Beer ve Johnston

BURULMA
ekildeki gibi karlkl burulma
iftlerinin etkisi altndaki elemanlar
gz nne alndnda, gerilme ve
ekil deitirmeler kesit biimine
baldr. Daire ya da halka
biimindeki ubuklarn burulmas
mukavemette kullanlan
basitletirilmi yntemlerle elde
edilebilir. Burulmaya maruz
elemanlar birok mhendislik
uygulamasnda yer alrlar. En
yaygn uygulama alanlar olarak
g iletim milleri, buhar trbinleri,
elektrik jeneratrleri, ara
motorlar, rzgar trbinleri vs.
rnek gsterilebilir.

Gerilme Hesab
Sadece burulma etkisi altndaki dolu
gvdeli bir ubuk gz nne alndnda,
ubuk kesitinde kayma gerilmeleri
meydana gelecektir.

r. Gr. Mehmet EMROLU 1

Beer ve Johnston

ubuun dzlem kesitleri,

burulmadan sonra da dzlem kalrlar,
Burulma sonucu ubuun apnda bir
deiiklik olmaz,
Gerilmeler elastik blge iindedir,
Kayme gerilmesi merkezde sfr,
evrede en byk deerini alarak J = 12 r 4
dorusal bir deiim gsterir.

M b .r
=
Jo
(
J = 12 r24 r14 ) 3

ekil Deitirme
Burulmadan kaynaklanan
gerilmeler asal ekil
deiikliine neden olurlar,
uzunluu L olan bir
ubukta,

M b.l
=
J o .G

r. Gr. Mehmet EMROLU 2

Beer ve Johnston

Daire kesitli elemanlar burulmadan nce ve

sonra dzlemseldirler.

Bu nedenle

L = ya da =
L
Kayma ekil deitirmesi:
r
max =
L
5

RNEK

i bo silindirik elik bir milin i ve d aplar srasyla 40

mm ve 60 mm ve boyu 1.5 mdir.
A) Mildeki kayma gerilmesi 120 MPa deerini amayacak
ekilde uygulanabilir en byk tork nedir?
B) Mildeki en kk kayma gerilmesi nedir?
C) Milin ucuna hangi tork uygulanrsa 2o dnme meydana
gelir? (eliin kayma elastiklik modl G = 80 GPa alnz.)

r. Gr. Mehmet EMROLU 3

Beer ve Johnston

ZM
J max M b .r
T= ; =
r Jo
1 1
J = (r24 r14 ) = (0.034 0.02 4 ) = 1.021x10 6 m 4 bulunur.
2 2

r = r2 = 0.03 m,
J max (1.021x10 6 m 4 )(120 x106 Pa)
T= = = 4.08 kN .m elde edilir.
r 0.03 m

ZM
r1 0.02 m
min = max = (120 MPa) = 80 MPa
r2 0.03 m

r. Gr. Mehmet EMROLU 4

Beer ve Johnston

ZM
M b.l
=
J o .G

2 rad
= 20 ( 0
) = 34.9 x10 3 rad
360
JG (1.021x10 6 m 4 )(80 x109 Pa)
T= = (34.9 x10 3 rad )
L 1.5 m
T = 1900 x103 N .m = 1.9 kN .m bulunur.
9

a) Maksimum kayma gerilmesinin 70 MPa olmas durumunda

ekildeki cisme etkiyecek T torku ne olmaldr?
b) T=800 N.m olmas durumunda maksimum kayma gerilmesi
ne olur?

max =
Tc
; J= r4 T = (0.018)3 (70 x106 ) = 641 N .m
J 2 2

b kk dev
10

r. Gr. Mehmet EMROLU 5

Beer ve Johnston

A noktasndaki elektrik motoru elik ABCD aftna 800 N.m torkluk bir g
aktaryor, aft kalnl kesit boyunca eit olacana gre; AD aftnn kalnl
ne olmaldr? (maksimum kayma gerilmesi 60 MPa)

TAB = 300 + 500 = 800 N .m, TBC = 500 N .m, TCD = 0

Tc
= 60 x10 6 Pa = d = 2c = 40.80 mm
J

11

r. Gr. Mehmet EMROLU 6