VYANA'DAK GAZOMETRE BNALARININ

YENDEN KULLANIMI

Manfred VVehdorn*
ngilizce'den eviren: Tue Selin Tamat

Eski Yapnn Durumu

Havagaz Fabrikas, Viyana ehri tarafndan teknik

danman Theodor Herrmann'n planlarnn ardn-
dan, 1896 ve 1899 arasnda ina edilmi ve bu za-
manda Avrupa ktasnda, benzer tipteki binalarn
en by olmutu, ikier ikier ina edilen gazo-
metrelerin inaat sresi ok ksayd: Birinci gazo-
metre grubu iin 84 gnlk bir sre gerekirken,
ikincisi iin sadece 72 gn gerekiyordu.

Viyana Gazometreleri, ierideki teknik demir strk-

tr saklayan tula duvarlarla evrelenmi binalar-
dr. Her birinin i yarap 62.85 metre, ierideki en
byk ykseklik ise 72.5 metredir. Bu rakamlar
bir rnekle aklamak iin Viyana'daki nl Ri-
esenrad'n (The Big Wheel) bu binalarn her biri-
nin iine yerletirilebileceini syleyebiliriz.

1985-1986 yllarndan beri gazometreler kullanl-

Gazometre A Gazometre B Gazometre C Gazometre D
myor. Daha ncesinde, 1981 ylnda yasayla koru- Jean NOUVEL Coop HIMMELB(L)AU Manfred VVEHDORN VVilhelm HOLZBAUER
ma altna alnmlard. Viyana Gazometreleri, kesit ve planlar

Gazometrelerin dntrlmeden nceki durumu Gazometreler dntrlme aamasnda

49
 Projenin Temel Fikri
Projenin temel fikri, Mimar Manfred VVehdorn'un
1989'a kadar uzanan bir almasna dayanyor.
Bu tarihte ilk kez, yeni bir ilevin teknik uygulama-
s aydnlatma, yangndan korunma ve bu tip un-
surlara gre sergilenmiti.
Bu proje, Viyana Ekonomik Kalknma Fonu (Wi-
ener VVrtschaftsfrderungsfonds) ve byk bir
Avusturya Bankas (Creditanstalt Bankverein) ile
birlikte, Viyana ve Budapete'de yaplmas neri-
len dnya sergisi iin planlanmt. Bir kamu oyla-
mas sonucunda bu dnya sergisi gerekletiril-
memi ve bu serginin iptaliyle beraber gazometre
projesi de iptal edilmiti.
Coop HIMMELB<L)AU'nun dntrd Gazometre B yaps
Wilhelm H O L Z B A U E R ' i n dntrd Gazometre D yaps
Bu ilk gereki projenin ardndan, yedi yldan daha
fazla bir sre sonra Viyana ehri, yaam niteleri-
nin zerinde durulacak ekilde, drt gazometre bi-
nasnn yeniden canlandrlmasn gerekletirme-
ye karar verdi. ki aamal bir yarmadan sonra,
proje irkete verildi:
SEG Kentsel Geliim ve Konut Mlkleri Ltd.
GPA zel alanlar iin Konut inaat Dernei,
Kamu Hizmetleri Ltd.
GESIBA Yap ve naat Kamu Hizmetleri A..
50
Srayla -daha dorusu bu firmalarla birlikte- Pa-
ris'te Jean Nouvel'in, Viyana'da ise Coop-Him-
melblau (Wolf D. Prix & Helmut Svviczinsky ve Or-
taklar), Manfred Wehdorn ve VVilhelm Holzba-
uer'in mimarlk brolarnda yeni bir proje hazrlan-
d. Bu proje, eskiden giriin bulunduu kotta, im-
di drt gazometreyi birbirine balayan ve altta oto-
park ile stte ofisleri ve yaama katlarn bulundu-
ran, bir alveri ve elence mekann ieriyor. Tm
yapda, (78 renci konaklama yeri dahil olmak
zere) 844 yaama nitesi, yaklak 10.100 m2 ofis
ve 17.650 m2 alveri ve elence merkezi bulunu-
yor. Buna ek olarak B binasnda 3.000 kiilik bir e-
lence salonu yapld. naat almalar Nisan
1999'da balad ve Haziran 2001'de bitirildi. Proje-
nin btn yaklak 134 milyon Euro'ya mal oldu.
Gazometre C'nin orta avlusu
Gazometre C Binas
Eski antlar restore eden Viyanal bir mimar olarak
tannan Manfred VVehdorn'un projesi temel il-
keye dayanyor:
1. Yeni ilevlerin net dzeni;
2. Mmkn olabilecek en yksek yaam kalitesinin
yaratlmas;
3. Yaln bir mimari "dil".
1. levlerin Dzeni
Projenin temel ilkesi "bina iinde bina" yapmaktr.
Eski su deposu blgesindeki kullanm konsepti,
Manfred W E H D O R N ' u n dntrd Gazometre C binas Gazometre C'nin modeli
Gazometre C ve D yaplar
be otopark kat ve dier gazometre binalarna kp-
rlerle dorudan bal olan konik set seviyesinin
zerinde iki katl alveri seviyesini (alveri ve
elence) karlayabiliyor.
Bunun stnde, ofis kat ve alt konut kat ile ta-
rihi gazometre binasnn d duvarnn evresinde
bir halka oluturan ve eski gazometrenin iinden
yukarya doru teraslarla incelen, yeni bir yap yk-
seliyor. Buna ek olarak, yeni yap dey olarak alt
paraya blnm. Bu blmlerin arasnda yer
alan boluklarda, binann tarihi yapsna bir bak
noktas salayan ve yeni konut avlusu iin ek ay-
dnlatma boluklar olarak grev yapan drt merdi-
ven kovas ve iki ak alan bulunuyor. stteki iki
kat, dardan baka kapal olan zel teraslara sa-
hip kk konutlardan oluuyor.
2. Yaam Kalitesi
Mimari anlayn tanm, eski gazometrelerin iinde
ok iyi biimde ulalan yaam kalitesinin byk bir
blmn zaten anlatyor: Yeni terasl bina, gzel
gnlerde gne n birinci kata kadar dren
Gazometre C'nin d cephesi
Gazometre C'de tip kat planlar
bir i avlu yaratyor. Alt dey kulenin ve ek olarak beyazdan oluan biimsel dil, Adolf Loos dnemin-
kk i avlularn biimlenii, tarihi d duvarn deki klasik Viyana konutunun ada bir tercme-
paralarn birletiriyor ve projenin btnnn b- si olarak yorumlanabilir. Daha nce bahsedilen ks-
yklne ramen, bireysel yaama alanlarnda men i avlu tarafndaki apartmanlarn nnde yer
yaknlk hissi veren kk bir unsur haline geliyor. alan giri galerileri, teraslar ve bitkiler, zaten tipik
Viyana izlenimini vurguluyor ve ok byk olan
Mimari konsept, Prater ve Danube ayrlarnn etki- toplam hacmin iinde, yksek bir kimlik deeri
leyici panoramas kadar, genellikle i avludan tarihi olan samimi bir alan yaratyor. Giri kat plan anla-
d duvarlara doru apraz havalandrmay da sa- y ve kullanlan malzemeler (beyaz sva, ak
layan bir apartman giri kat planna izin veriyor. Ya-
pnn kalitesinin dier bir yn ise projenin gl
ekolojik vurgusu: Kamusal olarak ulalabilen bl-
gelerdeki aalar ve zengin bitki topluluu, ak ha-
le getirilen eski kubbe strktr sayesinde gazomet-
renin iini k ve havayla dolup taan bir seraya e-
viriyor.
Dk enerjili konut kavramyla, yeni binadaki bu
ekolojik vurgunun alt bir kez daha iziliyor. Iilebi-
len ve iilemeyen su dolam ve hatta yeil alanla-
rn sulanmas amacyla yamur suyunun biriktiril-
mesi iin ayr sistemler ngrlyor. Grltnn
azaltlmas ve her eyden nce sesin yanklanmas-
Gazometre C'nin zeminde st kapal orta avlusu
nn nlenmesi iin eski gazometrenin iindeki yeni
i avlu tam dairesel deil, dzensizdir.
3. Mimari fikir
Doal olarak projenin amac tarihi grnm
byk lde korumak ve eski gazometrenin tarihi
d kabuu ile yeni i yaam arasnda bir "tart-
ma" elde etmektir. Mimari adan ele aldmzda i
mekan, teras benzeri derecelenmelerle ve yaln net
biimsel diliyle gze arpyor. Bu gz kamatran
Gazometre C ' d e st kapal orta avludan ak avluya bak
renkli ahap ve fralanm l\liro) etkileyici bir yal-
nzl ieriyor. Tasarm ve uygulama, mimarn
inancn yanstyor: Zaman daha fazla yaayacak
olan yalnln iirsellii.
Gazometreler aras saydam geitler * Mimar, Avusturya
51