Professional Documents
Culture Documents
Kayis Kasnak PDF
Kayis Kasnak PDF
Kayis Kasnak PDF
MEKANZMALARI
Dndrlen
Bir milden dierine g Eleman
ve hareket iletmek iin
kullanlan
mekanizmalardr.
Dndren ve Kay
dndrlen elemanlar
arasnda hareket
iletimi bu elemanlara Dndren
sarl kay ismi verilen Eleman
esnek bir eleman
aracl ile yaplr.
Kay Kasnak Mekanizmalarnn
Avantajlar
Kademesiz kasnak
(konik kasnak)
Moment yn deitirilebilir
Dz Kay
V Kay
Trtll (Siligel)Kay
Yuvarlak Kay
Dili Kay
Birletirilmi V Kay
ift Profilli V Kay
1. Dz kaylar
a. Ksele kaylar c. Tekstil kaylar
Srlarn srt derilerinden yaplp tabaklanm Yapay ipek, sentetik yn,
olan ksele kaylar yksek bir ekme pamuk, naylon, perlon gibi
mukavemetine sahiptir. Kalnl 3 ile 7 mm doal veya sentetik liflerin
arasnda deien bu kaylar iki veya tabakal emprenye edilmesi ile
yaplarak daha byk kalnlklara ulalr. yaplan ekme
Genellikle kayn kl taraf kasnak zerine mukavemetleri yksek ancak
oturtulmaldr. Ksele kaylarn bklme srtnme katsaylar dk
kabiliyetini arttrmak iin retim srasnda olan kaylardr.
bunlara bir miktar hayvansal esasl ya emdirilir.
DIN standartlarnda bklme kabiliyetine gre : d. ok tabakal kaylar
S - Standart,
G - Bklr, Yksek ekme
mukavemetine sahip olan ;
HG - Yksek derecede bklr,
tarafsz eksen zerinde
olmak zere kalite snf vardr. bulunan tabakas plastik
malzemeden st ve alt
b. Kauuk kaylar
tabakalar ise ksele veya
Birbirlerine kauukla yaptrlm ve vulkanize biri plastik dieri ksele
edilmi birka dokuma tabakasndan meydana olan kaylardr. (
gelir. Extremultus 80 - 81 )
Kay kollarnda meydana gelen kuvvetler
dFN
eklinde yazlabilir. Dier taraftan dF / N = ( )/sin( )
2 2
olduu gz nne alnrsa (=yanak as) dFt = .dFN / sin( )
2
veya / = / sin( )
2
sonu olarak ayn basma kuvveti iin V - kaylar daha byk bir evre
kuvveti; dier bir deyile V - kaylar ayn boyutlarda daha byk bir
enerji iletme kabiliyetine sahiptir.
Basma kuvveti kay gerdirilerek
oluturulur. Suknet halinde kay
kollarnda F0 gerdirme kuvvetleri oluur.
F0
Fn
F0
Ancak alma srasnda srtnmeden
dolay kay kollarnda eit olmayan F1 ve
F2 kuvvetleri meydana gelir.
Fs
Gevek Kol
F2
n1
Fn
F1
Gergin kol
Ft
Bu iki kuvvet arasnda ; Euler (eytelwein) denklemi
olarak bilinen;
Md = r(F1 F2 )
F1 = F2 e 1
Md e 1
F1 =
r e 1 - 1
Md 1
F2 =
r e 1 - 1
bants mevcuttur.
F1> F2 olduundan
F1 kuvvetinin tesir ettii kola gergin
F2 nin tesir ettii kola gevek kol denir.
Kayta meydana gelen gerilmeler :
F1 2Md e 1
= =
A D1 .A e 1 -1
Eilme gerilmeleri:
ok kk deformasyonlar iin kayn Hooke kanununa uyduu kabul
edilirse;
s
e = Ee .
D1
Ee=Kayn eilme elastik modl
Bu gerilmeler asndan D1 100s alnmas nerilir.
Merkezka gerilmeler :
Sonsuz kklkteki bir kayn ktlesi ( dm ) alnrsa bu ktlenin
yarataca merkezka kuvvet :
dF = dm.r.2 ; dm = r.d.A. ; dF = r2 .2 .A. .d
g g
1 2
a
180 D2 - D1
Sarm as 1 = 180 -
a
Kay Uzunluu L = 2a cos + (D1 + D2 ) + (D2 - D1 )
2 180
Pratik Hesaplar iin (D2 - D1 )2
L = 2a + (D1 + D2 ) +
Kay Uzunluu 2 4a
P P : (kW);
Kasnak ap D1 (1200...1450)3
n1 n1: (D/d)
D2 = D1i
amin = (1,5...2)(D1 + D2 )
yi bir sonu elde etmek iin a amin ve 1 150 olmas
nerilir.
1 em - F - e
v.z0
fE = fEem
L
D2 - D1 D1 + D3 - 2E
1 = 180 0 - 60 0 +
a 2 a1
( D2 - D1 )2
L = ( a + a1 + a2 ) + ( D1 + D2 ) + +
2 8 a
( D2 + D3 )2 (D1 + D3 )2 E D1 + D3 E D2 + D3
+ ( ) ( )
8 a 8 a2 a1 2 a2 2
180 Dndrlm Kay-Kasnak
Mekanizmas in Geometrik zellikler
D2 D1 + D2 0
D1 1 1800 + 60
a
( D2 - D1 ) 2
L = 2a + ( D1 + D2 ) +
2 4a
( D + D2 )
Li = 1 + 2a sin( / 2)
2
a
90 Dndrlm Kay-Kasnak Mekanizmas
in Geometrik zellikler
D1 D2
D1
1 = 180 + 60 0
0
a
D12 + D22
L = 2a + (D1 + D2 ) +
2 2a
2. V Kaylar
Kaynn gemii 16. yzyla kadar dayanmaktadr. Bu yzylda
kaldrma makinelerinde kullanlan kendir halatlarnn zamanla
konikletii ve balangta daire kesitli halatlarn deformasyona
uradktan sonra daha byk ykleri tayabilecei gzlendi. Bu
yzyldan sonra deri, kauuk ve kauua batrlm kumatan
kaylar retilmeye alld. Fakat gerek kayn sonsuzluu, gerek
ise kasnak tabanna oturmas engellenemedii iin baarl
olunamad. 1.Dnya sava sonunda otomotiv teknolojisi ilerlerken
tama elemanlar yeterli olmamaya balad. V Kay konusu yeniden
ele alnd. Bir dizi denemelerden sonra V Kay; yani paralel
olmayan yanaklar ile g tayc eleman bugnk eklini ald.Yaplan
denemelerde kay kasnan etrafnda dnerken kasnak apna
orantl olarak deien 39 -40 derecelik yanak as bulundu.
V kaylarnn en nemli stnl eik yzeyleri sebebiyle daha
byk evre kuvveti iletebilmeleridir.
Dz kaylara gre avantajlar :
Yataklara ve mile gelen kuvvet daha kktr.(Ayn
kuvvet iin)
Eit n gerilme kuvveti altnda moment iletimi dz
kaylarn katdr.
Byk evrim oran uygulanabilir( i 15 ) gerekli
sarm as daha kk olduundan.
Dezavantajlar ise :
Kesitleri dz kaya gre daha kaln olduundan,
malzeme ii srtnmeden , dolay daha ok snrlar.
Yksek devirlerde oluan snn atlabilmesi iin tedbir
almak gerekir.
Ayn gergi kuvveti altnda dz kayn yaklak 3
misli kadar moment ileten V kaylar gnmzde
dz kaylarn yerini almtr. V kaylarnda
gerekli sarm as daha kk olduundan bu
kaylar ok daha byk evrim oranlarn
gerekletirebilirler.
a ve bde belirtilen her iki tip kay kauuklu bezden (3) yaplan
koruyucu bir tabaka ile kaplanmlardr.
a) Sonsuz normal V kay
b) Sonlu V kay u birletirme
c) Dar V kay
d) Varyatrlerde kullanlan geni V kay
e) Dili V kay (daha fazla bklebilmesi iin)
f) ift tarafl V kay
g) Birletirilmi V kaylar
h) ok profilli (trtll) V kaylar
V Kay-Kasnak Mekanizmasnn
Hesab
Normal - V La = Lm + 2c Li = Lm -2c c = h /2
Kay says :
P.c2
z=
PN .c1 .c3 .c4 .c5
c2 : alma faktr
Tahrik sisteminin seilmesinde iletme artlarna
bal darbelerin ve ar yklenmelerin ayrca gnlk
alma srelerinin dikkate alnmas gereklidir.(cetvel 44 )
c3 : Uzunluk faktr
Kay efektif boyunun artmasyla iletim kapasitesi
artar nk eilme frekans dtnden kay mr
artmaktadr.
Dar - V kaylar iin : ( cetvel 45 )
Normal - V Kaylar iin : c3 = 1
c4 : Tesir faktr
Kay iletim kapasitesi etken ap ile artar veya azalr.
Dar -V kaylar iin :( cetvel 46 )
dm 1
Normal -V kaylar iin : c4 =
dm 1
min
v.z0
fE = fE em
Lw
v : kay hz ( m / sn )
z0 : kasnak says ( - )
Lw ,Lm : Etken ( ortalama ) kay uzunluu ( m )
Sonlu normal - V kaylar iin fE 15 1 / s
Sonsuz normal - V kaylar iin fE 30 1 / s
Dar - V kaylar iin fE 60 1 / s olmaldr.
KASNAKLAR
Dz kay kasnaklar genel olarak elik, dkme elik
dkme demir ( v 25 m/s ise) veya kaynak yntemi ile
yaplr. ok kk zorlanma ve devir saylar iin hafif
metalden veya plastikten imal edilirler. Kayn
zerinden kmasn nlemek iin, v 20 m/s olmas
durumunda, kasnan d yzeyi bombeli yaplr. Kasnak
yzeyi olduka dzgn (Rz=25m) olmaldr. Kasnaklar
tek paral veya iki paral (skp takma kolayl iin)
yaplrlar.
V Kay kasnaklar genel olarak dkme demirden kk
glerde presleme yoluyla satan yaplrlar. Tek kanall
veya ok kanall olabilirler. Etken ap deitirilebilen
tipleri de vardr.
KAYI GERDRME SSTEMLER
Kayn kasnak zerine bastrlmas, kay imal edilirken
evre uzunluu biraz ksa yaplarak, gergi kasna
kullanarak, aks araln (eksenler aras mesafeyi) aarak
salanr. Gergi kasna kayn i veya d ksmna
yerletirilebilir. Kaytaki gerilmenin sabit tutulmas,
hidrolik, pnmatik, arlk veya yay kuvveti ile salanr.
Aks aralnn deitirilmesi ise motoru kaydrarak kar
arlk ile veya otomatik olarak gerginlik salayan
sistemlerle salanr.
a) Gergi kasna b) Kendiliinden gergi salayan dzen
Bu kt zelliklerine karn :
evrim orannn sabit olmas, hareketin hassas olarak senkronize
edilmesi, yalanma gerektirmemesi, alma srasnda ok az snmas,
grltsz almas, ok kk apl kasnaklarn kullanlmasna olanak
salamas gibi stnlkleri sebebiyle genellikle hafif bir
konstrksiyon meydana getiren mekanizmalarda, elektrikle alan
yaz makinalarnda, hareketin hassas olmasn gerektiren bro
makinalarnda ve yalama gereksinimi olmadndan besin maddeleri
reten makinalarda kullanlrlar.
Dili kaylar, ekme eleman, diler ve cephe ile arka
kaplamalar olmak zere drt ana elemandan olumutur. G ileten
ksm oluturan ekme eleman tek tabaka halinde elik tellerden
veya ok ince kauuk tabakas iine yerletirilmi ip dokudan meydana
gelmitir. Bu eleman zerine neopren veya vulkolan dklerek eit
aralklarla diler meydana getirilmi, dilerin n ksm anmaya
dayankl bir dokuma tabakas ile arka ksm ise neoprenden yaplm
bir tabaka ile kaplanmtr.
Dili kaylarn hesaplanmas :
Di ba dairesi ap : d b = d0 - 2.u + p
p ilavesi yalnzca d0 = 50mmye kadar
gereklidir.
Etken ap : d m = d b - hz
(d0 2 - d0 1 )2
Kay uzunluu : Lw = 2a + (d0 1 + d0 2 ) +
2 4 a
d0 1 d0 2
Veya : Lw = + ( 2 - ) + 2( a + 0,05)Sin( )
2 2 2
1 (d0 2 - d0 1 )
Sarm as : Cos =
2 2.a
1
Kavrayan di says : zk = z1 .
2.
Dili kaylarn mukavemet hesab kay ile kasnak dileri
arasnda meydana gelen yzey basncna gre yaplr
c.Ft
p= pem
zk .hz .b
c.Ft
b
zk .hz .pem
P
2
2 Mb1 w1 P
Ft = = =
d01 d01 v
d0 1 d0 2
v=1 =2
2 2
Raptiye
Kancal teller
Mein back
Kay Ularnn Birletirilmesi
KASNAKLAR
Dili kay kasnaklar alminyum, pirin, inko alam gibi
hafif malzemeden veya plastikten yaplr. Kasnaklar
bazen elik veya dkme demirden de imal edilirler. Hafif
metalden imal edilmeleri halinde dkme demir veya
elikten yaplan gbek embere civatalarla balanr.
Kay merkezlemek iin kasnaklarda tek veya ift tarafl
yan flanlar yaplr.