2 | Than Thj Thu Thuy & Pham Thj Bich Thao | 02 - 14
Tac dong cia niém tin kinh doanh va niém tin
tiéu ding dén chi s6 gid chirng khoan Viét Nam
‘Than Thj Thu Thiy
‘Trig Dai hoc Kinh té TP.HCM - thuynh@ueh,edu.vn
Pham Thi Bich Thio
Ngan hang TMCP Dau tu va Phat wrién TP.HCM - thaoptb@bidy.com.vn
Ngay nhan:
02/04/2014
Neay nan lai
04/09/2014
Ngay duyét dang:
10/09/2014
Ma sé:
0414-G-04
Tir khoa:
Niém tin kinh doanh, niém
tin tigu ding, chi so gid
chimg khoin, VN-Index.
Keywords:
Business confidence,
consumer confidence, stock
price index, VN-Index
Tom tit
Bien déng ctia chi s6 gid ching khosin lun la tim diém thu hat sy
quan tam cua nha dau tu va doanh nghigp niém yet, nén vige tim cde
nhan td tac déng dén chi sé gid chimg khoan c6 y nghia rat quan
trong. Bai vi y nghién citu tac dong cua niém tin kinh doanh vi
niém tin tigu ding dén chi s6 gid chang khodn (VN-Index), Két qua
nghién ciru cho thay c6 su tac déng cing chiéu cua niém tin kinh
doanh va niém tin tiéu dang dén VN-Index, nhung mire d6 tac dong
khéng cao, Tir dé, nghién ctu dé xuat giai phap nang cao niém tin
kinh doanh va niém tin tigu ding nhim phat trién on dinh va bén
vimg thj trong chtmg khodn (TTCK) VN
Abstract
Fluctuation of stock price index is always the focus of investors’ and
listed companies’ interest, so the exploration of factors affecting this
index becomes highly significant. This paper examines the impact of
business confidence and consumer confidence on VN-Index, coming
up with the results confirming a positive impact of business
confidence and consumer confidence on the latter, which otherwise
is not high. Thence, the study proposes solutions to the improvement
of business confidence and consumer confidence to develop a stable
and sustainable Vietnam’s stock market.Phat trién Kinh té 287 (09/2014)| 3
1, GOL THIEU
Trén thé gidi c6 nhiéu nghién cru vé sy tac ddng ctia niém tin kinh doanh va niém
tin tiéu ding dén chi s6 gid chimg khoan
Nam 2008, Bremmer (2008) nghién citu méi quan hé gitta niém tin tiéu ding va
m6t tap hop gdm 9 chi sé gid chtmg khoan khac nhau (bao gdm cae chi sé: Dow Jones,
S&P 500, Nasdaq, Nasdaq 100, S&P 100, Russell 1000, 2000 va 3000, va 5000
Wilshire). Nghién ottu da dua ra két qua thye nghiém ring niém tin tiéu ding va 9 chi
sé gid chimg khodn khdc nhau 1a khong ddi voi chudi thdi gian don vi. Kiém dinh
ding lién két cia trudng Dai hoc Michigan xée nhin: (1) Khong cé méi quan hé dai
han gitta niém tin tiéu ding véi cée chi sé gia chting khodn, va (2) kiém dinh quan hé
nhan qua Granger cho thay trong méi quan hé ngin han thi chi s6 gid chtmg khodn anh
huéng dén niém tin tiéu ding, nhung nguge lai niém tin tiéu ding khong anh hudng
dén chi sé gid ching khodn. Bén canh dé, két qua nghién ctru cing cho thay nhing
thay déi dy kién trong niém tin tigu ding khong anh hudng dén gid cé phiéu, nhung
nhiing thay déi bat ngé trong niém tin tiéu ding lién quan tryc tiép dén nhing thay déi
trong chi sé gid chimg khodn.
Nam 2011, Chen (2011) cting tién hanh nghién ctu van dé Lién quan gitra viée
thiéu niém tin tiéu ding véi loi nhudn cé phiéu khi thi trudng bién dong. Bing viée str
dung mé hinh Markov-chuyén ip trung thao ludn cui séc dén niém tin tiéu ding cé
igu tmg bat déi xtig vi loi nhuan cé phiéu. Dong thoi, kiém tra vi
c6 day thj trang roi vao sy sut gid ching khoan hay khéng. Str dung bang ching thyc
nghiém 1a Igi nhudn hang thang trén chi sé S&P 500, nghién citu da chi ra niém tin tiéu
ding giam c6 anh hudng bat déi xing dén Igi nhuan trén TTCK va tac déng manh hon
nia théng qua su tang hode giim diém ctia chi sd gid chiing khodn. Déng thoi, khi
TTCK tré nén bi quan sé dé chuyén dén ranh gidi cia xu thé gidm gia va kha nang thi
trong t6n tai trong xu thé giam gid ld dai hon, diéu nay téc dong dén chi sé gid ching
khodn va loi nhudn c6 phiéu.
giam niém tin
Nam 2012, Cevik & cOng sv (2012) da tién hanh nghién cu anh huéng eda niém
tin kinh doanh téc déng dén loi nhuan cé phiéu o MY, v6i nhan t6 dai dign 1a chi sé
niém tin kinh doanh. Déng thdi nghién etru nhim kiém tra kha nang anh hudng ca cde
yéu t6 pho bién dén loi nhudn cd phiéu va niém tin kinh doanh trong linh vuc san xudt
cOng nghiép tai My thyc hign wdc long bang m6 hinh chuyén ddi voi cde khong thoi
gian khac nhau va bang cdc phuong trinh chuyén tiép. Cac nghién ciru da ching minh4 | Than Thi Thu Thuy & Pham Thi Bich Thao | 02 - 14
duge tai My, chi sé niém tin kinh doanh cé anh hudng riéng biét dén TTCK trong céc
giai doan eta thi truéng 6 ca xu thé tng va gidm gid, diéu nay cho thay niém tin kinh
doanh co tac déng dén loi nhuan cé phiéu tai My.
Nam 2012, Sum (2012) thye hién nghién citu nhitng anh huéng chung ngdu nhién
ctia ca niém tin kinh doanh va niém tin tigu ding dén loi nhudn cia cé phiéu. Tac gid
phan tich dya trén sap xép dit ligu chéo theo thoi gian hang thang tir 31 quéc gia va
thuc hién héi quy dit ligu. Két qua cho thdy loi nhuan trén TTCK tang trung binh 154
diém co ban khi niém tin kinh doanh ting theo thdi gian va gitta cdc quéc gia voi digu
kign niém tin tigu ding dugc gitt ed dink. Tuong tu, khi niém tin tiéu ding ting theo
thoi gian va gitta cde quéc gia, loi nhuan trén TTCK ting trung binh 468 diém co ban
v6i niém tin kinh doanh duge gitt ¢6 dinh. Nhing phat hign nay cung cap bing ching
thue nghiém vé sw tic déng ngau nhién niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding dén
TTCK. Déng thai, két qua nghién etru cung cdp ¥ nghia quan trong déi véi viée dinh
gia, dau tw va quan li rdi ro trén TTCK, nha dau tu tham gia thi trudng cé thé theo doi
nhiing bién d6ng vé niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding thong qua nhan té dinh
luong [a chi sé niém tin kinh doanh va chi sé niém tin tigu ding dé dua ra quyét dinh
dau tr.
Nhu vay, cde nghién cttu déu cho thay rng cé su té
4 chimg khoan, dén loi nhugn trén TTCK. Tuy
nhién, hién tai van chua tim thay nghién ctu vé néi dung nay trén TTCK VN. Do dé,
tac gia da st dung m6 hinh két hop sw tac déng ddng thdi cia niém tin kinh doanh va
dong cua niém tin kinh doanh
va niém tin tiéu ding dén chi sé
niém tin tiéu ding dén chi s6 gid chimg khodn niém yét tn So Giao dich Chung
khoan TP.HCM (SGDCK TP.HCM) -VN-Index dé nghién citu méi quan hé nay trén
TTCK VN.
2. SU TAC DONG CUA NIEM TIN KINH DOANH VA NIEM TIN TIEU DUNG DEN VN-
INDEX
2.1, Niém tin kinh doanh va niém tin tidu ding
Niém tin kinh doanh duge hiéu theo nhiéu khia canh khic nhau, Theo Finaicial
Times Lexicon thi “Niém tin kinh doanh 1a mdt chi sé kinh té do ludng mite dé lac
quan hoac bi quan ctia nha quan li kinh doanh vé trién vong ctia cac céng ty hoadc t6
chire cla ho. Né cung cap cai nhin téng thé vé tinh trang cia nén kinh té”. Tai My,
niém tin kinh doanh ctia MY do lrdng mite dé lac quan ela cdc cht doanh nghiép (DN)
vé hoat déng ctia nén kinh té va trién vong ca DN. Tai Nhat, niém tin kinh doanh choPhat trién Kinh té 287 (09/2014)| 5
cai nhin rd rang hon vé xu thé chi tiéu dau tu; vige dinh gia cing nhw trién vong ciia
doanh nghiép vé van dé vige lam va toan bé nén kinh té. Niém tin kinh doanh déng vai
tré quan trong déi véi hoat dong san xudt kinh doanh, khi niém tin kinh doanh tang
dong nghia voi DN dang lac quan vé kha nang phyc héi cia nén kinh té, va do dé sé
mé rng san xuat, dau tu.
Theo Bach khoa toan thy mé Wikipedia thi “Niém tin tigu dung phan anh niém tin
cla ngudi tiéu ding vé sy lac quan déi véi trién vong cia nén kinh té, tinh hinh tai
chinh ca nhan va cong an viée lim”. Niém tin tiéu ding ving déng nghia véi viée
ngudi tiéu ding lac quan vé kha nang phuc hdi ctia nén kinh té, tinh trang viée lam, va
do dé cé thé ting chi tiéu va thay vi tiét kigm sé hudng dén dau tu vao cae kénh trong
d6 ¢6 ching khoan.
2.2. Mé hinh nghién civu, phong phap nghién etru va chon mau dit ligu
2.2.1. M6 hinh nghién ctew
Neghién ciru nay dya trén m6 hinh ctia Sum (2012) va thuc hién nghién ctu su tac
dong cia niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding dén chi sé gid chimg khodn tai
TTCK VN, cu thé i VN-Index tai SGDCK TP.HCM, do vay duge higu chinh nhu sau:
Pi = BABCy + ACC) + €x
Trong a6:
Pi: VN-Index
ABC, chénh Iéch niém tin kinh doanh cia thang hién tai so véi thing truée do
ACC, chénh [éch niém tin tigu ding cia thang hién tai so véi thang tude do
eq sai s6 trong nude.
2.2.2. Plicong php nghién citu
Dya trén uu diém va su phu hop nghién ctu khi sir dung phyong phap binh phong
bé nhat (Ordinary Least Square ~ OLS), tic gia thye hién héi quy chudi dir liéu va cac
kiém dinh hign tugng va khdc phuc cdc hign urgng (néu c6)-cita mé hinh.
2.2.3. Phuong phap thu thap dit ligu
Di ligu str dung trong nghién ctu bao gdm: (1) Dir ligu chi sé niém tin kinh doanh;
(2) Dir ligu chi sé niém tin tigu ding; va (3) Chudi VN-Index, Dir ligu duge thu thap
trong khoang thdi gian tir quy 11/2008 dén hét quy 11/2013 dé dam bao tinh tuong
thich v8 mat dit ligu (vi VN-Index durge céng bé tir ngay 28/07/2000, con chudi dit liéu6 | Than Thi Thu Thy & Pham Thi Bich Thao | 02 - 14
chi s6 niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding cing méi duge chinh thite céng bé tai
VN tir quy 111/2008).
Co sé dit ligu:
- VN-Index: Dit ligu theo ngay, chi sé gid theo ngay duge tinh bing céch léy trung
binh gié mé cita va gid déng cita tai SGDCK TP.HCM, thoi diém tir ngay 01/07/2008
va chi sé gi cla thing duge tinh bing cdch ldy gié trung binh cla cac ngay trong
thang
~ Chénh léch chi sé niém tin kinh doanh: Ngudn dit ligu duoc ldy dya trén két qua
khao sat va cong bé hang quy ciia Céng ty dich vu théng tin tai chinh World Vest Base
(WVB) VN, céng ty chuyén khao sét niém tin kinh doanh tai VN, va thdi diém lay di
ligu bat dau tir quy 11/2008. Chi sé niém tin kinh doanh duge céng bé theo quy, nhung
di ligu m6 hinh theo thang, nén tac gia thy hién ngi suy s6 ligu, cdc thang trong cing
mot quy cé cling gid tri va sau dé lay chi sé thang sau trir chi sé thang truée dé dé co
duge chénh léch.
= Chénh Iéch chi sé niém tin tiéu dung: Ngudn dit ligu duge léy dua trén két qua
khao sat va céng bé hang quy cia Cong ty nghién ciru thi trudng va quang ba toan cau
Nielsen VN - céng ty chuyén phan tich va danh gid thdng tin toan cau vé ngudi tiéu
ding tai VN va khu vue chau A vé céc van dé danh gid d6 nhay cam tiéu ding, niém
tin tiéu ding trong tuong lai cia nén kinh té, xu hudng tiéu ding va tiét kiém. Chi sé
niém tin tiéu ding citing durge céng bé theo quy nén tac gia thuc hién ndi suy sé liu
cdc thang trong cing mét quy cé cing mét gid tri va sau dé lay chi sé thang sau trir
thing trude dé dé c6 duge chénh léch.
3. THAO LUAN KET QUA NGHIEN CUU TAC BQNG NIEM TIN KINH DOANH VA
NIEM TIN TIEU DUNG DEN VN-INDEX
3.1. Thue trang niém tin kinh doanh VN
Tinh dén hét 6 thang dau nam 2013, nhiéu DN da phuc hdi san xuat; tuy nhién, trén
thuc t, nén kinh té phuc hdi kha cham va lugng hang héa tén dong con nhieu. Trong
khi d6, sire mua chua may khdi sac da khién cho céc DN chwa dam manh dan dau tw
m6 rong san xuat. Trong nam 2013, niém tin kinh doanh tang manh hon nam 2012,
nhung niém tin kinh doanh duge cai thign tang déi voi DN ldn c6 thuong hiéu, tiém
luc manh va phat trién tét, cdn déi véi DN vita va nho van tiép tuc kho khan nén niém
tin chua duge cai thién dang ké.Phat trién Kinh té 287 (09/2014)| 7
Bang 1. Chisé niém tin kinh doanh VN giai doan quy 11/2008 - quy 11/2013
DVT: Diém
ous Lint doanh VN Quy tinh doash VX
11/2008 100 12011 109
1v/2008 93 W201 88
1/2009 99 NV2011 123
11/2009 130 1/2011 116
11/2009 136 1/2012 113
1v/2009 135 11/2012 120
2010 138 1/2012 107
11/2010 134 1v/2012, 83
11/2010 137 1/2013 114
1v2010 126 11/2013 118
Nguén: Cong ty dich vy théng tin tai chinh World Vest Base (WVB) VN
3.2. Thwe trang niém tin tiéu ding VN
Tir quy II1/2008, nén kinh té VN chiu tac dong ctia khting hodng kinh té ton cau va
hién nay ngudi tiéu ding VN da lac quan hon vé tinh trang nén kinh té, tuy nhién cam
nhan cia ngudi tiéu ding 1a sy phyc héi nén kinh té van con cham. Nguoi tiéu ding
VN da lac quan hon vé tinh trang viée lam, dac biét trong 6 thang dau nam 2013, digu
nay lam chi sé niém tin tiéu ding da ting so véi nam 2012 nhung ngwdi tiéu ding vin
uu tién tiét kiém va chi tiéu ding cho mat hang thiét yéu.
Bang 2. Chis6 niém tin tigu ding VN giai doan quy 11/2008 - quy 11/2013
PVT: Diém
Quy Chi sé aim tin Quy Chi sé niém tin
tigu ding VN tiéu dig VN
111/208 97 12011 98
1V/2008 91 1/2011 97
1/2009 85 2011 968 | Than Thi Thu Thiy & Pham Thi Bich Thao | 02 - 14
11/2009 85 1V/2011 99
11/2009 109 1/2012 94
1¥/2009 109 11/2012 95
1/2010 101 1/2012 87
11/2010 119 1V/2012 88
11/2010 88 1/2013 96
Tv/2010 103 1/2013, 95
Nguon: Céng ty nghién cru thi truong va quang ba toan cdu Nielsen VN
3.3. Két qua nghién ciru
3.3.1. Thong ké mé ta mau
Dé xdc dinh cae gia tri dac trung cia miu, thyc hién théng ké mau dé xc dinh sé
quan st, gid tri trung binh, dé Iéch chudn.
Bang 3. Thong ké mé ta s6 quan sat, gid tri trung binh va dé Iéch chudin cita cae bién
DVT: Quan sat
Bién S6é quan sat Trung binh ‘DO Ich chuan
Pi 59 886,8081 137,3983
ABC, 59 0,305085 9,300082
ACC, 59 -0,03898 6451319,
Nguom: Tong hop tir két qua nghién ctru ca tac gia
VN-Index trung binh theo thang trong déi va dat khodng 886 diém, didu nay duge
giai thich la do tren TTCK VN nam 2008 con trong giai doan ting trudéng va cic nam
sau do thi trudng giam diém va khong ¢6 xu hudng tang manh.
Tai VN, gia tri trung binh cia chi sé niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding theo
thang la rat thap, tham chi bi 4m, nguyén nhan duge giai thich do nghién ciru thye hign
lay chénh lénh chi sé ctia thing sau so voi thing truéc dé, nén gid tri trung binh sé
phan anh khéng chinh xdc. Tuy nhién, nhiing gid tri nay phin nao dé cho thay ca niém
tin kinh doanh ya niém tin tigu ding trung binh eda VN trong giai doan nghién ciru
duoc danh gid la bi quan, ly do bat nguén tir anh hudng cia cudc khiing hoang tai
chinh toan céu nam 2008 dén nén kinh té VN nhigu nam nay.Phat trién Kinh té 287 (09/2014)| 9
86 quan sat cla mé hinh chua nhiéu, diéu nay xudt phat tir viée thu thap dit liéu,
mac di TTCK VN hinh thanh tir nam 2000, tuy nhién niém tin kinh doanh va niém tin
tigu ding méi chinh thie duge khao sat va cong bé tai VN tir quy 111/208, do vay dé
twong tmg vé mat dir ligu, nghién ctu chua thé thu thap duoc nhiéu sé ligu trong
khodng thdi gian dai hon
3.3.2. Kiém dinh tinh ditng ciia dit liéu
Si quy theo phuong phap OLS yéu cau cé gid tri trung binh va phuong sai khéng
ddi theo thdi gian, dé dap tmg yéu cdu nay thi cdc chudi sé ligu nghién ctu phai cé tinh
dimg, do vay thye hién kiém dinh nghiém don vj (Unit root test). Néu chudi sé ligu
khéng dimg thi sé lay sai phan (cé thé la sai phan bac 1, sai phn bac 2...) dén khi nao
c6 duge chudi dimg dé dim bao chudi dit ligu dimg va thu hién héi quy dir liu trén
chudi dir ligu da dimg.
Gia thiét kiém dinh:
Ho: chudi di ligu khéng dimg
Hy: chudi dir ligu dimg
Hé sé a =0,05
Nghién ctu thyc hién kiém dinh tinh ding cia cdc chudi sé ligu: Chénh Iéch chi sé
niém tin kinh doanh, chénh léch chi sé niém tin tiéu ding va VN-Index
Bang 4. Kiém dinh tinh dirng ciia cdc chudi dir ligu
DVT: %
Chudi dit ligu p-value
Pu 0,3130
ABCC, 0,000
ACCa 0,000
Ngudn: Tong hop tir két qua nghién ctu ctia tae gid
Ké&t qua kiém dinh cho thay p-value ct bién chénh Iéch chi s6 niém tin kinh doanh
va bién chénh Iéch chi s6 niém tin tiéu ding nhé hon hé sé a (5%), gid thiét Ho bi bac
bé nén chudi chénh léch chi s6 niém tin kinh doanh va chénh léch chi s6 niém tin tiéu
ding déu dimg. Déi voi VN-Index, do cé gid tri p-value lon hon hé sé a (5%) nén gia10 | Thin Thi Thu Thuy & Pham Thi Bich Thao | 02 - 14
thiét Ho duoc chap nhan, do dé chudi dit ligu nay khéng dimg. Chinh vi vay, phai tiép
tuc kiém tra tinh dig cla sai phiin be 1 cia chudi nay.
Thyc hién kiém dinh tinh dimg cua sai phan bac 1 ctia chudi VN-Index, két qua la
sai phan bac 1 gid trj p-value = 0,0000 nhé hon hé sé « (5%); do d6, gid thiét Ho bi bac
b6, va gia thiét H; duge chap nhfn, vay sai phan bac 1 ctia chudi dir ligu VN-Index
ding.
Sau khi thyc hién kiém dinh tinh ding, tién hanh hdi quy va kiém dinh cdc hién
tuong vé da cng tuyén, phuong sai thay déi, ty trong quan va chudi dir ligu khéng
xay ra cde hign tung trén.
3.3.3. Két qué héi quy theo phiong phap OLS
Nghién ctu thie hién hdi quy dit ligu cho thy khi chi sé niém tin kinh doanh tang
1% so véi thang trude thi VN-Index ting 1,5533%, tie la tae dng cling chiéu nhung
khong do ludng duge mite d6 tac dong. Twong ty, hé sé bién chénh léch niém tin tigu
ding tang 1% so véi thang truéc thi VN-Index tng 0,1717%, tic a cling c6 tac déng
cing chiéu, Két qua ching minh sw tac dong cing chiéu cua niém tin kinh doanh va
niém tin tiéu ding dén VN-Index va su tac d6ng cita niém tin kinh doanh 1a lén hon
nhung mife y nghia ctia nghién ctu thdp so voi 100%, hé s6 xac dinh chi dat 4,38%.
Bén canh dé, khi xem xét y nghia théng ké ctia cdc hé sé thong qua gid tri p-value,
tdt cd cde chi s6 déu lén hon mite y nghia a=5%, diéu nay déng nghia voi nghién ctu
chua c6 y nghia théng ké cao.
Bang 5. M6 hinh hoi quy chudi dit ligu
Bién sé Hé sé Sai sé chudn Tham sé Xae suat
c -0,802328 9670297 -0,082968 0,9342
KD 1,553316 1,015233 1530009 0,1321
TD 0,171727 1,461772 0,117479 0,9069
Hé s6 x4e dinh 0,043812 Gia tri trung binh cua bién phu thuée -0,410060,
Hé sé xdc dinh cé diéu chinh —-0,007036-~—«B6 léch chudn ciia bién phy thudc 71,94421
D6 léch chuan sai sé hdiquy —-71,69066 Chi sd AIC 11,43560
‘Téng binh phuong 267256,6 Kiém dinh Schwarz criterion 11,54509
DO pha hgp mé hinh -311,4790 Kiem dinh Hannan-Quinn 11,47794Phat trién Kinh té 287 (09/2014)| 14
Tri sé théng ké 1,191319 Théng ké Durbin-Watson 1,479266
Xac xuat tri sé thong ké 0,311975
Nguén: Téng hop tir két qua nghién ctu cua tac gia
Vi mic ¥ nghia cia nghién ctu khéng cao, diéu nay cé thé xudt phat tir viée thu
thap dir ligu, Mét ln nita, nghién ctru thyc hi
doanh va chi sé niém tin tiéu ding bing cach sau: Céc thang cling mét quy co cling gid
tri, dy gid tri trung binh ciia thing theo phuong phap trung binh di dng 2 thang, sau
dé ldy chénh léch chi sé theo thang va thyc hign héi quy dé xem xét sy tac dong va
mite ¥ nghia ca cdc bién cd cao hon so véi ban dau.
niém tin kinh
suy lai do ligu chi
V6i phuong phap trung binh di dong 2 thang, nghién ctu cting tién hanh cdc bude
nhv lan héi quy truéc, théng ké m6 ta mau cho thay sé quan sat giam bét 1 quan sat,
kiém dinh tinh dimg phat hién chudi dé ligu ding, hdi quy dit ligu va sau dé la cae
kiém dinh hién tuong da cong tuyén, phuong sai thay déi va ty tong quan dé khic
phuc cfc hién tugng (néu c6). Tuy nhién, chudi dit ligu khong xay ra cdc hign tugng
néu trén.
Két qua hdi quy theo phuong phap trung binh di dong 2 thang cho thay gid tri cua
cdc hé sé niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding, dac biét hé s6 niém tin tiéu ding
cing nh mite ¥ nghia cia nghién citu ting tir 4.38% dén 10,41%. Dong thoi, gid tri p-
value clia cdc hé sé citing da tro nén cé y nghia théng ké cao hon so véi mite y nghia
a=5%, Dac biét, gia tri p-value cia chi sé niém tin kinh doanh da giam va bang 0,05.
Bang 6. M6 hinh hdi quy dit ligu theo phirong php trung binh di dOng 2 thang
Bién sé Hé sé Sai s6 chuan Tham so Xée suit
e -0,917578 9,541181 -0,096170 0,9238
KD 2,770408 1,403644 1,973726 0,0538
1D 2,648724 2,020282 1,311066 0.1957
Hé sé xéc dinh 0104105 Gia tri trung binh cua bién phy thude -0,248374
Hé sé xac dinh ¢6 diguchinh —_0,068972__B6 léch chun ctta bién phy thude 72,60967
Dé léch chudin sai sShdiquy —-70,06093 Chi sd AIC 11,39056
Tong binh phuong 250335,2 Kiém dinh Schwarz Criterion 11,5010612 | Than Thi Thu Thuy & Pham Thj Bich Thao | 02 - 14
D6 phi hop mé hinh -304,5451 — Kiém dinh Hannan-Quinn 1143318
Tri sé thong ké 2,963155 Théng ké Durbin-Watson 1.564044
Xdc xudt tri sé théng ké 0,060612
Ngudm: Tong hop tir két qua nghién ciru cua tac gia
3.3.4. Danh gid tic déng cita niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding dén VN-
Index
- Su tac déng ctia niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding dén VN-Index: Gi tri
hé s6 bién chénh léch trong c&c mé hinh ndi lén sy tée dong dén VN-Index.
- Chiéu tac d6ng cua niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding: Ddu ctia cdc hé sé
co gid tri duong, duge hiéu la khi niém tin kinh doanh va niém tin tigu ding ting thi
téc dong lam tang VN-Index.
h hung: Rat kho dé c6 thé gidi thich mite d6 anh huéng chinh xa nh
khi gid trj niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding tang 1% thi sé tac dong lam ting
hay gidm bao nhiéu phan tram dén VN-Index ma chi ¢6 thé ndi la cé anh hudng, vi di
ligu VN-Index lin dau thye hién hdi quy theo thing la khéng dimg va phai thye hign
hi quy trén sai phan bac 1.
- D6 Ién ctia cde hé s6 bién niém tin kinh doanh va niém tin tiéu ding: Hé s6 tia
bién chénh Iéch ni én chénh Iéch niém
tin tiéu ding. Diéu nay cho thay niém tin kinh doanh cé tic déng manh dén VN-Index
Ac gidi phap gia
ting niém tin kinh doanh. Bén canh dé, nha dau tu cé thé can cir vao théng tin nay dé
‘m tin kinh doanh cao hon nhiéu so vi hé
hon so véi niém tin tiéu ding, dé ting VN-Index can phai huéng dén
ra quyét dinh dau tu phi hop.
- Kha nang dy béo cia mé hinh: Khi thuc hién so sénh voi gid tri 100% thi hé sé
xdc dinh cia m6 hinh trong nghién ciru chwa cao, cho thdy viée str dung niém tin kinh
doanh va niém tin tiéu ding dé dy bao ting hod giam VN-Index khéng cao. Nguyén
nhén c6 thé la cdn két hgp thém nhimng nhan t6 khac thi m6 hinh c6 thé c6 mie hé sé
inh cao hon nhim nang cao kha nang dy béo.Phat trién Kinh té 287 (09/2014)| 13
4. KET LUAN VA GIAL PHAP NANG CAO NIEM TIN KINH DOANH VA NIBM TIN
TIEU DUNG NHAM GIA TANG VN-INDEX
4.1, Két ludin
Két qua tir m6 hinh hdi quy cho thay ¢6 sy tac déng cing chiéu cia niém tin kinh
doanh va niém tin tiéu ding dén VN-Index va tac dng ctia niém tin kinh doanh 1a lon
hon so véi niém tin tigu dung. Tuy nhién, kha nang dy béo va mute ¥ nghia théng ké
ctia nghién ctru khéng cao, diéu nay cho thay c6 thé xuat phat tir dir ligu nghién ciru.
Di ligu thu thap duge 14 dir ligu cong bé hang quy ciia Céng ty dich vu théng tin tai
chinh World Vest Base (WVB) VN va Céng ty nghién citu thi trvdng va quang ba toan
cau Nielsen VN nhung dé dim bao tinh twong thich m6 hinh nghién ctru nén da gia
dinh cae thang trong cing mt quy cé cing gid tri, do vay khi tinh chénh léch ede chi
sO da xay ra hign tung thién Igch (Bias) gitta
két qua nghién ciru. Hode c6 thé tai TTCK VN, bién dong eta VN-Index con chiu tae
dong cua nhiéu nhan té khdc khi nha dau tu ca nhan chiém trén 80% sé lwong nha dau
tu tham gia thj truong véi vén dau tu han ché, hanh vi mua ban theo dam déng.
thang va diéu nay da anh huong dén
4.2. Gidi phap
Théng qua phan tich va danh gid su tée dong ciia cde chi sé niém tin kinh doanh va
niém tin tiéu ding dén VN-Index, nghién citu dua ra cc gidi phap nang cao niém tin
kinh doanh va niém tin tiéu ding nham muc dich gia tang chi sé gid chimg khodn.
Ngoai cic giai phap kinh té vi m6 dé 6n dinh va phat trién nén kinh té nhu: kiém sodt
lam phat, dn dinh va ting dy tri ngoai héi... thi cin tap trung vao cac giai php vi mo
06 tac dong truc tiép dén doanh nghiép va ngudi tiéu ding, cdc gidi phdp bao gdm:
- Cat giam chi phi san xuat: Trong tinh hinh thue té hién nay thi dé khuyén khich
ngudi tiéu ding str dung san pham, cdc DN san xuat can doi méi mau ma, quy trinh
cdng nghé, tng dung tién b6 khoa hoc-ki thuat dé tang chat Ivong, giam gid thanh san
pham. Trong qua trinh san xudt thi DN phai kiém soat chat ché viée tinh todn cde yéu
t6 dau vao, tiét giam t6i wu nhat chi phi san xudt.
- Nang cao nang lye canh tranh eta doanh nghiép: Trong qué trinh hdi nhdp kinh té
trong khu vue va thé gidi thi dé tén tai va phat trién, cdc DN phai nang cao nang luc
canh tranh bang cach phat huy diém manh va khdc phyc diém yéu. Cac DN can chi
trong vao 4 van dé: ngudn vén, kT thuat cong nghé, ngudn nhan luc va thyrong hiéu, uy
tin DN.14 | Than Thj Thu Thuy & Pham Thi Bich Thao | 02 - 14
- Tao niém tin véi ngudi tiéu ding: Niém tin tigu ding la d6ng lye cll DN, day la
yéu t6 tién quyét déi véi sy thanh céng va phat trién DN, va 1a niém khich 18 cho cae
muc tigu ma DN theo dudi
- Trong khi nén kinh té dang gap kho khan thi viéc tiéu ding duge xem xét cfn
nhac. Do dé, dé khuyén khich ngwdi tiéu ding str dung san phdm thi DN phai tao duoc
niém tin nhim tao nén mong cho viée sir dung san pham lau dai, gitp DN giai quyét
dau ra, mé réng san xuét.
- Giam chi phi thiét yéu: Khi khing hoang kinh té kéo dai thi chi phi trang trai cudc
séng khéng ngimg tang cao, gay khé khan cho toan x4 hdi. Mot khi chi phi cao thi
ngudi tiéu ding hung dén gidm chi tiéu, niém tin vé tinh hinh phat trién kinh té trong
tuong lai khéng duge duy tri 6 mite cao. Do dé, Chinh phi cdn c6 nhimg bién phép
can thigp nhim binh 6n gié ede mat hang va dich vu thiét yéu, han ché tinh trang déc
quyén cac san pham va dich vu cong ich.
- Cai thign thj trudng lao dong va gia tang thu nh§p: Mudn gia ting tiéu ding thi
nhat thiét phai cai thién tinh trang viéc lam nham gia ting thu nhdp. Mét khi thi trudng
lao dong cé nhiing chuyén bién tich eve sé dan dén su gia ting dang ké vé thu nhap,
thtic day niém tin tiéu ding dic biét chi tiéu cho mua sm, tir d6 thite day san xuat phat
trién, tao déng lye va niém tin cho DNaw
Thi
Cevik, E., Korkmaz, T., & Atukeren, E, (2012), “Business Confidence and US Stock Returns: A
Time-Verying Markov Regime-Switching Approach”, Applied Financial Economics, 12(4), 299-
312
tham khao
Chen, S. S. (2011), “Lack of Consumer Confidence and Stock Returns”, Journal of Empirical
Finance, \8(2), 225-236.
Bremmer, D. (2008), “Consumer Confidence and Stock Prices”, Presented During Session #10c,
Beliefs, Preferences and Stock Prices at the 72 nd Annual Meeting of the Midwest Economics
Association Hyatt Regency, Chicago, Illinois.
Sum, V. (2014), “Effects of Business and Consumer Confidence on Stock Market Returns:
Cross-Seetional Evidence”, Economics, Management, and Financial Markets, 9(1), 21-25
Website: Nielsen VN [www.niclsen.com/vn/vi], World'Vest Base (WVB) [www.wvb.com.vn],
[http://lexicon. ft.com/Term?term=business-confidence],
[hup://en..wikipedia.org/wiki/Consumer_confidence_ index]