##******************************************************************************

*
##

##Netra Tantra with the commentary by Kshmaraja

##
##Created from a devanagari electronically typeset file prepared
## by Dr. Sudhakar Malaviya and based on the KSTS edition which was
##then converted to roman transliteration by computer programs
##created by the Muktabodha Indological Research Institute.
##
## Copyright (c) Muktabodha Indological Research Institute

## THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY.

##
##Encoded in Velthius transliteration

##******************************************************************************
*
|| "srii.h ||

"sriinetratantram

(m.rtyu~njayabha.t.taaraka.h)

"sriimatk.semaraajaviracitanetroddyotaakhyavyaakhyopetam

prathamo.adhikaara.h

" netrodyota.h "

dvaare"saa navarandhragaa h.rdayago vaasturga.ne"so mana.h

"sabdaadyaa gurava.h samiirada"saka.m tvaadhaara"saktyaatmakam |

ciddevo.atha vimar"sa"saktisahita.h .saa.dgu.nyama"ngaavalir

loke"sa.h kara.naani yasya mahimaa ta.m netranaatha.m stuma.h || 1 ||

yanmantraavalinaayaka.m bhavati yat sva.m viiryamantarbahir

yantraa.naa.m bhavinaa.m vibhuutik.rda.nau yadvi"svarak.saakaram |

jyotistatparama.m paraam.rtamaya.m vi"svaatma turya.m trika.m

netra.m pa~ncakasaptakaatma "sivayornau.mmyekaviira.m m.r.dam || 2 ||

yo.antarvi"sva.m jha.titi kalayannak.sacakre"svariibhi.h

svaatmaikaatmya.m gamayati niraanandadhaaraadhiruu.dhe.h |

ya.h puur.natvaadbahirapi tathaivocchalatsvaatmaruupo

bodhollaaso jayati sa guru.h ko.apyapuurvo rahasya.h || 3 ||

sarvaabhaasavikaasi cinmayamaha.h svacchasvatantrasphurad

yaddvaitendhanadaahi yacca paramaadvaitaam.rtenocchalat |

dvaitaadvaitad.rgandhakaarahara.na.m dhaamatrayaikaatmaka.m
"saiva.m netramanugrahaaya jagato.amutraiduddyotate || 4 ||
abhinavabodhaadityadyutivikasitah.rtsarojaanme
rasayata sarasaa.h parimalamasaarasa.msaaravaasanaa"saantyai || 5 ||

ihaanujigh.rk.saamanaa.h
parasa.mviddeviiprabodhito.avatitaarayi.sitasarvaagamarahasyaitacchaasanaanu-
gu.nyena namaskaaryanamaskaara.m ka"scittantraavataaraka-

aaha tridhaa tis.r.svavasthaasu ruupamaasthaaya "saktimaan |

udbhavasthitisa.mhaaraan k.rtsnavi"svasya "saktita.h || 1-1 ||

vidhaataa yo namastasmai "suddhaam.rtamayaatmane |

"sivaaya brahmavi.s.nvii"saparaaya paramaatmane || 1-2 ||

tasmai "sivaaya cidaanandaghana"sreyoruupaaya paramaatmane namo

dehapraa.naadimitaatmaprahviibhaavena ta.m samaavi"saami | kiid.r"se
brahmavi.s.nvii"sebhyo brahmaadyanaa"sritaantebhya.h paraaya prak.r.s.taaya
etatpaalanapuura.nakartre ca | ii"sa"sabda.h saamaanyena
rudre"svarasadaa"sivaanaa"sritaantaanaaha |paratvaadeva "suddho
mahaamaayayaapyakalu.so.ata"scaam.rtamayo jagadaanandaatmaa aatmaa svabhaavo
yasya | iid.rgeva hi paramaatmaagragranthe var.nayi.syate

"paramaatmasvaruupa.m tu sarvopaadhivivarjitam |

caitanyamaatmano ruupa.m sarva"saastre.su kathyate ||" (8-28)

iti | kasmai tasmai ityaaha tridhetyaadi | ya.h "saktimaan svatantra.h

"saktita.h svaatantrya"saktyaa tis.r.su barhibrahmaprak.rtimaayaa.n.daruupaasu
antarh.rdaadijaagaraadyaatmikaasu tenaivaavasthaatraa aabhaasitatvaadavasthaasu
tridhaa brahmavi.s.nurudraruupa.m ruupamaasthaaya g.rhiitvaa maayaantasya
k.rtsnasyodbhavasthitisa.mhaaraan yathaayoga.m vidhaataa vidadhaati tacchiila.h
| tathaa tis.r.su layaadhikaarabhogaakhyaasvavasthaasu tridhaa
anaa"sritasadaa"sive"svaraatmaruupamaa"sritya "suddhaadhvaatmana.h
k.rtsnasya vi"svasya yathocita.m yugapadudbhavaadiin vidhaataa |
sthitisa.mh.rtivi"se.saatmaanau vilayaanugrahau sthitisa.mhaaraabhyaameva
sviik.rtau iti pa~ncak.rtyak.rd devadeva.h |
etadvyaakhyaadvayaanuruupa"scaagrimo grantha.h

"s.r.s.ti.m sthiti.m ca sa.mhaara.m tritanurvidadhaamyaham |" (1-31)

ityasti | ki.m ca, tis.r.su paraaparaaparaaparaabhuumi.su tridhaa

kriyaaj~naanecchaakhyaaruupamaasthaaya ya udbhavaadiin vidhaataa | yadvak.syati

"eva.m mamecchaa j~naanaakhyaa kriyaakhyaa "saktirucyate |" (1-29)

iti |

"kriyaa"saktyaa tu s.rjati j~naana"saktyaa jagatsthitim |

sa.mhaara.m rudra"saktyaa ca |" (21-43)

iti | api ca, paraasu meyamaanamaatraatmikaasu tis.r.svavasthaasu

nara"sakti"sivabhedaattridhaa ruupamaasthaaya k.rtsnasya vi"svasyodbhavaadiin
vidhaataa ya.h | yad bhavi.syati

"evamuktena vidhinaa mantraa.h sarve tritattvata.h |

.........................bhavanti sarvata.h sarve |" (21-57-58)

ityaadi | api ca
tis.r.suuccaarahavanavi"sraantyaatmikaasvavasthaasvak.sarabhedaat tridhaa
saanta.m ruupamaasthaaya kaalaagnyaade"scaramakalaantasya k.rtsnasya
vi"svasyordhvam
bhavanacidagnyanta.hkaaraprakaa"saanandasadbhaavaruupaanudbhavaadiin
yo vidhaataa | yadabhidhaasyati

"pra.nava.h praa.ninaa.m praa.na.h |" (22-14)

ityaadi "puur.nayaa" (22|17) ityantam | anyacca tis.r.svantarvaamadak.si.na-

madhyabhuumi.su bahi"sca ni"saadinasandhyaaruupaasvavasthaasu tridhaa
etranaa.diisa~ncaaravi"se.saruupa.m somasuuryavahnyaatma ca ruupamaasthaaya
k.rtsnasya vi"svasya aapyaayaprakaa"sadaahaadiruupaan udbhavaadiin yo vidhaataa
| yadaadek.syati

"suuryaacandramasau vahnistridhaamaparikalpanaa |

trinetrakalpanaa mahya.m tadarthamiha d.r"syate ||

dahanaapyaayane tena praakaa"sya.m vidadhaamyaham |" (1-30-31)

iti | suutre.avasthaa"sabdo bhaavasaadhano.adhikara.nasaadhana"sca yathaayoga.m

yojya.h | eva.m satpaa.thamimad.r.s.tvaa "yastridhaa tis.r.svavasthaasu" iti
"vidadhaati" iti ca pa.thitvaa yattadvyaakurravaa.naa upahaasyaa
eva || 2 ||

evami.s.tadevataa.m namask.rtya tantraavataaraka aayaatikramamupakramate vaktum

kailaasa"sikharaasiina.m devadeva.m mahe"svaram |

krii.damaana.m ga.nai.h saardha.m paarvatyaa sahita.m haram || 1-3 ||

d.r.s.tvaa pramudita.m deva.m praa.ninaa.m hitakaamyayaa |

utsa"ngaadavatiiryaa"su paadau jagraaha paarvatii || 1-4 ||

papraccha parayaa bhaktyaa sa.mto.sya parame"svaram |

mahe"svaraakhya.m devaanaa.m brahmaadiinaa.m deva.m prabhu.m deva.m

dyotanaadisatattva.m sakalabhedatimiraharatvaat bhogamok.sapraapakatvaacca haram
| ukta.m ca

"harati pa"subhya.h paa"saan pu.mso.apyuurdhva.m nayati ya.h sa hara.h |

" iti | paarvatyaa sahitamityumaapati.m kailaasavaasina.m parama"sivamata eva

baahyaga.nai.h saha krii.dantamapi vastuto ga.nai.h svamariicicayai.h saha
vi"svanirmaa.naadikrii.daa.m taacchiilyena vidadhatam, ata"sca
svamariicicakravi"sraante.h prakar.se.na mudita.m paramaanandaghanam,
ata eva ca ke "sirasi elaa sphurantii "sakti.h, tasyaamaasa aasana.m yasya
vyaapiniisamanaatmana.h "sikharasyaatyuccasya dhaamna.h,
tatraasiinamunmanaaparatattvasphaaramaya.m d.r.s.tvaa ni"scitya avasaraj~naa
devii vinayaad mariicicayamutsa"ngamujjhitvaa aa"su paadagraha.napuurva.m
parasvaruupaaraadhanaparayaa bhaktyaa sa.mto.sya praa.navadanujigh.rk.sayaa
p.r.s.tavatii || 4 ||
yat papraccha tad dar"sayati

"sriidevii uvaaca

bhagavan devadeve"sa lokanaatha jagatpate || 1-5 ||

yat tvayaa mahadaa"scarya.m k.rta.m vismayakaarakam |

sarvasya jagato deva kintu me parame"svara || 1-6 ||

durvij~neya.m duraasaada.m rahasya.m na prakaa"sitam |

kaartikeyasya ca na me na sure.su ga.ne.su vaa || 1-7 ||

yoge"svarii.naa.m maat.R.naam.r.sii.naa.m yoginaa.m nahi |

tadadya me jagannaatha prasanno.asi yadi prabho || 1-8 ||

praarthayaami prapannaaha.m ni.h"se.sa.m vaktumarhasi|

he bhagavan j~naanai"svaryaadyati"saya"saalin aaraadhyadevadevaanaa.m

brahmaadiinaamii"sa svaamin, lokaanaa.m naatha svaamin, samabhila.sitasiddhaye
lokai.h praarthyamaana, jagato vi"svasya pate paalaka, deva krii.daadipara,
parame"svara parama"sivamuurte, ityaamantra.naani
sakalani.skalobhayasvaruupaamar"sanena bhagavata.h saarvaatmyaprathanaparaa.ni
bhaktyati"sayadyotanaadaatmasa.mmukhiikaaraaya | tvayaa yad mahadaa"scarya.m
k.rta.m
bhaavivi"se.sapuurvadar"sayi.syamaa.nasa.mhaaraapyaayak.rnnetraprakaa"sanaruupa,
tanna mamaiva, api tu sarvasya vismayak.rt, tacca du.hkhena j~naayate
ni"sciiyate aasaadyate praapyate samaavi"syate ca rahasya.m yato.ata"sca
naadyaapi kasyaapi prakaa"sitam | yoge"svaryo baahyaa.h khecaryaadyaa.h, maataro
brahmaadyaa.h, .r.sayastiivratapasa.h, yogina.h
.sa.da"ngaadiyogene"svaraaraadhakaa.h | tadityaa"scaryam | me iti
tvadbhaktiju.sa.h | prasanna iti maayaakaalu.sya"saantyaantarnairmalya.m
gata.h | jagannaatheti vaakyaantarasthatvaanna punaruktam | yato
jagannaatho.asi, ato.aha.m prapannaa tvadaaraadhanaikaparaa satii tvaa.m
praarthaye, etanni.h"se.sa.m me prapannaayaa vaktumarhasi ||8 ||

atra tantraavataaraka.h sa"ngati.m karoti

eva.m devyaa vaca.h "srutvaa prahaasavadano.abraviit || 1-9 ||

prak.r.s.to haasa.h paranaadada"saasamaave"so.a.t.tahaaso vadane.abhidhaane

yasya "ad.r.s.tavigrahaacchaantaacchivaat paramakaara.naat | dhvaniruupa.m
vini.skraanta.m "saastram............ ||"

ityaamnaaye.suuktatvaat | atha ca prahaasasaattvikabhaavodayaat praphulla.m

vaktra.m yasya ||9 ||

kimabraviidityaaha

"sriibhagavaanuvaaca
 ki.m ki.m vadasva su"sro.ni rahasya.m te h.rdi sthitam |

sarva.m vak.syaamyasa.mdeha.m to.sito.aha.m tvayaanaghe || 1-10 ||

yato.avasaraj~natayaa paraanujigh.rk.saaprava.natayaa ca aha.m tvayaa to.sita.h,

ata.h sarva.m rahasya.m ni.hsandeha.m te vak.syaami | ki.m ki.m te h.rdaye
sthita.m vadasva ityuktyaa vi"se.sapra"sne devii.m protsaahayati | atha ca
yadrahasya.m tatte h.rdi svaantaravasthita.m kevalamanunmiilitam | "vadasi" iti
paa.the spa.s.to.artha.h || 10 ||

eva.m devena saamaanyena vaktu.m yat pratij~naata.m tadd.r.dhiikartum

"sriidevyuvaaca

bhagavan devadeve"sa citraa"scaryapravartaka |

aa"scaryamiid.r"sa.m ramya.m na "sruta.m tacch.r.nomyaham || 1-11 ||

vibho prasannavadana paramaanandakaaraka |

amaatsarye.na bhagavan kathaniiya.m tvayaa mama || 1-12 ||

iid.r"samiti h.rtsthita.m sphu.tiikari.syamaa.na.m, na "srutamiti naadyaapi

nir.niitatattva.m tat "s.r.nomi adhijigami.saami || 12 ||

etat sphu.tayati

yattadaapo.amaya.m deva cak.su.h sarvatra d.r"syate |

tasmaadagni.h katha.m raudra utpanna.h kaaladaahaka.h|| 1-13 ||

yena vai d.r.s.tamaatrastu mitrajo bhasmasaatk.rta.h |

ki.m tadraudra.m k.rta.m deva vahnikaaladidhak.sayaa || 1-14 ||

prajvaalita.m jagatsarva.m brahmaadisthaavaraantakam |

kaamastathaiva nirdagdho liilayaa parame"svara || 1-15 ||

krodhanetraanala.m naatha d.r"syate yanna kasyacit |

k.rta.m yad devadevena mahaavismayakaarakam || 1-16 ||

deva netraantare vahnistvad.rte kasya d.r"syate |

ki.m vaa vahnimaya.m cak.sustatkatha.m na vibhaavyate|| 1-17 ||

yena vai cak.su.saa k.rtsna.m prasara.m"sca jagatpate|

sarvaam.rtamayenaiva jagadaapyaayase k.sa.naat || 1-18 ||

maamaanandayase deva prasannenaiva cak.su.saa |

am.rtaakaaravacchubhra.m jagadaapyaayakaarakam || 1-19 ||

 tasmaatkaalaanalaprakhya.h kuto vahni.h prajaayate |

etatsarva.m samaasena bhagavan vaktumarhasi || 1-20 ||

yaccak.suriti golakaruupa.m d.r"syate sarvairupalabhyate, tadaapa iti

sitaruupabaahulyaat |

"mama netrodaka.m devi .......... |

da"sadhaa ni.hs.rtaa ga"ngaa |" (sva. 10-174-175)

iti "sriimatsvacchande devenaabhihitatvaacca abruupam | yadyapi

taarkikaistejoruupamanumiiyate cak.su.h, tathaapi yad d.r"syate
taduktahetorabruupameva, ata evaamaya.m na vidyate mayo hi.msaa yatastasmaat
kaaladaahii kathamiti viruddho.agnirjaata.h | ki.m tad raudra.m k.rtamiti
kaalakaamaadidaahaaya jagatpradiipaka tvayaa etat svaatantryaat ki.m vaa
utthaapita.m yad yasmaat krodhaavasare na kasyaapiik.syate tannuuna.m devadevena
sarvendriya"sakticakrabhaasakena bhuu.s.nunaa etadiid.rk k.rtam | tacca
tvaam.rte.anyatraad.r"syamaanatvaad mahadaa"scaryak.rt | ki.m veti
kaaladaahaadikaaryaanugu.nyaad anyaistathaabhyupagamaacca yadi vaahna.m
cak.su.h, tat kathamanyaprakaa"sahetudiipaadivanna d.r"syate, maa vaa tathaa
dar"si, katha.m tvanena vaahnena tva.m prasaran jagadaapyaayase maamaanandayasi
ca am.rtaakaara.h | taditi tadetasmaad kaara.naat tarhi am.rtodayahetoretat
katham, katha.m ca am.rtamayaadasmaat kaalakaamaadidaahii kaalaagnikalpo
jaata.h, ityetadviruddhamaabhaasamaana.m samarthayasva parame"svareti || 20 ||

devyaa p.r.s.ta.h

"sriibhagavaanuvaaca

atikautuuhalaavi.s.taa p.rcchasyetacch.r.nu priye |

"s.r.nu ityuktyaa deviimabhimukhiik.rtya vi"se.sani"scaya.m kartu.m

pratijaaniite

yanme netraantare vahniryadvaam.rtamanuttamam || 1-21 ||

tatsarva.m kathayi.syaami yogayuktyaa "s.r.nu priye |

mannetraantarvahnyam.rtadvaya.m yadanuttama.m rahasyamiti praaguktam, ata"sca

paa"saanaa.m kaalaade"sca daahaka.m paradhaamaave"saatma jagadaapyaayak.rd yad
yogayuktyaa, paraadvayasphaaraanuprave"sena kathayi.syaami tva.m ca tathaiva
"s.r.nu antarvim.r"sa | tadetadaadivaakyam | atra
paravahnyam.rtaatmanetrarahasyamabhidheyam | tasya anuttamamiti vi"se.sa.nena
bhogamok.saakhya.m prayojana.m pratyupaayatva.m suucitam | paraadiradivyaanta.h
.so.dhaa sa.mbandha.h prasiddha eva || 21 ||

netratattvaabhidhaayitvaad netramityasya naama pratij~naata.m

sphu.tayati

yatsvaruupa.m nija.m "suddha.m vyaapaka.m sarvatomukham || 1-22 ||

sarvabhuutaantaraavastha.m sarvapraa.ni.su jiivanam |

 yogagamya.m duraasaada.m du.spraapamak.rtaatmabhi.h || 1-23 ||

sva.m svaviirya.m svasa.mvedya.m mamaiva parama.m padam |

tadviirya.m sarvaviiryaa.naa.m tadvai balavataa.m balam || 1-24 ||

tadoja"scaujasaa.m sarva.m "saa"svata.m hyacala.m dhruvam |

saa mamecchaa paraa "sakti.h "saktiyuktaa svabhaavajaa || 1-25 ||

vahneruu.smeva vij~neyaa ra"smiruupaa raveriva |

sarvasya jagato vaapi svaa "sakti.h kaara.naatmikaa || 1-26 ||

sarvaj~naadigu.naastatra vyaktaavyaktaa"sca sa.msthitaa.h |

saivecchaa j~naanaruupaa ca kriyaadigu.navist.rtaa || 1-27 ||

j~naanaadi.sa.dgu.naa ye te tatrasthaa.h prabhavanti hi |

saa vai mahaakriyaaruupaa sa.msthitaikaa kriyaa mataa|| 1-28 ||

a.nimaadigu.naana.s.tau karoti vikaroti saa |

eva.m mamecchaa j~naanaakhyaa kriyaakhyaa "saktirucyate || 1-29 ||

suuryaacandramasau vahnistridhaamaparikalpanaa |

trinetrakalpanaa mahya.m tadarthamiha d.r"syate || 1-30 ||

dahanaapyaayane tena praakaa"sya.m vidadhaamyaham |

yannijamaatmiiya.m vi"se.saanupaadaanaat prameyapramaa.napramaat.rruupasya

vi"svasya sva.m svaruupamaatmiiyo ya"scidaatmaa.a"se.savyavasthaahetu.h,
svabhaavata eva "suddha.m vyaapaka.m svabhittau vi"svodbhaasakamapi na
vi"svenaacchaadita.m darpa.navat, sarvato mukhaani prasarantya.h "saktayo yasya
sarvaa.ni ca niilasukhaadij~naanaani

""saivii mukhamihocyate" (vi. bhai. 20)

iti sthityaa mukhaani praaptyupaayaa yasya, sarve.na ca ruupe.na pradhaanam

sarve.saa.m sthaavaraadibrahmaantaanaa.m
bhuutaanaamantaravasthamahantaaruupatayaa sphurat, sarve.su
praa.ni.svabhivyaktapraa.naadiruupe.su jiivanam "praaka sa.mvit praa.ne
pari.nataa" iti sthityaa g.rhiitapraa.naadibhuumikam, ata"sca yogena
praa.naadipramaat.rtaapra"samanena gamyam, du.hkhenaasaadaniiyam

"na caitadaprasannena "sa"nkare.nopalabhyate"

iti niityaa "saktipaatavataivopade"sagamyam, du.hkhena ca praapyate,

"katha.mcidupalabdhe.api vaasanaa na prajaayate |"

ityaadisthityaa kai"scidevaapa"scimajanmabhirabhiyuktai.h, na
tvani"scitamatibhi.h praapyam, svasyaatmana"scitprakaa"sasya sva.m viirya.m
vi"svanirmaat.r vimar"sa"saktyaatma balam | yacchriikaaliikulam
 "tasya devaadi(dhi)devasya parabodhasvaruupi.na.h |
vimar"sa.h paramaa "sakti.h sarvaj~naa j~naana"saalinii ||"

iti | svasa.mvedya.m svaprakaa"sa.m mamaiveti mamomaapate.h paramameva padam |

vakaaro bhinnakrama.h | vicitraa.naa.m mantramudraadisarvaviiryaa.naamapi
viiryam | balavataa.m pavanaadiinaa.m tadeva balam | sarvaujasaa.m tadevauja.h |
yaduktam

""sakyaa"sakyaparaamar"samanapek.sya pravartanam |
teja ityudita.m sadbhi.h sa.mvedananabhasvata.h ||"

iti | tacca sarva.m vi"svaatmaka.m "saa"svatamavivartamacalamapari.naami

dhruva.m nityam | seti yadeva.mbhuuta.m viirya.m mama sambandhinii paraa
"sakti.h, icchaa icchaaruupataa.m praaptaa | kiid.rgicchaa ? svabhaavajaa
sahajaa "saktiyuktaa garbhiik.rtaa"se.savi"sva"saktyabhedavimar"seti yaavat |
ukta.m ca "sriipuurve

"yaa saa "saktirjagaddhaatu.h kathitaa samavaayinii |

icchaatva.m tasya saa devii sis.rk.so.h pratipadyate ||" (maa. vi. 3-5)

ityaadi | svabhaavajeti sphu.tayati vahneruu.smeva rave.h ra"smiruupeva ceti

"saktiyukteti ca vyanakti | sarvasyetyanena sarvasyaapi jagata.h kaara.naatmikaa
nirmaatrii svaa aatmiiyaa cidaanandasvaruupasambandhinii "sakti.h, na tu
yatiriktaa | sarvaj~neti sarvaj~natvaadayo ye gu.naaste.api tatra
rathamecchaayaa.m vyaktaavyaktaa ityaasuutritaruupaa.h sthitaa.h | saiva iccheti
icchaa"saktireva

"evametaditi j~neya.m naanyatheti suni"scitam |

j~naapayantii jagatyatra j~naana"saktirnigadyate ||" (maa. vi. 3-7)

iti "sriipuurvoktaniityaa j~naana"saktitvamaapaadya

"eva.mbhuutamida.m vastu bhavatviti yadaa puna.h |

jaataa tadaiva tattadvat kurvatyatra kriyocyate ||" (maa. vi. 3-8)

iti sthityaa kriyaa"sakti.h sa.mpannaa | kiid.r"sii ? gu.nairvist.rtaa

ni.h"se.sai.h kaaryairdharmaruupairvaitatya.m praaptaa | j~naanaadiiti ye
puurvamicchaayaamaasuutritakalpaa uktaa.h sarvaj~natvaadayaste tatra
kriyaa"saktau sthitaa ii"svarabha.t.taarakapade sphu.tiibhuutaa.h prabhavanti
vij.rmbhante | hiiti yata evamato yuktamukta.m praag vyaktaavyaktaa iti | saiva
mahaakriyeti ii"svarabha.t.taarakaatmaa kriyaa"saktiruupaa saiva kriyaa
vi"svanirmaa.ne prabho.h kaara.naruupaa ekaa advitiiyaa mataa | saiva ca
a.nimaadiin karoti janayati vikaroti sthaapayati sa.mharati cetyartha.h |
evamuktaniityaa mama "sakti.h svaatantryaruupaa icchaaditrayaatmocyate |
suuryeti icchaadi"saktitraya eva madhyadak.si.navaamamaarge.su
vahnisuuryasomakalpanaa antarbahirapi cecchaadi"saktisphaararuupaa eva
suuryaadaya.h | yadukta.m "sriisvacchande

"j~naana"sakti.h prabhore.saa tapatyaadityavigrahaa |

..........tapate candraruupe.na kriyaa"sakti.h ||" (sva. 10-498-502)

ityaadi | trinetreti mahya.m madaak.rtivyaktaye trinetrakalpanaa

netratrayonmiilaneha d.r"syate | saapi tadarthamiti
nir.niitadhaamatrayaadhi.s.thaat.r"saktitritayaabhivyaktaye | yadukta.m
bhaarate.api
 "tisro devyo yadaa caina.m nityamevaabhyupaasate |

tryambakastu tadaa j~neya.h........................ ||"

iti | dahaneti yata eva.m paramameva dhaamoktayuktyaa netraruupa.m tena

kaalakaamadaahajagadaapyaayaprakaa"sanaadi yat karomi tad yuktameva,
sarva"sakte"sciddhaamna.h kimasaadhyamastiiti yaavat |

ata eva

ca s.r.s.ti.m sthiti.m sa.mh.rti.m ca tritanurvidadhaamyaham || 1-31 ||

tisro brahmavi.s.nurudraastanavo yasya so.ahameka eva cinmaya.h krame.na

s.r.s.tyaadi karomi | atha ca g.rhiitaanaa"sritasadaa"sive"svaramuurti.h
svaadhaaraadhvavi.saye s.r.s.tyaadiruupa.m cakaaraad vilayaanugrahau ceti
pa~ncak.rtyaadi ahamevaika.h karomi na tu madvyaritiktaaste kecit |
evamiid.r"sa.m spa.s.tamak.saraartha.m parityajya ye brahmaadyadhi.s.thaanena

bhagavata.h s.r.s.tyaadik.rttvamaahuste bhrantaa eva || 1-31 ||

ki.m ca

tadviiryaapuurita.m sarva.m mama tejopab.r.mhitam |

icchaaj~naanakriyaaruupa.m netraam.rtamanuttamam || 1-32 ||

tena proktasvaatantrya"saktyaatmanaa viirye.naapuurita.m yanmadiiya.m

citprakaa"saatmopab.r.mhita.m vyaapakamaapyaayaadikaari ca teja.h
icchaadi"saktitrayasaamarasyaatma, tad
niruupayi.syamaa.nanayanatraa.naadidharmatayaa
netramavinaa"siparamaanandamayatvaacca am.rtam avidyamaanamanyaduttama.m yasmaat
taad.rg anuttamamucyate ||32 ||

ki.m ca

tadviirya.m parama.m dhaama yatparaam.rtaruupi ca |

yattattat paramaananda.m yadetat parama.m padam || 1-33 ||

tadetanni.skala.m j~naana.m vi"suddha.m netramuttamam|

tat praaguktasvaatantrya"saktyaatma viirya.m suuryaadiprakaa"sak.rttvaat

parama.m dhaama cidruupatvenaavinaa"sitvaat paraam.rtaatma ca | yattattaditi
brahma paramaanandaruupam | yadetaditi sadaa svaprakaa"sa.m
baahyaabhyantaraa"se.savi"svaprati.s.thaasthaanatvaat parama.m prak.r.s.ta.m
pada.m dhaama | tadetaditi tacchabdenoktaparaamar"saruupi.naa sphu.tamiva yat
sarvatra paraam.r.s.tamabhuut tadadhunaa sphu.tiik.rtamiti, etacchabdena saha
tacchabda.h pratyabhij~naanamaatmatattvavi.saya.m dar"sayati | ni.skala.m
sakalakalaabhyo ni.skraantam, ni.skraantaa"sca kalaa yatastaad.rg vi"suddha.m
paramaadvayaatma yajj~naana.m cit tad netramucyate, na tu
pra"snagrantha"sa.mkitaabruupagopaalakaruupa.m nityaanumeyataijasaak.siruupa.m
vaa || 33 ||

yata evametat

m.rtyujittena caakhyaata.m sarve.saa.m mok.sadaayakam || 1-34 ||

tatsiddhida.m para.m deva.m sarvadu.hkhavimok.sadam |

ca evaarthe | teneti ni.skalacidaatmanaa ruupe.na m.rtyujidetadukta.m

bhaavim.rtyu~njayaprakaaraasuutra.na.m caitat | sarve.saa.m
mok.sadaayakamityanena nityakarmadiik.saabhi.sekaadhikaaraa upak.siptaa.h |
vak.syati ca

"vipraadipraa.nina.h sarve sarvado.sabhayaarditaa.h |

yena vai sm.rtimaatre.na mucyante.................. ||" (ne. 2-16)

iti | sarve.saamityanena ca vak.syamaa.naparaadvayavyaaptyaa

sarvasrota.hprasiddhatattaddevatopaasinaa.m vi.s.nvaadisugataantaaraadhinaa.m
tulyaiva mok.sabhuumirityaasuutritam | tatsiddhidamiti
bhaavisiddhyadhikaaropak.sepa.h | para.m devamiti
dyotanaadisatattvasvaruupasamaave"sa.h ka.taak.sita.h | yadvak.syati

"nime.sonme.samaatre.na yadi caivopalabhyate |

tata.h prabh.rti mukto.asau na punarjanma caapnuyaat ||" (ne. 8-9)

iti | ata eva parasattaanupravi.s.taanaa.m dehaadipramaat.rtaa.m vinaa

bhaavidu.hkhaaspar"saat sarvadu.hkhavimok.sadam ||34 ||

sarvavyaadhihara.m deva.m sarvaamayahara.m "sivam || 1-35 ||

daaridrya"samana.m nitya.m m.rtyujit sarvatomukham |

sarvaan vividhaan aadhiin aamayaa.m"sca jvaraadirogaan

.sa.s.thapa~ncada"saadhikaaravak.syamaa.namantrayantraadivicitraakaarairharati,
ata"sca "siva.m "sreyoruupam |
daaridrya"samanamitya.s.taada"saadhikaaravak.syamaa.na"sriimahaalak.smiiyaagaadi
vidhirupak.sipta.h | nitya.m m.rtyujidityanenaa.s.tamaadhikaara ukta.h paro
m.rtyu~njayaprakaara.h ka.taak.sita.h | sarvatomukha.m ca k.rtvaa
m.rtyujidityanena saptamaadhikaaragatasuuk.smadhyaanahetuko m.rtyujitprakaara.h,
tathaa dhyaanahomaadijaa api tatprakaaraa.h suucitaa.h | yadvak.syati

"yadaa vyaadhibhiraakraantastvapam.rtyugato.api vaa |

tadaa "svetopacaare.na puujya.m k.siiragh.rtena vaa ||

tilai.h k.siirasamidbhirvaa homaacchaanti.m sama"snute |" (6-37-38)

ityaadi || 35 ||

api ca

amoghamamala.m "saanta.m sarvada.m sarvamocanam || 1-36 ||

suuryako.tisahasraa.naa.m vahnyayutasahasra"sa.h |
 yattejasaa sama.m tasya kalaa.m naarhati .so.da"siim || 1-37 ||

sarvatejomaya.m yasmaat tvapradh.r.sya.m suraasurai.h|

tena netraagninaa sarva.m nirdahaami k.sa.naad dhruvam || 1-38 ||

tenaivaapyaayana.m bhuuya.h praakaa"sya.m vidadhaami ca |

paramaanandaatmakapaaryantikaphalaatmakatvaad amogham | sadaa sarvaavastha.m

dyotamaanatvaadamalam | bhedopa"samaat "saanta.m cinmaatraruupam tathaapi
sarvada.m vi"svanirmaat.rsargaadikart.rtve.apyanugrahaikaparatvaat sarvamocana.m
sarvamaayurbalaadi dadaati | yadvak.syati

"aayurbala.m ya"sa.h priitirdh.rtirmedhaa vapu.h "sriya.h |

sarva.m pravartate tasya bhuubh.rtaa.m raajyamuttamam||" (ne. 6|46)

ityaadi| ni.hsa.mkhyasuuryavahnyaadiinaa.m tejasaa sama.m yat ki.mcit kalpanayaa

kalpyate tadapi kalpitatvaadeva | tasyeti prak.rtasya mahaadhaamna.h
.so.da"siimapi kalaa.m naarhati suuk.smatamenaapya.m"sena na sad.r"sam,
akalpitaparapramaatrekaruupatvaat | apradh.r.syamanabhibhavaniiyam | sarva.m
nirdahaamiiti mahaapralayaadau kaa tu kathaa kaalakaamayo.h, dhruva.m ni"scitam
| tenaiva ca bhuuya.h punaraapyaayana.m praakaa"sya.m ceti kalpaantaante
sarvavi.saya.m karomi, kaa tu kathaa
k.sii.nadhaatujantvaapyaayamaarutaadyaav.rtaak.syaa"saaprakaa"sanasya |
anena caikavi.m"saadhikaarabhaavis.r.s.tyaadyupak.siptam || 38 ||

ki.m ca

tasmaat paratara.m naanyat ki.mcidviirya.m prad.r"syate || 1-39 ||

tadevaastramaya.m raudrama.nusantaara.na.m param |

etadeva parama.m viiryam | yadvak.syati

"mantrako.tyo hyanantaa"sca vyaktaavyaktaa vyavasthitaa.h |

sarvaastaa.h siddhidaastena aadyantatu.tirodhitaa.h ||" (ne. 14-9)

iti | anena caturda"sadvaavi.m"saadhikaarasthasarvamantrottamatvamuddi.s.tam |

ata eva raudra.m bhedacchedi astramaya.m j~naanaasiruupa.m sada.nuunaa.m
jiivaanaa.m parametatsantaara.nam || 39 ||

tathaa

k.sayada.m sarva"satruu.naa.m "sastra.m hyetat prakiirtitam || 1-40 ||

sarve.saameva bhuutaanaamaayurdhatte tadaayudham |

sarva"satruk.sayahetutvaat "sastra.m "saserhi.msaarthatvaat |

yadvak.syati

"pararaa.s.travibhiitaanaa.m n.rpaa.naa.m vijayaavaham |" (ne. 17-6)

iti | sarve.saamiti sthaavaraadiinaa.m caturda"saanaa.m bhuutaanaamaayu.h

praa.naan dhatte svacchasvatantracidekaruupatvaat | taccaayudha.m
vi"se.saanukte.h sarva.m mahaaviiryaruupatvaat || 40 ||

tadaaha

tadeka.m bahudhaa viirya.m bhedaanantyavisarpitam || 1-41 ||

bhedaanantyena naanaavaicitrye.na pras.rtam || 41 ||

etadeva sphu.tayati

mahaapaa"supata.m mahya.m vi.s.nostacca sudar"sanam |

brahma.no brahmada.n.dastu sarve.saa.m sva.m svamaayudham || 1-42 ||

mahyamiti madartham, spa.s.ta.m "si.s.tam || 42 ||

yaccaitat

anekaakaararuupe.na aayudha.m tadanekadhaa |

suraa.naa.m sva.m svaruupe.na mayaa viirya.m samarpitam || 1-43 ||

sarve.saa.m devaanaamanekaakaararuupe.na svaruupe.na saha anekaayudha.m yat

tanmayaa sva.m viirya.m samarpita.m tathaa tathaa vaicitrye.naabhaasitamiti
yaavat || 43 ||

nanu "eka.h1 "sivo.avikaarii tacchakti"scaapyato na tau "saktau | bahudhaa

sthaatu.m, yadvaa caitanyavinaak.rtau vikaaritvaat ||" iti
bhedavaadibhiryuktirupak.siptaa, tat kathametaducyate

yoga"saktyaa tu yoge"se tena vyaaptamida.m jagat |

"yogo.asya "saktaya.h svaakyaa visphuurjanti samantata.h ||"

ityaamnaayoktaniityaa yogasya vaamaadi"saktiinaa.m yaa "sakti.h saamarthya.m,

tayaa jagat vi"sva.m tena vyaapta.m pratya.m"samota.m prota.m tadaikaatmyeneti
yaavat | tadukta.m "sivasuutre.su

"sva"saktipracayo.asya vi"svam" ("si. suu. 3-30)

iti ||

ki.m ca

bhiitaanaa.m saa paraa rak.saa trastaanaamabhaya.m param || 1-44 ||

"satrubhi"scaarditaanaa.m tu mok.sada.m parama.m dhruvam |

bhiitaanaamityekonavi.m"saadhikaaravak.syamaa.natattacchaayaado.sabhuutagrahayak
.sa"saakinyaadimudritaanaa.m paraa rak.saa tadadhikaaravak.syamaa.na.m
paramunmudra.nam | trastaanaa.m ca paramabhayam | yadvak.syati
 "traa.na.m karoti sarve.saa.m taara.na.m trastacetasaam |" (22-11)

iti | traaso h.rdgha.t.tana.m tiivra.m bhayam, "satrubhi"scaarditaanaa.m ca

paramabhayam | yadvak.syati

"sa.mgraamakaale dhyaatavyaa kha"ngapatralataasthitaa|

jaya.m prayacchate.ava"sya.m ripudarpaapahaa bhavet ||" (18-86)

ityetanmantraraaja.m mahaalak.smiimuddi"sya | dhruva.m ni"scitam, parama.m

mok.sadamityetadasya mukhya.m svaruupam ||

upasa.mharati

ki.m vaativistaroktena pauna.hpunyena sundari || 1-45 ||

yadyattiivratara.m raudra.m "sriimaduurjitameva vaa |

prasaada.m varada.m "sreya.h praakaa"sya.m tattadeva hi || 1-46 ||

tajj~neyamaprameya.m ca j~naana.m mantramahaabalam |

traataara.m sarvabhuutaanaa.m gupta.m gopya.m sadaa tvayaa || 1-47 ||

tavaadya kathita.m devi ki.m bhuuya.h parip.rcchasi |

tiivratara.m jha.titya"sakyamapi gha.tayet, raudra.m sa.mhart.r, "sriimad

mahaavibhuuti, uurjitamasaamaanyabalam, prasaadamatinirmalam, varada.m
yathaabhii.s.tapradam, "sreya.h pra"saantaa"se.sakle"sasvaatmavi"sraantisaaram,
prakaa"sa eva prakaa"sya.m suuryasomavahnyaadijyotiiruupam | yadyaditi
.sa.dadhvamadhye yatki.mcidasti tatsarva.m, tadeveti
proktaprakaa"saanandaghanasvaruupamityanena sarvotkar.saa"se.savi"svamayatva.m
bhagavato netranaathasyoktam | hiiti yata eva.m tasmaat ki.m vaativistarokteneti
sa"ngati.h | anena ca vai"svaatmyaprakaa"sanena
.so.da"saadhikaaradar"sayi.syamaa.nasarvaacaarasatattvamupak.siptam | tadeva ca
tattva.m vi"svottamatvaajj~naatavya.m saarvaatmyaacca j~naatu.m "sakyamarha.m ca
| atha caaprameya.m j~naanamanavacchinnasa.mvidruupa.m na tu kasyaapi
pramaa.nasya gocara.h | tadukta.m trikah.rdaye

"svapadaa sva"sira"schaayaa.m yadvalla"nghitumiihate |

paadodde"se "siro na syaattatheya.m baindavii kalaa ||"

iti | pratyabhij~naayaamapi

"vi"svavaicitryacitrasya |" (2-3-15)

iti | mantraa.naa.m ko.tisa.mkhyaakaanaa.m mahadbala.m parama.m viiryam | etacca

caturda"saikavi.m"sadvaavi.m"saadhikaare.su bhavi.syadupak.siptam | etacca
sarvabhuutaanaa.m traa.nena naanaanugrahaprapa~ncena taara.m diiptam, traa.na.m
traa tayaa taara.m yata eva.m tenaitad gupta.m para.m rahasyam | ata"sca gopya.m
rak.sa.niiya.m "saktipaatavataameva prakaa"sya.m tvayaa naanye.saam | te
caitadyogyaayaa atitiivra"saktipaatena paratattvajij~naasaavasare kathitam |
"ki.m bhuuya.h parip.rcchasi" iti bhaaviprameyaavakaa"sadaanaaya
paa.talikasa"ngatyarthamiti "sivam ||

a"se.savi"svavai"svaatmyasaamarasyena sundaram |
 cidaanandaghana.m "sriimannetramai"samupaasmahe ||

iti "sriinetratantre

"sriimahaamaahe"svaraacaaryavarya"sriik.semaraajaviracitonetrodyotaakhya.tiikope
te prathamo.adhikaara.h || 1 ||

dvitiiyo.adhikaara.h

" netrodyota.h "

a.s.tamuurti vi"svamuurti yadamuurti pragiiyate |

mantramuurti numo netra.m taccinmuurti mahe"situ.h ||

"ki.m bhuuya.h parip.rcchasi" ityuktyaa dattaavakaa"saa

avagatatattvaanuvaadapura.hsara.m jagadanujigh.rk.sayaa
mantrasvaruupamavatitaarayi.su.h "sriidevyuvaaca

yadyeva.m parama.m "saantamaprameyagu.naalayam |

sarvaanugraahaka.m viirya.m tava deva mukhaacchrutam || 2-1 ||

bhagavan devadeve"sa lokaanugrahakaaraka |

triyonijamida.m sarva.m tirya"nmaanu.sadevagam || 2-2 ||

aadhivyaadhibhayodvigna.m vi.sabhuutabhayaarditam |

apam.rtyu"sataakiir.na.m jvarakaasak.sayaanvitam || 2-3 ||

bhuurbhuvarmaanu.se loke vipraadipraa.ninastathaa |

du.hkhado.sa"sataakiir.naa.h kutaste.saa.m sukha.m vibho || 2-4 ||

yugaanuruupamaanena te.saamaayu.h svamaanata.h |

jighaa.msanti balopetaastvattejobalab.r.mhitaa.h || 2-5 ||

aneka"sata"so bhedairvyaadhibhi"sca supii.ditaa.h |

te.saamanugrahaarthaaya k.rpayaa praa.ninaa.m hitam || 2-6 ||

vadopaaya.m jagannaatha mucyante yena sarvata.h |

aamantra.naani praagvat | puurvaadhikaare yatparama.m viirya.m nir.niita.m

"saantatvaadivi"si.s.ta.m tava mukhaacchruta.m yadyevamuktad.r"saa
sarvaanugraahakam, tat bhagavan vi"svaanugraahaka vyaadhyaadyaakiir.no
ya"scaturda"savidho bhuutasarga.h, ye ca bhuurbhuvarmaanu.se loke vipraadyaaste
ni.hsa.mkhyairdu.hkhai.h raagadve.saadido.sai"scaakiir.naaste.saa.m ca
yugaanusaaraparimitamapyaayu.h, tvadiiyatejobalaabhyaa.m sphiitaa.h, arthaat
"saakiniibhuutayak.sagrahaadyaa vyaadhibhi.h saha hantumicchanti, tataste.saa.m
sarve.saa.m praa.ninaa.m k.rpayaanugraha.m kartu.m hitamupaayamaadi"sa, yenaite
su.s.thu pii.ditaa.h sarve mucyante niv.rttasarvopadravaa apav.rjyante || 6 ||
tata"sca

yena yena prakaare.na j~naanayogena mantrata.h || 2-7 ||

yadyat pa"syasi deve"sa tadupaaya.m vada sva me |

he deve"sa sva aatman j~naanayogamantraanaa"sritya yena yena sthuulena

suuk.sme.na pare.na vopaayena tatpra"snita.m "sreyo yat pa"syasi tasyopaaya.m
vada ||

atra tantraavataaraka.h sa"ngati.m karoti

eva.m devyaa vaca.h "srutvaa prahasyovaaca "sa"nkara.h || 2-8 ||

prahasyeti yogayuktyaa kathayi.syaami, ityaadi.s.tatvaat

parasphurattaasamaave"saadvihasya, atha ca praa"nnaruupitaniityaa
naadaamar"saave"saada.t.tahaasa.m k.rtvaa, ki.m tad yadetasya
bhagavato.asaadhyamiti smita.m vidhaaya || 8 ||

"sriibhagavaanuvaaca

atikaaru.nyamaavi.s.taa devi tva.m p.rcchasiiha maam |

na kenacidaha.m p.r.s.to naakhyaata.m kasyacinmayaa || 2-9 ||

yadihaatik.rpayaa tvayaaha.m p.r.s.tastathaa na kenacidaha.m p.r.s.ta.h, ata"sca

"naap.r.s.ta.h kasyacid bruuyaat" iti niityaa mayaapi na kasyacidaakhyaatam || 9
||

ata"sca

satsu mantre.su sarve.su netrabhuuta.m prakiirtitam |

mamaa"saye na kenaapi lak.sita.m tu sudurlabham || 2-10 ||

tavaadya kathayi.syaami triprakaara.m para.m dhruvam |

mantrayogaj~naanagamya.m mok.sada.m siddhida.m varam || 2-11 ||

yattvayaa netrasvaruupa.m p.r.s.ta.m satsu pradhaanatayaa vidyamaane.su

saardhatriko.tiruupe.su mantre.su madhye vi.saye.su ca netrabhuutam yathaa
netramitarendriyamadhye pradhaanabhuutam, satsu vidyamaane.su bhaave.su
prakaa"saka.m ca prakiirtita.m tathaivaitat | yadvak.syati

"sarvasaadhaara.no deva.h sarvasiddhiphalaprada.h|

sarve.saameva mantraa.naa.m jiivabhuuto yata.h sm.rta.h ||" (13-44)

iti | tacca sarva"saastropade"saavasare mamaa"sayastha.m kenaapi na j~naata.m

sarvasarvaatmana.h paraadvayasya sarva"saastre.su guu.dhoktyaasuutritasya
bhedaadhivaasitairduravadhaaratvaat su.s.thu durlabham |
etanmantrayogaj~naanagamyatvaat sthuulasuuk.smaparopaayapraapya.m triprakaara.m
dhruva.m nitya.m bhogamok.saphala.m tava yogyaayaa dhruva.m ni"scitamadya
kathayi.syaami, iti sopaayasaprayojanavastutattvapratipaadana.m punarapi
vi"se.sata.h pratijaaniite, atyantopaadeyatvaadasyaarthasya || 11 ||

tatra

aadau mantramaya.m vak.sye siddhitrayasamanvitam |

saa"nga.m svamudrayaa yukta.m sarvatraa.nakara.m param || 2-12 ||

yadupakraanta.m para.m ruupa.m tad bodhasya vimar"sasaaratvaanmantra.h

prak.rta.m ruupa.m yasya taad.rk,
bhaavibhaumaantarik.sadivyatvabhinnasiddhitrayayuk,
h.rdayaadya"nga.sa.tkasahitam, bhaavipadmaam.rtamudrayaa yuktam,
sarvatraa.nak.rd vi"svaanugrahak.rt, vak.syaami, iti mantravi.sayai.saa
etadadhikaarapratij~naa || 12 ||

ki.m ca

bhuutayak.sagrahonmaada"saakiniiyoginiiga.nai.h |

bhaginiirudramaatraadi.daavii.daamarikaadibhi.h || 2-13 ||

ruupikaabhirapasmaarai.h pi"saacai"scaapyaneka"sa.h |

brahmarak.sograhaadyai"sca ko.ti"so yadi mudritaa.h || 2-14 ||

apam.rtyubhiraakraantaa.h kaalapaa"sairjighaa.msitaa.h |

raajaano raajatanayaa raajapatnyo hyaneka"sa.h || 2-15 ||

vipraadipraa.nina.h sarve sarvado.sabhayaarditaa.h |

yena vai sm.rtimaatre.na mucyante tad braviimi te || 2-16 ||

bhuutaadibhiryadi mudritaa.h samaapannaapam.rtyava"sca

kaalapaa"sairhantumi.s.taa.h praaptam.rtyavo raajaadyaa.h prajaapaalakaa.h,
tatpaalyaa vipraadyaa.h, sarvebhyo do.sebhyo vyaadhyaadibhyo yad bhaya.m
tenaarditaa.h, yatsm.rtereva mucyante tanmantrasvaruupa.m te vacmi iti
sa"ngati.h | bhuutaa.h "suunyakuupaikav.rk.sacatvaraadisthaanasthaa.h |
yak.saa.h balina.h sattvavi"se.saa.h | grahaa baalagraharatigrahaadyaa.h |
asa.mbaddhapralaapyanimittakrodhakaamaadicitracittav.rttidar"sii unmaada.h |
ruupapariv.rttyartha.m pa"su"so.nitaadyaakar.si.nii "saakinii | pii.thajaa devyo
yoginya.h | brahmyaadya.m"sakotthaa bhaginya.h | brahmyaadyaastu rudramaatara.h
| .daavyo .daamarikaa"sca "sriisarvaviire

"paracittagata.m j~naana.m ruupasya parivartanam |

karotyam.rtalubdhaa ca j~neyaa saa rudra.daakinii ||

ityupakramya

.daavya"scaiva.mvidhaa j~neyaa guptaacaaraarcane rataa.h |

svaadayanti na tu ghnanti cchidraanve.sa.natatparaa.h ||

.daamaryastvaparaa j~neyaa mantratadgatacetasa.h |

 paraam.rta.m sama"snanti maanu.sa.m vaahayanti ca ||

parya.tantyakhilaa.m p.rthvii.m ruupa.m kurvantyanekadhaa |"

iti lak.sitaa.h | hi.msikaa.h ruupikaa.h |

aakasmikapatananai.hsa.mj~naphe.namokaadik.rdapasmaara.h | "sma"saanaadivaasina
ulkaamukhaa.h pi"saacaa.h | brahmarak.saa.msi raak.sasavi"se.saa.h | grahaa
ani.s.taraar"si.m gataa bhaumaadyaa.h | vitatya caitatsvaruupamagre
dar"sayi.syaama.h || 16 ||

atha mantroddhaare itikartavyataamaaha

bhuuprade"se same "suddhe candanaagurucarcite |

karpuuraamodagandhaa.dhye ku"nkumaamodasevite || 2-17 ||

aacaaryastu prasannaatmaa candanaagurucarcita.h |

u.s.nii.saadyairaabhara.nairbhuu.sita.h sumahaamati.h|| 2-18 ||

padmama.s.tadala.m k.rtvaa maat.rkaa.m tatra caalikhet |

"suddhe ami"sravar.ne | candaneti candanaadinaa aadhaara"saktitayaa puujite

ityartha.h | prasanna.h "sivasamaave"sapraaptanairmalya aatmaa yasya | candaneti
k.rtanityaanu.s.thaana.h | su.s.thu mahaamatirmaat.rkaasatattvaj~na.h, aj~naataa
maataa maat.rkaa a"se.samantraadijananii || 18 ||

kathamityaaha

tritanu.m madhyato nyasya vargaan praagaadito likhet || 2-19 ||

tritanumo.mkaaram, madhyata.h kar.nikaayaam, vargaan kaca.tatapaya"saadyaan

krame.na praacyaadyai"saanyantam ||

ittha.m likhitvaa paa.thakrame.naiva

puujayet parayaa bhaktyaa pu.spadhuupaadivistarai.h |

mantraa.naa.m maatara.m devi proddharenmantradevataam|| 2-20 ||

proddharediti puujaanantaramityartha.h || 20 ||

uddhaaramaaha

vi"svaadya.m vi"svaruupaanta.m vi"svahaam.rtakandalam|

jyotirdhvani.h paraa"sakti.h "siva ekatra sa.msthita.h || 2-21 ||

vi"svaadya.m praathamikavar.nam, vi"svaruupaayaa maayaayaa

iikaarasyaantamantagamuvar.nam, vi"svahaa kaalastadvaacii makaara.h | atha ca
vi"svasyaadya.h sra.s.taa brahmaa tadvaacitvaadavar.nam, tathaa vi"svaruupasya
vi.s.noranto ni"scayo yasya taduvar.nam, vi"svasa.mhartaa
rudrastadvaacitvaanmakaaro.api tatheti vaacyaanusaaryapyuddhaara.h |
am.rtama"se.savi"svavedyaabhedavedanaatmaa bindu.h, kandalamardhacandra.h,
jyotirnirodhikaa spa.s.tarekhaatmaa, dhvani.h sarvavaacakaabhedavimar"saatmaa
naado hakalaaruupa.h, paraa"saktirbindudvayamadhyagaa spa.s.tarekhaa | atra
naadena naadaanta.h sviik.rta.h,
paraa"saktyaapyadharavartyaparaadi"saktiruupaa.h
"saktivyaapiniisamanaa"saktayo.anta.hk.rtaa.h | "siva
uktavi"svaabhedavimar"saatmaa paranaadaruupatayaa sarvopari dar"saniiya.h, iti
dhuulibhedakrama.h |
"brahmopendraharaa.n.davaacyaumavaagaikyaprathaa naadabhuu-
myaarohaaya galatsvavedya"sa"sabh.rllekhaanirodhaantagaa |
naadaj~naat.rtalordhvayorvigalite vedye sphu.taantardhvani-
spar"savyaaptipadaa tadaattamananaa tattvonmanaa taa.m stuma.h ||"

iti h.rdbhedakrama.h | ekatra sa.msthita ityuktita.h

padaarthajaatasyaikapra.navaatmataa dar"sitaa || 21 ||

asya maahaatmyamaaha

anena grathita.m sarva.m suutre ma.niga.naa iva |

asmaanmantraa.h samutpannaa.h saptako.tyo.adhikaari.na.h || 2-22 ||

grathitamumbhita.m vyaaptamiti yaavat | saptako.tyo mantraa iti prathamasarge

taavataamevaadhikaaro.abhuut | anantara.m tu

"jaatamaatre jagatyatha |

"mantraa.naa.m ko.tayastisra.h saardhaa.h "sivaniyojitaa.h |

anug.rhyaa.nusa"nghaata.m yaataa.h padamanaamayam ||" (1-40-41)

iti "sriipuurve.abhidhaanaadardhacatasra.h ko.tayo.adhik.rtaa.h || 22 ||

dvitiiyabiijamuddharati

citrabhaanupadaanta.m tu "sa"saa"nka"sakalodaram |
tada"nku"sordhvavinyasta.m tiryaggaantordhvayojitam || 23 ||

citrabhaanupada.m paadmamaagneyapatra.m tadantastha.m kavargasa.mbandhi

"navar.na.m, tacca "sa"saa"nka"sakalamardhacandra udare madhye yasya taad.rk,
evamuddhaaraanusaaramagnii.somaatma javar.na.m jaatam | tada"nku"sasyokaarasya
uurdhveti upari vinyasta.m kaaryam | tathaa tiryaggo vaayustatpatre yo.anta.h
pavargaapek.sayaa makaarastena uurdhvayojita.m binduruupayojanaa yasya | atra ca
bindurardhacandraadiprameyaasuutra.napara.h || 23 ||

asya mahaatmyamaaha

etattatparama.m dhaama etattatparamaam.rtam |

cidaanandaghanamityartha.h ||
t.rtiiyamuddharati

yattatparamamuddi.s.tamam.rta.m lokavi"srutam || 2-24 ||

piiyuu.sakalayaa yukta.m puur.nacandraprabhopamam |

yattaditi svasa.mvedya.m samyak svaruupasphurattayaa

samaave"sasukhasadbhaavaavamar"sitvaat paramamuddi.s.tam, am.rta.m
lokavi"srutamityam.rtabiijatayaa loke prasiddha.m sakaaraatmakam |
piiyuu.sakalaa amaakhyaa .so.da"sii paraa vimar"sa"saktistayaa yukta.m
vi"svasattaayaa.h paraam.rtamayatvaapaadanaat puur.nacandraprabhaatulyam ||

yattatparamamuddi.s.tamityuktyaa t.rtiiyabiijamaahaatmyasyoktatvaat
samastamantranaathasya maahaatmyamaaha

etattatparama.m dhaama etattatparama.m padam || 2-25 ||

etattatparama.m viiryametattatparamaam.rtam |

tejasaa.m parama.m tejo jyoti.saa.m jyotiruttamam || 2-26 ||

sarvasya jagato devamii"svara.m kaara.na.m param |

sra.s.taa dhartaa ca sa.mhartaa naastyasya sad.r"so balii || 2-27 ||

mantraa.naamaalayo hye.sa sarvasiddhigu.naaspadam |

tadetacchabdau svaruupapratyabhij~naapanaaya | paramamanuttara.m dhaama

citprakaa"sa.h, pada.m vi"sraantibhuumi.h, viirya.m saamarthyam,
am.rtamaananda.h, tejasaa.m kaalaagnyaadidiiptiinaam, jyoti.saa.m
suuryendudhruvaadiinaam, sarvasyeti .sa.dadhvaruupasya jagato deva.m dyotamaanam
upaadaanaadyanapek.si para.m kaara.na.m svacidbhittau
svaanatiriktasyaatiriktasyeva vi"svasya bhaasakam, ata"sca balii "sakta.h | asya
sad.r"so na ka"scit sargaadipa~ncak.rtyak.rdasti, asyaiva
svacchasvatantracidekaghanatvaat | sadaa"sivaadiinaa.m
tvetadaabhaasitaanaametadai"svaryavipru.tprok.sa.nenaitadicchayaiva
s.r.s.tyaadikaaritvaat | vak.syati caitat

""saktyaa tu bhagavaan sarva.m karoti hi vibhutvata.h|

nimittakaara.na.m devo yathaa suuryama.ne.h kriyaa ||

upaadaana.m tu saa "sakti.h sa.mk.subdhaa samavaayata.h |" (21-50-51)

iti | etacca tatraiva vyaakhyaasyaama.h | mantraa.naamaalaya iti sarve.saa.m

cidaanandaatmaviiryasaaratvaat, sarvaasaa.m saadhakaabhii.s.tasiddhiinaa.m
gu.naanaa.m ca sarvaj~natvaadiinaamaaspadamaa"sraya.h ||

atha

adhunaa"ngaani vak.syaami sa.mnaddho yaistu siddhyati || 2-28 ||

a"ngaani h.rdayaadiini, sa.mnaddha iti nityanaimittikaadau k.rtaparigraha.h,

siddhyati bhukti.m mukti.m ca labhate saadhakaadi.h, aacaaryastu vitarati
putrakaaderityarthaat | anena ca bhaavinityaadikarmopak.sipataa paa.talikii
sa"ngatirdar"sitaa || 28 ||

tatra

k.rtaantamadhyama.m var.na.m svararaa.tpa~ncamaanugam|

prabha~njanaanta"sirasa.m h.rdaya.m sarvasiddhidam || 29 ||

k.rtaantasya yaamyadalasthasya cavargasya madhyama.m var.na.m ja, svararaa.t

indra.h tatpatrasthasyaavargasya pa~ncama ukaaro.anugo.adhogato yasya,
prabha~njanaanto makaaro binduruupa.h "sirasi yasyeti maantra.m dvitiiya.m
biijamevaitat h.rdaya.m nir.niitam, mahaamaahaatmyayogaat sarvaa.h
siddhiirdadaati || 29 ||

"siromantramaaha

somaantamanalaadyena yukta.m pra.navayojitam |

etacchira.h.......

somadigdalagayavargaanta.m vavar.nam, analasyaagneyavar.nasya rephasyaadyena

var.nena yakaare.na yuktam, pra.navena mi"sriik.rtam | eva.m va-ya-
ometattrayaikiikaaraat "sira.h "siromantro.ayam ||

atha

....anilaantena yuktaa maayaa "sikhaa sm.rtaa || 2-30 ||

maayaa ii, anilaantena praagvad bindunaa, "sikhaa sm.rtetyavicchinnena

paaramparye.na || 30 ||

kavacamaaha

ii"saantamii"svarordhva.m ca dvaada"saardhordhvayojitam |

"siva"saktyaatha naadena yukta.m tadvarma cottamam || 2-31 ||

ii"sadigdalaga"savargaanta.m havar.na.m k.sasya kuu.taak.saratvena p.rthaktvaat,

yadi vaa ii"sa ii"saanavaktraa vaacii k.so.ante yasyeti, tadeva ii"svara
ii"svarabha.t.taarakavaacii binduruurdhve "sirasi yasya | dvaada"saanaamardhasya
.sa.s.thabiijasyokaarasyordhve yojitam,
"siva"saktyetyanenordhvagasarvamaantraprameyamuktam, varma kavacam || 31 ||

netramaaha

sabhairavaadya.m pra.nava.m sadaagati"sira.hsthitam |

netramantro mahogra"sca sarvakilvi.sanaa"sana.h || 2-32 ||

bhairavo jhaa"nkaarabhairavavaacako jhakaarastasyaadya.m ja, saha

bhairavasyaadyena vartate yatpra.navaruupa.m tadvaayuvar.nasya yakaarasya
"sirasi upari sthitamiti tritayaikiikaaraatmakam | mahogra iti
"saaktamaruudvejitabhairavavahniplu.s.taa"se.sabhedatvaat tata eva
sarvapaapadaahii | cakaara.h paravi"sraantipradatva.m samuccinoti || 32 ||

astramaaha

ajiivaka.tasa.myuktamastrametat prakiirtitam |

na vidyate jiivo yasmaat so.ayamajiivaka.h phakaara.h sa.mhaaravar.na.h, sa

caasau ajiivakenaapraa.nenaanackena .takaare.na samyak sa.mhaarasaare.na yukta.h
| ajiivaka"sabdo dviraavartya.h ||

upasa.mharati

a"nga.sa.tka.m samaakhyaata.m mantraraajasya siddhidam || 2-33 ||

samyag viiryasaaramaakhyaatam, siddhidamityaaraadhakaanaamarthaat,

anenaadhikaaraantarasa"ngati.h suuciteti "sivam || 33 ||

sarvaj~nataadigu.na.sa.tkamayaa"ngasa"ngi-
sa.mpuur.nasundaracidekaghanaprakaa"sam |
ni.h"se.sapa~ncavidhak.rtyak.rdii"sanetra-
mantra.m numo nikhilamantramahe"samekam ||

iti "sriinetratantre

"sriimahaamaahe"svaraacaaryavarya"sriik.semaraajaviracitonetrodyote
mantroddhaaro dvitiiyo.adhikaara.h || 2 ||

t.rtiiyo.adhikaara.h

" netrodyota.h "

pravartate yaduddyote nityakarma mahaatmanaam |

a"se.sakle"sanunnetra.m numastannailalohitam ||

siddhidamityukteritikartavyataapuura.nena pramaa.niikaaraaya nityakarma

prakaa"sayitu.m "sriibhagavaanuvaaca

adhunaa yajana.m vak.sye yena siddhyati mantraraa.t |

adhunetyaaraadhyamantrasvaruupe prakaa"site | yajanamantarbahiryaagam |

siddhyati bhuktimuktiprado bhavati ||

tatraasnaatasya yaage.anadhikaaraat

aadau snaana.m prakurviita sarvakilvi.sanaa"sanam || 3-1 ||

katham ityaaha
 astramantre.na deve"si m.rdamuddh.rtya mantravit |

"sauca.m yathocita.m k.rtvaa pa"scaat snaana.m samaarabhet || 3-2 ||

sm.rti"saastroktaniityaa "saariira.m "sauca.m k.rtvaastramantre.na

m.rdamuddh.rtya snaanamaarabheteti sa"ngati.h || 2 ||

tatraadau sa.mhaarakrame.na

paadau ja"nghe ka.ti.m coruu puurva.m m.rdbhistribhistribhi.h |

prak.saalyeti "se.sa.h, tribhiriti li"ngavyatyayaat | evamanyadapi mantavyam ||

kimavyavadhaanenetyaaha

trirantaritayogena..............

triin vaaraanantarito yoga.h karak.saalanasa.mbandhastena paadau prak.saalya

hastau prak.saalayet | tato ja"nghe tato hastau, tata uuruu tato hastau, tata.h
ka.tiritye.so.atraartha.h ||

eva.m k.rtvaa

..........saptabhi.h "suddhyate puna.h || 3 ||

karak.saalanaaya g.rhiitaabhirm.rdbhirityarthaat || 3-3 ||

atha

saptaabhimantritaa.m k.rtvaa m.rdamastre.na mantravit|

prataapyaarkamukhaa.m pa"scaacchariiramanulepayet || 3-4 ||

mantraviditi uktapaapadaahyastraviiryavit, arkamukhaa.m dar"sitaadityaa.m

tadad.r.s.tau praa.naarkasp.r.s.taam, nijavivak.sita.m caitadanulepanam || 4 ||

vighnopa"samanaartha.m tu ...........

ambhasaa

................aak.saalya dehamaacamet |

purya.s.taka"suddhyartha.m pra.navena triraacamana.m, dvi s.rkvimaarjana.m

dvaaraspar"sa"sceti !!

aacamanaartha.m malasnaanamuktvaa vidhisnaanamaaha

 vaamahastatale bhaagaan m.rtsnaayaastrii.mstu kaarayet || 3-5 ||

pra"sastaa m.rt m.rtsnaa, triin bhaagaaniti "sriisvacchandaadi.s.taniityaa.agre

savyaapasavyagataan || 5 ||

tatra

astrajapta.m k.sipeddik.su ...........

agrasthita.m bhaagam ||

.............muula.m tiirthe prakalpayet |

muulamantrajaptavaamabhaagena "sivatiirtha.m kalpayedityartha.h ||

a"ngai.h "sariiramaalabhya k.saalya caantarjala.m japet || 3-6 ||

a"ngairitya"nga.sa.tkajaptadak.si.nabhaagam.rdaa ityartha.h | jalasyaanta.h

antarjalam || 6 ||

ki.m japetkiyaccetyaaha

muula.m "saktyaa.........

yathaa"sakti muulamantra.m japet ||

atha

....samuttiirya sandhyaa.m vandeta ca kramaat |

"sriisvacchandaadi.s.taniityaa kala"samudrayaa "siro.abhi.sicya jalaaduttiirya

vaamakaragataambuvipru.saa.m
dak.si.nakara"saakhaabhirastramantre.naadha.hk.sepa.h, muulah.rdaadibhistu
upariityaadi sandhyaavandanam ||

ki.m ca

"sikhaa.m baddhvaa "sikhaa.m sm.rtvaa mantraa.naa.m tarpa.na.m tata.h ||

3-7 ||

"sikhaamantra.m sm.rtvaa, "sikhaagranthi.m baddhvaa atha ca "sikhaa.m

madhya"sakti.m baddhvaa tatra sthitvaa tadviiryasaaraa.naa.m mantraa.naa.m
tarpa.na.m kuryaat || 7 ||

atha
 devaan pit.rn.r.sii.m"scaiva manujaan bhuutasa.myutaan |

sa.mtarpya tiirtha.m sa.mg.rhya yaagauko vidhinaa vi"set || 3-8 ||

sarvamantraan sa.mtarpya, "sivatiirtha.m mantragraha.nena bhaavanayaa

svaatmaliina.m k.rtvaa, yaagag.rha.m bhaavividhinaa vi"set || 8 ||

ta.m vidhimaaha

aa"saamaat.rraga.na.m lak.smii.m nandiga"nge ca puujayet |

mahaakaala.m tu yamunaa.m dehalii.m puujayettata.h || 3-9 ||

bahirdi"nmaat.R.h, dvaarordhve ga.napatilak.smyau, paar"svadvaye nandiga"nge

mahaakaalayamune, vaame dehalii.m pra.navacaturthiinama.h"sabdayogena puujayet |
asya nayasya sarvasahatvaat siddhaantad.r"saa nandiga"nge dak.si.ne puujye,
mahaakaalayamune vaame | vaamasrotasyeva.m me.saasyacchaagaasyau tu adhikau
dak.si.navaamayo.h | bhairavasrotasi sa.mhaarapradhaanatvaad dak.si.ne
mahaakaalayamune vaame nandiga"nge | .sa.dardhe tu di.n.dimahodarau adhikau || 9
||

atha saptavaaraastrajapta.m diipta.m kusuma.m naaraacaastraprayogenaanta.h

k.siptvaa

vighnaproccaa.tana.m k.rtvaa digbandha.m kavacaastrata.h |

paataalaadigataan
vighnaanpaar.s.nyaaghaatoccaarataalaadi"sabdairastre.noccaa.tya,
kavacenoccaa.titavighnaananuprave"saaya di"so badhniiyaat ||

tato.api

svaasanaartha.m prakalpyaatha "saktimaadhaarikaa.m "subhaam|| 3-10 ||

upavi"sya tata.h kuryaat praa.naayaamamanukramaat |

svasya cidaatmana aasanaartha.m vi"svaadhvana.h

samantaaddhaara.naadaadhaararuupaa.m "subhaa.m paarame"sii.m kriyaa"saktim "o.m
aadhaara"saktaye nama.h" iti kalpayitvaa, upavi"syeti tadaa"srayamaatmaana.m
k.rtvaa praayatnikarecanapuura.nakumbhanakrame.na aatmano
dvaada"saantastha"saaktabalaspar"saaya dehasya daahaartha.m
vaicitryamutpaadayitu.m praa.naayaama.m kuryaat || 10 ||

athaadau kara"suddhinyaasa.m k.rtvaa

dhaara.naamaarabhetaatra yugapaccho.sa.naadibhi.h || 3-11 ||

.saa.tko"sika.m tu malina.m nirdagdha.m tatra bhaavayet |

piitacaturasraatmavajra-la laa~nchitabhuudhaara.naa.m daa.dhrya.m ca

sitaardhacandraatmapadma-valaa~nchitaapyadhaara.naa.m pu.s.ti.m ca dehe
vicintya, .sa.dvindu-ya-laa~nchitak.r.s.naav.rttyaatmavaayavyadhaara.nayaa saha
"so.samasya dhyaayet ityaadyasyaartha.h | eva.m k.rte sati
tva"nmaa.msaas.r"nmajjaasthi"sukraruupatvaad malina.m deha.m
paadaa"ngu.s.thotthakaalaagninaa lohitatriko.naatma"sakti-ra-
laa~nchitaagneyadhaara.naacintanato.aha.mbhaavapra"samaaya
dagdha.m bhaavayet || 11 ||

atha

vij~naana.m kevala.m tatra "suunya.m sarvagata.m smaret || 3-12 ||

tatra dehe cintite j~neya"suunyatvaad vyaapi cinmaatra.m smaret || 12 ||

eva.m dhyaanaat

naahamasmi na caanyo.asti dhyeya.m caatra na vidyate |

aanandapadasa.mliina.m mana.h samarasiigatam || 3-13 ||

naahamiti mita.h pramaataa, anya iti niilaadirbaahyo.artha.h,

dhyeyamityaantarollekhaatma na ki.mcidatraavasare.asti, iti
k.rtvaa.a.nutaapra"saantau "saaktasphaaraave"saadaanandapadasa.mliina.m
sanmana.h samarasiigata.m cinmaatraruupa.m jaatam || 13 ||

evamaatmamuurtinyaasaadanantara.m sakalani.skalaikaatmamantramuurtinyaa-
samucitaasananyaasapuurvamaaha

pa"scaadaadhaara"saktistha.m svaasana.m paribhaavayet|

dhaatrii.m payo.ar.nava.m padma.m candrabimbaavabhaasitam || 3-14 ||

pa"scaat kaalakalaapotthapiiyuu.se.na tu secayet |

muurtibhuuta.m tritattva.m ca muulenaiva prakalpayet || 3-15 ||

pa"scaaditi deha"suddhyaadyanantaram | dhaatryam.rtaar.navapadmaani krame.na

p.rthivyaptejastattvavyaatyaa, tacca aakaa"sa"sli.s.tamityaadhaara"saktyanta.h

"p.rthivyaapastathaa tejo vaayuraakaa"sameva ca |

pa~ncaitaani tu tattvaani yairvyaaptamakhila.m jagat ||" (kaalo. 8-1-2)

iti sthityaa sviik.rtaa"se.saadhvaprapa~nca.m tattvapa~ncakametatpra.navena

svasyaatmana aasana.m nyaset | tatropari
niv.rttyaadya.s.tatri.m"satkalaakalpitabhaavidhyaanocitadehamaatmaaditattvatraya
saarasakalamuurti.m deva.m muulamantre.na
paramaanandaatmakaam.rtaruupavimalavyaaptisatattvena si~ncet prak.r.s.tatayaa
kalpayet || 15 ||

tato.a"ngaani karaabhyaa.m ca "sariire kalpayet puna.h |

punariti ni.skalaatmani sarvaj~natvaadidharmaruupaa.ni .sa.da"ngaani
vikasajj~naanakriyaatmaka"saktidvayaamar"sanena nai.skalaatmyonmajjanaa
kalpayediti vi"se.so.atraabhipreta.h |

maantra.m caivaabhimaana.m tu cintayeddhyaanayogata.h|| 3-16 ||

vyaakhyaatavyaakhyaasyamaanaviiryasaaramaantravimar"samaavi"sedaikaagrye.na ||
16 ||

atha sannidhaanaayaaha

mudraa.m caivaam.rtaa.m baddhvaa padmamudraamathaapi vaa |

dhyaayedaatmani deve"sa.m candrako.tisamaprabham || 3-17 ||

svacchamuktaaphalaprakhya.m spha.tikaadrisamaprabham |

kundendugok.siiranibha.m himaadrisad.r"sa.m vibhum || 3-18 ||

"subhrahaarendukandaadisitabhuu.sa.nabhuu.sitam |

sitacandanaliptaa"nga.m karpuurak.sodadhuusaram || 3-19 ||

sphuraccandraam.rtasphaarabahulormipariplutam |

somama.n.dalamadhyasthamekavaktra.m trilocanam || 3-20 ||

sitapadmopavi.s.ta.m tu baddhapadmaasanasthitam |

caturbhuja.m vi"saalaak.sa.m varadaabhayapaa.nikam || 3-21 ||

puur.nacandranibha.m "subhramam.rtenaiva puuritam |

kala"sa.m dhaarayanta.m hi jagadaapyaayakaarakam || 3-22 ||

paripuur.na.m tathaa candra.m vaamahaste.asya cintayet |

udyataa"ngu.s.thasavyoparisa.m"sli.s.tatiryakkani.s.thaa"ngulivaamasa.mnive"saad
am.rtaamam.rtakala"samudraa.m paraam.rtapuur.nataati"sayaat, uktamanyatra

"s.rtavaamakarasyordhve dak.si.na.m "slathamu.s.tivat |

k.rtvordhvaa"ngu.s.thaka.m hastamaahurmudraa.m ca kaala"siim ||"

sa.m"sli.s.taa"ngu.s.thamukuliik.rtasphaaritakaradvayaa.m padmamudraa.m vaa

a"se.savi"svasphaara.nasvasvaruupaabhipraayaa.m baddhvaa aatmani svasvaruupe
deve"sa.m dhyaayedityanupaadhicijjyotireva svacchandamahimnaa
svabhittyaabhaasitaa"se.savi"svaahlaadi muditatamaak.rti"subhracchakalpamaatmano
ruupa.m cintayet | sphuraccandreti candro.atra karastha.h | ekavaktra.m
ni.hsaamaanyasvatantra"saktiyogaat |
tanmaahaatmyabhaasitecchaadi"saktitrayayogaat trinetram | sitapadma.m
"saktikamala.m tasyaakrama.na.m padmaasanabandhaat "saantyatiitaabhinnasya
devasya "saantaadi"saktisphaara.naati"sayaat caturbhujatvam,
vi"svaprakaa"sakatvaakuutaadvi"saalaak.satvam |
siddhidaanasarvabhayonmuulanaj~naanakriyaatmakasvasvaruuponme.sakatvaabhivyaktay
evaradaabhayaam.rtakala"sapuur.nendukarataa || 22 ||
evamaak.rtito dhyaatvaa

sarva"svetopacaare.na puujita.m tamanusmaret || 3-23 ||

upacaryate.anenetyupacaara.h kusumanaivedyaadi || 23 ||

tadittham

bahunaatra kimuktena......

aya.m hi deva.h paramaanandanirbharatvaat

..........saak.saadam.rtasaagara.h |

yukta.m caitat ||

yata.h

asmaadeva samutpannamam.rta.m vi"svajiivanam || 3-24 ||

utpanna.m samullasitamam.rta.m para.m "saakta.m viiryam || 24 ||

anugraahyaanugrahaayaaya.m deva.h kena naama na ruupe.na sphurati

ityaa"sayenaaha
atha cintaama.niprakhya.m bhaavabhedena sa.msmaret | bhaavasya
raagaadikalu.sasyaa"sayasya bhedena dalanena ||

ta.m ca

saumya.m raudra.m tathaa bhiima.m vik.rta.m bhaavabhedata.h || 3-25 ||

sadaa"siva.m tumburu.m ca bhairava.m viiranaayakam |

viiranaayaka.m kule"svara.m, bhaavasya saadhakaa"sayasya bhedaadvaicitryaad

aabhaasitaanugraahicitraak.rtimityartha.h |
yadaahu.h

"yena yena hi ruupe.na saadhaka.h sa.msmaretsadaa |

tasya tanmayataa.m yaati cintaama.nirive"svara.h ||"

k.rpaalutvaat || 25 ||

eva.m dhyaatvaa yajeddeva.m maanasai.h kusumai.h "subhai.h || 3-26 ||

h.rtpadme sarvasiddhyartha.m............
maanasaistattatsiddhyucitai.h || 26 ||

eva.m saadhakavi.sayamuktvaa saamaanyenaaha

.........pa"scaad baahye prapuujayet |

maanasaarcaanantara.m mantracakraarcitaarghapaatravipru.tprak.saalita-
kusumaadibhi.h prak.r.s.ta.m puujana.m bhavatiiti k.rtvaadau maanasa.m kaaryam
||

ki.m ca

maanasai.h kusumairyaarcaa saattvikii saa sthiraa mataa || 3-27 ||

anirmaalyaa paraa "suddhaa mok.sadaa siddhidaa "subhaa |

atra sarvasya praatiitikena cidaatmatvena brahmaarpa.nad.r.s.teranime.saat || 27

||

tasmaat sarvaprayatnena maanasa.m yajana.m dhruvam || 3-28 ||

aadaaveva prakartavya.m...........

tato gurupa"nki.m puujayitvaa, tato labdhaanuj~na.h "sivataavyaktaye sarvaireva

.........pa"scaad dravyaistu vistarai.h |

svag.rhe devataagaare sa"ngame girimuurdhani || 3-29 ||

supra"saste tu bhuubhaage padmakha.n.de su"sobhane |

yajana.m prakartavyamiti sa"ngati.h, bhuubhaage iti sarvatra sa.mbadhyate || 29

||

tatraadau

aalikhenma.n.dala.m citra.m sitarekhopa"sobhitam || 3-30 ||

caturdvaara.m catu.sko.na.m susama.m tu manoramam |

"sobhopa"sobhaasa.mpanna.m tanmadhye "sa"sima.n.dalam|| 3-31 ||

sa.mpuur.nacandrasad.r"sa.m ra"smimaalaavaliiyutam |

tanmadhye.a.s.tadala.m padma.m susita.m candrasannibham || 3-32 ||

vicitrakesaropeta.m hemakar.nikamuttamam |

ma.n.dalasya vidhaana.m "sriiyaage.agre bhavi.syatiiti neha tadvitaanitam || 32

||

atha

tanmadhye devadeve"sa.m svasthaanaadavataarayet || 3-33 ||

svasthaanaadityantaryaagabhuva.h ciddhaamna.h, avataarayed anugrahaaya

baahyamuurtyaabhaasaatmatayaavataranta.m vim.r"set s.r.s.tikrame.na ca
bahirnyaset || 33 ||

uttaanau tu karau k.rtvaa a"ngu.s.thau tatra madhyagau |

aavaahaniityaavaahanamudrayaa1 ||

aavaahayettato deva.m tridehaparikalpitam || 3-34 ||

aa samantaad vaahayet bahirapyanugrahaaya aa"sritamuutau.m cintayet | trideheti

cinmaatratayaa antaryaagakhyaatena bahi.s.tvena ca ruupe.na tribhiryathottara.m
vyaapyavyaapakatayaa sthitai.h parasuuk.smasthuulairni.skalaadisaarairdehai.h
parikalpitamanuttaraikaruupamapi

"svaatantryaanmuktamaatmaana.m svaatantryaadadvayaatmana.h |

prabhurii"saadisa"nkalpairnirmaaya vyavahaarayet ||" (ri. pra. 1-5-16)

iti pratyabhij~noktaniityaa tritvena vibhaktamityartha.h || 34 ||

aavaahitasya sa.mnidhaanaaya ucchirtaa"ngu.s.thamu.s.tibhyaa.m li"ngamudraam,

garbhagaa"ngu.s.thamu.s.tibhyaa.m tu nirodhaaya ni.s.thuraa.m mudraa.m
pradar"sya tato.api

aagneyyaadivibhaagena dale.sva"ngaani vinyaset |

agnii"sarak.sovaayavyadik.su h.rdaadiini catvaari, catas.r.su puurvaadidik.su

astram, kar.nikaayaa.m netram ||

tatsarvam

puujya.m "svetopacaare.na pu.spaambaravilepanai.h || 3-35 ||

naivedyairvividhai"scitrairdhuupairm.r.s.tai.h sudhuupitam |

h.rdyai.h paanai"sca vividhai.h.......

sudhuupita.m k.rtvaa ityartha.h | anyat spa.s.tam || 35 ||

saadhakasya
 .............bhaavabhedena puujayet || 3-36 ||

tatra

arva"svetopacaare.na "saantyartha.m puujayet priye |

pu.s.tyartha.m bahubhirmi"srai.h sa.mbhaarai.h sa.mbh.rtairyajet || 3-37

||

mi"srai.h sitalohitaacchaadiruupai.h || 37 ||

atha caa"ngabhuutam

pa"scaaddhoma.m prakurviita yathaakaamaanusaarata.h |

mumuk.sustilaajyaabhyaam, bubhuk.sustu bhaavidravyai.h |

kvetyaaha

trimekhale vartule ca catura"sre su"sobhane || 3-38 ||

hastamaatre.antata.h ku.n.de............

antata.h ku.n.de iti sthuulahome | dvicaturhastaadau ku.n.da iti bhavi.syati ||

38 ||

asya ca ku.n.dasya

...........sa.da.m"senordhvamekhalaa |

madhyamaa dvicatu.ske.na dvaada"saa.m"saadhamaa bhavet || 3-39 ||

dairghyaacca paar"svatastadvat .sa.nmadhyaagre.a"ngulatrayaam |

hastasya sa.da.m"senaa"ngulacatu.s.tayena uurdhvamekhalaa | madhyamaa

dvicatu.ske.naa.s.tamaa.m"senaa"ngulatraye.netyartha.h | adhastanii
dvaada"saa.m"saa dvya"ngulaa bhavet | khaatamadha.h "suunyam | o.s.thamekhalaa
khaataantaraale.antard.r"syamaanaavayavavi"se.sa.h |1 a"svatthapatrasad.r"sii.m
naabhi.m yonyaakaaraam, naabhi.h purastaadavayavi"se.sa.h | dairghyaat
paar"svata"sca navaa"ngulaam, .sa.da"ngulaani madhye agre caa"ngulatraya.m
yasyaastaam || 39 ||

etacca ku.n.dam

ukta.m saahasrike home.........

sahasrasa.mkhyaaka ityartha.h |

..........dvigu.na.m caayute matam || 3-40 ||

castvarthe | ayute da"sasaahasre || 40 ||

tripa~ncaayute home tu dvigu.na.m tadvidhiiyate |

ku.n.da.m vai lak.sa.nopeta.m lak.sahome pra"sasyate || 3-41 ||

tri.m"satpa~ncaa"satsaahasraparyante home dvigu.namiti caturhastam | lak.sahome

tato.api dvigu.nama.s.tahastam | dvigu.namiti kaakaak.sivat | lak.sa.nopeta.m
hastamaanaanusaarocitamekhalaadimaanam || 41 ||

ki.m ca

nitye naimittike kaamye "saantau pu.s.tau ca vartulam|

sarvasiddhau pra"sasyeta "sriikaamye catura"srakam || 3-42 ||

"sasyate puurvamaanena "si.s.ta.m vai karmabhedata.h |

nitye sadaatane, naimittike diik.saaparvapavitrakaadau, kaamye

"saantipu.s.tyaatmani, eva.m ca vartula.m ku.n.dam | "sriikaamavi.saye tu
catura"srakam | tacca maana.m puurvamaanena
proktahomasa.mkhyaanusaare.netyartha.h | anyasyaa.m tu sarvasiddhau
dehoccaa.tanaadikarmabhedena | "si.s.tamiti triko.na.sa.tko.naadiruupam || 42 ||

atha

sa.mskaaraastasya ku.n.dasya kartavyaa hyastramantrata.h || 3-43 ||

taanaaha

adha.hkhananamuddhaara iitik.sepa.h prapuura.nam |

secana.m ku.t.tana.m caiva maarjana.m lepana.m tathaa|| 3-44 ||

khanana.m bhuusthaayaa m.rda.h, uddhaara.h utk.sepa.h, iitik.sepa.h

"sarkaraa"ngaaraadityaaga.h, prapuura.na.m bhara.nam,
mecakaa(mek.sa.naa)dyanantara.m secanamadbhiryojanam, ku.t.tana.m
ka.thinabhaagacuur.nanam, maarjana.m ku.n.dasya samiikara.nam, lepana.m
gomayotpu.msanam || 44 ||

etaana.s.tau sa.mskaaraan ni.spaadanakaale, ni.spannasyaapi bhaavanayaastre.na

k.rtvaa

pra.navena tu kartavya.m ku.n.dasya parikalpanam |

parikalpana.m kriyaa"saktiruupatayaa, prok.sa.nataa.dane ca

astre.netyanantarameva bhavi.syati | uk.sa.namityaadinaa
ku.n.dakalpanamityantena kavacenaavagu.n.thanamuuhyam ||

athaatra
 catu.spatha.m caak.savaa.ta.m vaagii"syaa g.rhakalpanam || 3-45 ||

asinaa...........

puurvottaraananaabhyaa.m darbhaabhyaa.m catu.spatham, madhyalaabhaad

e"sadikpuurva.m vaagii"syaa nyaasaaya cakaaraat puurvamukhaistribhi.h
saumyaananenaikena vajriikaara.h, "sivaagnisahi.s.nutaayai ca sarva
uurdhvadigdarbhaastara.namak.savaa.to vaagii"syaa g.rhaayetyastre.naitatsarva.m
kuryaat || 45||

........pra.navenaiva vaagii"syaavaahana.m puna.h |

arcana.m devi kartavya.m tritattvena........

"vaagii"si sa.mnidhatsva" ityaahvaanam | caturthiinamoyogena tvarcanam |

tritattva iti pra.nava ihatyo muulamantro vaa || 46 ||

puurvoktaku.n.dasa.mskaarapuura.namaaha

............uk.sa.na.m tathaa || 3-46 ||

astre.na taa.dana.m caiva sa.msk.rtya vidhipuurvakam |

kriyaa"saktisvaruupe.na kau.n.dalyaa ku.n.dakalpanam || 3-47 ||

kau.n.dalyaa iti "saaktaku.n.daliniivyaaptyaa, yadvaa vaagii"siiyonaaveva

prok.sa.nataa.danaku.n.dalyaatmakaku.n.dakalpanaani kuryaat || 47 ||

atha

j~naana"saktisvaruupa.m tu vahni.m tatropakalpayet |

katham

vahnimaadaaya paatrastha.m pa~ncasa.mskaarasa.msk.rtam || 3-48 ||

taan pa~ncaaha

niriik.sa.naadi caastre.na kavacenaavagu.n.thanam |

pra.navenaahutii.h pa~nca hutvaa kravyaada"suddhaye || 3-49 ||

vi"svaagnyaapaadana.m pa"scaat kurviita bhramayettridhaa |

aadi"sabdaat prok.sa.nataa.dane, etadantameka.h | kravyaadatva.m

"smaa"saanikatvam, tacchuddhist.rtiiya.h | vi"svaagniragnitattvaatmaa
"sivaagnistadaapaadanam | tridhaa bhrama.na.m ca pra.navenaiva || 49 ||
ki.m ca

biijaruupa.m tato vahnimaatmaana.m parame"svaram || 3-50 ||

maayaa.m caiva tu vaagii"sii.m yonau sa.mk.sobhya sa.mk.sipet |

vartuliik.rtya............

vaagii"siimityasyaante dhyaatveti yojyam, sa.mk.sobhya tridhaa bhrama.nenaiva |

yadatra tattva.m tat "sriisvacchandoddyote dar"sitam || 50 ||

atha

........vi"svaagnau puujana.m pra.navena tu || 3-51 ||

kartavya.m tanmukhe pa"scaat sa.mskaaraastu tato.anale |

"sivaagnitaapaadanaa"sayenaiva ""sivaagnaye nama.h" iti

puujaatmasa.mskaaramukhaavirbhaavisa.mskaaraan kuryaat || 51 ||

taanaaha

garbhaadhaana.m pu.msavana.m siimantonnayana.m tathaa|| 3-52 ||

vaktrakalpanani.skraamasiimagriivaadikalpanam |

jaatakarma tathaivaatra ni.skraamo naamakalpanaa || 3-53 ||

h.rdayaadya"nga.sa.tkena kartavyamanupuurva"sa.h |

siimantonnayanamityasya vi"se.sa.na.m vaktrakalpanaadiiti | vaktraa.naa.m

kalpanamanudbhinnataa, ni.skraamo.abhivyakti.h a"ngapratya"ngakalpanaa | atra
madhye siima"sabdena mukhah.rtpaadade"saanaa.m trittvavyaaptyaa kalpana.m
suucitam | ni.skraama.h aadityadar"sanam | atra ca h.rnmantre.naagni.m
sa.mpuujya tenaiva "garbhaadhaana.m karomi svaahaa" iti tilairjuhuyaat,
ityaadikrama.h "sriisvacchandaadito.anve.sya.h sa.mk.siptatvaadasya vidhe.h
samaanatantraapek.satvaat | evamuttaratraapi || 53 ||

ki.m ca

cuu.daadyaa ye tu baalaantaa.h puur.naahutyaikayaa pura.h || 3-54 ||

sa.mskaaraanapi sarvaa.mstaan vahnau muulena puurayet|

baalasya brahmacaari.no.ante ye bhuutaa udvaahaadaya.h | "cuu.daadyaan

sarvasa.mskaaraan vahnau karomi svaahaa" ityatroha.h || 54 ||

atha
 "siva"saktimayau tatra kalpayeta vidhaanavit || 3-55 ||

sruksruvau tau d.r.dhau kaaryau k.siirav.rk.sasamudbhavau |

vidhaanamanantara.m bhavi.syati | k.siirav.rk.sa.h "svetaarkaadi.h || 55 ||

ki.m ca

"sasyete "saantipu.s.tyostu pra"sastadrumasa.mbhavau || 3-56 ||

"sriipar.niibilvaadyutthau || 56 ||

anyatra bhaavabhedena kaaryau karmaanuruupata.h |

bhagavato.am.rte"sasya saadhakaan prati "saantipu.s.tii praadhaanyena kaarye.m

tatra tatra, iti svaka.n.thenocyate || anyattu saamaanyoktyaa puurvasuucita.m
vidhaana.m dar"sayati

.sa.ttri.m"saa"ngulamaanena srug vaa baahupramaa.nata.h || 3-57 ||

a.s.tayavama"ngulam | baahupramaa.nata iti |

"baahuupabaahuu vasva"nkakalau sa.mdhi.h kalaadalam |

tadvat paa.nyupabaahvo"sca........................ ||"

iti mayoktaniityaa baahumuulaat prako.s.thaantamaanena |

atra ca

"aayaamaadarkabhaagasya navabhaago.a"ngulam" iti svaa"ngulaapek.saa

.sa.ttri.m"sada"ngulamaanateti vi"se.sa.h || 57 ||

asyaa"sca

.sa.da.m"sapari.naahena da.n.da.h kumbhasamutthita.h |

pari.naaho ve.s.tanamaanam | kumbho muule gha.taak.rti.h sa.mnive"savi"se.sa.h

||

sa ca da.n.da.h

catura"ngulapii.thaagra.h sarvata"scatura"ngula.h || 3-58 ||

pii.tha.m catu.skikaakaara.m tatpii.tha.m kamalodaram|

kartavya.m da.n.damadhye tu agre yasya | da.n.da"sabdenaatra

praa.nada.n.daprak.rtiruupaa sarvaiva srugucyate | tasyaa api vibhaage
gha.tada.n.dayo.h .so.da"saa"ngulaani | catu.skikaa catu.skaparimaa.naat |
vedikaaka.n.thamukhaanaamuurdhvabhaage .so.da"seti k.rtvaa madhye catvaari
pii.thamaana.m bhavati || 58 ||

tatra ca pii.the padmam

........dvya"ngulaayatavartulam || 3-59 ||

ardhaa"ngulasamutsedha.m vicitraracanaa"ngulam |

tilakaracanaartha.m paar"svayora"nguladvaya.m tyaktvaa madhye

dvya"nguliikaaryamityartha.h | samutsedha aunnatyam || 59 ||

asyaagre

vedikaa.s.taa"ngulaa kaaryaa caturasraa su"sobhanaa || 3-60 ||

adha.hpadmanivi.s.taa tu............

asyaa"sca vedyaa.h

.........uurdhva.m pa~ncaa"ngulaayatam |

khaata.m tu trya"ngula.m kaarya.m taduurdhve vartula.m kramaat || 3-61 ||

uurdhva.m p.r.s.thabhaage.a.s.taa"ngulaayaa vedyaa.h paar"svayo.h saardha.m

saardhama"ngula.m tyaktvaa, madhye pa~ncaa"ngulamaayata.m trya"ngula.m
caadha.hkhaatamaajyasthaana.m kaaryam | taduurdhve bhramaat suutrabhrama.nena
vartula.m bhavati || 61 ||

ki.m ca

ardhaa"ngulapramaa.nai"sca tilakairupa"sobhitam |

tacca paar"svacatu.ska.m tu catu.sko.nasamanvitam || 3-62 ||

"silpivij~naanaracanaanaanaasuracana.m ca tat |

tasya madhyagasya khaatasya vartulasya paar"sve yadadhyardhama"ngula.m

vedikaastha.m tat tridhaa vibhajya madhyabhaage.ardhaa"ngulaastilakaa.h
kaaryaa.h | racanaa vyaapaara.h | suracana.m "sobhana.m racyamaana.m
patraavalyaadi | suracitamiti tu spa.s.tam || 62 ||

vedikaayaa agre

ka.n.tha ekaa"ngula.h kaaryastattribhaagavibhaktita.h|| 3-63 ||

paar"svayostu..............

dairdhyaadekaa"ngula.h | vaipulyaattu taditya.s.taa"ngulavedikaamaana.m

tribhaagiik.rtya, paar"svayorvibhajya bhaagadvaya.m tyaktvaa
madhyamatribhaagamaana.h kaarya ityartha.h || 63 ||

ekaa"ngulaka.n.thasyaagre

..........tathaa kaarya.m mukha.m saptaa"ngula.m "subham |

dairghyaat..........

mukhamaajyadhaaraapaatak.setram | "subha.m viracanaasanaatham ||

....tatpaar"svato.a.s.tau tu......

tanmukham, paar"svato vedikaasamamuulamityartha.h ||

asya ca

.....dvau bhaagau hraasayet kramaat || 3-64 ||

mukhaagra.m tattribhaaga.m tu dvau bhaagau tasya paar"svata.h |

vartayet............

mukhasyaagrabhaagama.s.taa"ngula.m tridhaa k.rtvaa, madhyabhaagapaar"svaabhyaa.m

puurvako.nayo.h suutradvayamaasphaalya, paar"svagau dvau bhaagau vartayed
yathaanupaatama"nkayet, tatastaaneva hraasayet "saatayet | eva.m ca
mukhaagrama.s.taa"ngulamaanaattribhaaga.m bhavati || 64 ||

ki.m ca

vedhayettattu kani.s.thaa"ngulimaanata.h || 3-65 ||

madhyenaajyadhaaraapaataaya || 65 ||

tacca

nimna.m nimnatara.m kuryaadyaavadagramukhaantaram |

mukhaagramadhya.m yaavad hrasvanimnacchidra.m kuryaat ||

tasya tu

paar"svayo"sca tathaa kaaryaa vicitraracanaa "subhaa || 3-66 ||

sruvamaanamaaha

hastamaatra.m sruva.m kuryaanmuulapii.tha.m tri"saakhinam |

 madhyaagrapii.thapadmaa"nka.m ka.n.the.a"ngulasuvartulam || 3-67 ||

catura"nguladiirgha.m tu dvipu.taagra.m suvartitam |

a"ngu.s.thaparvavat khaata.m go.spadaak.rti kaarayet || 3-68 ||

kani.s.thaa"ngulimaanena prati"saakha.m tu vartulam |

vartayedracanaayukta.m kar.saapuuritavaktrakam || 3-69 ||

muulapii.tha.m caturasra.h sa.mnive"so yasya | kani.s.thaa"ngulyagramaanena

tritayavyaaptyaa pra"sastaa muulapii.thaadutthitaa "saakhaa yasya | tathaa
madhyaagrapii.thayo.h padmaa"nkitam | agrapii.thasya purobhaage ca
ka.n.the.a"ngula.m su.s.thu vartulam, suvartulaka.n.thamityartha.h | asya ca
catura"ngulaani dairghyam | dvipu.ta.m diirghamadhye
rekhaavibhaktapaar"svadvayamagra.m yasya tat | su.s.thu vartula.m
yathaanupaata.m sundaram | ata eva go.spadaak.rti, a"ngu.s.thasya
madhyarekhaato.agraanta.m yat parva tatparicchedakatvena vidyate yasya taad.rk
khaata.m yasya | ata"sca kar.se.naapuurita.m vaktra.m vaktrakhaatasthaana.m
yasya taad.r"sa.m sruva.m kuryaat | srukkhaata.m gh.rtaparimaa.na.m na
paricchinatti || 69 ||

catu.spalaa bhavet puur.naa.........

srugaadiinaa.m vyaaptimaaha

.........sruk"saktistu sruva.h "siva.h |

kriyaa"saktistu vai ku.n.da.m j~naana"saktistathaanala.h || 3-70 ||

"sivaabhedavyaaptirevaatra para.h sa.mskaara.h, ityaa"sayaat sruksruvayoriha

sa.mskaarau noktau || 70 ||

eva.m sa.mpaadya vidhivat pa"scaaddhoma.m samaarabhet|

eva.m ni.spaadana.m "siva"saktyabhedena vimar"sanam | vidhivaditi

viiryavyaaptyanusaare.na yathaa"sakti "sata.m sahasra.m vaa muulasya,
tadda"saa.m"sa.m tva"ngaanaa.m nityakarma.ni juhuyaat ||

kaamye dravyaniyamamaaha

tilai.h k.siirayutairhomaaccharkaraagh.rtasa.myutai.h|| 3-71 ||

mahaa"saanti.h prajaayeta tatk.sa.naannaatra sa.m"saya.h |

etatprasa"ngaaduktvaa, prak.rtamaaha

aadau caivaajyasa.mskaaraan kuryaaddhoma.m tata.h param || 3-72 ||

taanaaha

adhi"sraya.namudvaasa.m bhrama.na.m sthaapana.m tata.h |

niriik.sa.na.m tathaastre.na niiraajanamata.h param || 3-73 ||

paryagnikara.na.m caiva tathaivotplavasa.mplavau |

astre.naiva...........

bhaa.n.daat paatre prasraava.nam, agneruurdhve sthaapanam, ku.n.dasya

paritastrirnayanam, yonau sthaapanam, tatra tejasaa paratejomayatvaapaadanam,
darbholmukena sarvadikka.m prakaa"sanam, jvaladdarbhasyaanta.h prak.sepa.h,
karaabhyaama"ngu.s.thaanaamikaag.rhiitapavitre.na triruurdhva.m prera.nam,
triradha.hprera.nam, ityadhi"sraya.naadiinaa.m svaruupam ||

etaan nava sa.mskaaraan astre.na k.rtvaa

..........arcana.m muulenaam.rtiikara.na.m tathaa || 3-74 ||

am.rtamudraatra pradar"syaa || 74 ||

atha

darbhaastaravi.s.taraa.ni paridhiinastramantrata.h |

kalpayet | darbhaastare naanaavidhaastravyaaptyaa vi.s.taraa.ni

rak.saarthaanyavasthaapya lokapaalaanaamaasanaartham |
bahirastrapraakaaravyaaptyaa hastapramaa.naa.h samantraa.h "saakhaa.h
paridhaya.h | etattraya.m ku.n.dasya bahi.h|

athaajyapaatre darbhau k.siptvaa

suuryaacandramasau baahye kalpayet pra.navena tu || 3-75 ||

sapra.navena muulenaajye dhaamatraya.m kalpayitvaa, vaamadak.si.namadhyebhya.h

krame.na sruvamaapuurya muulamantrapuurva.m "somaaya svaahaa, agnaye svaahaa,
agnii.somaabhyaa.m svaahaa" iti homaadagnestridhaamataa "suklapak.se kalpyaa |
k.r.s.napak.se tu vaamaat "suuryaaya svaahaa" dak.si.naat "agnaye svaahaa"
madhyaat "agnisuuryaabhyaa.m svaahaa" iti "sriisvacchandoktavidhiratraapek.sya.h
|| 75 ||

athaagnim

bhaavayennavajihva.m tu..........

"raajyaarthaa daahajananii m.rtyudaa "satruhaarikaa |

 va"siikartryuccaa.tanii syaadarthadaa muktidaayikaa ||

sarvasiddhipradaa............................... |

ityeva.mnaamakaa.h praagaadimadhyaantaa agne.h kalpyaa.h "agnerjihvaa.h

kalpayaami" ityuuhena ||

............puur.naa.m muulena paatayet |

eva.m ku.n.daagnisruksruvaajyaani sa.msk.rtya

tata.h pa"scaattu ta.m mantra.m saa"nga.m madhyagata.m yajet || 3-76 ||

saadhakastu

eva.mk.rte tu juhuyaanmantra.m karmaanusaarata.h |

eva.mk.rta iti nityakarmasamaaptau ||

tatra payasaa gh.rtayuktena pu.s.tirbhavati "saa"svatii || 3-77 ||

hutena saadhakasya || 77 ||

gh.rtagugguluhomena puur.naayurbhavati dhruvam |

aayu.skaama.h ||

"sriikaamo juhuyaat padmaan gh.rtak.siirapariplutaan || 3-78 ||

raajyakaamastu bilvaani trimadhvaaktaani homayet |

k.siirav.rk.sasamidbhistu homaadaarogyamaapnuyaat || 3-79 ||

pra"sastasamidhaa homaat pra"sastataruje.anale |

sarvaan kaamaanavaapnoti satyameva na caanyathaa || 80 ||

vriihisaptakahomena dhanaarthii dhanabhaagbhavet |

spa.s.tam || 80 ||

eva.m "subhaphalaan homaanuktvaa, uccaa.tanaadiphala.m homamavahelayaaha

iihita.m kaamamuddi"sya iihita.m homamaacaret || 81 ||

etanmantraucityena homamaaha
payasaa kevalenaiva homaanm.rtyu.m jayed dhruvam || 82 ||

m.rtyu~njayatvaadasya naathasyeti "sivam ||

nikhilajagatprakaa"si "sa"sivahnidine"sa"sata-
sphuritadayaavibhaagi visaratparamaam.rtayuk |

ak.rtakacaarucitratilakaak.rti "sa"nkarayor
alikavilocana.m jayati sargalayasthitik.rt ||

iti "sriinetratantre "sriimahaamaahe"svaraacaaryavarya"sriik.semaraajaviracita-

netrodyote yajanaadist.rtiiyo.adhikaara.h || 3 ||

caturtho.adhikaara.h

" netrodyota.h "

uurdhvaadharaapaa"ngasa"ngid.r.s.tyaa mok.sa.m ka.taak.sayat |

sabhoga.m jayati "sriimallaalaa.ta.m netramai"svaram ||

nityaat karma.no.anantara.m naimittikamityaa"sayena "sriibhagavaanuvaaca

atha diik.saa.m pravak.syaami bhuktimuktiphalapradaam |

bhuktidiik.saa "sivadharmalaukikadharmabhedena bhinnaa saadhakasya,

ii"svaratattvapraapti-hetustu samayino muktidiik.saa,
sabiijanirbiijaruupaacaaryaputrakayorubhayyapi
"sriimatsvacchandaadid.r.s.tyadhivaasaproktama.n.dalaantaadhik.rtatvaat

tattvai.h.sa.ttri.m"sataardhena tadardhenaatha pa~ncabhi.h || 4-1 ||

tribhirekena vaa kaaryaa paraaparavibhuutaye |

p.rthvyaadi"sivaantaani .sa.ttri.m"sat | tadardhama.s.taada"sabhuutaani pa~nca

prak.rti.h puru.so raago
niyati.h "suddhavidyaa kaala.h kalaa maayaa vidyaa ii"sa.h sadaa"siva "sakti.h
"siva iti | tadardhamapi prak.rti.h puru.so niyati.h kaalo maayaa vidyaa ii"sa.h
sadaa"siva.h "siva iti nava | pa~nca p.rthivyaadiini
niv.rttyaadikalaavadvi"svavyaapiini | trii.ni bhuvana"sakti"sivaakhyaani
maayaasadaa"siva"sivavyaaptiini | eka.m tva"se.sa.m vi"svaadi "sivatattvam |
paraaparavibhuutirmok.sabhogau sa.mpaadyau sarvatraavi"si.s.tau || 1 ||

eva.m .sa.tprakaaraa.m tattvadiik.saamuddi"sya,

kalaadidiik.saamapyuddi"sati

kalaabhi.h pa~ncabhirvaatha padairdiik.saa.athavaa puna.h || 4-2 ||

var.nai.h pa~ncaa"sataa vaapi mantrairvaa bhuvanaistathaa |

niv.rtti-prati.s.thaa-vidyaa-"saantaa-"saantyatiitaa.h kalaa.h |
"sriipuurvaadiniityaa maat.rkaanusaare.na k.sa ha sa .sa "sa va la ra ya ma bha
ba pha pa na dha da tha ta .na .dha .da .tha .ta ~na jha ja cha ca "na gha ga
kha ka iti nava padaani, vi"svavi"sraantisthaanatvaadvisargaadyakaaraanta.m tu
da"sama.m padam | "sriisvacchandad.r"saa tu
navaatmaprastaaroktaanyekaa"siitiruukaaraadiini padaani |
"sriisvaayambhuvaadiprakriyayaa tu vyomavyaapisa.mbandhiini | var.naa.h
k.saadikaantaa.h catustri.m"sat p.rthivyaadisadaa"sivaantavaacakaa.h,
visargaadyakaaraantaastu .so.da"sa "sakti"sivatattvaabhedaamar"sina.h |
"sriipuurvasthityaa madhyamavaagv.rttyoktaruupaa.ni padaani pa"syantiiv.rttyaa
aasuutritabhedaabhedaamar"sapraadhaanyena mantraa.h | "sriisvacchandaprakriyayaa
tu h.rt "sira.h"sikhe kavacamastra.m netramitya"ngaanyeva, sadya
aadivaktramantraa.ni
niv.rttyaadikalaapa~ncakavyaaptikrame.naa"se.saadhvaamar"siini | mantraa
ihatyaprakriyayaa vaktramantraa.naamabhaavaada"ngaanyeva | bhuvanaani tu
"sriipuurvoktaprakriyayaa.s.taada"sottara"satasa.mkhyaani, svacchandad.r"saa tu
caturvi.m"satyadhikadvi"sataruupaa.ni, asya "saastrasya
sarvasrota.hsa.mgraharuupatvaat tattadaagamokta.sa.dadhvavibhaagakalpanayaa
diik.saakramasyaavirodhaat || 2 ||

tatra sa.mbhave sati diik.saa proktai.h prakaarai.h

etai.h sarvai.h prakartavyaa...........

anyathaa tu

..........kaaryaa hyekatamaa.athavaa || 4-3 ||

ekaikatraapi ca prakaare .sa.dbhirapyadhvabhi.h

sarvaistu samudaayena........

diik.saa kaaryaa ||

kathamityaaha

..........."saktivyaktisvaruupata.h |

ekatama.m sa.m"sodhyaadhvaana.m vyaktiruupe.na vyaapakatayaa

praadhaanyenaa"sritya, tadantaritamadhvapa~ncaka.m "saktiruupe.na vyaapya.m
bhaavayedityartha.h | yathokta.m "sriisvacchande "adhvaavalokana.m pa"scaad
vyaapyavyaapakabhaavata.h" (4-95)

ityaadi ||

e.saa ca sarvaiva diik.saa

yathaavibhavasaare.na kartavyaa dai"sikottamai.h || 4-4 ||

vibhavavataa.m mahaasa.mbhaarai.h | itare.saa.m duurvaambupallavaadibhirapi |

eva.m hyanaalasyanai.hsp.rhyaabhyaa.m dai"sikaanaamuttamataa || 4 ||

tatraadau "si.syadehapaa"sasuutraavalambanamadhvasa.mdhaanamadhvopasthaapanam
adhvapuujaahomaavadhvaanta.hpaa"satrayabhaavanaamaadhaara"saktinyaasaadi ca
k.rtvaa

vaagii"siipuujana.m kaarya.m.........

aahvaanapuurva.m homaantamityarthaat ||

tata.h k.rtaprok.sa.nataa.danacaitanyagraha.na.m "si.syam

.........tadgarbhe yojayet pa"sum |

karmapaa"sava"sasa.mbhaavyavicitracaturda"savidhabhogaayatanotpattyartham ||

asya ca

garbhaadhaana.m tu jananamadhikaaro layastathaa || 4-5 ||

bhoga.h karmaarjana.m caiva ni.sk.rtistadanantaram |

muulamantre.na kartavya.m..........

naanaa"sariiraa.naamanta.hpraroho garbhaadhaanam, bahirni.hs.rtirjananam,

bhogayogyaanaa.m prav.rddhaanaa.m sa.mpattiradhikaara.h, tadanantara.m
mantramaahaatmyaparipakvabhogasaadhanatvasya karma.no.arjana.m
bhogadaanaunmukhyaruupam, tadanantara.m sukhadu.hkhamohapraaptyaatmaa bhoga.h,
tato niv.rtte.api bhoge ka.mcitkaala.m bhogasa.mskaaro laya.h, tato.api
samastajaatyaayurbhogani.h"se.sasa.mpattyaatmaa ni.sk.rti.h, ityetatsarva.m
muulamantrahomaistryaadisa.mkhyai.h kaaryam, ni.sk.rtistu "satahomaa, tadante ca
dvijatvaapattirudraa.m"saapattii cintayet ||

samaapte.su bhoge.su bhokt.rtvaabhaavaruupa.m vi"sle.saakhya.m sa.mskaara.m

k.rtvaa

.............paa"sacchedastathaa sm.rta.h || 4-6 ||

astramantre.na..........

tato vi"sle.saanantarabhaavitayaa sm.rta.m paa"sasuutrasya chedamastramantre.na

k.rtvaa tenaiva paa"sasya

......daahastu.......

kaarya.h ||

tato.api
 ........bhasmiikara.natatsthite |

bhasmiikara.na.m ni.hsa.mskaaraa.naa.m paa"saanaa.m "samanamastre.naiva |

tatsthita.m tu niv.rttaa"se.sa"sariirasya "si.syacaitanyasya muulenaikya.m
vibhaavya, svah.rtprave"sena dvaada"saantapraapa.napuurva.m
"si.syah.rtsthatvaapaadanaruupa.m sthaana.m sthitam, tasya sthitamiti
vyutpattyaa tatsthitam ||
anantara.m brahmaaderaahvaana-puujaa-homa-purya.s.takaa.m"saarpa.na-
"sraava.na visarjanaadi k.rtvaa, kalaaditattvaantaraanusandhipuurva.m
sarvaadhvasa.m"suddhi.m k.rtvaa

"sikhaaccheda.m tato homa.m...........

kuryaat, vi"svaadhvaa"srayapraa.na"saktiruupa"sikhaavyaaptyaa "sikhaa.m chittvaa

juhuyaadityartha.h ||

atha vidhyanyathaasa.mpattiva"sasa.mbhaavyapraaya"scittahomaanantaram

"j~naatvaa caarapramaa.na.m tu praa.nasa~ncaarameva ca" (4-231)

ityaadi"sriisvacchandoktaprameyapa~ncada"sakasatattvaj~no j~naanayoga"saalii
aacaaryavarya.h pra"saantapaa"sa.m "si.syam

............muulenaiva tu yojayet || 4-7 ||

"vyaapaara.m maanasa.m tyaktvaa bodhamaatre.na yojayet |

tadaa "sivatvamabhyeti pa"surmukto bhavaar.navaat ||" (4-437)

iti "sriisvacchandoktad.r"saa paratattvasamaave"sanayaa parama"sivaikaruupa.m

kuryaat || 7 ||

tadaaha

sa.myojya parame tattve sa.msthaana.m tatra kaarayet |

tathaasau tanmaya eva syaat ||

atha yojanikaanaa.m vibhaagamaaha

adhikaaraarthamaacaarye paraaparapade sthite || 4-8 ||

"sivatve saadhakaanaa.m tu vidyaaddiik.saa.m sadaa"sive |

putrake parame tattve samayinyai"svare tathaa || 4-9 ||

paraaparapade "sivatve iti

"atraaruu.dhastu kurute "siva.h paramakaara.nam" (10-1258)

iti svacchandoktaniityaa
parama"sivayojanaanantaramaacaaryaa.naamapara"sivayojanaa kaaryaa,
saadhakaanaa.m tu "sivayojanaanantara.m sadaa"sivayojanaa kaaryaa,
putrakaa.naa.m paratattva eva, samayinaamii"svaratattva iti vibhaagaa.h || 9 ||

upasa.mharati

evamudde"sato diik.saa kathitaa vistaro.anyata.h || 4-10 ||

udde"sata ityanyata ityanena caativitato.apyaya.m

diik.saavidhirihaatisa.mk.sepe.naasuutritattvaat "sriisvacchandaadi"saastrebhyo
vitatya samyagavagamya prayoktavya iti "sik.sayati, iti "sivam ||

jayatya"se.sapaa"saughaplo.sak.rd bhakti"saalinaam |

paradhaamasamaave"saprada.m netra.m mahe"situ.h || ||

iti "sriinetratantre

"sriimahaamaahe"svaraacaaryavarya"sriik.semaraajaviracitanetrodyote
diik.saadhikaara"scaturtha.h || 4 ||

pa~ncamo.adhikaara.h

" netrodyota.h "

abhi.si~ncati bhuktimuktaye mahato yat svavapu.hparisrutai.h |

paramaam.rtanirjharairida.m "sivayornetramupaasmahe param ||

atha "saastraantaraabhihitaitacchaastrasuucitasabiijadiik.saadiik.sitaan
"sruta"siilasamaacaaraanaacaaryaan saadhakaa.m"scaabhi.secayitu.m
"sriibhagavaanuvaaca abhi.seka.m pravak.syaami yathaa yasyeha diiyate | yatheti
yayetikartavyatayaa, yasyeti aacaaryasya saadhakasya vaa diiyate, tathaa
tasyaabhi.seka.m pravak.syaamiiti pratij~naa ||

tatra

a.s.tabhi.h kala"sairdeya aacaaryasya vidhaanata.h || 5-1 ||

vidhaanamii"saanadi"si svastikaadima.n.dalagata"sriipar.naadyaasanopavi.s.tasya
vihitanyaasasya am.rte"satayaarcitasya
kaa~ncikaudanam.rdgomayaduurvaasiddhaarthakaadipuur.nadiipakala"sanirbhartsana-
ta.h "samitavighnasya paramantrasphaaraave"sani.h.syandiparaam.rtadhaaraa-
saaracintanena saha "sirasi kala"saambha.hk.sepaatmakam || 1 ||

ye ca te kala"saa.h te ca vidye"svaraa.h proktaa.h samudraa"sca sagarbhagaa.h

|
samudraa.s.takaambhobh.rta.h "sriimadam.rte"sabhairavasphaaraavi.s.taanantaadi-
vidye"svaraadhi.s.thitaa bhaavyaa ityartha.h | sagarbhagaa iti
ratnau.sadhyak.sataadiyuktaa.h | etaccopalak.sa.nam | tenaa"sritamantrai.h
pratyeka.m saa.s.ta"satamuulamantraabhimantritai.h,
ityaagamikamabhi.sekavi.sayamabhi.siktasya
j~naanayogasphaaropaayaprakaa"sano.s.nii.sa-sa.mhitaa-cchatrapaadukaa-kara.nii-
kartaryaadipradaanaadyaagamokta.m sarvamanusartavyam ||

kala"savi.saya.m pak.saantaramaaha

pa~ncabhirbhuutasa.mkhyairvaa tribhirvaa tattvaruupakai.h || 5-2 ||

aatmavidyaa"sivaakhyaistu ekenaapi "sivaatmanaa |

bhuutaanaa.m p.rthivyaadivyomaantaanaa.m samyak khyaana.m

niv.rttyaadikalaavyaaptyanusandhinaa prakaa"so ye.saam, tattvairaatmaadibhii
ruupaka.m ruupa.naa niruupa.na.m ye.saam, aatmavidyaa"sivai.h aa samantaat
khyaana.m tanmayatayaa prathaa ye.saam || 2 ||

e.sa caabhi.seka.h

adhikaaraarthamaacaarye saadhake siddhikaamata.h || 5-3 ||

aacaaryavi.saya.h paraanugrahaikaprayojana.h kaarya.h, mantraaraadhanena

svaatmavi.sayaa siddhirasya syaadityaa"sayena saadhakavi.saya.h kaarya.h |
atraapi "sriisvacchandaadyuktaa sarvaa prakriyaanusara.niiyaa || 3 ||

athaaya.m saadhaka.h

abhi.sikto hyanuj~naata.h prakuryaanmantrasaadhanam |

na tu udaasiita ||

tenaayam

tadvratastatsamaacaarastadbhaktastatparaaya.na.h || 5-4 ||

pavitraahaaranirato laghvaa"sii sa.myatendriya.h |

ekaante pu.nyak.setre tu tiirthaayatanagocare || 5-5 ||

sarvasa.myogojjhitamanaa.h saadhako japamaarabhet |

tatraiva vrata.m vaakcittasa.myama.h, puujaahomaatmakastu samaacaaro yasya |

spa.s.tamanyat || 5 ||

tatra

lak.sameka.m japenmantrii puurvasevaasamanvita.h || 5-6 ||

tena saamaanyakarmaa.ni siddhyante saadhakasya tu |

puurvasevaayaa.m ca miinodayaat prabh.rtyadhikavi"sraantyaa japa.h kaarya iti

"sriisvacchande.asti, tathaa japaad da"samaa.m"senottamaadidravyairhoma iti |
saamaanyakarmaa.ni va"syaakar.sa.naadiini || 6 ||

ki.m ca

bhaumii.m siddhimavaapnoti da"salak.sajapena tu || 5-7 ||

aantarik.sii.m ca labhate.........

paataalaakaa"sagatimaapnotiityartha.h |

..............lak.sapa~ncaa"sataa dhruvam |

divyaa.m siddhimavaapnoti saadhako naatra sa.m"saya.h|| 5-8 ||

divyaa.m bhuvane"svarapraaptiruupaam |

tathaa ko.tik.rte japya e"svarii.m siddhimaapnuyaat |

vyaapakastu "sivo bhuutvaa nigrahaanugrahak.sama.h || 5-9 ||

yatheccha.m kurute sarva.m dhaarayet sa.mhared bh.r"sam |

sarvaga.h sarvakartaa ca sarvaj~no bhavati dhruvam || 5-10 ||

vyaapaka ityaadinaa e"svarii siddhi.h sphu.tiik.rtaa | sarvaga.h sarvaatmaa |

etacca sarva.m saadhaka etaddehastha eva labhate, iti "sivam ||

kamalajak.r.s.narudratanubhirvitanoti p.rthak
"sivasu"sive"samuurtibhirathaapyap.rtha"n nikhilam |

yadiha paraam.rtai.h samabhi.si~ncati bhaktajana.m

jayati samastasiddhik.rdida.m nayana.m "sivayo.h || ||

iti "sriinetratantre "sriimahaamaahe"svaraacaaryavarya"sriik.semaraajaviracita-

netrodyote.abhi.sekavidhirnaama pa~ncamo.adhikaara.h || 5 ||

.sa.s.tho.adhikaara.h

" netrodyota.h "

vyaadhyaadidaurgatyajaraadido.sahutaa"sa"saanti.m paramaam.rtairyat |

arcaahutidhyaanajapaadi si~ncat karoti tannaumi harordhvanetram ||

puurvapa.talaadhigataarthaanuvaadena anyadevataarayitu.m "sriidevyuvaaca

"sruto mayaa mahaadeva m.rtyujit siddhimok.sada.h |

adhunaa "srotumicchaami siddhitrayasamanvitam || 6-1 ||

 am.rte"sa.m mahaatmaana.m sarvapraa.ni.su jiivitam |

yathaa siddhiprada.m loke maanavaanaa.m hita"nkaram || 6-2 ||

puurvoktadu.s.ta"samanamapam.rtyuvinaa"sanam |

aapyaayana.m "sariirasya "saantipu.s.tiprada.m "subham || 6-3 ||

atha prathamadvitiiyaadhikaaroktavaacyavaacakaatmamantraruupo m.rtyujit,

t.rtiiyacaturthaadhikaaroktanityanaimittikakarma.naa mok.sada.h,
pa~ncamaadhikaaroktakaamyakarmata.h saamaanyena siddhiprada"sca mayaa "sruta.h |
idaanii.m tu tameva bhaumadivyaantarik.sasiddhipradamam.rte"sa.m vi"svajiivana.m
mahaantamaatmaana.m yaa yaa siddhiryathaa siddhistatprada.m loke sarvatra
bhuutasargo dvitiiyaadhikaaroktad.r"saa vi"se.sato vyaadhyaadibaadhitaanaa.m
manu.syaa.naa.m hita"nkara.m "srotumicchaami | hita"nkaratva.m
puurvoktetyaadinaa sphu.tiik.rtam | "saantirgrahaadido.saniv.rtti.h | aapyaaya.h
"su.skasya sarasiibhaava.h | pu.s.ti.h puur.naa"ngataa | "subha.m
daurgatyaadiharam || 3 ||

eva.m p.r.s.ta.h "sriibhagavaanuvaaca

"sruuyataa.m sa.mpravak.syaami rahasya.m paramaadbhutam |

yathaa taranti manujaa du.hkhodadhipariplutaa.h || 6-4 ||

apam.rtyu"sataakraantaa janaa daaridryasa.myutaa.h |

aadhivyaadhibhayodvignaa.h paapaughairvinipii.ditaa.h|| 6-5 ||

mucyante ca yathaa sarve puurvoktairdaaru.nai.h priye|

trividha.m tadupaaya.m tu sthuula.m suuk.sma.m para.m ca tat || 6-6 ||

manujaa iti k.rpaaspadasaati"sayatvena coditaa yathaa taranti na

du.hkhaadibhaajo bhavanti, daaru.nairbhuutaadibhi"sca yathaa mucyante tyajyante,
tathaa proktaviiryasaaram.rtyujitparamaartharahasya.m tatropaayaruupa.m vastu
yattat sa.mpravak.syaami || 6 ||

tatra

sthuula.m tu yajana.m homo japo dhyaana.m samudrakam |

yantraa.ni mohanaadiini mantraraa.t kurute bh.r"sam || 6-7 ||

mantraraa.t yajanaadi kurute svaviirye.naapi ti.s.thati | mudraa atra

puurvoktaa.h || 7 ||

suuk.sma.m cakraadiyogena kalaanaa.dyudayena ca |

saptamaadhikaarabhaavi.sa.tcakra.so.da"saadhaaraadau yo yogastena, tathaa

kalaanaa.dyudayeneti kalaa kaalaavayavamuhuurtaadyupalak.sa.naparaa tatpradhaano
yo naa.dyudayastena "sriisvacchandaadyuktabaahyaantararaudretaraadikaalaikii-
kaare.naprayukto mantraraa.t svaviiryasphaara.nena suuk.smamupaaya.m
vyaadhyaadinaa"sana.m karotiityartha.h ||

para.m sarvaatmaka.m caiva mok.sada.m m.rtyujid bhavet || 6-8 ||

mahaasaamaanyamantraviiryaruupatvaad m.rtyujinnaathasyettha.m nirde"sa.h |

sarvaatmaka.m paramaadvayam | etaccaa.s.tamaadhikaare nir.ne.syate || 8 ||

tatra sthuulopaaya.m vaktumupakramate

yadaa m.rtyuva"saaghrata.h kaalena kalita.h priye |

d.r.s.tastatpratighaataarthamam.rte"sa.m yajettadaa || 6-9 ||

sarva"svetopacaare.na puurvoktavidhinaa tata.h |

m.rtyurapam.rtyu.h | kaalo mahaam.rtyu.h | vidhaana.m t.rtiiyaadhikaarokta.m

yaagaadi || 9||

eva.m ca

yasya naama samuddi"sya puujayenm.rtyujidvibhum || 6-10 ||

m.rtyoruttarate "siighra.m satya.m me naan.rta.m vaca.h |

asaavityarthaat | satyamityuktyaa naatra maayaapramaat.rtayaa sandegdhavyam

ni"scayasyaiva siddhinimittatvaat || 10 ||

sita"sarkarayaa yuktairgh.rtak.siiraplutaistilai.h || 6-11 ||

pu.nyadaarvindhane vahnau ku.n.de v.rtte trimekhale |

mahaarak.saavidhaanena juhuyaadyasya naamata.h || 6-12 ||

mahaa"saantirbhavet k.sipra.m gatasyaapi yamak.sayam |

pu.nya.m palaa"saadidaaru indhana.m diipana.m yasya |

mahaarak.saavidhaanamastrapraakaaraadicintanam, yaagaharmye ca
du.s.taprave"sarak.sa.nam | naamata iti mantraantoccaaritena | yamak.saya.m
yamageham || 12 ||

athavaa "sarkaraayuktapayasaa kevalena tu || 6-13 ||

homaanm.rtyu.m jayecchiighra.m m.rtyujinnaatra sa.m"saya.h |

spa.s.tam || 13 ||

sugandhigh.rtahomena k.siirav.rk.samaye.anale || 6-14 ||

 tarpito naa"sayenm.rtyu.m m.rtyujinnaatra sa.m"saya.h|

yasya naamnaa tasyetyarthaat || 14 ||

k.siirav.rk.sasamiddhomaajjvara.m naa"sayate k.sa.naat || 6-15 ||

praade"samaatraa.h satvaca.h kani.s.thaa"ngulimaanaa.h sarasaa.h "saakhaa.h

samidha.h || 15 ||

tilata.n.dulamaak.siikamaajyak.siirasamanvitam |

e.sa pa~ncaam.rto homa.h sarvadu.s.tanivarha.na.h || 6-16 ||

mantraraajaprasaadaat || 16 ||

guggulorgulikaabhi"sca tryaktaabhi"sca.namaatrayaa |

homaat pu.s.tirbhavatyaa"su k.sii.nadehasya suvrate || 6-17 ||

ca.nakapramaa.naabhirgugguludhuupagulikaabhiraajyak.siirak.saudraatmatrimadhvakt
aabhirhomaat pu.s.tirbhavati | "va.sa.daapyaayane "sasta.h" (6-96) iti
svacchandoktaniityaa sarvatraatra va.sa.tjaati.h prayojyaa || 17 ||

yadaa vyaadhi"sataakiir.no hyabalo d.r"syate nara.h |

tadaasya sampu.tiik.rtya naama japtvaa vimucyate || 6-18 ||

muulamantre.netyarthaat || 18 ||

ki.m ca

ya.m ya.m mantra.m japed vidvaanam.rte"sena sa.mpu.tam |

tasya siddhyati sa k.sipra.m bhaagyahiino.api yo bhavet || 6-19 ||

japo.atra svakalpoktavidhinaa || 19 ||

etatpraasa"ngikamuktvaa prak.rtamaaha

k.sii.nagaatrasya deve"si bhe.saja.m mantrasa.mpu.tam|

diiyate tatk.sa.naaddevi sa pu.s.ti.m labhate balii || 6-20 ||

bhe.sajamau.sadham, mantrasa.mpu.tamiti mantrasa.mpu.tiikaare.na

prayuktamityartha.h || 20 ||
 h.rtpadmamadhyaga.m jiiva.m candrama.n.dalamadhyagam |

saadyar.narodhita.m k.rtvaa m.rtyoruttarate bh.r"sam || 6-21 ||

saadyar.nai.h savisargasakaarahomabiijapra.navairjiivanika.taat kramaatkrama.m

bahirni.hs.rtai.h rodhitam | a.s.taasu dik.su dhyaatairaakraanta.m
candrabimbasa.mnivi.s.tamaatmana parasya vaa jiiva.m ya.h karoti dhyaayati, sa
m.rtyumuttarati | k.rtveti antarbhaavita.nijartho.api || 21 ||

saadyar.narodhita.m k.rtvaa dhyaayeddehe tu yogavit |

sarvavyaadhivinirmukta.h sa bhavennaatra sa.m"saya.h || 6-22 ||

jiivaddehasyaaya.m rodhanaprayoga.h || 22 ||

k.siirodapadmamadhyasthamam.rtormibhiraakulam |

uurdhvaadha.h"sa"siruddha.m tu saadyar.nai.h sa.mpu.tiik.rtam || 6-23 ||

dhyaayate suprah.r.s.taatmaa aatmano.api parasya vaa |

sa baahyaabhyantara.m "subhra.m sudhaapuuritavigraham|| 6-24 ||

anudvignamanaayaasa.m sarvarogai.h pramucyate |

k.siiraabdhimadhyasthasitasaroruhakar.nikaagatenduupavi.s.tam,
uurdhvasthendvam.rtai.h sicyamaanamaindavaprabhaabharocchalatk.siiroda-
tara"ngairantarbahi"scaapuuritam, su"subhra.m ca proktayuktyaa
dhyaatamantraraajasa.mpu.tiik.rta.m yasya "sariira.m bh.r"sa.m dhyaayate sa
niirogo bhavati ||

rocanaaku"nkumenaiva k.siire.na ca samanvita.h || 6-25 ||

sitapadme.a.s.tapatre tu madhye saadyar.narodhita.h |

sarvavyaadhisamaakraanta"scandrama.n.dalave.s.tita.h || 6-26 ||

catu.sko.napuraakraanto vajrabh.rdvajralaa~nchita.h |

mucyate naatra sa.mdeha.h sarvavyaadhinipii.danaat || 6-27 ||

gorocanaaku"nkumak.siirairbhuurjaadau sitakamalamaalikhya
pratipatramuktayuktyollikhitamantre.na rodhito.arthaat kar.nikaayaa.m
naamadvaarollikhita.h saadhyo bahi.h .so.da"sakalendubimbave.s.tita.h
savajrakacatura"srapurastho vyaadhyaakraanto.api sarvavyaadhipii.danaanmucyate |
vajrabh.rdvajretyukte samadhi.s.thitaani vajraa.ni dhyaayediti "sik.sayati || 27
||

.so.da"saare mahaacakre .so.da"sasvarabhuu.site |

 aadyantamantrayogena madhye naama samaalikhet || 6-28 ||

jiivaanta.h saantamadhyastha.m var.naantenaabhirak.sitam |

pratyar.namam.rte"sena sa.mpu.titvaa tu sarvata.h || 6-29 ||

madhye dale.su sarve.su "sa"sima.n.dalamadhyagam |

baahye tu dvigu.na.m padma.m kaadisaantakrame.na tu || 6-30 ||

puurvavattu likhenmantrii prati saadyar.narodhitam |

var.na.m tadanta.h saadhyasya naama baahye.arkama.n.dalam || 6-31 ||

purandarapure.naadha.h samantaat parivaarayet |

sitacandanasa.myukta.m rocanaak.siirayogata.h || 6-32 ||

likhitvaa mantraraaja.m tu karpuurak.sodadhuusaram |

mahaarak.saavidhaana.m tu pu.s.tasaubhaagyadaayakam || 6-33 ||

etaccakra.m mahaadevi sitapu.spai.h prapuujayet |

sarva"svetopacaare.na madhumadhye nidhaapayet || 6-34 ||

anenaiva vidhaanena saptaahaanm.rtyujid bhavet |

.so.da"sadalakamalakar.nikaayaa.m mantrasa.mpu.tita.m saadhyanaama jiivasya

sakaarasyaanta.h k.rtvaa, saantasya hakaarasyaantarvidhaaya var.naantena
k.sakaare.naantarbahi.h sa.msthitena rak.sita.m kuryaat | pratimantra.m ca
am.rte"sasa.mpu.tita.m naama .thakaarave.s.tita.m
krame.naakaaraadisvaramadhyaga.m k.rtvaa madhyasthamantrasaa.mmukhyena likhet |
.so.da"sapatrasya padmasya bahirdvaatri.m"saddalamullikhet, tatra ca
kaadisaantaan dvaatri.m"sadvar.naan nyaset | te.su ca prativar.na.m puurvavat
saadyar.narodhitamityuktayuktyaa mantrasa.mpu.titam, taditi puurvanyasta.m
saadhyanaamaantarmadhye likhitvaa sarvasyaasya bahirarkama.n.dalamiti
.thakaaram, tadbahi.h purandarapuramiti vajralaa~nchita.m
catura"srasa.mnive"sa.m kuryaat | prati saadyar.narodhitamityatra
"vyavahitaa"sca" iti vyavahitena pratinaa var.na"sabdasya sa.mbandha.h |
etatsarva.m cakra.m sitacandanagorocanaak.siirairlikhitvaa,
sitakusumakarpuuraadibhirabhyarcya maak.sikamadhyastha.m pu.s.tisaubhaagyak.rt,
saptaaha.m madhumadhye nihita.m ca m.rtyujit || 34 ||

ki.m cedam

raajarak.saavidhaana.m tu bhuubh.rtaa.m tu prakaa"sayet || 6-35 ||

sa.mgraamakaale varada.m ripudarpaapaha.m bhavet |

"sivaadinavatattvaani pratyeka.m "sa"sima.n.dalam || 6-36 ||

madhyaat puurvaadi e"syantamam.rte"sena mantri.naa |

yadaa vyaadhi"sataakiir.namapam.rtyu"satena vaa || 6-37 ||

 tadaa "svetopacaare.na puujya.m k.siiragh.rtena vaa |

tilai.h k.siirasamidbhirvaa homaacchaanti.m sama"snute || 6-38 ||

aataanavitaanavinyastarekhaacatu.skakalitako.s.thanavake pratyeka.m
candrama.n.dalalaa~nchite madhyako.s.thakaat prabh.rti praagaadikrame.na
e"syanta.m "siva-sadaa"siva-ri"svara-vidyaa-maayaakaala-niyati-prak.rti-
puru.satattvaani naamata ullikhya, sitopacaare.naanena mantre.na mantri.naa
yadaa puujaa k.siiragh.rtaabhyaa.m k.siiraaktaistilai.h k.siiraaktasamidbhirvaa
homo yathaa"sakti kriyate, tadaa vyaadhyaadyapam.rtyu"sataakiir.namapi
saadhya"sariira.m svasthataameti || 38 ||

eva.m sa.mpuujya kumbhe tu sarvau.sadhisamanvite |

sitapadmamukhodgaare ratnagarbhaambupuurite || 6-39 ||

sarvama"ngalagho.se.na "sirasi hyabhi.secayet |

sa mucyate na sa.mdeha.h sarvavyaadhiprapii.dita.h || 6-40 ||

evamiti "sivaadinavatattvaanyuktayuktyaa kumbhe dhyaatvaa sa.mpuujya, tena

yo.abhi.sicyate "sirasi sa sarvavyaadhibhi.h pii.dito.api mucyate |
sitapadmairmukhe udgaara aamodo yasyeti samaasa.h ||

dhyaatvaa paraam.rta.m nitya.m nityoditamanaamayam |

prakriyaantasthamam.rtamavataarya paraacchivaat || 6-41 ||

caturnavaam.rtaadhaara.m navadhaa navapuuritam |

"sataardhak.sobhita.m nitya.m .sa.tpa~ncaikasamanvitam || 6-42 ||

anantaadhaaragambhiirama.s.taatri.m"sadvibhuu.sitam |

pa~ncabhirvaa prasiddhyartha.m puur.na.m tena nirantaram || 6-43 ||

eva.m dhyaanaparo yastu sabaahyaabhyantaraam.rtam |

vik.sobhya kala"sa.m muurdhni dai"siko mantratatpara.h || 6-44 ||

anugrahapadaavastho hyabhi.si~ncet prayatnata.h |

sa mucyate na sandeha.h sa.msaaraad duratikramaat || 6-45 ||

prakriyaantastha.m samanaantaadhvaparyantagamunmanaaparatattvaam.rtam,
nityamuditamanaav.rtacijjyotiiruupam.h nityamavinaa"si, na vidyate aamayo maayaa
yatastaad.rk, dhyaatvaa samaave"sayuktyaa vim.r"sya, tata eva parama"sivaat,
am.rtamiti "saaktaanandam, avataarya "si.sya"siro.avatiir.na.m vicintya,
tanmantrapuujita.m paraam.rtapuur.na.m kala"samullaasya,
evamityubhayaam.rtadhyaanaasakto
mantraraajaparaamar"saparo.anujigh.rk.suraacaaryo yasya muurdhni
sabaahyaabhyantarametadam.rta.m vikiret, sa mok.samaapnotyeva |
kiid.rgam.rtamityaaha caturye nava .sa.ttri.m"sadarthaat tattvaani taanyeva
 "ekaikatra ca tattve.api .sa.ttri.m"sattattvaruupataa |"

iti ca sthityaa.am.rtaani te.saamaadhaaramaa"srayam, tathaa navadhaa yaani

navanavaatmavyomavyaapyaadiprakriyayaa ekaa"siiti.h padaani tai.h puurita.m
sa.mpuur.na vyaaptam, tathaa "sataardhena pa~ncaa"sataa aadik.saantairvar.nai.h
k.sobhita.m vyaapti.m bhaavitam, tathaa .sa.dbhira"ngai.h
pa~ncabhirvaktrairekena ca muulena samyaganvita.m
"sriisvacchandaadyuktasaadhyamantrasa.mhitaapuur.nam, tathaa anantai.h
kaalaagnyaadyanaa"sritaantairaadhaarairbhuvanairantardhyaatairgambhiiramaparicch
edyam, tathaa a.s.taatri.m"sataa vaktrapa~ncakakalaabhirvibhuu.sitam,
tenetyanena .sa.dvidhenaadhvanaa nirantara.m puur.nam, ata eva prasiddhi.h
prak.r.s.taa bhuktimuktilak.sa.naa siddhirartha.h prayojana.m yasya || 45 ||

ata"sca yo.anenaabhi.sicyate

aayurbala.m jaya.h kaantirdh.rtirmedhaa vapu.h "sriya.h |

sarva.m pravartate tasya.............

prakar.se.na vartate pu.syatiityartha.h ||

tathaa

................bhuubh.rtaa.m raajyamuttamam || 6-46 ||

pravartate || 46 ||

ki.m ca

du.hkhaardito vidu.hkhastu vyaadhimaan gatarugbhavet |

vandhyaa tu labhate putra.m kanyaa tu patimaavahet || 6-47 ||

etatkala"saabhi.sekaat sarvo.abhii.s.taphalamaapnotiityartha.h || 47 ||

yadaaha

yaan yaan samiihate kaamaastaan sarvaan dhruvamaapnuyaat |

tadittham

abhi.sekasya maahaatmya.m vidhaanavihitasya tu || 6-48 ||

kathita.m te mayaa devi prajaanaa.m hitakaamyayaa |

anya"saastropacaare.na...........

"saastraantaravyavahaare.na || 48 ||
taditthamabhi.sekaat saadhya.h

...........sarva"saantyaraho bhavet || 6-49 ||

arha"sabdasthaane araha iti "sabda e"sa.h ||

etadupasa.mharan anyadavataarayati

eva.m sthuula.m vidhaana.m tu suuk.sma.m caivaadhunaa "s.r.nu || 50 ||

anenaadhikaare.na sthuuladhyaanamuktam, bhaavinaa tu saptamena suuk.smamucyate,

iti "sivam || 50 ||

samastadu.hkhadalana.m sarvasa.mpatpravartanam |

paranirvaa.najanana.m nayana.m "saa"nkara.m numa.h || ||

iti "sriinetratantre "sriimahaamaahe"svaraacaaryavarya"sriik.semaraajaviracita-

netrodyote saadhanavidhi.h .sa.s.tho.adhikaara.h || 6 ||

saptamo.adhikaara.h

" netrodyota.h "

cakraadhaaraviyallak.syagranthinaa.dyaadisa.mkulam |

svaam.rtairdehamaasi~ncat smaraamyuurdhvek.sa.na.m vibho.h ||

atha suuk.smadhyaana.m nir.netu.m bhagavaanuvaaca

ata.h para.m pravak.syaami dhyaana.m suuk.smamanuttamam |

na vidyate uttamamanyat suuk.smadhyaana.m yata.h, para.m tvato.apyuttama.m

bhavi.syati ||

tadupakramate

.rtucakra.m svaraadhaara.m trilak.sya.m vyomapa~ncakam || 7-1 ||

granthidvaada"sasa.myukta.m "saktitrayasamanvitam |

dhaamatrayapathaakraanta.m naa.ditrayasamanvitam || 7-2 ||

j~naatvaa "sariira.m su"sro.ni da"sanaa.dipathaav.rtam |

dvaasaptatyaa sahasraistu saardhako.titraye.na ca || 7-3 ||

naa.div.rndai.h samaakraanta.m malina.m vyaadhibhirv.rtam |

suuk.smadhyaanaam.rtenaiva pare.naivoditena tu || 7-4 ||

 aapyaaya.m kurute yogii aatmano vaa parasya ca |

divyadeha.h sa bhavati sarvavyaadhivivarjita.h || 7-5 ||

.rtava.h .sa.t janma-naabhi-h.rt-taalu-vindu-naadasthaanaani

naa.dimaayaayogabhedanadiipti"saa.ntaakhyaani naa.dimaayaadiprasaraa"srayatvaat
cakraa.ni yatra, svaraa.h .so.da"sa a"ngu.s.thagulpha-jaanu-me.dhra-paayu-kanda-
naa.di-ja.thara-h.rta-kuurmanaa.dii-ka.n.tha-taalu-bhruumadhya-lalaa.ta-
brahmarandhradvaada"saantaakhyaa jiivasyaadhaarakatvaadaadhaaraa yatra, yadi vaa
sarvasahatvaadasya nayasya kulaprakriyayaa

"me.dhrasyaadha.h kulo j~neyo madhye tu vi.sasa.mj~nita.h |

muule tu "saakta.h kathito bodhanaadapravartaka.h ||

agnisa.mj~nastata"scordhvama"ngulaanaa.m catu.s.taye |

naabhyadha.h pavanaadhaare naabhaaveva gha.taabhidha.h ||

naabhih.rnmadhyamaarge tu sarvakaamaabhidho mata.h |

sa~njiivanyabhidhaanaakhyo h.rtpadmodaramadhyaga.h ||

vak.sa.hsthale sthita.h kuurmo gale lolaabhidha.h sm.rta.h |

lambhakasya sthita"scordhve sudhaadhaara.h sudhaatmaka.h ||

tasyaiva muulamaa"sritya saumya.h somakalaav.rta.h |

bhruumadhye gaganaabhoge vidyaakamalasa.mj~nita.h ||

raudrastaalutalaadhaaro rudra"saktyaa tvadhi.s.thita.h |

cintaama.nyabhidhaanaakhya"scatu.spathanivaasi yat ||

brahmarandhrasya madhye tu turyaadhaarastu mastake |

naa.dyaadhaara.h para.h suuk.smo ghanavyaaptiprabodhaka.h ||

ityuktaa.h .so.da"saadhaaraa.h........................... ||"

iti | trii.nyantarbahirubhayaruupaa.ni lak.syaa.ni lak.sa.niiyaani yatra |

niraavara.naruupatvaat

"khamananta.m tu janmaakhya.m |" (7-27)

iti vak.syamaa.naanaa.m janma-naabhi-h.rd-bindu-naadaruupaa.naa.m vyomnaa.m

pa~ncaka.m vidyate yatra,

"janmamuule tu maayaakhyo |" (7-22)

ityabhidhaasyamaanaa"scaitanyaav.rtihetutvaad granthayo maayaa-paa"sava-brahma-

vi.s.nu-rudra-ri"svarasadaa"siva-indhikaa-diipikaa-baindava-naada-"saktyaakhyaa
ye paa"saastai.h sa.myuktam | icchaadinaa "saktitraye.na
samyaganvitame.sa.niiyaadivi.saye pravartamaanam | soma-suurya-
vahniruupadhaamatrayapathai.h savyaapasavyapavanairmadhyamapavanena
caadhi.s.thitam | i.daapi"ngalaasu.sumnaakhyena pavanaa"sraye.na naa.ditraye.na
yuktam | gaandhaarii-hastijihvaa-puu.saa-ya"saa-alambusaa-
kuhuu"sa"nkhiniibhi"sca yuktatvaad da"sa naa.daya.h panthaano ye.saa.m
praa.naapaanasamaanodaanavyaananaagakuurmak.rkaradevadattadhana~njayaa-
khyaastai.h aa samantaad v.rtamotaprotam |
digda"sakaavasthitanaa.dida"sakaprapa~ncabhuutaabhirdvaasaptatyaa
sahasrairmadhyavyaaptyaa saardhako.titraye.na ca mahaavyaaptyaa naa.div.rndai.h
samaakraantam | aa.navamaayiiyakaarmamalayogaanmalinam | yoginaamapi

"yeneda.m taddhi bhogata.h |"

iti sthityaava"sya.mbhaavikro.diik.rta.m "sariira.m j~naatvaa yogii yasya

aatmana.h parasya vaa, pare.naiveti pararuupataamanujjhataapi
samanantarabhaavinaa suuk.smadhyaanaam.rtenoditena sphu.tiibhuutenaapyaaya.m
karoti, sa gatavyaadhirdivyadeha iti
suuk.smadhyaanaam.rtonmi.sacchaaktamuurtirbhavati || 5 ||

"suuk.smadhyaanaam.rtenaiva pare.naivoditena |" iti yadukta.m tatsopakrama.m

sphu.tayati

yatsvaruupa.m svasa.mvedya.m svastha.m svavyaaptisa.mbhavam|

svoditaa tu paraa "saktistatsthaa tadgarbhagaa "sivaa|| 7-6 ||

taa.m vahenmadhyamapraa.ne praa.naapaanaantare dhruve|

aha.m bhuutvaa tato mantra.m tatstha.m tadgarbhaga.m dhruvam || 7-7 ||

svoditena varaarohe spandana.m spandanena tu |

k.rtvaa tamabhimaana.m tu janmasthaane nidhaapayet || 7-8 ||

bhaavabhedena tatsthaanaanmuulaadhaare niyojayet |

naadasuucyaa prayogena vedhayet suuk.smayogata.h || 7-9 ||

aadhaara.so.da"sa.m bhittvaa granthidvaada"saka.m tathaa |

madhyanaa.dipathaaruu.dho vedhayet parama.m dhruvam || 7-10 ||

tatpravi"sya tato bhuutvaa tatstho.asau vyaapaka.h "siva.h |

sarvaamayaparityaagaanni.skalaak.sobha"saktita.h || 7-11 ||

punaraapuurya tenaiva maarge.na h.rdayaantaram |

tatra pravi.s.tamaatra.m tu dhyaayellabdha.m rasaayanam || 7-12 ||

vi"sraamaanubhava.m praapya tasmaat sthaanaat pravaahayet |

sarva.m tadam.rta.m vegaat sarvatraiva virecayet || 7-13 ||

anantanaa.dibhedena anantaam.rtamuttamam |

anantadhyaanayogena paripuurya pura.m svakam || 7-14 ||

ajaraamarastato bhuutvaa sabaahyaabhyantara.m priye |

eva.m m.rtyujitaa sarva.m suuk.smadhyaanena puuritam || 7-15 ||

 tato.asau siddhyati k.sipra.m satya.m devi na caanyathaa |

yaditi prathamaadhikaaranirdi.s.taparadhaamaatmaviiryam, svaruupamiti

vi"se.saanirde"saat sarvasya, svasa.mvedya.m svaprakaa"sam na tu
svasa.mvedanaanyapramaa.naprameyam,

"tasya devaatidevasya paraapek.saa na vidyate |

parasya tadapek.satvaat svatantro.ayamata.h sthita.h ||"

iti kaamikoktaniityaa.asya bhagavata.h pramaa.naagocaratvaat ata eva

svatantraatmanyavati.s.thate na tvanyatra tadviviktasyaanyasyaabhaavaat,
pratyutaanyadvi"sva.m tadvyaaptatvaattanmayameva sa.mbhavatiityaaha
svavyaaptisa.mbhavam, svavyaaptyaa sa.mbhavo vi"svaruupatayonmajjana.m yasya |
asya ca bhagavata.h paraa svaatantryaatmaa "sakti.h svaa avyabhicaari.nii caasau
uditaa prasphuradruupaa, tatraiva ca bhagavadruupe sthitaa, na
caadhaaraadheyabhaavena, api tu saamarasyenetyaaha tadgarbhagaa | ata"sca "sivaa
paramaartha"sivaabhinnaruupatvaat "sivaa | eva.m para.m ruupa.m
bhittibhuutatvena prakaa"sya suuk.smadhyaana.m vaktumupakramate taamityaadinaa |
taa.m paraa.m citi"saktim, madhyamapraa.ne
su.sumnaasthodaanaakhyapraa.nabrahma.ni, vahet nimajjitapraa.naapaanavyaapti.m
unmagnatayaa vim.r"set | katham ? aha.m bhuutvaa,
dehaadipramaat.rtaapra"samanena puur.naahantaamaavi"syetyartha.h | tata
uktavak.syamaa.naviiryavyaaptika.m muulamantra.m tatstha.m tadgarbhagamiti
paraa"saktisaamarasyamayam, ata eva spandanamiti saamaanyaspandaruupa.m k.rtvaa
katha.m ? svoditena spandanena apraa.naadyava.s.tambhena | eva.m
mantraviiryasaaramaam.r"sya tamabhimaana.m tadasaamaanyacamatkaaramaya.m sva.m
viirya.m janmaadhaare aanandacakre nidhaapayet prati.s.thaapayet | katham ?
bhaavasya dehapraa.naadimitaabhimaanamayasya bhedena pra"samanena | tato.api
muulaadhaare kande tamabhimaana.m bhaavabhedenaiva niyojayed niruu.dha.m kuryaat
| tato.api sphurattonmi.sattaaruupamantranaathapraa.nasuucyaa hetunaa k.rto ya.h
prak.r.s.ta.h kramaatkramamuurdhvaarohaatmaa yogastena | tathaa suuk.smayogata
iti unmi.satsphurattottejanaprakar.se.na | madhyanaa.diipathamaaruu.dha.h
puurvoddi.s.takula"saastraadi.s.tamaadhaara.so.da"saka.m
tathopakraantanir.ne.syamaa.na.m granthidvaada"saka.m ca bhittvaa parama.m
dhruva.m dvaada"saantadhaama vedhayedaavi"set | tacca pravi"sya,
sarvasyaamayasya mahaamaayaaparyantasya bandhasya parityaagaat, tatraiva
dhruvapade sthita.h san, vyaapako nityoditaparaa"saktisamarasa.h
parama"sivaikaruupo bhuutvaa, tenaiva dvaada"saantaadanta.hpras.rtena madhyamena
maarge.na h.rdayamadhyamaapuurya paraanandaprasara.naacchurita.m k.rtvaa, tatra
h.rdi pravi.s.tamaatra.m tat paramaanandaruupa.m rasaayanamaasaadita.m
dhyaayedvim.r"set taavadyaavattatra vi"sraantimeti,
tatastasmaaddh.rdayaaducchalita.m tadam.rta.m pravaahayet
naanaapravaahaabhimukha.m kuryaat | tatastenaivaam.rtena
anantanaa.diipravaahapras.rtena bahaladhyaanadhyaatena sabaahyaabhyantara.m
sva.m puura.m deha.m paripuurya tadanantara.m sarvamam.rta.m vegaad
drutapravaahena sarvaromarandhrai.h sarvatra gocare recayed
avyucchinnapravaaha.m prerayet | eva.m paraviiryaatmanaa bhagavataa m.rtyujitaa
proktasuuk.sma"saaktaanandadhyaanena yadaa sarvamaapuurita.m cintayati yogii
tadaasau ajaraamaro bhuutvaa k.sipra.m siddhyati
m.rtyujidbha.t.taarakataamaapnoti | naatra pramaat.rsulabha.h sa.m"saya.h
kaarya.h || 15 ||

eva.m "saaktaanandamaargaava.s.tambhaatmakakaulikaprakriyoktaadhaaraadibhedena
suuk.smadhyaanamuktvaa, sthuulayuktikrame.na tantraprakriyoktaadhaaraadibhedena
puur.naasitaam.rtakallolacintanaatmasuuk.smadhyaana.m vaktumupakramate

janmasthaane samaa"sritya spandasthaa.m madhyamaa.m kalaam || 7-16 ||

 tatstha.m k.rtvaa tadaatmaana.m kaalaagni.m tu samaa"srayet |

gatvaa g.rhiitavij~naana.m viirya.m tatraiva nik.sipet || 7-17 ||

tadviiryaapuuritaa "sakti.h kriyaakhyaa madhyamottamaa |

vij~naanenordhvato bhittvaa granthibhedena cecchayaa || 7-18 ||

muulaspanda.m samaa"sritya tyaktvaa vaahadvaya.m tata.h |

madhyamaargapravaahinyaa su.sumnaakhyaa.m samaa"srayet || 7-19 ||

taamevaa"sritya viramettatsarvendriyagocaraat |

tadaa pratyastamaayena vij~naanenordhvata.h puna.h || 7-20 ||

brahmaadikaara.naanaa.m tu tyaaga.m k.rtvaa "sanai.h "sanai.h |

.sa.s.naa.m "saktimataa.m praapya ku.n.dalaakhyaa.m nirodhikaam || 7-21

||

maayaadigranthibhedena h.rdaadivyomapa~ncakam |

puurva.m janmasthaanamaanandendriyamuktam iha tu kanda.h, tatra spandasthaamiti

spandaavi.s.taam, madhyamaa.m kalaa.m praa.na"saktimaa"sritya
mattagandhasthaanasa"nkocavikaasaabhyaa.m "sata"sa unmi.sitaa.m
suuk.smapraa.na"saktimadhyaasya, aatmaana.m manastadavasare tatstha.m
tannibhaalanaikaavi.s.ta.m k.rtvaa, kaalaagnimiti paadaa"ngu.s.thaadhaara.m
gatvaa, samaa"srayet bhaavanayaadhyaasiita | tatraiva ca g.rhiitavij~naana.m
viiryamiti kandabhuumyaasaadita.m "saaktaspandaatma viirya.m nik.siped
bhaavanaaprakar.se.na sphu.tayet | ittha.m tadviiryetyuktaviirye.naapuuritaa
labdhodayaa, praa.naspandaatmaa kriyaa"saktiruttamaati"sayenodgataa satii
madhyamaa bhavati, samastadehasya naabhirmadhya.m tatra praaptaa jaayate |
katham ? icchayaa sa"nkocakramotthordhvaaroha.naprayatnena, vij~naanena ca
bhaavanayaa, uurdhvata ityuparitanagulphajaanume.dhrakandanaabhyaakhyaanaa.m
granthiinaa.m bhedena vedhanavyaapaare.na bhittvaa, arthaat
taanyevordhvasthaanaanyaakramya "bheditaa maa.n.dalikaa bhuubhujaa,
itivadadbhi.h (vad bhidi.h) sviikaaraartha.h | atha muulaspanda.m samaa"srityeti
mattagandhasthaana.m vikaasaaku~ncanaparamparaapura.hsara.m nirodhya | etacca
"sriisvacchandoktadivyakara.nopalak.sa.naparam | ata eva vaahadvaya.m
paar"svanaa.dyau tyaktvaa parih.rtya, tata iti
proktecchaaj~naanaava.s.tambhayuktyaa, madhyamaargapravaahi.nyaa proktayaa
madhyapraa.nabrahma"saktyaa su.sumnaakhyaa.m naa.dii.m samyagaa"srayet |
taamaa"sritya tata ityabhyastaat sarvendriyagocaraadviramed
antarmukhiik.rtasarvendriyasti.s.thet | tadaa ca pratyastaa pratik.siptaa maayaa
praa.naadipradhaanataatmaakhyaatiryena taad.r"saa, prakaa"saanandaatmanaa
j~naanena h.rtka.n.thaadigatas.r.s.tyaadisa.mvitsvabhaavabrahmaadikaara.naani
kramaat tyaktvaa, vak.syamaa.namaayaadigranthibhedena saha
h.rdaadivyomapa~ncaka.m ca tyaktvaa, .sa.s.naa.m
brahmavi.s.nurudre"svarasadaa"siva"sivaakhyaanaa.m kaara.naanaamuurdhvata
uurdhve sthitaa.m ku.n.dalaakhyaa.m "sakti.m
"suunyaati"suunyaantama"se.savi"svagarbhaakaaraatmakaku.n.dalaruupatayaavasthita
a.m samanaakhyaa.m "sakti.m praapya, vij~naanenordhva.m viramed
unmanaaparatattvaatmataamaavi"sediti duure.na sa.mbandha.h | viramediti
puurvasthamihaapi yojyam ||
tatra nirbhedyagranthyaadiinaa.m svaruupa.m taavatkrame.naadi"sati

janmamuule tu maayaakhyo granthirjanmani paa"sava.h || 7-22 ||

brahmaa vi.s.nu"sca rudra"sca ii"svara"sca sadaa"siva.h |

kaara.nasthaastu pa~ncaiva.m granthaya.h samudaah.rtaa.h || 7-23 ||

indhikaakhyastu yo granthirdvimaargaa"samana.h "siva.h |

taduurdhve diipikaa naama taduurdhve caiva baindava.h|| 7-24 ||

naadaakhyastu mahaagranthi.h "saktigranthirata.h para.h |

janmamuulamaanandendriyam tacchariirotpattiheturmaayaaruupatayaa maayaakhyo

granthi.h, janmani kande paa"sava.h pa"suunaa.m sa.mkucitad.rk"saktitvaat
paa"syaanaamayamaadhaaranaanaanaa.diipraa.naadiinaa.m prathamodbhedakalpa.h |
h.rtka.n.thataalubhruumadhyalalaa.tasthaanaa.m brahmaadiinaa.m kaara.naanaa.m
pa"su.m prati s.r.s.tyaadikart.rtvena nirodhakatvaad granthiruupakatvaat
tatsthaa.h pa~nca granthaya.h nirodhikordhve

"indhikaa diipikaa caiva rocikaa mocikordhvagaa |" (10-1226)

iti "sriisvacchande naada"saktayo yaa uktaa.h, taa eveha

paracitprakaa"saavaarakaruupatvaad granthaya uktaa.h | tatrendhikaakhyo yo
granthirasau dvimaargaa"samana iti
nirodhikaasp.r.s.tavaamadak.si.navaahani.h"se.sapra"samanahetu.h, ata eva "siva
uurdhvaikamaargaarohakatvaat "sreyoruupa.h | taduurdhve ki.mciddiiptihetutvaad
diipikaakhyo granthi.h, ato.api ki.mcidadhikaprakaa"sahetutvaad baindava.h |
rociketyanyatra yoktaa "saktistadruupo granthi.h | tadupari naadaakhyo
mahaagranthiriti | mocikordhvagetyanyatra yacchaktidvayamukta.m tatrordhvagaa
naadaanteti tatraiva yoktaa saivehaantarbhaavitamocikaa naadaakhyo
mahaagranthirityukta.h | mahattva.m caasya granthyantarbhaavaadeva | ata.h
para.h "saktisthaanastho granthi.h "saktigranthi.h ||

yadeva.m nir.niita.m tat

granthidvaada"saka.m bhittvaa pravi"set parame pade || 7-25 ||

unmanaaparatattvaatmani dhaamni || 25 ||

atra brahmaadikaara.nagranthibhedanaadeva tadadhi.s.thitah.rdaadisthaanaani

"saktigranthibhedena ca "saktisthaana.m tadupari ca vyaapiniidhaama"sivasthaane
dalayedityaaha

brahmaa.na.m ca tathaa vi.s.nu.m rudra.m caive"svara.m tathaa |

sadaa"siva.m tathaa "sakti.m "sivasthaana.m prabhedayet || 26 ||

ante sthaana"sabdo brahmaadi"sabdaanaamapi tatsthaanapratipaadakatvasuucanaaya

|| 26 ||

atha puurvoddi.s.ta.m "suunyapa~ncaka.m .sa.tcakra.m ca pradar"sayati

 khamananta.m tu janmaakhya.m naabhau vyoma dvitiiyakam |

t.rtiiya.m tu h.rdi sthaane caturtha.m bindumadhyata.h || 7-27 ||

naadaakhya.m tu samuddi.s.ta.m .sa.tcakramadhunocyate|

janmaakhye naa.dicakra.m tu naabhau maayaakhyamuttamam || 7-28 ||

h.rdistha.m yogicakra.m tu taalustha.m bhedana.m sm.rtam |

bindustha.m diipticakra.m tu naadastha.m "saantamucyate || 7-29 ||

anantavadvi"svaa"srayatvaadanantam | naadaa"srayatvaad naadaakhyam |

naa.diprasarahetutvaat,

"naabhicakre kaayavyuuhaj~naanam |" (paa. yo. 3-25)

iti niityaa samastamaayaaprapa~ncakhyaatihetutvaat, yoginaa.m

cittaikaagryapradatvaat, prayatnena bhedaniiyatvaat, diiptiruupatvaat,
"saantipradatvaaditi krame.na naa.dicakraadau hetava.h | etaani "suunyaani
sau.suptaave"sapradatvaat, cakraa.ni tu bhedaprasarahetutvaat heyaaniiti k.rtvaa
|| 29 ||

tai.h saha

puurvoktaani ca sarvaa.ni j~naana"suulena bhedayet |

puurvoktaniityaadhaaragranthyaadiini | j~naana"suula.m
mantraviiryabhuutacitsphurattaa ||

j~naana"suulottejane yuktimaaha

aakramya janmaadhaaraakhya.m tanmuula.m pii.dayecchanai.h || 7-30 ||

cittapraa.naikaagrye.na kandabhuumimava.s.tabhya, tanmuulamiti

mattagandhasthaanam, "sanairiti sa"nkocavikaasaabhyaasena,
"saktyunme.samupalak.sya pii.dayed yathaa "saktiruurdhvamukhaiva bhavati || 30
||

atha prasa"ngaannaanaa"saastraprasiddhaan paryaayaan janmaadhaarasyaaha

janmaadhaarasya su"sro.ni paryaayaan "s.r.nvata.h param |

janmasthaana.m tu kandaakhya.m kuurmaakhya.m sthaanapa~ncakam || 7-31 ||

matsyodara.m tathaiveha muulaadhaarastathocyate |

marududbhavahetutvaat, madhyanaa.diikandaruupatvaat, kuurmaakaaratvaat,

p.rthivyaadivyomaantatattvapa~ncakasthaanatvaat, matsyodaravat sphura.naat,
muulabhuutatvaacca janmaadi aakhyaayate ||

eva.m mahaamaahaatmyaacddaastre.su nirucyate yaa kandabhuu.h

 tatsthaa.m vai khecaraakhyaa.m tu mudraa.m vindeta yogavit || 7-32 ||

mudrayaa tu tayaa devi aatmaa vai mudrito yadaa |

tadaa cordhva.m tu visaredvij~naanenordhvata.h kramaat || 7-33 ||

tatsthaamiti kandabhuumivisphuritaa.m "saktim, mudo har.sasya raa.naat

paa"samocanabhedadraava.naatmatvaat parasa.mviddravi.namudra.naacca mudraam, khe
bodhagagane cara.naat khecaryaakhyaa.m yogii labheta | labdhayaa tu tayaa yadaa
aatmaa.nurmudrita.h tadba"sa.h sa.mpanna.h, tadaamantraviiryasphurattaatmanaa
vij~naanenordhva.m dvaada"saanta.m yaavadvisaret prasaret || 33 ||

etadeva sphu.tayati

bhindyaadbhindyaat para.m sthaana.m yaavat svaravaraarcite |

tatsthaana.m caiva sa.mpraapya yogii samaraso bhavet || 7-34 ||

ni.skala.m bhaavamaapanno vyaapaka.h parama.h "siva.h|

para.m sthaana.m dvaada"saantam | bhindyaaditi viipsayaa kramaadityukti.h

sphu.tiik.rtaa | samarasa iti
sarvasyaadhastanasyaadhvanastanmayiibhaavapraapte.h | parama.h "siva iti, na tu
bhedavaadyuktavyatiriktamukta"sivaruupa.h ||

atha "slokaardhena parama"sivaabhedavyaaptimanuvadan "sakteravarohakrame.na

vyaaptimaade.s.tumupakramate

eva.m bhuutvaa sama.m sarva.m ni.hspanda.m sarvadoditam || 7-35 ||

tata.h pravartate "saktirlak.syahiinaa niraamayaa |

icchaamaatravinirdi.s.taa j~naanaruupaa kriyaatmikaa || 7-36 ||

ekaa saa bhaavabhedena tasya bhedena sa.msthitaa |

bhuutvetyantarbhaavita.nijartha.h | tena sarva.m samanaantam, eva.m

dvaada"saantaaroha.nena, sama.m samarasam, ni.hspanda.m pra"saantakallolam,
sarvadodita.m praaptaparacitprakaa"saikyam, bhaavayitvaa sa.mpaadya, tata eva
dvaada"saantadhaamno lak.syahiinaa parasphurattaatmaa, ni.skraanta aamayo
mahaamaayaa yasyaastaad.r"sii mahaamaayaadyullaasikaa paraa "sakti.h, pravartate
samunmi.sati icchaa-j~naana-kriyaaruupatayaa krame.na sphuratiityartha.h | tata
evaikaa, tasyeti parama"sivasya, sa.mbandhinaa bhaavabhedena
e.sa.niiyaj~neyakaaryaavabhaasanodayavaicitrye.na hetunaa, bhedena sa.msthitaa
g.rhiitecchaadinaanaatvaa |

yata eva.m parama"sivaacchakti.h svaya.m pravartate, tena

khecariimudrayaapuurya "saktyanta.m tatra sarvata.h || 7-37 ||

 yaavacca nodita"scandrastaavat suuk.sma.m nira~njanam|

bhaavagraahyamasa.mdigdha.m sarvaavasthojjhita.m param || 7-38 ||

vyaapaka.m padamai"saanamanaupamyamanaamayam |

bhavanti yoginastattu tadaaruu.dhau varaanane || 7-39 ||

tatra

"baddhvaa padmaasana.m yogii naabhaavak.se"svara.m nyaset |

da.n.daakaara.m tu taavattannayedyaavat kakhatrayam ||

nig.rhya tatra tattuur.na.m prerayet khatraye.na tu |

etaa.m baddhvaa mahaayogii khe gati.m pratipadyate ||" (7-15-17)

iti "sriimaaliniivijayalak.sitayaa puurvoddi.s.takhecariimudrayaa "saktyanta.m

yaavat, sarvata.h sarvaprakaare.naapuurya, yaavat tatra candra ityapaano nodito
bhavet taavat tadaaruu.dhau tacchaktipadaarohe sati, yogina.h,
suuk.smamatiindriyam, nira~njanamanaavara.nam, bhaavagraahy