Phn B.

Nhit hc

Chng: M u

0-1. C 40g kh O2 chim th tch 3l p sut 10at.

a. Tnh nhit ca kh
b. Cho khi kh gin n ng p ti th tch 4l. Hi nhit ca khi
kh sau khi gin n.

Gii
a. Phng trnh Mendeleev Crapayron
pV=m/ RT
Nhit khi kh T1=p1V1/R=292,5K.
b. Qu trnh ng p: V/T=const
Nhit khi kh T2=T1V2/V1=390K

0-2. C 10g kh H2 p sut 8,2at ng trong mt bnh th tch 20l.

a. Tnh nhit ca khi kh
b. H nng ng tch khi kh ny n p sut ca n bng 9at. Tnh
nhit ca khi kh sau khi h nng

Gii
a. Nhit khi kh T1=p1V1/R=388K.
b. Qu trnh ng tch: p/T=const
Nhit khi kh T2=T1p2/p1=425K (ly 1at=9,81Pa)

0-3. C 10g kh ng trong mt bnh, p sut 107Pa. Ngi ta ly bnh ra

mt lng kh cho ti khi p sut ca kh cn li trong bnh bng
2,5.106Pa. Coi nhit kh khng i. Tm lng kh ly ra

Gii
Phng trnh Mendeleev Crapayron cho khi kh trc v sau khi ly kh
p1V=m1/ RT, p2V=m2/ RT,
p1 p p p2
= 2 = 1
m1 m 2 m1 m 2
Khi lng kh ly:
p
m = m1 m 2 = 1 2 m1 = 7,5kg
p1

0-4. C 12g kh chim th tch 4l 7oC. Sau khi h nng ng p, khi

lng ring ca n bng 6.10-4g/cm3. Tm nhit ca khi kh sau khi
h nng.

Gii
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
Trc khi h nng
pV=m/ RT1 (1)
Sau khi h nng pV=m/ RT2
p= RT2/ (2)
m m
Ly (1)/(2) T2 = T1 = (t + 273) = 1400K
V V 1

0-5. C 10 g kh Oxy nhit 10oC, p sut 3at. Sau khi h nng ng p,

khi kh chim th tch 10l. Tm:
a. Th tch khi kh trc khi gin n.
b. Nhit khi kh sau khi gin n.
c. Khi lng ring khi kh trc khi gin n.
d. Khi lng ring khi kh sau khi gin n.

Gii
a. Th tch kh trc khi gin n: V1 = p / RT1 2,4

b. Nhit kh sau khi gin n: T2=T1V2/V1 1170K
m1
c. Khi lng ring ca kh trc khi gin n: 1 = = 4,14 kg / m 3
V1
m1
d. Khi lng ring ca kh sau khi gin n: 1 = = 1kg / m 3
V2

0-6. Mt bnh cha mt kh nn 27oC v p sut 40at. Tm p sut ca

kh khi c mt khi lng kh thot ra khi bnh v nhit h
xung ti 12oC.

Gii
Phng trnh Mendeleev Crapayron
m
p1 V = RT
T T
p2 = p1 19at
m/2 2T
p2V = R (T T )

0-7. Mt kh cu c th tch 300m3. Ngi ta bm vo kh cu kh hyr
200C di p sut 750mmHg. Nu mi giy bm c 25g th sau bao
lu th bm xong?

Gii
Khi lng kh cn bm
PV
m=
RT
Thi gian cn bm
m pV
t= =
m mRT

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 Thay s p=750mmHg=1,05Pa, T=273+20=293K, V = 300m 3 ,
R=8,31J/molK, =2g, m=25g. Nhn c t 990s

0-8. Cho tc dng H2SO4 vi vi thu c 1320cm3 kh CO2 nhit

22oC v 1000mmHg. Hi lng vi tham gia phn ng.

Gii
Phn ng
CaCO 3 + H 2SO 4 CaSO 4 + CO 2 + H 2 O
S mol CO 2 sinh ra bng s mol ca CaCO3 tham gian phn ng. Khi
lng ca CaCO3 tham gian phn ng:
pV
m = n CaCO3 .M CaCO3 = n CO2 .100 =
100
RT
Thay s p=1000mmHg= 1,33.105 Pa , V = 1,32.103 m 3
m 7,18g

0-9. C hai bnh cu c ni vi nhau bng mt ng c kho, cha cng

mt cht kh. p sut bnh th nht bng 2.105Pa, bnh th hai l
106Pa. M kha nh nhng hai bnh thng nhau sao cho nhit
kh khng i. Khi cn bng, p sut hai bnh l 4.105Pa. Tm th
tch ca bnh cu th hai , bit th tch ca bnh th nht l 15l.

Gii
Tng s mol kh trc v sau khi m kha khng i (v nhit cng khng
i) nn:
p1V1 p 2 V2 p(V1 + V2 )
+ =
RT RT RT
Vy, th tch ca bnh cu th hai.
p p1
V2 = V1 = 5dm 3
p2 p

0-10. C hai bnh cha hai th kh khc nhau thng vi nhau bng mt ng
thy tinh c kha. Th tch ca bnh th nht l 2 lt, ca bnh th hai
l 3 lt. Lc u ta ng kha, p sut hai bnh ln lt l 1 at v
3at. Sau m kha nh nhng hai bnh thng nhau sao cho nhit
vn khng thay i. Tnh p sut ca cht kh trong hai bnh kh
khi thng nhau.

Gii
Tng t bi tp 0-9, ta c:
p1V1 p 2 V2 p(V1 + V2 )
+ =
RT RT RT
p1V1 + p 2 V2
p= = 1,6at
V1 + V2
24cm
20cm
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
0-11. Mt ng thy tinh tit din u, mt u kn mt u h. Lc u
ngi ta nhng u h vo mt chu nc sao cho nc trong v ngoi
ng bng nhau, chiu cao cn li ca ng bng 20cm. Sau ngi ta
rt ng ln mt on 4cm (hnh 0-1). Hi mc nc trong ng dng
ln bao nhiu, bit rng nhit xung quanh khng i v p sut kh
quyn l 760mmHg.

Gii
Gi cao ct nc trong ng l x
p sut trong ng sau khi nng ln
p = (p o x )(cmH 2 O )
nh lut Bil - Marit cho khi kh b giam l
p o l = p(l + 4 x ) = (p o x )(l + 4 x ) x
Thay s: p o = 760mmHg = 1033cmH 2 O , l = 20cm
x 2 - 1057x + 4132 = 0 x = 3,95cm ; ( x = 1053cm >l+4 loi)

0-12. Trong ng phong v biu c mt t khng kh, do Hnh B.1

iu kin bnh thng n li ch p sut l 750mmHg.
Tm khi lng ring ca khng kh trong ng

Gii
p sut kh bn trong phong v biu
p' = p o p = 10mmHg = 1360Pa
Khi lng ring ca kh
(p o p ) 29.1360
= = 17g / m 3
RTo 8,31.273

0-13. C 8g kh xy hn hp vi 22g kh ccbonnc (CO2). Xc nh khi

lng ca 1 kilmol hn hp .

Gii
Khi lng ca 1 mol hn hp
=
m
(g / mol) = m1 + m2 (kg / kmol) = 8 + 22 = 40kg / kmol
n m1 m2 8 / 32 + 22 / 44
+
1 2

0-14. Mt hn hp kh c 2,8kg Nit v 3,2kg xy nhit 17oC v p sut

4.105N/m2. Tm th tch ca hn hp .

Gii
Th tch hn hp

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 m1 m 2
+ RT 2800 + 3200 .8,31.(273 + 17 )
nRT 1 2
=
28 32
V= = 5
1,2m 3
p p 4.10

0-15. Kh n l mt hn hp gm mt phn khi lng hy v tm phn

khi lng xy. Hy xc nh khi lng ring ca kh n iu
kin thng.

Gii
Theo bi 13, khi lng mol ca cht n
m 2 / m1 =8
m1 + m 2 1 + m 2 / m1 1+ 8
= = = = 12g / mol
m1 m 2 1 m 2 / m1 1 / 2 + 8 / 32
+ +
1 2 1 2
Khi lng ring ca hn hp
p 12.1,01.10 5
= o = 534g / m 3
RTo 8,31.273

Chng 8: Nguyn l th nht ca nhit ng lc hc

8-1. 160g kh oxy c nung nng t nhit 50oC n 60oC. Tm nhit

lng m kh nhn c v bin thin ni nng ca khi kh trong
hai qa trnh
a. ng tch; b. ng p

Gii:
a. Qu trnh ng tch
m m5 160 5
Q = U = C V T = RT = . .8.31.(60 50 ) 1040J 250cal
2 32 2
b. Qu trnh ng p
bin thin ni nng
m
U = C T = 250cal
V
Nhit lng kh nhn vo
m m
Q = U + A = C V T + p V = (C V + R )T = m 7 RT
2
Thay s

160 7
Q = . .8.31.(60 50 ) 1454J 350cal
32 2

8-2. Tm nhit dung ring (gam) ng tch ca mt cht kh a nguyn t,

bit rng khi lng ring ca kh iu kin chun l =7,95.10-4
kg/cm3.

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 Gii
Vi kh a nguyn t, nhit dung ring mol ng tch C V = 3R (J / molK )
iu kin tiu chun
m RTo
p o Vo = RTo =
po
Nhit dung ring gam ng tch
CV p o C V 3p o
cV = = = 1400J / kgK
RT T

8-3. Tm nhit dung ring (gam) ng p ca mt cht kh, bit rng khi
lng ca mt kilmol kh l =30kg/kmol. H s Potxng (ch s
on nhit) =1,4.

Gii:
Nhit dung ring mol ng p:
C p = CV + R
Cp R
Vi = => C p =
CV 1
Nhit dung ring gam ng p:
Cp R 1,4.8,31
cp = = = = 969,5 J / kgK
( 1) 30.10 3.(1,4 1)

8-4. Mt bnh kn cha 14g kh Nit p sut 1at v nhit 270C. Sau khi
h nng, p sut trong bnh ln ti 5at. Hi:
a. Nhit ca kh sau khi h nng?
b. Th tch ca bnh?
c. tng ni nng ca kh?

Gii:
a. Qu trnh ng tch, nhit khi kh sau khi h nng l T2
p1 p 2 p
= T2 = 2 T1 = 1500K
T1 T2 p1
b. Th tch bnh
mRT1
V= = 12,72l
p1
c. tng ni nng ca khi kh :
m m 5 p2
U = C V (T2 T1 ) =
R 1T1 = 12,46kJ
2 p1
( N 2 l kh lng nguyn t i=5, C V = 5R / 2 )

8-5. Nn ng tch 3l khng kh p sut 1at. Tm nhit ta ra bit rng

th tch cui cng bng 1/10 th tch ban u.

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

Gii
Nguyn l th nht ca nhit ng lc hc, nhit lng m khi kh nhn
c
Q = A'+ U
Qu trnh ng nhit nn U= nC V T = 0
Nhit lng m khi kh nhn c
V2 V2 dV V
Q = A' = pdV = pV = p1V1 ln 2
V1 V1 V V1
1
Q = 9,81.10 4.3.10 3 ln 676 J
10
Du - ch ra rng qu trnh thc s ta nhit.

8-6. Mt bnh kn th tch 2l, ng 12g kh nit nhit 10oC. Sau khi h
nng, p sut trung bnh ln ti 104mmHg. Tm nhit lng m khi
kh nhn c, bit bnh gin n km.

Gii
Bnh gin n km, th tch ca bnh khng i, qu trnh l ng tch.
A=0
Nguyn l I nhit ng lc hc
m iR
Q = A + U = U = (T2 T1 )
2
i m m i m
Q = RT2 RT1 = p 2 V RT1
2 2
( N 2 l kh lng nguyn t i=5, C V = 5R / 2 )
Thay s p2=104mmHg=1,33.106Pa, V=2.10-3m3, T1=283K.
Q = 4,1kJ

8-7. H nng 16 gam kh xy trong mt bnh kh gin n km nhit

370C, t p sut 105 N/m2 ln ti 3.105N/m2. Tm:
a. Nhit ca khi kh sau khi h nng;
b. Nhit lng cung cp cho khi kh.

Gii:
a. Bnh kn, gin n km, qu trnh ng tch, nhit khi kh sau khi h
nng l T2
p1 p 2 p 3.10 5
= T2 = 2 T1 = (273 + 37 ) = 930K
T1 T2 p1 10 5
b. Nhit lng cung cp cho kh bng nhit lng m kh nhn
c trong qu trnh ng tch trn

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 m m i p
Q = U = C V R (T2 T1 ) = RT1 2 1
2 p1
16 5 3.10 5
Q = .8,31.(273 + 37 ) 5
1 6,4kJ
32 2 10

8-8. Sau khi nhn c nhit lng Q=150cal, nhit ca m=40,3g kh

Oxi tng t t1= 16oC ti t2=40oC. Hi qu trnh h nng c tin
hnh trong iu kin no?

Gii
Nhit lng m kh nhn c
m Q
Q = C x T C x =
m(t 2 t 1 )
32.150.4,18
Cx = = 20,77J / molK
40,3.(40 16)
Nhit dung ring mol ng tch ca Oxi:
iR 5.8,31
CV = = = 20,77J / molK = C x
2 2
Nh vy C x = C V , qu trnh l ng tch.

8-9. 6,5g hyr nhit 27oC, nhn nhit lng gin n gp i, trong
iu kin p sut khng i. Tnh
a. Cng m kh sinh ra.
b. bin thin ni nng ca khi kh.
c. Nhit lng cung cp cho khi kh.

Gii:
a. Cng sinh ra
m
A = p(V2 V1 ) = p(2 V1 V1 ) = RT1

6,5
A= .8,31.(273 + 27 ) 8,1.10 3 J
2
b. bin thin ni nng ca khi kh:
m i m m i i m
U = CV (T2 T1 ) = RT2 RT1 = (2 pV1 pV1 ) = RT1
2 2 2
5 6,5
U = . .8,31.(273 + 27 ) 20,2.103 J
2 2
c. Nhit lng cung cp cho khi kh chnh xc bng nhit lng
m kh nhn c. Theo nguyn l I
Q = A + U = 8,1.10 3 + 20,2.10 3 = 28,3.10 3 J
(i vi nguyn t hyr (lng nguyn t) s bc t do nguyn t
i=5)

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

8-10. 10g kh oxy 10oC, p sut 3.105Pa. Sau khi h nng ng p, th tch
kh tng n 10l. Tm:
a. Nhit lng m khi kh nhn c
b. Ni nng ca khi kh trc v sau khi h nng

Gii
a. Theo nguyn l I, nhit lng m khi kh nhn c trong qa
trnh ng p
m i+2m m i+2 m
Q = A + U = C p (T2 T1 ) = RT2 RT1 = pV2 RT1
2 2
5+ 2 10
3.10 .10.10 .8,31.(273 + 10 ) 7,9.10 J
5 3 3
Q=
2 32

b. Ni nng ca khi kh trc khi h nng

m m i
U1 = C V T1 = RT1
2
10 5
U1 = . .8,31.(273 + 10 ) 1,8.10 3 J
32 2
Ni nng ca khi kh sau khi h nng
m m i i
U2 = C V T2 = RT2 = pV2
2 2
5
U2 = .3.10 5.10.10 3 = 7,5.10 3 J
2
(i vi nguyn t oxy (lng nguyn t) s bc t do nguyn t i=5)

8-11. Mt thy li chuyn ng trong nc nh khng kh nn trong bnh

cha ca thy li pht ra pha sau. Tnh cng do kh sinh ra. Bit rng
th tch ca bnh cha l 5lt, p sut ca khng kh nn t p sut
100atm gim ti 1atm.

Gii
Kh pht ra pha sau l mi trng nc rt ln v c nhit coi nh
khng i. Do qu trnh gin n kh ca thy li trong nc coi l qu
trnh ng nhit (gn ng l thun nghch).
p1
Cng do kh sinh ra: A = p1 V1 ln = 1.9,81.10 4.5.10 3 ln 100 2,26.10 3 J .
p2

8-12. 2 kmol kh ccbonic c h nng ng p cho n khi nhit tng

thm 50oC. Tm
a. bin thin ni nng ca khi kh
b. Cng do kh gin n sinh ra
c. Nhit lng truyn cho kh

Gii
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
 a. bin thin ni nng ca khi kh
m iR 6.8,31
U = T = 2.10 3 .50 2500kJ
2 2
(kh CO2 l kh a nguyn t (chnh xc l 3) nn s bc t do ca phn
t l 6)
b. Cng do kh gin n sinh ra
m
A = p(V2 V1 ) = R (T2 T1 )

A = 2.103.8,31.50 830kJ
c. Nhit lng truyn cho kh bng nhit lng m kh nhn c
Q = U + A = 2500 + 830 = 3330kJ

8-13. 7 gam kh ccbonic c h nng cho ti khi nhit tng thm 10oC
trong iu kin gin n t do. Tm cng do kh sinh ra v bin thin
ni nng ca n.

Gii
Gin n t do c ngha l ng p (gin n trong kh quyn, p sut bng p
sut kh quyn)
Cng do kh sinh ra khi gin n
m m m
A = p(V2 V1 ) = RT2 RT1 = R (T2 T1 )

7
A= .8,31.10 13,2J
44
bin thin ni nng ca khi kh
m iR 7 6.8,31
U = T = . .10 39,7J
2 44 2
(kh CO2 l kh a nguyn t (chnh xc l 3) nn s bc t do ca phn t l
6)
8-14. 10g kh oxy p sut 3at v nhit 10oC c h nng ng p v
gin n ti th tch 10l. Tm:
a. Nhit lng cung cp cho khi kh.
b. bin thin ni nng ca khi kh.
c. Cng do kh sinh ra khi gin n.
Gii.
a. Nhit lng cung cp cho kh bng nhit lng m kh nhn vo
m i+2m m i+2 m
Q = A + U = RT2 RT1 =
C p (T2 T1 ) = pV2 RT1
2 2
5+2 10
3.9,81.10 .10.10 .8,31.(273 + 10 ) = 7,8.10 J
4 3 3
Q=
2 32
b. bin thin ni nng
m m CV i
U = C V (T2 T1 ) = C p (T2 T1 ) = Q = 5,5.10 3 J
Cp i+2
c. Cng do kh sinh ra khi gin n

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 A = Q U = 2,3.10 3 J

8-15. Mt cht kh ng trong mt xilanh t thng ng c pittng khi

lng khng ng k di ng c. Hi cn phi thc hin mt cng
bng bao nhiu nng pittng ln cao thm mt khong h1 = 10cm nu
chiu cao ban u ca ct khng kh l ho = 15cm , p sut kh quyn l
p o = 1at , din tch mt pittng S = 10cm 2 . Nhit ca kh coi l khng
i trong sut qu trnh.

Gii:
Cng do kh sinh ra
V1 h + h1
A o = p o Vo ln = p o Vo ln o
Vo h0
Hay, khi bin i kh nhn vo mt cng :
ho
A o = p o Vo ln
h o + h1
Cng ca p sut kh quyn : A k = p oSh 1
Cng cn thc hin bao gm cng truyn cho kh v cng thng kh quyn
h
A' = A k A = p oS h 1 h o ln1 + 1
ho
10
A' = 1.9,8.104.10.10 4 10.102 15.10 2. ln1 + 2,3J
15

8-16. 2m3 kh gin n ng nhit t p sut p=5at n p sut 4at. Tnh

cng do kh sinh ra v nhit lng cung cp cho kh trong qu trnh
gin n.

Gii
Theo nguyn l I
Q = A + U
U = 0
p1V1 = p 2 V2
V2 V2 p1
Q = A = pdV = p1 V1 ln = p1 V1 ln
V1 V1 p2
5
Q = A = 2.5.9,81.104. ln = 2,2.105 J
4

8-17. Mt khi kh N2 p sut p1=1at c th tch V1=10l c gin n ti th

tch gp i. Tm p sut cui cng v cng do kh sinh ra nu gin n
l:
a. ng p.
b. ng nhit
c. on nhit

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

Gii
a. Qu trnh ng p
p sut cui p2=p1=1at.
Cng do kh sinh ra
A = p1V = 1.9,81.10 4.(2.10.10 3 10.10 3 ) 980J
b. Qu trnh ng nhit
p sut cui p2:
V
p1V1 = p 2 V2 p 2 = 1 p1 = 0,5at
V2
Cng do kh sinh ra
V
A = p1V1 ln 2 = 1.9,81.10 4.10.10 3. ln 2 = 680J
V1
c. Qu trnh on nhit
+ p sut

V
p1V1 = p 2 V2 p 2 = p1 1

V2
i vi N2,
i+2 5+2
= = = 1,4
i 2
Nn
p 2 = 1 / 21, 4 = 0,38at
+ Cng do kh sinh ra
m i m m
Q = A + U A = U = C V (T1 T2 ) = RT1 RT2
2
i i V 1

i V1
A = (p1 V1 p 2 V2 ) = p1 V1 V2 = p1V1 1 1

2 2 V2 2 V2

5
A = 9,81.10 4.10.10 3 (1 2 0, 4 ) 590J
2

8-18. Nn 10g kh oxy t iu kin tiu chun ti th tch 4l. Tm:

a. p sut v nhit ca khi kh sau mi qu trnh nn ng
nhit v on nhit
b. Cng cn thit nn kh trong mi trng hp. T , suy ra
nn nn theo cch no th li hn.

Gii
Th tch kh ban u
10
V1 = .22,4 = 7l
32
a. Qu trnh nn ng nhit:
- p sut cui qu trnh l p2:

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 V1
p1 V1 = p 2 V2 p 2 = p1
V2
7
p 2 = 10 5. 1,7.10 5 Pa
4
Hoc c th tnh nh phng tnh trng thi:
m mRT1
p1 V1 = p 2 V2 = RT1 p 2 =
V2
10.8,31.273
p2 = 1,7.10 5 Pa
32.4.10 3
- Nhit kh khng i T2 = T1 = 273K
- Cng nn kh bng v ngc du vi cng kh sinh ra
V m V
A2 = A = p1V1 ln 2 = RT1 ln 2
V1 V1
10 4
A1 = .8,31.273. ln 397 J
32 7
b.
- p sut p2:
1, 4
V 7
p1 V1 = p 2 V2 p 2 = p1 1 = 10 5

= 2,2.10 5 Pa
V2 4
- Nhit T2
1 1, 4 1
V 7
T1 V1 1
= T2 V2 1
T2 = T1 1 = 273 341K
V2 4
- Cng nn kh bng v ngc du vi cng kh sinh ra
p V V
1
5
= 10 .7.10
3 7 1, 4 1
A2 = 1 1 1 1 1 439 J > A1
1 V2 1,4 1 4

Vy nn ng nhit th tt hn

8-19. Ngi ta mun nn 10 lt khng kh n th tch 2 lt. Hi nn nn

ng nhit hay nn on nhit?

Gii
Cng nn kh theo qu trnh ng nhit (bng v ngc du vi vi cng
m kh sinh ra):
V V
A 1 = p1 V1 ln 2 = p1 V1 ln 1 (1)
V1 V2
Tng t, i vi qu trnh on nhit:
Q = A + U = 0 A = U
Cng nn kh trong trng hp ny, tng t nh lm vi bi 8.17 ta c:
i V 1
A 2 = A = U = p1V1 1 1 (2)
2 V2

T (1) v (2)

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 A 2 i (V1 / V2 ) 1 5 (10 / 2 )1, 41 1
1
= . = . 1,4 > 1
A1 2 ln (V1 / V2 ) 2 ln (10 / 2 )
Vy nn theo qu trnh ng nhit tn t cng hn, do li hn.

8-20. Gin on nhit mt khi khng kh sao cho th tch ca n tng gp

i. Hy tnh nhit khi khng kh cui qu trnh, bit rng lc
n c nhit 0oC.

Gii
Phng trnh cho qu trnh on nhit
p1 V1 = p 2 V2 (p1V1 )V1 1 = (p 2 V2 )V2 1 T1 V1 1 = T2 V2 1
1 1, 4 1
V 1
T2 = T1 1 = 273 207 K
V2 2

8-21. 7,2 lt kh oxy c nn on nhit n th tch 1 lt, lc p sut ca

kh nn l 16at. Hi p sut ban u?

Gii
Phng trnh (xem ph lc) cho qu trnh on nhit
1, 4
V 1
p1 V1 = p 2 V2 p 2 = p1 1 = 16.

1at
V2 7,2

8-22. 1kg khng kh nhit 30oC v p sut 1,5at c gin on nhit

n p sut 1at. Hi:
a. Th tch khng kh tng ln bao nhiu ln?
b. Nhit khng kh sau khi gin?
c. Cng do khng kh sinh ra khi gin n?

Gii
a. T phng trnh
1/ 1 / 1, 4
V p 1,5
p1 V1 = p 2 V2 2 = 1

= 1,33
V1 p 2 1
Th tch tng khong 1,33 ln
b. Phng trnh cho qu trnh an nhit
1
p
p1 V1 = p 2 V2 T1 p11 = T2 p12 T2 = T1 1
p2
11, 4
1,5 1, 4
T2 = (273 + 30) 270K
1
c. Cng do kh sinh ra
m iR
A = U = (T T )
2 1 2

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 i vi khng kh =29g/mol, bc t do ca phn t i=5
10 3 5.8,31
A= .(303 270) 2,4.10 4 J
29 2

8-23. Chng minh rng i vi mt kh l tng xc nh c phng trnh:

2
pV = U
i
U l ni nng ca khi kh y, i l bc t do.

Gii
Ni nng kh l tng
i
U= nRT
2
Phng trnh Mendeleev Crapayron
pV = nRT
Do
2
pV = U
i

8-24. Mt kilmol kh N2 (=28kg/kmol) iu kin tiu chun gin on

nhit sao cho th tch ca n tng ln 5 ln. Tm:
a. Cng do kh thc hin.
b. bin thin ni nng ca khi kh.

Gii
a. Nhit kh sau khi nn l T2:
1 1
p1 V1 = p 2 V2 T1 V1 = T2 V2
1 1, 4 1
V 1
T2 = T1 1 = 273. 143,4 K
V2 5
Cng do kh thc hin
m iR
A = U = (T T )
2 1 2
5.8,31
A = 10 3. (273 143,4 ) 2,7.10 6 J
2
b. bin thin ni nng ca khi kh bng v ngc du vi cng
do kh sinh ra
U = A = 2,7.10 6 J

8-25. Khng kh trong xilanh ca mt ng c t trong c nn an nhit

t p sut 1at n p sut 35at. Tnh nhit ca n cui qu trnh
nn bit rng nhit ban u ca n l 40 o C

Gii
Phng trnh cho qu trnh on nhit
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
 1
p
p1 V1 = p 2 V2 T1 p11 = T2 p12 T2 = T1 1
p2
11, 4
1 1, 4
T2 = (273 + 40 ) 865K = 592 o C
35

8-26. Mt khi kh gin n on nhit, th tch ca n tng gp i, nhng

nhit tuyt i ca n gim i 1,32 ln. Tm s bc t do ca phn
t kh .

Gii
T phng trnh
1 1 ln (T2 / T1 )
p1 V1 = p 2 V2 T1 V1 = T2 V2 1 =
ln (V1 / V2 )
2 ln (V1 / V2 ) 2. ln (1 / 2 )

1= 2 / i
i = = =5
ln (T2 / T1 ) ln (1 / 1,32 )
S bc t do kh l 5.

8-27. Mt cht kh lng nguyn t c th tch V1 = 0,5l , p sut p1 = 0,5atm b

nn on nhit ti th tch V2 v p sut p2. Sau ngi ta gi
nguyn th tch V2 v lm lnh n ti nhit ban u. Khi p sut
ca kh l po = 1atm
a. V th ca qu trnh .
b. Tm th tch V2 v p sut p 2

Gii
a. th ca qu trnh:
p
p2 2

po
3
p1 1

V2 V1 V
b. Qu trnh 3 1 ng nhit nn :
p1
p o V3 = p1V1 V3 = V1 = 0,25l = V2
po
Qu trnh 1 2 on nhit nn:

V p
p1 V1 = p 2 V2 p 2 = 1 p1 = o p1

V2 p1
p 2 = 21, 4.0,5 1,32at

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 p

(Kh lng nguyn t i=5 nn P1 A D

i+ 2 5+2
= = = 1,4 )
i 5
P2
8-28. Khi nn on nhit 1kmol kh lng nguyn C B
t, ngi ta tn cng 146kJ. Hi nhit
ca kh tng ln bao nhiu? o V1 V2 V

Gii Hnh 8-1

Kh nhn mt cng A=146kJ (sinh cng A=-
146J), tng ni nng kh bng cng nhn vo ca kh
m iR
U = A = T
2
2A 2.146.103
T = = 7K
iRm / 5.8,31.103
Nhit kh tng 7 o C .

8-29. Mt lng kh oxy chim th tch V1=3l nhit 27 o C v p sut

p1=8,2.105Pa. trng thi th hai, kh c cc thng s V2=4,5l v
p2=6.105Pa (hnh 8.1). Tm nhit lng m kh sinh ra khi gin n, v
bin thin ni nng ca khi kh. Gii bi ton trong trng hp
bin i khi kh t trng thi 1 ti trng thi 2 theo hai con ng:
a. ACB
b. ADB

Gii
a. Qu trnh ACB
- AC ng tch:
Q AC = U =
m iR
(TC T A ) = i m RTC m RT A
2 2
i 5
( )
Q AC = ( p 2 p1 )V1 = 6.10 5 8,2.10 5 3.10 3 = 1650 J
2 2
- Qu trnh CB ng p: C p = CV + R
m i+2m m
QCB = (CV + R )(TB TC ) = RTB RTC
2
i+2 5+ 2
QCB = p2 (V2 V1 ) = 6.105 (4,5 3)10 3 = 3150 J
2 2
- C qu trnh
Q ACB = Q AC + Q CB = 1650 + 3150 = 1500J
Qu trnh ACB kh nhn lng nhit Q ACB = 1500 J
bin thin ni nng:

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 m i
U AB = C V (TB TA ) = (p 2 V2 p1 V1 )
2
5
U AB =
2
(
6.10 5.4,5 .10 3 8,2.10 5.3.10 3 = 600J )
Cng kh thc hin trong qu trnh bin i:
A ACB = A CB = p 2 (V2 V1 )
(
A ACB = 6.10 5. 4,5.10 3 3.10 3 = 900J )
b. Qu trnh ADB
Nhit
- Qu trnh AD ng p
Q AD =
m
(C V + R )(TD TA ) = i + 2 m RTD m RTA
2
i+2 5+2
Q AD = p1 (V2 V1 ) = 8,2.10 (4,5 3)10 = 4305J
5 3

2 2
- DB ng tch:
Q DB = U =
m iR
(TB TD ) = i m RTA m RTC
2 2
i 5
Q DB
2 2
( )
= (p 2 p1 )V2 = 6.10 5 8,2.10 5 4,5.10 3 = 2475J

- C qu trnh
Q ADB = Q AC + Q CB = 4305 2475 = 1830J
bin thin ni nng:
m i
U AB = C V (TB TA ) = (p 2 V2 p1 V1 )
2
5
U AB =
2
(
6.10 5.4,5 .10 3 8,2.10 5.3.10 3 = 600J )
Cng kh thc hin trong qu trnh:
A ADB = A AD = p1 (V2 V1 )
(
A ADB = 8,2.10 5. 4,5.10 3 3.10 3 = 1230J )
8-30. Mt kmol kh (khi lng mol ) thc hin mt chu trnh ABCD nh
hnh di, trong AB, CD l hai qu trnh ng nhit, ng vi nhit
T1 v T2 , BC v DA l hai qua trnh ng tch ng vi hai th tch V2
v V1 .

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 p

pA
p A

pD
D B
pB
pC
C

V1 V2 V

a. Chng minh rng

p A pD
pB
=
pC
b. Tnh cng v nhit trong c chu trnh.
V
Gii:
a. p dng lin tip cc phng trnh ca cc qu trnh ng nhit:
p A VB VC p D
= = = (pcm)
p B V A V D pC
b. Cng ca chu trnh bng cng trn cc qu trnh AB v CD, cc
qu trnh cn li cng bng khng.
m
pV = RT

V V m V2
A = AAB + ACD = p AV A ln 2 + p DVD ln 1 = R(T2 T1 )ln
V1 V2 V1
1
Nhit kh nhn trong c chu trnh :
m V2
Q = A= R (T2 T1 )ln
V1

8-31. Mt khi kh thc hin mt chu trnh nh hnh v di, trong 1-2 v
3-4 l hai qu trnh ng nhit ng vi cc nhit T1 v T2 , 2-3 v 3-4
l cc qu trnh on nhit. Cho V1 = 2l ,V2 = 5l , V3 = 8l , p1 = 7atm . Tm:

1
Trong mt chu trnh kn U=0, do Q = A + U = A
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
 p
p1 1

p2
2
p4
4
3
p3

V1 V4 V2 V3 V

a. p2 , p3 , p4 ,V4 , T2
b. Cng kh thc hin trong tng qu trnh v trong ton chu trnh.
c. Nhit m khi kh nhn c hay ta ra trong tng qu trnh
ng nhit.

Gii:
V1
a. p2 = p1 = 2,7 atm , coi khng kh l kh lng nguyn t: i=5, ta c:
V2

V
p3 = 2 p2 = 1,45atm
V3
1
1
V T
T2 = T1 2 = 331K ; p4 = p1 2 = 3,6atm
V3 T1
p
V4 = 3 V3 = 3,2l
p4
b. Cng thc hin trn tng qu trnh:
V2
A12 = p1V1 ln = 1300 J
V1
p2V2 T2
A23 = 1 = 620 J
1 T1
V4
A34 = p2V2 ln = 1070 J
V3
p2V2 T1
A41 = 1 = 620 J
1 T2
Cng kh thc hin trong c chu trnh:
A = A12 + A23 + A34 + A41 = 230 J
c. Nhit m kh nhn trong tng qu trnh on nhit:

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 Q12 = A12 = 1300 J , kh nhn nhit.
Q34 = A34 = 1070 J , kh nh nhit.

8-32. Trong mt bnh c 20g N2 v 32g oxy. Tm bin thin ni nng ca

hn hp kh khi lm lnh n xung 28oC.

Gii
gim ni nng
m O iR m iR
U = T + N T
O 2 N 2
32 20 5.8,31
U = + (273 + 28) 10000J
32 28 2

8-33. Gin cng tc theo l thuyt ca mt my nn c v trn hnh 8

4. (gin thc nghim c cc gc trn hn). on AB ng vi qu
trnh nn ng nhit khng kh, BC qu trnh y khng kh vo bnh
cha (p sut khng i); CD gim t ngt p sut trong xilanh ca
my nn khi ng van thot v m van np; DA cho khng kh vo
p sut 1at. Hy chng minh rng cng ca my nn sau mt chu
trnh bng cng i vi qu trnh ng nhit v c biu din bng
din tch ABGF.
p
C B
P2

P1 D H A

G F V
V2 V1
Hnh 8-4

Gii
Cng A ca my nn bng cng kh nhn c v bng din tch ABCD
A = dt ( ABCDA) = dt (ABHA ) + dt (BCDHB)
dt (BCDHB) = (p 2 p1 )V2 = p1 V1 p1 V2 = p1 (V1 V2 ) = dt (AFGH )
A = dt(ABHA) + dt(AFGH ) = dt (ABGF) (pcm)

8-34. V cc th ca nhng qu trnh ng tch, ng p, ng nhit vo

on nhit ca gin
a. T,p c. T,U
b. T,V d. V,U

Gii
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
a. Gin T,p
p
3
1
4

Qu trnh ng tch : p/T=const, c th biu din l ng

thng qua gc t (ng 1)
Qu trnh ng p: p sut khng i, c th biu din l
ng thng song song vi OT (ng 2)
Qu trnh ng nhit: nhit khng i, c th biu din l
ng thng song vi Op.
Qu trnh on nhit. S ph thuc p vo T cho bi phng trnh

1
p = const.T

(v do pV = c1 (= const ) c1 =
(pV ) = (nR )
T
p = const.T 1 )
p 1 p 1
Phng trnh ny c th (4) l mt ng cong i qua gc ta
b. Gin T,V

V
3
2

1
4

Qu trnh ng tch: th tch khng i, c th biu din l ng

thng song song vi OT (ng 1)
Qu trnh ng p : V/T=const, c th biu din l ng thng qua
gc to (ng 2)
Qu trnh ng nhit: T=const, c th biu din l ng thng song
vi OV.
Qu trnh on nhit. S ph thuc V vo T cho bi phng trnh
1
1
V = const.T .

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 1

(v do pV = c(= const ) c = (pV )V = (nR )TV V = const.T
1
, >1)
1 1

Phng trnh ny c th (4) l mt ng cong dng hypecbol tim

cn vi hai trc ta (ng 4).
m
c. Trong mt qu trnh bt k : U = RT , cc qu trnh ng tch, ng

p, on nhit ng biu din l ng thng qua gc ta (ng
1,2,4), qu trnh ng nhit c cho bi ng nm ngang (ng 3).
U
1,2,4

m
d. Gin U,V (U khc T mt hng s C V , do ta ch cn ko di

m
thm mt t s C V i vi trc T th T,V s nhn c th

U,V )
V
3
2

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

Chng 9: Nguyn l th hai ca nhit ng lc hc

9-1. Mt my hi nc c cng sut 14,7kW, tiu th 8,1kg than trong

mt gi. Nng sut ta nhit ca than l 7800kcal/kg. Nhit ca
ngun nng 200oC, nhit ca ngun lnh l 58 o C . Tm hiu sut
thc t ca my. So snh hiu sut vi hiu sut l tng ca
my nhit lm vic theo chu trnh Ccn vi nhng ngun nhit k
trn.

Gii
Hiu sut thc t ca my
Q coich 14,7.3600
h= 100% = 100% 20%
Q toanphan 8,1.7800.4,18
Hiu sut l tng theo chu trnh Ccn
Tn Tl 200 58
h lt = 100% = 100% 30%
Tn 200 + 273
Hay
2
h= h lt
3

9-2. Cc ngoi lc trong my lm lnh l tng thc hin mt cng bng

bao nhiu ly i mt nhit lng 105J t bung lm lnh, nu
nhit ca bung l 263K, cn nhit ca nc lm lnh l
285K.

Gii
H s lm lnh ca ng c
Q2
=
A
Nu my chy theo chu trnh Ccn ngc th:
T2
=
T1 T2
Suy ra
T 285 5
A = 1 1Q 2 = 110 8365(J )
T2 263

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 Ngun nng

Q1 T1

A
My
lnh

Q2 T2

Ngun lnh

9-3. Mt ng c nhit l tng chy theo chu trnh Ccn, nh cho

ngun lnh 80% nhit lng m n thu c ca ngun nng. Nhit
lng thu c trong mt chu trnh l 1,5kcal. Tm:
a. Hiu sut ng c.
b. Cng m ng c sinh ra trong mt chu trnh

Gii

Ngun nng

Q1

ng A
c
nhit

Q2

Ngun lnh

a. Hiu sut ca ng c
A Q
= 100% = 1 2 100% = (1 0,8)100% = 20%
Q1 Q1
c. Cng m ng c sinh ra trong mt chu trnh
A=Q1=0,2.1,5=0,3kcal=12,54kJ

9-4. Mt ng c nhit lm vic theo chu trnh Ccn, sau mi chu trnh
sinh mt cng A=7,35.104J. Nhit ca ngun nng l 100 o C ,
nhit ca ngun lnh l 0oC. Tm:
a. Hiu sut ng c.
b. Nhit lng nhn c ca ngun nng sau mt chu trnh.
c. Nhit lng nh cho ngun lnh sau mt chu trnh.

Gii
a. Hiu sut ca ng c

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 T 273
= 1 2 100% = 1 100% 26,8%
T1 100 + 273
b. Nhit lng nhn c ca ngun nng sau mt chu trnh
Q1 = A / = 7,35.10 4 / 0,268 27,42.10 4 (J )
c. Nhit lng nh cho ngun lnh sau mt chu trnh.
Q 2 = Q1 A = 27,42.10 4 7,35.10 4 = 20,07.10 4 (J )

9-5. Nhit ca hi nc t l hi vo my hi nc l t1=227 o C , nhit

ca bnh ngng l t2=27 o C . Hi khi tn mt nhit lng Q=1kcal
th thu c mt cng cc i theo l thuyt bng bao nhiu?
Gii
Cng cc i theo l thuyt thu c khi ng c lm vic theo chu trnh
Ccn thun nghch vi hiu sut l tng
T2
= 1
T1
Mt khc
A T 27 + 273
= A = 1 2 Q = 1 1 = 0,4(kcal ) = 1,672(kJ )
Q T1 227 + 273

9-6. Mt chu trnh Ccn thc hin gia hai my iu nhit nhit
t1=400oC, t2=20oC. Thi gian thc hin chu trnh l =1s. Tm
cng sut (sinh cng) lm vic ca ng c theo chu trnh y, bit
tc nhn l 2kg khng kh, p sut cui qu trnh gin ng nhit
bng p sut u qu trnh nn on nhit. Cho khng kh c
=29kg/kmol.

Gii
p
p1 1

T1
2
p2
4
3
p3 T2

V1 V4 V2 V3 V

Nhit lng nhn c ca ng c trong mt chu trnh l nhit nhn c

trong qu trnh 1-2 (hnh v)
m p1
Q1 = RT1 ln
p2
Qu trnh 4-1 on nhit nn
p1 V1 = p 4 V4 p11 T1 = p14 T4
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
Theo gi thit p2=p4, T4=T2

p T 1
1 = 1
p 2 T2
Do
m T
Q1 = RT1 ln 1
1 T2
Cng sinh ra trong mt chu trnh
T1 T2
=
T1
T1 T2 m T
A = Q1 = Q1 = R (T1 T2 ) ln 1
T1 1 T2
2000 1,4 400 + 273
A= . 8,31.(400 20 ). ln 634(kJ )
29 1,4 1 20 + 273
Cng sut ca ng c
A
P= = 634(kW )

9-7. Mt my lm lnh lm vic theo chu trnh Cacn nghch, tiu th

cng sut 36800W. Nhit ca ngun lnh l -10oC, nhit
ngun nng l 17oC. Tnh:
a. H s lm lnh ca my.
b. Nhit lng ly c ca ngun lnh trong 1s.
c. Nhit lng nh cho ngun nng trong 1 giy.

Gii
a. H s lm lnh ca my
Q2 T2 10 + 273
= = = = 9,74
A T1 T2 17 ( 10)
b. Nhit lng ly c ca ngun lnh trong 1s
Q' 2 = A = Pt = 9,74.36800.1 3,6.10 5 (J ) 86000cal
c. Nhit lng nh cho ngun nng trong 1 giy
Q 1 = A + Q' 2 = ( + 1)Pt = (9,74 + 1)36800.1 4.10 5 J 9,5.10 4 cal

9-8. Khi thc hin chu trnh Ccn, kh sinh cng 8600J v nh nhit
2,5kcal cho ngun lnh. Tnh hiu sut ca chu trnh.

Gii
Hiu sut ca chu trnh
A A 8600
= 100% = 100% = 100% 45%
Q1 A + Q2 8600 + 2,5.10 3.4,18

9-9. Khi thc hin chu trnh Ccn, kh nhn c nhit lng 10kcal t
ngun nng v thc hin cng 15kJ . Nhit ca ngun nng l
100 o C . Tnh nhit ca ngun lnh

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

Gii
Hiu sut ca chu trnh Cc n
T2 A A 15.103
1 = T2 = 1 T1 = 1 3
(273 + 100) = 239 K
T1 Q Q 10.10 .4,18

9-10. Mt my nhit l tng, chy theo chu trnh Ccn, c ngun nng
nhit 117oC v ngun lnh nhit 27oC. My nhn ca ngun
nng l 63000cal/s. Tnh:
a. Hiu sut ca my.
b. Nhit lng nh cho ngun lnh trong mt giy.
c. Cng sut ca my.

Gii
a. Hiu sut ca my l hiu sut ca chu trnh Ccn
T2 27 + 273
= 1 = 1 23%
T1 117 + 273
b. Nhit lng nh cho ngun lnh trong mt giy l Q2
Q2 T T 27 + 273
1 = 1 2 Q 2 = 2 Q1 = 63000 48000cal / s
Q1 T1 T1 117 + 273
c. Cng sut my l P bng cng my sinh ra trong mt giy
A Q1 Q 2 63000 48000
P= = = 4,18 63kW
1

9-11. Mt my lm lnh l tng, chy theo chu trnh Ccn ngc ly

nhit t ngun lnh 0 o C nh cho bnh nc si 100 o C . Tnh lng
nc cn lm ng ngun lnh c th bin 1kg nc thnh hi
bnh si. Cho bit nhit nng chy ring ca nc l
=3,35.105J/kg, v nhit ha hi ring ca nc l L=2,26.106J/kg.

Gii
C th hnh dung my lnh ny nh s nu phn tm tt l thuyt.
Nhit nhn t ngun lnh Q2 , nh ra ngun nng l Q1 :
Q2 T2 T
= Q 2 = 2 Q1 (1)
Q1 Q 2 T1 T2 T1
Nhit lng cn lm bay hi nc:
Q1 = Lm (2)
Khi lng nc cn lm nng chy l m:
Q 2 = m ' (3)
T (1) (2) v (3) ta c:
L T2 2,26.10 6 273
m' = m= . .1 4,93kg
T1 3,35.10 5 373

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 9-12. Mt kmol kh l tng thc hin mt chu trnh gm 2 qu trnh
ng tch v hai qu trnh ng p. Khi th tch ca kh thay i
t V1=25m3 n V2=50m3 v p sut t p1=1at n p2=2at. Hi cng
thc hin bi chu trnh ny nh hn bao nhiu ln cng thc hin
bi chu trnh Ccn c cc ng ng nhit ng vi nhit ln
nht v nh nht ca chu trnh ni trn, nu khi gin ng nhit
th tch tng ln gp i?

Gii
Cng thc hin trong c chu trnh: A = (p 2 p1 )(V2 V1 )
Trong chu trnh Ccn, nhit ngun nng ng vi im (V2,p2), ngun lnh
V' 2
vi (V1,p1). Trong mt chu trnh tc nhn nhn nhit p 2 V2 ln vi hiu sut:
V '1
T2 T1 p 2 V2 p1 V1
= =
T2 p 2 V2
Cng kh sinh ra trong mt chu trnh:
V' 2
A' = Q1 = (p 2 V2 p1V1 ) ln
V'1

(p 2 V2 p1V1 )ln V' 2

A' V'1
= = 2,1
A (p1 p 2 )(V2 V1 )

9-13. Mt my hi nc lm vic theo chu trnh nh hnh v 9-1

p
B C
P1

D
Po
A E

Vo V1 V2 V
Hnh 9-1

a. Thot tin hi nc t ni hi vo xilanh, p sut hi nc tng

t po ti p1, th tch khng i v bng Vo (nhnh AB).
b. Hi nc tip tc i vo, pittng chuyn ng t tri sang phi
(nhnh BC) vi p sut hi khng i l p1 v th tch tng ln
V1.
c. Xilanh ng van li, pittng chuyn ng tip tc sang phi khi
xy ra qu trnh gin on nhit (Nhnh CD);
d. Khi n v tr cui cng bn phi, th hi nc trong xilanh i vo
ngun lnh, khi p sut hi gim xung po, cn th tch khng
i bng V2, (nhnh DE).

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 e. Pittng chuyn ng ngc li, y hi nc cn li trong xilanh
ra ngoi, khi p sut khng i bng po, th tch gim t V2 ti
Vo (nhnh EA).
Hy tnh cng m my nhit sinh ra mi chu trnh, nu Vo=0,5l;
V1=1,5l;V2=3l;po=1at;p1=12at v h s on nhit l =1,33.

Gii
Cng kh thc hin trn tng qu trnh ring bit:
+ Qu trnh A-B v D-E ng tch, kh khng sinh cng
A AB = A DE = 0
+ Qu trnh BC, kh gin n ng p, sinh cng
A BC = p1 (V1 Vo ) = 12.9,8.10 4 (1,5 0,5).10 3 = 1176(J )
+ Qu trnh CD kh gin n an nhit, theo cng thc (P.6) phn ph lc,
cng sinh ra trong qu trnh gin n on nhit:
p1 V1 V1 12.9,8.10 4.1,5.10 3 1,5
1 1,331

A CD = 1 = 1 1093(J )
1 V2 1,33 1 3

+ Qu trnh EA kh bin i ng p, cng thc hin
A EA = p o (Vo V2 ) = 9,8.10 4 (0,5 3).10 3 245(J )
Cng m my nhit sinh ra trong mi chu trnh lm vic chnh bng cng
thc hin bi kh
A = A AB + A BC + A CD + A DE + A EA = 0 + 1176 + 1093 + 0 245 = 2024(J )

9-14. Hnh v 9-2 trnh by gin l thuyt ca ng c t trong bn

k.
a. Trong qu trnh u tin, hn hp chy c np vo xilanh, khi
po=const v th tch tng t V2 ti V1. (nhnh AB);
b. Trong qu trnh th hai (nhnh BC), hn hop chy c nn
on nhit t th tch V1 ti V2. Khi nhit tng t To n T1
v p sut t po n p1;

p
D

P1 C
E

Po A
B
V
V1 V2
Hnh 9-2

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 c. Tip theo l qu trnh t chy nhanh hn hp chy bng tie la
in; khi p sut tng t p1 ti p2, th tch khng i v bng
V2 (nhnh CD), nhit tng ti T2;
d. Tip theo l qu trnh gin on nhit t th tch V2 ti V1
(nhnh DE), nhit gim xung T3;
e. cui cng ca pittng (im E), van m, kh thot ra ngoi, p
sat gim nhanh ti po, th tch khng i v bng V1. (nhnh
EB).
f. Cui cng l qu trnh nn ng p p sut po (nhnh BA).
Hy tnh hiu sut ca chu trnh nu h s nn =V1/V2=5 v h s on
nhit l =1,33.

Gii
Nhit tc nhn nhn trong c chu trnh chnh bng nhit tc nhn nhn
trong qu trnh CD:
Q 1 = Q CD = nC V (TD TC )
Trn EB tc nhn ta nhit (nhit nhn vo s c du m):
Q 2 = nC V (TB TE )
Hiu sut ca ng c:
Q2 T TE nR (TB TE ) p V p 4 V1 V p p4
= 1+ =1+ B =1+ = 1+ o 1 =1+ 1 o (1)
Q1 TD TC nR (TD TC ) p 2 V2 p1V2 V2 p 2 p1
Mt khc:
p1 V2 = p o V1 ; p 2 V2 = p 4 V1 (p 2 p1 )V2 = (p 4 p o )V1

p p4 V
o = 2 = (2)
p 2 p1 V1
Thay (2) vo (1):
= 1 1 = 1 511,33 = 41,2%

9-15. Tm hiu sut ca ng c t trong, cho bit h s on nhit l

1,33 v h s nn bng:
a. V1/V2=4; b. V1/V2=6; c. V1/V2=8;

Gii
Theo bi 9-14 ta tnh c ln lt cho cc qu trnh c th
a. = 1 1 = 1 4 11,33 = 36,7%
b. = 1 1 = 1 6 11,33 = 44,6%
c. = 1 1 = 1 811,33 = 49,6%

9-16. Chu trnh ca ng c iezen bn k c trnh by trn hnh 9-3

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 p

p1 C D

p2 E

po B
A

V1 V3 V2 V

Hnh 9-3

a. Nhnh AB ng vi qu trnh np khng kh , p sut po=1at;

b. Nhnh BC khng kh c nn on nhit ti p sat p1.
c. cui k nn, nhin liu c phun vo xilanh, nhin liu chy
trong khng kh nng, khi pittng chuyn ng sang phi, u
tin l ng p (nhnh CD), sau l on nhit (nhnh DE);
d. cui qu trnh on nhit, van thot m, p sut gim xung po
(nhnh EB);
e. Nhnh BA ng vi qu trnh y kh ra khi xilanh.
Tnh hiu sut ca ng c diezen.

Gii
Trong mt chu trnh, tc nhn ch nhn nhit trn qu trnh CD:
Q1 = Q CD = nC p (TD TC )
Nh nhit:
Q 2 = Q EB = nC V (TB TE )
Hiu sut :
Q2 1 TB TE 1 p o V2 p 2 V2 1 V2 p o / p 1 p 2 / p 1
= 1+ = 1+ = 1+ = 1+
Q1 TD TC p 1 V3 p 1 V1 V1 V3 / V1 1
po p2

p1 p1
=1+ (1)
1
Trong = V2 / V1
Mt khc

p V
p o V2 = p1 V1 o = 1 = ;

p1 V2

p V V V
p 2 V2 = p1 V3 2 = 3 = 3 1 =

(2)
p1 V2 V1 V2
V
Vi = 3
V1
Thay (2) vo (3) v bin i ta nhn c:

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 1
= 1
1 ( 1)

9-17. Mt my hi nc chy theo chu trnh stilin gm hai qu trnh ng

nhit v hai qu trnh ng tch nh hnh 9-4. Tnh hiu sut ca
chu trnh . So snh hiu sut vi hiu sut chu trnh Ccn c
cng nhit ca ngun nng v ngun lnh.
p

T1
2 4

T2
1

V
Hnh 9.4

Gii
Nhit tc nhn nhn c trong mt chu trnh lm vic bao gm qa trnh
2 3 v 3 4
Q 23 = nC V (T1 T2 )
V
Q 34 = A 34 = nRT1 ln 2
V1
Cng tc nhn sinh ra (bng cng ng co sinh ra) trong mt chu trnh lm
vic
V V V
A = A 12 + A 23 + A 34 + A 41 = nRT2 ln 1 + 0 + nRT1 ln 2 + 0 = nR (T1 T2 ) ln 2
V2 V1 V1
Hiu sut ca ng c
A T1 T2 T T2
= = < 1 = Carnot
Q 23 + Q 34 C (T1 T2 ) T1
T1 + V
R ln (V2 / V1 )
Vy ng c lm vic theo chu trnh Stilin c hiu sut nh hn khi lm
vic theo chu trnh Carnot.

9-18. Tnh bin thin entrpy khi h nng ng p 6,5g hir, th tch
kh tng gp i.

Gii
bin thin entropy trong qa trnh ng p
Q nC p dT
dS = =
T T
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
C qu trnh entropy bin thin mt lng
T2 dT m i + 2 T
S = dS = nC p = R ln 2
T1 T 2 T1
Mt khc, qu trnh ng p nn
T2 V2
= =2
T1 V1
Vi Hir i=5
6,5 5 + 2
S= . .8,31. ln (2 ) = 65,52(J / K )
2 2

9-19. Tnh tng entrpy khi bin i 1g nc 0oC thnh hi 100oC.

Gii
bin thin entropy khi nc c lm nng ti 100oC
Q mCdT dT T2
dS = = S1 = dS = mC = mC ln
T T T T1
100 + 273
S1 = 10 3.4180. ln = 1,3
0 + 273
bin thin entropy trong qu trnh nc ha hi 100oC
Q Lm 2,26.10 6.10 3
S 2 = = = 6,1
T2 T2 373
bin thin entropy trong c qu trnh
S = S1 + S 2 7,4(J / K )

9-20. Tnh bin thin entrpy khi gin ng nhit 10,5g kh Nit t th
tch 2l ti th tch 5l.

Gii
Ta c
Q Q m V 10,5
S = = = R ln 2 = .8,31. ln (5 / 2 ) 2,9(J / K )
T T V1 28

9-21. 10g xy c h nng t t1=50oC ti t2=150oC. Tnh bin thin

entrpy nu qu trnh h nng l:
a. ng tch; b. ng p.

Gii
a. Qu trnh ng tch
Q A + dU m dT m i + 2 T
S = = = CV = R ln 2
T T T 2 T1
10 5 150 + 273
S = .8,31. ln 1,7(J / K )
32 2 50 + 273
b. ng p
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
 Q m dT m i + 2 T
S = = Cp = R ln 2
T T 2 T1
10 5 + 2 150 + 273
S = .8,31. ln 2,4(J / K )
32 2 50 + 273

9-22. Tnh bin thin entrpy khi bin i 6g kh hyr t th tch

20lt, p sut 1,5at n th tch 60lt, p sut 1at.

Gii
V bin thin entropy ch ph thuc vo trng thi u v cui nn ta c
th chn cho kh mt cch bin i bt k m khng nh hng ti kt qu.
Chng hn, cho kh bin i ng tch ti p sut 1at, sau gin ng p ti
th tch 60l.
+ Vi qu trnh th nht (qu trnh ng tch):
Q dT m T m p
S1 = =nC V = C V ln 2 = C V ln 2
T T T1 p1
+ Vi qu trnh th hai (qu trnh ng p):
Q dT m T m V
S 2 = =nC p = C p ln 2 = C p ln 2
T T T1 V1
bin thin entropy ca c qu trnh
m V p
S = S1 + S 2 = C p ln 2 + C V ln 2

V
1 p1
6 5+ 2 60 5 1
S = .8,31. ln + .8,31. ln 71(J / K )
2 2 20 2 1,5

9-23. Mt kilmol kh lng nguyn t c h nng, nhit tuyt i

ca n c tng ln 1,5 ln. Tnh bin thin entrpy nu qu
trnh h nng l:
a. ng tch; b. ng p

Gii
a. Qu trn ng tch
Q dT m T m i T
S1 = =nC V = C V ln 2 = R ln 2
T T T1 2 T1
5
S1 = 10 3. .8,31. ln (1,5) 8,4.10 3 (J / K )
2
b. Qu trn ng tch

Q dT T i+2 T
S 2 = =nC p = nC p ln 2 = n R ln 2
T T T1 2 T1
5+2
S 2 = 10 3. .8,31. ln (1,5) 11,8.10 3 (J / K )
2

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 9-24. 22g kh nit c h nng, nhit tuyt i ca n tng gp 2,1 ln
v entrpy tng ln 4,19cal/K. Xt xem qu trnh h nng l ng
tch hay ng p?

Gii
Gi s nhit dung ca qu trnh bin i l C, khi
Q dT m T
S = =nC = C ln 2
T T T1
S 28.4,19
C= = 7(cal / K ) 29(J / K )
m ln(T2 / T1 ) 22. ln(2,1)
i vi Nit
CV =
iR
21(J / mol); C p =
(i + 2 )R 29(J / mol)
2 2
Vy qu trnh h nng l qu trnh ng p

9-25. bin thin entrpy trn on gia hai qu trnh on nhit trong
chu trnh Ccn bng 1kcal/. Hiu nhit gia hai ng ng
nhit l 100oC. Hi nhit lng chuyn ha thnh cng trong chu
trnh ny

Gii
Gi nhit ca hai ng ng nhit l T1 v T2 (T1>T2)
Cng thc hin trong chu trnh bng hiu ca nhit nhn vo thc s v
nhit ta ra thc s trong mt chu trnh (chnh bng tng nhit lng nhn
vo trong c chu trnh)
A = Q1 + Q 2
Trong chu trnh Carnot
Q1 + Q 2 T1 T2 Q Q Q Q2 A
= = 1 = 2 = 1 =
Q1 T1 T1 T2 T1 T2 T1 T2
Trong qu trnh ng nhit (gia hai qu trnh on nhit), bin thin
entropy l
Q Q1 Q 2
S = = =
T T1 T2
Nn
A = (T1 T2 )S = 100(kcal) = 418(kJ )

9-26. B 100g nc 0oC vo 400g nc 30oC trong mt bnh c v

cch nhit l tng. Tnh bin thin entrpy ca h trong qu
trnh trao i nhit. T suy ra rng nhit ch truyn t vt nng
sang vt lnh. Cho bit nhit nng chy ring ca nc 0oC l
=80kcal/kg; nhit dung ring ca nc l 1kcal/kg.

Gii

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

Nhit cn bng T ca h sau khi trao i nhit xc nh t phng trnh
cn bng nhit
c(m 2 t 2 + m 1 t 1 ) m 1
m 1 + cm 1 (t t 1 ) = cm 2 (t 2 t ) t =
c(m 1 + m 2 )
1(400.30 + 100.0 ) 80.100
t= = 8( o C ) = 281(K )
1(100 + 400)
i vi nc , tng entropy bao gm tng do nng chy v tng do
tng nhit

Q Q Q T dT m 1 T
S1 = + = + cm 1 = + cm 1 ln
1 T 2 T T1 T1 T T1 T1
Vi T =281(K) l nhit cn bng ca h.
i vi nc b lnh i, entropy s gim, bin thin khi ny l
Q T dT T
S 2 = = cm 2 = cm 2 ln
T T2 T T1
bin thin entropy ca h l
m 1 T T
S = S1 + S 2 = + cm 1 ln + cm 2 ln
T1 T1 T2
80.0,1 281 281
S = + 1.0,1. ln + 1.0,4. ln 0,002(kcal / K )
(0 + 273) 0 + 273 30 + 273
Ta thy S>0, iu chng t nhit ch c th truyn t vt nng sang vt
lnh
* chng minh nhit ch c th truyn t vt nng sang vt lnh ta c th
lm nh sau: Xt h hai vt c lp, nng lng ca h bo ton (nu qu
trnh ta xt ch lin quan n s truyn nhit th nhit c bo ton)
Q = Q 1 + Q 2 = const Q1 = Q 2
Trong Q1 , Q 2 l bin thin nhit lng ca vt 1 v 2.
bin thin entropy
Q1 Q 2
dS = dS1 + dS 2 = +
T1 T2
Theo (*) ta c
1 1 (T T1 )Q 1
dS = Q1 = 2 > 0 (T2 T1 )Q1 > 0
T1 T2 T1T2
Nu T2>T1 th Q1>0 tc l vt 1 nhn nhit hay nhit truyn t vt 2
sang vt 1
Nu T2<T1 th Q1<0 tc l vt 1 ta nhit hay nhit truyn t vt 1 sang
vt 2
Vy nhit ch c th truyn t vt nng sang vt lnh

9-27. Tnh bin thin entrpy ca mt cht kh l tng khi trng thi
ca n thay i t A ti B (hnh 9-5) theo:

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 P

P1 A D

P2
C B

O V V2
1 V
Hnh 9-5
a. ng ACB
b. ng ADB
Cho bit: V1=3l; p1=8,31.105N/m2;V2=4,5l; t1=27 o C , p2=6.105N/m2

Gii
bin thin entropy khng ph thuc vo qu trnh bin i nh th no,
m ch ph thuc vo trng thi u v trng thi cui, nn:
CdT B dT T T
S = S AC + S CB = nC V + nC p = nC V ln C + nC p ln B
A T C T
TA TC
A - C v C B ng p nn
TC p 2 TB V2
= ; =
TA p1 TC V1
Do
i p i+2 V p1V1 i p 2 i + 2 V2
S = n R ln 2 + n R ln 2 = ln + ln
2 p1 2 V1 T1 2 p1 2 V1

8,31.105.3.10 3 6 6.105 6 + 2 4,5

S = ln + ln 5,4(J / K )
(27 + 273) 2 8,31.105 2 3

9-28. C hai bnh kh, bnh th nht c th tch V1=2l cha kh Nit p
sut p1=1at, bnh th hai c th tch V2=3l cha kh CO p sut
p2=5at. Cho hai bnh thng vi nhau v t chng trong mt v cch
nhit l tng. Tnh bin thin entrpy ca h khi hai kh trn
ln vo nhau, bit nhit ban u trong hai bnh bng nhau v
bng 27oC.

Gii
Khi gin n vo nhau cc cht kh khng sinh cng, nhit li b cch nn qu
trnh t c trng thi cui cng c nhit khng i (li , y khng
phi l qu trnh on nhit thun nghch). Entropy thay i mt lng (tnh
bng con ng ng nhit)
Q Q
S = S1 + S 2 = +
1 T 2 T
Qu trnh ng nhit
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
 V2
Q = A = pV ln
V1
p1 V1 V1 + V2 p 2 V2 V1 + V2
S = ln + ln
T V1 T V 2
9,8.10 4.2.10 3 2 + 3 5.9,8.10 .3.10
4 3
2 + 3
S = ln + ln 3,1(J / K )
273 + 27 2 273 + 27 3

9-29. 200g st 100oC c b vo mt nhit lng k cha 300g nc

12 o C . Entrpy ca h ny thay i nh th no khi cn bng nhit?

Gii
Sau khi trao i nhit h s cn bng nhit toC. Phng trnh cn bng
nhit
c1 m1 t 1 + c 2 m 2 t 2
c 1 m1 (t 1 t ) = c 2 m 2 (t t 2 ) t =
c1 m1 + c 2 m 2
460.0,2.100 + 4180.0,3.12
t= 18(o C)
460.0,2 + 4180.0,3
bin thin entropy ca h bao gm s gim entropy ca ming st v s
tng entropy ca khi nc
dT dT T T
S = c1 m 1 + c2m2 = c1 m 1 ln + c 2 m 2 ln
T T T1 T2

18 + 273 18 + 273
S = 460.0,2. ln + 4180.0,3. ln 3,3(J / K )
100 + 273 12 + 273
Vy sau khi cn bng nhit entropy ca h tng ln mt lng 3,3(J/K)

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 Chng 10: Cht kh

10-1. C 10g kh He chim th tch 100cm3 p sut 108N/m2. Tm nhit

ca kh trong hai trng hp
a. Coi kh He l l tng
b. Coi kh He l kh thc

Gii
a. Kh He l tng, nhit c xc nh t phng trnh
Meneleev Crapayron
pV 108.100.10 6
T= = 481(K )
(m / )R (10 / 4).8,31
b. Kh He kh thc, nhit c xc nh t phng trnh Van de
Walls
m 2 a m m 1 p m a m
p + 2 2 V b = RT T = + V b
2
V R m V
1 4.108 10 4,1.10 4
100.10 6 10 2,3.10 5 205K
T= +
8,31 10 (
4 100.10 6 )
2
4
i vi He
a = 4,121.10 -4 Jm 3 / kmol 2 ; b = 2,3.10 -5 m 3 / kmol

10-2. Trong mt bnh th tch 10lt cha 0,25kg kh nit nhit 27oC.
a. Tm t s gia ni p v p sut do kh tc dng ln thnh bnh
b. Tm t s gia cng tch v th tch ca bnh

Gii
Cc hng s Van de Walls ca kh Nit 2
a = 0,141Jm 3 / mol 2 ; b = 3,92.10 5 m 3 / mol
Phng trnh Van de Walls
m 2 a m m
p + 2 2 V b = RT (1)
V
a. T s gia ni p v p sut do kh tc dng ln thnh bnh
m2 a
Ni p p' =
2 V2
Chia hai v ca (1) cho p ta c:
p m V 2 RT p RV 2 T p' ma m
+ 1 V b = = = V b (2)
p' am p' m m 2
p RV T
a V b

p' 250.0,141 250
= 2
. 0,01 .3,92.10 5 4,9%
p 28.8,31.0,01 .300 28

2
N.I.Kosin, M.G. Sirkevich, S tay vt l c s, NXB cng nhn k thut H Ni 1980, trang 106.
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
 b. T s gia cng tch v th tch ca bnh
Cng tch
m
V' = b

T s
V' mb 250.3,92.10 5
= = = 3,5%
V V 28.0,01

10-3. Tm p sut ca kh cacbonic 3oC nu bit khi lng ring ca n

nhit l 550kg/m3.

Gii
Phng trnh Van de Walls
m 2 a m m 2 a
p + 2 2 V b = RT p + 2 1 b = RT
V
RT 2a
p= 2
( / b )
Thay s
2
8,31.(273 + 3) 550
p= .0,141 1,4.108 (Pa )
(
0,028 / 550 3,92.10 5
0,028 )
10-4. Th tch ca 4g kh oxy tng t 1 n 5 dm3. Xem kh oxy l thc.
Tm cng ca ni lc trong qu trnh gin n .

Gii
Ni p
2
m a
p' = 2
V
Cng ca ni lc
2 2
m V2 adV m 1 1
A' = p' dV = 2
= a
V1 V V1 V2
2
4 1 1
A' = 0,138 1,7(J )
32 0,001 0,005

10-5. Tnh ni p ca kh ccbonic lc khi lng ring ca n l

550kg/m3. Cho bit i vi kh cacbonic c: Tk=304K v
pk=7,4.106N/m2

Gii
Ni p ca kh Cacbonic

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 m2 a 2 27 RTk2
p' = =
2 V 2 2 64 p k
Nhng do
27 RTk2
a=
64 pk
Nn
2
550 27.8,31.304 2
p' = 6
6,8.10 6 (Pa )
0,044 64.7,4.10

10-6. Tnh khi lng nc cn cho vo mt ci bnh th tch 30cm3 khi

un nng ti trng thi ti hn n chim ton b th tch ca bnh.

Gii
Gi khi lng nc cn cho vo bnh l m. Khi un nng ti trng thi ti
hn, th tch ca bnh l th tch ti hn, nn
m m V
V = Vk = Vok = 3b m =
3b
Hng s Van de Walls ca nc b=30,5.10-6m3/mol, ta tnh c m=5,9g

10-7. Xc nh khi lng ring ca hi nc im ti hn theo gi tr

cng tch b=0,03m3/kmol.

Gii
Cng tch
m m m 0,018
Vk =

Vok =

3b k = = =
Vk 3b 3.0,03.10 3
= 200 kg / m 3( )

10-8. i vi kh cacbonic : a=3,64.105Jm3/kmol2, b=0,043m3/kmol. Hi:

a. 1g ccbonic lng c th tch ln nht l bao nhiu?
b. p sut hi bo ha ln nht l bao nhiu?
c. CO2 lng c nhit cao nht l bao nhiu?
d. Cn phi nn kh CO2 vi p sut bng bao nhiu thnh CO2
lng nhit 31oC v 50oC.

Gii
a. Th tch ln nht ca ccbonc lng ng vi trnh thi ti hn
(suy ra t cc ng ng nhit Van de Walls)
m 3bm 3.0,043.10 3
Vk = Vok = 2,93.10 3 m 3 / kg
44.10 3
(b=0,043m /kmol =0,043.10-3m3/mol)
3

b. p sut hi bo ho cc i ng vi im ba (suy ra t cc ng
ng nhit Van de Walls)

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 a 0,364
pk = = 7,4.10 6 (Pa )
27b 2
(
27 0,043.10 -3 )
2

(a=3,64.10 Jm /kmol =0,364Jm3/mol)

5 3 2

c. Nhit cao nht m nit cn th lng ng vi nhit im ba

8a 8.0,364
Tk = = 3
304K = 31o (C )(!)
27 Rb 27.8,31.0,043.10
d. Ccbonc lng 31oC cn nn ti p sut bng p sut ti hn
p k = 7,4.10 6 (Pa )
cng l nhit ln nht m ccbonc th lng mi p
sut. Vi nhit 51oC l khng th thc hin ho lng vi bt c p sut no

10-9. nghin cu trng thi ti hn nh vt l hc Nga A. Vnariuyt

dng mt ci hp trong c ng mt ng cha ete c hn kn.
H nng hp quan st trng thi ti hn.
a. 20oC, te nc phi chim mt th tch bng bao nhiu phn
trm th tch ca ng khi n nhit ti hn, ng cha y
te trng thi ti hn? Bit rng khi lng 1 kmol te l
74kg/kmol, khi lng ring ca te 20oC bng 714kg/m3. i
vi te Tk=193oC, pk=35,9.105N/m2;
b. Nu th tch ca ng ln hay nh hn th tch te ti hn th s
xy ra hin tng g khi nhit nng ln?

Gii
a. Gi th tch v khi lng te vo ng l V v m, th tch ca
n trng thi ti hn l Vk (do cng l th tch ca ng). Ta
c
m m m RTk
Vk = Vok = 3b = 3b
8p k

m V 8p k 8.0,074.34,9.10 5
V= = = 25%
Vk 3RTk 3.714.8,31.(273 + 193)
b. Khi th tch ca ng nh hn th tch Vk th cha un ete ln ti
trng thi ti hn ete chim y ng.
c. Khi th tch ca ng ln hn th tch Vk th cha un ete ln ti
trng thi ti hn ete bay hi ht.

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 Chng 11: Cht lng

11-1. Xc nh cng cn thit bin mt git nc 1g thnh sng m

(ngha l tch git nc thnh nhng git nh) ng knh
0,2m. Din tch b mt ca git nc lc u coi nh khng ng
k so vi tng din tch b mt ca git sng m.

Gii
Khi lng ca mt git sng m
4
m = r 3 (r l bn knh git sng)
3
S git sng c to thnh t git nc
M 3M
N= =
m 4r 3
Din tch b mt ca mt git s = 4r 2 , vy din tch b mt tng cng
3M 6M
S = sN = = (d=2r l ng knh git sng)
r d
Cng cn thit bin git thnh sng m ti thiu bng nng lng mt
ngoi
6M
A = S =
d
6.0,073.0,001
A= = 2,19(J )
1000.2.106

11-2. Hai git thy ngn vi bn knh mi git l 1mm nhp li thnh
mt git ln. Hi nhit ca git thy ngn tng ln bao nhiu?
Cho bit thy ngn c sut cng mt ngoi =0,5N/m, khi lng
ring =13,6.103kg/m3, nhit dung ring c=138J/kg.

Gii
Gi bn knh ca git nh l r, ca git ln c to thnh l R. Ta c:
4 3 4
R = 2 r 3 R = r 3 2
3 3
Nhp lm mt, din tch mt ngoi ca git ln s nh hn tng din tch mt
ngoi ca hai git nh, nng lng b mt s gim. gim nng lng b
mt ny s bng nhit lng ca git ln nhn c.
4
(2.4r 2
)
4R 2 = mct ; m = 2 r 3
3
Do
3 4 3 3 4 3.0,5
t = 1
= 1
2 cr


2 138.13,6.0,001
( )
1,65.10 4 o C

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 11-3. Tnh cng cn thc hin thi mt bong bng x phng t n
bn knh r=7cm. Sut cng mt ngoi ca nc x phng l =4.10-
2
N/m. p sut kh quyn po=1,01.105N/m2.

Gii
Ta coi nhit ca kh trong qu trnh thi l khng i (qu trnh ng
nhit). Cng cn thi bong bng bng cng to ra mt ngoi (bng nng lng
mt ngoi) A1, v cng nn ng nhit A2 ca mt lng kh ng bng lng
kh trong bong bng cui qu trnh t kh quyn vo.
A 1 = 2. 4r 2 = 8r 2
p
A 2 = pV ln
po
po l p sut kh quyn, p l p sut kh trong bong bng
tnh p, ta ch mng x phng gm hai mt phn cch, mi mt phn
cch (mt khum) s gy ra ra p sut ph p vo tm vi gi tr tnh theo
cng thc Laplace
p p = 2 / r . p sut ph tng cng do mng x phng gy ra cho kh bn trong
bao gm p sut do mt cong pha ngoi v mt cong pha trong (vi bn knh
xp x bn knh mt cong ngoi) v p sut kh quyn cng li:
4
p= + po
r
Do
4 4 3 p o + 4 / r 4 3 4 4
A 2 = po + r ln = r p o 1 + ln1 +
r 3 p o 3 p o r p o r
4
V do x = << 1 nn (1 + x )ln (x + 1) (1 + x )x x nn ta c
po r
16r 2
A2
3
Vy cng tng cng
16r 2 40r 2
A = A1 + A 2 = 8r 2 + =
3 3
40.0,04.3,14.0,07 2
A= 8,2.10 2 (J )
3

11-4. Mt ci khung lm bng nhng on dy kim loi cng. on dy

AB linh ng, di l=15cm. Khung c ph mt mng x phng c
sut cng mt ngoi =0,045N/m (h 11-3). Tnh cng cn thc hin
ko AB ra mt on x=4cm.

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 A
A

B
B
l
Hnh 11-3
Hnh 11-4

Gii
Lc ti thiu ko AB bng lc cng mt ngoi tc dng ln AB, cng ca lc
ny (cng chnh bng nng lng mt ngoi c tng ln do tng din
tch b mt mng)
A = Fs = lx = 0,045.0,15.0,04 = 5,4.10 4 (J )

11-5. C mt khung hnh ch nht chiu di l=10cm. on dy AB linh

ng chia khung thnh hai khung nh hnh vung (h 11-4). Hi
on AB s dch chuyn v pha no v dch chuyn mt on bng
bao nhiu nu hai khung hnh vung c ph bng hai mng
cht lng khc nhau c sut cng mt ngoi tng ng l: 1-
=0,06N/m v 2=0,04N/m.
Gii
Xt v mt nng lng, nng lng mt ngoi ca h ban u l ( 1 + 2 )S (S
l din tch na hnh ch nht). H cn bng v tr sao cho nng lng mt
ngoi ca h hai mng x phng l nh nht, c ngha l dy AB s chuyn
ng v pha lm mng x phng c sut cng mt ngoi ln hn. Kt qu l
dy AB s chuyn ng n tn cng bn pha mng c sc cng mt ngai
ln hn

11-6. xc nh lc cng mt ngoi ca ru ngi ta lm nh sau: cho

ru trong mt ci bnh chy nh git ra ngoi theo mt ng nh
thng ng c ng knh d=2mm. Thi gian git ny ri theo git
kia l =2 giy. Ngi ta thy rng sau thi gian t=780 giy th c
m=10 gam ru chy ra. Tnh sut cng mt ngoi ca ru. Coi
ch tht ca git ru khi n bt u ri c ng knh bng ng
knh ca ng nh git.

Gii:
Khi lng ca mt git ru
m
m= (1)
t

Git (bt u) nh xung khi:

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 (1) mg mg
d = mg = =
t dt
2.10.10 3.9,8
Thay s = 0,04 N / m
3,14.2.10 3.780

11-7. Mt si dy bc ng knh d=1mm, c treothng ng. Khi lm

nng chy c 12 git bc th si dy bc ngn i mt on
h=20,5cm. Xc nh sut cng ca mt ngoi bc th lng? Cho
bit khi lng ring ca bc th lng l =9300kg/m3 v xem rng
ch tht ca git bc khi n bt u ri c ng knh bng ng
knh ca si dy bc.

Gii
d 2
Khi lng ca bc ho lng M = h
4

Khi lng ca mt git bc lng

M d 2 h
m= = (1)
k 4k

Git (bt u) nh xung khi:

(1) d 2 h gdh
d = mg = g =
4k 4k

Thay s
gdh 9300.9,8.10 3.0,205
= = 0,39(N / m )
4k 4.12

11-8. C mt ng mao dn ng knh ngoi d=3mm, mt u c bt

kn. u bt kn ng mt t thy ngn (h 11-5). Khi lng ca
ng mao dn v thy ngn l 0,2g. u bt kn ca ng mao dn
trong nc. Xem nc lm t hon ton ng mao dn v nc c
sut cng mt ngoi =0,073N/m, c khi lng ring =103kg/m3.

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 d

Hnh 11 5

Gii
H (ng mao dn+ Thu ngn) chu tc dng ca lc cng mt ngoi v trng
lc hng xung, lc Acsimet hng ln, khi cn bng th
d2 4(d + mg )
d + mg = h h =
4 gd 2
4(3,14.0,073.0,003 + 0,0002.9,8)
h= 3,8cm
3,14.1000.9,8.(0,003)
2

11-9. chng minh lc cng mt ngoi, ngi ta nc vo mt ci

dy bng li st m cc si li c ph mt lp parafin. Cc l
ca li st c dng hnh trn ng knh d=0,2mm. Hi chiu cao
ln nht ca mc nc vo dy m nc chy ra theo cc l ?

Gii
Nc cn ng c trn dy l do lc cng mt ngoi xut hin ti mt
thong ni tip xc ca vng dy v nc. Nc s nh xung khi sc cng
mt ngoi khng cn sc gi n na. Khi
4 4.0,073
ghd 2 / 4 d h = 15(cm )
gd 1000.10.0,0002

11-10. Trong mt ng mao dn h t thng ng, ng knh trong 1mm

c mt git nc. Hi khi lng ca git nc phi nh th no
mt khum bn di ca git nc l: mt lm, mt phng, mt li?

Gii
C th hiu nh tnh l git nc s i dn ti pha y ng mao dn.
khum (lm) ca mt bn di s km hn mt pha trn (mt pha trn lun
lun l mt cu vi ng knh bng ng knh ca ng mao dn). Khi khi
lng ca git nc cng ln cong mt khum bn di cng gim, n khi

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

khi lng git nc t ti gi tr mo no mt khum ny s l mt phng,
ln hn gi tr ny mt khum tr thnh mt li. Ta c
d 3,14.0,073.0,001
m o g = d m o = = 2,34.10 5 kg
g 9,8
Vy nn:
Khi m< 2,34.10 5 kg mt khum bn di l mt lm
Khi m= 2,34.10 5 kg mt khum bn di l mt phng
Khi m> 2,34.10 5 kg mt khum bn di l mt li

11-11. Hai ng mao dn c ng knh trong ln lt l 0,5mm v 1mm

nhng trong mt bnh ng cht lng. Tnh hiu cc mc cht lng
trong hai ng mao dn nu:
a. Cht lng l nc.
b. Cht lng l thy ngn

Gii
a. Khi nhng hai ng trong nc, nc s dng ln. dng ln ca
nc trong tng ng l
4
h=
gd
Hiu cc mc cht lng trong hai ng mao dn l
4 1 1 4.0,073 1 1
h = = 3(cm )
g d 2 d1 1000.9,8 0,0005 0,001
b. Khi nhng hai ng trong thu ngn, thu ngn trong ng s h
xung. h xung ca thu ngn trong tng ng l h. Cn bng
gia p sut thu tnh v p sut ph cho im bn trong cht
lng ngay ti mt khum ta c
2 4
gh = h=
d/2 gd
Hiu cc mc cht lng trong hai ng mao dn l
4 1 1 4.0,5 1 1
h = = 1,5(cm )
g d 2 d1 13600.9,8 0,0005 0,001

11-12. Mt ng c nhng thng ng trong mt bnh dng cht lng. Hi

chiu cao ca ct nc trong ng thay i nh th no nu ng mao
dn v bnh c nng ln nhanh dn u vi gia tc a=g? H xung
nhanh dn u vi gia tc a=g/2?

Gii:
Khi bnh v ng c nng ln vi gia tc a, p sut ca im bn trong
ng ngang mt thong cht lng ngoi ng bao gm p sut kh quyn, p
sut thu tnh ca ct nc, p sut ph gy bi mt khum v p sut gy ra

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

do lc qun tnh3. p sut ny c gi tr bng p sut ti nhng im ngang
bng vi n ngoi ng
pp
p o = p o p p + gh + h h =
(g + )
Khi ng mao dn v bnh khng chuyn ng ( = 0 ) th
pp
ho =
g
h g
Do : =
ho g +

Khi nng ln = g
h 1
=
ho 2

Khi h xung: = g / 2
h
=2
ho

11-13. C hai ng mao dn lng vo nhau, ng trc, nhng thng ng

vo mt bnh nc. ng knh trong ca ng mao dn nh, bng b
rng ca khe to nn gia hai ng mao dn. B qua b dy ca ng
mao dn trong. Hi mc cht lng trong ng no cao hn, cao hn
bao nhiu ln?

Gii
dng ca nc trong ng mao dn trong
4
h1 = (d l ng knh trong ca ng mao dn trong)
gd
ng knh trong ca ng mao dn ngoi theo gi thit ta tnh c l 3d.
dng ca nc trong ng mao dn ngoi l h2. Khi cn bng tng lc cng mt
ngoi hai ng tip xc gia mt thong ca nc vi cc ng mao dn
trong v ngoi (thng ng hng ln) bng trng lc ca ct nc dng ln
(thng ng hng xung).
2
( )
d + 3d = (3d )2 / 4 d 2 / 4 h 2 g h 2 =
gd
Do
h1
=2
h2

3
Trong h quy chiu gn vi bnh+ng mao dn, p sut do lc qun tnh gy ra c hiu thng thng bng p lc
ca n hS ln din tch phn tip xc ca n S vi tit din y hay pqt= h
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
Vy nc dng ln trong ng mao dn trong cao hn 2 ln so vi dng
ca khe mao dn gia hai ng.

11-14. C hai tm thy tinh phng t song song cch nhau mt khong
d=0,2mm, nhng thng ng vo trong mt cht lng. Xc nh
khi lng ring ca cht lng nu bit rng chiu cao ca khi
cht lng gia hai tm thy tinh dng ln mt on h=3,2cm. Sut
cng mt ngoi ca cht lng l 0,027N/m. Xem cht lng lm t
hon ton thy tinh.

Gii
dng ca mc cht lng trong ng l h, ta c
2 2.0,027
2b = hdbg = = 861(kg / m 3 )
ghd 9,8.0,032.0,0002

11-15. Hiu mc thy ngn trong hai nhnh ca ng mao dn hnh ch U

c ng knh trong d1=1mm v d2=2mm l h=1cm. Xc nh sut
cng mt ngoi ca thy ngn. Cho bit khi lng ring ca thy
ngn l 13,6.103kg/m3.

Gii
Cn bng p sut cho im ngay di mt phn cch ca nhnh ln ta c
4 4 ghd1d 2
= + gh =
d1 d2 4(d 2 d1 )
13600.9,8.0,01.0,001.0,002
= 0,67(N / m )
4(0,002 0,001)

11-16. Khi lng ring ca khng kh trong mt ci bong bng di y

ca mt h nc su 6m ln gp 5 ln khi lng ring ca khng
kh kh quyn ( nhit bng nhit y h). Xc nh bn
knh bong bng.

Gii
Gi bn knh ca bong bng l R, p sut bn trong bong bng l:
2
p = po + + gh (1)
r

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

T phng trnh Menleep Claprn suy ra4 khi lng ring ca kh bn
p p
trong v bn ngoi bong bng ln lt l = v o = o
RT RT

p
T n= = (2)
o po

Thay (1) vo (2)

2 gh 2
n = 1+ + r=
por po (n 1)p o gh
2.0,073
Thay s: r= = 0,4m
(5 1).10 5 1000.9,8.6

11-17. Trn mt nc ngi ta mt ci kim c bi mt lp m mng (

cho khi b nc lm t). Kim c ng knh ln nht l bao nhiu
n c th c gi trn mt nc m khng b chm xung di?
Cho bit khi lng ring ca thp lm kim l =7,7k.103kg/m3.

Gii
kim khng b chm th p sut do trong lng ca kim ti mt tip xc
gia kim v nc phi nh hn p sut gy ra bi mt cong ca nc v p
sut do lc y Acsimet tc dng ln kim.
mg FA S 2 rl
mg m( l / 2 r )g
(1)
r S 2rl

trong r, l, r, l th t l bn knh, chiu di, khi lng ring ca kim v

ca nc. Cn khi lng ca kim: m = r 2 l r
(2)
Thay (2) vo (1)

16 16.0,073
2r = d = 1,6mm
(2 r l )g 3,14.(2.7,7 1).9,8.10 3

Ht

m m p
4
pV = RT = =
V RT
Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn
Ph lc
A. Qu trnh on nhit
Trong qu trnh on nhit
Q = 0 pdV + nC V dT = 0 (P1)
H s on nhit
Cp CV + R R R
= = CV = ; Cp = (P2)
CV CV 1 1
Th vo (1), v lu phng trnh Mendeleev Crapayron
pV = nRT pdV + Vdp = nRdT
Cho ta
1
pdV + (pdV + Vdp ) = 0
1
pdV + Vdp = 0 d (pV ) = 0
Hay
pV = const
y l phng trnh cho qu trnh on nhit
Hay cng c th vit cch khc
pV = (pV )V 1 = nR (TV 1 ) TV 1 = const (P3)

pV =
(pV )
= (nR )

p1 T = const (P4)
1 1
p p
Cng trong qu trnh on nhit
(2 ) 1
A = U = nC V T = nRT
1
Do
nRT = nR (T2 T1 ) = p 2 V2 p1V1
Nn
p1V1 p 2 V2
A= (P5)
1
Cng c th vit
T2 (3) p1V1 V1
1
1
A= nRT1 1 = 1 (P6)
1 T1 1 V2


B. Cc hng s Van de Walls xc nh qua cc thng s ti hn pk,
T k, V k
Phng trnh Van de Walls cho mt mol kh thc
a RT a
p + 2 (V b ) = RT p = 2
V Vb V
Ti im ba
RTk a
pk = 2 (P7)
Vk b Vk

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn

 p RTk 2a RTk 2a
=0 + =0 = 3 (P8)
V Vk = 0 (Vk b ) 2 3
Vk (Vk b ) Vk
2

2p 2RTk 6a RTk 3a
=0 =0 = 4 (P9)
V 2
Vk = 0
(Vk b ) 3 4
Vk (Vk b ) Vk
3

Chia (P9) cho (P8) ta nhn c

Vk = 3b (P10)
Th (P10) vo (P7) ta nhn c
RTk a a
pk = (Vk b ) pk = (P11)
(Vk b ) 2
Vk 2
27 b 2
T (P10) v (P8) ta nhn c
8a
Tk = (P12)
27 bR
Cc hng s Van de Walls
T (P7) v (P8) ta c
RTk 2a V RTk
pk = 3 k b= (P13)
Vk b Vk 2 8p k
Hng s a c tm t (P11) v (P12)
27 R 2 Tk2
a = 27 b 2 p k = (P14)
64p k

***Ht***

Khoa Vt L, trng H Khoa Hc, H Thi Nguyn