RNEK 1

ekildeki iki kademeli dili mekanizmasnn toplam evrim oran 10, 3 ve 4 dililerinin
evrim oran 2,94; giri hz 965 D/d, giri gc 12 kW, birinci kademenin modl m1=3 mm,
aks aral 110 mm, ikinci kademenin modl m2=4,5 mm ve aks aral 160mm olduuna
gre (top=0,92 olup,dililer sfr dilidir)

a) Birinci kademenin evrim oran

b) Tm dililerin di saylar
z1
c) Tm dililerin boyutlandrlmas n1

d) k momenti istenmektedir.
z3
n2

z2 n3
z4
 n1 z 2
a) Birinci kademenin evrim oran i1 ?
n 2 z1
n1=965D/d z1
top=10 ; i2=2,94 ; n1=965 D/d ; m1=3 mm ; a1=110mm ;
110
m2=4,5mm ; a2=160mm ; top=0,92
z3
n2
i top
10
160 i top i1.i 2 i1 3,4
z2 n3 i2 2,94
z4

b) Tm dililerin di saylar
z2
i1 3, 4 z 2 3,4.z1
z1
m1 (z1 z 2 ) 3.(z1 3,4z1 )
a1 110 z1 17 z 2 3,4.17 57,8 z 2 58
2 2
z4
i2 2,94 z 4 2,94.z 3
z3
m 2 (z 3 z 4 ) 4,5.(2,94z 3 z 3 ) z 4 2,94.18 52,92 z 4 53
a2 160 z 3 18
2 2
c) Dililerin boyutlandrlmas

n1=965D/d z1
m1=3 mm; m2=4,5mm ; top=0,92
110 z1 17 z 2 58 z3 18 z 4 53
z3
n2
160

z2 n3

z4

d0=m.z d01=m1.z1=3.17=51mm d02=m1.z2=3.58=174mm

dk=d0+2m dk1=d01+2m1=51+2.3=57mm dk2=d02+2m1=174+2.3=180mm

df=d0-2,5m1 df1=d01-2,5m1=51-2,5.3=43,5mm df2=d02-2,5m1=174-2,5.3=166,5mm

d) k momenti

P 12
M3 M1.i. 9550 .i. 9550. .10.0,92 1092,55 Nm
n 965
 RNEK 2

ekilde gsterilen dili sisteminde k milinin dnme hz 45 D/d, motor gc

14 kW, toplam evrim oran 42,4, birinci kademe evrim oran 7, z1=16, z3=18
dir. I. ve III. mil arasnda toplam eksenler aras mesafe 509,5 mm, ikinci kademe
modl 5mm verilmektedir.
a- z2 ve z4 dililerinin di saylarn
b- motorun dnme hz ve ktaki dndrme momenti
c- (=0,93) z1 ve z2 dililerinin boyutlandrlmas istenmektedir. Dililer sfr
dilidir. ( d0, df, dk)

ng
z2

z1
z3
a1 a2 z4
atop n
 a- z2 ve z4 dililerinin di saylar

ng
z1=16, z3=18, i1=7, m2=5mm, atop=509,5mm i1=7 z2

z2
i1 z 2 i1.z1 z 2 7.16 112 z1 =16
z3=18
z1
a1 a2 z4
z
i 2 4 z 4 i 2 .z 3 atop =509,5 n
z3
i top 42,7
i top i1.i 2 i 2 i2 6,06
i1 7
z 4 6,06.18 109
b- motorun dnme hz ve ktaki dndrme momenti (=0,93)

ng
i top n g 42,4.45 1900 D / d
n

P 14
M M g .i top.top 9550. .i. 9550. .42,4.0,93 2772 Nm
n 1900

ng
z2

z1
z3
a1 a2 z4
atop n
c- z1 ve z2 dililerinin boyutlandrlmas istenmektedir. Dililer sfr dilidir. ( d0, df, dk)

z1=16, z3=18, i1=7, m2=5mm, atop=509,5mm, z2=112, z4=109

z1 ve z2 dililerinin boyutlandrlmas iin birinci

kademe modln (m1) bulmamz gerekir. ng
z2
a1=atop-a2 =509,5-317,5=192 mm
m (z z ) 5.(18 109) z1
a2 2 3 4 317,5 mm z3
2 2
a1 a2 z4
m1 (z1 z 2 ) m1.(16 112)
a1 192 m1 3mm atop n
2 2

d0=m.z d01=m1.z1=3.16=48mm d02=m1.z2=3.112=336mm

dk=d0+2m dk1=d01+2m1=48+2.3=54mm dk2=d02+2m1=336+2.3=342mm

df=d0-2,5m1 df1=d01-2,5m1=48-2,5.3=40,5mm df2=d02-2,5m1=336-2,5.3=328,5mm

 RNEK 3
Bir dz dili mekanizmasnda; z1=20, m=2 mm, i=4 olduuna gre,

Dilileri boyutlandrn. Kavrama orann bulun.

z2
i z 2 4.20 80 di
z1
d 01 m.z1 2.20 40 mm
d 02 m.z 2 2.80 160 mm
d k1 d 01 2.m 40 2.2 44 mm
d k 2 d 02 2.m 160 2.2 164 mm
d f 1 d 01 2,5.m 40 2,5.2 35 mm
d f 2 d 02 2,5.m 160 2,5.2 155 mm

rk2 1 - rg2 1 r 2
k 2
- rg2 2 - a 0 .sin
tg
d g1 d 01. cos 0 40. cos 20 37,588 mm
d g 2 d 02. cos 0 160. cos 20 150,35 mm
t g t 0 . cos 0 .2. cos 20
d 01 d 02
a0 100 mm
2

222 - (37,588/2) 2 82 - (150,35/2) -100.sin20
2 2

2.. cos 20
 RNEK 4
Bir dili mekanizmasnda; z1=20, m=4 mm olan sfr dilisinin

a) Blm dairesi zerindeki di kalnln

b) Di ba dairesi zerindeki di kalnln

c) Sivri tepenin meydana geldii apn (s=35,50)

d) X=+0,3 olmas durumunda blm dairesi zerindeki di kalnlnn

e) X=+0,3 olmas durumunda di dibi ve di ba dairelerinin aplarn

bulunuz.
z1=20, m=4 mm,

a) Blm dairesi zerindeki di kalnl

.m .4
s0 6,2832 mm
2 2
z1=20, m=4 mm,

b) Di ba dairesi zerindeki di kalnl

s0
Sk1 d k1[ ev 0 ev k ]
d 01
d 01
d g d 0 . cos 0 d k . cos k cos k . cos 0
d k1

d 01 m.z1 4.20 80 mm d k1 80 2.4(1 0) 88 mm

80
cos k . cos 20 0,854266 k1 31,3212579
88

ev k tan k k tan 31,3212579 31,3212579 0,061858
180

ev 0 tan 0 0 tan 20 20 0,0149044
180

s0 6,2832
Sk1 d k1[ ev 0 ev k ] 88[ 0,0149044 0,061858] 2,779 mm
d 01 80
z1=20, m=4 mm olan sfr dilisinin

c) Sivri tepenin meydana geldii ap (s=35,50)

cos 0 cos 20
d 0 . cos 0 d s . cos s d s d 0 . 80. 92,34 mm
cos s cos 35,5

d) x=+0,3 olmas durumunda blm dairesi zerindeki di kalnl

.m .4
s0 2.x1.m. tan 0 2.0,3.4. tan 20 7,157 mm
2 2

e) x=+0,3 olmas durumunda di dibi ve di ba dairelerinin aplarn

bulunuz.
d k1 d 01 2.m(1 x1 ) d k1 80 2.4(1 0,3) 90,4mm
d f 1 d 01 2.m(1,25 x1 ) d f 1 80 2.4(1,25 0,3) 72,4mm
 RNEK 5

Aln dz dili mekanizmas iin

m=3 mm; z1=10, z2=32 olduuna gre,

a- alttan kesilmeyi nlemek iin pratik profil kaydrma faktrnn deerini

b-telemeli sfr dili mekanizmas oluturacak ekilde mekanizmann
boyutlarn bulunuz.
 a- alttan kesilmeyi nlemek iin pratik profil kaydrma
faktrnn deerini bulun.

zmin - z1 2 5
x z min zmin
= zmin
Sin2 0 6
z min

0 = 200 z min = 17 z min 14

14 - z1 14 10
x1 0,235
17 17
b-telemeli sfr dili mekanizmas oluturacak ekilde
mekanizmann boyutlarn bulunuz.
m=3 mm; z1=10, z2=32

x1 x 2 0 x 2 0,235
d 01 m.z1 d 01 3.10 30 mm
d 02 m.z 2 d 02 3.32 96 mm
d k1 d 01 2.m(1 x1 ) d k1 30 2.3(1 0,235) 37,41 mm
d k 2 d 02 2.m(1 x 2 ) d k 2 96 2.3(1 0,235) 100,59 mm
d f 1 d 01 2.m(1,25 x1 ) d f 1 30 2.3(1,25 0,235) 23,91 mm
d f 2 d 02 2.m(1,25 x 2 ) d f 2 96 2.3(1,25 (0,235)) 87,09 mm
 RNEK 6
ekildeki dili sisteminde 1 ve 3 dilileri eksenel ynde kayabilen grup dilileridir.
Yani 1 ve 2 dilileri e altnda birinci hz kademesi, 3 ve 4 dilileri e
altnda ikinci hz kademesi oluuyor. z1=z2=40 ve birinci kademe dililerinin
modl m1=2,5mm; z3=22, z4=44 ve ikinci kademe dililerinin modl m2=3mm
dir.

a- 3 ve 4 dililerinin 1 ve 2 dilileri tarafndan belirlenen eksenler aras mesafeye

_1
yerletirilebilmesi iin gerekli teleme miktar nedir? (x4=0)
3_
b- 3 ve 4 dililerini boyutlandrn. _
n
_ g
_ _

c- Ba boluunu bulun. _ _
4 _2

n _ _
_ _

_
_
 _1
a- 3 ve 4 dililerinin 1 ve 2 dilileri tarafndan belirlenen eksenler aras mesafeye
3_
yerletirilebilmesi iin gerekli teleme miktar nedir? (x4=0)
n
(z 3 z 4 )(ev b ev 0 ) _ _ g
x3 x 4 ? _ _

2 tan 0
_ _
ev b tan b b 4 _
2
a0
cos b . cos 0
a n
m 2 (z 3 z 4 ) 3.(22 44)
3-4 dililerinin aks aral a 0 99 mm __ _
_
2 2
1-2 dililerinin oluturduu aks aralna telenecektir. m1 (z1 z 2 ) 2,5.(40 40)
a 100 mm
2 2
_
99
cos b . cos 20 0,9303 b 21,520 _
100

ev b tan b b tan 21,52 21,52 0,0187189
180
ev0 tan 0 0 0,36367 0,349 0,014904

(22 44)(0,0187189 0,0149044) x4= 0 iin x3=0,345

x3 x 4 0,345
2 tan 20
b- 3 ve 4 dililerin boyutlar

d 03 m.z 3 3.22 66 mm
d 04 m.z 4 3.44 132 mm
d k 3 d 03 2.m(1 x 3 ) 66 2.3(1 0.345) 74,07 mm
d k 4 d 04 2.m(1 x 4 ) 132 2.3(1 0) 138 mm
d f 3 d 03 2.m(1,25 x 3 ) 66 2.3(1,25 0,345) 60,57 mm
d f 4 d 04 2.m(1,25 x 4 ) 132 2.3(1,25 0) 124,5 mm

c- Ba boluu

(d k 3 d f 4 ) (74,07 124,5)
sK a 100 0,715 mm
2 2
s K 0,238.m s K (0,1....0,3).m
 RNEK 7
z1=16, z2=40 ve ikinci kademe m=5mm deerlerine sahip bir dili
mekanizmas 145 mm eksenler aras mesafeye yerletirilmektedir.
x1=0,5 verilmitir.
a- Toplam profil teleme faktrn
b- Dililerin boyutlarn
c- Di ba kalnln hesaplaynz.
a- Toplam profil teleme faktr

(z1 z 2 )(ev b ev 0 )
x1 x 2
2 tan 0

ev 0 tan 0 0 ev0 tan 0 0 0,36367 0,349 0,014904

ev b tan b b ev b tan b b 0,46348 0,434 0,029473

a0 140
cos b . cos 0 cos b . cos 20 0,9073 b 24,867 0
a 145
m(z1 z 2 ) 5(16 40)
a0 140 mm
2 2

(16 40)(0,029473 0,014904)

x1 x 2 1,12
2 tan 20
x 2 1,123 0,5 0,62
b- Dililerin boyutlar z1=16, z2=40, m=5mm

x1 0,5 ; x 2 0,62

d 01 m.z1 =5.16=80 mm
=5.40=200 mm
d 02 m.z 2
d k1 d 01 2.m(1 x1 ) =80+2.5.(1+0,5)=95 mm

d k 2 d 02 2.m(1 x 2 ) =200+2.5.(1+0,62)=216,2 mm
d f 1 d 01 2.m(1,25 x1 ) =80-2.5.(1,25-0,5)=72,5 mm
d f 2 d 02 2.m(1,25 x 2 ) =200-2.5.(1,25-0,62)=193,7mm
c- Di ba kalnl

s0
s k1 d k1[ ev 0 ev k ]
d 01
d 01
d g d 0 . cos 0 d k . cos k cos k . cos 0
d k1
80
cos k . cos 20 0,791320 k1 37,690
95

ev k tan k k tan 37,69 37,69 0,1147945
180

ev 0 tan 0 0 tan 20 20 0,0149044
180
.m .5
s0 2.x1.m. tan 0 2.0,5.5. tan 20 9,673832
2 2

s0 9,673892
s k1 d k1[ ev 0 ev k ] 95[ 0,0149044 0,1147945] 1,998117mm
d 01 80

s k 2 2,9956424 mm