VELEUILITE U KARLOVCU STRUNI STUDIJ SIGURNOSTI I

ZATITE ZATITA OD POARA

JADRANKA LISAK

ODRAVANJE MOKRIH STABILNIH SUSTAVA TIPA

SPRINKLER ZA ZATITU OD POARA

ZAVRNI RAD

Karlovac, 2015.
VELEUILITE U KARLOVCU STRUNI STUDIJ SIGURNOSTI I

ZATITE ZATITA OD POARA

JADRANKA LISAK

ODRAVANJE MOKRIH STABILNIH SUSTAVA TIPA

SPRINKLER ZA ZATITU OD POARA

ZAVRNI RAD

Karlovac, 2015.
 Mentor:

mr. sc. ori Todorovski, dipl.ing

Karlovac, 2015.
 .VELEUILITE U KARLOVCU

STRUNI STUDIJ SIGURNOSTI I ZATITE

STUDIJ: Struni studij Sigurnosti i zatite

USMJERENJE: Zatita od poar

a

ZAVRNI RAD

Matini broj: 0416611034

Student: Jadranka Lisak

Naziv teme: ODRAVANJE MOKRIH

STABILNIH
SUSTAVA
TIPASPRINKLER ZA
ZATITU OD
POARA

Opis zadatka:

openito o gorenju, poarnom optereenju i

gaenju poara
openito o stabilnim sustavima za gaenje
poara tipa sprinkler
opis i funkcioniranje mokrog stabilnog sustava
tipa sprinkler
odravanje mokrog stabilnog sustava za zatitu
od poara tipa sprinkler
ispitivanje sustava za gaenje poara tipa
sprinkler - mokri, na odabranom primjeru
 Zadatak zadan: Rok predaje rada:
Predvieni datum obrane
:
06/2015.
05/2015.

Predsjednik ispitnog povjerenstva:

mr.sc. ori Todorovski, dipl.ing. dr.sc. Zlatko Jurac, prof.v..

 PREDGOVOR

Zahvaljujem se svome mentoru i voditelju moga zavrnog rada mr.sc.oriju

Todorovskom koji je svojim znanstvenim i strunim savjetima oblikovao ideju i pomogao mi u
izradi ovoga zavrnog rada, bez kojega ovo sve ne bi bilo mogue.

Takoer se zahvaljujem kolegama iz Slube zatite od poara i procesne sigurnostiINA

d.d. te Flamma sustavi d.o.o. koji su mi ustupili materijale koji su mi pomogli da ovaj rad bude
kompletniji.

Posebno se elim zahvaliti svojoj obitelji koja mi je pruala bezuvjetnu podrku tijekom
itavog perioda studiranja.Izvanredni studij je predstavljao dodatni izazov uz posao i ostale
obaveze koje namee svakodnevni ivot.

elim se zahvaliti i svim djelatnicima Veleuilita u Karlovcu koji su svojim radom

pomogli u stjecanju moga znanja o zatiti na radu i zatiti od poara te ivotu u struci i oko nje.
 I na kraju elim se zahvaliti svim kolegama
koji su mi vrijeme provedeno na
veleuilitu uljepali svojim prisustvom i
pomogli da mi to vrijeme bude jedno od
ljepih razdoblja u ivotu.SAETAK

Zavrni rad opisuje uvjete potrebne za gorenje, razliku izmeu vatre i poara, razvoj
poara uzatvorenom prostoru, sredstva za gaenja poara, stabilne sustave za gaenje poara, te
njihovo funkcioniranje i odravanje s posebnim naglaskom na mokri sprinkler sustav.

Razvojem tehnikih dostignua u tehnologiji, zatvorenim procesima proizvodnje sa

visokim tlakovima, temperaturama i brzinama, skladitenje i prijevoz opasnih tvari zahtijeva i
kvalitetnu zatitu od poara. Razvojem tehnologija u proizvodnim i tehnolokim procesima
razvijaju se i primjenjuju suvremeni sustav i za zatitu od poara.

Poetkom 19. stoljea javila se potreba za sustavom zatite od poara u zgradama od

vitalnog znaaja. Prvi sustav stabilne protupoarne zatite tipa drencher opisao je arhitekt
Benjamin Wyatt a instaliran je u kazalitu Royal 1812.

1852. godine u Sjedinjenim Amerikim Dravama prvi je puta instaliran takav sustav za
zatitu krova u tekstilnoj industriji. Sprinkler mlaznicu je u Londonu 1864.godine izradio Major
A. Stewart Harrison. Prvi je sprinkler sustav za zatitu od poara instaliran 1874. Godine u
tvornici klavira u Chicagu. Na podruju Hrvatske prvi je sprinkler sustav instaliran u Dugoj Resi
u tekstilnoj industriji 1898. godine.

Protupoarna zatita je izrazito kljuan segment za zatitu od posljedica koje poar

uzrokuje - ouvanje ivota ljudi, njihovu imovinu i okoli u kojem ivimo.
SUMMARY

The topic of this final assignment is maintenance of stable wet fire sprinkler systems. Fire
sprinkler systems are the most efficient systems for the prevention of fire especially in its initial
phase.
In order to reduce the consequences and damage caused by fire to the minimum and to
protect people's lives, their property and the environment we are living in, fire protection must be
taken into consideration already during the designing phase.
While choosing the fire protection system it is necessary to make sure that the selected
system is highly efficient in both detecting and extinguishing fire, that it is easy to maintain and
has no false alarms.
The sprinkler system provides all the above. The sprinkler system is the most widely used
stable automatic device used to detect and extinguish fire. The device is activated as the
temperature reaches certain limits at places where the sprinkler nozzles are located, which open at
that temperature and discharge water on the protected facility or zone.
Wet sprinkler systems are used in facilities in which no freezing occurs, i.e. at places
where temperatures do not drop below +5 C.
In order for the fire sprinkler systems to function properly and meet the
conditions they were designed for and to be installed in protected
facilities, the legal regulations require that they are tested and serviced in
accordance with the manufacturer's instructions, keeping records of such
activities
.SADRAJ

1. UVOD.......................................................................................................................................... 1

2. GORENJE I GAENJE............................................................................................................ 2
2.1. Voda kao sredstvo za gaenje poara..................................................................................4
2.2. Pjena kao sredstvo za gaenje poara ................................................................................. 5
2.3. Poarno optereenje............................................................................................................ 7
3. PODJELA STABILNIH UREAJA ZA GAENJEOARA.................................................8
3.1. Osnovni dijelovi stabilnih ureaja za gaenje poara s automatskim radom.....................10
4. MOKRI STABILNI SUSTAV ZA GAENJE POARA TIPA SPRINKLER.....................11
4.1. Vrste sprinkler sustava za gaenje poara.........................................................................12
 4.1.1. Mokri sprinkler sustav za gaenje poara......................................................................13
4.1.2. Suhi sprinkler sustav za gaenje poara....................................................................14
4.1.3. Kombinirani sprinkler sustav za gaenje poara............................................................14
4.1.4. Sprinkler sustav za gaenje poara s predalarmom........................................................14
4.2. Osnovni dijelovi mokrog sprinkler sustava za gaenje poara..........................................14
4.2.1. Izvor vode...................................................................................................................... 14
4.2.2. Sistem cjevovoda........................................................................................................... 16
4.2.3. Sprinkler stanica............................................................................................................ 16
4.2.4. Mokri sprinkler ventil.................................................................................................... 17
4.2.5. Alarmno zvono.............................................................................................................. 18
4.2.6. Tampon boca.................................................................................................................. 19
4.2.7. Tlana sklopka ili elektrini signalni ureaj..................................................................19
4.2.8. Sprinkler mlaznice......................................................................................................... 19
4.2.8.1. Sprinkler mlaznice sa staklenim ampulama...............................................................20
4.2.8.2. Sprinkler mlaznice sa topivim elementom.................................................................23
4.2.9. Vatrodojavni sustav........................................................................................................ 24
4.3. Princip rada mokrog sprinkler sustava pri gaenju poara................................................24
5. ODRAVANJE MOKRIH SPRINKLER SUSTAVA............................................................27
5.1. Zakonske regulative.......................................................................................................... 27
5.2. Odravanje sprinkler sustava za gaenje poara na odabranom primjeru.........................29
5.2.1. Redovni - dnevni pregled............................................................................................... 31
5.2.2. Tjedne kontrole.............................................................................................................. 34
5.2.3. Mjesene kontrole.......................................................................................................... 35
5.2.4. Kontrole svakih 6 mjeseci.............................................................................................. 35
5.2.5. Kontrole svake dvije godine..........................................................................................36
5.2.6. Kontrole svakih pet godina............................................................................................ 36
5.2.7. Kontrola nakon 20-25 godina......................................................................................... 36
6. ZAPISNIK O OBAVLJENOM ISPITIVANJU SPRINKLER SUSTAVA...................37
7. UVJERENJE O ISPRAVNOSTI SUSTAVA..................................................................49
8. ZAKLJUAK.................................................................................................................. 50
9. PRILOZI.......................................................................................................................... 51
9.1. Popis koritenih kratica..................................................................................................... 51
9.2. Popis tablica...................................................................................................................... 51
9.3. Popis tablica...................................................................................................................... 51
LITERATURA 531. UVOD

U ovom radu objanjeno je gorenje, procesa gorenja i gaenja, opasnosti od poara, poarno
optereenje, stabilni sustavi za gaenje poara sprinkler (mokri i suhi), funkcioniranje, odravanje i
ispitivanje istih.
Kako bi se posljedice i tete koje uzrokuje poar svele na minimum te ouvali ivoti ljudi,
njihova imovina i okoli u kojem ivimo ve pri projektiranju treba voditi brigu o protupoarnoj zatiti.
Prema vrsti i namjeni graevine treba ugraditi sustave za zatitu od poara da pravovremenim
detektiranjem i reakcijom sustava nastalu tetu svede na minimum.
Budui da ulaganjem u prevenciju zatite od poara direktno smanjuju posljedice i materijalne
tete zamjetan je trend rasta sredstava koja se ulau u razne oblike protupoarne zatite.
Kod odabira sustava za zatitu od poara treba voditi brigu da je odabrani sustav vrlo efikasan
pri otkrivanju i gaenju poara, jednostavan za odravanje i bez lanih alarma a upravo takav sustav je
sprinkler sustav.
Sprinkler sustav je najraireniji stabilni automatski ureaji za dojavu i gaenje poara. Najee
se koristi u veim robnim kuama, hotelima, podzemnim garaama, bolnicama, brojnim javnim
poslovnim objektima, u skladitima, industrijskim pogonima i na putnikim brodovima. Ureaj se
aktivira porastom temperature do odreenih vrijednosti na mjestima gdje se nalaze sprinkler mlaznice
koje se pri toj temperaturi otvaraju i izbacuju vodu na zatieni objekt ili zonu. Mokri sprinkler sustavi
koriste se na objektima u kojima ne dolazi do smrzavanja, odnosno gdje temperature nisu nie od +5 C.
Sprinkler sustavu za zatitu od poara slian je drencher sustav za gaenje poara rasprenom
vodom. Drencher sustav je sustav za gaenje poara s nizom mlaznica za rasprivanje vode ili stvaranje
magle koje su stalno otvorene, a u sluaju poara gase sve mlaznice koje su cjevovodom prikljuene na
zajedniki ventil.

Da bi sustavi, oprema i ureaji bili uvijek u pripremnom stanju korisnik ureaja i oprema mora
provjeravati ispravnost prvim i periodinim ispitivanjima odnosno sukladno uputama proizvoaa te o
tome voditi evidenciju.
2. GORENJE I GAENJE

Gorenje je kemijski proces pri emu se dovoljno zagrijana goriva tvar spaja s kisikom uz pojavu
plamena i oslobaanje topline, uz te uvjete potrebno je osigurat nesmetano odvijanje lananih reakcija
gorenja. Simboliki uvjeti gorenja prikazuju se kao trokut ili tetraedar gorenja. (slika 1.)

12
 Slika 1. Tetraedar gorenj a [ 8 ]

Vatra je kontrolirano gorenje, dok su poari nekontrolirano gorenje pri kojem su ugroeni ivoti
ljudi i ivotinja kao i materijalne tete.
Poare prema vrstama gorivih tvari dijelimo u razrede: A (gorive krute tvari), B ( gorive tekuine
), C ( gorive plinovite tvari ), D ( poare gorivih metala ) i E ( poari gorivih ulja i masti ).

Poare prema moguim mjestima nastajanja dijelimo na poare otvorenom prostoru ( umska
zemljita, poljoprivredne povrine, odlagalita otpada i ostala zemljita ), na poare na ili u objektima
( stambenim, proizvodnim ), cestovna i inska vozila, plovila, letjelica, pokretnim strojevima,
skladitima, itd.
Poare moemo razvrstati prema obujmu i veliini na male poare, srednje
poare, velike poare i katastrofalne poare.

13
 Klasifikacija poara prema fazama razvoja: I faza - poetna faza, II faza - razvojna faza, III faza
- razbuktala faza i IV faza - faza gaenja. ( slika 2. )

t [min]
Slika 2.Faze poara [ 3 ]

I faza- poara moe trajati od nekoliko minuta do nekoliko sati a ovisi o vrsti gorive tvari i
koliini pritjecanja zraka u zonu gorenja, temperature su uglavnom male vrijednosti a poar malog
obujma.

II faza - poara traje od nekoliko minuta pa do par desetaka minuta, poveava se temperatura i
toplina a plamen zahvaa sve vie gorive tvari, mogue su eksplozije posuda pod tlakom.

III faza - ( razbuktala ) moe trajati satima i danima sve dok ima gorivih materijala a ovisi o
koliini zraka, temperature postiu maksimalne vrijednosti 650-1000C.

IV faza - faza gaenja, u toj fazi se smanjuje koliina gorivog materijala i temperatura poinje
opadati, gaenje je zavreno kada se ohlade sva tinjajua arita.

Da bi dolo do prestanka gorenja taj proces moramo prekinuti uklanjajui jedan od navedenih
uvjeta koji su potrebni za gorenje. U proces gorenja uvodimo nove tvari koje imaju svojstvo prekidanja
jednog ili vie uvjeta potrebnih za gorenje, ta sredstva nazivamo sredstvima za gaenje poara. Uinke
sredstava za gaenje moemo svrstati u tri skupine: [ 1 ]
- uguujui uinak
ohlaujui uina

14
k
- antikatalitiki uinak
- uz nabrojane uinke poar moemo ugasiti i prekidanjem ili oduzimanjem dotoka gorive
tvari.
Uguujui uinak imaju sredstva za gaenje poara u obliku plina, praha, magle ili pjene koja
prekrivaju gorivu tvar i tako onemoguuju u cijelosti ili djelomian dotok svjeeg zraka - kisika ispod
koncentracije dostatne za gorenje.
Ohlaujui uinak sredstava za gaenje poara sastoji se u tome to na sebe vee toplinu koja
nastaje izgaranjem tvari. Odvodom topline sniava se temperatura gorive tvari i onog trenutka kada
temperatura gorenja tvari postane nia od temperature paljenje proces gorenja prestaje.
Katalizatori su tvari koje ubrzavaju kemijske procese a da se same tom prilikom ne mijenjaju, to
znai da postoje i tvari koje ometaju nesmetano odvijanje kemijskih procesa a nazivamo ih
antikatalizatori. Antikatalitiki uinak moemo podijeliti na:
- inhibicijski uinak - sredstvo djeluje kao inihibitor na proces gorenja (haloni)
- intoksikacijski uinak - sredstvo za gaenje oduzima energiju aktivacije reagirajuim
atomima.

2.1. Voda kao sredstvo za gaenje poara

Voda od svih sredstava za gaenje ima najvee znaenje i ulogu. Ona je ne samo najuinkovitije
sredstvo za gaenje, ve gotovo uvijek postoji mogunost koritenja iz hidrantske mree, spremnika ili
prirodnih izvora. Jo jedna velika prednost vode je to u smjesi s drugim tvarima - ekstraktima daje nova
sredstva za gaenje ( pjene ). Kemijski je neutralna, nekodljiva za ovjeka i okoli.
Protupoarna tehnika za gaenje vodom najstarija je i jako razvijena. Za gaenje vodom postoji
raznovrsna aparatura, od runog aparata, do velikih stabilnih protupoarnih postrojenja ( sprinkler
ureaji ). Voda ima veliki uinak hlaenja koji nastaje zbog velike koliine energije za isparavanje. Voda
kod gaenja pri temperaturi vrelita isparava i na sebe vee 2253kJ/kg energije potrebne za prelazak
vode u paru a uzima je od tvari koja gori, odnosno od topline poara i tako se smanjuje temperatura
gorenja.
Vodom se gase poari klase A, a to su poari krutina kao to su drvo, ugljen, tekstil i dr. Vodom
se ne smiju gasiti elektrini ureaji jer provodi elektrinu energiju zbog sadraja otopljenih
4
soli, zapaljive tekuine lake od vode, poari kalija, natrija, magnezija i inih elemenata. Voda se pri 0C
pretvara u led te poveava svoj volumen za 9% te zbog toga pucaju cijevi, kuita pumpi, to oteava
uvanje i prijevoz vode. Tijekom isparavanja volumen joj se poveava ak 1700 puta to u sluaju
naglog isparavanja moe izazvati eksploziju vodene pare i prskanje gorive tvari u okoli. Specifina
teina vodene pare je 0,6 zbog ega se ona die brzo u vis te ona moe opei i ugroziti ivote ljudi.
Upotreba vode na elektronikim postrojenjima, arhivima, muzejima, moe prouzroiti vie tete od
poara. Upotrebom vode mogu se izbrisati tragovi za kriminalistiko istraivanje i dokazivanje naina i
uzroka poara.

2.2. Pjena kao sredstvo za gaenje poara

Pjene imaju znaajnu ulogu u suvremenoj protupoarnoj zatiti. U gaenju poara zapaljivih
tekuina, posebno nafte i njezinih derivata, pjena predstavlja pouzdano sredstvo za gaenje. Usavrena
aparatura za pjene s razliitim brojem opjenjenja, kao i mnotvo novih ekstrakata zapaljivih tekuina
pridonijeli su da se pjena i danas vrlo mnogo primjenjuje za gaenje poara osobito klase B (poari
zapaljivih tekuina).
Pjena se sastoji od mjehuria iju opnu ini smjesa - emulzija, a unutranjost mjehura ispunjena
je ugljinim dioksidom (CO2) ili zrakom. Ako su mjehurii ispunjeni sa CO 2 plinom tada pjenu
nazivamo kemijska pjena", a ako su mjehurii ispunjeni zrakom tada pjenu nazivamo zrana pjena".
Zrana pjena ima naroito znaajnu ulogu u gaenju poara zapaljivih tekuina. [ 1 ]

Zrana pjena se dijeli prema broju opjenjenja. Tako se broj opjenjenja od 5 do 20 naziva tekom
pjenom, od 20 do 200 srednjom pjenom, a od 200 do 1000 lakom pjenom. Svaka od njih ima svoje
prednosti u odnosu na poar i zahtjeve gaenja.
Ako se trai gaenje s udaljenosti ( gaenje bacaima pjene ) onda se upotrebljava teka
pjena.
Teka pjena ima najveu primjenu u gaenju poara svih vrsta zapaljivih tekuina, a posebice
velikih spremnika i to zato to teka pjena ima vee rashladno djelovanje ( zbog veeg sadraja vode ),
veu sposobnost klizanja i veu specifinu teinu. Najee se gasi stabilnim i polustabilnim sustavima
za teku pjenu. Laka pjena se koristi za gaenje prostorija s ciljem ispunjavanja cijelog volumena, te za
ispunjavanje nekog kanala, ahta i slino.

16
 Nain gaenje pjenom ima djelomice zaguujue, a djelomice rashlaujue djelovanje i ne moe
se tvrditi koje je glavno a koje sporedno, nego to ovisi o tvari koja gori.
U poetku se pjena na temperaturi raspada i vodene kapljice padaju kroz slojeve goriva i
isparavaju. Na taj nain nastaju mjehurii pare koji struje uvis i smanjuju temperaturu. Potom nastaje
vodena para koja potiskuje zrak iznad tekuine i odvaja plinsku fazu od tekue odnosno krute faze. To
odvajanje - izoliranje plinske faze je zapravo najvanije uz rashladno djelovanje i ima svojstvo
sprjeavanja stvaranja plina. [ 1 ]

Za sposobnost gaenja pjenom vana su njezina sljedea svojstva: broj opjenjenja, stabilnost,
sposobnost teenja i postojanost na temperaturi poara.
Broj opjenjenja (Pe) je odnos volumena pjene (Vp) i volumena smjese (Vs) iz koje se ona
stvara.
Pe= Vp /Vs

Kako bi se gaenje obavljalo hlaenjem potrebno je postupno raspadanje kako bi se voda

postupno izdvajala. Zato stabilnost pjene mora biti u odreenim granicama, a raspadanje se treba odvijati
tako da kratko vrijeme nakon stvaranja pjene, ona mora biti stabilna kako bi pokrila arite poara.
Nakon toga zapoinje raspadanje i izdvajanje vode, a time i hlaenje. Kad je otprilike polovica vode
izdvojena iz pjene potrebno je brzinu raspadanja usporiti kako bi pokriva od pjene bio dulje vrijeme
stabilan. Raspadanje pjene obino se mjeri poluvremenom raspadanja, odnosno za koje vrijeme se
raspadne 50% mjehuria.
Tijekom gaenje od pjene se zahtijeva da moe tei i kliziti povrinom objekta koji gori ili po
povrini goriva. Tako kod spremnika goriva velikog promjera pj ena treba kliziti od zida spremnika
prema sreditu zadravajui svoju stabilnost kako bi stvorila pokriva.
Pjena na temperaturi treba imati otpornost da se prebrzo ne raspada, a sama otpornost ovisi o
jaini zraenja, broju opjenjenja i naponskoj sili mjehura. [ 1 ]
2.3. Poarno optereenje

Toplina izgaranja je ukupna koliina topline koja se moe osloboditi gorenjem neke tvari.
Ukupno poarno optereenje je ukupna koliina topline koja moe nastati u nekom poarnom
sektoru.
Specifino poarno optereenje je koliina topline koja se odnosi na 1 m 2 povrine poarnog

17
 Specifino poarno optereenje moemo podijeliti u tri grupe:
- nisko poarno optereene do 1GJ/m2 ( hoteli, knjinice, bolnice, muzeji, djeje vrtii,
kole itd. ),
- srednje poarno optereenje od 1 do 2GJ/m2 ( garae, restorani, robne kue, pogoni,
tiskare, prehrambena industrija, metalna industrija, prerada koe, drva, papira, plastike,
pogoni tekstilne industrije itd. ),
- visoko poarno optereenje vie od 2GJ/m2 ( sve vrste skladita, kemijska industrija,
tvornice boja i lakova, skladita tekstilne industrije, lakirnice, hangari itd. ).

Podjela tienih podruja i objekata sprinkler ureajima dijele se prema poarnim opasnostima
( PO ) po Verband der Sachversicherer ( VdS-u - smjernice Saveza njemakih osiguravajuih drutava )
na:
- PO 1: tiena podruja sa malim poarnim optereenjima i ogranienim stupnjem
zapaljivosti.
- PO 2: tiena podruja sa srednjim poarnim optereenjem i srednjim stupnjem
zapaljivosti. Ova tiena podruja se prema odgovarajuem poarnom optereenju i
stupnju zapaljivosti dijele na PO 2.1. do 2.3.
- PO 3: tiena podruja u proizvodnim prostorima sa velikim poarnim optereenjima i
visokim stupnjem zapaljivosti. Ova tiena podruja se prema odgovarajuem poarnom
optereenju i stupnju zapaljivosti dalje dijele na PO 3.1. do PO 3.3.
- PO 4: tiena podruja sa uskladitenjem materijala i roba. Ova tiena podruja se dalje
dijele prema ponaanju razliitih materijala prema poaru na PO 4.1. do 4.4. [ 4 ]
DJELA STABILNIH UREAJA ZA GAENJE POARA

Prema vrsti sredstava za gaenje poara kojima se koriste, stabilni ureaji se dijele na:
- ureaje za gaenje poara vodom ( punim mlazom, rasprenim mlazom ivodenom
maglom ),
- ureaje za gaenje poara vodom u kojoj su kemijske primjese ( retardanti, supresanti )
- ureaje za gaenje poara pjenom ( zrana i kemij ska pjena )
- ureaje za gaenje poara plinom ( halon, ugljik-dioksid, FM-200, Novec 1230, duik,
inertni plinovi ,)
- ureaje za gaenje poara vodenom parom ( zasiena i pregrijana vodena para )

18
 - ureaji za gaenje poara prahom ( prah na bazi natrij-hidrogen karbonata, kalij hidrogen
karbonata ili amonij-fosfata )
- kombinirani sustavi za gaenje poara istovremeno s vie razliitih sredstava za gaenje
( pjena + prah, voda + plin, prah + plin ). [ 2 ]

Prema nainu gaenja poara, stabilni ureaji se dijele na:

- ureaje za gaenje poara zatvorenih prostora - ispunjavanjem volumena tienog objekta
sredstvima za gaenje u ukupnom iznosu ili u odreenom postotku ( totalno potapanje
odnosno potpuna zatita ),
- ureaje za gaenje poara odreenih povrina ( povrinsko gaenje poara ),
- ureaje za gaenje poara pojedinih dijelova objekta, tj. za djelominu zatitu ( lociranje
sustava za gaenje na pojedinane objekte u nekom prostoru ),
- ureaje za kombinirano gaenje poara ( potpuna + djelomina zatita ).

Prema nainu ukljuivanja u rad ureaja za gaenje poara:

- ureaje za gaenje poara s runim ukljuivanjem,
- ureaje za gaenje poara s automatskim ukljuivanjem koji moraju imati i rezervno
runo ukljuivanje,
- ureaje za gaenje poara s kombiniranim ukljuivanjem ( automatski + runo ).

Prema vrsti automatskih javljaa poara koji slue za ukljuivanje ureaja u rad:
- ureaje za gaenje poara s termomaksimalnim j avlj aima,
- ureaje za gaenje poara s termodiferencij alnim j avlj aima,
- ureaje za gaenje poara s dimnim j avlj aima,
- ureaje za gaenje poara sa svjetlosnim j avlj aima,
- ureaje za gaenje poara s elektronskim senzorima,
- ureaje za gaenje poara s kombiniranim javljaima ( svjetlosni + dimni, dimni + termiki,
klasini + elektronski ).

Prema utroenom vremenu za startanje ureajaza gaenje poara:

- ureaje za gaenje poara koji se trenutno aktiviraju i gase poar ( ureaji bez inercije), t uklj. < 0,1 s
- ureaje za gaenje poara koji brzo djeluju ( ureaji slabe inercije ), 0,1s < t j.
ukl < 3s
- ureaje za gaenje poara prosjenog djelovanja (ureaji srednje inercije), 3s<t j.<
ukl 30s

19
- ureaje za gaenje poara koji djeluju s manjim zakanjenjem ( ureaji poveane inercije ), 30s <
t j.
ukl < 3min.

Prema vremenu neprekidnog djelovanja( gaenje poara ):

- ureaje s kratkotrajnim djelovanjem, t ra da < 15 min,
- ureaje srednje dugog vremena djelovanja, 15 min <trada < 1 sata,
- ureaje s dugotrajnim djelovanjem, trada > 1 sat.

Primjenom stabilnih ureaja za gaenje poara:

- postie se velika efikasnost u gaenju poara,

- postie se minimalni utroak sredstava za gaenje,

- postie se prilagodba kompozicije i konstruktivnog rjeenja ureaja za gaenje poara
tehnolokom procesu,omoguuje se automatsko ukljuivanje ureaja i osigurava rezervno
runo ukljuivanje ureaja,

- dobiva se ureaj sa stupnjem djelovanja koji odgovara poarnim opasnostima tienog

objekta,

- postie se visok stupanj sigurnosti u radu i smanjuje opasnost za ivot i zdravlje osoba
zaposlenih u tienom objektu.

Provedbom unifikacije elemenata na stabilnim ureajima za gaenje omoguuje se bre i

jednostavnije odravanje. Rezultat nabrojenih taktino-tehnikih osobina ini stabilne ureaje za gaenje
poara ekonomski opravdanima. [ 2 ]

3.1. Osnovni dijelovi stabilnih ureaja za gaenje poara s automatskim radom

Stabilni ureaji za gaenje poara sastoje se od sljedeih osnovnih elemenata:

- prostora za smjetaj sredstava za gaenje

20
 - ureaja za dopremu i izbacivanje sredstava za gaenje pomou odgovarajueg tlaka

- javljaa poara koji reagiraju na odreene fizikalno-kemijske parametre

- stanica za ukljuivanje i upravljanje koje transformiraju signal s javljaa u impuls za

ukljuivanje ureaja i alarmiranje - uzbunjivanje deurne posade.

U prostoru za smjetaj sredstava za gaenje poara nalaze se razliiti spremnici ( za vodu, pjenilo
otopine, prah za gaenje, boce s inertnim plinom, boce sa FM-200, boce sa Novec 1230 ). Ovaj prostor
zajedno sa izvoritem vode (vodozahvatita, hidrantski cjevovodi ) ini poseban podsustav.
U ureaje za dopremu i izbacivanje sredstava za gaenje poara ubrajaju se pumpe, tlani
spremnici, uz energiju stlaenog sredstva za gaenje i pogonskog plina. [ 2 ]
4. MOKRI STABILNI SUSTAV ZA GAENJE POARA TIPA SPRINKLER

Kod nas su ope poznate i prihvaene smjernice za projektiranje i montau sprinkler instalacija,
Verband der Sachversicherer ( VdS - smjernice Saveza njemakih osiguravajuih drutava ), a potpuno
ravnopravno s VdS propisima primjenjiva se i NFPA 13 ( National Fire Protection Associatin ).
Sprinkler ureaji su stabilni automatski ureaji za dojavu i gaenje poara. ini ih sustav
podzemnih i nadzemnih cijevi projektiran i izveden prema tehnikim propisima o zatiti od poara,
ukljuujui i instalacije za dopremu vode ( visinski - gravitacijski spremnik ili bazen, centrifugalnu
pumpu za gaenje poara, odnosno spremnik ili podzemni cjevovod kao dio vodovodne i hidrantske
mree ). Dio sprinkler sustava iznad zemlje ini mrea posebno oblikovanih i hidrauliki projektiranih
cijevi sa sprinkler mlaznicama u nekom prostoru ili na nekom objektu. Na samom poetku sprinkler
ureaja nalazi se sprinkler stanica s ventilom koji kontrolira rad sustava i daje alarm kad sustav proradi.
Ureaj se aktivira porastom temperature do odreenih vrijednosti na mjestima gdje se nalaze sprinkler
mlaznice koje se pri toj temperaturi otvaraju i izbacuju vodu na zatieni objekt ili zonu. [ 1 ]
Sprinkler sustavi najuinkovitiji su za gaenje poetnih poara ( I faza ). U veini
sluajeva dovoljna je aktivacija 1 do 4 mlaznice ( oko 75% ) da bi se poar
zaustavio, a kod naglog irenja poara kao to su zapaljive tekuine 12 do 14
mlaznica. Pravilno odabran, projektiran, izveden i odravan sprinkler sustav vrlo
e brzo detektirati poar u samom poetku i poeti sa gaenjem, zaustaviti
irenje poara u samo par minuta, smanjiti razvoj topline, vatre i dima a
dodatnu prednost i sigurnost predstavlja automatska dojava vatrogasnoj slubi.
Uinkovitou sprinkler sustava u zatiti od poara bitno se smanjuje koliina
utroene vode za gaenje a samim time i tete od samog poara i tete nastale
od prevelikog polijevanja ( gaenja ) vodom. Prednosti sprinkler ureaja za
gaenje poara su jednostavno odravanje, velika efikasnost gaenja i
nepostojanje lanih alarma

21
 .

4.1. Vrste sprinkler sustava za gaenje poara

Prema konstruktivnoj izvedbi i nainu rada ureaja, sprinkler sustavi se dijele na:

- mokre sustave,
- suhe sustave,
- suhe brzodjelujue sustave ( s ubrzivaem ),
- kombinirane sustave ( npr. suhi i mokri, slika 3.),
- sprinkler sustave s predalarmom ( pre action )
- s pjenom.

Slika 3. Shematski prikaz rada suhog i mokrog sprinkler sustava [ 9 ]

4.1.1. Mokri sprinkler sustav za gaenje poara

22
 Mokri sprinkler sustav je automatski sustav na rasprenu vodu u kojem je cjevovod ispred i iza
ventila napunjen vodom pod tlakom. Sustav se upotrebljava kada nema opasnosti od smrzavanja ni
isparavanja vode u cijevima. Sprinkler mlaznice mogu biti instalirane kao visee ili stojee.

4.1.2. Suhi sprinkler sustav za gaenje poara

Suhi sprinkler sustav je automatski sustav na rasprenu vodu u kojemu su cijevi od sprinkler
ventila do sprinkler mlaznica napunjene komprimiranim zrakom ili duikom, a ostali dio cjevovoda
ispred sprinkler ventila je napunjen vodom pod tlakom.

4.1.3. Kombinirani sprinkler sustav za gaenje poara

Kombinirani sprinkler sustav ima mokri i suhi sprinkler ventil. U prostorima gdje moe doi do
smrzavanja vode instaliran je suhi sprinkler sustav, a u grijanim prostorima mokri splinkler sustav.

4.1.4. Sprinkler sustav za gaenje poara s predalarmomSprinkler sustav s predalarmom je suhi

sprinkler sustav kombiniran sa sustavom za automatsko otkrivanje i dojavu poara. Vatrodojavni sustav
djeluje prije otvaranja sprinkler mlaznice i uzrokuje otvaranje predalarmnog ventila, nakon ega u sustav
cjevovoda ulazi voda. Do polijevanja dolazi tek nakon to se aktivira koja od splinklerskih mlaznica
( pucanje ampule ili topljenje metalne legure ).

4.2. Osnovni dijelovi mokrog sprinkler sustava za gaenje poara

Osnovni dijelovi mokrog sprinkler sustava su:

- izvor vode,
- sistem cjevovoda,
- sprinkler stanica,

23
 - mokri splinkler ventil,
- alarmno zvono ( hidraulino i elektrino ),
- tampon boca,
- tlana sklopka ili elektrini signalni ureaj ,
- sprinkler mlaznice,
- vatrodojavni sustav.

4.2.1. Izvor vode

Da bi sprinkler sustav uvijek bio pouzdan i siguran, opskrba vodom bez neistoa nikada ne
smije biti onemoguena. Za svaki sustav mora biti izraen hidrodinamiki proraun iz kojeg je vidljivo
koji tlak i protok vode mora biti osiguran. Izvori vode sprinkler sustava mogu biti neiscrpni i iscrpni.

Neiscrpni izvori mogu biti: visinski spremnici, vodovodne mree, sustavi pumpi povezani s
vodovodnim mreama, preljevnim spremnicima i otvorenim prirodnim izvorima vode.

Iscrpni izvori vode mogu biti: tlani spremnici ( voda-zrak ) ( slika 4. ), vodovodne mree i
sustavi pumpi povezani s vodovodnim mreama, preljevnim spremnicima i otvorenim prirodnim
izvorima.

Tlani spremnici vode smiju se koristiti samo za opskrbu vodom sprinkler sustava, moraju
biti zatieni od mehanikih oteenja. Tlani spremnik mora biti opremljen sa dva manometra,
14
vodokaznim staklom i nivo regulatorima, unutranjost spremnika mora biti zatiena od korozije.
Volumen zraka ne smije biti manji od 1/3 ukupnog volumena vode u spremniku, za nadopunu spremnika
zrakom koristi se kompresor.

24
 Slika 4.Tlani spremnik voda-zrak kao izvor vode [ 3 ]

U radu sprinkler sustava ovisno o poarnom opterenju razlikujemo pet naina opskrbe

- samo jedan iscrpni izvor vode

- samo jedan neiscrpni izvor vode
- jedan iscrpni + jedan neiscrpni izvor vode
- jedan iscrpni + dva neiscrpna izvora vode
- dva iscrpna + dva neiscrpna izvora vode.

Koliina vode u preljevnom spremniku ( slika 5. ) mora biti dovoljna bez nadopunjavanja
minimalno za 10 minuta rada sprinkler ureaja.

25
 Slika 5.Preljevni spremnik kao izvor vode [ 3 ]

4.2.2. Sistem cjevovoda

Sistem cjevovoda ine dovodni i odvodni cjevovodi koji povezuju izvor vode, mlaznice i
sprinkler ventil. Dovodni cjevovodi ine sustav cjevi od izvora vode do sprinkler ventila a odvodnini od
sprinkler ventila do sprinkler mlaznica. Izrauju se uglavnom od elika razliitog promjera a njihovo
dimenzioniranje odreujue se hidrouliikim proraunom. Cjevovodi na kojima su smjetene sprinkler
mlaznice postavljaju se pod nagibom radi isputanja vode i ispiranja magistrala.

4.2.3. Sprinkler stanica

Sprinkler stanica nalazi se u posebnoj prostoriji blizu objekta koji se titi od poara a u njoj su
smjeteni svi bitni dijelovi za ukljuivanje i iskljuivanje sprinkler sustava, signalizaciju poara kao i za
kontrolu rada. Osnovni dijelovi sprinkler stanice su sprinkler mokri ventil, alarmni vod za zvono,
drenani vod, tampon boca. Sprinkler stanicama se ne smije koristiti kao skladini prostor, ne smiju se

Slika 6. Mokri sprinkler ventil u stanici ( vlastiti izvor ) 26

ugraivati plinske instalacije, plinski vodovi, niti strojevi ili ureaji koji koriste zapaljive plinove.
Sprinkler stanica treba imati izvor osvjetljenja neovisan o gradskoj elektrinoj mrei. Ukoliko je u
sprinkler stanici instaliran diesel elektrini agregat kao neovisni izvor napajanja sprinkler sustava, ili
diesel motori za pogon sprinkler pumpi tada i stanica mora biti tiena sprinkler sustavom. Sprinkler
stanica treba biti vidljivo oznaena. [ 4 ]

27
 4.2.4. Mokri sprinkler ventil

Mokri sprinkler ventil ( slika 6. ) nalazi se u ravnotei tlakova iznad i ispod ventila. Kada doe
do pada tlaka iznad zaklopke sprinkler ventila, tlak vode pada u cjevovodu iznad zaklopke podie je i
otvara ulaz u alarmni vod. Osnovni dijelovi mokrog splinkler ventila prikazani su na slici 7.

28
 Slika 7. Mokri sprinkler ventil s osnovnim djelovima [ 3 ]

larmno zvono

Alarmno hidraulino zvono ukljuuje se nakon aktiviranja sprinkler ventila tako to voda
protie kroz cjevovod alarmnog zvona. Rotor turbinice s privrenim batiem na osovinu pokree mlaz
vode, bati udara po poklopcu zvona i daje prodoran zvuk kao i tlana sklopka koja proslijeuje signal
poara na vatrodojavnu centralu.

Slika 8. Hidraulino alarmno zvono [ 3 ]

4.2.6. Tampon boca

29
 Tampon boca ugrauje se u sprinkler sustav samo kada postoji opasnost od poveanja ili
variranja tlaka vode na izvoru. U sluaju poveanja tlaka vode ona trenutnim podizanjem svoje zaklopke
odvodi viak vode.

4.2.7. Tlana sklopka ili elektrini signalni ureaj

Jedan dio vode nakon prolaska kroz komoru za usporavanje ( tampon bocu ) dolazi do tlane
sklopke u kojoj nastaje elektrini signal za elektrino alarmno zvono i dojavu prema vatrodojavnoj
centrali ( VDC ).

4.2.8. Sprinkler mlaznice

Sprinkler mlaznice imaju dvostruku ulogu: obavljaju automatsku dojavu poara ( utjeu na
inertnost sustava ) i rasprenom vodom automatski gase poar na odreenoj povrini. Temperatura
aktiviranja sprinkler mlaznice je ona temperatura pri kojoj dolazi do taljenja topivog umetka ili pucanja
staklene ampule u kojoj se nalazi tekuina. U sprinkler sustave ugrauju se mlaznice koje se aktiviraju
pri poveanje temperature od 30C od uobiajene maksimalne temperature okoline tienog prostora.
Veina sprinkler mlaznica pokriva povrine od 6 do 12 m 2 Maksimalni broj mlaznica koje se prikljuuju
na jedan sprinkler ventil ovisi o poarnom optereenju tienog prostora a kree se od 500 komada za
male opasnostiod poara PO1 do 1000 komada za srednje do velike opasnosti od poara PO2, PO3 i
PO4.

Rasporeuju se po svim prostorijama graevine, pokrivajui sva mogua podruja nastanka

poara. Raspored sprinkler mlaznica na ravnim stropovima postavlja se najee simetrino -
pravokutno ili naizmjenino kao na ahovskoj ploi. Meusobni razmaci izmeu sprinkler mlaznica
moraju iznositi najmanje 1,5 m.

30
 Danas se proizvode dvije osnovne vrste sprinkler mlaznica:
- sprinkler mlaznice sa staklenim ampulama
- sprinklermlaznice s topljivim elementima.

4.2.8.1. Sprinkler mlaznice sa staklenim ampulama

Sprinkler mlaznice sa staklenim ampulama u staklenoj ampuli imaju lako hlapljivu tekuinu
koja se pri povienim temperaturama iri. Tekuina ima vei koeficijent rastezanja od stakla, pa
ampula puca i otvara sprinkler mlaznicu. ( slika 9. i tabela 1. ).

Reakcijska temperatura za razliite vrste rasprskivaa

Slika 9. Sprinkler mlaznice sastaklenom ampulom [ 10 ]

31
 Tabela 1. Boja tekuine u ampuli mlaznice sukladno temperaturi aktiviranja

Nazivna temperatura aktiviranja C Boja

57C
68C
Sprinkler mlaznice sa
staklenom ampulom 79C
93C /100C
141C
182C
260C

Osnovni dijelovi sprinkler mlaznice prikazani su na slici 10.

32
 Raspriva Vijak

Staklena ampula Brtva i pladanj

Tijelo mlaznice

Slika 10. Dijelovi sprinkler mlaznice [ 11

33
 ]Inertnost sprinkler mlaznice, uz doputenu temperaturu radne sredine iskazuje se vremenom u
sekundama proteklim od trenutka nastanka temperature aktiviranja do poetka rada sprinkler mlaznice:
[1]

Gdje je:
ts-inertnost rada sprinkler ureaja. Oznaava vrijeme preteklo od poetka djelovanja temperature
aktiviranja do poetka rada sprinkler-mlaznice, (s)
9 9

^-projektirana povrina koju titi jedna sprinkler-mlaznica ( 6 m -12 m ) v poara - brzina

irenja poara, (ms-1). Oita se iz tablice ovisno o vrsti gorive tvari.

Vrste sprinkler mlaznica i nain djelovanja splinkler mlaznica navedeno je slikama 11. i 12.

a) visea b) stajaa

Slika 11. Vrste splinkler mlaznica [ 13 ]

34
 a) visea b) stajaa c) zidna bona
Slika 12. Prikaz djelovanja mlaznica [ 12 ]

4.2.8.2. Sprinklermlaznice s topljivim elementima

Sprinklermlaznice s topljivim elementom sadre lako topljive legure bizmuta, kalaja, olova i
kadmija, koje imaju temperature topljenja od 72C do 300C, a iste se oznaavaju bojom kako je
prikazano u tabeli 2.

Tabela 2. Boja topivog elementa mlaznice sukladno temperaturi aktiviranja

boja
Nazivna temperatura aktiviranja C

57C-77C neobojana - bezbojna

Sprinkler mlaznice sa 80C-107C bijela
topljivim elementima 121C-149C
163C-191C
207C-260C
Vatrodojavni sustav

Vatrodojavni sustav ima namjenu ranog otkrivanja poara u stadiju nastajanja, odreivanja tonog
mjesta poara te zvuno i svjetlosno alarmiranje odgovornog osoblja.

Osnovni elementi vatrodojavnog sustava su:

- automatski javljai poara,

35
 - ureaj za upravljanje i nadzor ( vatrodojavna centrala ),
- ureaji za uzbunjivanje,
- runi j avlj ai poara,
- izvor napajanja.
Ovo su uvijek sastavni dio vatrodojavnog sustava, a sljedei elementi mogu biti isto tako dio
vatrodojavnog sustava:
- predajnik daljinske signalizacije o poaru,
- prijemnik daljinske signalizacije o poaru,
- ureaj za upravljanje instalacijom za gaenje poara,
- predajnik za daljinsku signalizaciju neispravnosti,
- prijemnik za daljinsku signalizaciju neispravnosti,
- ureaj za automatsko gaenje poara.

4.3. Princip rada sprinkler sustava

Kod poara dolazi do brzog poveanja temperature okoline. Na sprinkler mlaznici, koja je najblia
poaru, doi e do poveanja topline, tekuina isparava ( hlapi ) i stvara tlak u ampuli, na definiranoj
temperaturi dolazi do rasprsnue ampule koja u tom trenutku oslobaa brtvu i kroz otvor poinje tei voda.
Voda formira mlaz vode ime zapoinje gaenje poara. ( slika 13. )

Slika 13. Prikaz aktiviranja mlaznice s ampulom [ 11 ]

Pri aktiviranju sprinkler mlaznice, radi pada tlaka u cjevovodu iza splinklerskog ventila, doi e u
sprinkler stanici do podizanja klapne u sprinkler ventilu i voda e iz izvora napajanja ( bazena, tlanog
spremnika ili gradskog vodovoda ) potei cjevovodom do aktiviranih mlaznica. Dio vode sporednim
cjevovodom aktivirati e hidraulino alarmno zvono, a isto tako preko elektrinog signalnog ureaja

36
( tampon boce ) aktivirati e elektrino alarmno zvono i proslijediti dojavu prema vatrodojavnoj centrali da je
nastao poar i poelo gaenje istog.

Na slici 14. shematski je prikazan redoslijed i princip rada mokrog splinkler sustava s automatskim
radom.

37
38
 Slika 14.
matski prikazan rada mokrog splinkler sustava s automatskim radom [ 3 ]

39
5. ODRAVANJE MOKRIH SPRINKLER SUSTAVA

Sprinkler sustavi moraju biti uvijek u pripremnom pogonskom stanju. Sukladno trenutno vaeih
zakonskih i podzakonskih regulativa o zatiti od poara, svaki korisnik mora sustave za zatitu od poara
imati u svakom trenutku u ispravnom i funkcionalnom stanju.

5.1. Zakonske regulative

Zakon o zatiti od poara (NN 92/10)

lanak 40.
1) Ispravnost i funkcionalnost izvedenih stabilnih sustava, ureaja i instalacija za otkrivanje i dojavu
te gaenje poara, sustava, ureaja i instalacija za otkrivanje i dojavu prisutnosti zapaljivih
plinova i para, kao i drugih ugraenih sustava, ureaja i instalacija za sprjeavanje irenja
poara ( u daljnjem tekstu: stabilni sustavi zatite od poara ) provjerava korisnik, sukladno
uputi proizvoaa, o emu mora postojati evidencija, a pravna osoba ovlatena od strane
ministra, najmanje jednom godinje, o emu se izdaje uvjerenje.
4) Stabilni sustavi zatite od poara iz stavka 1. ovog lanka moraju biti propisno oznaeni, uvijek
dostupni te se namjenski koristiti.

Pravilnik o provjeri ispravnosti stabilnih sustava zatite od poara (NN 44/12)

lanak 2.
- Sustav za gaenje poara je skup elemenata, funkcionalno povezanih i neprenosivih (sustavi za
gaenje vodom, pjenom, prahom, plinskim sredstvima i dr.) koji se rabe za gaenje poara.
Mogu djelovati samostalno ili zajedno sa sustavom za dojavu poara te zatitnim ureajima i
instalacijama za sprjeavanje irenja poara i nastajanje eksplozija;
- Elementi sustava su pojedinani dijelovi sustava koji omoguuju njegovo funkcionalno
djelovanje;

40
- sredstva sustava su tvari koje se pojedinano ili u kombinaciji primjenjuju na poar poradi
njegova gaenja;
- prvo ispitivanje je provjera ispravnosti sustava koje se obavlja prije stavljanja u uporabu
novoizgraenog odnosno rekonstruiranog sustava;
- periodino ispitivanje je provjera ispravnosti sustava koje se obavlja periodino, u propisanim
vremenskim razmacima poslije prvog ispitivanja;
- odobrena projektna dokumentacija je projektna dokumentacija na temelju koje je odobreno
graenje odnosno rekonstrukcija sustava sukladno vaeim propisima koji ureuju podruje
gradnje, a iznimno, za postojee sustave za koje takva dokumentacija ne postoji i/ili se ne
pribavlja, izvedbeni projekt izraen i ovjeren od ovlatenog projektanta, ili projekt izvedenog
stanja s pozitivnim miljenjem projektanta, izraen i ovjeren od ovlatenog projektanta.

Pravilnik o provjeri ispravnosti stabilnih sustava zatite od poara (NN 44/12)

lanak 13.
Postupak provjere ispravnosti sustava, ako posebnim propisom nije drugaije odreeno, sastoji se od:
- pregleda odobrene projektne dokumentacije;
- pregleda izvedenog stanja u odnosu na projektirano stanje;
- pregleda isprava o uporabljivosti pojedinih elemenata sustava propisanih posebnim
propisima kao i isprava o provedenim ispitivanjima propisanih posebnim propisima (npr. tlane
probe);
- provjera stanja sredstava sustava te stanja i ispravnosti rada pojedinih elemenata sustava;
- provjera ispravnosti meusobnih veza pojedinih elemenata sustava (povezanost,
nepropusnost, prohodnost i dr.);
- provjera ispravnosti glavnog i pomonih izvora napajanja sustava pogonskom energijom;
- mjerenje radnih karakteristika sustava (vremena, koliine, protoci, koncentracije, kvaliteta,
fizikalne osobine, jakost signala i dr.);
- provjera runog i automatskog aktiviranja sustava simuliranjem stvarnog dogaaja;
- provjera ispravnosti sustava u cjelini.
Provjera ispravnosti sustava obavlja se sukladno propisima i normama koji se odnose na
sustav koji se provjerava.

lanak 15.

41
 O obavljenoj provjeri ispravnosti sustava sastavlja se zapisnik o ispitivanju.
Zapisnik iz stavka 1. ovoga lanka koji sadri nezadovoljavajuu ocjenu ispravnosti sustava pravna
osoba koja je obavila provjeru duna je dostaviti nadlenom inspektoratu unutarnjih poslova policijske
uprave u roku od 7 dana od dana obavljenog ispitivanja.

Pravilnik o provjeri ispravnosti stabilnih sustava zatite od poara (NN 44/12)

lanak 17.
Ukoliko postoje razlike izmeu odobrene projektne dokumentacije i izvedenog stanja sustava, osobe
koje obavljaju ispitivanje dune su ocijeniti utjeu li razlike na funkcionalnost sustava.
Ako je ocijenjeno da razlike izmeu odobrene projektne dokumentacije i izvedenog stanja sustava ne
utjeu na funkcionalnost sustava, o emu mora postojati i pisana izjava projektanta sustava i glavnog
projektanta graevine (ako postoji), moe se izdati uvjerenje o ispravnosti sustava.
lanak 19.
Pravna osoba koja je obavila provjeru ispravnosti sustava te vlasnik odnosno korisnik sustava duni
su pohraniti i uvati zapisnike o periodinom ispitivanju i uvjerenja o ispravnosti sustava po njihovom
izdavanju do sljedeeg pregleda, a zapisnik o prvom ispitivanju i uvjerenje o ispravnosti sustava s prvog
ispitivanja sustava duni su pohraniti i uvati trajno.

5.2. Odravanje sprinkler sustava za gaenje poara na odabranom primjeru

Svaki proizvoa u Projektu sprinkler ureaja za zatitu od poara propisuje u kojim je rokovima
potrebno provjeravati funkcionalnost sprinkler sustava, i u kojim vremenskim intervalima potrebno obavljati
kontrole pojedinih elemenata sustava. Na slici 15. prikazana je shema djelovanja splinkler instalacije na
odabranom primjeru u praksi.

42
 Slika 15. Shema djelovanja sprinkler instalacije ( vlastiti izvor )

Prije poetka putanja u rad sprinkler sustava za gaenje poara mora se u potpunosti ispitati njegov
rad. Sustav se stalno mora nalaziti u stanju pripravnosti za rad u punom kapacitetu i svi elementi sustava
moraju biti u funkciji. Da bi se rad sprinkler sustava u sluaju poara odvijao nesmetano potrebno je
obavljati:

- redovne preglede
- periodine preglede.

Na slici 16. prikazana je uputa za rukovanje sprinkler sustavom (mokri ) za konkretni objekt.

43
 Slika 16. Uputa za rukovanje sprinkler sustavom ( mokri ) - Objekt 47 ( vlastiti izvor )

5.2.1. Redovni - dnevni pregledi

Svaki dan potrebno je prekontrolirati:

- kontrolirati tlak manometara ispred i iza alarmnih ventila,
- kontrolirati otvorenost zasuna ispred sprinkler ventila, mora biti uvijek u otvorenom stanju i
osiguran lokotom,
- kontrolirati stanje ostalih zasuna i ventila otvorenost odnosno zatvorenost u skladu sa
njihovom funkcijom,
- pregledati da li voda curi iz alarmnog sprinkler ventila u lijevak, ako curi znai da proputa
brtva u sprinkler ventilu i da je treba zamijeniti,
- kontrolirati tlak u tlanom spremniku,
- kontrolirati nivo vode u tlanom spremniku,
- kontrola vode vri se na vodokazu, a nadopunjavanje je automatsko. [ 5 ]

44
 Nakon propisne dnevne kontrole injenino stanje se obavezno upisuje u knjigu odravanja odnosno
evidentira. ( slika 17.)

Slika 17. Knjiga evidencije kontrole tlakova ( vlastiti izvor )

Stanje zapornih elemenata - ventila, njihov poloaj pri kontroli i opis njihove funkcije navedeno je u
tabeli 3.
Tabela 3. Stanje zapornih elemenata
POZICIJA FUNKCIJA VENTILA
POLOAJ U PRIPRAVNOM STANJU POLOAJ U PRIPRAVNOM
STANJU

45
1 ZASUN MOKROG SPRINKLER
VENTILA
2 ALARM - STOP SLAVINA
3 VENTIL ZA PRANJENJE ZATVOREN
4 VENTIL ZA PROBU
ALARMNOG ZVONA
5 MANOMETAR
6 VENTIL ZA PUNJENJE
ZRAKOM CIJEVNE MREE
7 DRENANI VENTIL ZATVOREN
8 VENTIL MANOMETRA
9 ZASUN
10 ZASUN
11 ZASUN
12 KUGLASTI VENTIL NO25
OTVOREN ZATVARA SE PRILIKOM RADA NA
SPRINKLER CJEVOVODU ILI SERVISA
SPRINKLER VENTILA ILI KOD
ZAMJENE SPRINKLER MLAZNICE
OTVOREN ZATVARA SE PRILIKOM ISPUTANJA
VODE IZ CIJEVI PREMA ALARMNOM
ZVONU. MOE SE ZA VRIJEME
GAENJA STAVLJANJEM U POLOAJ
ZATVORENO" ISKLJUITI ZVONO
OTVARA SE KOD PRANJENJA
CJEVNE MREE KOD POPRAVKA,
SERVISA I ZAMJENE MLAZNICA
ZATVOREN OTVARA SE KOD PROBE RADA
SPRINKLER ALARMNOG ZVONA I
PROBE RADA TLANE SKLOPKE
POKAZUJE TLAK VODE ISPRED
SPRINKLER VENTILA
POKAZUJE TLAK VODE U SPRINKLER
CIJEVNOJ MREI
ZA ISPUST VODE IZ CJEVOVODA
PREMA ALARMNOM ZVONU
OTVOREN ZATVARA SE KOD ZAMJENE
MANOMETRA
OTVOREN ZATVARA SE KOD SERVISA
SPRINKLER PUMPE I NEPOVRATNOG
VENTILA SPRINKLER PUMPE
OTVOREN ZATVARA SE KOD SERVISA
SPRINKLER PUMPE I NEPOVRATNOG
VENTILA SPRINKLER PUMPE
ZATVOREN OTVARA SE KOD PROBE SPRINKLER PUMPE
OTVOREN ZATVARA SE KOD SERVISA JOCKEY
PUMPE I NEPOVRATNOG VENTILA
JOCKEY PUMPE
46
 13 KUGLASTI VENTIL NO25 OTVOREN ZATVARA SE KOD SERVISA JOCKEY
PUMPE I NEPOVRATNOG VENTILA
JOCKEY PUMPE
14 ZASUN ZATVOREN OTVARA SE ZA DRENAU
CJEVOVODA PREMA VATROGASNOM
VOZILU
15 SPRINKLER VENTIL MOKRI" ZATVOREN OTVARA SE AUTOMATSKI PRILIKOM
AKTIVIRANJA SPRINKLER
INSTALACIJE
16 ZASUN ZATVOREN OTVARA SE ZA PROBU RADA JOCKEY
PUMPE I DRENAU KOLEKTORA

17 ZASUN OTVOREN ZATVARA SE KOD IENJA ILI

POPRAVKA ZASUNA I NEPOVRATNOG
VENTILA NA DOVODNOM
CJEVOVODU PRIKLJUKA ZA
VATROGASNO VOZILO

18 VENTIL S PLOVKOM OTVOREN SLUI ZA PUNJENJE BAZENA

19 KUGLASTI VENTIL OTVOREN ZATVARA SE PRILIKOM SERVISA

KUTNOG VENTILA S PLOVKOM

5.2.2. Tjedne kontrole

Svaki tjedan potrebno je prekontrolirati:

- rad hidraulikog zvona otvaranjem kontrolnog ventila hidraulikog zvona na alarmnom
ventilu,
- povremeno kontrolirati ispravnost radnog manometra pomou kontrolnog manometra,
- funkcionalnost ureaja za automatsko i runo startanje sprinkler pumpi kod diesel motora,
moe biti potreban rad do postizanja radne temperature diesel motora,
- tlak ispred alarmnog ventila koji su prikljueni direktno na gradsku vodovodnu mreu, pri
tome treba potpuno otvoriti ventil za pranjenje.

47
5.2.3. Mjesene kontrole

Svaki mjesec potrebno prekontrolirati sljedee:

- ispitati funkcionalnu radnu spremnost pumpi i njihovih pogonskih motora,
- pumpni motori trebaju biti u probnom pogonu sa efektivnom nazivnom dobavom u trajanju
15 minuta za elektromotore odnosno 30 minuta za diesel motore,
- stanje akumulatorske baterije i funkcionalna sposobnost punjaa prema uputama
proizvoaa,
- provjeriti koliine pogonskog goriva za diesel motore, te stanje ulja za pumpe, kompresore i
diesel motore,
- funkcionalna proba kontrolnih ( nadzornih ) ureaja,
- stanje cijevne mree, sprinkler mlaznica i ovjesa cjevovoda, u hladnijem dijelu godine
naroito je vano paziti na sigurnost od smrzavanja sprinkler ureaja,
- pridravanje maksimalne visine skladitenja,
- pridravanja minimalnoga razmaka izmeu rasprivaa sprinkler mlaznice i gornjeg ruba
uskladitene robe,
- funkcionalna proba kontrolora protoka,
- funkcionalna proba automatskih ureaja za punjenje i nadopunjavanje preljevnih spremnika,
spremnika za potapanje usisnih vodova pumpi, te visinskih spremnika.

5.2.4. Kontrole svakih 6 mjeseci

Svakih 6 mjeseci potrebno je:

- izvriti servis instalacija od za to ovlatenih pravnih osoba,
- izvriti detaljan vizualni vanjski pregled instalacija, stanje antikorozivne zatite cjevovoda,
armatura i opreme,
- izvriti ienje i pregled sprinkler ventila,

- izvriti ienje filtara i sapnice na hidraulikom zvonu, te podmazivanje osovine turbine

zvona,

- kontrolirati otvaranje i zatvaranje svih zasuna i ventila,

- instalaciju staviti u pogonsko stanje.

48
5.2.5. Kontrole svake dvije godine

Svake dvije godine potrebno je:

- ienje.

5.2.6. Kontrole svakih pet godina

Svakih pet godina potrebno je:

- ispitivanje tlanih spremnika i posude kompresora os strane Agencije za ispitivanje posuda pod
tlakom,
- Izvriti pregled hidrofora a po potrebi obaviti i bojanje,
- Izvriti ispiranje cjevovoda.

5.2.7. Kontrola nakon 20 - 25 godina

Nakon 20 - 25 godina potrebna je kontrola cjelokupne mree. Cijevnu mrea treba temeljito isprati i
izvriti tlanu probu. Treba odstraniti naslage kod suenih presjeka cjevovoda. Karakteristine podatke
ugraenih sprinkler mlaznica ispituje i provjerava VdS laboratorij metodom sluajnog uzorka. Za sprinkler
ureaj potrebno je ishoditi novi atest za instalaciju i dostaviti u VdS.[4]
6. ZAPISNIK O OBAVLJENOM ISPITIVANJU

ZAPISNIK o obavljenom ispitivanju

Predmet ispitivanja: AUTOMATSKI SPRINKLER SUSTAV

Korisnik: INA d.d. ZAGREB

PF KORPORATIVNI CENTAR SEKTOR UPRAVLJANJA
IMOVINOM I USLUGAMA SREDINJI POSLOVNI
OBJEKT INA d.d. ZAGREB, Av. V. HOLJEVCA 10

49
 OPI PODACI

1.1. Naruitelj

INA d.d. Zagreb PF Korporativni centar

Sektor upravljanja imovinom i uslugama
Sluba upravljanja objektima

1.2. Predmet pregleda i ispitivanja:

Automatski sprinkler sustav u garai SPO INA d.d., Av. V.Holjevca 10, Zagreb.

1.3. Pregled i ispitivanje:

Funkcionalno ispitivanje u skladu s lankom 40. stavak 1. Zakona o zatiti od poara (N.N.br.
92/10), obavljeno je na temelju Ovlatenja po Rjeenju Ministarstva unutarnjih poslova broj: 511-01-208-
UP/I-665/2-13 od 06.02.2013.
1.4. Koritena dokumentacija:

- Projekt sprinkler ureaja za zatitu od poara, garaa u suterenu poslovnog objekta INA"
Trgovina u Zagrebu, br. 1364-87,travanj 1987, izraen po Pastor"- Zagreb.
- Projekt za dobivanje gra. dozvole-ZOP,knjiga 901, br. 1-340-3122-G-000-Z01, srpanj
1986,izraen po INA-Projekt-u, OOUR Inenjering.
- Prikaz primijenjenih mjera zatite od poara izvedeno stanje br. 1-340-4677- S-000- Z03 od
oujaka 1988.,INA -Projekta, Zagreb
- Graevinska dozvola, Broj: UP/I-05/3-23741/1-86. od 2.9.1986;Grad Zagreb, Opina Novi
Zagreb,Komitet za gra.,komunalne i stambene poslove.
- Oevidnik pregleda opreme pod tlakom od 01.08.2011., od strane OPT Agencije, za posudu
pod tlakom tvorniki br. 4360 Ev.Br.ZG 22760 i za posudu pod tlakom - spremnik za
komprimirani zrak tv. br. 105884 Ev.Br.ZG 22776.
- Izvjee o ispitivanju sigurnosnih ventila br. 02 od 24.07.2013 izdano od strane STSI-a i to za
sigurnosni ventile: br. 11608, br.1537, br.2209, br.41 i br.61 .

50
 - Izvjee o servisu sprinkler ureaja od strane FLAMMA-SUSTAVI" d.o.o. ,RN br.
078/1/2014 od 23.07.2014.
- Potvrda o umjeravanju br. 2289, 2290, 2291, 2292, 2293, 2294, 2295, 2296, 2297, 2298,
2299, 2300, 2301, 2302 od strane STSI-a, Akreditirani umjerni laboratorij za mjerila tlaka
i temperature.
- Zapisnik o ispitivanju, INA d.o.o.,br.50623102-063-2209/13 od 25.07.2013.

1.5.Pregled i ispitivanje obavili su ovlateni ispitivai:

Boris Botiki, mag. ing. mech. E -10484
Eduard Ungaro, dipl.ing.str. E -5149
Zlatko Rigo, stroj.teh. E -5572

1.6.Pregledu i ispitivanju bili su nazoni:

g. Smail Selman

1.7. Datum i vrijeme pregleda i ispitivanja:

30.07.2014, godine od 12,00 sati

51
PRIMIJENJENI PROPISI I NORME

2.1. Zakon o zatiti od poara (N.N., br. 92/10)

2.2. Zakon o normizaciji (N.N., br. 80/13)
2.3. Pravilnik o provjeri ispravnosti stabilnih sustava zatite poara (NN, br. 44/12 )
2.4. Pravilnik o hidrantskoj mrei za gaenje poara (N.N., br. 8/06)
2.5. Tehniki propis o graevnim proizvodima (N.N., br. 33/10, 87/10,147/10 81/11, 100/11 i 130/12)
2.6. Propisi njemakih osiguravajuih drutava za sprinkler ureaje VdS/81 - Verband der Sachversicherer
VdS-1981, VdS-Richtlinie fr Sprinkleranlagen - Planung und Einbau Sprinkleranlagen
2.7. DIN 14200: Waserdurchflu von Strahlrohrmundstcken oder Dsen.

3. OPREMA KORITENA ZA ISPITIVANJE

3.1. Manometar ^100 mm, mj ernog opsega od 0-25 bara, proizvoaa INOL,
serijski broj: 0382296, potvrda o umjeravanju br. 2765 od 22.11.2013.
3.2. Prikljuci i slavine za montau manometara na cjevovod
3.3. Ureaji za komuniciranje KENWOOD TK 3101
3.4. Komplet za odreivanje protoka vode DIN 14200
3.5. Pomino mjerilo i ureaj za odreivanje nagiba cjevovoda.

4. TEHNIKE KARAKTERISTIKE INSTALACIJE 4.1

Openito

Stabilni sprinkler sustav instaliran je za zatitu od poara garae povrine cca 3100 m u suterenu SPO
INA d.d. Zagreb, Av, V, Holjevca.
Sustavom se automatski gasi poar uguivanjem i hlaenjem kad temperatura poraste na
68C.Automatski stabilni sustav izveden je kao mokri, a ugraen je jedan sprinkler ventil.

52
 Prema VdS-1981g. propisima garani prostor spada u grupu poarnih opasnosti PO 2.1, za koju je
potrebno osigurati polijevanje vodom od 5 mm/min na djelujuoj povrini od 150 m kroz 60 min.
Maksimalno tiena povrina jedne sprinkler mlaznice po projektu iznosi 11,56 m

4.2 Izvor vode

Dovod vode je izveden u vodomjernom oknu (koje je spojeno na gradsku vodovodnu mreu) preko
vodomjera N 80. Vodomjerno okno smjeteno je na zapadnoj strani graevine.
Vodomjer je proizvoaa H.MEINECKE Ag-Hannover, Qn 40 m 3/h, PN 16, tip WS 80, tv. br.
1088608-95.
U oknu je izgraen i obilazni vod N 150 sa zapornim organom koji je zatvoren, a otvara se za
dodatnu opskrbu vodom u sluaju gaenja poara.
Dobava vode do preljevnog spremnika poslije vodomjernog okna je zajednikim cjevovodom N 125
koji opskrbljuje vodom unutarnju hidrantsku mreu i sprinkler ureaj.
Kao neiscrpni izvor vode slui preljevni spremnik zapremine 20 m koji se nadopunjava iz vodovodne
mree preko tri plovak ventila N 80.

3 3

Za iscrpni izvor vode instaliran je tlani spremnik zapremine 20 m ispunjen s 15 m vode i 5 m zraka
pod tlakom od p=8,5 do p=9,3 bar.
Za sluaju nude izveden je i prikljuni cjevovod sa Storz spojkama 4xB na vanjskoj fasadi za
vatrogasno vozilo, kao trei izvor vode.
Projektom je odreeno da minimalni potrebni tlak vode na sprinkler ventilu prema hidraulikom
proraunu treba biti 3,5 bar a koliine vode 975 l/min.

4.3 Sustav dobave vode

Sustav dobave vode sastoji se od dolje navedenih elemenata koji su smjeteni u sprinkler stanici
(posebna prostorija) u suterenu.
3

53
4.3.1. Preljevni spremnik zapremine 20 m

Preljevni spremnik je proizvoaa Kovinarska Krko, tv.broj 1834, tip 455388. Spremnik ima tri
ventila s plovkom koji zatvaraju dotok vode kada se postigne odgovarajua razina. Osim toga spremnik ima i
preljevni odvod. Instalirana nivo -sklopka ukljuuje alarmnu sirenu kad nivo padne ispod dozvoljene granice.

4.3.2. Sprinkler pumpe

Proizvoa: Jastrebac, Ni
Radni tlak: 37 mVS
Kapacitet: 25 l/s
Tip: VPN 150 -1
Snaga: 22 kW

4.3.2.1.Elektromotor sprinkler pumpe

Proizvoa: Sever, Subotica

Tvorniki broj: 544619
Tip: 12K180L4
Napon: 380 V
Struja: 45/26 A
Snaga: 22 kW
Broj okretaja: 1454 o/min

Sprinkler pumpa ima na sebi ugraen prestrujni ventil koji se otvara na p=4,0 bar i cjevovod za
ispitivanje pumpe od 3" ,koji svojim slobodnim krajem vodu isputa u preljevni spremnik. Sigurnosni ventil
ima inv. br. 04695.
4.3.3. Tlani spremnik za vodu

Proizvoa: Kovinarska, Krko

Tvorniki broj: 4360
Radni tlak: 10,0 bar

54
 Ispitni tlak: 15,0. bar
Volumen spremnika: 20 m3
Tip: horizontalni
Sigurnosni ventil: tv. broj 11608, radni tlak10,0 bar,
Manometar: podjela 0 -16 bar
God. proizvodnje: 1987

Za odravanje potrebnog nivoa vode u hidroforu (spremnik voda/zrak ) slui napojna pumpu za
dobavu vode, koja je usisnim dijelom spojena na preljevni spremnik. Rad pumpe za dobavu vode je
automatski, tj. ukljuuje se odnosno iskljuuje, djelovanjem nivo sklopke preko relejnog ormaria, koja je
ugraena na spremniku voda/zrak. Kod pada razine vode pumpa se ukljui automatski u rad a iskljui iz rada
automatski kad postigne zadanu razinu vode u spremniku voda/zrak.Dopuna hidroforske posude
komprimiranim zrakom obavlja se takoer automatski- kompresorom. Ukljuenje/iskljuenje kompresora
obavlja se putem nivo - sklopke preko relejnog ormaria.

4.4. Pumpe za dobavu vode u spremnik voda/zrak

Proizvoa: Elektrokovina
Tip pumpe: VCV 250/10T
Kapacitet: 0,5 - 1,5 l/s
Tlak: 11,5 - 5,8 bar
Broj okretaja: 2840 o/min
Tv. broj: E135933
Tip el. motora T 9022
Struja/Snaga: 8,3/4,8 A / 2,2 kW
4.5. Kompresor (kompletan ureaj)

Proizvoa: Energoinvest-Trudbenik, Doboj

Tip: E4NL 1042
Tvorniki broj: 878
Efektivna dobava: 450 l/min

55
 Radni tlak: 10,0 bar, iskljuenje na 9,0
Manometar: podjela 0 -16 bar
God, proizvodnje: 1987
Sigurnosni ventil: tv. br. 41, podeen na 11,0 bar

4.5.1. Spremnik zraka kompresora

Volumen spremnika: 140 l
Radni tlak: 10,0 bar
Max. radni tlak: 12,0 bar
Tv. broj: 105884
T max: 100 C
Tip: R416A
Sigurnosni ventil: tv. br. 61, podeen na 11,0 bar
Klasa posude: IV
God. proizvodnje: 1987

4.5.2. Kompresor za zrak

Tv, broj: 5812
Broj okretaja (max): 1200 o/min
God. proizvodnje: 1987

56
 Tip: T4AO -112M -2D
Broj okretaja (max): 2870 o/min
4.5.3. El. motor kompresora za zrak
Snaga: 4 kW
Napon/Struja: 380 V / 4 A

4.6. Sprinkler ventili (mokri)

Proizvoa:
Pastor, Zagreb

Proizvoa:

4.7 Alarmno elektrino zvono (niska razina vode u preljevnom spremniku)

4.8 Hidroelektrina sklopka (za prosljedbu signala u CNS)

Proizvoa: IMP Ljubljana

Tip: TSO - IS2

Sklopka prosljeuje preko relejnog ormaria informaciju o proradi sprinkler sustava

57
u4.9 Sprinkler mlaznice

Proizvoa:
Pastor, Zagreb (K 80)
Tip: (spray) sa staklenom ampulom i temperaturom
aktiviranja 341 K (68 C)

Boja raspoznavanja:
Karakteristike:
p = 0,55 bar, q = 57,80 l/min

4.10 Tlana sklopka (ukljuenje centrifugalne pumpe)

Proizvoa: Dunfos ( 2kom)

Tip: podeena na 5,5 bar

Tlana sklopka (radna i rezervna) preko upravljakog ormaria aktivira sprinkler pumpu.

4.11 Cijevne razvodne mree

Cijevna razvodna mrea (do sprinkler mlaznica) izvedena je od crnih elinih cijevi u zavarenoj
izvedbi.
Cjevovod razvodne mree je voen pod stropom tienog prostora (garae) i ima ukupno 312
mlaznica.

4.12 Elektrine instalacije za pogon pumpi, kompresora i signalizaciju

Elektrini dio sprinkler instalacije obuhvaa instalaciju pogona i signalizacije.

Napajanje sustava obavlja se iz glavnog elektrinog razdjelnika garae posebnim strujnim

krugom pomou elektro-komandnog ureaja.

Signal prorade sprinkler ureaja prosljeuje se daljinski u prostoriju CNS-a.

5 PREGLED INSTALACIJE

5.1. Horizontalna udaljenost izmeu dvije mlaznice ne prelazi 3,5m.

5.2. Vertikalna udaljenost izmeu mlaznice i stropa ne prelazi 450 mm.

5.3. Povrina prekrivanja jedne mlaznice ne prelazi 12 m

5.4. Razvodna mrea osigurava raspodjelu vode do sprinkler mlaznice. Dimenzije presjeka cijevi
odgovaraju prema projektu i ispunjavaju zahtjeve navedenih propisa. Cjevovod je antikorozivno
zatien zavrnom nalinom bojom.

5.5. Ugraene mlaznice podobne su za ugradnju u odabrane prostore budui temperatura okoline
(ambijenta) ne prelazi +49 C.

5.6. Temperatura aktiviranja mlaznica je +68 C, a boja raspoznavanja j e crvena.

5.7. Sprinkler stanica se nalazi u suterenu u neposrednoj blizini kod ulaza u garau upravne zgrade.
Prostor je zagrijavan i nije mogua pojava pada temperature ispod + 5 C.

5.8. Ventili su u radnom poloaju i plombirani su.

5.9. U sprinkler stanici izvjeena je uputa za rukovanje na vidnom mjestu, a ventili su oznaeni.

5.10. Relejni ormari kompresora i sprinkler pumpa nalaze se u ispravnom stanju.

5.11. U SPO-u postoji cjelodnevno deurstvo (24 sata), u vatrogasnoj slubi, u CNS-u , u NSTZ-u, u
zatitarskoj slubi a u samoj garai u prvoj i drugoj smjeni.
6. OPIS I REZULTATI ISPITIVANJA

6.1. Oitani tlak na manometru ispred sprinkler ventila iznosio je p = 9.0 bar i iza na instalaciji p = 8,6
bar.
6.2. Statiki tlak gradskog vodovoda p =7,3 bar.
6.3. Probnim radom kompresora ustanovljeno je da se ukljuio u rad, kad je tlak u spremniku voda/zrak
(hidroforska posuda) pao na p = 7,0 bar, a iskljuio iz rada kod tlaka od p = 9 bar.
6.4. Ispitivanje je obavljeno isputanjem zraka iz spremnika pomou ventila za ispust zraka na samoj
posudi.
6.5. Isputanjem vode iz spremnika voda/zrak utvreno je da sklopka razine ispravno ukljuuje u rad
pumpu za nadopunjavanje a iskljuuje iz rada kada je postignuta zadana razina.
6.6. Runom provjerom alarma hidraulikog zvona i tlane sklopke utvreno je da ispravno funkcionira
i prosljeuje signal alarma na procesno raunalo i pisa u centralni nadzorni sustav (CNS).
Alarmna truba sprinkler ureaja u CNS ispravno je funkcionirala.
6.7. Glasnost zvona je zadovoljavajua- zvono (gong) uje se do najudaljenije mlaznice u garai.
6.8. Runa provjera alarma niske razine vode u preljevnom spremniku - sirene, pokazala je da ista
ispravno funkcionira i da je signal alarma proslijeen na procesno raunalo u centralni nadzorni
sustav.
6.9. Simulacijom automatskog aktiviranja dolo je do otvaranja sprinkler ventila a time i protoka vode
iz spremnika voda/zrak to je registrirano proradom alarmnog zvona i proradom proslijede rada
sprinkler ureaja u CNS.
6.10. Ispitivanje sprinkler pumpe obavljeno je runim ukljuivanjem/iskljuivanjem na upravljakom
ormaru. Pumpa je ispravno radila i vodu pomou povratnog cjevovoda bacala u prelj evni
spremnik.
6.11. Prestrujni ventil na sprinkler pumpi se otvorio kod tlaka od 4 bar sukladno zahtjevu iz Projekta.
6.12. Simuliranjem automatskog starta sprinkler pumpe zatvaranjem zapornog zasuna od spremnika
voda/zrak koji vodu dovodi na sprinkler ventil i otvaranjem drenanog ventila od 2" na sprinkler
ventilu, tlana sklopka ukljuila je sprinkler pumpu kod p = 3,5 bar
6.13. Automatsko nadopunjavanje preljevnog spremnika pomou ventila s plovkom radi ispravno.
6.14.
7. OSTALO

7.1. Preporua se u pogledu odravanja postupiti sukladno zahtjevima iz lanka 39. Zakona zatiti od
poara (N.N., br. 92/10).
7.2. Ispravnost stabilnog sustava treba redovito provjeravati, o emu mora postojati dokumentacija
sukladno lanku 40. Zakona o zatiti od poara (N.N., br. 92/10).
7.3 Stabilni sustav treba odravati i pregledavati sukladno zahtjevima iz poglavlja 7. Uputstvo za
rukovanje i odravanje - Projekt sprinkler ureaja za zatitu od poara, garaa u suterenu
poslovnog objekta INA" Trgovina u Zagrebu, br. 1364-87, travanj 1987, izraen po Pastor" -
Zagreb.

8.ZAKLJUAK

Pregledom i ispitivanjem utvreno je da automatski sprinkler sustav u garai Sredinjeg

poslovnog objekta INA d.d., Av. V. Holjevca 10, Zagreb, korisnika INA, d.d., PF Korporativni centar,
Sektor upravljanja imovinom i uslugama
Z A D O V O LJ A V A
zahtjevima. Na temelju toga izdaje se Uvjerenje br: 50623102-103-20187/14 sukladno lanku 40. stavak 1.
Zakona o zatiti od poara (N.N., br. 92/10).
Zapisnik je proitan nazonom predstavniku Korisnika, koji na isti nije izjavio nikakvu
primjedbu, to potvruje svojim potpisom.
Za korisnika: Ispitivali: 1. Boris Botiki,
mag.ing.mech.

2. Eduard Ungaro, dipl.ing.str.

3. Zlatko Rigo, stroj.teh.

U Zagrebu, 30.07.2014. Direktor Slube: MP

Boris avrak, dipl. ing.

ERENJE O ISPRAVNOSTI SUSTAVA

Izgled i sadraj uvjerenja o ispravnosti sustava prikazan je na slici 18.

Broj Uvjerenja: 50623102-103-20187/14 U Zagrebu: 30.07.2014.

Na temelju lanka 40. stavak 1. Zakona o zatiti od poara (N.N., br. 92/10) te Pravilnika o
provjeri ispravnosti stabilnih sustava zatite od poara (N.N., br. 44/12), na zahtjev INA -
Industrija nafte, d.d., PF Korporativnog centra, Sektor upravljanja imovinom i uslugama, Sluba
upravljanja objektima, ovlateno trgovako drutvo INA, d.d. izdaje:

UVJERENJE
O ISPRAVNOSTI SUSTAVA

AUTOMATSKI SPRINKLER SUSTAV koji se nalazi u SPO INA d.d., Av. V. Holjevca
10, Zagreb

Uvjerenje se izdaje na temelju provjere ispravnosti sustava (Zapisnik o ispitivanju br. 50623102-
103-20187/14) obavljene dana 30.07.2014.

Ponovnu provjeru ispravnosti sustava potrebno je obaviti u roku od jedne godine (najkasnije
do 30.07.2015.) od datuma ispitivanja.

Direktor Slube:
MP

Boris avrak, dipl. ing.

Slika 18. Uvjerenje o ispravnosti sustava

LJUAK

Sprinkler sustavi gotovo eliminiraju smrtne sluajeve prilikom poara u objektima, smanjuju ozljede i
gubitak imovine uzrokovane poarom za vie od 80%, prilikom aktivacije sustava uvelike se smanjuje
koritenje vode ali i teta nastala u procesu gaenja poara u usporedbi sa gaenjem poara od strane
vatrogasne slube, ne reagiraju na dim i kuhinjske pare te se aktiviraju samo u sluaju poara.
Da bi sprinkler sustavi za gaenje poara ispravno funkcionirali i zadovoljili uvjete za koje su
projektirani i ugraeni u tiene objekte moraju se prema zakonskoj regulativi funkcionalno ispitivati i
servisirati prema uputama proizvoaa.
U sluaju kvara dijela sprinkler sustava i nesposobnosti obavljanja zatite od poara tieni objekt
mora biti osiguran od strane Javne vatrogasne postrojbe do ponovnog osposobljavanja i normalnog
funkcioniranja sprinkler sustava.
Zamjenu dijelova i servisiranje sprinkler sustava smije vriti iskljuivo za to ovlatena osoba.
9. PRILOZI

9.1. Popis koritenih kratica

Kratice Znaenje kratice

VdS Verband der Sachversicherer - Smjernice njemakih osiguravajuih drutava
NFPA National Fire Protection Associatin
CNS Centralni Nadzorni Sustav
VDC Vatrodojavna centrala
NSTZ Nadzorna stanica tehnike zatite

9.2. Popis tabela

Redni broj Naziv tabele Broj stranice

1 Boja tekuine u ampuli mlaznice sukladno temperaturi 21
2 Boja topivog elementa mlaznice sukladno temperaturi 23
3 Stanje zapornih elemenata 33

9.3. Popis slika

Naziv slike
Redni Broj
broj stranice
1 Tetraeder gorenja 2
2 Faze poara 3
 3 Shematski prikaz rada suhog i mokrog sprinkler sustava 12
4 Tlani spremnik voda-zrak kao izvor vode 15
5 Preljevni spremnik kao izvor vode 16
6 Mokri sprinkler ventil u stanici 17
7 Mokri sprinkler ventil s osnovnim djelovima 18
8 Hidraulino alarmno zvono 18
9 Sprinkler mlaznice sa staklenom ampulom 20
10 Dijelovi sprinkler mlaznice 21
11 Vrste splinklerskih mlaznica 22
12 Prikaz djelovanja mlaznica 23
13 Prikaz aktiviranja mlaznice s ampulom 25
14 Shematski prikazan rada mokrog splinkler sustava s automatskim radom 26
15 Shema djelovanja sprinkler instalacije 30
16 Uputa za rukovanje sprinkler sustavom (mokri) - Objekt 47 31
17 Knjiga evidencije kontrole tlakova 32
18 Uvjerenje o ispravnosti sustava 49
10. LITERATURA

[1] Carevi, M.; Juki, P.; Serti, Z.; imara, B.: Tehniki prirunik za zatitu od poara, Zagreb, 2002.
[2] mejkal Z.,Ureaji, oprema i sredstva za gaenje i zatitu od poara, Zagreb, 1991.
[3] Tdorovski ., Predavanja u Power Point-u, Odjel sigurnosti i zatite, Veleuilite u Karlovcu,
2014.
[4] Pastor, Smjernice za sprinkler ureaje, VdS / 1987. Sprinkler, SP 062.000
[5] Pastor, Projekt sprinkler ureaja za zatitu od poara, Ina" Trgovina u Zagrebu, 1987.
[6] Zakon o zatiti od poara (NN 92/10)
[7] Pravilnik o provjeri ispravnosti stabilnih sustava zatite od poara (NN 44/12)
[8] http://www.firepro.hr/tehnologii a-gasenja-aerosolom/princip-gasenja/, 2015

[9] http://zastitaisigurnost.com.hr/portal/sprinkler-sustavi-za-gasenje-pozara/ , 2015.

[10] http://www.fire-protection-solutions.com/cms-produkte-brandschutz-
feuerschutz/sprinkleranlagen/sprinkleranlagen.html, 2015.

[11] http://apin.hr/sprinkler-sustav/dijelovi/ , 2015.

[12] http://www.adler-co.com/sprinkler-oprema/ , 2015.

[13] http://www.topeko.co.rs/sprinkler.htm, 2015.