TRK MUSKS NAZARYATI

MAKAMLAR
-1-

I.BAST MAKAMLARIMIZIN DZLERN MEYDANA GETREN

TAM DRTL VE TAM BELLER
Muskimizde Basit Makamlarmzn dizileri bir tam drtl ile bir
tam belinin bitiik sralanmasndan meydana gelmitir. Baz makam dizileri drtlye
beli, bazlar ise beliye drtl katlmas suretiyle meydana gelmitir.
Basit Makamlarmz meydana getiren alt adet drtl, alt adette beli mevcuttur.

TAM DRTLLER: TAM BELLER:

argh argh
Bselik Bselik
Rast Rast
Uk Hseyn
Hicz Hicz
Krd Krd
TAM DRTLLER

ARGH DRTLS:

&
========= Pestten tize doru TANN - TANN - BAKYE
aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi T - T - B
olup, tizden peste doru okuduumuzda B - T - T'dir.
T T B

BSELK DRTLS:
Pestten tize doru TANN - BAKYE - TANN

========
& =
aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi T - B - T olup,
tizden peste doru okuduumuzda T - B - T'dir. T B T

B
RAST DRTLS:

&
========
Pestten tize doru;
TANN - BYK MCENNEP - KK MCENNEP
aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi T - K - S olup,
T K S tizden pestte doru S - K - T'dir.
UK DRTLS:

& B =
========
Pestten tize doru;
BYK MCENNEP - KK MCENNEP - TANN
aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi K - S - T olup,
tizden pestte doru T - S - K'dir. K S T

i #
HCZ DRTLS:

=======
& =
Pestten tize doru;
KK MCENNEP - ARTIK KL - KK MCENNEP
aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi S - A - S olup,
S A S tizden pestte doru S - A - S'dir.

b
KRD DRTLS:
Pestten tize doru BAKYE - TANN - TANN
aralndandr. Aralklarn rumuzla ifadesi B - T - T olup, ========
&
=
tizden peste doru okuduumuzda T - T - B'dir. B T T

| Yukarda izah edilen DRTLLER gerek pestten tize, gerek tizden peste doru okunduklarnda
kulakta iyi ve tam duygu hissedilir.

Midem GNGR K
 TRK MUSKS NAZARYATI
MAKAMLAR
-2-
TAM BELLER

ARGH BELS:

&
======== =
argh Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden
olumutur. Aralklarn rumuzla ifadesi T - T - B - T olup,
T T B T tizden peste doru okuduumuzda T - B - T - T'dir.

&
BSELK BELS:

========
Bselik Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden
olumutur. Aralklarn rumuzla ifadesi T - B - T - T olup,
tizden peste doru okuduumuzda T - T - B - T'dir. T B T T

B RAST BELS:
========
& = Rast Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden
olumutur. Aralklarn rumuzla ifadesi T - K - S - T olup,
T K S T tizden peste doru okuduumuzda T - S - K - T'dir.

HSEYN BELS:

& B
========
Uk Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden olumutur.
Bu belinin ismi dierlerinden farkl olarak Hseyn Belisi olmutur.
Aralklarn rumuzla ifadesi K - S - T - T olup,
K S T T
tizden peste doru okuduumuzda T - T - S - K'dir.

#
& i =
HCZ BELS:

========
Hicaz Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden
olumutur. Aralklarn rumuzla ifadesi S - A - S - T olup,
tizden peste doru okuduumuzda T - S - A - S'dir.
S A S T

b

KRD BELS:
Krd Drtlsnn tiz tarafna bir TANN eklenmesinden olumutur.
Aralklarn rumuzla ifadesi B - T - T - T olup,
=======
& =
tizden peste doru okuduumuzda T - T - T - B'dir. B T T T

| okunduklarnda
Yukarda izah edilen BELLER de gerek pestten tize, gerek tizden peste doru
kulakta iyi ve tam duygu hissedilir.

UAklam olduumuz bu DRTL ve BELLER'in dnda baka drtl ve beliler

bulunmaktadr. (rnein: Ferahnk, Hzzm, Nikriz Belileri; Sab Drtls gibi). Basit
Makamlarn tekilinde yer almadklarndan anlatlmamtr. leride aklanacaktr.

Midem GNGR
K
 TRK MUSKS NAZARYATI
MAKAMLAR
-3-

MAKAM
Yukarda grdmz drtl ve belilerin mutelif isimlerini 4+5 veya 5+4 eklinde ekliyerek bir takm
diziler meydana getirmek mmkndr. Bu tr meydana gelen diziler Makamlarn kalbn tekil ederler.
Ancak bu dizilerin makam olarak ifade edilebilmeleri iin seslerin durak ve gl etrafnda birbiriyle ilgi
kurarak toplanm olmalar ve dereceli olarak kullanlmalar gerekmektedir. Yani makam durak ve gl
etrafnda kendi dizisinin dereceli olarak kullanlmas demektir.
Bir Basit Makam dizisinde nemli ses vardr.
1)- DURAK: Dizinin en Pest sesi olup, makamn kald sestir.
2)- GL: Drtl ve Belinin birletii sestir.
3)- YEDEN: Dizideki yedinci sestir ve dima duraa doru gitmek isteyen sestir.

BAST MAKAMLAR
Yukarda akladmz alt adet Drtl ile alt adet Belinin mutelif ekillerde
birbirlerine eklenmesi suretiyle bugn muskimizde kullanlan (on adet) basit makam
meydana gelmitir. Bu makamlarn nasl olutuu aklamalaryla analtacaz.
On Basit Makamlar unlardr;

1)- argh Makam 8)- Hicz Makam

2)- Bselik Makam 9)- Hicz Hmayn Makam
3)- Krd Makam 10)- Hicz Uzzal Makam
4-)- Rast Makam 11)- Hicz Zirgle Makam
5)- Uk Makam 12)- Karcar Makam
6)- Hseyn Makam 13)- Sznk Makam
7)- Nev Makam

Burada hemen unu belirtelim ki Hicz - Hmayn - Uzzal - Zirgle makamlarna (Hicz Ailesi) deyimi
kullanmak yerinde olacaktr. Bu deyim bugn iin zaruridir. Her ne kadar bu drt makam gerek bnyeleri,
gerekse seyir zelliklerinden tr birbirlerinden ayr olup, her birinden elimizde ok eser bulunmakta ise de
bugn br ksm besteciler bu makam dizilerini (melodiden fedakrlk etmemek iin olacak ki ) birbirinin
iinde ve kark olarak kullanmaktadrlar. Bundan dolay Hicz Ailesi tabiri yerinde olur kansndayz.

I)- ARGH MAKAMI

__
ARGH 4'LS

_



_
ARGH 5'LS

&
====================== =l
T T B T B T T

Pest tarafta bir argh Belisine tiz tarafta bir argh Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir.
Karar sesi argh (Do), Gl sesi Gerdniye (Sol)'dr.
Makam kcdr.
Notas yazlrken donanma hi bir deitirme iareti konmaz.
Tabidizi olma zellii yalnzca argh dizisinde vardr.

Midem GNGR K
 TRK MUSKS NAZARYATI
MAKAMLAR
-4-

2)- BSELK MAKAMI

_
KRD 4'LS

BSELK 5'LS

======================
& l
T B T T B T T
Pest tarafta bir Bselik Belisine tiz tarafta bir Krd Drtlsnn birlemesinden meydana
gelmitir. Bazen Buselik Belisinin Hicaz Drtls ile dahi birlemesi olabilmektedir.
Bestecilerin bir ksm tiz taraftaki her iki drtly kark olarak kullanmlardr.
Makam kcdr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Hseyn (Mi) sesidir.
Notas yazlrken donanma hi bir iaret konmaz.

3)- KRD MAKAMI

BSELK 5'LS

_


KRD 4'LS

b b
&
====================== =l
B T T T T B T
Pest tarafta bir Krd Drtlsne tiz tarafta bir Buselik Belisinin katlmasyla meydana gelmitir.
Makam kcdr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Neva (Re) sesidir.
Notas yazlrken donanma (Si) notasna Kk Mcennep bemol (b)konur.
4)- RAST MAKAMI

RAST 4'LS

#

RAST 5'LS

B s

B






&
====================== =l
T K S T T K T
Pest tarafta bir Rast Belisine tiz tarafta bir Rast Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir.
Makam kcdr. Karar sesi Rast (Sol), Gl sesi Neva (Re) sesidir.
Notas yazlrken donanma (Si) notasna Fazla Bemol (B) ve (Fa) notasna Bakiye Diyezi (s)konur.
5)- UK MAKAMI
BSELK 5'LS

_


UK 4'LS

B B


======================
& =l
K S T T B T T
Pest tarafta bir Uk Drtlsne tiz tarafta bir Buselik Belisinin katlmasyla meydana gelmitir.
Makam kcdr. Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Neva (Re) sesidir.
Notas yazlrken donanma (Si) notasna Fazla Bemol ( B) konur.

Midem GNGR
K
 TRK MUSKS NAZARYATI
MAKAMLAR
-5-

6)- HSEYN MAKAMI

_
UK 4'LS

HSEYN 5'LS

B s B




s


=====================
& =l
K S T T K S T
Pest tarafta bir Hseyn Belisine tiz tarafta bir Uk Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir.
Makam nici - kc'dr. Makam Kark kullanlmtr.
Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Hseyn (Mi) sesidir.
Notas yazlrken donanma (Si) notasna Fazla Bemol (B) ve (Fa) notasna Bakiye Diyezi (s)konur.

7)- NEV MAKAMI

RAST 5'LS

#


_


UK 4'LS

B s B


&
====================== =l l
K S T T K S T
Pest tarafta bir Uk Drtlsne tiz tarafta bir Rast Belisinin birlemesinden meydana gelmitir.
Makam nici - kc'dr. Makam Kark kullanlmtr.
Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Nev (Re) sesidir.
Notas yazlrken donanma; (Si) notasna Fazla Bemol ( B) ve (Fa) notasna Bakiye Diyezi ( s) konur.

HCZ MAKAMI ALES

Hicz - Hicz Hmayn - Hicz Uzal - Hicz Zirgle'li
Hicz makamlarnn bnyeleri birbirinden farkl olmakla beraber biz bunlar
(Hicz Ailesi) olarak adlandrdk.

8)- HCZ MAKAMI

RAST 5'LS

#
_


HCZ 4'LS

i s s i #


======================
& ll
S A S T K S T
Pest tarafta bir Hicz Drtlsne tiz tarafta bir Rast Belisinin birlemesinden meydana gelmitir.
Makam nici - kc'dr. Makam Kark kullanlmtr.
Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Nev (Re) sesidir.
Notas yazlrken donanma ;
(Do ve Fa) notasna Bakiye Diyezi (s) ve (Si) notasna Bakiye Bemol (i) konur.

Midem GNGR K
 TRK MUSKS NAZARYATI
MAKAMLAR
-6-

9)- HCZ (HMAYN) MAKAMI

BSELK 5'LS

_


HCZ 4'LS

i s i #
&
====================== =l
S A S T B T T
Pest tarafta bir Hicz Drtlsne tiz tarafta bir Rast Belisinin birlemesinden meydana gelmitir.
Makam kc'dr.
Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Nev (Re) sesidir.
Notas yazlrken donanma;
(Do) notasna Bakiye Diyezi (s) ve (Si) notasna da Bakiye Bemol (i) konur.

10)- HCZ (UZZAL) MAKAMI

_
UK 4'LS

#

HCZ 5'LS

i #








i ss
======================
& =l
S A S T K S T
Pest tarafta bir Hicz Belisine tiz tarafta bir Uk Drtlsnn birlemesinden meydana
gelmitir. Makam nici - kc'dr. Makam Kark kullanlmtr.
Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Hseyn (Mi) sesidir.
Notas yazlrken donanma ;
(Do ve Fa) notasna Bakiye Diyezi (s); (Si) notasna Bakiye Bemol ( i) konur.

11)- HCZ (ZRGLE) MAKAMI

_
HCZ 4'LS

#

HCZ 5'LS

F i s
s i #


F

&
====================== =l
S A S T S A S
Pest tarafta bir Hicz Belisine tiz tarafta bir Uk Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir.
Makam kc'dr.
Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Hseyn (Mi) sesidir.
Notas yazlrken donanma;
(Do - Sol) notasna Bakiye Diyezi (s); (Fa) notasna Fazla Diyezi (F); (Si) notasna Bakiye Bemol (i)konur.

Midem GNGR
K
 TRK MUSKS NAZARYATI
MAKAMLAR
-7-

12)- KARCIAR MAKAMI

HCZ 5'LS

#


_


UK 4'LS

Bi s
B

i

&
====================== =l
T K S T S A S
Pest tarafta bir Uk Drtlsne tiz tarafta bir Hicz Belisinin birlemesinden meydana gelmitir.
Makam nici - kc'dr. Makam Kark kullanlmtr.
Karar sesi Dgh (L), Gl sesi Nev (Re) sesidir.
Notas yazlrken donanma ;
(Fa) notasna Bakiye Diyezi (s); (Mi) notasna Bakiye Bemol (i); (Si) notasna Fazla Bemol (B)konur.

13)- SZNK MAKAMI

HCZ 4'LS
#
RAST 5'LS

B i s

B


i


&

====================== =l
T K S T S A S
Pest tarafta bir Rast Belisine tiz tarafta bir Rast Drtlsnn birlemesinden meydana gelmitir.
Makam kc'dr.
Karar sesi Rast (Sol), Gl sesi Neva (Re) sesidir.
Notayazlrken donanma;
(Fa) notasna Bakiye Diyezi (s); (Mi) notasna Bakiye Bemol (i); (Si) notasna Fazla Bemol (B)konur.

U
Yukarda 13 adet Basit Makamn meydana gelilerini ve dizilerini grdkten sonra,
burada 4 adet makamdam daha bahsetmek yerinde olacaktr.

1)- EHNZ-BSELK MAKAMI

Bselik Makamnn Tiz dura veya civarndan balyarak nici olarak seyretmesidir.
2)- MUHAYYER MAKAMI
Hseyn Makamnn Tiz dura veya civarndan balyarak nici olarak seyretmesidir.

3)- THR MAKAMI

Nev Makamnn Tiz dura veya civarndan balyarak nici olarak
seyretmesidir.
4)- BEYAT MAKAMI
Uk Makamnn Tiz dura veya civarndan balyarak nici olarak seyretmesidir.

Midem
DZENLEYEN:
GNGR (SON)
08.06.2003