinka. Spenienie Zalecenia 2 (patrz rozdz.
3.8.4) wymaga (podobnie jak w rozdz. 3.8.4.1 przypadek 1) zaprogramowania dodatkowego
odcinka konturu (ekstra konturu) nastpujcego po ostatnim rzeczywistym odcinku konturu
patrz blok N52 na Rys. 3.31. Nastpnie wykonywany bdzie kolejny odcinek toru zgodnie z
POT (G0, G1, G10, G11, G2, G3).
STRUKTURA BLOKU :
N20 ............. D1 .....................
................................................
N50 G41 ................................
................................................
N100 G1 (lub G0) G40 X+43 Z+43 F5
PRZYKAD
Nxx ........................................
Nxx ....... G42 G91................
N50 G1 Z30
N51 X30 Z-30
N52 X10 Z-10
N53 G40 Z50 ( zejcie z toru skompensowanego )
................................................
Rys. 3.31 Zejcie z toru skompensowanego - Przypadek obrbki zewntrznej.

3.8.5. PRZYPADKI SZCZEGLNE - ZMIANA STRONY I ZMIANA

TORU.
ZMIANA STRONY
W trakcie wykonywania kompensacji mona dokona zmiany strony poprzez

zadeklarowanie funkcji G41, gdy aktywna jest G42 lub G42 gdy aktywna jest G41. Zmiana
strony nastpi w bloku, w ktrym jedna z tych funkcji zostaa zadeklarowana. W bloku tym oraz
w bloku poprzednim naley zaprogramowa ruch wzdu odcinkw linii prostej lub ukw
okrgu, przy czym na styku blokw naley zachowa warunek stycznoci. Zmiana toru
wykonana zostanie wzdu odcinka prostej czcego koce Wektorw Kompensacji
zwizanych z pocztkiem i kocem obu odcinkw konturu.
Programowanie i wykonanie operacji zmiany strony toru pokazano na przykadzie.
PRZYKAD programowania zmiany strony pomidzy odcinkami linii prostej:
%MPF55
N5 ........D1 .............
N10 G1 G42 G91 F1000 Z-15
N15 Z35
N20 G41 Z35 (Zmiana strony)
N25 G40 Z10
.................................
Wykonanie programu pokazano na Rys. 3.32
Rys. 3.32 Zmiana strony toru.

ZMIANA TORU
W trakcie wykonywania kompensacji mona dokona zmiany toru skompensowanego

poprzez ponowne zadeklarowanie funkcji G41 lub G42 cznie z ruchem wzdu odcinka linii
prostej i jednoczesn deklaracj w tym samym bloku nowego adresu Dxx. W wyniku tej
operacji tor bdzie oddalony od zaprogramowanego konturu o warto zapisan pod nowym
adresem Dxx.
Sposb programowania podaje nastpujcy przykad:
%MPF57
N5 ........D1 .............
N10 G1 G42 G91 F1000 Z30
N15 Z30
N20 D2 G42 Z30 (Zmiana toru)
N25 Z30
N30 G40 Z20
.................................
Rys. 3.33 Zmiana toru.

3.8.6. OGRANICZENIA.
Zastosowana w ukadzie sterowania PRONUM 630 T metoda kompensacji promienia

noa gwarantuje, e zdecydowana wikszo spotykanych w praktyce ksztatw przedmiotw
jest korygowalna ze wzgldu na promie noa w sposb prosty i bezpieczny. Ograniczenia, z
ktrymi mona si spotka w praktyce, naley rozpatrywa w kategoriach fizycznej
nierealizowalnoci obrbki danego fragmentu konturu przedmiotu ze wzgldu na zbyt duy
promie noa jak np. wcicia lub uskoki konturu o wymiarach mniejszych od rednicy
krzywizny ostrza noa lub obrbka wewntrzna konturu, gdy promie noa jest wikszy od
promienia krzywizny konturu. Ten przypadek powoduje zatrzymanie wykonywania programu i
wywietlenie komunikatu:
obl. korekcji toru ? (bdne dane).
Podstawowe jednak ograniczenie, ktre wymaga dokadnego omwienia, moe wystpi

w przypadku obrbki wewntrznej, gdy rednica krzywizny ostrza noa staje si porwnywalna
z dugoci odcinka prostej lub ciciw uku okrgu.
Ograniczenie to wystpi, gdy:

Suma dugoci rzutw Wektorw Skrtu lub dugo rzutu Wektora
Skrtu na prost wyznaczon przez punkt pocztkowy i kocowy
zaprogramowanego odcinka konturu jest wiksza od dugoci tego odcinka
prostej lub ciciwy zaprogramowanego uku okrgu - patrz Rys. 3.34
Tak okrelone kryterium wyjaniaj: Rys. 3.34 A i Rys. 3.34 B. Na rysunkach tych
odcinek prostej BC moe by zastpiony ukiem okrgu (bez zmiany oglnoci rozwaa).
Rys. 3.34 A przedstawia dwa realizowalne przypadki kompensacji, w tym przypadek graniczny.
Rys. 3.34 B przedstawia przypadek nierealizowalny, stanowicy ograniczenie kompensacji.
Przekroczony zosta warunek okrelony przez wyej zdefiniowane kryterium.
Przypadek poprawny zachodzi wtedy, gdy zwrot posuwu noa wzdu konturu zgodny
jest ze zwrotem okrelonym przez program obrbki (przypadek 1 - Rys. 3.34 A ). Przypadek
graniczny gdy odcinek toru skorygowanego w wyniku operacji skrtu ulega likwidacji
(przypadek 2 - Rys. 3.34 B) uznany jest rwnie za poprawny.
Dalsze powikszanie wektora kompensacji (patrz Rys. 3.34 B) powoduje zmian zwrotu
posuwu noa wzgldem konturu. Wystpuje tu ( w pewnym sensie ) zjawisko "wyprzedzania"
i " wycofywania " pooenia noa wzgldem konturu. Przypadek ten uzna naley za bdny,
gdy moe spowodowa uszkodzenie przedmiotu obrabianego.

Rys. 3.34 Ograniczenia kompensacji.

W przypadku, gdy dla fragmentw programu przy pewnych wielkociach

kompensacji moe wystpi opisane wyej ograniczenie program naley
zmodyfikowa tak, aby zlikwidowa moliwo wystpienia ograniczenia.
Zaleca si w tym przypadku przeprowadzenie dokadnej analizy wykonania programu z

wykorzystaniem trybu Symulacji Graficznej. Kady zidentyfikowany przypadek naley
zweryfikowa tak, aby cay program opisujcy kontur sta si w peni korygowalny. Weryfikacja
ta powinna polega na uzupenieniu konturu dodatkowymi odcinkami linii prostych lub ukami
okrgw. Odcinki te wygadzaj kontur lub zasaniaj te jego fragmenty, ktre ze wzgldu na
wymiary geometryczne w odniesieniu do wymiarw noa nie mog by obrobione. Wyjania to
nastpujcy przykad:
PRZYKAD : Krawd przedmiotu zawiera prostoktny uskok o wysokoci

mniejszej od promienia noa. Na Rys. 3.35 pokazano fragment
konturu przedmiotu zawierajcy taki " uskok ".
Rys. 3.35 Fragment konturu przedmiotu zawierajcy "uskok".

Tekst programu - posta pierwotna:
%MPF9
N1 G90 G0 Z20 X20
N2 G1 G41 Z40 F500 D1
N3 Z140
N4 X10
N5 Z260
N6 Z280 G40
N7 M30
Tekst programu - posta zmieniona:
Uskok AB zamieniono ukiem okrgu stycznym do odcinka

BC i promieniu wikszym od promienia noa - promie
noa pomnoono przez 1.001.
%MPF90
N1 G90 G0 Z20 X20
N2 G1 G41 Z40 F500 D1
N3 Z140
N30 R1=RAD.2+RAD.4 R2=10 R3=1.001*R1 (podstawienie korektora - p. rozdz. 5)
N31 G3 G91 ZSQRT(2*R2*R3-R2*R2) X-R2 ISQRT(2*R2*R3-R2*R2) JR3-R2
N5 G1 G90 Z260
N6 Z280 G40 Blok N4 zastpiono blokami N30 i N31 opisujcymi
N7 M30 dodatkowy uk okrgu styczny do odcinka BC o promieniu
R3 = 1.001 * (RAD.2 + RAD.4).
Bloki N30 i N31 mona zastpi jednym blokiem N4:
N4 G3 G91 ZSQRT(20.02*(RAD.2+RAD.4)-100) X-10

ISQRT(20.02*(RAD.2+RAD.4)-100) J1.001*(RAD.2+RAD.4)-10

3.9. FUNKCJE OGRANICZENIA PRZESTRZENI OBRBKI - G25,
G26, G27.
Funkcje te powinny by programowane jako jedyne w bloku. W bloku, w ktrym zostaa
zaprogramowana jedna z tych funkcji nie wolno programowa innej funkcji G, w tym rwnie
funkcji z tej grupy.
Dziaanie funkcji, G25/G26 polega na wczeniu w ukadzie sterowania dodatkowej

czynnoci - cigego dozoru, polegajcego na ostrzeganiu przed przekroczeniem dozwolonej
przestrzeni obrbki.
Ukad sterowania zatrzymuje wykonywanie programu przed rozpoczciem bloku, w

ktrym mogoby nastpi przekroczenie przestrzeni obrbki. Jednoczenie wywietlany jest
numer bdu informujcy operatora o przyczynie zatrzymania wykonywania programu. Funkcje
G25/G26 absorbuj dodatkowo czas systemu i naley je stosowa tylko w uzasadnionych
przypadkach.
Funkcja G25 pozwala ograniczy od dou obszar roboczy przez podanie wektora
ograniczenia o skadowych:
( Xmin, Zmin )
Skadowymi wektora s najmniejsze dopuszczalne wartoci wsprzdnych, odniesione

do zera maszyny (ZM).
PRZYKAD: Nxxxxx G25 Xmin ...... Zmin .....
Funkcja G26 pozwala ograniczy od gry obszar roboczy przez podanie wektora
ograniczenia o skadowych:
( Xmax, Zmax )
Skadowymi wektora s najwiksze dopuszczalne wartoci wsprzdnych, odniesione

do zera maszyny (ZM).
PRZYKAD: Nxxxxx G25 Xmax...... Zmax ....
W wyniku zadeklarowania w programie dwch oddzielnych blokw z funkcjami G25 i

G26 powstaje prostokt, wewntrz ktrego moe by wykonywany program.
Funkcja G27 powoduje kasowanie - w dalszej czci programu - ograniczenia

wprowadzonego przez funkcje G25/G26.
PRZYKAD: Nxxxxx G27

3.10. FUNKCJE OKRELAJCE SPOSB ZAKOCZENIA RUCHU.
Zbir tworz cztery funkcje: G61 G64 G60 G09
Funkcja G61 wcza sterowanie posuwami z pozycjonowaniem na kocu bloku (

"in position " ). Start wykonania nastpnego bloku nastpuje dopiero po osigniciu przez
obrabiark pooenia zaprogramowanego w danym bloku z dokadnoci okrelon przez
parametry maszynowe: " strefa zerowa " . Stanie si to wtedy gdy skasowany zostanie uchyb
nadania serwomechanizmw sterujcych posuwami obrabiarki. Pokazano to pogldowo na
Rys. 3.36 A. Gdy suport tokarki osignie pozycj toru zaznaczon tu jako "punkt S", wczone
zostanie sterowanie zgodnie z treci nastpnego bloku.
Funkcja G61 moe by programowana dla ruchu wzdu odcinkw linii prostej lub uku
okrgu.
Ten sposb sterowania powinien by wybrany w przypadku, gdy podane jest dokadne
osignicie pozycji lub dokadna obrbka naroy. Funkcja G61 wywoywana jest automatycznie
dla G00.
Funkcja G64 kasuje dziaanie funkcji G61. Funkcje G64 i G61 tworz par funkcji
modalnych. Po wczeniu ukadu sterowania i po zerowaniu aktywna jest funkcja G64.
Wykonanie kadego bloku rozpoczyna si z uchybem nadania, zalenym od prdkoci posuwu
stanowicym pozostao z wykonania bloku poprzedniego. Uzyskuje si cigo sterowania
kosztem zaokrgle na naroach. Pokazuje to Rys. 3.36 B.
Funkcja G60 wywouje dojazd jednokierunkowy w bloku, w ktrym zostaa

zaprogramowana. Programowana musi by cznie z G0 lub gdy aktywna jest G0. Ruch do
zaprogramowanego punktu koczy si zawsze w tym samym kierunku. Kierunek i wielko
dojazdu okrelaj parametry maszynowe obrabiarki. Na kocu bloku nastpuje kasowanie
uchybu nadania ( jak dla G61 ). Dziaanie funkcji pokazuje Rys. 3.36 C.
FUNKCJA G09 modyfikuje sposb wykonania ruchu w przypadku funkcji G01.

Prdko posuwu roboczego jest zmniejszana przed kocem odcinka toru z opnieniem
okrelonym w danych maszynowych
( podobnie jak dla funkcji G00 ).
PRZYKAD: N111 G1 G9 X .......... Z ......... F6000
Funkcj G09 naley programowa dla wikszych prdkoci posuwu roboczego

zwaszcza przed naroami.

3.10. Funkcje okrelajce sposb zakoczenia ruchu.
Rys. 3.36 Wykonanie funkcji: G61, G64 i G61.

3.11. LUSTRZANE ODBICIA.
Lustrzane odbicie w kierunku osi Z lub X powoduje powstanie nowego toru, ktry jest
osiowo symetryczny w stosunku do toru zaprogramowanego - tj. stanowi jego lustrzane odbicie.
Wywoywane jest przez funkcje G7x tworzce dwie pary funkcji modalnych. Funkcje te mog
by programowane tylko jako jedyne w bloku. S to:
G74 wprowadza lustrzane odbicie w kierunku osi X

G75 odwouje lustrzane odbicie w kierunku osi X
G78 wprowadza lustrzane odbicie w kierunku osi Z

G79 odwouje lustrzane odbicie w kierunku osi Z
Lustrzane odbicie moe by rwnie wywoane i odwoane sygnaem z PLC w polach

komunikacyjnych PLC NC: O26.7 i O28.7 (Patrz. PROGRAMOWALNY INTERFEJS
PRONUM 630 T rozdz. 4.2.3). Wymaga to specjalnie opracowanego programu
interfejsowego.
Wykonywane s nastpujce operacje:
zmiana znaku programowanych przesuni w osi dla ktrej dokonano lustrzanego

odbicia. Np. dla osi Z zmiana znaku wsprzdnej Z, a dla G2/G3 dodatkowo zmiana
znaku parametru K,
zmiana kierunku ruchu po okrgu: G2 na G3 lub G3 na G2,
zmiana strony korekcji: G41 na G42 lub G42 na G41.
Bez zmian pozostaj:
wsprzdne bazy programu i jej korekcje.
Jeli lustrzane odbicie wczone jest jednoczenie w obu osiach ( osi X i osi Z ) to
kierunek ruchu po okrgu i strona korekcji pozostaj bez zmiany.
Uwaga: Technologia obrbki metod toczenia, okrelajca ksztat noa tokarskiego i

symetri przedmiotu w odniesieniu do osi wrzeciona powoduje, e odbicie
lustrzane w kierunku osi X jest praktycznie nieprzydatne. Moe by
ewentualnie wykorzystane w tokarkach uchwytowych, w ktrych ruch suportu
umoliwia obrbk zarwno nad jak i przed osi wrzeciona. Pewn
moliwo w stosowaniu lustrzanego odbicia w kierunku osi X daje tokarka
wyposaona w o C umoliwiajca uycie narzdzia typu frez.

3.11. Lustrzane odbicia.
Przykad lustrzanego odbicia w kierunku osi Z podano na Rys. 3.37. Fragment konturu
przedmiotu napisany jest w postaci podprogramu %SPF 346. Podprogram ten wywoywany jest
dwukrotnie przez program gwny %MPF 346.
Wywoanie pierwsze: Podprogram %SPF 346 wykonany jest zgodnie z jego treci.
Wywoanie drugie: Wywoanie %SPF 346 poprzedza blok zawierajcy funkcj G78.
Podprogram wykonany jest z lustrzanym odbiciem w osi Z.
Tre podprogramu:
%SPF346
N100 G91 G0 X20
N110 G42 Z30 F100 D3
N120 G2 X20 Z20 I20
N130 G1 X25 Z20
N140 X25 Z40
N150 G2 Z40 I20 K20
N160 G3 Z60 I60 K30
N170 G1 Z10
N180 G0 G40 X100
N190 G90 Z0
N200 X200
N210 M17
Tre programu gwnego:
%MPF346
N10 G0 G90 G54 X250 Z0 D201
N20 X200
N30 L346 ( pierwsze wywoanie - lewa strona Rys. 3.37)
N40 G78
N50 L346 ( lustrzane odbicie - prawa strona Rys. 3.37)
N60 G79
N70 G0 G90 X200
N80 G54 D0
N90 M30

3.11. Lustrzane odbicia.
Rys. 3.37 Lustrzane odbicie.

3.12. FUNKCJA CZASOWEGO POSTOJU - G4.
Funkcj G4 naley programowa w oddzielnym bloku. Dziaa tylko w bloku, w ktrym
zostaa zaprogramowana. Powoduje zatrzymanie procesu sterowania na czas okrelony w sowie
F programowanym cznie z funkcj G4.
FORMAT: N5 G4 F31
Zakres programowania czasu wynosi: od 0.1 do 999.9 s

z rozdzielczoci 0.1 s
Np. N555 G4 F12.3 ( programowana przerwa 12.3 sekundy )
3.13. FUNKCJE SPECJALNE - G9XX.
FUNKCJA G900 - zapamitanie posuwu i modalnych funkcji G.
Funkcja G900 przydatna jest szczeglnie przy projektowaniu cykli staych uytkownika.
Pozwala zapamita wartoci sw F oraz obowizujcych funkcji modalnych grup: GI,
GIII, GX i GXI Po wykonaniu cyklu, w ktrym funkcje te mog by zmieniane, stan
pocztkowy moe by przywrcony funkcj G901.
FUNKCJA G901.
Funkcja G901 przywraca funkcje zapamitane przez zaprogramowanie funkcji G900.
FUNKCJA G910 - zapamitanie parametrw uytkownika.
Funkcja G910 umoliwia zapamitanie zestawu parametrw uytkownika od R00 do

R99. Przywrcenie wartoci tych parametrw moliwe jest za pomoc funkcji G911.
FUNKCJA G911.
Funkcja G911 przywraca wartoci parametrw zapamitanych przez funkcj G910.

4. CYKLE STAE.
Cykle stae stanowi zestaw sparametryzowanych podprogramw, wpisanych na stae do
ukadu sterowania, ktre umoliwiaj:
toczenie warstwowe; zgrubne i wykaczajce,

gwintowanie wzdune i paskie,
wiercenie gbokich otworw.
WYKAZ CYKLI STAYCH.
L95 Cykl obrbki zgrubnej i/lub wykaczajcej wykonany metod toczenia

warstwowego rwnolegle do osi maszyny i/lub konturu przedmiotu zadanego w
postaci podprogramu.
L97 Cykl nacinania gwintw wzdunych, stokowych i paskich (tj. na
powierzchniach cylindrycznych, stokowych oraz na czole waka.
L98 Cykl wiercenia gbokich otworw.
4.1. CYKL TOCZENIA WARSTWOWEGO - L95.

Cykl umoliwia wykonanie obrbki zgrubnej, wygadzajcej i wykaczajcej. Kontur
obrabianego przedmiotu zadany jest w postaci podprogramu. Obrbka zgrubna wykonywana jest
metod zbierania kolejnych warstw wzdu wybranej osi: X lub Z lub toczenia wzdu
warstwic, stanowicych kolejne przyblienie konturu. W obu przypadkach pozostawiany jest
naddatek na obrbk wygadzajc lub wykaczajc. Obrbka wygadzajca i wykaczajca
wykonywana jest przez toczenie rwnolege do konturu z moliwoci kompensacji promienia
noa. Obrbka wygadzajca moe by wykonana w kilku przejciach. Po kadym przejciu
nastpuje zmniejszenie naddatku. Przy ostatnim przejciu zwanym wykaczajcym
programowany jest zerowy naddatek.
PARAMETRY CYKLU ( patrz Rys. 4.1)
R20 Numer podprogramu opisujcego kontur obrabianego przedmiotu,

R21 Wsprzdna absolutna X punktu okrelajcego pocztek konturu przedmiotu,
R22 Wsprzdna absolutna Z punktu okrelajcego pocztek konturu przedmiotu,
R24 Naddatek na obrbk wygadzajc lub wykaczajc w kierunku osi X - warto
przyrostowa bez znaku,
R25 Naddatek na obrbk wygadzajc lub wykaczajc w kierunku osi Z - warto
przyrostowa bez znaku,
R26 Szeroko zbieranej warstwy materiau w kadym przejciu narzdzia dla obrbki
zgrubnej - warto przyrostowa bez znaku,
R27 Strona toru: R27=40 (odp.G40), R27=41 (odp. G41) lub R27=42 (odp. G42) - jak
w przypadku kompensacji promienia noa,
R29 Identyfikator rodzaju obrbki.

4. Cykle stae.
Rys. 4.1 Cykl toczenia warstwowego.
Rys. 4.2 Kierunek zbierania warstw.

4. Cykle stae.
WARTO PARAMETRU R29
Obrbka zgrubna wzdu osi X lub Z (patrz Rys. 4.2).
R29 = 11 Obrbka wzdu osi Z na zewntrz konturu.

R29 = 12 Obrbka wzdu osi X na zewntrz konturu.
R29 = 13 Obrbka wzdu osi Z wewntrz konturu.
R29 = 14 Obrbka wzdu osi X wewntrz konturu.
Obrbka zgrubna wzdu warstwic (patrz Rys. 4.3).
R29 = 22 Obrbka na zewntrz konturu.

R29 = 24 Obrbka wewntrz konturu.
Obrbka zgrubna i wykaczajca (patrz Rys. 4.1).
R29 = 21 Obrbka wygadzajca lub wykaczajca rwnolega do konturu

wykonywana na zewntrz przedmiotu (do zaprogramowanego naddatku).
R29 = 23 Obrbka wygadzajca lub wykaczajca rwnolega do konturu
wykonywana wewntrz konturu przedmiotu (do programowanego
naddatku).
R29 = 31 Obrbka zgrubna wzdu osi Z na zewntrz konturu przedmiotu. Po niej

nastpuje jedno przejcie rwnolege do konturu, a do
zaprogramowanego naddatku.
R29 = 32 Obrbka zgrubna wzdu osi X na zewntrz konturu przedmiotu. Po niej
R29 = 33 Obrbka zgrubna wzdu osi Z wewntrz konturu przedmiotu. Po niej
R29 = 34 Obrbka zgrubna wzdu osi X wewntrz konturu przedmiotu. Po niej
R29 = 41 Jak 31 + jedno przejcie wykaczajce, rwnolege do konturu - bez

pozostawienia naddatku.

4. Cykle stae.
Przykadowe wykonanie cyklu pokazano na Rys. 4.1. Na rysunku tym zaznaczono

charakterystyczne punkty toru, w ktrych rozpoczyna si i koczy ruch noa w trakcie
wykonywania cyklu.
S to:
PS Punkt Startu Cyklu - zbierania warstw w kierunku X lub Z. Od tego punktu

rozpoczyna si ruch w przypadku obrbki zgrubnej wykonywanej metod zbierania
warstw wzdu osi X lub Z oraz w przypadku zbierania warstwic. Pooenie punktu PS
wyznaczane jest automatycznie na podstawie treci podprogramu opisujcego kontur i
parametrw R21 do R26.
PK Punkt Pocztku Konturu.

Od tego punktu rozpoczyna si ruch roboczy w przypadku obrbki wykaczajcej i
zerowego naddatku. Pooenie punktu okrelaj parametry R21 i R22.
KK Punkt Koca Konturu.

W punkcie tym koczy si ruch roboczy w przypadku obrbki wykaczajcej i zerowego
naddatku. Pooenie punktu okrela tre podprogramu oraz parametry R21 i R22.
PT Punkt Pocztku Toru (w przypadku toczenia rwnolegle do konturu).

Od tego punktu rozpoczyna si ruch roboczy w przypadku toczenia rwnolegego do
konturu i naddatku rnego od zera. Punkt ten przesunity jest wzgldem PK o wektor,
ktrego skadowe ( wartoci bezwzgldne skadowych wektora ) okrelaj parametry:
R24 i R25.
KT Punkt Koca Toru (w przypadku toczenia rwnolegle do konturu).

W punkcie tym koczy si ruch roboczy w przypadku toczenia rwnolegego do konturu
i naddatku rnego od zera. Punkt ten przesunity jest wzgldem KK o wektor, ktrego
skadowe ( wartoci bezwzgldne skadowych wektora ) okrelaj parametry: R24 i R25.
Uwagi:
- pooenie punktu PS zmienia si wraz ze zmian parametrw R24 i R25,
- pooenia punktw PT i KT zmieniaj si wraz ze zmian parametrw R24 i R25,
- w przypadku zerowego naddatku punkty PT i KT pokrywaj si odpowiednio

z punktami PK i KK.

4. Cykle stae.
OPIS WYKONANIA CYKLU (patrz Rys. 4.1, Rys. 4.2 i Rys. 4.3)
1. Start wykonania cyklu - po odczytaniu bloku z L95.

Jeli R29 rwna si: 11, 12, 13, 14,
31, 32, 33, 34,
41, 42, 43, 44,
to wykonany jest ruch szybki do punktu PS, a nastpnie wykonane s operacje
zgodnie z punktem 2.
Jeli R29 rwna si: 21 lub 23,

to wykonany jest ruch szybki do punktu PT lub PK, a nastpnie wykonane s
operacje zgodnie z punktem 4.
Jeli R29 rwna si: 22 lub 24,

to wykonany jest ruch szybki do punktu PS a nastpnie wykonane s operacje
zgodnie z punktem 8.
2. Zbieranie kolejnych warstw wzdu osi: Z lub X.
Jeli R29 rwna si: 11, 13, 31, 33, 41 lub 43,
to zbierane s warstwy w kierunku osi Z (patrz Rys. 4.1).
2.1. Ruch roboczy noa w kierunku osi Z a do linii okrelajcej zarys

naddatku,
2.2. Odsunicie noa od obrobionej powierzchni o 1 mm,
2.3. Wycofanie noa ruchem szybkim do punktu o wsprzdnej Z

okrelajcej pooenie punktu PS,
2.4. Dosunicie noa do materiau ruchem szybkim w kierunku osi Z o

wielko : (R26 + 1) mm,
2.5. Zbieranie kolejnych warstw wykonywane jest zgodnie z operacjami

okrelonymi w punktach. od 2.1 do 2.4. Po zebraniu ostatniej warstwy i
po wycofaniu zgodnie z punktem 2.3 ruch szybki do punktu PT.
Jeli R29 rwna si: 12, 14, 32, 34, 42 lub 44,
to zbierane s warstwy w kierunku osi X.
Zbieranie warstw w kierunku osi X wykonywane jest zgodnie z operacjami okrelonymi

w punktach. od 2.1 do 2.5, przy czym: liter Z naley zastpi liter X,
punkt PT naley zastpi przez punkt KT.
Ponadto po zebraniu ostatniej warstwy i po wycofaniu do punktu KT wykonywany jest

dodatkowo ruch szybki do PS.

4. Cykle stae.
3. Koniec cyklu - przypadek 1.
Jeli R29 rwna si: 11, 12, 13 lub 14,

to nastpuje zakoczenie cyklu.
4. Obrbka wygadzajca lub wykaczajca.
4.1. Ruch szybki do punktu PT ( lub w przypadku zerowego naddatku do

punktu PK ),
4.2. Ruch roboczy wzdu linii wyznaczajcej naddatek od punktu PT do

punktu KT ( lub wzdu konturu w przypadku zerowego naddatku od
punktu PK do punktu KK ),
4.3. Ruch szybki do punktu PS.
Jeli R29 rwna si: 31, 32, 33 lub 34,

6. Obrbka wygadzajca lub wykaczajca.
6.1. Ruch szybki do punktu PK,
6.2. Ruch roboczy wzdu konturu od punktu PK do KK,
6.3. Ruch szybki do punktu PS.
Jeli R29 rwna si: 41, 42, 43 lub 44,

8. Toczenie wzdu warstwic stanowicych kolejne przyblienie konturu

(patrz Rys. 4.3).
8.1. Ruch szybki w kierunku punktu PT o wielko okrelon przez parametr

R26,
8.2. Ruch roboczy wzdu pierwszej warstwicy,
8.3. Wycofanie ruchem szybkim do punktu PS,
8.4. Toczenie wzdu kolejnych warstwic wykonywane jest zgodnie z

operacjami okrelonymi w punktach od 8.1 do 8.4, przy czym ruch
szybki zgodnie z 8.1 wykonywany jest dla n-tej warstwicy o wielko
rwn n * R26. Ostatnie toczenie wykonywane jest wzdu linii
naddatku.

4. Cykle stae.
Rys. 4.3 Toczenie warstwic.

4. Cykle stae.
ZALECENIA dotyczce PROGRAMOWANIA KONTURU
1. Pooenie punktw PK i KK naley wybra tak, jak pokazano to na rysunkach Rys. 4.2 i
Rys. 4.3.
2. Przed podjciem decyzji o zastosowaniu cyklu L95 naley oceni, czy warto
bezwzgldna rnicy wsprzdnych punktw PK i KK dla jednej z osi ( X lub Z ) nie
jest zbyt maa w odniesieniu do sumy odpowiednio : R26 + R24 lub R26 + R25.
Ograniczenie takie powinien postawi technolog/programista. Pewnym minimum s
nastpujce ograniczenia:
| PK(x) KK(x) | > 2*( R26 +R24 )
| PK(z) KK(z) | > 2*( R26 +R25 )
3. Prosta rwnolega do osi X lub Z moe przecina kontur tylko w jednym punkcie.
4. Nie mona stosowa lustrzanych odbi.
5. W przypadku obrbki wzdu warstwic ( R29 = 22 lub R29 = 24 ) nie wolno

wprowadza kompensacji promienia noa. Warunkiem koniecznym jest, aby: R27 = 40.
6. W przypadku obrbki wygadzajcej lub wykaczajcej mona wprowadza

kompensacj promienia noa programujc R27 = 41 lub R27 = 42. Ponadto w programie
gwnym wywoujcym L95 naley zadeklarowa odpowiedni adres Dxx.
7. Przy programowaniu konturu naley zwrci uwag na ograniczenia opisane w

rozdz. 3.8.6.
8. Przed wywoaniem cyklu L95 naley pooenie suportu zaprogramowa tak, aby w
trakcie ruchu do punktu PS ostrze noa nie zawadzio o obrabiany przedmiot ( przed
obrbk ).
U W A G A: Zaleca si sprawdzenie kadego zaprogramowanego cyklu

L95 w trybie symulacji graficznej ( przed wykonaniem
obrbki )

4. Cykle stae.
PRZYKADY PROGRAMOWANIA - L95
PRZYKAD 1
Przedmiot obrbki pokazano na Rys. 4.4. Kontur przedmiotu (po obrbce) okrela
podprogram %SPF 234. Peny proces obrbki okrela program gwny %MPF 200.
Podprogram wywoywany jest czterokrotnie.
Pierwsze wywoanie: obrbka zgrubna R29 = 11
Drugie wywoanie: obrbka wygadzajca R29 = 21
Trzecie wywoanie: obrbka wygadzajca R29 = 21
Czwarte wywoanie: obrbka wykaczajca R29 = 21, R24 = R25 = 0
Rys. 4.4 Przykad programowania L95.
Tekst podprogramu: %SPF234

N10 G90 G1 X40 Z200
N20 X50 Z150
N30 Z110
N40 G2 X64.645 Z74.645 I50
N50 G1 X80 Z60
N60 G3 X92.426 Z30 I30 K30
N70 G1 Z10
N80 X120

4. Cykle stae.
Tekst programu gwnego:
%MPF200
N80 T4 M6 wybr noa
N90 S600 M3 wybr obrotw
N100 G90 G0 X150 Z250
N110 R20=234 R21=40 R22=200
N120 R24=2 R25=2 R26=3 podstawienie parametrw
N130 R27=42 R29=11 D1 F1200
N140 L95 obrbka zgrubna
N150 R24=1 R25=1 R29=21 zmiana parametrw
N160 L95 obrbka wygadzajca
N170 R24=.2 R25=.2 zmiana parametrw
N180 L95 obrbka wygadzajca
N190 R24=0 R25=0 zmiana parametrw
N200 L95 obrbka wykaczajca
N210 G0 X140 Z240
N220 M30
PRZYKAD 2
Proces obrbki, podany w Przykadzie 1, moe by zaprogramowany i wykonany w inny
sposb, np. poprzez zmian parametru R29 w programie %MPF 200. Jeli zadeklaruje si
R29 = 41, to: - skrcony zostanie tekst %MPF 200,
- %SPF 234 wywoany zostanie trzy razy:
Pierwsze wywoanie - obrbka zgrubna
Drugie wywoanie - obrbka wygadzajca
Trzecie wywoanie - obrbka wykaczajca
Tekst programu ( modyfikacja %MPF 200 ):
%MPF210
N100 G90 G0 X150 Z250
N110 R20=234 R21=40 R22=200
N120 R24=5 R25=5 R26=10
N130 R27=42 R29=41 D1 F1200
N140 L95
N210 G0 X140 Z240
N220 M30
UWAGA: Celowe jest wykonanie programu %MPF 210 w trybie symulacyjnym dla
nastpujcych wartoci parametru R29: 11, 12, 21, 22, 31, 32, 41 i 42.
Zaleca si zmienia warto parametru R27.
W przypadku R29=22 naley podstawi: R27=40.
Tekst programu mona uzupeni blokami: N135 LR20

N136 G0 X150 Z250
wstawiajc je pomidzy N130 i N140. W ten sposb narysowany zostanie kontur przedmiotu
przed wywoaniem podprogramu %SPF 234.

4. Cykle stae.
PRZYKAD 3. Cztery pary programw i podprogramw - patrz Rys. 4.3 Toczenie warstwic.
Wykonanie tych programw w trybie symulacji graficznej, z jednoczesn odpowiedni
zmian parametrw R27 i R29 pozwoli na lepsze poznanie cyklu L95.
%SPF10 ( Rys. 4.3 a )
N1 G2 G90 X150 Z50 I100
N2 M17
%MPF10
N1 G0 G90 X50 Z150
N2 R20=10 R21=50 R22=150 R24=5 R25=5
N3 R26=5 R27=40 R29=22 F4000 D1
N4 LR20
N5 G0 X100 Z200
N6 L95
N7 M30
%SPF20 (Rys. 4.3 b )

N1 G3 G90 X150 Z150 I100
N2 M17
%MPF20
N1 G0 G90 X50 Z50
N2 R20=20 R21=50 R22=50 R24=5 R25=5
N3 R26=5 R27=40 R29=22 F4000 D1
N4 LR20
N5 G0 X100 Z0
N6 L95
N7 M30
%SPF30 ( Rys. 4.3c )

N1 G3 G90 X50 Z50 I-100
N2 M17
%MPF30
N1 G0 G90 X150 Z150
N2 R20=30 R21=150 R22=150 R24=5 R25=5
N3 R26=5 R27=40 R29=24 F4000 D1
N4 LR20
N5 G0 X100 Z200
N6 L95
N7 M30
%SPF40 ( Rys. 4.3d )

N1 G2 G90 X50 Z150 I-100
N2 M17
%MPF40
N1 G0 G90 X150 Z50
N2 R20=40 R21=150 R22=50 R24=5 R25=5
N3 R26=5 R27=40 R29=24 F4000 D1
N4 LR20
N5 G0 X100 Z0
N6 L95
N7 M30

4. Cykle stae.
4.2. CYKL GWINTOWANIA - L97.

Cykl L97 umoliwia nacinanie nastpujcych rodzajw gwintw jednozwojnych ze
staym skokiem:
gwint wzduny w kierunku osi Z Rys. 4.5
( na powierzchniach cylindrycznych ),
gwint stokowy wzdu tworzcej stoka, Rys. 4.6
gwint paski w kierunku osi X Rys. 4.7
( na powierzchniach czoowych wakw lub tarcz ).
Rys. 4.5 Gwint wzduny.
Wykaz punktw zaznaczonych na rysunkach: Rys. 4.5, Rys. 4.6 i Rys. 4.7.
A
pocztek gwintu
B
koniec gwintu
C
programowany pocztek dobiegu (patrz rozdz. 3.4.4.1)
D
programowany koniec wybiegu ( analogia do dobiegu )
S
punkt startowy ( w punkcie tym rozpoczynaj si i kocz wszystkie operacje
nacinania kolejnej nitki gwintu
P pocztek ruchu roboczego nacinania gwintu
K koniec ruchu roboczego nacinania gwintu
W odsunicie noa po naciciu kolejnej nitki gwintu

4. Cykle stae.
Rys. 4.6 Gwint stokowy.
Rys. 4.7 Gwint paski.

4. Cykle stae.
PARAMETRY PODSTAWOWE deklarowane przed wywoaniem cyklu.

R20 skok gwintu - warto przyrostowa bez znaku,
R21 wsprzdna X pocztku gwintu - warto absolutna,
R22 wsprzdna Z pocztku gwintu - warto absolutna,
R23 liczba naci jaowych ( na kocu gbokoci gwintu ),
R24 gboko gwintowania - warto przyrostowa ze znakiem

R24 < 0 - gwint zewntrzny
R24 > 0 - gwint wewntrzny,
R25 naddatek na obrbk wygadzajc - warto przyrostowa bez znaku,
R26 droga dobiegu - warto przyrostowa bez znaku,
R27 droga wybiegu - warto przyrostowa bez znaku,
R28 liczba naci zgrubnych,
R29 kt dosuwu w stopniach ( dla gwintw wzdunych i paskich ) - w przypadku

nacinania gwintu metod wcinania po stycznej do cianki nitki gwintu. W przypadku
gwintu na stoku naley zadeklarowa R29 = 0,
R31 wsprzdna X koca gwintu - warto absolutna,
R32 wsprzdna Z koca gwintu - warto absolutna.
PARAMETRY POMOCNICZE obliczane przez program w trakcie wykonywania cyklu.

R1 wielko odsunicia przy powrocie: R1 = + 1 mm - gwint zewntrzny,
R1 = 1 mm - gwint wewntrzny,
R2 kt dosuwu w radianach: R2 = 2*PI*R29/360,
R3 wsprzdna Z punktu P,
R4 wsprzdna X punktu P,
R24 R25
R5 kolejna gboko gwintowania R5 = * SQRT(R7),
SQRT(R28)
R6 druga skadowa gbokoci gwintu: R6 = FABS(R5) * TAN(R2) Z wzduny
X paski,
R7 wskanik obiegu cyklu ( numer kolejnego gwintowania ),
R8 wsprzdna Z punktu K,
R9 wsprzdna X punktu K,
R31 - R21
R10 kt nachylenia stoka R10 = ATAN ,
R32 - R22
R11 wsprzdna X skoku gwintu,
R12 wsprzdna Z skoku gwintu.

4. Cykle stae.
WYJANIENIA dotyczce deklarowanych parametrw R20 do R32.
ad. R20 Skok gwintu okrelany jest jako warto przyrostowa bez znaku mierzona w
kierunku nacinania gwintu. Wyznaczenie wikszej skadowej ( w przypadku
gwintu na stoku ) oraz podstawienie pod waciwy adres I lub K wykonywane
jest automatycznie przez program.
ad. R21 Wsprzdne pocztku gwintu okrelaj punkt konturu przedmiotu, od

R22 ktrego ma by nacity gwint. Wsprzdne podawane s jako wartoci
absolutne.
ad. R23 Skrawanie jaowe wykonywane jest po obrbce wygadzajcej lub zgrubnej, gdy
R25 >0. Liczba przej jaowych moe by dowolna - dodatkowe wyjanienia
patrz: ad. R25.
ad. R24 Gboko gwintu okrelana jest jako warto przyrostowa ze znakiem. Mierzona
jest w kierunku osi X lub Z ( patrz Rys. 4.8). Znak okrela kierunek dosuwu
suportu.
R24 < 0 - gwint zewntrzny
R24 > 0 - gwint wewntrzny
Rys. 4.8 Gboko gwintu.
ad. R25 Naddatek wygadzania definiowany jest jako warto przyrostowa bez znaku (
znak okrelany jest przez program na podstawie znaku R24 ). Naddatek
odejmowany jest od gbokoci gwintowania R24. W ten sposb powstaje
gboko gwintowania dla obrbki zgrubnej - patrz: ad. R28.
Po zakoczeniu gwintowania zgrubnego wykonywane jest wygadzajce -
zbierany jest naddatek a nastpnie skrawanie jaowe zgodnie z R23.
ad. R26 Droga dobiegu okrelana jest jako warto przyrostowa bez znaku. Konieczno
programowania drogi dobiegu wyjaniono w rozdz. 3.4.4.1. W przypadku gwintu
na stoku programowana jest skadowa Z drogi dobiegu jak pokazano to na
Rys. 4.7.

4. Cykle stae.
ad. R27 Droga wybiegu okrelana jest jako warto przyrostowa bez znaku. Konieczno
programowania drogi wybiegu wyjaniono w rozdz. 3.4.4.1. W przypadku
gwintu na stoku programowana jest skadowa Z drogi wybiegu jak pokazano to
na Rys. 4.7.
ad. R28 Warto parametru R28 okrela liczb naci zgrubnych. System sterowania
oblicza automatycznie kolejne gbokoci dosuwu, tak, aby uzyska jednakowy
przekrj wira. W ten sposb uzyskuje si jednakow si skrawania od
pierwszego nacicia zgrubnego do ostatniego. Kolejna gboko gwintowania
R5 ( patrz tekst podprogramu blok N20 ) wyznaczana jest wedug nastpujcej
zalenoci:
R24 - R5
R5 = * SQRT(R7),
SQRT(R28)
gdzie: SQRT operator pierwiastkowania,

R7 numer kolejnego gwintowania.
Uwaga: sgn R25 = sgn R24 (operacja wykonywana automatycznie

przez program).
PRZYKAD.
gboko gwintu: R24 = 10

liczba naci zgrubnych: R28 = 5
deklarowany naddatek wygadzania: R25 = 0.1
Uwaga: program nadaje parametrowi
R25 znak " - ", w efekcie: R25 = 0.1
Rys. 4.9 Przyrost gbokoci gwintowania.
ad. R29 Dosuw noa jest moliwy pod dowolnym ktem dla gwintw wzdunych i
paskich - wyjaniono to dokadnie w rozdz. 3.4.4. Dla gwintw stokowych
naley deklarowa: R29 = 0. Warto kta deklarowana jest bez znaku. W cyklu
kt jest skierowany odpowiednio do kierunku obrbki. Pokazuje to Rys. 4.10.

4. Cykle stae.
Rys. 4.10 Znak kta dosuwu noa.
ad. R31 Wsprzdne pocztku gwintu okrelaj punkt konturu przedmiotu, do

R32 ktrego ma by nacity gwint. Wsprzdne podawane s jako wartoci
absolutne.

4. Cykle stae.
TEKST PODPROGRAMU i OPIS WYKONANIA CYKLU - L97.
%SPF97
N1 G900 G910 Zapamitanie parametrw R
N2 R2=2*PI*R29/360 R7=1 R1=1
N3 H3+5=R24=0 Gwint wewntrzny; R25 i R1 bez

zmiany znaku
N4 R25=-R25 R1=R1 Zmiana znaku R1 i R25 dla
gwintu zewntrznego
N5 H1+7=R25=0 Brak wygadzania
N6 R23=R23+1
N7 H1+35=R22=R32 Skok do gwintu paskiego
N8 R10=ATAN((R31R21)/(R32R22)) Obliczenie kta nachylenia stoka

R1=R1/COSR10 Obliczenie odsunicia przy nawrocie
N9 H2+12=PI/4=FABSR10 Badanie nachylenia stoka
N10 R11=R20 R12=0 Podstawienie parametrw okrelajcych skok

gwintu
N11 H0+13
N12 R11=0 R12=R20 Podstawienie parametrw okrelajcych skok

gwintu
N13 H3+15=R22=R32 Kierunek posuwu "do zera uk. wsprzdnych"
N14 H0+17
N15 R3=R22+R26 R4=R21+R26*TANR10 Obliczenie wsp. punktw kracowych

R8=R32R27 R9=R31R27*TANR10 dla kierunku "do zera ukadu wsp."
R2=R2
N16 H0+18 Skok do gwintu wzdunego lub na stoku
N17 R3=R22R26 R4=R21R26*TANR10 Obliczenie wsp. punktw kracowych

R8=R32+R27 R9=R31+R27*TANR10 dla kierunku "od zera ukadu wsp."
N18 G0 G90 XR4+R1 ZR3 Ruch szybki do punktu S
N19 H3+27=R7=R28 Badanie koca gwintowania zgrubnego
N20 R5=(R24R25)*SQRTR7/SQRTR28 Obliczenie kolejnej gbokoci gwint.

R6=FABSR5*TANR2 Obliczenie drugiej skadowej

4. Cykle stae.
N21 XR4+R5 ZR3+R6 Ruch szybki do punktu P
N22 G33 XR9+R5 ZR8+R6 IR11 KR12 Nacinanie kolejnej nitki gwintu
N23 G0 XR9+R1 Odsunicie ruchem szybkim
N24 XR4+R1 ZR3 Wycofanie ruchem szybkim
N25 R7=R7+1 Powikszenie wskanika obiegu
N26 H019 Skok do nastpnego obiegu
N27 R7=1 R5=R24 Podstawienie kocowej gb. gwintowania

R6=FABSR5*TANR2 Obliczanie drugiej skadowej
N28 H3+57=R7=R23 Badanie koca cyklu gwintowania
N29 XR4+R5 ZR3+R6 Ruch szybki do punktu S
N30 G33 XR9+R5 ZR8+R6 IR11 KR12 Gwintowanie wygadzajce
N31 G0 XR9+R1 Odsunicie ruchem szybkim
N32 XR4+R1 ZR3 Wycofanie ruchem szybkim
N35 H3+37=R21=R31 (gwint paski) Kier. posuwu "do zera ukadu wsp."
N36 H0+39
N37 R4=R21+R26 R9=R31+R27 Obliczanie wsp. punktw kracow.

R2=R2 dla kierunku "do zera ukadu wsp."
N38 H0+40
N39 R4=R21R26 Obliczanie wsp. punktw kracowych

R9=R31+R27 dla kierunku "do zera ukadu wsp."
N40 G0 G90 XR4 ZR22+R1 Ruch szybki do punktu S
N41 H3+49=R7=R28 Badanie koca gwintowania zgrubn.
N42 R5=(R24R25)*SQRTR7/SQRTR28 Obliczanie kolejnej gb. gwintowania

R6=FABSR5*TANR2 Obliczanie drugiej skadowej
N43 ZR22+R5 XR4+R6 Ruch szybki do punktu P
N44 G33 XR9+R6 IR20 Nacinanie kolejnej nitki gwintu

4. Cykle stae.
N45 G0 ZR22+R1 Odsunicie ruchem szybkim
N46 XR4 Wycofanie ruchem szybkim
N49 R7=1 R5=R24 Podstaw. kocowej gbokoci gwintowania

R6=FABSR5*TANR2 Obliczenie drugiej skadowej
N50 H3+57=R7=R23 Badanie koca cyklu gwintowania
N51 ZR22+R5 XR4+R6 Ruch do punktu P
N52 G33 XR9+R6 IR20 Gwintowanie wygadzajce
N53 G0 ZR22+R1 Odsunicie ruchem szybkim
N54 XR4 Wycofanie ruchem szybkim
N57 G901 G911 Odtworzenie parametrw R
N58 M17 Koniec cyklu gwintowania

4. Cykle stae.
PRZYKAD PROGRAMOWANIA CYKLU - L97 (patrz Rys. 4.11)
Rys. 4.11 Przykad gwintu zewntrznego.
Skok gwintu: R20 = 2mm

Punkt pocztkowy X: R21 = 60 mm
Punkt pocztkowy Z: R22 = 150 mm
Liczba naci jaowych: R23 = 3
Gboko gwintowania: R24 = 13 mm
Naddatek wygadzania: R25 = 0.1 mm
Droga dobiegu: R26 = 10 mm
Droga wybiegu: R27 = 8 mm
Liczba naci zgrubnych: R28 = 7
Kt dosuwu: R29 = 30
Punkt kocowy X: R31 = 60 mm
Punkt kocowy Z: R32 = 95 mm
Tekst programu:
%MPF 10
...............................................................
N25 Sxxxx M03
N30 T3 M06
N35 R20=2 R21=60 R22=150 R23=3 R24=13
N40 R25=.1 R26=10 R27=8 R28=7 R29=30
N45 R31=60 R32=95 L97
...............................................................
N60 M30

4. Cykle stae.
4.3. CYKL WIERCENIA GBOKICH OTWORW - L98.

PARAMETRY PODSTAWOWE - deklarowane przed wywoaniem cyklu.
R22 Wsprzdna absolutna punktu odniesienia (punkt pocztkowy).

R24 Zmniejszenie przyrostu gbokoci wiercenia - wielko przyrostowa bez znaku.
R25 Pierwsza gboko wiercenia - wielko przyrostowa bez znaku liczona od
punktu odniesienia R22.
R26 Kocowa gboko wiercenia - wsprzdna absolutna.
R27 Czas postoju przed otworem (po kolejnym wycofaniu).
R28 Czas postoju w dnie otworu.
PARAMETRY POMOCNICZE - podstawiane i obliczane w trakcie wykonywania cyklu.
R11 Kolejna gboko wiercenia - wsprzdna absolutna.

R12 Grubo warstwy, ktra pozostaa do wiercenia:
R14 Kolejny przyrost gbokoci wiercenia - wielko przyrostowa bez znaku.
R51 "Mnonik" okrelajcy znak przyrostw gbokoci wiercenia.
TEKST PODPROGRAMU - L98
%SPF98
N0 G900 G910
N0 R24=FABS R24 R25=FABS R25 R51=1
N0 H3+1=R22=R26
N0 R51=-1
N1 G0 G90 ZR22
N2 H2+30=R25=FABS(R22R26)
N3 R11=R22R25*R51 R14=R25
N4 G1 ZR11
N5 G4 FR28
N6 G0 ZR22
N7 G4 FR27
N8 G0 ZR11+R51 R12=FABS(R11R26) R14=R14R24
N9 H2+30=R24=R12
N11 H2+13=R14=R24
N12 H3+15=R24=R14
N13 R11=R11R14*R51 H3+30=0=(R11-R26)*R51
N134 H1+30=FABS(R11-R26)=0
N14 H04
N15 R14=R24 H0-13
N30 G1 ZR26
N31 G4 FR28
N32 G0 ZR22
N33 G4 FR27
N34 G901 G911
N35 M17

4. Cykle stae.
Opis wykonania cyklu:

Wiercenie zgodnie z cyklem L98 wykonywane jest w kilku przejciach o
zmniejszajcym si przyrocie gbokoci wiercenia. Liczba wierce zalena jest od:
gbokoci pierwszego wiercenia R25,
przyrostu gbokoci wiercenia R24,
kocowej gbokoci wiercenia R26.
Kolejne przyrosty gbokoci wiercenia i w konsekwencji kolejne gbokoci wiercenia
wyznaczane s automatycznie (nie wymagaj deklaracji w POT). Okrelaj je parametry
pomocnicze (patrz tre cyklu).
R51 "Mnonik" okrelajcy znak przyrostw gbokoci wiercenia

R51 = 1 gdy R22 > R26
R51 = 1 gdy R22 < R26
R14 kolejny przyrost gbokoci wiercenia:

R14 = R25 pierwsze wiercenie
R14 = R14 R24 kolejne wiercenie gdy R14 >= R24
R14 = R24 kolejne wiercenie gdy R14 < R24
R11 kolejna gboko wiercenia:

R11 = R22 R25*R51 pierwsze wiercenie
R11 = R11 R14*R51 kolejne wiercenie
R11 = R26 ostatnie wiercenie
R12 grubo warstwy, ktra pozostaa do wiercenia:

R12 = FABS(R11 R26)
Pierwsze wiercenie wykonywane jest na gboko: R22 - R25. Po pierwszym i po

kadym nastpnym wierceniu wykonywana jest nastpujca sekwencja operacji:
postj: G4 FR28,
ruch szybki do punktu odniesienia R22,
postj przed otworem: G4 FR27,
ruch szybki do pozycji uzyskanej w poprzednim wierceniu ( nie dotyczy
ostatniego wiercenia).
Po wykonaniu tych operacji okrelana jest grubo warstwy, ktra pozostaa do

wiercenia: R12. Jeli R12 <= R24 to wykonywane jest ostatnie wiercenie.
Jeli R12 > R24 to wyznaczany jest kolejny zmniejszajcy si przyrost gbokoci
wiercenia - patrz parametr pomocniczy R14 i wykonywane jest kolejne wiercenie z posuwem
roboczym na gboko okrelon przez R11. Zmniejszanie przyrostu gbokoci wiercenia
wykonywane jest do momentu gdy przyrost ten staje si mniejszy od R24. Od tego momentu
kolejne gbokoci zwikszane s o warto sta rwn R24 ( w przypadku ostatniego wiercenia
przyrost gbokoci wiercenia moe by mniejszy od R24 ).
Uwaga: 1. Jeli parametr R24 = 0 to wykonywane jest wiercenie ze staym przyrostem

rwnym R25.
2. Jeli parametr R25 przekroczy zadeklarowan w programie gboko
wiercenia to wykonywane jest tylko jedno wiercenie na gboko R26.
Wykonanie cyklu pokazano na Rys. 4.12.

4. Cykle stae.
PRZYKAD:
Punkt pocztkowy Z = 157 mm R22 = 157
Przyrost gbokoci wiercenia 20 mm R24 = 20
Pierwsza gboko wiercenia 50 mm R25 = 50
Gboko kocowa 5 mm R26 = 5
Czas postoju przed otworem 2 sek R27 = 2
Czas postoju w g. otworu 1 sek R28 = 1
Tekst programu
%MPF 100
..................................................
N25 Fxxxx Mxx Sxxx
N30 R22=157 R24=20 R25=50 R26=5
N35 R27=2 R28=1
N40 L98
..................................................
N50 M30
Rys. 4.12 Cykl wiercenia gbokich utworw.

5. PARAMETRY SPECJALNE.
OGLNA CHARAKTERYSTYKA.
PRONUM 630 T umoliwia programowanie obrbki z uyciem w wyraeniach
arytmetycznych takich parametrw jak zawartoci korektorw narzdzi, rejestrw baz
pomiarowych, korekcji baz pomiarowych, a take punktw wymiany narzdzia.
Cecha ta upraszcza programowanie obrbki dajc np. moliwo obrbki poprzez

wywoywanie podprogramu zawierajcego opis konturu przy zmieniajcej si dynamicznie
wartoci promienia narzdzia (zbieranie kolejnymi warstwami do waciwego konturu).
Wartoci parametrw specjalnych s odczytywane i zapisywane w analogiczny sposb

jak parametry uytkownika R, tzn. mog by argumentami zoonych wyrae oraz funkcji.
UWAGA: W przypadku wstawiania nowych wartoci do rejestrw korektorw, baz

pomiarowych, korekcji baz i punktw wymiany przetwarzanie kolejnego bloku
moe by nieznacznie opnione o czas konieczny na przeliczenie zadawanych
wsprzdnych osi jak i toru narzdzia w nowym rodowisku danych.
OPIS PARAMETRW SPECJALNYCH

WARTO KOREKTORA NARZDZIA
FORMAT :
R D 2 1 . 3

numer pola (cyfra od 1 do 6)
numer korektora (od 1 do 99)
PRZYKADY:
Uycie w programie obrbki technologicznej zapisu:
N100 RD15.6=10.987
oznacza wpisanie do pola promienia narzdzia korektora numer 15 wartoci: 10.987.
Powikszenie wartoci wskazanego promienia korektora narzdzia mona uzyska poprzez

zapis:
N110 RD15.6=RD15.6+0.10 (zwikszenie promienia o 0.100 mm)

5. Parametry specjalne.
Cyfra okrelajca numer pola od 0 do 6 odpowiada oznaczeniu symbolicznemu

poszczeglnych pl na planszy edycji korektorw narzdzi. Programowana jest po separatorze,
ktrym jest znak kropki. Znaczenie kolejnych pl rejestru korektora narzdzia jest nastpujce:
P0 numer narzdzia, liczba od 0 do 99

( tymczasowo nie wykorzystane )
P1 typ narzdzia, liczba od 0 do 9,
P2 dugo narzdzia LOX - skadowa w kierunku osi X
( format: +03.3 )
P3 dugo narzdzia LOZ - skadowa w kierunku osi Z
( format: +03.3 )
P4 korekcja dugoci narzdzia LOXz - skadowa w kierunku osi X
( format: +01.3 )
P5 korekcja dugoci narzdzia LOZz - skadowa w kierunku osi Z
( format: +01.3 )
P6 promie narzdzia ( format: +03.3)
UWAGA: Zmiana wartoci korektora moe by dokonana tylko po zejciu z toru

skorygowanego tzn. przy obowizujcym G40 lub przed wprowadzeniem
korekcji promienia narzdzia.
WARTOCI REJESTRW:
- BAZY POMIAROWEJ,
- KOREKCJI BAZY POMIAROWEJ,
- PUNKTU WYMIANY NARZDZIA.
FORMAT :
R D 200 . 3

oznaczenie osi
numer rejestru
gdzie numer rejestru przyjmuje wartoci:
dla baz pomiarowych od 200 do 211

dla korekcji baz pomiarowych od 300 do 324
dla punktw wymiany narzdzi od 400 do 409
Oznaczenie osi programowane jest po kropce. Dopuszcza si oznaczanie osi w

sposb tradycyjny, tzn. literami : X, Z lub cyframi 1 lub 2. Dotyczy to rwnie dalszej czci
opisu.
WARTOCI REJESTRW WEWNTRZNYCH
POOENIE OSI WZGLDEM ZERA MASZYNY:
R A X . o

5. Parametry specjalne.
SUMARYCZNE PRZESUNICIE ZERA UKADU WSPRZDNYCH:
R A Z . o
PRZESUNICIE UKADU WSPRZDNYCH WPROWADZONE FUNKCJ G54:
R A B . o
Po wywoaniu bazy pomiarowej funkcj G54 wszystkie inne skadniki przesunicia zera
ukadu wsprzdnych s kasowane. W kolejnych blokach programu obrbki przesunicie moe
by modyfikowane funkcjami G55 oraz G92, jednake pocztkowa warto przesunicia zera
jest pamitana w ukadzie sterowania i moe by odczytana jako parametr specjalny RAB.x.
PRZESUNICIE UKADU WSPRZDNYCH WPROWADZONE FUNKCJ G55:
R A K . o
Skadowa wektora przesunicia zera ukadu wsprzdnych wynikajca z

programowania funkcji G55 jest kadorazowo rejestrowana. Jej warto jest dostpna poprzez
parametr specjalny RAK.o.
DUGO NARZDZIA:
R A L . o
RAL.o pozwala odczyta aktualnie obowizujc dugo narzdzia wprowadzon po

zaprogramowaniu korektora narzdzia Dxx wraz z przesuwem wzdu osi narzdzia.
PROMIE NARZDZIA:
RAR
Rejestr RAR pozwala odczyta aktualnie obowizujcy promie narzdzia wprowadzony

funkcjami G41/G42 zaprogramowanymi wraz z rejestrem korektora narzdzia Dxx.
ZAWARTO WYWOANEGO KOREKTORA NARZDZIA:
R A D . numer pola ( jak dla RD )
Parametr ten umoliwia odczyt poszczeglnych pl wywoanego aktualnie korektora

narzdzia.
REJESTR INFORMACYJNY:
RR
Rejestr RR suy do przekazywania danych lub informacji o wykonaniu funkcji

specjalnych @9xx. Jego zawarto testowana funkcjami skokw warunkowych pozwala
sterowa programem obrbki.

6. POMIAR CZASU.
W niektrych przypadkach technologa interesuje czas wykonania programu przez
obrabiark. Funkcje @920 i @921 umoliwiaj odczytanie iloci taktw zegara od momentu
jego wyzerowania. Pomiar czasu moe by dokonywany z 3-ch niezalenych zegarw, z ktrych
kady pracuje z inn czstotliwoci.
START POMIARU CZASU - ZEROWANIE
@920=1

typ zegara ( 0, 1 lub 2 )
separator
Funkcja @920 inicjuje dziaanie zegara. Zegar oznaczony typem 0 zlicza kolejne
impulsy co 4 ms, zegar 1 co 100 ms, a zegar 2 co 1 sekund. Ilo zliczonych impulsw od
momentu wyzerowania zegara odczytana jest do rejestru informacyjnego RR -funkcj @921 (
rejestr informacyjny RR - patrz. rozdz. 5 ).
Zakres zliczania mieci si pomidzy 0, a 32767.
Typ zegara Takt zliczany co

0 4 ms
1 100 ms
2 1s
ODCZYT POMIARU CZASU - ZEGARA
@921=1

typ zegara ( 0, 1 lub 2 )
separator
Funkcja @921 odczytuje ilo taktw zegara zliczonych od momentu jego wyzerowania.
PRZYKAD:
N100 R0=0
@920=2 zerowanie zegara typu 2 (co 1 s)
N110 R0=R0+1
N120 H3-110 = 10000 = R0
@921=2 odczyt czasu w sekundach
N130 R1=RR wstaw wynik pomiaru czasu do R1
N140 M30

7. FUNKCJE M, S, T, E.
Operacje pomocnicze obrabiarki programuje si przy pomocy funkcji M, S, T i E.
Funkcje te mona programowa w tym samym bloku programu, co inne sowa programu, np.
wywoujce ruch maszyny.
Jeli funkcja pomocnicza jest wykonywana po ruchu zaprogramowanym w bloku -

nazywa si funkcj poblokow. Jeli natomiast funkcja pomocnicz wysyana jest do PLC przed
wykonaniem ruchu w bloku - to jest to funkcja przedblokowa. Wysanie funkcji przedblokowej
moe spowodowa wstrzymanie ruchu w bloku a do wykonania operacji zwizanych z t
funkcj. Podobnie wykonanie nastpnego bloku moe by wstrzymane do zakoczenia
wykonywania funkcji poblokowych zapisanych w bloku.
Dokadny opis dziaania kadej funkcji znajduje si w dokumentacji techniczno -

ruchowej maszyny. Funkcje S, T i E s zawsze przedblokowe. Funkcje M mog by
przedblokowe lub poblokowe odpowiednio do definicji w programie interfejsowym ( patrz
instrukcja programowania PLC ).
Funkcje pomocnicze w bloku s wykonywane w nastpujcej kolejnoci: przedblokowe

funkcje M, funkcja S, funkcja T, funkcja E i poblokowe funkcje M. W jednym bloku mona
zaprogramowa jedn funkcj S, jedn funkcj T, jedn funkcj E, pi funkcji przedblokowych
M i pi funkcji poblokowych M.
7.1. FUNKCJE POMOCNICZE M.
STOP PROGRAMU
M0 bezwarunkowe zatrzymanie programu.

Jest to funkcja poblokowa. Powoduje:
zatrzymanie programu po wykonaniu funkcji zapisanych w bloku,
przekazanie do programu interfejsowego sygnau M0, ktry moe
powodowa np.: wyczenie obrotw wrzeciona, chodziwa, wywietlenie
stosownego komunikatu na ekranie. Dziaanie tej funkcji opisuje
dokumentacja techniczno - ruchowa maszyny.
M1 warunkowe zatrzymanie programu.

Jest wykonywana tylko przy ustawionym na pulpicie warunku wykonania tej funkcji.
Dziaa identycznie jak funkcja M0.

7. Funkcje M, S, T, E.
KONIEC PROGRAMU
M2 koniec programu.
Jest to funkcja poblokowa. Umieszcza si j w ostatnim bloku programu. Powoduje:
zakoczenie wykonywania programu (rwnie wtedy, gdy po bloku z funkcj
M2 zapisano kolejne bloki programu),
wyzerowanie numeru programu,
przekazanie do programu interfejsowego sygnau M2/M30. Sygna ten moe
wycza obroty wrzeciona i chodziwo oraz zeruje interfejs. Szczegy
zawiera dokumentacja techniczno - ruchowa obrabiarki.
M30 koniec programu bez wyzerowania numeru programu.

Umieszcza si j w ostatnim bloku programu. Dziaa podobnie jak M2, ale nie zeruje
numeru programu. Umoliwia to powtrzenie programu po wciniciu przycisku START.
KONIEC PODPROGRAMU
M17 koniec podprogramu.

Funkcja programowana w ostatnim bloku podprogramu. Nie naley jej umieszcza w
tym samym bloku, w ktrym wywouje si podprogram.
STOP WRZECIONA Z POZYCJONOWANIEM KTOWYM.
M19 S.... zorientowane zatrzymanie wrzeciona.

Jest to funkcja poblokowa. W sowie S programowane jest pooenie ktowe wrzeciona z
rozdzielczoci 0.1 . Do programu interfejsowego przekazywany jest sygna wywoujcy cykl
pozycjonowania ktowego wrzeciona.
INNE FUNKCJE POMOCNICZE M
Inne standardowe funkcje M , a mianowicie:

M3 zaczenie obrotw wrzeciona w kierunku CW,
M4 zaczenie obrotw wrzeciona w kierunku CCW,
M5 zatrzymanie obrotw wrzeciona,
M13 zaczenie obrotw CW i chodziwa,
M14 zaczenie obrotw CCW i chodziwa,
M8 zaczenie chodziwa,
M9 wyczenie chodziwa,
M6 zmiana narzdzia
s przekazywane do interfejsu PLC. Ich dziaanie opisuje dokumentacja techniczno -
ruchowa obrabiarki. W szczeglnoci: ruchy robocze obrabiarki s blokowane przy
zatrzymanym wrzecionie (z moliwoci wykonywania ruchw ustawczych), funkcje M3, M4,
M13, M14 i M8 s przedblokowe, a funkcje M5 i M9 poblokowe.
Funkcja M6 moe by funkcj przedblokow lub po blokow. Moe powodowa zatrzymanie
obrotw wrzeciona. Zaprogramowanie funkcji zmiany narzdzia M6 nie powoduje zmiany
korekcji dugoci i promienia narzdzia. Zmian korekcji narzdzia mona wywoa wycznie
przy pomocy sowa Dxx i funkcji przygotowawczych G41/G42/G40.

7. Funkcje M, S, T, E.
7.2. FUNKCJA S.
Funkcja prdkoci obrotowej wrzeciona jest programowana w sowie S w postaci:
litera adresowa S,
liczba czterocyfrowa dziesitna bez znaku.
Programowana liczba moe okrela:

numer kodu prdkoci obrotowej,
prdko obrotow wrzeciona w obr/min. (np. sowo S1230 oznacza prdko
obrotow = 1230 obr/min.),
pooenie ktowe wrzeciona (programowane cznie z M19),
ograniczenie obrotw wrzeciona dla G96; G92 Sxxxx,
prdko skrawania dla G96.
Jest to funkcja przedblokowa. Parametry maszynowe okrelaj czy wrzeciono jest

sterowane z NC (analogowe sterowanie prdkoci obrotow w maksymalnie omiu zakresach)
oraz czy zainstalowany jest przetwornik do pomiaru pooenia ktowego wrzeciona (niezbdny
przy pozycjonowaniu ktowym wrzeciona funkcj M19 S....). Gdy wrzeciono nie jest sterowane
z NC i nie wyposaono obrabiarki w przetwornik pomiarowy pooenia ktowego dziaanie
funkcji S jest w caoci okrelone przez program interfejsowy (patrz dokumentacja techniczno -
ruchowa obrabiarki). Funkcja S wybiera w takim przypadku numer kodu prdkoci obrotowej.
Gdy wrzeciono sterowane jest z NC, prdko obrotow wrzeciona w ramach zakresu okrela
warto napicia analogowego na wyjciu ukadu sterowania. Przy zmianie zakresu do PLC
przekazywany jest sygna zmiany zakresu. Zmian zakresu steruje program interfejsowy PLC.
Przetwornik pomiarowy pozwala nadzorowa rzeczywist prdko obrotow wrzeciona oraz
pozwala na pozycjonowanie ktowe wrzeciona. Funkcje wrzeciona opisano dokadniej w
instrukcji programowania PLC.
7.3. FUNKCJA T.
Funkcja wyboru numeru narzdzia jest programowana w sowie T w postaci:
litera adresowa T,
czterocyfrowy numer narzdzia.
Dziaanie funkcji T okrela program interfejsowy PLC, do ktrego przekazywana jest

warto funkcji T i sygna zmiany T.
7.4. FUNKCJA POMOCNICZA E.

Zaprogramowanie sowa E w postaci:
litera adresowa E,
czterocyfrowy numer funkcji
okrela dodatkow funkcj pomocnicz do dowolnego wykorzystania w interfejsie
obrabiarki.
Jest funkcj przedblokow. Dziaanie funkcji E okrela program interfejsowy PLC, do
ktrego przekazywana jest warto funkcji E i sygna zmiany E.

DODATEK.
Skrcona informacja dla Uytkownika CNC PRONUM 630 T
Tablica funkcji przygotowawczych G ........................................................................................ D 2

Tablica Standardowych funkcji M .............................................................................................. D 4
Tablica liter adresowych ............................................................................................................. D 5
Tablica adresw pamici danych ................................................................................................ D 7
Tablica znakw pomocniczych ...................................................................................................D 8
CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania D1

Dodatek.
TABLICA FUNKCJI PRZYGOTOWAWCZYCH G
Grupa
Kod ISO Dziaanie Funkcji
Funkcji
G00 Ruch ustawczy, wsprzdne prostoktne
G10 Ruch ustawczy, wsprzdne biegunowe
G01 Odcinek linii prostej, wsprzdne prostoktne
G11 Odcinek linii prostej, wsprzdne biegunowe
GI G02 uk okrgu - kierunek CW - Rys. 3.6 i Rys. 3.7.
uk okrgu - kierunek CCW - Rys. 3.6 i Rys. 3.7.
G03 Gwintowanie ze staym skokiem
Gwintowanie ze skokiem narastajcym
G33 Gwintowanie ze skokiem malejcym
G34
G35
G II G04 Programowana przerwa programu
G III G94 Programowanie posuwu w mm/min
G95 Programowanie posuwu w mm/obr.
G96 Staa prdko skrawania
G IV G97 Odwoanie G96 z jednoczesnym przywrceniem
funkcji: G94 i G95
G25 Ograniczenie obszaru obrbki od dou
GV G26 Ograniczenie obszaru obrbki od gry
G27 Kasowanie ogranicze: G25 i G26
G40 Kasowanie kompensacji promienia ostrza noa
G41 Tor rodka krzywizny ostrza noa po lewej stronie
G VI konturu - Rys. 3.23
G42 Tor rodka krzywizny ostrza noa po prawej stronie
konturu - Rys. 3.23
G45 Sowo S programuje prdko wzdu konturu
G VII G46 przedmiotu
Sowo S programuje prdko wzdu toru rodka
ostrza noa
G53 Programowanie we wsprzdnych maszynowych
G VIII G54 Wywoanie bazy pomiarowej
G55 Korekcja bazy pomiarowej
G92 Przesunicie ukadu wsprzdnych programu
G92 Sxxxx Ograniczenie obrotw wrzeciona dla G96
D2 CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania

Dodatek.
Tablica Funkcji Przygotowawczych G - c.d.
G61 Pozycjonowanie na kocu bloku z kasowaniem uchybu

nadania
G64 Kasowanie dziaania funkcji G61
G IX
G60 Dojazd jednokierunkowy dla funkcji G00
G09 Ruch z wyhamowaniem na kocu odcinka linii prostej
G01 lub G10
GX G71 Programowanie w jednostkach metrycznych
G70 Programowanie w jednostkach calowych
G XI G90 Programowanie we wsprzdnych absolutnych
G91 Programowanie we wsprzdnych przyrostowych
G74 Lustrzane odbicie w osi X
G75 Kasowanie lustrzanego odbicia w osi X
G XII
G78 Lustrzane odbicie w osi Z
G79 Kasowanie lustrzanego odbicia w osi Z
G900 Pamitanie funkcji modalnych G, posuwu F i obrotw S
G XIII Przywrcenie funkcji zapamitanych poprzez funkcj
G901 G900
G910 Pamitanie parametrw R
G XIV G911 Przywrcenie wartoci parametrw R zapamitanych
poprzez funkcj G910
Tablica Funkcji Przygotowawczych G dla tokarek 2 lub 3 suportowych
G65 Aktywacja pierwszego suportu
GXV G66 Aktywacja drugiego suportu
G67 Aktywacja trzeciego suportu
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
- Funkcja aktywna po wczeniu lub zerowaniu ukadu sterowania

Dodatek.
TABLICA STANDARDOWYCH FUNKCJI M
Grupa
Kod ISO Dziaanie Funkcji
Funkcji
MI M00 Zatrzymanie programu
M01 Warunkowe zatrzymanie programu
M02 Koniec programu
M II M30 Koniec programu ( bez wyzerowania numeru
programu )
M17 Koniec podprogramu
M03 Kierunek obrotw wrzeciona: CW
M III M04 Kierunek obrotw wrzeciona: CCW
M05 Zatrzymanie obrotw wrzeciona
M19 Zorientowane zatrzymanie wrzeciona
M08 Wczenie chodziwa
M IV M13 Wczenie chodziwa oraz M03
M14 Wczenie chodziwa oraz M04
M09 Wyczenie chodziwa

Dodatek.
TABLICA LITER ADRESOWYCH
Litera Zakres liczb Komentarz

X od 9999.999 mm Wsprzdna punktu kocowego lub przyrost
do 9999.999 mm pooenia w osi X
Z od 9999.999 mm Wsprzdna punktu kocowego lub przyrost
do 9999.999 mm pooenia w osi Z
I od 99999.999 mm Wsprzdna rodka uku okrgu w stosunku do
do 99999.999 mm pocztku uku w osi X lub skok gwintu w kierunku
osi X
K od 99999.999 mm Wsprzdna rodka uku okrgu w stosunku do
do 99999.999 mm pocztku uku w osi Z lub skok gwintu w kierunku
osi Z
A od 0.00000 Kt nachylenia promienia wodzcego
do 359.99999 ( wsprzdna biegunowa )
Q od 0.001 mm Promie wodzcy
do 9999.999 mm (wsprzdna biegunowa)
U od 99999.999 mm Promie okrgu ( w przypadku programowania uku
do 99999.999 mm okrgu zgodnie z rozdz. 3.4.3.1 )
1 do 12000 mm/min Prdko posuwu roboczego
0.001 do 40 mm/obr
F
0.1 do 999,9 s Programowany czas postoju

0.001 do 100 mm Zmiana skoku gwintu dla G34 i G35
od 6 obr/min Prdko obrotowa wrzeciona
do 6000 obr/min
S
od 0.1 Pozycja wrzeciona w przypadku zaprogramowania
do 359.999 funkcji M19
od 1 do 100 m/min Staa prdko skrawania w przypadku G96
od 6 Maksymalne obroty dla G96
do 6000 obr/min ( G92 Sxxxx )

Dodatek.
Tablica Liter Adresowych - c.d.
G od 0 do 999 Funkcja przygotowawcza G

M od 0 d0 99 Funkcja pomocnicza M
T od 0 do 9999 Numer narzdzia
E od 0 do 9999 Funkcja dodatkowa E
L od 1 do 9999 Numer podprogramu
P od 1 do 99 Liczba powtrze podprogramu
R od 0 do 99 Parametr uytkownika
H od 0 do 6 Numer instrukcji skoku

Dodatek.
TABLICA ADRESW PAMICI DANYCH
Litera Adresy Komentarz

D od 0 do 99 Adresy korektorw narzdzi
D od 100 do 199 Adresy zarezerwowane dla pamici magazynu
narzdzi
D od 200 do 211 Adresy wsprzdnych baz pomiarowych
D od 300 do 324 Adresy korektorw baz pomiarowych
D od 400 do 409 Adresy wybranych punktw we wsprzdnych
maszynowych. Np. baza wymiany narzdzia.

Dodatek.
TABLICA ZNAKW POMOCNICZYCH
Znak Opis Dziaania

+ Operator dodawania wyrae parametrycznych
Operator odejmowania wyrae parametrycznych
Znak okrelajcy liczb ujemn
* Operator mnoenia wyrae parametrycznych
( lub znak koca bloku w symbolicznym zapisie formatu )
/ Operator dzielenia wyrae parametrycznych
Znak " slash " okrelajcy warunkowe wykonanie bloku
= Operator rwnoci lub podstawienia w wyraeniach parametrycznych
Separator w deklaracji skoku warunkowego

( ...... ) Nawias w wyraeniach parametrycznych
Nawias przy pisaniu komentarzy w tekcie bloku
: Znak oznaczajcy Blok Gwny
% Znak pocztku pliku ( przy szeregowej transmisji danych )

Pronum 630T PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pronum 630T PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

INSTRUKCJA PROGRAMOWANIA

UKADU STEROWANIA NUMERYCZNEGO

CNC PRONUM 630 T

UKADU STEROWANIA NUMERYCZNEGO TOKAREK

CNC PRONUM 630 T

CNC PRONUM 630T Instrukcja programowania 1

3.6.3. Programowanie we wsprzdnych maszynowych - G53. ................................65

2 CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania

CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania 3

Rys. 3.33 Zmiana toru. ............................................................................................................ 90

4 CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania

W dalszej treci instrukcji programowania zamiast okrelenia: Program Obrbki

POT - Program Operacji Technologicznych.

Programy zapisane s w pamici dyskowej. Standardowa pojemno pamici

Programy mog by wprowadzane do pamici ukadu sterowania:

Kademu programowi przyporzdkowany jest numer identyfikujcy program - liczba

CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania 5

1.2. ZGODNO Z NORMAMI.

Struktura znakw, sw, blokw i programw zgodna jest ze standardem okrelonym

PN-T-42109-01:1993. Technika informatyczna - Zestaw znakw w kodzie 7-

b) ISO 6983/1-1982(E). Numerical control of machines - Program format and

( brak aktualnie odpowiednika w Polskich Normach )

c) PN 73/M 55256. Obrabiarki do metali. Kodowanie funkcji przygotowawczych G i

( Norma ISO 1056 stanowica pierwowzr dla PN 73/M55256 zostaa

d) ISO 841:2001. Industrial automation systems and integration - Numerical control of

PN-M-55251:1993 Maszyny sterowane numerycznie Osie wsprzdnych i zwroty

e) ISO 2806:1994 Industrial automation systems Numerical control of machines -

( brak odpowiednika w Polskich Normach )

6 CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania

1.3. FORMAT PROGRAMU.

oraz: SP spacja ( odstp ),

W oparciu o standardy ISO i PN format programu w postaci symbolicznej dla zapisu

Formaty calowe sw wymiarowych s odmienne od wyej podanych metrycznych.

W przedstawionym wyej formacie poszczeglne symbole lub kombinacje symboli

CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania 7

%MPF04 Etykieta identyfikujca program obrbki. Naley j umieszcza wycznie w

/ Znak "slash" oznacza, e w treci programu mona definiowa bloki wykonywane

N Numer bloku. Po literze N umieszcza si numer bloku - liczb maksymalnie

R Sowo okrelajce numer parametru - patrz rozdz. 1.7.

G Funkcja przygotowawcza. Po niej nastpuje dwucyfrowy lub trzycyfrowy numer, np.

X, Z Wsprzdne programowanego toru dla osi X i Z.

A Kt nachylenia promienia wodzcego - wsprzdna biegunowa

Q Promie wodzcy ( modu ) - wsprzdna biegunowa

8 CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania

U Promie uku okrgu, w przypadku programowania zgodnie z rozdz. 3.4.3.1

W przypadku programowanej przerwy G04 po literze F deklarowany jest czas postoju.

W przypadku G34/G35 sowo F okrela zmian skoku gwintu.

S Funkcja prdkoci obrotowej wrzeciona. Prdko wrzeciona moe by okrelona w

Funkcja moe okrela rwnie pozycjonowanie ktowe wrzeciona - patrz rozdz..7.2.

W przypadku G96 - sowo S okrela ograniczenie prdkoci obrotowej: G92 Sxxxx -

T Numer narzdzia. Np. T6 oznacza narzdzie o nr.6 .

E Funkcja dodatkowa. Liczba maksymalnie czterocyfrowa,

D Trzy cyfry po literze tworz adres Pamici Danych.

L Sowo okrelajce numer podprogramu - patrz rozdz. 1.5.

P Sowo okrelajce liczb powtrze podprogramu - patrz rozdz. 1.5

H Sowo okrelajce typ skoku - patrz rozdz. 1.8.

CNC PRONUM 630T Instrukcja Programowania 9

* Symbol koca bloku. Odpowiada znakowi LF ( w kodzie ISO: 0/10 ). Znak

M30 Koniec programu.

1. BLOKIEM GWNYM nazywa si blok, od ktrego mona zawsze bezpiecznie

PRZYKAD PROGRAMOWANIA BLOKU GWNEGO

:330 G0 G90 G53 X.... Z.... D401

2. NUMERACJA BLOKW nie musi by uporzdkowana wedug kolejnoci

%SPFxxxx * N100...* N120...* N130......... N322 M17* ETX

%PNT * D400 X... Z... * D401... ...... D409...* ETX

%RPA * R0 +99999.999 * R1 +99999.999 ......... R99 +99999.999.* ETX

%MPF987 * N10...* N20...* N30L101 P1 * N40... * N50....... N90M30*

%SPF101* N110...* N120...* N130L202 P2 * N140.......... N190 M17*

%SPF202* N210...* N220...* N230L303 P1 * N240.......... N290 M17*

%SPF303* N310...* N320...* N330....* N340...........N390 M17*