This document provides a summary of the history of the Jerusalem Temple from its initial construction to the present day. It discusses the First Temple built by King Solomon in 957 BC, its destruction by the Babylonians in 586 BC, and the rebuilding of the Second Temple in 538 BC. It then covers the desecration of the Second Temple by Antiochus IV Epiphanes in 167 BC which led to the Maccabean Revolt. The document further discusses the expansion of the Second Temple by Herod and its ultimate destruction by the Romans in 70 AD in response to the First Jewish-Roman War. It concludes with an overview of the Temple Mount site in present day and differing views on the location of the original
This document provides a summary of the history of the Jerusalem Temple from its initial construction to the present day. It discusses the First Temple built by King Solomon in 957 BC, its destruction by the Babylonians in 586 BC, and the rebuilding of the Second Temple in 538 BC. It then covers the desecration of the Second Temple by Antiochus IV Epiphanes in 167 BC which led to the Maccabean Revolt. The document further discusses the expansion of the Second Temple by Herod and its ultimate destruction by the Romans in 70 AD in response to the First Jewish-Roman War. It concludes with an overview of the Temple Mount site in present day and differing views on the location of the original
This document provides a summary of the history of the Jerusalem Temple from its initial construction to the present day. It discusses the First Temple built by King Solomon in 957 BC, its destruction by the Babylonians in 586 BC, and the rebuilding of the Second Temple in 538 BC. It then covers the desecration of the Second Temple by Antiochus IV Epiphanes in 167 BC which led to the Maccabean Revolt. The document further discusses the expansion of the Second Temple by Herod and its ultimate destruction by the Romans in 70 AD in response to the First Jewish-Roman War. It concludes with an overview of the Temple Mount site in present day and differing views on the location of the original
Vo l u m e 0 7 , I s s u e 2 1 Thupuak Oct 20, 2017
Thahatna hi lo, vangliatna zong hi loin keima Kha hang ahi hi. Zech 4:6
Jerusalem Biakinn Kisuksiatna Thu
Biakinn Masa (First Temple): Jerusalem Biakinn masa ama ukna nuai-ah Judahte lungkim sak uh hi. Ahih hangin a (First Temple or Holy Temple) pen Kumpi Solomon in 957 sawt loin Seleucids (Greekte) kumpi Antiochus III in Panium BC in a bawl ahi hi. Egypt kumpi Pharaoh Shoshenq I in kum ah Ptolemies-te 198 BC in zo hi. Tua khit nungin Antiochus sawm tam lo (after few decades) in suksiatsak hi. Pawl khat a in Judahte Greek biakna, ngeina leh siamna sinsak ding kilamphat kik zawh tei hangin kizo khin lo a, Judah Kumpi (Hellenize) hong sawm a, Jerusalem biakinn ah Greek pasian Jehoash' ukna kum nihna in a bawl kikna ding sum hong leh nusiante biakinn ah koih ding hong sawm ciangin Judah kaikhawm a, 835 BC in kilam kik hi. 701 BC in Assyria (tu- ten kiphinna nakpi takin hong pan pah uh hi. Antiochus' ukna in Syria i cih) kumpipa Sennacherib in First Temple buluh a, deih loin Judah ten kiphinna (rebellion) hong pan uh a, Antio- a sunga kham leh ngun khempeuh Assyria gamah pua hi. Je- chus in thagum tawh mulkimna bei-in bengdai zo pah veve rusalem biakinn Masa pen Babylon kumpi (tu-in Iraq i cih) napi Jerusalem biakinn ah Greek pasiante koih ding sawm Nebuchadnezzar in 589 BC in umcih a, 587 BC panin Baby- nawn lo hi. 187 BC in Luristan ah Antiochus si a, a tapa Se- lon ten suksiat kipan uh a, 586 BC a vek in suksiat sak in, leucus IV Philopator in a pa' za laih hi. A pa nasepna maban Jerusalem khuapi khempeuh zong la-in Jerusalem' hauhsatna bangmah sem man loin kumpi a let khit zawh kum khat in khempeuh Babylon gamah pua uh hi. Nebuchadnezarr in Ju- kithat (assassinated) pah hi. dahte a tamzaw leh Judah kumpi leh a tate zong galmat in Seleucus IV Philopator' sanggampa Antiochus IV man a, Babylon ah sal in ciahpih hi. Epiphanes in ama za laih a, Seleucid kumpi tokhom hong Biakinn Nihna lam Kikna: Thuciam Lui en leng Ezra bu luah in, a pa' hanciamna Greekte ngeina khempeuh midangte ah Cyrus Kumpi Lian (The Great) in Jerusalem Second Tem- zuihsakna ding "policy of universal Hellenisation" hong pat ple kilam kikna dingin 538 BC in phalna pia a (Babylon kum- kik a, Judahte Sabbath tan ni leh vun ki-atna (circumcision) pi tuk ma kum khat lai-in), kum 23 sung biakinn kilam kik in, thukham in phal lo hi ci-in thukham hong bawl ciangin Judah kizo siang hi. A kizawh ni pen Adar kha ni thum ni hi a, Da- ten kiphinna hong pan kik leuleu uh a, ahih hangin thagum rius Kumpi Lian ukna a kum gukna (12 March 515 BC) in zangin bengdai zo pah hi. Antiochus in Greekte pasian Zeus kizo a, Judah gam uk sawn (governor) Zerubbabel tungah ki- Jerusalem biakinn sungah hong tung a, Greekte pasiante biak- apkhia (dedicated) hi. Ezra leh Nehemiah bu sung sim leng na dingin vokte tawh biak piakna Greek siampute a piaksak Second Temple lam kik theihna dingin phalna lai (edicts) manin Judahte lungso diak uh hi. Greek ulian khat in Judah kumpi thum in pia hi. Kumpi Cyrus in 536 BC in a kilam kik siampi Mattathias kici kiangah Greekte pasian biakpiakna pia theihna dingin phalna a piakna Ezra 1 sungah kimu hi. Tua dingin sawl a, Mattathias in a sawl ulianpa that hi. 167 BC in khit in Persia (tu-in Iran i cih) kumpi Darius in a kilam kikna Mattathias leh a tapa ngate makaihna tawh Judah ten kiphin- dingin 519 BC in phalna na pia kik hi cih Ezra 6 sungah kimu na hong pan uh a, Seleucid-te thuneihna panin suahtakna hi. Tua khit a thum veina dingin Persia Kumpi Artaxerxes I hong ngah uh hi. Mattathias' tapa Judas Maccabaeus (tu-in in ama' ukna a kum sagihna kum 457 BC in phalna a piakna "Sek" ahih kei leh mangpau in "The Hammer" a kicipa) in Ezra 7 sungah kimu hi. A tawpna dingin Kumpi Artaxerxes 165 BC in Jerusalem biakinn siansuahna nei a, tu ni dong mah in a kilam kikna dingin 444 BC in phalna na pia kik hi Judah ten hih phawkna ding Hanukkah Pawi kici zang den lai cih Nehemiah 2 sungah kimu hi. Biakinn Nihna a kilam kik uh hi. zawh hangin Solomon' lam zah-a thupi in kilam kik zo nawn Judas Maccabaeus in 164 BC in biakinn siansuahna nei hi. lo a, Persia mite thuneihna (suzerainty) nuai-ah om den hi. Roman kumpite uk lai-in biakinn sungah Roman galkap Pom- Macedonia (tu-in Greece gam i cih) kumpi Alexander the pey lut a, siampite bek kum sim in khat vei bek a lut theihna Great hong hat a, amah pen pasian a kisuahsakna Siangtho pen Mun (Holy of Holies) sungah 63 BC in va lut (deification) Judah mite sang nuam lo uh ahih manin Alexan- in, biakinn va ninsak in, buahsak (desecrated) a, ahih hangin der thangpai a, 332 BC suksiat sawm a, ahih hangin a suksiat biakinn bel susia lo hi. 54 BC in Crassus in biakinn sum- ma (last minute) in midangte hosiamna leh kamsiat zangin kholna (Temple treasury) va buluh a, a deih teng la hi. Ahih Judah ten lungkimsak zo uh ahih manin suksiatsak lo hi. Al- hangin 53 BC in Parthia-te tawh Carrhead Kidona ah Crassus exander' sih 13 June 323 BC khit nungin Ptolemies ten si hi. Khangluite tangthu ah Crassus pen a gawl ah kham tuisa (Egypt-te genna) Alexander' kumpi gam hong satkham (molten gold) kisunsak in, kithat hi kici hi. Crassus' kithahna (dismembered) gawp in, Judea gam leh Jerusalem Bianinn thu Judah ten a zak ciangun Roman kumpi ukna deih loin hong uk khum hi. Ptolomies ten Judea gam a uk lai-un Ju- hong kiphin uh a, ahih hangin 43 BC in kibengdai hi. dahte mipi suahtakna nam tuamtuamte (civil liberties) pia in, 20 BC kiim in Herod in Jerusalem biakinn lim takin pua- hphatna bawl pha kik (renovated) a, a min dingin Herod' (administrative control) tu dong nei lai a, UN thukhun Biakinn (Herod's Temple) ci-in a min laih hi. 66 AD in Ju- bangin Jerusalem Biakinn omna leh Mun Siangtho omna dah Kem leh Hute "Jewish Defenders" Jerusalem biakinnpi teng Temple Mount pen Israel ukna hilo hi. luah uh hi. Judahte leh Rome kumpi kido masakna (First Jerusalem Biakinn omna lian ngaihsutna, lungsim a tuat- Jewish-Roman War) ah Rome galkap ten Jerusalem khuapi na(theory) nam li om hi. 1. Tu-a Dome of the Rock kici la dingin Rome galkap general leh mailam hun-a Rome omna mun a om hi a ci om hi. 2. Dome of Rock leilu lam a kumpi ding (future Roman king) Titus leh ama nuai-a sec- om hi ci-in Professor Asher Kaufman in ci hi. 3. Dome of ond-in-command Tiberius Julius Alexander sawl a, Febru- Rock omna nisuahna lam a om hi ci-in Professor Joseph ary August 30, 70 AD kikal in la zo uh a, Judah nautang Patrich, Hebrew University in ci hi. 4. Mount Ophel kicih- 3,600 lomthah uh hi. Titus leh Tiberius Julius Alexander in na a Temple Mount omna leitaw lam a om hi a ci zong om Sept. 70 AD in biakinn susia in, haltum uh hi. Judah mi ten hi. A biakinn omna mun kiciantak nangawn a kithei nawnlo Rome kumpi a langpangna uh a nasiat luat manin Titus in suak cihna hi. susia in, a haltum ahi hi. Jerusalem Biakinn Masa leh Nihna Tu dong hih mun kituhna Judah leh Muslimte kikal ah kisuksiatna kum sim in Judahte an ngawl Tisha B'Av kici piang den a, al-Aqsa Mosque kici pen Muslimte lak panin hun tengin dahni leh phawkni in zang den lai uh a, Titus in Sunni Islamte adingin mun siangtho pen thumna in Jerusalem leb biakinn a suksiat zawhna ciamtehna dingin ngaihsun uh a, nung kum a kipanin Israel police ten al- Rome kumpi in Rome khuapi ah a bawl "The Arch of Ti- Aqsa Mosque ah Muslimte lut ding a phal loh man un tus" kici tu dong om lai hi. Roman kumpi ukna deih loin buaina hong piang kik a, mi za tampi in sihna tuak khin zo Bar Kokhba kiphinna (revolt) hun 132135 AD/CE hun lai- hi. Ref: Thang Khan Lian, www.laibusaal.com in Simon bar Kokhba leh Rabbi Akiva in a lam kik nop hangun a kiphinna uh guaksak in lawhsam (failed) a, tua loin Tisha B'Av kicihna losiah Jerusalem khuapi sungah Gamh: Judahte lut ding kiphal lo ahih manin a lam kik zo lo suak Gamh ih cih pen ih pu ih pate lamsa a kilawng kha thei uh hi. Rome kumpi Julian in biakinn lam kikna ding phalna nate ahi hi. Gamh luah dan pen minam tawh kisai ahih pia napi 323 AD in Galilee ziinling in a lam kiksate uh suk- manin nam khat leh nam khat gamh luah dan kibang lo hi. siatsak a, tua khit nung a kilam kik sawm hangin guaksuak Ei Zomite sungah zong uzaw innluah leh nauzaw innluah den hi. ki-om hi. Gamh ih cih pen m theih khut a lawn theih nate Muslimte hong hat khit nung un kum zalom 7 AD in Je- ahih mah bangin kangtum thie, guta in gu thei, supna baina rusalem khuapi la uh a, Umayyad Caliph Abd al-Malik ibn hangin bei mang thei hi. Marwan kici in biakinn omna mun ah Islamic-te pasian, Gamh ih cih pen a omsa nate ahih mah bangin mihaute piankhiatna pu leh pate, ngalliamte(ancestors), martyr a site in gamh tampi nei uh a, mi zawngte in gamh tawmno bek leh misiangthote(saints) phawkna dinga kibawl mun nei uh hi. Pate tung panin gamh luahna ah a zawn leng siangtho(shrine) biakinn "Dome of the Rock" kici a ahua kilamdang mahmah hi. Mi zawngte in a tate gamh kibawlna dingin thupia a, kibawl pah hi. Dome of the Rock tampi a luahsak nop hangin hi theilo hi. pen 691 AD dong ding zo a, tua hun mah in tua kiim-a kibawl al-Aqsa Mosque kici bel tu dong ding velval lai hi. A Kingah Thei Laibute: Solomon in Jerusalem Biakinn a bawlna mun The Temple 1. Kidona Lianpi (Ellen G White, Zolai) Mount kicihna leh Jerusalem khuapi-a Khuapi Lui (Old Je- 2. Tuanpupa leh Kamsangte (Ellen G White, Zolai) rusalem) kicihna mun teng pen 1967 in Arab gamte leh Is- 3. Neihsa Kepzia (Ellen G White, Zolai) 4. Christ Kiang Zuatna (Ellen G White, Zolai) raelte Ni Guk Gal - Six-Days War kici ah tua mun thunei- 5. 28 Beliefs of SDAs (Zolai) hna nei Jordante khut panin Israel in laksak zo ahih manin 6. Lai Siangtho: A Thu Zui-in Khenna (Zolai) tua mun ah Judah ten thungetna nei thei kik uh hi. May 14, 7. Lai Siangtho Mun(Kiallap) (Zolai) 1948 in Israel in suahtakna hong ngah phet in Jordan in 8. The Great Hope (Ellen G White, English) thakhat thu-in East Jerusalem sunga siangtho mun kicihna 9. The Acts of the Apostles (Ellen G White, English) Temple Mount a lak pah hi a, Jerusalem mun dangte pen 10. Israel ukna nuai-ah ah om hi. Israel in 1980 in Jerusalem 11. Law kici tawh East Jerusalem zong Jerusalem dangte tawh 12. pumkhat a suahsak (officially united) hangin United Na- tions Security Council Resolution 478 in Jerusalem Law in lei leitung thukhun (international law) palsat hi ci-in sang lo Zaksakna: hi. Hih thu hangin Temple of Mount sung pen Jordan pan- 1. Ih Bible Readings() laibu tawh teci panna pen bu tampi san Muslim Waqf in vaihawmna leh thuneihna om lai ahih manin, mimal khat sim in ih mapang tohtoh nading leh thun- getna ah ih phawk ciat ni.
Seventh-Day Adventist Church KL ZOMI SERVICE PAI DAN DING:
BUS > Pudu Pasar 8-3A, Jalan Sungai Besi 57100 Every Saturday: Train LRT > Pudu Station Kuala Lumpur, Malaysia Sabbath School 10:45am Facebook: Zomi Adventist Group Sia Noel Cinh (Ph: 018-227 3302) Divine Service 12:45pm Email: zomiadventistmls@gmail.com Sia Cinbawk (Ph: 011-2720 0826) Adventist Youth 03:30pm https://voice-hope.blogspot.com