INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

EKONOMSKI FAKULTET

TRAVNIK

OSNOVNE KARAKTERISTIKE PREDUZETNIKE

KOMUNIKACIJE
SEMINARSKI RAD

Predmet: Preduzetnika ekonomija

Mentor: Doc.dr. Krstan Borojevi Student: Anes Alijevi

Travnik, juni 2017.

SADRAJ:
1.UVOD ............................................................................................................................ 3
2.DEFINICIJA I KARAKTERISTIKE PREDUZETNITVA ........................................ 4
2.1.Preduzetniki proces ............................................................................................... 4
2.2.Karakteristike preduzetnikog procesa ................................................................... 4
2.3.Modeli preduzetnikog procesa .............................................................................. 5
2.4.Elementi preduzetnikog procesa ........................................................................... 5
2.5.Preduzetnike performanse ..................................................................................... 6
3.DEFINICIJA I OPIS PROCESA KOMUNIKACIJE I DONOENJA ODLUKE ...... 7
3.1.Proces komunikacije ............................................................................................... 9
3.2.Vrste komunikacije ................................................................................................. 10
3.3.Oblici komuniciranja .............................................................................................. 11
3.4.Prepreke u organizacionom komuniciranju ............................................................ 13
4.SPOSOBNOST PREDUZETNIKA ZA KOMUNICIRANJE ...................................... 14
4.1.Kreativnost i preduzetnik ........................................................................................ 14
5.ZAKLJUAK ................................................................................................................ 15
6.LITERATURA .............................................................................................................. 16

2
 1. UVOD
Danas se u razvijenom svijetu preduzetnitvo prepoznaje kao glavni pokreta
inovacija, konkurentnosti, ekonomskog rasta i rjeavanja niza socijalnih problema,
i to od globalnog preko nacionalnog do lokalnog nivoa. Postoji dosta definicija koje
odravaju brojnost i raznovrsnost. Njihov izbor napravljen je potujui stepen zastupljenosti u
relevantnoj literaturi sa namjerom da se pokriju dominantni aspekti prirode preduzetnitva. Po
Shoumpeter-u preduzetnitvo je nova kombinacija koja ukljuuje uvoenje novih roba,
novih metoda proizvodnje, otvaranje novih trita, novih izvora snabdijevanja ili
novih organizacija.

U posljednje dvije decenije dogodile su se ogromne promjene u naem okruenju, na

planu drutvenog i politikog ivota, socijalnih i ekonomskih prilika, geografskih i
teritorijalnih podjela, kao i razvoj tehnike i tehnologije koje su naroito izmijenile nain rada i
poslovanja kao i metode u poslovnom komuniciranju i odluivanju. Glavni resurs koji
preduzetnik koristi je on sam. Istraivanje i edukacija na planu komunikologije nikada nisu
sasvim dovreni procesi. Vrijeme u kojem ivimo i tehnoloka revolucija uslovljavaju
dominantni napredak u domenu komunikacije. Promjene su neminovnost u uslovima trinog
poslovanja dnamikog okruenja i velike konkurencije. Meu brojnim i raznovrsnim
promjenama istiu se promjene u sferi komunikacija i adekvatnog odluivanja.

Menaderima su neophodne informacije za donoenje odluka do kojih se dolazi

pravilnom komunikacijom unutar preduzea i u okruenju. Komuniciranje angauje veinu
vremena koje menaderi imaju na raspolaganju. Oni komuniociraju sa nadreenima,
podreenima, kupcima, klijentima, dobavljaima, partnerskim preduzeima i na taj nain
ostvaruje uspjena odluivanja i privreivanja.

3
 2. DEFINICIJA I KARAKTERISTIKE PREDUZETNITVA
Preduzetnitvo predstavlja djelatnost preduzetnika to jest aktivnost usmjerenu na
kreativno kombinovanje proizvodnih faktora, kojom se u procesu upravljanja i rukovoenja
proizvodnjom adekvatnim inovativnim ponaanjem uz preuzimanje rizika ostvaruje
odgovarajui efekat. Ono je usmjereno na pokretanje, organizovanje i inoviranje poslovanja
preduzea sa osnovnom svrhom stvaranja novog trita. Preduzetnitvo je proces stvaranja
neeg razliitog sa vrijednou, usmjeravajui potrebno vrijeme i napor, preduzimajui
finansijske, fizike i socijalne rizike, kao i dobijanje razliitih nagrada finansijske i line
satisfakcije i nezavisnosti. Sutina preduzetnitva je da ono predstavlja stvaranje novih
poduhvata. Da bi pojedinac ili organizacija koje stvaraju ili ele da stvaraju nove poduhvate
dobili saznanja da li oni ele da se upuste u preduzetniku avanturu i da li postoje uslovi u
okruenju za takve aktivnosti, potrebno je doi do saznanja o poeljnosti i izvodljivosti novih
poduhvata. 1

2.1. Preduzetniki proces

Preduzetniki proces predstavlja slijed aktivnosti kojima se ideja nastala
prepoznavanjem prilike prevodi u realnost. Srce tog procesa je preduzetnik. Kao to smo
naveli u uvodu da je sutina preduzetnikog procesa prepoznavanje prilike koja dalje rezultira
eksploatacijom prilike i ubrajanjem plodova poduhvata. Preduzetniki proces predstavlja
lanac dogaaja odnosno aktivnosti kojima se ideja nastala prepoznavanjem prilike prevodi u
realnost. Cjelovit pristup ovom procesu obuhvata osnovne karakteristike procesa, modele
njihovog odvijanja, elemente (pokretake snage), same aktivnosti ali i vjetine potrebne za
realizaciju ovog procesa.

2.2. Karakteristike preduzetnikog procesa

Preduzetniki proces je veoma kompleksan, to mu po miljenju

relevantnih autora daje kompleksne primjenjene nauke koja ima jasno definisano
mjesto u hijerarhiji ostalih nauka. Preduzetnitvo se oslanja na niz baznih nauka
(psihologija, sociologija, biologija pa i fizika i matematika) i primjenjenih nauka (ekonomija,
menadment i druge) to uslovljava njenu multidisciplinarnost, odnosno multidiscipliranost
karakteristika preduzetnikog procesa. Po Gartner-u preduzetniki proces je diskontinualan,
nelinearan i multidisciplinaran. Po Bhave-u preduzetniki proces iterativan,nelinearan,
zasnovan na povratnoj sprezi, konceptualan, fiziki. Po Guedallo-u preduzetniki proces je
nestabilan, cjelovit, jedinstven. Po Bygrave-u i Wickham-u preduzetniki proces je
diskontinualan, cjelovit, zasnovan na promjenama, dinamian, jedinstven, ekstremno osjetljiv
na poetne uslove, ukljuuje veliki broj prethodnih uslova i varijabli, inicira se ljudskom
odlukom.

1
Suzana urevi, Nikola Kuvai, Ivan Poso: Poduzetnitvo, Beograd, 2001.

4
 2.3. Modeli preduzetnikog procesa

U teoriji preduzetnitva su prisutni brojni pokuaji da se doe do

teorijskog modela preduzetnikog procesa. Osnovni problem pri tim pokuajima
proistiu iz injenice da preduzetnitvo po pravilu predstavlja:

logian,
sistemski i
planiran proces.

Nasuprot tome esto se opaa kao:

neureen i
nepredvidljiv proces.

Gartner je 1985-te godine ponudio sveobuhvatan model koji opisuje fenomen

stvaranja novog preduzetnikog ppoduhvata. On je etverodimenzionalan i pokriva sve
relevantne komponente preduzetnikog procesa: okruenje, pojedinca ili pojedince,
organizaciju i sam preduzetniki posao.

Slika 1. Gartnerov etverodimnezionalni model preduzetnikog procesa

2.4. Elementi preduzetnikog procesa

Na osnovu izloenih modela moe se zakljuiti da je preduzetniki proces baziran na

etiri osnovna elementa u interakciji:

1. preduzetnik,
2. prilika,
3. resursi,
4. organizacija.

5
 Preduzetnik je sredite ili sr preduzetnikog procesa koji se sastoji od niza aktivnosti
od prepoznavanja do korienja prilika za preduzetniki poduhvat. Pri tome se
pod pojmom preduzetnike prilike podrazumijeva raskorak na tritu izmeu
potreba potroaa na jednoj strani i proizvoda, odnosno usluga na drugoj. 2Resursi
neophodni za uspjenu realizaciju preduzetnikog poduhvata obuhvataju:

novac,
znanje,
sredstva za rad,
brendove i
ugled.

Jedna od kljunih funkcija preduzetnika sastoji se u privlaenju re

s u r s a p r e m a poduhvatu i njihovom korienju za izgradnju aktivne potrebe za
konkurentsko i profitabilno snabdijevanje inovacije na kojoj se bazira poduhvat. Iako su
resursi krucijalni za performanse poduhvata, oni sami po sebi nisu dovoljni za
ostvarivanje odrive konkurentske prednosti. Preduzetnici treba da posjeduju
vjetine i baziraju konkurentske strategije da bi obezbijedili bolje korienje
raspoloivih resursa. To je funkcija organizacije koju formira preduzetnik. Ona
podrazumijeva strukturiranje biznisa tako da servisira potrebe posebnog trinog segmenta
bolje od konkurencije. Organizacija moe imati razliite forme zavisno od brojnih faktora.

2.5. Preduzetnike performanse

Od preduzetnika se oekuje da posjeduje osobine i vjetine potrebne za

istraivanje moguih prilika na tritu, prikupljanje potrebnih resursa, kao i za
kreiranje, rast i razvoj organizacije u kojoj se odvija eksploatacija identifikovane prilike
na tritu. S obzirom na to, preduzetnike performanse predstavljaju sposobnost
realizovanja preduzetnikog procesa u svim njegovim fazama, od prepoznavanja
mogunosti do opstanka i rasta.

Za razumijevanje preduzetnikih performansi moe se koristiti analitiki model koji je

razvio Van Vuren po kome su preduzetnike performanse funkcija proizvoda
motivacije, preduzetnikih vjetina i biznis vjetina. Motivacija se moe definisati kao volja
ili istrajnost da se neto uini. U tom smislu, stvaranje neeg novog u okviru preduzetnikog
procesa podrazumijeva motivisanost preduzetnika da savlada prepreke, spremnost da
preduzme rizik i elju za linim isticanjem.

2
uro Horvat, eljko Tintor: Preduzetnika ekonomija, 2002.

6
 U osnovne preduzetnike vjetine ubrajaju se:

preuzimanje rizika,
nezavisnost preduzetnik je nezavisna osoba koja ne voli da
radi za druge,
unutranji centar kontrole vjeruju da imaju veliki uticaj na ono to im
se dogaa,
ivjeti od uzbuenja preduzetnici su okrenuti uzbuenju i akciji jer im
to donosi novine,
samoinicijativnost zapoinju stvari kada se na to odlue,
koristei vlastite ideje i energiju kao opravdanje,
samopouzdanje veliko samopouzdanje i snana vjera u to da
novi proizvod, usluga, ideja ili pristup koji propagiraju ima korist,
prilagodljivost preduzetnici su izuzetno prilagodljivi jer uz promjenu
trita i sistema biznis mora da se mijenja zajedno sa njima,
upornost osobe koje ne posustaju uprkos preprekama,
dvosmislenost kod svake neizvjesnosti u poslovanju preduzetnici su u
stanju da iskoriste i preokrenu u svoju korist,
obrasci prepoznavanja,
mala potreba za pomo od strane drugih i
ono pravo ova fraza rezimira psiholoki pogled na preduzetnitvo.

U osnovne biznis vjetine neophodne za uspjeno realizovanje preduzetnikog procesa

su:

opte vjetine menadmenta,

finansijske vjetine,
marketinke vjetine,
pravne vjetine,
operativne vjetine,
menadment ljudskih resursa i
komunikacione vjetine.

Gore navedeni elementi preduzetnikih performansi omoguavaju formiranje

integralnog modela.

3. DEFINICIJA I OPIS PROCESA KOMUNIKACIJE I DONOENJA

ODLUKE
Komunikacija je transfer i razumijevanje znaenja poruka. Naglasak na transferu znai
ako se ne prenose nikakve informacije i ideje ne dolazi do komunikacije.
Govornik kojeg niko ne uje ili pisac kojeg niko ne ita nemaju komunikaciju.
Komunikacija podrazumijeva razumijevanje znaenja.
7
 Komuniciranje je evidentno dvosmjeran proces. Komunikacija je opte prisutan
fenomen bez kojeg se ne moe zamisliti funkcionisanje ni jedne grupe ili organizacije.
Komunikacije su najee verbalne kao to je poradini dogovor. U procesu kumunikacija
prenose se informacije koje se koriste kao baza za donoenje odreenih odluka. Vano je da
komunikacija bude kvalitetna kako bi primalac informacije imao jasnu porukuna osnovu koje
moe donijeti kvalitetnu odluku.

Komunikacija je proces prenoenja poruka izmeu ljudi, i pri tome nastoje da se

sporazumijevaju ukljuivanjem elemenata razliite prirode:

Kongnitivni ogledaju se u sposobnostima percepcije, tumaenjima

poruke, izazivanju emocija i reakcije;
Semanitiki ogledaju se u koritenju govornog i pisanog
jezika, termina i argona;
Simboliki koritenje gestova, izraza lica, tjelesnih pokreta i stila
odijevanja.

Funkcije komunikacija u organizaciji ostvaruju se u sljedeim podrujima:

Kontrla ponaanja zaposlenih,
Motivisanje zaposlenih,
Razvoj meuljudskih odnosa,
Donoenje odluka.

Kontrolna funkcija komunikacija ogleda se u prenoenju poruka o ponaanju lanova

organizacije, koje moe biti u skladu sa normama i standardima ili odstupati od toga.
Formalni i neformalni kanali komuniciranja mogu posluiti kao kontrolni mehanizam za
menadment organizacije da obavi uticaj na ponaanje zaposlenih. Ona pomae
kordinaciju u organizaciji, a podstie motivisanost zaposlenih, tako to im se prenose poruke
ta treba da urade da bi dobili podsticaj. Putem povratne informacije saznaju kako
napreduju u ostvarivanju ciljeva, a u skladu sa jasnim sistemom nagraivanja.
Komunikacija omoguava slobodno ispoljavanje osjeanja i ispunjenje drutvenih
potreba. Na ovaj nain, u okviru grupe, komunikacija je osnovni mehanizam
kojim lanovi ispunjavaju svoje frustracije i osjeanje zadovoljstva. Komunikacija u
organizaciji ima veliki znaaj u procesu donoenja odluka jer se u svim fazama
procesa odluivanja odvija i proces komuniciranja.3

3
www.wikipedia.org

8
 3.1. Proces komunikacije

Komunikacija je proces ili tok prenoenja i razumijevanja poruke. Sastoji se iz

pet elemenata kao to je prikazano na slici:

Slika 2. Proces komunikacije

Proces komunikacije obuhvata postupke na relaciji izmeu izvora i

primaoca, koji dovode do prenoenja i razumijevanja poruke. Proces se moe
predstaviti modelom koji opisuje tok komunikacije, a prikazan je na sljedeoj slici:

Slika 3. Model komunikacije

Izvor komunikacije ili poiljalac poruke je onaj pojedinac u

o r g a n i z a c i j i k o j i posjeduje informacije i eli da ih prenese jednom ili veem broju drugih
pojedinaca, te sa njim zapoinje proces komunikacije.

9
 Primalac je na drugoj strani toka komunikacije. To moe biti jedan ili vie pojedinaca
koji primaju poruku poiljaoca. Za efikasno prenoenje informacije potrebno je
da izvor posjeduje potrebnu koliinu znanja i vjetine kako bi to uinio na razumljiv nain.

Poruka je sadraj onoga to se prenosi i to predstavlja proizvod poiljaoca.

To je njegova ideja ili misao.

Kodiranje je koritenje simbola da bi se prenijela poruka. Koriste se razliiti simboli

kao to su: govor, pisani tekst, slika, gestikulacija, pokreti ruku, izrazi lica. To e biti efikasno
ako ovi simboli imaju isto znaenje i za primaoca. U suprotnom, nee je razumjeti.

Prijem poruke ili dekodiranje ostvaruje se kada primalac uspije da

simbole poruke prevede u oblik koji je za njega razumljiv.

Kanal ili medij je sredstvo kojim poruka putuje. Poiljalac bira kanal koji je u skladu
sa sadrajem poruke, uslovima i ciljem. Formalni putevi komuniciranja su normativno ureeni
i njima se prenose poruke koje se odnose na aktivnosti zaposlenih vezane za posao. Line ili
drutvene poruke alju se neformalnim kanalima.

Povratna sprega predstavlja povratnu informaciju od primaoca poiljaocu i treba

da pokae da li je poruka shvaena i koliko je komunikacija bila uspjena.

Buka je sve ono to ometa komunikaciju. Ove smetnje na vezama mogu

nastati u svim fazama komunikacije, a kreu se od skrivenih faktora koje ne vidimo kao to
je neakustina sala, hladna prostorija, bolestan, iscrpljen, nemotivisan i
nezadovoljan radnik.

3.2. Vrste komunikacija

Komunikacija izmeu ljudi se moe ostvariti na dva naina, i to prenoenjem

reeninih poruka i poruka bez koritenja rijei. To znai da imamo dvije vrste komunikacije:
verbalnu komunikaciju i
neverbalnu komunikaciju.
4

3.2.1. Verbalna komunikacija

Verbalna komunikacija ostvaruje se u razmjeni informacija, razmjeni misl i

i ideja uesnika, putem rijei. Ostvaruje se pomou pisane i izgovorene rijei,
odnosno pismeno i usmeno.

4
Miroslav Babi, Rato Ninkovi: Preduzetnitvo -teorija, proces i praksa; Beograd, 2007.

10
 U praksi ove dvije vrste verbalne komunikacije su isprepletane. Njihov
izbor treba da bude u skladu sa vrstom poruke. Smatra se da su usmene
komunikacije nekada dvosmislene, te se pojanjenje daje pisanim tekstom.
Verbalna komunikacija je vaan dio preduzetnikih aktivnosti i mora se
posjedovati osjeaj za izbor medija. Ako je organizacija u kriznoj fazi vana je odluka
menadera kako e to objasniti radnicima.

3.2.2. Neverbalna komunikacija

Prenoenje poruka bez korit enja rijei, neverbalnim simbolima kao to su

osmijesi, pogledi, pokreti tijela, intonacija govora ili stil odijevanja, esto puta predstavlja
govor koji je jasniji od rijei. Blag i smiren ton ima drugaiju poruku koja je saoptena
nervozno sa jakim naglaskom na nekoj rijei. Izraz lica govornika takoe prenosi znaenje.
Nasmijano ili namrteno lice upuuje razliite poruke. Izraz lica sa odgovarajuom
intonacijom mogu da pokau agresivnost, aroganciju, strah ili stidljivost. To ne moemo da
vidimo kada proitamo zapisnih ili neke biljeke sa sastanaka. Preduzetnici i drugi
rukovodiocikombinuju verbalnu i neverbalnu komunikaciju.

3.3. Oblici komuniciranja

Prenos informacija moe se obaviti razliitim kanalima i u razliitim

pravcima. U organizaciji postoje dva osnovna oblika komunikacija:
formalne i
neformalne.

Formalne komunikacije su zvanine i normativno ureene forme poruka

izmeu lanova organizacije, a praenjem konfiguracione mree razlikujemo centralizovane
i decentralizovane komunikacije. Formalna komunikacija se obavlja unutar organizacione
hijerarhije, od viih ka niim nivoima, obrnuto ili samo u jednom nivou. Razlikuju se
vertikalna i horizontalna komunikacija.

Vertikalna komunikacija je dominantan oblik sporazumijevanja izmeu zaposlenih.

Osnovna
Vertikalna komunikacija je dominantan oblik sporazumevanja izmeu zapo
slenih. Osnovna funkcija jeste prikupljanje informacija za donoenje odluka, a
unutar vertikalne hijerarhije odvija se u dva smijera: Odozgo prema dole, i
obrnuto, odozdo na gore. Zbog razlike u statusu i moi izmeu preduzetnika i
zaposlenih, esto puta vertikalna komunikacija prua iskrivljenu sliku o stanju
u organizaciji.

Horizontalna komunikacija ostvaruje se izmeu pojedinaca na istom organizacionom

nivou, Za razliku od vertikalne gdje su ljudi u nejednakoj poziciji, na istom organizacionom
nivou ljudi startuju sa istih pozicija i imaju podjednak uticaj na donoenje odluka.

11
Horizontalne komunikacije su veoma znaajne poto unapreuju koordinaciju izmeu
grupe, odjeljenja i slubi. To poveava zadovoljstvo zaposlenih. Formalne komunikacione
mree mogu imati pojavne oblike kao to moemo vidjeti na sljedeoj slici:

Slika 4. Komunikacione mree

Tabela 1. Centralizovane i decantralizovane mree

Neformalne komunikacije

Zaposleni u organizaciji povezuju se sa sebi slinim pojedincima i meusubno

razmjenjuju poruke koje mogu biti vezane za posao ili ne moraju biti. Neformalne
komunikacije ostvaruju dvojaku funkciju:

Socijalnu koja se ogleda u zbliavanju zaposlenih, druenju i razvoju

prijateljstva.
Funkciju irenja glasina koje su netane, nezvanine i teko ih je
provjeriti.

12
 Neformalne informacije se ire po modelu vinove loze, to je mrea koja se mnoi,
meusobno se ukrta i na vie mjesta presijeca. Menaderima se sugerie da koriste i formalne
i neformalne mree, gdje neformalne esto puta budu efikasnije i korisnije kada je vano da
neka interesantna informacija brzo prostruji. Suprotno od ovoga sugerie se oprez da se zbog
glasina ne bi poremetili meuljudski odnosi i stvorila klima nepovjerenja.

3.4. Prepreke u organizacionom komuniciranju

Mogu se pojavljivati u svim elementima procesa komuniciranja i svojim prisustvom

iskrivljuju poruku, umanjuju efikasnost komunikacije uskrauju pristup informacijama,
smanjuju motivisanost i satisfakciju zaposlenih.5

argon je efektno sredstvo komuniciranja meu ljudima iz iste drutvene grupe ili
profesije, ali moe biti prepreka u komunikaciji sa ljudima koji pripadaju drugoj profesiji ili
grupi. Ovaj problem se prevazilazi jasnom komunikacijom odnosno jezikom koji svi
razumiju.

Pretrpanost informacijama dovodi do zaguenja koje umanjuju efekat komunikacije.

Filtriranje informacija je oblik svojevrsne censure, gdje poiljaoc proputa samo one
dijelove poruke za koje zna da e izazvati povoljan efekat. U visoko hijerarhijskoj
organizaciji izraena je mogunost za filtriranje informacija, dok se u horizontalnoj
organizaciji to znaajno smanjuje.

Percepcija, kao sposobnost lanova organizacije da pravilno predstave

stvarnost je posljedica linih osobina kao to su obrazovanje, vaspitanje, porijeklo, sistem
vrijednosti i motivisanost. Ove osobine formiraju profil linosti pojedinca koji ga ini
razliitim od ostalih.

Emocije su osjeanja koja mogu kreirati raspoloenje pojedinca, a ovo moe uticati na
to kako e poruka biti primljena i protumaena. Pretjerana radost ili depresija ometaju
racionalno i objektivno rasuivanje. Ovo vai za stanje stresa i frustracije. Preduzetnici
moraju izabrati pravi trenutak, oblik i nain komuniciranja. Dobra procjena vezana je za
sljedei redoslijed:
ko, kada, ta, kako i kome.

Sposobnost sluanja podrazumijeva panju, pamenje zvunih signala i tumaenje.

Mnogi ljudi nemaju ovu sposobnost. Trening sposobnosti sluanja postao je vaan dio
kurseva za usavravanje poduzetnikih vjetina.

5
D.orevi, . Ani: Uvod u poslovnu etiku i pravo, Zrenjanin, 2004.

13
 4. SPOSOBNOST PREDUZETNIKA ZA KOMUNICIRANJE

Preduzetnik treba da posjeduje osobine odbrog komunikatora. Svoje ideje i proizvode

poduzetnik komunicirajui prodaje potencijalnim kupcima. Vjerovanje u ideju i u sopstvene
kvalitete, jedan je od kljueva efikasne komunikacije idejom. Efikasno komuniciranje
podrazumijeva ne samo verbalnu komunikaciju, ve i odreene metode vizuelne
komunikacije. Uspjenost komuniciranja podrazumijeva sposobnost prilagoavanja
preduzetnika odreenoj situaciji. Jedan od najboljih naina i najboljih pravila uspjene
komunikacije je da se stavimo u poziciju sluaoca i na taj nain shvatimo ta sluaoci trae i
kakvi su njihovi prioriteti, odnosno koje informacije sluaoci ele da uju ili vide da bi
reagovali na nain koji se nama dopada. Preduzetnik je svjestan injenice
da otpoinjavanje poslovanja i upravljanje njime podrazumijeva elemente rizika, ali da
on upravlja rizikom. Sam preduzetnik odreuje nivo prihvatljivog rizika i pokuava da
shvati ta dobija, a ta gubi ako rizikuje. Sutina prihvatanja rizika lei u
sposobnosti adekvatnog upravljanja rizikom. Svako ima svoj sopstveni nivo tolerantnog
rizika, koji zavisi od toga ta neko dobija ili gubi u odreenoj situaciji. ak i da rizik
podrazumijeva propast poslovanja, takav krah moe biti veliko iskustvo, koje e sutra
moda omoguiti veliki uspjeh.6

4.1. Kreativnost i preduzetnik

Tri glavna tipa kreativnog rjeavanja problema mogu se razlikovati na osnovu ciljeva
kojima tee.
Kod objanjenja cilj nam je da razumijemo zato se jedan specifian dogaaj odigrao.
Cilj predvianja je razumijevanje jednog budueg dogaaja. Naa definicija problema
predvianja sadri dvije take:
1. Dogaaj koji se predvia nikada ranije nije postojao u iskustvu
individue;
2. Antecendentni uslovi dogaaja moraju se razumjeti.
Invencija (pronalaenje) se moe definisati kao problme u kome je cilj mislioca da
ostvari jedan novi niz uslova koji e dovesti do nekog eljenog dogaaja. Invencija se
razlikuje od objanjenja i predvianja po tome to invencija zahtijeva veu dosjetljivost od
ovjeka.

Preduzetnici kreativnost ispoljavaju u svim fazama posla. Njihov nain razmiljanja je

osloboen svega to je vezano za tradiciju i uobiajenost. Kreativnost se ne moe forsirati, ali
se moe pospjeiti prihvatanjem odreenih stavova i praktinim radom. Preduzetnik je
spreman na velika odricanja i da ivi sa uspjehom i neuspjehom svog poslovanja. Malo je
uspjeha preko noi. Uspjeh nije samo rezultat posjedovanja genijalne ideje ili ipak
identifikovanja odreenog nepopunjenog proizvoda na tritu. Poslovanje trai prije svega
strpljenje i istrajnost. Nikada se sve ne moe drati pod kontrolom, i nikada se ne moe sve
predvidjeti, a nekada je ak izuzetno potrebna sposobnost improvizacije.

6
uro Horvat, eljko Tintor: Preduzetnika ekonomija, 2002.

14
 5. ZAKLJUAK

Vidjeli smo da preduzetniki proces predstavlja lanac dogaaja odnosno aktivnosti

kojima se ideja nastala prepoznavanjem prilike prevodi u realnost. Cjelovit pristup ovom
procesu obuhvata osnovne karakteristike procesa, modele njihovog odvijanja, elemente
(pokretake snage), same aktivnosti ali i vjetine potrebne za realizaciju ovog procesa. Na
bazi cjeline preduzetnikog procesa i kljune uloge preduzetnika u njemu se definie pojam
preduzetnikih performansi kao funkcija motivacije i seta relevantnih preduzetnikih i biznis
vjetina.

Poslovni ovjek-preduzetnik provodi najvei dio svog radnog vremena upravo u

komunikacijskom procesu, bilo kroz ulogu poiljaoca ili primaoca
komunikacione poruke. Imajui u vidu injenicu da je najvanije da preduzetnik posjeduje
adekvatne, tane i pravovremene informacije, smatramo da je komunikacija
primarni proces svakog preduzea iz koga se dalje generiu svi ostali. Veoma je
vano prilagoditi nain komuniciranja konkretnoj organizaciji, njenoj djelatnosti,
organizacionoj strukturi i kadrovima. Pravilno izabran tip komunikacije u svakoj poslovnoj
situaciji predstavlja preduzetniku vjetinu uz pomo koje preduzetnici savremenog
poslovnog svijeta biju bitke s ciljem da obezbijede uspjeno ostvarenje misije
svojih organizacija u konkurentskom okruenju.

Komunikacija je, dakle, izuzetno vana determinanta uspjenosti

preduzetnika i donoenja odluka, a posjedovanje adekvatnih komunikacionih
vjetina predstavlja neophodnost svakog savremenog preduzetnika. Samo otvorena
efikasna i usklaena komunikacija, kao i veliko znanje o ovom fenomenu, moe biti osnova
za postizanje i donoenje pravih odluka, i ostvarenje eljenjih performansi u
poslovanju preduzea.

15
6. LITERATURA

1. Miroslav Babi, Rato Ninkovi: Preduzetnitvo-teorija, proces i praksa;

Beograd, 2007.
2. D.orevi, . Ani: Uvod u poslovnu etiku i pravo, Zrenjanin, 2004.
3. uro Horvat, eljko Tintor: Preduzetnika ekonomija, 2002.
4. Suzana urevi, Nikola Kuvai, Ivan Poso: Poduzetnitvo, Beograd, 2001.
5. www.wikipedia.org

16