UNIVERZITET U BIHAU

PEDAGOKI FAKULTET
RAZREDNA NASTAVA

ZNAAJ KULTURNE I JAVNE DJELATNOSTI KOLE

SEMINARSKI RAD IZ PEDAGOGIJE

Kandidat Mentor
Lamija ahman ass: Emina Kapi

Biha, juni 2016.

 Sadraj

1.Sadraj......................................................................................................................................1

2.Uvod.........................................................................................................................................2

3.Pojam ljudskih prava................................................................................................................3

4.Pojam Demokracije..................................................................................................................3

5Historijski dokumenti o ljudskim pravima................................................................................4

6.Najvaniji dokumenti UN-a.....................................................................................................5

7.Evropska tijela nadlena za ljudska prava...............................................................................6

8.Dejtonski mirovni sporazum....................................................................................................6

9.Katalog ljudskih prava.............................................................................................................7

10.Vrijednosti demokratskog drutva koje se tite Ustavom......................................................8

11.Politika prava........................................................................................................................8

12.Ekonomska,socijalna i kulturna prava...................................................................................9

13.Ljudska prava u BiH..............................................................................................................9

14.Zakljuak..............................................................................................................................12

15.Literatura..............................................................................................................................13

1
 Uvod

"Sva se ljudska bia raaju slobodna i jednaka u dostojanstvu i pravima. Ona su obdarena
razumom i svijeu i trebaju jedna prema drugima postupati u duhu bratstva." - tako poinje
1. lanak Ope deklaracije o ljudskim pravima.To znai da svi mi od trenutka roenja
posjedujemo odreena prava koja se nazivaju ljudskim pravima. Ljudska prava su zajamena
svakom ovjeku na temelju njegova postojanja kao ovjeka i ona su neotuiva, to znai da ne
mogu nikome biti oduzeta. Slijede dvije tipine definicije ljudskih prava.

Ljudskim pravima smatraju se zajamena prava pojedinca na zatitu od drave, prava koja mu
pripadaju na temelju njegova postojanja kao ovjeka, prava koja u svakom sluaju ostaju
odriva i drava ih ne moe ograniavati. Jezgri ljudskih, odnosno osnovnih, prava pripadaju:

dostojanstvo ovjeka
pravo na razvoj osobe
jednakost pred zakonom i ravnopravnost
sloboda religije i rasuivanja, sloboda uenja
sloboda miljenja
sloboda tiska i informacija
sloboda okupljanja, sloboda ujedinjavanja, sloboda kretanja
sloboda izbora zanimanja i sloboda rada
nepovredivost stana, jamstvo privatnog vlasnitva, jamstvo prava na nasljedstvo
pravo na azil i peticiju...

U politikom rjeniku pojam ljudska prava oznaava cjelokupnost prava na slobodu koja
pojedinac moe zahtijevati na temelju svog postojanja kao ovjeka i koja mu zajednica mora
pravno jamiti iz etikih razloga. U tom smislu rije je o pravima, kroz ije se potivanje i
osiguranje legitimira neka politika zajednica.

2
 Pojam Ijudskih prava

Danas pojam Ijudskih prava uiva univerzalno priznanje, npr. Dekleracija iz Bea 1993. god. sa
Svjetske konferencije o Ijudskim pravima, te iz rezolucija UN-a donesenih 1998. Dakle, injenica da
su Kina, Libanon i jo neke zemlje uestovale u izradi pojma Ijudskih prava drugoj polovici 40-ih god.

Ljudska prava ukljuuju osnovna individualna prava sadrana u instrumentima poput Evropske
konvencije za zatitu Ijudskih prava i osnovnih sloboda i u Meunarodnom paktu o graanskim i
politikim pravima. Ljudska prava su individualna prava. Ljudska prava su nedjeljiva i meuzavisna.

Postoje i kolektivna ljudska prava.

Pravo na ivot, zabrana muenja, pravo na pravino suenje, imovinska prava, diskriminacija, sloboda
izraavanja, sloboda udruivanja.

Pojam Demokracije

Demokracija znai vladavinu naroda, ali, kao i mnogi drugi termini, nema jednu preciznu definiciju i
jasne odrednice. Pojava demokracije datira iz vremena prije nove ere. Prvi oblik demokracije
susreemo u antikoj Grkoj, u Atini. Atinska demokracija u praksi je znaila to da svi slobodni
graani, sa navrenih 20 god. ivota neposredno uestvuju u upravljanju gradom - dravom. Iz
praktinih i drugih razloga ovaj oblik vladanja vrlo brzo je i postepeno prevazien.

Nakon renesanse demokracija se javlja ko reakcija naspram silnika i diktatora, ali u obliku koji se
razlikuje od onog atinskog. Nosioci ovog naina demokracije kao drutveno - politike teorije su
zapadni mislioci. Postepeno dolazi do njenog irenja u evropskim zemljama, da bi ve u 19 st. bila
primjenjena u veini zemalja.

Osnovne tri odrednice ovog naina Demokracije su:

- narod ima funkciju samo u izboru svojih predstavnika,

- nije utvren poseban sistem ureenja, imamo monarhiju, predsjedniki parlamentarni sistem, a
demokratski je jer narod ima odreenu funkciju u formiranju vlasti.

- svaka odluka koja je donesena veinom glasova narodnih predstavnika mora se provoditi. Odnosno
ako veina narodnih predstavnika izglasa da se u drutvu ili instituciji mora uiniti, to e tako i biti, a
ako veina narodnih predstavnika odlui da se neto ne ini, to se nee ni initi. 3
Posljednjih nekoliko decenija, politiari zapadnih zemalja definiciji demokracije pridodali su tzv.
laicizam to sada u dravnim institucijama, zvaninim organima i organizacijama, ne smije biti
nikakvog traga vjere i vjerskih ubjeenja naroda.

Demokratija kao sistem politike i socijalne organizovanosti. Demokracija kao nain vladanja
(legitimitet vlasti, vrenje vlasti)

- Vladavina zakona.

- Podjela vlasti na zakonodavnu, izvrnu i sudsku.

- Zakonitosti djelovanja uprave,

- Priznavanje i garancija osnovnih prava i sloboda.

Historijski dokumenti o Ijudskim pravima

- Medinska povelja 623

- Magna Carta Libertatum1215
- Habeas Corpus Amendment Act 1679
- Zakon o pravima 16. dec. 1689
- Dekleracija o nezavisnosti 4. jul. 1776
- Dekleracija prava ovjeka i graanina 26. aug. 1789
-Bill of Rights 15. dec. 1791
- Dekleracija prava naroda Rusije iz 1917. i 1918. god. Dekleracija prava radnog i ekspoatiranog
naroda.

4
 Najvaniji dokumenti UN-a

- Opa deklaracija o ljudskim pravima 1948.

- Konvencija o kanjavanju i spreavanju zloina genocida 1948.

- Meunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima 19.dec. 1966. god.

- Meunarodni pakt o graanskim i politikim pravima 1966

- Konvencija protiv muenja i drugog okrutnog,neovjenog ili poniavajueg postupka 1984.

- Meunarodna konvencija o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije 1965.

- Konvencija o ukidanju svih oblika diskriminacije ena 1979.

- Konvencija o pravima djeteta 1989.

Temeljne dokumente o ljudskim pravima ( Bill on Human Rights ) u kojima su izloeni univerzalni
principi i standardi o ljudskim pravima i temeljnim slobodama ine:

- Univerzalna ( Opa ) deklaracija o ljudskim pravima,

- Meunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima ( 1966. ),

- Meunarodni pakt o graanskim i politikim pravima ( 1966. ),

- Fakultativni ( Opcionalni ) protokol uz Meunarodni pakt o graanskim i politikim pravima

( 1966. ),

-Opa deklaracija o ljudskim pravima iz 1948.,

-Univerzalna deklaracija o pravima ovjeka - Opa deklaracija o pravima ovjeka;

-Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima - Opa deklaracija o ljudskim pravima;

Uz Povelju Ujedinjenih naroda najvaniji je meunarodni dokument o ljudskim pravima nastao u

ovom stoljeu. Najvei broj drava svijeta u svojim Ustavima pozivaju se na Deklaraciju kojom su na
meunarodnom planu proklamirana univerzalna ljudska prava i temeljne slobode. Zbog toga se datum
usvajanja Deklaracije 10. decembar (1948.), slavi kao Meunarodni dan ljudskih prava.

5
Deklaracija je osnovno polazite i inspiracija u tumaenju i formuliranju pravnih standarda o ljudskim
pravima. Ona nema snagu meunarodnog ugovora. meutim Ujedinjeni narodi smatraju je
autoritativnim vodiem u tumaenju Povelje Ujedinjenih naroda. Zbog svoje vieznanosti Deklaraciju
pravnici smatraju dijelom legislative Ujedinjenih naroda.

Evropska tijela nadlena za Ijudska prava

- Evropski sud za ljudska prava,

- Evropski odbor za socijalna prava,
- Evropski odbor za spreavanje muenja i drugog neovjenog ili poniavajueg postupka,
- Savjetodavni odbor okvirne konvencije o nacionalnim manjinama,
- Evropsko povjerenstvo za rasizam i nesnoljivost,
- Evropski povjerenik za Ijudska prava,
- Odbor ministara Vijea Evrope,
- Ured za demokratske ustanove i Ijudska prava,
- Visoki povjerenik za manjine,
- Predstavnik za slobodu medija,
- Meunarodni kazneni sud,
- Pakt o stabilnosti jugoistone Evrope.

Dejtonski mirovni sporazum

Od ol. do 21. novembra bili su zaraeni predstavnici Tuman, Miloevi, Alija Izetbegovi.
Dakle, dogovoren je u Dejtonu, a potpisan u Parizu 14. decembra 1995. god.

Opi okvirni sporzum za mir u BiH sadri 11. aneksa. Aneks 4 govori o Ustavu gdje je utvreno
dravno ureenje i naziv umjesto RBiH je BiH.
Dejtonski mirovni sporazum sadri anekse:
01. Aneks: - vojni aspekt mirovnog sporazuma; - regionalna stabilizacija
02. Aneks: - Meuentitetske granice
03. Aneks: - Izbori

6
04. Aneks: - Ustav
05. Aneks: - Arbitraa
06. Aneks: - Ljudska prava
07. Aneks: - Izbjegla i raseljena lica
08. Aneks: - Komisija za zatitu nacionalnih spomenika
09. Aneks: - javna korporacija (ustanovljavanje javnih institucija) BiH
10. Aneks: - Civilna implementacija
11. Aneks: - Meunarodne policijske snage

Katalog ljudskih prava

1 . Pravo na ivot.

2. Pravo osobe da ne bude podvrgnuta muenju niti neovjenom ili poniavajuem tretmanu
ill kazni.

3. Pravo osobe da ne bude drana u ropstvu ili potinjenosti, ili na prislinom ili obaveznom radu.

4. Pravo na linu slobodu i sigurnost.

5. Pravo na pravino sasluanje u graanskim i krivinim stvarima i druga prava u vezi sa

krivinim postupkom.
6. Pravo na privatni i porodini ivot, dom i prepisku.
7. slobodu misli, savjesti i vjere.
8. slobodu izraavanja.
9. slobodu mirnog okupljanja i slobodu udruivanja sa drugima.
10. Pravo na brak i zasnivanje porodice.
1 1 . Pravo na imovinu.
12. Pravo na obrazovanje.
13. Pravo na slobodu kretanja i prebivalita.

7
 Vrijednosti demokratskog drutva koje se tite Ustavom

Prije svega se misli na:

- politika prava; - ekonomska, socijalna i kulturna prava;
- line slobode i prava;
- pravo izbjeglica i raseljenih lica;
- ekoloka prava

Ustavom se tite demokratska naela. BiH je demokratska drava koja funkcionira na

naelima pravne drave te ima slobodne i demokratske izbore.

- ljudska prava i temeljne slobode.

- meunarodni standard, prava i slobode odreeni u Evropskoj konvenciji za zatitu ljudskih

prava i temeljnih sloboda te njezinih Protokola izravno se primjenjuju u BiH.

- popis prava. (katalog ljudskih prava - 13)

- nediskriminacija, na bilo kojoj osnovi poput spola, rase, boje koe, jezika, vjere, politikog ili
drugog miljenja, nacionalnog ili socijalnog porijekla, imovine, ili drugog statusa.

Politika prava
Politika prava ukljuuju u sebi:
- Pravo koja ukljuuju slobodu miljenja. savijesli i vjere
- Slobodu izraavanja i tampe
- Aktivno i pasivno birako pravo
- Pravo na demokratske izbore i politike predstavanike

Sva navedena prava se razumijevaju u skladu s principom jednakosti, odnosno zabrane

diskriminacije kako je definirano lanom II, 4. Ustava BiH.

Politika prava i slobode pripadaju graaninu, dravljaninu BiH, bez obzira u kojem njenom
entitetu ivi pod jednakim uslovima i bez diskriminacije po bilo kojem osnovu. Drava i oba
njena entiteta imaju obavezu da omogue uivanje i zatitu ovih prava.

8
 Ekonomska, socijalna i kulturna prava

U osnovi im lei filozofsko poimanje ovjeka kao bia slobode i uroenog dostojanstva, ija se
prava i slobode ne razumijevaju samo na graanskoj i politikoj razini, ve ukljuuju i slobodu
od bijede, omoguavanja ekonomskih i socijalnih prilika koje ljudsko dostojanstvo nee dovoditi
u pitanje.

Na osnovu Meunarodnog pakta o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima, Ustav BiH

priznaje:
- Pravo na imovinu.
- Pravo na rad.
- Pravo na socijalnu sigurnost.
- Pravo na obrazovanje.
- Pravo roditelja na vjerski i moralni odgoj njihove djece u skladu sa njihovim uvjerenjima.
- Pravo na uslove koji obezbjeuju uvanje, razvoj i irenje nauke i kulture.

Ljudska prava u BiH

Prava svakog pojedinca u Bosni i Hercegovini propisana su Ustavom Bosne i Hercegovine,

meunarodnim ugovorima ili konvencijama koje je BiH potpisala, kao i zakonima.
U Preambuli Ustava BiH se navodi odlunost da se u BiH osigurava puno potivanje
meunarodnog humanitarnog prava, te opredijeljenost da se polazi od Univerzalne deklaracije
o ljudskim pravima, meunarodnih ugovora o graanskim i politikim te ekonomskim,
socijalnim i kulturnim pravima, kao i Deklaracije o pravima osoba koje pripadaju nacionalnim
ili etnikim, vjerskim i jezikim manjinama, te drugih instrumenata o ljudskim pravima.

lanom II Ustava BiH se proklamira da BiH i oba entiteta osiguravaju najvii nivo
meunarodno priznatih ljudskih prava i temeljnih sloboda. Takoer se navodi da prava i
slobode odreeni u Evropskoj konvenciji za zatitu ljudskih prava i temeljnih sloboda, te
njenim Protokolima, direktno se primjenjuju u BiH i imaju prvenstvo pred svakim drugim
zakonodavstvom. U istom lanu se proklamira da je svim osobama na podruju BiH
osigurano da uivaju ljudska prava i temeljne slobode bez diskriminacije prema spolu, rasi,
boji koe, jeziku, vjeroispovijesti,politikom i drugom opredjeljenju, nacionalnom ili
drutvenom porijeklu, pripadnosti nacionalnoj manjini, vlasnitvu, roenju ili drugom statusu.

9
Aneks 6 Ustava BiH odnosi se na Sporazum o ljudskim pravima, kojim se svim osobama na
podruju Bih osigurava najvii nivo meunarodno priznatih ljudskih prava i temeljnih
sloboda, ukljuujui i prava i slobode osigurane Evropskom konvencijom za zatitu ljudskih
prava i temeljnih sloboda te njenim Protokolima, kao i drugim meunarodnim sporazumima
koji su posebno navedeni u Dodatku ovog Aneksa. Ta prava i slobode ukljuuju: pravo na
ivot; pravo na nepodvrgavanje muenju, nehumanom ili poniavajuem postupku ili
kazni;pravo osobe da ne bude drana u ropstvu ili podinjenosti ili da obavlja prisilni ili
obavezni rad; pravo na slobodu i sigurnost linosti; pravo na poteno suenje u graanskim i
krivinim predmetima, te druga prava u vezi sa krivinim postupcima; pravo na privatni i
porodini ivot, nepovredivost doma i korespondencije; slobodu miljenja, savjesti i vjere;
slobodu izraavanja; slobodu mirnog okupljanja i slobodu udruivanja sa drugima; pravo na
zakljuenje braka te osnivanje obitelji; pravo na imovinu; pravo na obrazovanje; pravo na
slobodu kretanja i stanovanja.

Poglavlje II Ustava BiH posveeno je zatiti ljudskih prava putem Komisije za ljudska prava,
koja se sastoji iz Ureda Ombdustmena i Vijea za ljudska prava. Komisija za ljudska prava
djeluje pri Ustavnom sudu BiH.

Aneks 7 Ustava predstavlja Sporazum o izbjeglicama i raseljenim osobama. Poglavlje I

Aneksa 7 posveeno je zatiti prava izbjeglica i raseljenih osoba, dok je Poglavlje II
posveeno Komisiji za raseljene osobe i izbjeglice, ije je sjedite u Sarajevu.

Unutar sistema dravne uprave formirana su i posebna tijela ija je uloga dalja promocija i
unapreenje sistema zatite ljudskih prava, kao to je Vijee za djecu, Agencija za
ravnopravnost spolova, Odbor za Rome, Vijee za invalidna lica, Komisija za odnose sa
vjerskim zajednicama. Pri Parlamentarnoj skuptini BiH formirano je Vijea za nacionalne
manjine, kao savjetodavno tijelo.

Institucije BiH daju punu podrku Meureligijskom Vijeu u BiH. Njegovom uspostavom
ostvaruje se meureligijski dijalog izmedju etiri najvee vjerske skupine u BiH.

Poglavlje III Aneksa 6 Ustava BiH posveeno je drugim organizacijama koje se bave ljudskim
pravima. Naglaava se obaveza promoviranja i poticanja djelovanja nevladinih i
meunarodnih organizacija za zatitu i promoviranje ljudskih prava.

10
Nacionalni programi za unapreenje ljudskih prava:

BiH usvojilo je Akcioni plan za suzbijanje trgovine ljudima, a na snazi je i Privremena

instrukcija za postupanje sa rtvama trgovine ljudima;
takoer postoji i Sporazum o saradnji sa nevladinim organizacijama u podruju zatite
rtava trgovine ljudima;
U primjeni je i Akcioni plan za djecu 2002-2010., iju provedbu prati Vijee za djecu;
2005. godine usvojena je Nacionalna strategija za pitanja Roma, kao najugroenije i
najbrojnije nacionalne manjine u BiH;
Usvojen je Akcioni plan za jednakost spolova;
Vijee ministara BiH ustanovilo je Ured agenta za zastupanje BiH pred Evropskim
sudom za ljudska prava.

Vanjska politika BiH u podruju ljudskih prava

Ministarstvo vanjskih poslova BiH u svom vanjskopolitikom djelovanju promie politiku

zatite ljudskih prava svih osoba i svim dravama u skladu sa medjunarodno priznatim
standardima za zatitu ljudskih prava.

U svojoj vanjskoj politici BiH se zalae za jaanje demokratije i promociju ljudskih prava,
polazei od naela da zatita ljudskih prava svakog pojedinca i vladavina prava u cjelini
pruaju dobru osnovu za sigurnost i mir u svijetu.

BiH je ratificirala meunarodne instrumente u oblasti ljudskih prava, ukljuujui konvencije

UN, VE i pripadajue protokole, prema kojima postoji obaveza izvjetavanja, a zalae se za
dosljednu saradnju sa ugovornim tijelima UN osnovanim prema tim konvencijama.

11
 Zakljuak

Od Drugog svjetskog rata su u okviru Ujedinjenih naroda postignuti tako veliki napreci u
pogledu ljudskih prava da su za mnoge ljude na svijetu ljudska prava neto to je samo po sebi
razumljivo Primjeri razliitih vrsta povreda ljudskih prava u razliitim zemljama vidljivi su
skoro svaki dan. Meunarodno djelotvorne organizacije koje su se posvetile zatiti ljudskih
prava skreu pozornost na krenje ljudskih prava. Pojam povrede ljudskih prava nije nita
drugo nego uljepani izraz za najtee zloine koje drava vri nad graaninom. Povrede
ljudskih prava kao zloini koji se vre po nalogu, s odobrenjem, odnosno trpljenjem, ili pod
zatitom vlade ugroavaju u najveoj mjeri unutarnji kao i vanjski mir svake drave. Pokazalo
se da je zbog kontrole monopola vlasti drave putem podjele vlasti na zakonodavnu, izvrnu i
pravosudnu, kao i putem slobodnih, opih i tajnih izbora koji se periodino ponavljaju,
stvoren jedan prikladan pravno - dravni instrument. Drave u kojima vlada diktatura ne
poznaju ovaj instrument, ba zbog toga povreuju ljudska prava i generalna su opasnost za
svjetski mir. One truju politiku klimu u kojoj ljudska prava i mir imaju slabe anse za
ostvarenje Ako ve ima toliko krenja ljudskih prava, je li to pokazatelj da su institucije
zaduene za nadgledanje ljudskih prava zakazale? Ostaju li ljudska prava samo lijepa ideja?

U odbranu odgovornih institucija najprije moramo istaknuti da bi bez njih bilo jo vie
sluajeva krenja ljudskih prava i da veina tih prekraja vjerojatno nikad ne bi dola na
svjetlo dana. Od presudne vanosti je da svi djelujemo u ostvarenju tog cilja. Svako od nas
treba potovati ljudska prava i dostojanstvo ljudi koji ive oko nas da bismo tako na samom
poetku sprijeili krenje ljudskih prava. Svako od nas moe dati svoj doprinos u svojoj
okolini ili podravanjem ili sudjelovanjem u kampanjama koje se bore za zatitu ljudskih
prava.

12
 Literatura

- http://www.skole.hr/ucenici/ss?news_id=2289

-https://hr.wikipedia.org/wiki/Ljudska_prava

13