Kun je het einde

Vraag 9
zien aankomen?
Over onverwachte wendingen in een kortverhaal

Het kortverhaal vormt een eigen land in de grote

wereld van de literatuur. Het heeft een aantal
typerende kenmerken. Enkele daarvan ga je zelf
ontdekken.

1 Stoppen met lezen

2 Onderweg
3 De slotzin

1 Stoppen met lezen

Opdracht 1 Lees het kortverhaal Superman van Anton Quintana in je bronnenboek.

BB 1 Bij de cijfers 1, 2, 3 en 4 noteer je, voor je verder leest, hoe het verhaal volgens jou verdergaat en welke
aanwijzingen je daarvoor hebt. Schrijf je vermoedens kort neer. Je mondelinge reactie geef je in volzinnen.
p. 33-36

Hoe denk je dat het verhaal verdergaat? Welke aanwijzingen heb je daarvoor?

eigen antwoorden
1

Vraag 9 - Kun je het einde zien aankomen? 99

 2 Onderweg

Opdracht 2
1 Op welke momenten krijgt de titel zijn betekenis? Blijft die betekenis altijd dezelfde?
Eerst bouwt de auteur de informatie over Superman op met talloze
voorbeelden van bovenmenselijke eigenschappen (r. 1 uiterlijk, r. 4 tachtig
kilometer per uur lopen ). De benaming Superman valt letterlijk op r. 66.
Daarna wordt het personage altijd Superman genoemd. Vanaf r. 130 wordt de
invulling van de term Superman stilaan in vraag gesteld (r. 131 ... helemaal
geen Superman ...). Een heel andere invulling van het begrip Superman volgt
met de informatie op r. 139 pekinees en r. 150 Zo vrij als de mensen hier
rondliepen!
2 Op welke momenten verhoogt de schrijver de spanning in het verhaal?
De spanning wordt opgebouwd door het verhaal direct met actie te beginnen.
Dan worden de stukjes van de Superman-legpuzzel met mondjesmaat
aangereikt (fysieke capaciteiten, onkwetsbaarheid, intelligentie, raadsels ).
Vanaf r. 115 ... maar de geleerden ... gaat de spanningsboog verder, maar in
omgekeerde volgorde (de twijfels over bepaalde aspecten van deze Superman),
tot de onverwachte informatie op het einde van het verhaal (r. 147 - 150).
3 Zijn er voor- en tegenstanders van Superman? Waarom (niet)?
Er worden eerst enkel voorstanders opgesomd (r. 81 wereldpers; r. 82 - 83
van professoren, over fabrieksjongens tot massas vrouwen; r. 88 - 89
wetenschappers, analysten; r. 111 sektes), maar de eerste tegenstanders
vormen de geleerden die getuige waren van een wonderlijk voorval (r. 119)
zij weten meer
4 Wanneer wordt het einde aangekondigd? Kun je dan al voorspellen hoe het verhaal zal eindigen?
Eigenlijk moet er een wending in het verhaal komen, want de verhaalopbouw
vermeldt bijzonder lang enkel kwaliteiten, terwijl je als lezer weet dat de
gebreken nog moeten volgen. Een kleine aanwijzing krijg je op r. 80 ... maar
dat bleek later pas, een verwijzing naar iets wat nog verteld moet worden. Een
duidelijkere aankondiging van het einde volgt op r. 114, waar de geleerden
tot nieuwe conclusies gekomen waren. De volgende tips op r. 122 ... leek hij
gek te worden, r. 131 Superman was een soort intelligent dier, r. 136 Wat
waren het dan voor wezens ... naar de ontknoping die een pessimistisch
toekomstbeeld voor de aarde voor ogen houdt.

100 Vraag 9 - Kun je het einde zien aankomen?

 3 De slotzin

Opdracht 3
1 Waarin zit het verrassende op het einde van het verhaal?
Het personage Superman lijkt aanvankelijk een echte supermens.
Dan wordt duidelijk dat hij op een andere planeet gewoon een
proefdier is en er daar superintelligentie heerst.
Uiteindelijk vertellen de laatste zinnen over een aanstaande
buitenaardse heerschappij over de mensheid.

2 Welke elementen gebruikt de schrijver om je zo lang mogelijk op een dwaalspoor te brengen?

Beginnen in het midden van de actie; een superheld als (hoofd)personage; een
doordachte spanningsopbouw (een steeds perfecter wordend hoofdpersonage;
daarna: meer mysterie, meer barsten in het perfecte beeld); een
onverwacht einde in drie delen (wonderlijk voorval; geen Superman; angstig
toekomstbeeld).

3 Waren er leerlingen die het einde min of meer konden voorspellen? Op basis waarvan deden ze dat?

Kenmerken kortverhaal
- Een kortverhaal is een volledig, maar ook letterlijk een kort verhaal.
- Meestal staat n verhaalgegeven centraal.
- Het aantal personages, de situering in tijd en ruimte en de karakterevolutie zijn beperkt tot
het noodzakelijke.
- Het verhaal begint doorgaans in het midden van de actie.
- Het verhaal heeft een verrassend einde. De schrijver zet je zo lang mogelijk op het verkeerde
been, dan komt de ontknoping des te verrassender over.
- In een kortverhaal wordt de spanning opgebouwd, vaak doordat er kleine, soms verborgen
aanwijzingen gegeven worden over de afloop van het verhaal.

Wat moet ik kennen en kunnen?

Je kent de voornaamste kenmerken van een kortverhaal.
Je kunt de voornaamste kenmerken terugvinden in een kortverhaal.

Vraag 9 - Kun je het einde zien aankomen? 101

102