Svagito R.

Liebermeister

Sevginin
Kkleri

Bir Aile Dizilimi Rehberi:

Bize engel olan balar anlayp
zgrln yoluna ulamak
 SEVGNN KKLER

Bir Aile Dizimi Rehberi:

Derin balarn/ilikilerin tutsaklndan zgrle

SVAGITO R. LIEBERMEISTER
 Telif Hakk Svagito R. Liebermeister
2009 BUTK YAYINCILIK VE KSEL GELM HZ. TC. LTD. T.

Bu kitabn tm yayn haklar Trkiyede BUTK Yaynlarna aittir.

Tantm iin yaplacak ksa alntlar dnda yayncnn izni olmakszn hibir yolla oaltlamaz.

Eserin Orijinal ismi

The Roots of Love
olup eser birebir olarak evrilmitir.

Editr: Seda Toksoy

Trkeye eviren: Feride Grsoy

Bask, Cilt
stanbul Matbaaclk Basl Yaynclk, Reklamclk San. Tic. Ltd. ti.
Tel: 0216 466 74 96

BUTK YAYINCILIK VE KSEL GELM HZ. TC. LTD. T.

Davutpaa Cad. Eminta Kazm Dinol San. Sit. No: 81/260
Topkap - stanbul Tel: 0212 612 05 00 Faks: 0212 612 05 80
www.butikyayincilik.com info@butikyayincilik.com
 Teekkr

ncelikle hem kiisel yaammda hem de terapist olarak almalarmda en byk ilham
kaynam olan ruhsal rehberim Oshoya duyduum kran ifade etmek isterim. Geleneksel deerleri
cesaretle sorgulamay, yaam daha derin bir adan grmeyi ve tm insan deneyiminin zndeki
gizemi takdir etmeyi ondan rendim.
Bert Hellingere terapi dnyasna katks olan Aile Dizimi yaklamndan tr kran doluyum.
Bu yaklam, hem kiisel hem de profesyonel adan gzm yepyeni boyutlara at.
Bana koulsuz sevgiyi reten annemi ve zgrle sayg duymay reten babam minnetle
anyorum. Yolculuumu paylaan ve sevincimi, serven duygumu uyandrmaya her zaman hazr olan
sevgili partnerim ve eim Meeraya da kran borluyum.
Bu kitap projesine benimle balayan Savitaya ve benimle bitiren Subhutiye teekkr ederim.
Onlarn yardm ve cesaretlendirmeleri olmadan yazmaya balayamazdm bile. Subhuti yazlarm daha
kolay okunur ve anlalr yapmasa bu kitap byle olmazd.
Aile Dizimi almasndaki btn retmen ve partnerlerime teekkr ederim. zellikle
Suraviye, bu terapi yntemine spanyada kazandrd poplerlikten dolay ayrca teekkr ederim.
Gvenleri ve sevgileriyle yreime dokunan tm rencilere ve katlmclara yaamm, almam ve
anlaym zenginletirdikleri iin teekkrlerimle; onlarn dizimlerinden pek ok vaka ykleri (gizlilii
korumak amacyla isimleri, kimi zaman lkeleri de deitirilerek elbette) bu kitapta yer ald.

Giri

Herkesin bir annesi bir babas vardr. Bu o kadar evrensel ve bariz bir gerektir ki yle olduu
aklmza bile gelmez. Ancak bunlar yaammzn en nemli iki ilikisidir. Ana babamz araclyla
fiziksel olarak dnyaya geliriz, onlar araclyla yaama doarz. Mistik Oshonun dedii gibi,
Varlnzn yars annenizden, yars babanzdan oluur. Burada olma nedeniniz onlardr; eer onlar
olmasayd siz de olmazdnz. Size tm olanlar bir anlamda onlardan dolay olur... Herkesin bunu
anlamas gerekir.
Farknda olsak da olmasak da hepimiz ebeveynimize derinden balyz. Ya onlara sevgi duyarz
ya da fke, ya yanlarnda olmak isteriz ya da ok uzaklarnda. Ebeveynine kaytsz kiiye ok nadir
rastlanr.
Aile ya tm aclarn kayna ya da salkl bir toplumun temeli olarak tanmlanr. Aile
ilikilerinin dinamikleri onlarca yldr bilimsel almalara konu olmutur.
Aile Dizimi, Alman terapist Bert Hellinger tarafndan gelitirilmi, ksa zamanda dnyaya
yaylm, nispeten yeni bir terapi yntemidir. Bu yntemin znde aile sistemlerini yneten ve tm
kltrlerde geerli olan temel yasalarn kefi yatar.
Bu kitap Aile Diziminin temelindeki grleri anlamak isteyenler iin yazld. El kitab olarak
kullanlabilir. Kitapta bu yntemin temel noktalarn sade bir dille anlattm ve bak am terapiyle
snrlamadm. Bert Hellingerin keiflerini zetledim, kendi deneyimlerimi ekledim ve insanlarn Aile
Diziminin derinliklerine nfuz edebilmeleri iin meditasyonu paralel ve btnleyici bir yaklam olarak
sundum.
Verdiim vaka rneklerinin ou birka lkeyi kapsayan kendi almalarmdandr. Hangi lkeler
olduunu rneklerde belirttim.
Elinizdeki kitaptan Aile Dizimi seanslar vermek isteyenler eitim kitab olarak yararlanabilecei
gibi kiisel ilikilerini ve aile ilikilerini daha derinden anlamak isteyenler de faydalanabilir.
Birinci ksmda, ebeveyn-ocuk ilikisini yneten yasalar ve bunlarn iine doduumuz kken
aile zerindeki uygulamalarn ele aldm.
kinci ksmda, kadn-erkek ilikisinin zelliklerini ve eimizle daha salkl iliki kurmann
yollarn inceledim.
nc ksmda, Aile Dizimi seanslarnda uygulaycnn gz nne almas gereken baz konulara
deindim.
Drdnc ksmda, meditasyon asndan Aile Dizimini ele aldm. Bu yntemin insanlar
dzeltmek iin deil, insann kendi gereine yaknlamas, davranlarmz neyin ynlendirdiini ve
tesinde bizi neyin beklediini anlamas iin bir atlama ta olduunu anlattm.
Yine drdnc ksmda, Hellingerin almasyla pek ok meditasyon teknii gelitiren Hintli
mistik Oshonun yaklamlarn birletirdim. Oshonun aralarnda Aile Dizimi gibi yntemlerin de
olduu psikoterapiye temel yaklam, bunun zihni temizleyip kiiyi meditasyonun sessizliine ve
sknetine hazrlamakta etkili olduu ynndedir.

zel fadeler

Aile Diziminin kendine has bir kelime daarc vardr. Kitapta ilerledike anlamlar da yerine
oturacak.
Gene de burada birka noktay aklamak istiyorum:
Dizim srasnda aile bireyi kelimesini o kiinin yerinde duran temsilcisi iin kullanrz. Genelde
gerek aile bireyleri dizimde yer almaz.
Dizimi danan iin yaparz. Baktmz onun aile ilikileridir. Dizimi yneten kiiye terapist ya
da uygulayc deriz. kisini de kullanrz.
Temsilci, danan tarafndan aile bireylerinden birini veya danann kendisini temsil etmek zere
dizime yerletirilen kiidir.
zm cmlesi uygulaycnn, temsilci veya danana dizimdeki bir bakasna sylemesi iin
nerdii cmledir.
Kader kelimesi, tm iyi ve zor ynleriyle kiinin yaamnn ald ekli ifade eder.
Hareket ya bir temsilcinin yapt fiziksel hareketi ya da ite hareketlenen bir hissi ifade eder.
Kilitlenme veya dmlenme, kiinin aile bireylerinden biri veya toplumsal bir grupla duygusal
olarak i ie gemi ilikisini ifade eder.
Bir eye byk veya kk dediimizde, sz konusu olan fiziksel boyut deildir. Kitapta
anlatacam gibi bu szlerle ifade edilen kiinin psikolojik tavrdr.
BRNC KISIM - ALE DZMN
ANLAMAK
 1 - ALE SSTEMLER: LEYLER

Yzyl akn bir sre nce, modern psikolojinin kurucusu Sigmund Freud, ocuk-ebeveyn
ilikisinin psikolojik geliimimizi en ince ayrntsna kadar etkilediini fark etti. zellikle annemizle
ilikimizin bizi besleyip bytt kadar, nevroz, karmaa ve mitsizlie de neden olabileceini kefetti.
Bylece tm psikolojik sorunlarmzdan annemizi sorumlu tuttuumuz bir srece girdik.
Barndrd doruluk pay, sorunlarmzn faturasn annelere kesmenin moda haline gelmesini
krkledi. Terapi gruplarnda ebeveyni, zellikle de anneyi sulamak mutsuzluumuzun allagelmi
izah oldu.
Derken, 1960larda R.D. Laing ve Thomas Szazz gibi nc psikiyatristler, yalnz ebeveynleri
deil, tm aile dinamiini anlamaya alarak, kkken aile ortamnda deneyimlenen elikili
mesajlarn nevrotik ve psikotik davranlara neden olduklarn fark ettiler. Sorunlu ocuklar ve mutsuz
yetikinleri, aile sisteminin bir paras olarak tedavi etme yntemi, psikoterapi dnyasnda ounluk
tarafndan hzla benimsendi.
zerinde dndmzde, bu sylenenler kulaa hi de mantksz gelmiyor. Kuantum fiziinde de
grdmz gibi, karmak sistemlerin atom paracklarndan oluan blmleri, birbirleriyle karlkl
etkileim halindedir. Ayn ey kresel hava hareketleri, besin zincirleri ve insanlk ailesi gibi tm byk
sistemler iin de geerlidir.
Aile sistemlerini yneten kurallar ve etkenler, Virginia Satir ve dierleri tarafndan daha da
gelitirildi. 1990larda, yeniliki Alman psikoterapist Bert Hellinger, aile ve kurumlarla yaplan
almalara yepyeni bir boyut katarak dnya apnda dikkatleri zerine ekti. Gnmzde 25 lkede
kurum ve aile dizimleriyle alan danmanlar, terapistler ve pratisyenler Hellinger yaklamn
kullanmakta.
Klasik psikanaliz eitimi alm olan Hellinger, psikolojik gzlem ve aile sistemi teorisini bir
araya getirdi. Bunlar, misyonerlik yllarnda gzlemledii Gney Afrikadaki Zulu kabilelerinin aile
ilikilerine yaklamlarna ilikin kiisel deneyimiyle btnletirdi. Bu farkl eleri bir araya getirerek,
ksa ve etkin bir terapi sistemi olan Aile Dizimi ya da Sistemik Dizimler terapisini oluturdu.
Hellinger, yeni ynteminde, Jacob Morenonun gelitirdii psikodrama ile Virginia Satirin
yaratt aile heykelinin baz elerini olduu gibi, bazlarn da deitirerek kulland.
Psikodrama, katlmcnn ocukluundaki duygusal sorunlar sahnelemeyle ortaya karr.
Danann kendisi, bir grup katlmcyla birlikte aile rollerini sanki sahnedeymiesine canlandrrlar.
Ama, danann sorunlarn ortaya karmak ve zmlemektir. ou zaman, ailede o srada yaanmakta
olandan daha salkl ve olumlu zmler ortaya kar.
Aile Sistemi Terapisinin Anas olarak bilinen Satirin aile heykelinde katlmclar, ailede
yaanm olaylar daha sembolik bir yntemle canlandrrlar. nsanlar arasndaki mesafelerin ve duru
ekillerinin, kiilerin birbirleriyle ilikilerine ayna tuttuunu ilk fark eden Satir olmutur. Satir,
almalarna, katlmcnn gerek ailesini kullanarak balamtr. Ancak aile bireylerinin gelmedii bir
gn, onlar iin rasgele setii temsilcilerin, aile bireylerinin duygularn ayn ekilde hissettiklerini
kefetti.
Hellinger, gerek aile bireyleri yerine sadece temsilcilerini kullanarak ve hatta onlara
katlmcnn kiisel yorumundan etkilenmeden, yalnzca ilerinden geldii gibi davranma zgrl
vererek Satirin bu kefini bir adm daha ileri gtrd.
Hellinger, ayn zamanda, transaksiyonel analizin kurucusu, Kanada doumlu psikiyatrist, Eric
Bernein de almalarndan yararland. Berne, herkesin ocukluunda yaratlm gizli bir yaam
senaryosuna gre hareket ettiini ve bu senaryonun gnna karlp bilincine varlrsa,
deitirilebileceini gzlemlemiti.
Ancak Berne, danann kiisel yaamnn gerisine bakmamt. Hellinger ise kiinin bu yaam
senaryosunu nceki nesilden devralp sanki kendi yazgsym gibi sahiplendiini fark etti. Gizli yaam
senaryosunun kefiyle hem Berne hem de Hellinger zm cmleleri reterek, kiiye belirli bir
senaryonun balayclndan kmasnda yardmc oldular.
Hellingerin almas dier terapi yntemlerine ok ey borludur. Ancak, Aile Diziminin
paralarnn toplamndan ok daha fazla olduunu belirtmekte fayda var. Kendi iinde organik bir
yapya sahip olan bu sistem, bugne kadar tasarlanm en derin ve gl terapilerden biridir. 20
dakikalk ksack bir seansta bile ailemiz ve kendimiz hakknda derin gereklerle yzleip yaammzn
daha iyiye doru gitmesini salayacak radikal deiimlerle iyileme, dnm ve zgrleme
yaayabiliriz.

Dizim Nedir?

Aile Dizimi teknii basit grnyle insan yanltr. Aile dinamiini grmek isteyen bir kii,
ilerinden aile bireyleri ile kendisine temsilciler seecei bir grup insanla bir araya gelir. Temsilcilere
hibir aklama ya da talimat vermeden onlar iinden geldii ekilde aile bireylerinin yerlerine
yerletirir.
Bylece nmzde bir ailenin portresi belirir: Her bir aile bireyinin dieriyle yaknlk derecesi,
birbirlerine duyduklar sevgi, ac veya uzaklk hissi hakknda bilgi veren bir grnt ortaya kar.
Dizimde yer alan temsilciler, hi tanmadklar ve haklarnda bilgi sahibi olmadklar halde,
yerlerini aldklar aile bireylerinin duygularn ok ksa bir sre iinde hissetmeye balarlar -bu olgu
aile bireylerinin bildirdikleriyle birok kez dorulanmtr. Temsilcinin, yerini ald aile bireyine ait
bir fiziksel rahatszl hissetmesi ve yaamasna da olduka sk rastlanr.
Bir seferinde, katlmcnn dedesini temsil eden kii, sa bacanda gl bir ac duyar.
Sorguladmzda dedenin sava srasnda bacandan yaralandn reniriz. Bir baka sefer ise
boaznda ac hisseden temsilci, temsil ettii kiinin boularak ldn renir. Sk sk rastlanan bir
baka olgu ise, temsilcilerin ilerinden gelen szlerin tam da temsil ettikleri kiinin syleyecei trden
szler olmasdr.
Nasl olduunu mantkl bir ekilde aklayamasak da, bu ezamanllk olgusuna Aile Diziminde
yle sk rastlanr ki artk kanksanmtr. Sanki rasgele seilen kimselerin, temsil ettikleri insanlarn
hisleri ve alglarna ulaabildikleri zel bir enerji alan vardr. Bir aile sisteminin enerji alanna ayak
basarak, o sistemdeki ilikilerin gereklerini annda alglayabiliriz. Bu olgu deiik uzmanlarca
morfojenetik alan, bilgilendirici alan veya bilme alan olarak adlandrlr.
Seans srasnda, temsilciler yerlerini deitirip verilen ksa cmleleri tekrarlarlar. Bu cmleler
araclyla temsil edilen aile bireylerinin arasndaki ilikiler, gerek boyutlaryla ortaya kar. Seans
ilerledike temsilciler birbirlerine gre konum deitirerek kendilerini en rahat hissettikleri konumu
bulurlar.
 Danan, seansn byk blmnde edilgen bir gzlemci olarak kalsa da, ounlukla sona doru
kendi temsilcisiyle yer deitirerek dizime katlr. Katlm nasl olursa olsun, ounlukla bu kii,
ailesiyle ilgili yaad endie, sorunlar ve bask konusunda yeni bir bak as kazanr ve rahatlar.
Dier bir deyimle, Aile Dizimi, ok ksa bir srede danan olumlu bir iyileme srecine sokan
olduka etkili bir yntemdir.

Kolektif Alann Parasyz

Bu almada deneyim kazandka, yoktan var olmu, soyutlanm bireyler olmadmz anlarz.
stesek de istemesek de ait olduumuz aile sisteminin ayrlmaz bir parasyz. Ailemizin bizi bytt
toplum ve kltrn de iliklerimize ileyerek bizi dorudan etkilediini kefederiz.
Bire bir terapiler danan soyutlar. Danann yaamn ekillendirmi ilikiler zerine onunla
kendi bana, birey olarak allr. Aile Dizimi ise btne bakar. Tpk zihin-beden ilikisini dinamik
bir sistem olarak ele alan holistik (btncl) tp gibi, Aile Dizimi de bireyi, organik bir btn olan aile
sisteminin paras olarak ele alr.
Seans srasnda terapist, aile yelerinin yerlerini veya birbirlerine syledikleri cmleleri
deitirdiinde, temsilcilerin bu deiimden nasl etkilendikleri aka grlr. rnein, dizimin
banda aile bireylerinin gremeyecei bir noktaya yerletirilen danann lm erkek kardei, ailenin
merkezine, herkesin grebilecei bir noktaya getirildiinde, yaratt etki yalnzca sz konusu temsilci
zerinde deil, tm aile bireyleri zerinde gzlemlenebilir.
nsanlar bariz bir rahatlamayla derin nefes alabilir ya da tam tersine rahatsz olup alamaya
balayabilirler. Aile Dizimi seansna katlan herkes, duygusal olarak bal olduumuz kolektif alann bir
parasn iimizde nasl barndrdmzn daha fazla bilincine varr. Huzurlu bir yaama giden yolun,
kendimiz ve ait olduumuz geni sistemle daha byk bir ahenk iinde olmaktan getiini anlarz.
Aile Dizimi almas, kimsenin kendi bana bir ada olmadn anlamamz salar. Hibirimiz
basz, soyutlanm varlklar deiliz. Bu dnyaya ailemizden bamsz geldiimiz ve bizden sonraki
nesillerden de bamsz olduumuz dncesi bir yanlsamadr. Her birimiz, zellikle de aile
bireylerimiz ve onlar tanyalm, tanmayalm atalarmzla balantlyz. Aile Dizimi bu deneyimi bize
ilk elden yaatr.
Aile Dizimi, biz farknda olmakszn yaammz etkileyen atalarmza kalbimizi amamz
salayarak nesiller boyunca bize akan yaam gcyle kklerimizi derinletirmemizi salar.

Aile Diziminden Kimler Yararlanr?

yle ya da byle her birimizin bir ailesi vardr. Farknda olmasak da ailemizle ilgili
zmlenmemi bir eyler tarz. Ksaca, annesi ve babas olan herkesin bu terapi yaklamndan
kazanaca bir ey vardr.
Hellinger yaklamna gre aile yelerinin dizimini yapma frsat bulan herkes, aile bireylerinin
birbirleriyle ilikilerinin geree uygun bir ekilde yanstldn ve sakl kalm, kendisi iin nemli bir
mesajn gn yzne ktn fark eder.
Ancak Aile Dizimi seansnn tek konusu aile sorunlar deildir. Bir sevgili bulamamanz ya da
ilikilerinizin ksa sreli olmas; sevmediiniz bir ite alyor ya da geim zorluu ekiyor olmanz;
hatta psikosomatik kkenli bir hastalnzn olmas ya da yaam bo ve anlamsz bulmanz gibi
ailenizden bamsz grnen sorunlar da kapsar.
Aile Dizimi yntemiyle, yaamnzda duygusal ya da ilevsel zorlua neden olan her eye
bakabiliriz. Bu psikolojik zorluklarn ou zmlenmemi aile sorunlarna dayanr. Mutlu yaamamz
engelleyen sorunlar nedensiz ortaya kmazlar. Kiisel sorunlarmn, beraber bydm insanlar ve
nceki nesilleri de kapsayan genel bir uyumsuzluktan kaynaklandn grmek rahatlamam salar.

Aile Dizimi Oluturmak

Diyelim danan kii, Aile Dizimi terapistine bir salk sorunu nedeniyle geldi. rnek olarak,
kkleri psikolojik sorunlara dayanan ve sk grlen bir cilt hastal olan sedef hastaln ele alalm.
Danan, kocas ve ocuklarn ieren gncel ailesinin deil de iine doduu kken ailesinin dizimini
yaparak hastal hakknda bir eyler anlayacan dnyor olsun.
Dizimi oluturmak iin terapist ncelikle, danann kken ailesindeki nemli bireylerden biraz
daha fazla sayda kiiden bir grup oluturur. Seansn banda danan babas, annesi, kendisi ve belki de
aile sistemine dhil olan baz nemli bireyler iin gruptan temsilciler seer. Sonradan bakalarn da
ilave etmesi istenebilir. Kimlerin nemli olduuna ileriki sayfalarda deineceiz.
Danan, sezgilerini dinleyerek her temsilciyi ellerinden tutar ve mekndaki alana yerletirir.
Bunu yaparken hibir ey sylemez ve tamamen iinden geldii gibi, onlar uygun grd ynlere doru
yerletirir. Temsilciler konumazlar ve zel bir ekilde durmalar istenmez. Her kii yerletirildii
yerde ayakta durur.
Bu, dizim yapmann klasik yoludur. Danann, aile iindeki ilikiler hakkndaki isel kans,
mekn kullanmasyla kendiliinden ortaya kar.
Bir grubun olmad bireysel seanslarda terapist yastk, iskemle, kt, hatta ayakkab gibi eitli
nesneleri aile bireylerini temsil etmek iin kullanabilir. Ancak aile sistemi bir grup almas
kapsamnda ele alnyorsa aile bireylerini dier katlmclar temsil eder.
Danan bir kez ailesini dizdikten sonra oturur ve olan bitene edilgen bir gzlemci olarak katlr.
Temsilcilerin yerlerini almalaryla aile bireyleri arasndaki ilikiler ortaya kmaya balar.
Terapistin ya da uygulaycnn ilevi, ailesinin diziminin gsterdikleri nda danann
sorununun nereden kaynaklandn bulmaktr. Bylece zme doru bir hareket balatabilir. Bu
hareket srasnda temsilcilere bulunduklar konumda ne hissettiklerini sorar ve onlar sistem iinde daha
uyumlu hissedecekleri ekilde yeniden yerletirir.
u anki amacm sistemin temel ileyiini gstermek olduundan, bu rnei daha ileri
gtrmeyeceim. Kitabn ilerleyen blmlerinde seanslarn nasl gelitiklerini grmek iin pek ok
frsatmz olacak.
 Tek Seans Metodu

Dizim, danann kendi sorununu anlamak veya igr kazanmak iin samimi bir drts ya da acil
ihtiyac olduunda en iyi sonuca ular. ou danan, gerek sorununun ne olduunu bilmese ve ortaya
ktnda arsa da, dizimi ne amala istediini bilmesi zme yardmc olur.
Aile Dizimi, bir dizi seanstan deil, tek bir seanstan oluur. Terapist ya da uygulayc - bu
terimleri dnml kullanacaz -aile iindeki bir dinamii ele alarak, danann ortaya kan zm
anlamasna ya da yaanan deiimi iselletirmesine yardmc olur ve seans noktalar. Bylece
yaanlan deneyimi danann kendi kendine ve kendi zamannda iselletirmesine olanak tanr. Bir sre
sonra danann bilincinde yeni bir farkndaln belirmesiyle yeni bir dizim ihtiyac doabilir. Ancak
bu da kendi bana tek bir dizim olarak ele alnr.
Aile yelerini temsil eden katlmclarn daha nceden bir deneyime ya da danann gemii
hakknda bir bilgiye sahip olmalar gerekmez. Genelde temsilcilerle temsil edilenlerin ayn cinsiyette
olmalar dnda kimin kimi temsil ettiini nem tamaz.
Seanstan sonra danann yapmas gereken bir alma yoktur.
Seansn, danan zerinde brakt iz, bilinaltnn derinliklerinde sessizce etkisini gsterir.
Danann kendi iinde derin bir yerle temasa gemi olmas yeterlidir.
Danan dizim ertesi kendi aile dinamiine ilikin yeni anlay dorultusunda yaamnda birtakm
deiiklikler yapmak isteyebilir. Ancak bu entelektel bir karar veya planla deil, kendiliinden olacak,
bir deiim sz konusuysa varlnn derinliklerinden ykselip onu ele geirecektir.
Deiimi balatan anlaymzn derinliidir. Aznza gtrdnz eriin aslnda bir ta
olduunu anladnzda onu inemezsiniz. Kiisel getaltnzn deimesine neden olan bir anlayn
sonunda artk eskisi gibi davranamayacanz bilirsiniz.
Baz aile atmalar gz ard edemeyeceiniz ekilde ortaya dklm olabilir. Bunlar deiik
bir adan grerek nasl davranmanz gerektiini kavrayabilirsiniz.
Dizim srasnda olanlar alglaynzn ve kabul ediinizin derinlii ok nemlidir. Diyelim seans
srasnda eski einiz ve kznzla ilikiniz konusunda bir ey aa kt. Seansn ardndan kendi
kendinize kzmn sorumluluunu daha fazla stlenmeliyim kararn verebilirsiniz. Bir baba olarak,
kznza bundan byle daha fazla destek vermek artk doru gelebilir.
Aile Dizimi terapisi, sorunlar geleneksel psikoloji gibi alarak zme tutumunu benimsemez.
Bu terapi ynteminin farkl bir yolu vardr. Danan, dizime kendisi iin bir eyin zlmesi fikriyle
balayabilir. Ancak almann ana hedefi, kendimiz ve ailede yaanan kilitlenmeye ilikin gerekle
yzlemektir. Anlaml bir ey grrz ve bu kendi iinde yeterlidir. Genelde seanslarda ilikiler deiir
ve insanlar zme doru ilerlerler ama byle olmad zamanlar da vardr.
nsanlar sadece huzur ve uyumun nemli olduunu dnme eilimindeler. Bunu anlayla
karlasak da s bir dnce olduunu yadsyamayz. Zor bir durumda kamadan kalabilmek ve anlay
ile igrnn kendi sreleri iinde olgunlamalarn beklemek daha dorudur. Bazen terapist, dizimde
hibir deiim olmadan dizimi sona erdirebilir. stenilen sonuca ulamak iin gerekli hareket tam da bu
olabilir. Bizzat Hellinger pek ok kez danana Senin iin bir ey yapamam demitir. Bu cmle kulaa
ar gelse de danan zme gtrecek hareketi balatacak yegane yol olabilir.
Genelde gerek deiim seanstan sonra olur, seans srasnda deil. Dier bir deyile, kendinize
ilikin eski, kat inan ve fikirlerinizden kurtulursunuz. Daha doal, daha zgr ve zgn olduunuzu
hissettiinizde yaamn byk gleri artk sizi ynlendirebilir. sel geliim doal bir sretir, planl
bir edim ile elde edilemez.

Tipik bir Aile Dizimi Seans

40 yalarnda bir Avusturyal olan Max, insanlarla temas kurmakta zorlanmaktayd. Kendisini ie
dnk olarak tanmlyor, i dnyasnda olup biteni ifade etmede yetersiz hissediyordu. Seansa
balamadan yaptm grmede annesinin kendi babasn 3-4 yalarnda kaybettiini rendim.
25 kiilik gruptan kendisi ve ailesi iin temsilciler seip yerletirmesini istediimde Max,
annesiyle babasn yan yana, kendini de nlerine, srt onlara dnk olarak yerletirdi. Btn
temsilcilerin yz ayn yne bakmaktayd. Anne baklarn oluna, oluysa zgn bir ifadeyle yere
dikmiti.
Temsilcilere nasl hissettiklerini sordum. Anne olunun kendisi iin ok nemli olduunu ve
kocasyla pek ilgilenmediini syledi. Maxn temsilcisi ana babasn gremediini ve kendini ok
zgn hissettiini ifade etti.
lm bykbabay temsilen birini seip olun nnde yere uzanmasn istedim. Anne oluna
bakmaya devam ederken oul gidip dedesinin yanna uzand. Anne bu durumdan rahatszlk duydu, olu
ise bykbabasnn yannda huzurluydu.
Olu ayaa kaldrarak anneden kendi babasnn yanna uzanmasn istedim. Anne yeni yerinde
kendini iyi hissetti. Oul ise derin bir nefes alarak babasnn yanna gitti ve ona sarld.
Herkesten ayaa kalkmalarn istedim. Anneyle babasn yz yze evirdiimde anne gzyalarna
boularak babasna sarld. Bunun zerine herkesi yeniden dizdim. Bu dizime zm dizimi de
diyebiliriz: nce bykbaba, sol yanna anne, sonra baba, son olarak da oul.
Bu noktada temsilcisini karp Max dizime soktum. Bykbabasna bakp nnde saygyla
eilerek, Sevgili dede, seni saygyla hatrlyorum! demesini istedim. Sonra annesine bakt ve ona
Sevgili anne, babann kalbimde bir yeri var. Ben sadece bir ocuum ve babann yerini alamam. Ltfen
beni olun olarak gr ve babama gitmeme izin ver dedi. Bunun ardndan babasna gidip ona sevgi ve
rahatlama hissiyle sarlarak Sevgili baba, ltfen beni yannda tut! dedi.
imdi burada neler olup bittiine bir bakalm:
Annenin oluna dikilen baklar, onu olu olarak deil, kendi gemiinden nemli bir insan
olarak grdne iaret eder. Olun yere bakmas, bir lye baktn belirtir -yere bakan kiinin lm
birine bakyor olma olgusu pek ok dizimle dorulanmtr. Her iki gzlem de temsilcilerin hisleriyle
desteklenir. Grne gre oul annesi iin bir ey yapmaktadr.
Annenin babasn kk yata kaybettiini bildiimizden, Maxn bykbabasna bakt sonucunu
karabiliriz. Sonraki blmlerde deineceim gibi Max, annesinin kk yata yaad kaybn yas
tutulamam acsn stlenirken bir yandan da bykbabasyla zdelemitir. Annesinin babasn temsil
ederek, annesiyle doal olmayan duygusal bir ba kurmaktadr. Bu ba artk bir yetikin olmasna
ramen annesinden ayrlmasn engeller; kendi babasyla bir ba kurmasn zorlatrarak, iindeki eril
gce kavumasna da imkn vermez. Btn bunlar Maxn dile getirdii sorunu besleyen unsurlar
olabilir.
Balangta yukarda sz ettiklerimiz, ispatlanmam bir hipotezden ibarettir. Geerliini anlamak
iin temsilcilerin davranlarn gzlemlememiz gerekir. Bunun iin de kayp kiiyi -yukardaki
rnekte bykbabadr bu- dizime sokarak hipotezimizi snarz. Eer bu hareket temsilciler zerinde bir
etki yaratmazsa muhtemelen yanl yoldayzdr. Ancak yukarda olduu gibi gl bir etki yaratrsa,
hipotezimiz byk olaslkla doru demektir.
Yukardaki rnekte, Maxn bykbabasyla zdeletiini, temsilcisinin dedenin yanna
gitmesinden anlarz. Bu hareketle sorunun zm de ortaya kar: Annenin kendi babasyla yarm
kalm ilikisini tamamlayarak onu kaybetmenin acsyla yzlemesi, olunun da annesini bu acyla
brakarak babasna yaklamas gerekmektedir.
zme doru atlan her admla, temsilcilerin, zellikle de danann rahatlamasn tm
katlmclar hissetmiti. Max omuzlarndan ar bir yk kalkm gibi durmaktayd.
Tm bunlar, doru yolda olduumuzu, sorunu anladmz, zme ve rahatlamaya doru
gittiimizi gsteren iaretlerdir. Aile kilitlenmelerinin altndaki nedenleri anlamak onlar zmemizi
salayan anahtarlardr. lerleyen blmlerde bunlar inceleyeceiz.
 2 - VCDAN: YAPTIRIM GC

Davranlarmz neyin ynlendirdiini, bize neyin doru, neyin yanl olduunu, yapmamz
ve yapmamamz gerekenleri syleyenin ne olduunu sorguladmzda, vicdan ad verilen isel duyumla
karlarz. Hangi deerlerin izlenmesi, hangilerinin izlenmemesi gerektiini bize akln vicdan
mekanizmas bildirir.
Peki, bu deerleri nasl ediniriz? Doduumuz ve ait olduumuz lke, kabile, mezhep gibi sosyal
gruplardan reniriz. Bu deerleri edinmemizi salayan balca kaynak, ailemiz ve zellikle de
ebeveynimizdir.
Sosyal bir gruba ait olmamz hayatta kalmamz salar. Bir gruba ait olma istei, kabileden
dlanmann lmle edeer olduu, ilkel gebeler olarak yaadmz zamanlardan kalma kkl bir
igddr. Ait olma gds istisnasz her birimizin iliklerine ilemitir.
Ait olduumuz sosyal grubun deerlerini renme ve onlar uygulama isteimiz, hayatta kalma
gdmzle bire bir balantldr. aresiz ve bilgisiz bir halde doarz. Ailemiz hayatta kalmamz ister
ve bizi doru bymemiz, doru davranlar edinmemiz, doru eyler yapmamz iin ynlendirir.
Topluluun yeni bir yesi olarak kabul grmemizi ve uyum salamamz ister.
ekerleme ktlarn yan baheye attnzda, bararak bahede oynadnz ya da
oyuncaklarnz komunun garaj kapsnda unuttuunuzda ana babanzn komular ne diyecek diye nasl
endielendiklerini hatrlyor musunuz? Ya annenizin yzndeki panik ifadesini?
Aslnda yaadklar korkunun nedeni, kap komusundan ok, derinlerden ykselip vicdan
harekete geiren hayatta kalma gdsdr. Altta yatan asl korku, hem kendileri hem de ocuklarnn
sosyal tecride uramas ve reddedilmesidir. Reddedilmek, kolektif hafzann bilinalt dzlemlerinde
lm anlamna gelir.
Siz de eer okuldaki sosyal bir gruptan dlandysanz, szn ettiimiz korkuyu tanm
olmalsnz. Bu korkunun kkleri ok eskilere uzandndan, banza gelen olayla orantsz byklkte
bir travma yaam olabilirsiniz.
Vicdan sosyal bir barometre gibidir: Kendimizi huzurlu, masum ve rahat hissetmemiz, kurallar
izlediimizi ve aidiyet hakkmzn gvencede olduunun gstergesidir. Sululuk duyuyorsak, kurallara
kar gelmiizdir. Aile, sosyal dernekler, din, lke, futbol takm gibi birden fazla gruba aidiyet
ihtiyacmz olduundan, hepsi iin ayr bir vicdan yaplandrrz. Ancak bu gruplarn ou benzer
deerleri paylarlar.
Hatta annemizle babamza ilikin olarak bile birbirlerinden hafife farkllaan iki ayr vicdanmz
vardr. ocukken, babann neyi sevdiini, annenin ne gibi beklentileri olduunu abucak kavrar ve onlara
gre davranmay reniriz. rnein, kavanozdan eker alan bir ocuk, boazna dkn babasna kar
hibir rahatszlk duymazken, salna dkn annesine kar sululuk duyabilir.
Bylelikle vicdan gnlk yaammz ynlendirir. in ilgin yan, yalandka, bu isel davran
kodunun bize zg, kiisel ve tamamen zgr irademizle edindiimiz inan ve grler olduunu sanrz.
Bizi doru davrana zorlayan her neyse, karakterimizle yle bir kaynamtr ki, onun kiiliimiz ve
kimliimizin bir paras olduuna inanrz.
Vicdan mutlak deildir. Bir kltrde doru olan, bir dierinde yanl olabilir. Bat
toplumlarnda bir hediye aldmzda teekkr etmemiz nezaket gereidir. Oysa Hindistanda verilen
hediyeye teekkr etmek saygszlk olarak alglanabilir.
Bir dinde tabu olan bir davran bir dierinde normal karlanabilir. Hristiyanlar gn batmndan
sonra arap iip yemek yerler. Oysa Jain dinine mensup biri bunu aklndan bile geiremez. Hindular
ocuklarna erken yata e bulurlar, ancak Musevi veya Hristiyanlar bunu garipser.
Grubumun kurallaryla elikili davranmam beni derin bir i atmaya sokar. Bir gruba ait
olmaya ne kadar ihtiyacm varsa o kadar uyumlu olurum ve kendi grubumun deerler sistemiyle dier
gruplarnki arasnda o kadar ayrm yapmam gerekir. elikili vicdan sistemlerinin atmas, tm
savalarn ve mezhep atmalarnn temel nedenidir. Son yllarda, fanatik terristlerin, dinleri ve
inanlar adna vicdan huzuruyla yaptklar korkun olaylara tank olduk.
Deer yarglarmz katlatka, vicdann zerimizdeki basks da artar. Kendilerini en ahlakl
hissedenler, aile, din ve kltrel deerlere sk skya bal olanlardr.

Kiisel Vicdan: Aidiyet htiyac

Kiisel vicdan bireysel olarak hissederiz. Kendimi sulu hissettiimde, yaptm yanl derhal
dzelterek rahatsz edici sululuk duygusundan kurtulmaya alrm. Bylece grubuma aidiyetimi
salayan kurallara ballm konusunda endielerimi gidermi olurum. Ofiste sekreteriyle flrt eden
koca, eve dnerken karsna iek alma zorunluluu hissedebilir. Bakkaldan eker almak iin annesinin
czdanndan para aran ocuk, annesine her eyi itiraf etmeden uyuyamayabilir.
Kiisel vicdann kkeni ocukluun erken dnemleridir. ocuun en byk istei ncelikle anneye,
sonra da babaya ait olmaktr. ocuk, ana babasn artsz sever, nk hayatta kalmas bu sevgiye
baldr. Memelilerdeki en derin, en gl gd olan aidiyet gds sayesinde doa, ocuun hayatta
kalmasn salar. ocuk annesine bylesine bir ballk duymasa lp gideceinden, anneye yakn
olabilmek iin her eyi gze alr.
Bydke, balanma ihtiyacmz geniler ve ailemizin dier yelerini de iine alarak kendimize
bir aile kimlii olutururuz. Aileden sonra sra baka insanlarla tanmaya ve daha byk bir toplulua
balanarak kendimize sosyal bir kimlik edinmeye gelir.
Kiisel arkada gruplarndan dnya apndaki dini organizasyonlara uzanan sosyal bir ortakla
ait olma drts, dnyada bir yere ve bir durua sahip olma ihtiyacmz tatmin eder.
Aidiyet ihtiyacmz o kadar gldr ki, lkemizden ayrldmzda ait olduumuz topluluun
adetlerini abartarak yerine getiririz. rnein, Torontodaki Asya mahallesinde yaayan Hintli bir kadn,
kendi lkesinin geleneklerine, Delhide yaayan ablasndan daha bal ve dininin gereklerine daha sadk
olabilir.
Bu kiinin dhil olduu grup, dier dinlerin sayca stnl karsnda yok olmaktan korkarak
birbirine kenetlenerek kendi rklarndan olmayanlar dlayabilirler. New York Citydeki Orchard
Streetden Londradaki Brick Lanee kadar dnyann tm gmen topluluklar, grup kimliklerini korumak
ve varlklarn srdrmek iin bir araya gelip dierlerini dlarlar.
Ksacas herkesin bir toplulua ait olma ihtiyac vardr. Her topluluk, doru ve yanla ilikin
dncemiz araclyla aidiyet hissi yaratarak bizi yneten bir sistemdir. Kiisel vicdann gerektirdii
dorultuda yaptmz her hareket, sistemle bamz glendirdii gibi ona kar yaptmz hareketler
bamzn zayflamasna neden olur. Ait olma hissimizi tehlikeye atacak bir ey yaptysak, vicdanmz
rahatsz olur, sululuk hisseder ve cezalandrlmay bekleriz. Hatta ou zaman bu cezay biz isteriz,
nk ceza bizi, toplumsal cezalarn en kts olan dlanmaktan kurtarr.
Grdmz zere, aidiyet hissi ve bir birey ya da topluluk karsnda hissettiimiz sadakat,
ilikilerimizin nem derecesiyle orantldr. nce de belirttiim gibi ilk ilikimiz, yani ebeveynimizle
aramzdaki ba en glsdr. nsan temasn ilk kurduumuz kii olan annemize bamz ise hepsinden
gldr.

Denge htiyac

Kiisel vicdanmz, aidiyet hissi kadar gl olmayan ama gene de nemli bir g tarafndan daha
ynetilir. Buna denge duyarl diyebiliriz. Denge karlkldr. rnein, ben size bir hediye verdiimde,
siz de bana karlnda bir ey vermek istersiniz. Sizden bir karlk aldmda size bir ey daha vermek
isterim.
Alverii elence veya sevgiyle yaptmzda, aramzdaki ba derinletiren bir momentum
yaratrz. likiler bu dengeleme abasnn eitliliiyle zenginleip geliirler. Bu denge hissi, iliki
kurmamz salar ve insanlar bir arada tutan ballk mekanizmasnn bir parasdr.
Bir hediye aldmzda karlnda bir ey vermeyi grev biliriz. En azndan bize hediye verene
teekkr etme zorunluluu hisseder ve o teekkr etmeden kendimizi rahat hissetmeyiz. Ayn ekilde,
eer hediyeyi ben vermisem, karlnda bir teekkr hak ettiimi dnr, bunu duymazsam boluk
hissederim.
ou zaman ya bize bir eyler vermi birine borluyuzdur ya da biri bize borludur. Bylece
zamanla dostluklar ve yakn ilikiler usulca derinleir.
htiyac olan yeeninize, niversiteye gidebilmesi iin 1000 TL verdiinizi, sonra da size teekkr
etmek iin getirdii ieklere Hayr, teekkr ederim dediinizi dnn. Eer bu iekleri kabul
etmez ya da gereince nemsemezseniz, yeeninizin size minnettarln gsterme ihtiyacn engelleyerek
onu gcendirebilirsiniz. Hediyeyi reddetmek, ilikiyi tehlikeye atmaktr. Bir anlamda, yeeniniz bu ykl
paray almann yaratt vicdan rahatszlndan iekler yoluyla kurtulmaya alyordur. likideki
dengeyi korumak istiyorsanz, glleri sevmeseniz, hatta kokularna alerjik bile olsanz, iekleri
nezaketle kabul etmeniz gerekir.
Denge olumlu olduu kadar olumsuz durumlar iin de geerlidir. Nasl bize gsterilen sevgi ve
efkate karlk vermek istersek, yaralandmz veya canmz yandnda da ayn ekilde karlk vermek
veya grdmz zarara kar tazminat almak isteriz. Hakszla uram olanlarmz, insanolunun die
di kavramna yatknln iyi bilirler. Yaammz boyunca glgesini hissettiimiz ilkel bir yaptrm
gcdr bu. Kiisel vicdanmz, uradmz hakszln bedelini kar tarafa detmemiz iin diretir.
ntikam ihtiyac ylesine temel bir insanlk yasasdr ki, lke snrlarnn, dinlerin, teknolojik
farkllklarn tesine geerek efsanelerin, edebiyat ve sinemann vazgeilmez konusu olarak her yerde
karmza kar.
hanet, yalan ve duygusal yaralanmalarn sadece edebiyat, sinema ve efsanelerin konusu deil,
gerek hayatmzn da ayrlmaz paralar olduunu hepimiz biliriz.
 Sosyal Dzen ve Grg Kurallar

Kiisel vicdanmzn ynettii bir baka alan da sosyal ilikilerimizdir. Bir topluluk iinde
mnasebetsiz veya acemice davrandmzda ne olur? rnein, resmi bir akam yemeinde bal tatl
bayla keserseniz ya da arab su bardayla ierseniz, bir opera galasna bahe gmleiyle, samimi
bir ev partisine gece tuvaletiyle giderseniz? Eer giyiminiz duruma uygun deilse, siz de evrenizdekiler
kadar kendinizin farknda olur ve bundan rahatszlk duyarsnz.
Sosyal dzen, ait olduunuz topluluun sosyal dzenlemelerini bilmenizi ve uymanz salayan
kolektif bir ardr. Kiisel vicdann bu ilkesi saydmz dier iki ilkeye gre daha az balayc olsa da
insan gln duruma drebilir. Japonyada erite orbasn hprdeterek imek bir gelenektir -
bylece beeninizi gsterirsiniz. Ancak Avrupada yemek yerken ses karmak grg kurallarna
aykrdr ve orbay hprdetmeden imekte ne kadar zorlanrsak zorlanalm, elimizden geldiince bu
kurala uymaya alrz.
Ayn ekilde baz Orta Dou ve Pasifik ada lkelerinde, ev sahibine yemei beendiinizi
gstermek iin yemekten sonra geirmek gerekir. Oysa bunu ngilterede yaparsanz, knayan baklara
maruz kalrsnz.
Sosyal dzene bal vicdan inemek dier iki ilke kadar sululuk duymamza neden olmaz. Daha
kolay atlatsak da, derinden etkilenebiliriz. Yllar nce inemi olduumuz grg kurallar bugn bile
yzmz kzartabilir.
Kiisel vicdann etkilerini zetlersek: Kabul gren davranlar ihlal etmem sululuk hissetmeme
neden olur; beni yanl yaptm eyi dzeltmeye zorlar; aldma karlk vermemi salar ve doru
yerde doru davranlar sergilememi salayarak beni sosyal dzenin bir paras klar.

Kolektif Vicdanmz

Kolektif vicdan ok daha kuvvetli, gizli ve sinsi bir gtr. Grnmez ekilde iler. Kar
geldiimizde varln bize sululuk duyurarak belli etmez; nereden geldiini anlamayz ve dorudan
tanmlayamayz. Gene de varln srdrr.
Kolektif vicdan, bireyin akln mesken tutup yapt seimlerle kendini gstermek yerine ailenin
btnnde iler ve yukarda deindiim gibi, bundan aile bireylerinin haberi bile olmaz.
Tpk elektrik akmn ancak ampul aydnlatmasyla tespit edebildiimiz gibi, kolektif vicdan da
ancak insan davranlar zerindeki etkilerinden tanyabiliriz.
Aile Diziminde bize den, kolektif vicdan tehis etmektir. Bu vicdann yasalarn anlayp gn
na kararak, bize gstermeye altn ve yaptrmak istediini kavrayarak aile sistemindeki
dengesizliin dzelmesine ve danann yaanm olan kabul etmesine yardmc oluruz.
imdi bu kurallar ayrntl olarak inceleyeceiz.
Kiisel vicdann amac olduu gibi kolektif vicdann da ilkesi vardr: Aidiyet, Dzen ve
Denge.
 Aidiyet Yasas

Ailenin bir paras olan herkesin, o aileye aidiyet hakk eittir. Her bir aile yesinin, kim
olduundan, aileye ne zaman katldndan, ne yaptndan bamsz olarak aile iindeki yerine ilikin
eit hakk vardr.
Bir ocuun yetenekli bir mzisyen, dierinin hasta veya zrl, bir dierinin ise anti-sosyal
davranlar gsteriyor olmas aidiyetlerini etkilemez. Geni aile kapsamnda birinin gen lm veya
intihar etmi olmas bile bu kiinin aidiyet hakkn deitirmez. Herkesin aileye ait olmas ve eit sayg
grmesi gerekir.

Hiyerari Yasas

Aile yeleri, aile sistemine geli sralarna gre kdemlenirler. nce gelenler, sonra gelenlerden
daha sttedirler. Aabeylerin, ablalarn, kardelere gre ncelikleri vardr; ilk e, ilk e olarak, ikinci
e ise nc eten nce hatrlanmaldr vb.
lk gelen ilk, son gelen son gelir - kronolojik dzenin mutlak ncelii vardr. Bu yasa, ahlak
kurallarna gre dzenlenmi ve insan elinden km bir yasa deildir. Tmyle varolusaldr; aile
sistemine doduumuz anda yrrle girer.
lk gelene ncelik vermek, kolektif bilinaltmza nakolmutur. Bunu, gnlk yaammzda da
sezgisel olarak biliriz. rnein, bilet kuyruuna girdiimizde ya da uakta yer ayrttmzda, nce
bavuranlara en iyi yerlerin verildiini hepimiz biliriz; yeni ie alnan biri, yllardr orada alan
birinden st pozisyona getirildiinde, herkes bunun hakszlk olduunda hemfikirdir.
Aile iin de ayn yasa geerlidir. imizin derinliklerinde, geli tarihimiz temelinde ileyen bir
hiyerari yasas vardr. Bir aile yesi olmas gereken yerde deilse veya yerinin verdii yetkiyi
ayorsa, hiyerari yasas hemen yrrle girer. ngilizce, bu yasay ifade eden deyimlerle doludur:
Konumu bunu yapmaya uygun deildi, izgiyi at, Bunu sylemek ona dmezdi gibi.

Denge Yasas

Bir aile yesine nceki kuaklarda yaplm hakszlk ya da bir aile yesinin bir bakasna yapt
hakszlk, ayn ailenin sonradan gelen bir yesi tarafndan dengelenmelidir.
Daha nce de belirttiim gibi, kiisel vicdan sz konusu olduunda iyilie de, hakszla da denge
adna karlk verme ihtiyacmzn farkndayzdr.
Ancak aile sistemi, daha byk bir gcn etkisindedir. Bu g bizi kendi yanllarmzn bedelini
deil, atalarmzn yanllarnn bedelini demeye zorlar. Gemite aile sisteminin sahne olduu tm
olumsuzluklar, eer kefaretleri zamannda denmediyse, sonraki nesillerde kendilerini gstereceklerdir.
Bedende sinsice frsat kollayan bir virs gibidir bu. Dolaysyla burada sz konusu olan, Die di ya
da Sen bana ben de sana gibi annda cezalandrma deildir. Kuaklar tesi bir lekte ileyen ok
daha derin, ok daha kapsaml bir olgudur. ncildeki babalarn gnahlarn ocuklar tar ibaresinin
yanksdr. Szgelimi, bykbabamn ldrd metresinin kefaretini benim dyor olmamdr.
Kastettiimin, nasl davranmamz gerektiini belirleyen bir ahlak kural olmadnn zellikle
altn izmek istiyorum. Tasarlanm bir davran kodu deil, varolusal bir gerektir. Bu yasalar, etik
konularda mantk yrterek deil, akademik evrelerde geree fenomenolojik yaklam olarak
bilinen, salt gzlem sonucu kefedilmitir.
Ksacas, aile sisteminde iler byle yrr ve sistemin en nemli yasasna gre aileden biri
yaptklarnn sorumluluunu stlenmedii takdirde, onun sorumluluunu aileden bir bakas stlenecektir.
Kolektif vicdan, kefaret kilidini, biz onu grp yzleip zene kadar nesilden nesle aktarr.
Kiisel vicdan yaptm bir yanl dengelememi ister. Kolektif vicdan ise, ben bilincinde bile
olmadan, belki de hi tanmadm bir aile bireyi adna bir eyleri dengelememi ister.
Kiisel olanla sululuk duyarm, kolektif olanla bilincimin dnda bir g tarafndan ynetilirim.
Bu da bize zihinlerimizde bizi yaptmz her eyden ve hareketlerimizin bakalar zerindeki
etkilerinden sorumlu tutan kolektif bir dzlemin yer aldn gsterir. ster kabul etsin ister etmesin,
herkes sorumluluk sahibidir.
Kiisel ve kolektif vicdan arasnda, olgunlama arzumuzu dorudan ilgilendiren bir fark daha
vardr. Kiisel geliim, kendi ayaklarmzn zerinde durabilmemiz demektir. Ailemize kar
hissettiimiz tm grev ve ykmllklerin yaratt vicdan azabna ramen kendi bamza
durabilmemizdir. Oysa kolektif vicdan sz konusu olduunda, bu bir banal ancak bir dereceye
kadar baarabiliriz. Baka bir deyile, bu yaamla birlikte bize gelen kaderi tamaya hazr olmal, bir
ailenin ve bu ailenin tarihesinin bir paras olduumuz gereini kabul etmeliyiz. Ancak kabullenmeyle
bunun tesine geebiliriz -daha nce deil.

Tm Sistemin Esenlii

Kolektif vicdan her yeye eit davranr. Aralarndaki farklarla ilgilenmez ve btnn salkl bir
ekilde hayatta kalabilmesine alr. Bu yasa, her yenin aileye aidiyet hakkn korur ve insanlar
sistemdeki yerlerinde tutar.
Nesiller arasndaki srekliliin saygyla korunduu geleneksel toplumlarda bu yasalar tm sosyal
ilikilerin temelini oluturur. lkel kabilelerin hepsinde hiyerari vardr ve yallara hrmet edilir.
Yallarn, gen nesillerden ayrcalkl bir rolleri vardr. Gnmz dnyasnda yitirmi olduumuz bir
ncelik yasas erevesinde yaarlar.
Bat dnyasnda ise birey dokunulmaz olmutur. ocuklarn babalarnn isteklerine kar gelmeleri
olaan karlanr. Oysa ilkel topluluklarda byklerin isteklerine kar gelmek dnlemez bile. Kat
hiyerari yasalaryla korunan topluluun kar, kiisel kardan nce gelir. Topluluktaki herkes bunu
bilir, sadakatle uyar ve kendine den sorumluluu stlenir.
rnein, duyduum gerek bir hikyeye gre, ger Afrika kabilelerine mensup, baca kt
sakatlanm bir adamn ailesine, hastanedeki doktor, bacan kesilmesi gerektiini, aksi takdirde adamn
yaamn yitireceini syler ve ameliyat izni ister.
Yerliler hemen karar vermek yerine kylerine dner, aralarnda toplanrlar. Geri dndklerinde
hayret iinde kalan doktora, ameliyat istemediklerini syleyerek adam lme terk ederler.
Batl zihinlere acmaszca gelen bu karar, aslnda kolektif alann, bu kltrlerdeki her seimi nasl
ynettiinin bir gstergesidir. Topluluun kar her eyin stndedir. Bu insanlar gebe olduklarndan
dolay srekli hareket halinde olup hayvanlarn yiyecek bulacaklar ayrlara gtrmek zorundadrlar.
Tek bacakl bir adam topluluun ilerlemesini yavalatarak hayatta kalma olasln azaltacaktr. Bu
yzden lme terk edilir.
Adamn kendisi de dhil herkes durumun farkndadr ve karara sayg duyar.

Kiisel Olana Kar Kolektif Olan

Kolektif sosyal yasalarnn ileyiini ilkel kabilelerde grebiliriz. Buna karlk ayn yasalarn 21.
yzyln modern ailelerindeki ileyilerini grmek gtr.
Kiisel vicdan, bazlarmzn dierlerine gre daha fazla aidiyet hakk olduu inancyla topluluk
ierisinde farkl deerler oluturmaya alr. rnein, ben topluluun deerlerine hizmet eden bir eyler
yaptmda toplulua kar gelen ve uyum salamayan birinden daha ok aidiyet hakkm olduunu
dnrm.
Bu dnce, ncildeki mehur savurgan oul meselini hatrlatr. yi oul, babasyla evde
kalp ona yardm ettiinden babasnn mirasn gezip sefahat srerek arur etmi aabeyinden daha fazla
hakka sahip olduunu dnr. Ona gre, besiye ekilmi kuzu, bir baltaya sap olamam aabeyinin
deil, kendi onuruna evrilmelidir.
Daha gncel bir rnei ele alacak olursak, yllarca bir irkette sadakatle alm biri, ie hep ge
gelip krtasiye malzemelerini yrten bir dierinden daha fazla hakk olduunu dnr.
Ancak bu kiisel hak grme, bireysel karla kolektif kar atmaya sokar. Kolektif vicdan
ayrm yapmaz. Kolektif vicdana gre, her yenin aile iinde eit aidiyeti, her alann irket iinde eit
hakk vardr.
Aile Diziminde kolektif vicdann kiisel vicdandan ok daha gl olduunu gzlemleriz. Hatta
bazen kolektif yasalar adna, insanlar kendi kiisel vicdanlaryla atacak eyler yapabilirler.
Savurgan oul rneine dnelim. Btn aileye ben destek olurken aabeyim aileyi terk etti diye
mirasna el koyup Bu paray ben ondan ok hak ediyorum derken kiisel vicdanm rahattr. Ancak
aabeyimi dolandrmak, bilindnda kendimi cezalandrma ihtiyac dourur ve parann tmn
batrrm. Bylece kolektif vicdann etkisiyle yanl dengeler ve kendimi aabeyimle eit seviyeye
getiririm. Bu dengeyi hayattayken kendim kurmayacak olursam sonraki kuaklardan birinin bunu benim
iin yapmas gerekebilir.
Geleneksel topluluklarda insanlar aras benzerlikler tevik edilirken bireysel farkllklar
topluluun selameti adna bastrlrd. Temel ihtiyalarn karlanmasnn ncelik olduu yaam tarznda,
bylesine bir ynlendirme topluluun hayatta kalmas iin gereklidir. Kuraklk, sel basknlar, alk,
souk, vahi hayvanlar ve savalar gibi zor yaam artlarnda var olabilmenin tek yolu topluluun
karlarn gzetmektir.
Gnmzde, zengin Bat toplumlarnda, grubun hayatta kalma abasnn basks ortadan kalkmtr.
Sosyal evrimin doal ilerleyii, kiisel seimlerimize daha fazla zgrlk tand gibi, bireysel
farkllklar ve eitlilii cesaretlendiren bir alan da yaratmtr.
Bu nispeten yeni eilimin olumsuz taraf, aile balarmzn neredeyse tamamen unutulmu
olmasdr. Oysa bu balar yneten yasalar bizi unutmadlar. Varlklarn srdrdkleri gibi,
davranlarmz ynlendirmeye de devam etmekteler.
Gnmzn asi delikanls, istediini yapmakta zgr olduunu dnebilir. stediini yapmakta ve
farkl yaamakta dedesinden daha zgr olduu bir adan dorudur. Ancak baka bir boyutta, sosyal
grubuna derinden baldr ve bu kolektif ba onu baz davranlara, hatta kendi zgrlk anlayna aykr
davranlara bile zorlayabilir.
Kendisine Tracy diyeceim gen bir Avustralyal kadnn hikyesini hatrladm. Tracy, ergenlikte
yaad hamileliin ve kzn evlatlk olarak verme kararnn gemite kaldna inanarak zgr bir
yaam seer. Gen yata uyuturucular kefeder, hippi olur ve yllarca Hindistanda gezer.
Evlatlk verilen ocuklarn, z ana babalarn aratrmalarna izin veren kanun yrrle girer ve
40 yandaki Tracy, kzyla grmeyi kabul eder. Ksa bir sre sonra kz intihar ederek kendi kk
kzn anneannesine brakr. Aslnda bu hareket ailenin kolektif vicdann rahatlatacak bir dengeleme
abasdr. Kitabn ilerleyen blmlerinde, dengeleme ihtiyacyla ilgili baka rnekleri de ele alacaz.
Kii, aile balarnn yaratt kilitlenmeleri amak istiyorsa, nce ailesinin kolektif vicdann
anlamal ve bu vicdanla uyumlanmaldr. Denge salanp eski hesaplar kapandnda, her ey ve herkes
doru dzene yerletiinde, kii ancak ve ancak o zaman kendi bireysel seimlerini kefedecek kadar
zgrleir.
Aile Dizimi adn verdiimiz almann amac da budur.
 3 - DILANMA: DILANAN KM?

Hellingerin ortaya kard en artc ve gl aile dinamiklerinden biri, ailenin yeni bir
yesinin, yani bir ocuun, ailenin nceden gelen bir yesiyle farknda olmadan zdelemesidir. Sanki
kopyasym gibi o kiinin duygularn tar ve yaamn oynar. Genellikle ailede kimse bunun farkna
varmaz ve kendini buna zorunlu hisseden kii, temsil ettiini hi tanmam bile olabilir.
Bu artc fenomenin arkasndaki giz nedir? Avusturyal Maxdan ilk blmde sz etmitik.
Maxn annesi ok kk yatayken babasn kaybetmiti. Bu kadar kk yata ebeveyninden birini
kaybetmenin acs dayanlmazdr. Ebeveynle ocuk arasndaki ba ylesine gldr ki, ocuk bu ayrlk
ve kaypla dorudan ba edemez. Ba etmenin tek yolu lmn acsn hafzasndan silmektir. Maxn
annesi, babasnn ldn gz ard ederek onu yaamndan dlamaya alr. Aslnda bu bir acdan
kama abasdr. Ancak acdan ka yoktur ve ihtiya duyduumuz babay bu ekilde unutamayz.
Bylece Maxn annesi takl bir plak gibi babasnn ld noktada kalmtr ve babasnn gitmesine
izin vermez.
l babasyla ilikisini tamamlamas iin babasnn lm olduunu tam anlamyla kabul etmesi
ve bu kaybn acsn tekrar deneyimlemesi gereklidir. Oysa yllardr kat tam da bu acdr. Her eyi
geride brakmay umsa da, kalbindeki yara ve aile sistemindeki derin atlak buna izin vermez.
Her aile yesinin hatrlanmasn isteyen kolektif vicdann etkisiyle, ailenin yeni neslinden olan
Max, aile sisteminde annenin unutulmu babasn temsil eder. Her ocuk gibi Maxn da annesinin
sevgisine, ilgisine ve annesiyle zel bir ba kurmaya ihtiyac vardr. Bu her normal ebeveyn-ocuk
ilikisinde grlen doal, salkl ve gerekli bir ihtiyatr.
Ancak Max, annesinin kendine tamamen ak olmadn hissetmitir. Ne olduunu tam olarak
anlamasa da annesinin kalbinin kkken kaybettii babasyla gizlice bal olduunu sezer. Dedesiyle
zdeleip sanki dedesiymi gibi davranarak, annesinin sevgi ve ilgisini ekmeye alr. Kendi
annesine babas gibi davranr. Buna ebeveynleme deriz.
Sizin de dnebileceiniz gibi kolektif vicdann istekleri kk bir ocuk iin olduka ardr.
Max, annesinin babasym gibi davranarak doal aka kar gelir ve annesine sevgi vermeye alr.
Oysa annesinden sevgi almas gereken odur. Bir ocuk olarak duygusal anlamda alk ekip boluk
hissetse de annesiyle bir ba kurmay baarmtr. Yetikin olduunda da annesinden ayrlamaz ve
bylece kendini baka bir kadna veremez. Max, kendi babasnn olu gibi davranamadndan ihtiyac
olan ilgiyi ve erkek desteini babasndan alamamtr. Bylece kendi erkekliine olan gveni zarar
grmtr.
Ksacas ocuk bir trl kendi olamaz ve nedeni hakknda hibir fikri yoktur. Annenin kendi
babasn baarszca unutma abas, temel bir kilitlenmeye ve gittike artan sorunlara neden olur. Max,
annesinden alamad sevgi ve destei, ocuk gibi davranarak einden veya baba olduunda kendi
ocuklarndan almaya alacaktr. Bylelikle kendi ocuklar da ondan almak yerine, ona vermeye
balayacak ve dm olmu ilikiler yuma nesilden nesle aktarlacaktr.
Hatta Max, annesinin l babasna duyduu ballk derecesine gre yaam kart bir eilim bile
gelitirebilir. Kazalara ak veya intihara eilimli bir hale gelebilir. Kolektif vicdan i bandadr.
Unutulmu, dlanm ya da kayp akrabay sisteme dhil ederek ailede herkesin yerini almasn ve
hatrlanmasn ister.
Yaanlmam ac, birini unutmamzn en byk nedenidir. Bir insan bu acyla karlatnda ne
kadar kkse baa kmas da o kadar zor olur. zellikle kk yata kaybedilmi bir anne veya
babann acsyla ba etmek ok zordur. Bir ocuk gibi ne kadar derinden, masumca ve ak yrekle
seviyorsak sevdiimizi kaybetme durumunda yaadmz ac da o kadar youn olur. Bylesine bir acyla
baa kmak iin gerekli olgunlua ocuk henz ulamamtr.
Kayp ne kadar kk yata yaanlmsa, sonular da ocuk iin o kadar ardr. nsann ego
geliiminde nesne ilikileri teorisini savunan psikologlara gre, ebeveynden birini erken kaybetmek
ocuk kimliinin salkl geliimini bozma riski tar.

Dlanan Babaanne

Bir baka rnee gz atalm:

35 yandaki, talyan Antonella, yllardr bir erkekle iliki yaamam olmasnn nedenlerine
bakmak istemiti. Dizime balamadan nce yaptmz konumada, kendisi ergenlik andayken
babasnn aileyi terk ettiini, 20 yl boyunca da ortaya kmadn rendim. Bykbabas (yani
babasnn babas) kendi karsn (yani babaannesini) iki ocuuyla evden yollam, nc ocuk olan
Antonellann babasyla yalnz yaamaya balamt.
Antonellann, 25 kiilik gruptan kendi annesi, babas ve kendisi iin temsilci seip onlar
dizmesini istedim. Babasn karsna kendiyle yz yze yerletirdi. Annesini de babasnn yanna koydu.
Antonellann temsilcisi ok rahatsz olduunu ve anneye bakamadn belirtti. Baba ise tm dikkatinin
Antonellada olduunu syledi. Anne kendini darda hissetmekteydi.
Dizime babaanne iin bir temsilci kattmzda Antonellann temsilcisi rahatlad. Baba da
rahatlam ve dikkati annesine ynelmiti. Antonella babaannesine kar byk bir sevgi duyduunu ifade
etti. Bykbabay da dizime eklediimizde Antonella, babaanneyi evden yollad iin ona kzgn
olduunu syledi.
Bu ailede neler olmaktadr?
Ailedeki dlanm kii babaannedir. Antonella onunla zdeleerek bu yk stlenmitir. Evden
yollanan kendisi olmad halde, Antonella, bykbabasna babaannesinin duymu olduu fkeyi duyar.
Bu olay bir ocuun, kr sevgi olarak tanmlayacamz sevgisiyle, aile bireylerinden birinin
kaderine nasl bilinsizce mdahale ettiinin ve sonra bu mdahalenin sonularn kendi yaamnda nasl
tadnn tipik bir rneidir. Gen Antonella, fkesini oktan lm bykbabasna deil de kendi
babasna ve dier erkeklere yneltir ve erkeklerle iliki kurmakta zorlanr.
Buna ifte aktarm deriz.
Antonella babaannesi gibi davranr - znenin kimliinde aktarm.
Antonellann fkesi bykbabaya deil de babasna ve dier erkeklere ynelmitir - duygularn
nesnesinde aktarm.
Verdiimiz rnekte durum biraz daha karmaktr. Antonellann babas, kznn bykbabas olan
kendi babasyla yaamak zorunda brakldndan, annesi ve ablalarn gizliden gizliye zler ve babasna
da gizliden gizliye fke duyar.
Antonellann babas, ocuk olarak kendi ana babasna gvenemez ve onlardan sevgi alamaz.
Anne yoktur, babaya da fke duymaktadr. Kendi yaamnda annesini arayacak ve onu karsnda veya
kznda bulmaya alacaktr. Bir yandan da babasyla zdeleip onun yaptn yapma konusunda aileyi
terk etme - gl bir drt hissedecektir ve nitekim babasnn yaptn yapar.
Dizimde Antonella kendisini babayla kar karya konumlandrarak bykbaba ile babaanne
arasndaki atmay yanstr. Baba, bir yandan kendi babasyla zdeleip onun sululuk duygusunu
tarken te yandan annesini aramaktadr. Antonella babaannesiyle zdeleir, fkelidir ve fkesini
babasna ynlendirir. Babasnn kendi ailesini terk etmesi ise kzgnln pekitirir.
Peki, zm nedir? ncelikle Antonella, babasnn zgr olmadn grerek rahatlar. Babas
ocukken kendi kontrol ve anlay dndaki olaylara kilitlenmitir. Bunun farkna varmas babasna
almasn salar.
Antonella, babaanneyi onurlandrp dedesiyle aralarndaki atmay onlara brakt an, ocuk
olarak ailedeki yerini alabilir. Ancak o zaman babasn ne kadar zlemi olduunu fark eder ve
babasnn kendi ocukluunun izin verdii lde elinden geleni yapm olduunu grr.
Babasnn ailesiyle kurulmu olan karmak badan kurtulur ve annesine bakabilmeye balar.
Hatrlarsanz, dizimin banda annesine hi bakamyordu. Sonunda annesine gider ve mthi bir
rahatlama hisseder. fkeyi, pheyi ve gvensizlii geride brakp erkeklere de yeni gzlerle bakabilir.
Bu rnekte, atmann kaynan tespit edip ait olduklar yere, bykbaba ve babaanneye
brakabildik.

Dlanma nedir?

Antonella rneinde grdmz gibi dlanm veya unutulmu kii mutlaka zamansz lm biri
olmak zorunda deildir. Aile sisteminde hak ettii yer esirgenmi, onaylanmam bir akrabaya daha sk
rastlanr.
Dlanma birok olaslk ierebilir. Sz konusu akraba, aile iinde grmezden gelinmi, bahsi
edilmeyen, deersiz grlm biri olabilir; sakat veya zek zrl olduu iin aileden uzaklatrlm
olabilir. Uzun sre hastanede kalm ya da yatl okula gnderilmi veya en nemlisi evlatlk verilmi
olabilir. Hatta davranlar yznden aile sevgisinden mahrum braklm biri bile olabilir.
ykler ve efsaneler, ihmal edilmi ruhlarla, u veya bu nedenle hatralarna sayg duyulmayan,
dlanm kimselerle doludur.
Dizim ncesindeki konumamzda, dlanm kiinin kim olduu, aile resmine kimi dhil etmemiz
gerektii konusunda ipular ediniriz. Dizim srasnda bu kiiyi dizime eklemenin dierleri zerinde
etkisi olup olmadn gzlemleyerek hipotezimizi snarz.
Antonellann aile gemiini dinlerken nemli kiinin babaanne olabileceini dndm ama yine
de bu hipotezi dizim esnasnda snamam gerekti. Temsilcilerin tepkileri doru yolda olduumu, yani
kayp kiiyi bulduumu dorulad. Babaanne doru kii olmasayd dizime girdiinde dier temsilciler
hibir ey hissetmezlerdi.
 Gemii Tamamlamak: Dlanm Dhil Etmek

Aile Dizimi iyiletirici bir almadr. Amac aile ilikilerini yeniden gzden geirmek ve
dlanm yeyi aileye geri kazandrmaktr. Yaand zaman tamamlanamam ve yarm kalm bir eyi
tamamlamaya alr. Aslnda tm terapiler bir tamamlama almasdr. Eksik getaltlar tamamlayp
psikolojik kalntlar ortadan kaldrmay hedeflerler.
Tm kiisel olgunlama ve bireysel geliim almalarnn temel ilkesi, kiilikte reddedilip
dlanm ne varsa ortaya karp kabul edilmesini salayarak yrekte bunlara yer amaktr. Ayn
ekilde, nceki nesillerde dlanm aile bireylerinin de aileye dhil edilmesi, tannmas ve sevgiyle
anlmas gerekmektedir.
Bu ilkenin znde kavranmas gereken, reddettiimiz eyin reddedildii srece byk gce sahip
olduudur. Reddetme abamz reddedilenin glenmesine ve bizi izlemesine neden olur. Hortlak
sandmz ey, onun hortlak olduuna inanmamzdan g alarak peimizi brakmaz. Onun rzgrda
sallanan bir rmcek a olduunu kefettiimizdeyse korku geer. Bakmaya tahamml edemediimiz
eye bir kere evet deyip de baktmzda, iimizde bir eyler deiir. Bu salt bir kabullenme deildir.
Ayn zamanda korktuumuz hortlaklara kendimizi amak ve onlara duyduumuz sevgimizle yzlemektir.
Sevmediimiz yanlarmza yreimizi ama ilkesi tm psikoterapinin temelini oluturur. Zihnin
bodrum katna, bilinalt katmanlarna attmz her ey bin kat glenerek geri gelir ve bizi cezalandrr.
Buradaki ana tema acdr. Bahsettiimiz sorunlarn hepsi acdan kama abalarmz sonucu ortaya
kar. Hatta bir adm daha ileri gidip tm sorunlarn acdan kama abasndan kaynaklandn
syleyebiliriz. Aslnda akln en etkin ilevlerinden biri bizi her trl rahatszlktan korumaktr. Bunu
yaparken tercih ettii yntem ise dikkatimizi datmaktr. yileme sreci ancak acnn yaamn bir
paras olduunu ve psikolojik acnn da tpk dier aclar gibi kanlmaz olduunu anlamamzla balar.
Doa lme kar yargszdr. Gen lmekle yal lmek sadece iki ayr kaderdir. Biri dierinden
daha ackl deildir. Erken lm bir trajedi olarak alglamamz ve lm elimizden geldiince
uzamzda tutmamz gereken bir felaket olarak grmemiz, tamamen insanla has ve geree aykr bir
davrantr.
Zor bir kaderi olmu ya da gen lm birini, ona acmadan hatrlamamzn tek yolu, lmn
tarafszln kavramaktr. Aile Diziminde iyileme srecini balatmak iin ulamaya altmz nokta
budur.

Kr Sevgiden Bilinli Sevgiye

Max ve Antonella rneklerinde aka grdmz gibi ocuun hangi aile bireyini temsil ettiini,
kiminle zdeletiini bulup bu kiiyi dizime herkesin grebilecei ekilde yerletirmek ok nemlidir.
Sz konusu kiiye sevgiyle baklp hatrlandnda, onu temsil etme gerei ortadan kalkar. Bylece ocuk
kendi olma zgrlne kavuur. Artk bakasyla zdelemekten kurtulmutur.
zdeleme eylemi, ocuun dier kiiyi kendinden ayr biri olarak grememesi demektir.
Kolektif bilincin dlanm kiiyi aileye dhil etme abasdr. stelik baarsz bir abadr, nk ocuk
tarafndan temsil edilse de sz konusu kii dlanmaya devam etmektedir.
Max bykbabasna, Antonella da babaannesine sevgi ve saygyla baktklar anda onlarla
zdelemeleri son bulur. ocuk asl konumuna dner. Ebeveyn-ocuk ilikisinde iyileme sreci balar.
Max annesine bakp kk yata kaybetmi olduu babasna ve bu kaypla gelen acya sayg duyduunu
syleyerek annesiyle sevgi ban tekrar kurabilir. Antonella da babasna, babaannesini hatrladn
syleyerek, babasyla sevgi ban kurar.
Sz konusu ebeveyn ou zaman byk bir rahatlama hisseder, kimi zaman bastrd ac ortaya
kar, kimi zaman da kendi ana babasn brakmakta zorlanr. Her durum esizdir ve kendine zg bir
ekilde geliir. nemli olan acnn tekrar yaanarak gml sevginin yeniden gn na karlmasdr.
Gerek ifa bu sevgidir.
Max kendi kr sevgisinin sonucu bykbabasyla zdelemitir. Bykbabasyla karlatnda
artk onunla zdelemesine gerek kalmaz. Sevgisi bilinlenir ve bu bilinli sevgiyle yal adam
onurlandrabilir. Sevgiyle onurlandrma eylemi, Maxn bundan byle bykbabasn temsil etmesini
olanaksz klar.
Annesine duyduu sevgi de Max ynlendirmitir. Anneye ait olma ihtiyac Max, annesinin
acsn dindirerek onun sevgisine kavuma abasna itmitir. Buna kr ya da bal sevgi deriz.
ocuk kendi vicdan dorultusunda, ebeveyninin acsna yardm amacyla her eyi yapabileceini ve
buna hakk olduunu dnr.
ocuklara zg byl dnmedir bu: Birinin ac ekmesi gerekiyor, ben ana babamn yerine
ac ekersem, onlar daha az ac eker. Ne yazk ki doru deildir ve stne stlk ac ikiye katlanr.
Kr sevgi, kolektif vicdann kutsal dzen yasasna kar gelir ve sonunda herkes kaybeder. Gelecek
blmde bu konu zerinde duracam.

Aile Sistemine Kimler Dhildir?

Birinci derece akrabalarn tm kolektif vicdana dhildir. Bunlar ebeveynler, gen len veya l
domu olanlar da dhil tm ocuklar ile babaanne, anneanne ve bykbabalardr. Halalar, daylar,
amcalar ve teyzeler de dhildir, ancak onlarn ocuklar dhil deillerdir. Baz durumlarda byk-
bykbaba ve bykanneler de dhil olabilirler. Aile Diziminde geni aile kapsamndaki nemli
akrabalar bunlardr.
Akraba olmayan ama aralarnda yaanm olaylardan tr bir aile yesiyle gl bir ba olan
kimseler de aile sistemine dhildir. Bu kiiler kolektif vicdann yasalarna tabi olurlar. Onlar da
sonradan gelen bir aile bireyi tarafndan temsil edilebilirler. Anne ya da babann daha nceki sevgilisi,
imdiki e iin yer atysa onun da sisteme dhil edilmesi gerekir.
Aile bireylerinden birine ktlk yapm kimseler de sisteme dhildir. Naziler gibi etnik temizlik
yapm ya da i savata yer alm kiiler buna rnektir (bu konular 7. Blmde inceleyeceiz). Tam
tersi de geerlidir. Yani aile yelerinden zarar grm -cinayete kurban gitmi ya da i hayatnda
dolandrlm- biri de dizime dhil edilmelidir.

rnek Vakalar
 Dlanm bir aile bireyinin ocuk tarafndan nasl temsil edildiine ve bu kiinin sisteme geri
getirilmesinin nemine rneklerle bakalm.
Dizimde, kadn katlmc, ilk ocuu olan zek zrl kzn, kendi iin setii temsilcinin
karsna yerletirir. Sorduumuzda katlmcnn ablasnn sakat ve l doduunu reniriz.
Katlmcnn zek zrl kz bunu duyunca yere uzanmak ister. l doan ablay dizime soktuumuzda
zek zrl kz rahatlar. Her iki hareket de zek zrl kzn, l doan teyzesini temsil ettiine iaret
etmektedir. Bykbaba ve ocuklarnn bir blm Naziler tarafndan ldrlr. Kadn katlmc, Nazi
kurbanlar olan dedesi, amcalar ve halalar iin temsilciler yerletirdiinde, hem dedesine hem de
toplama kampnda len dierlerine kar kaytsz kalr. Nazileri temsilen birini dizime sokana kadar
dizim ilerleme kaydetmez. Nazi temsilcisinin girmesiyle katlmc rahatlar ve ona bir ekim hissederek
gidip yannda durur. Bu hareket, aile sisteminde Nazilerin dlandn, hafzalardan silindiini ve sonu
olarak da bir ocuun onlar temsil etmesi gerektiini gsterir.
Baka bir kadn katlmc, kznn kendisine sayg duymadndan ikyetidir. Kocasnn
kendinden nce saygszca terk ettii bir ilk ei olduu ve kzn da bu ilk ele zdeletii ortaya kar.
Kza ne hissettii sorulduunda, babasna kzgn olduunu, annesini de kskandn ifade eder. lk e
dizime girip anne ve baba tarafndan onurlandrldnda ortam rahatlar.
zetle: Aile Dizimi almas, kolektif vicdann ihtiyalaryla uzlamak ve aile yelerinin her
birini sayarak hayatmzda huzur yaratacak ekilde sevgiyle hatrlamaktr.
Yukardaki rneklerde aileye ait biri dlandnda, kolektif vicdann o kiinin hatrlanmasn
talep ettiini grdk. Aksi takdirde, kolektif vicdann etkisiyle, aileye sonradan gelen bir ocuk,
unutulmu kiiyi aileye hatrlatmak ve aile ba iinde yer almasn salamak amacyla o kiiyle
zdeleir. Bylesine karmak bir manevraya ramen, ocuk temsil ettii kiinin baarsz bir kopyas
olmaktan teye geemez ve esas kiinin de dlanmasna engel olamaz. Gerek durumun farkna varmak,
her iki bireyin de zgrlemesi iin gerekli varolusal deiimi salar.
Dlanm kimse, ailedeki hak ettii konuma gelip hatrlanarak saygyla anldnda, kolektif
vicdan tatmin olur ve herkes rahatlayarak huzur bulur. Dlanm kiiyi bu nesilde temsil eden ancak bu
ekilde ykn brakp zgrleebilir.
 4 - KUTSAL DZEN

Dzen kelimesinin pek ok anlam vardr: Evi ok dzenlidir cmlesindeki gibi derli toplu
bir kiilii tanmlayabilir ya da Bu dzen deimeli cmlesindeki gibi toplumu veya hkmeti
oluturan kurallarn tmn ifade edebilir.
Aile Diziminde ise dzen kelimesini hem kronolojik olarak kimin kimden nce geldiini, yani
belli bir sray ve ncelii tanmlamak hem de kiilerin yerli yerinde olma hallerini ifade etmek iin
kullanyoruz. Bu iki tanmn harmanlanmasndan dzen kelimesinin bizim kullandmz anlam ortaya
kyor.
Hellingerin kendisi buna sevgi dzeni der ve kastettii, ilk gelenin ilk geldii, son gelenin son
geldii ve aile sistemindeki sevginin ancak bu dzene sayg gsterildiinde salkl bir ekilde aktdr.
Dzen kelimesinin yzeysel anlam yaama geli srasyla ilgilidir. Ancak kelimenin derininde bir
rahatlk ve ahenk hissi vardr. Bir baka deyile, dnyaya geli zaman kiinin aile iindeki konumunu
belirler ve bu dzene uyulduunda her ey salkl bir ekilde akar, sistem de rahatlar.
Aile sisteminde gizli kapakl dengesizlikler olmad takdirde, kken aile iin en doru dizim,
nce ebeveynlerin, sonra da bykten ke doru ocuklarn saat ynnde yerlerini almalardr.
Baz durumlarda ocuklar ebeveynlerinin karsnda onlarla yz yze dururlar. Ailenin bir daire
eklinde durduunu farz edersek, bu da saat ynnde bir yerletirmedir. Bu dzenlemede her aile yesi
kendisini ait olduklar yerde ve rahat hisseder.
Szn ettiimiz dzen, aile psikologlar veya terapistleri tarafndan yaratlmamtr. Varolusal
bir dzendir. Dizimler srasnda ilk olarak Hellinger tarafndan kefedilmi, daha sonra dierleri
tarafndan onaylanmtr. Alglarmz yoluyla bize ulaan bilgileri, zaman ve mekn ierisine aklmzla
yerletirerek bizi evreleyen dnyay alglarz. Ayn olgu iimizde tadmz aile resmi iin de
geerlidir. Zihnimiz, her aile bireyinin zel konumuna bir anlam ykler.
zmlenmemi aile kilitlenmeleri, ounlukla aile bireylerinin yeniden konumlandrlmasn
gerektirir. Her yeni dizimde, aile bireylerinin temsilcilerinden aldmz bilgiler dorultusunda en
uyumlu konumlandrmay aratrp kefederiz.
Aile sistemine ayak basma ya da bu sistemin bir paras olma zaman, kiinin aile iindeki yerini
belirleyerek dizimdeki konumunu ortaya karr. Kolektif vicdan bu konumlandrmaya bekilik eder.
Yani esasnda aile iindeki herkes doru yerde durup durmadn iten ie bilir. Farknda olsak da
olmasak da, hepimizin zihninde geli srasna gre belirlenmi kat bir aile dzeni vardr.
rlanda doumlu Maureen rneine bir gz atalm. Yedi kardeler iken drt kardelerini
doumdan hemen sonra veya anne karnndayken kaybetmiler. Maureen yaamnn eitli alanlarnda
srekli bir kafa karkl ve gvensizlik duymaktan ve belli bir proje ya da kariyer hedefine odaklanp
sonulandrmakta zorlanmaktan ikyetiydi.
ncelikle aile dzenini kurdum: lk olarak ebeveyni yerletirip sonra ya srasna gre sadan
sola tm ocuklar onlarn karsna dizdim. Dizime Maureenin lm abla ve aabeylerini de dhil
ettim. Bu basit yerletirme, danana derin bir rahatlama getirdi. lk kez, aileye ait herkesin orada
olduunu ve ailede hakk olan yerde durduunu hissetmiti.
Duruma daha da netlik kazandrmak iin Maureenin kendisini dizime katarak srayla kardelerinin
nnde durmasn, her birine, Sen ikincisin ya da Sen benden nce geldin, erken gittin, ben de bir sre
sonra yanna geleceim ya da Ben daha bym, sen daha kksn ve sen de ailemize aitsin, senin de
bir yerin var demesini istedim. Bylece Maureen, tm kardelerinin aile iindeki yerlerini onurlandrd.
Olduka basit gzkse de bu deneyimin Maureen zerinde gl ve iyiletirici bir etkisi oldu.
Yaamnda ilk defa lm abla ve aabeyleriyle yzleti, onlarla konutu ve en nemlisi aile iinde
kendi yerini bularak, konumuna ilikin kafa karkln zd.
Aile bireylerinin temsilcileri ve zellikle de Maureen, her ocuun aileye aidiyet hakknn
tannmasyla huzura kavumutu.
Dizimde kiinin konumu, ya dzene ya da dzensizlie iaret eder. rnein kz ocuk
babasnn yanna, annesi de kznn yanna yerletirilmise, kzn konumu ailede fazla nemli olduunun
gstergesidir. Aile sistemindeki bir dengesizlikten dolay annesinin yerini almtr. Bunun sonucu olarak
babasna eiymi gibi davranp annesini kmseyecektir.
Dizimde yer alan herkes bir eylerin doru gitmediini derhal hissedebilir. Ancak anneyi babann
yanna koyup kz da annenin yanna yerletirdiimizde, aile bireylerinin temsilcileri rahatlarlar.
Daha karmak sistemler de vardr. rnein ebeveynden birinin bir ilk ei ve hatta bu e ten
ocuklar olabilir. Byle bir durumda ilk e ve ocuklarn, dzende ilk gelmeleri, ikinci e ve ocuklarn
saat ynne, yani sisteme geli zamanlarna gre, onlardan sonra yer almalar gerekir. Herkes kendi
gerek konumunda olmaldr ve bu konum kesinlikle bakas tarafndan alnmamaldr. Sonraki
blmlerde greceimiz gibi eski elerin unutulmas byk sorunlara yol aar.
Dolaysyla dzen, sadece ebeveyn ve ocuklar arasndaki ilikiyi deil, aileye sonra katlanla
ncekiler arasndaki konumu da tanmlar.
imdi sizi, bahsettiim temel dinamikleri anlamanza yardmc olacak hayali bir oyuna davet
ediyorum.
nce birka kk nesne bulun; kalem, para, CD kapaklar, gzlk kab, iek, kol saati gibi. Ne
tarafa baktn bilmeniz iin her nesnenin kendisi ya da stndeki desen bir yn gstermeli. Nesneleri
masaya yerletirin ve oyunu oynarken birka dakikalna rahatsz edilmeyeceinizden emin olarak
rahata oturun.
Hazr olduunuzda gzlerinizi kapatn ve kken ailenizin her bir bireyini gznzn nne getirin.
Buna, hi sz edilmeyen glge bireyleri de katn. Her birine zaman ayrarak, onlara kar
hissettiklerinizin farkna varn. Kimleri kolay hatrlyorsunuz, kimleri hatrlamakta zorlanyorsunuz?
Hatrlamakta zorlandklarnza biraz daha zaman ayrn.
imdi, topladnz kk nesneler arasnda her bir aile bireyini temsil edecek bir nesne seip
masann zerine birbirlerine gre yerletirin. Her kiinin hangi yne baktn belirleyin.
nnzde oluan resme bakn ve herkesin konumlarna gre birbirleriyle nasl hissettiklerini hayal
edin. Kim kime bakyor? Kim dlanm? Kim doru yerde deil? Kim gitmek istiyor? u ana kadar
aklnza gelmemi eksik biri var m?
Bu oyunu tam bir seansa evirmeyeceiz ama bylesine kiisel bir dizimde bile karmak
dinamiklerin hemen ortaya kverdiini gryoruz.

Sevgi Dzeni: Ebeveynler ve ocuklar

 Her ailede nce ebeveyn gelir - ebeveyn olmasa ocuk da olmazd.
Bir baka deyile, ana babann ocuklarna verdikleri ilk ve en nemli armaan, yaamdr. Kii
sadece bir ocuu dourduu iin ana babadr; ana babaln z budur. Bu bir paket anlamasdr.
Ebeveyn-ocuk ilikisinin bu tanmna hibir ey eklenip karlamaz. Bu anlamda tm ana babalar eittir
ve eit yeterliktedir.
Doumdan sonra ocuk srekli ana babasndan beslenir. Bymesi iin gerekli besinin temini, d
tehlikelerden korunma, eitim yllarnda sevgi destei vb. ana babadan gelir. Bu sre, ocuk kendine
yeterli bamsz bir yetikin olana dek srer.
Ana baba verir, ocuk alr. Aile Dizimi asndan bu tek tarafl ak anlamak ok nemlidir.
Ebeveyn ancak tam teslimat yapabilir, ocuk da ancak tam teslimat alabilir.
Bu anlamda, ebeveyn-ocuk ilikisi olduka dengesizdir ve ocuk hibir zaman kendine verileni
geri deyemez. Ana babann verme eylemi oumuza doal gelse de, bolluk derecesi ve srecin uzunluu
takdiri ayandr. Doumdan yetikinlie kadar hi durmadan devam eder. ocuun geri
deyebileceinden kat kat fazlas verilmitir. Onlarn hakkn demenin tek yolu minnet hissedip bunu
onlara ifade etmektir.
Sonunda ocuk kendisine verilen armaan ana babasna deil de kendi ocuuna vererek geri
der. Doa, bu ekilde yaam gzeterek nesilden nesle salt bireyin deil, tm trn srekliliini salar.
Grm olduumuz gibi, aldmz her hediyeye eit deerde bir karlk vermek isteriz, ancak bu
ocuun baarabilecei bir ey deildir. Ana babalarnn yaptklarn grp de geri demeyle
dengeleyememek, ocuklarn ebeveynleri iin nemli bir ey yapma arzularnn altndaki nedendir. Ana
babasnn ac ektiini gren bir ocuk buna dayanamaz ve bir bakasnn ykn ya da kaderini
yklenemeyeceini anlayamadan, onlar bu kaderden kurtarmaya alr.
ocuk kendi ailesine yardm etme abasyla sululuk duygusundan kurtulur. Ancak bu tutum
ebeveynliin doal dzenine kardr. Bu dzende ocuk alr, ana baba verir. Buna kar gelen bir ocuk
kendi ana babasna ebeveynlik yaparak onlar ocuklatrr ve tm iliki alt st olur.
Bazen de ocuklarn ebeveynlerine fkeli olduklarna tank oluruz. Aslnda bu fke, aldklarna
karlk verememe duygusuyla baa kma abasdr. Sonunda ocuk fkesini mazeret olarak kullanarak
ailesini terk eder. Oysa bu terk edi yzeyseldir. fke duyduumuz bir kimseyi asla terk edemeyiz. fke
de, sevgi gibi balayc bir ilikidir.
ocuklarda bu iki davran eklini grrz: Ya ana babaya fke duyarlar ya da onlar iin her eyi
yapmak isterler. Her iki davran eklinde de ocuk ana babadan ayrlamayp onlara bal kalr.
Bu durumun stesinden gelmenin doal ve olgunluk gerektiren yolu, ana babamzn bizim iin
yaptklarna derin bir minnet duymamz ve bunu onlara ifade etmemizdir. Bu hareketimizle bir yandan
onlarla ba kurarak gleniriz, te yandan onlardan ayrlp kendi bamza kalrz.

Ana Babaya Sayg

Aile Dizimine gre aile dzenine sayg gsterilmediinde, aile bireyleri arasnda uyumsuzluk ba
gstererek nce gerginlie, daha sonra da atmaya neden olur. Bu almada yaptmz gibi aile
dzenine sayg gsterdiimizde uyum salanr. Buna Kutsal Dzen adn vermemizin nedeni, dzenin
aile sistemindeki denge ve uyumun salanmasndaki merkezi nemidir. Yoksa buradaki kutsal
kelimesinin dini bir anlam yoktur.
ocuk ebeveynine sevgi ve minnet duyarsa getalt deiir. Onlara, Bana yaam verdiiniz iin
teekkr ederim veya Siz olmasaydnz ben de burada olamazdm dediinde onlarn varln kendi
yaamnda kucaklar ve kendisine katklarn tam olarak iselletirip btnlne ular.
Aile Diziminde bu dzeni tanmlamak iin kullandmz basitletirilmi dil, bata size garip
gelebilir. Byk ve kk gibi her trl imay ieren kelimeler kullanrz - rnein ocuk fiziksel
olarak kendi ana babasndan byk olabilir.
Aile Diziminde kullandmz bu basitletirilmi dilin nedeni, ruhun bunlar gerek olarak
alglamas ve bu szcklerin daha derin bir varolusal dzene hitap etmeleridir. Bir seans srasnda
ocuk babasna Sen byksn, ben km derse Kutsal Dzeni dile getiriyordur. Fiziksel bykle
deil, ncelik srasna gnderme yapyordur - ana baba ocuktan byktr, nk ocuun varlnn
kaynadrlar.
Ana babamza oranla kendi kklmz benimsediimizde, onlardan enerji ve g alr ve
bunu kendi ocuklarmza aktarabiliriz. te yandan kendimizi daha byk hissederek ebeveynimize
vermeye alrsak, kendi ocuklarmzdan ya da eimizden alma abasna girer ve ilikilerimizi altst
ederiz.
Ortaya kan duruma gre aileye duyulan saygy ifade etmenin deiik yollar vardr. rnein ana
babas arasndaki atmada taraf tutan ocuun geri ekilerek ocuk olduunu ve karmaya hakk
olmadn hatrlamas gerekebilir. Ebeveyne sayg duymak demek onlarn bizim iin yaptklar seimleri
artsz kabul etmek anlamna da gelebilir.
Sylediklerimiz, bir yetikine yersiz ve haksz grnebilir. zellikle de ebeveynimizin acmaszca
ya da aptalca davrandn dnyorsak asiliimizi veya mdahalemizi hakl grebiliriz. Ancak Aile
Diziminde neden-sonu ilikisi nemlidir ve yarg yoktur. ncelikli olan, katlmcnn iinde bulunduu
durumdan nasl kacadr ve ailenin huzursuz ruhlarn huzura erdirmek istiyorsak, Kutsal Dzeni
grp gzetmemiz gerekir.
Almanya doumlu Hanna, babasn hi grmemiti. Annesi, Amerikal bir askerle ilikisinden
olan Hanna dnyaya geldikten sonra bir Almanla evlenmiti. Hannaya ikinci einin gerek babas deil
de vey babas olduunu sylememi, kz gerei yllar sonra renmiti.
Hanna, annesini ve z babas olan Amerikan askerini yerletirerek bir dizim balatt. Yzleri
birbirlerine dnkt. Uzunca bir sre sonra anne adama doru ilerledi, ancak adamdan bir tepki
gelmeyince geriye bir adm atp yana bakmaya balad.
Dizime Hanna iin de bir temsilci dhil ettiimizde anne utan ve fke duydu ve Hannann
babasn grmesini engelleyecek ekilde durdu. Hannann annesine Sana yardmc olacaksa babama
bakmam ve onu aramam cmlesini sylemesini istedim. Anne rahatlad ve birden derin bir ac duyarak
alamaya balad.
Hanna dizimde kendi yerini ald ve annesinin acsn grerek, bu acy annesiyle braktn
belirtti. Ancak bu cmleyi syledikten sonra gerek babasna bakabilmiti.
Kayda deer deiim, annesinin kendisine z babasndan bahsetmeme kararn Hannann
onaylamas ile gelmiti. Ailemizin bizim iin verdii kararlar kabul etmemiz onlarla doru bir iliki
iine girmemizi salar. Bylece masumiyetimizi yeniden kazanp sorumluluklarn onlara brakrz.
Kutsal Dzen yeniden kurulmutur.
Ana babamzn gemite yaptklarna fkelenir, ikyet eder ve onlar yanl yapmakla sularsak
kendimizi onlardan stn grrz. Kutsal Dzen asndan bakldnda onlar kk, kendimizi
byk yapmaya alarak kolektif vicdan ihlal ederiz. Sonunda da yaptmz ihlali dengelemek
amacyla kendimizi cezalandrrz.
nsan ilikilerini yneten, ancak iyi anlalamam yasalardan birine burada aklk getirmemiz
nemlidir: Reddettiimize balanrz. Ebeveynimizden her ikyet ediimizde onlarn bize yaptklar
katkya hayr der, bize verdiklerini geri eviririz. Onlar reddederek kendimizi ayr ve zgr
kldmz sanrz ama onlardan byle olumsuz bir yolla ayrlabilmemiz mmkn deildir. Reddetme
balayc bir iliki trdr.
Biz ana babamzz. Onlara evet dediimizde kendimize de evet demi olur uz. Bu boyun
emekten gelen bir evet deil, kabul etmekten gelen bir evettir; mevcut duruma evet demektir.
Bylece kendimizde sahip kmadmz paralara da evet demi oluruz. Babamn sevmediim ynleri
byk olaslkla kendimde de sevmediim ynlerdir. Ana babama tm yreimi ap onlar iime
aldmda kendimi de tm yreimle kabul ediyorum demektir.
Birey olarak olgunlamamz iin ana babamz hatalaryla kabul edip bizi bu dnyaya getirdikleri
iin minnet duymamz gerekir. Sylediimin kolay olduunu iddia etmiyorum. Ana babamz baka trl
olsalard biz de daha iyi durumda olurduk inanc ok yaygndr. Daha anlayl olsalard, daha ok
destek verselerdi, daha az eletirip daha az kat olsalard... Hatta belki daha kat olsalard. Bazlarmz
daha da ileri giderek, baka bir ana babaya sahip olsalar daha iyi durumda olacaklar inancyla,
arkadalarnn ya da televizyon dizilerinin ideal ana babalarna zenirler.
Oysa farkl bir ana babayla ben de ben olmazdm. Baka bir ana baba isteyerek baka biri olmak
isterim. Srekli baka biri olmaya abalarsam kendimle nasl mutlu olabilirim ki?
Kutsal Dzen asndan kendimle huzur bulmamn tek yolu vardr: Sahip olduum ana babay
kranla onurlandrmak. Bu ruhsal ve kutsal bir harekettir ve derin saygy ifade eder. Ana babanz
onurlandrdnzda sadece onlar deil, onlarn ana babalarn, bykanne ve bykbabalarn. Yani
sizden nce gelmi herkesi onurlandrrsnz. Geldiiniz yer, sizi buraya getirenler, yaamn sizden ak
karsnda saygyla eilirsiniz.
Yaamnzn kayna ve kklerinizin nnde derin bir hrmetle eilmektir bu.

Onuru fade Etmek

Ebeveynine fkeli olan ve onlardan alm olduklarndan baka ey bekleyen insanlar, kabul etme
halinden ok mit etme halinde yaarlar. Yaamlarnda alttan alta bir muhta olma ve beklenti vardr.
Kendilerini kurban olarak grp glerini kaybeder ve deiim olaslklarn da yok ederler.
Alamadklar sevgiye younlaarak aldklar ve hatta belki hl onlara akmakta olan sevgiyi gzden
karrlar. Ana babalarndan srekli daha fazlasn isteyerek onlara taklp kalrlar.
oumuz bir ara bu ikilemde kalmzdr. Ne zaman gcmzn yetmedii bir eyi deitirmek
istesek, deitirmeye altmz ey bizi tutsak eder. Hissettiimiz rahatszlk ve huzursuzluktan dolay
deitirmeyi istediimizi sanrz. Oysa aslnda huzursuzluu yaratan deitirme arzumuz ve bunu
baaramyor olmamzdr.
Bylece bu mutsuz kmazda yaarz: Tm dikkatimizle beenmediimize odaklanmzdr, sahip
olduklarmzdan zevk almay unuturuz. Bylece ocuk ne ana babadan ayrlabilir ne de onlar tam olarak
yreine alabilir. Ancak onlara Bana verdikleriniz iin teekkr ederim cmlesini itenlikle
sylediinde bu badan kurtulup ilerlemeye balayabilir. Aykr gibi gelse de onlardan zgrleme
olana ancak ana baba nnde saygyla eilip onlar onurlandrdnda ortaya kar.
Aile Dizimi seansnda, bu onurlandrmay ifadenin pek ok yolu vardr. Bunlardan bir tanesi
katlmcy temsil edenin veya katlmcnn kendisinin, anne ya da babasna unlar sylemesidir: Sen
benim annemsin, bana verdiin yaamdan dolay sana teekkr ederim. Bu byk armaan tm
getirdikleriyle alyorum. demi olduun bedel iin teekkr ederim. Ben de bir bedel dyorum.
Yaammla gzel bir ey yapacam ki tm bunlara desin. Sen benim iin doru annesin, ben de senin
iin doru ocuum. Sen byksn, ben km. Sen verirsin, ben alrm.
Bylelikle katlmc, annesinin aile iindeki yerini saydn gsterir. Bu ekilde onurlandrma ana
babadan ayrlmann tek yoludur. Dier yollar eksik kalacaktr. Szn ettiimiz, tm ocuklar iin
geerlidir. ster ana babalar tarafndan istismar edilmi ister zrl olsunlar, hi fark etmez.

Ykn Sevgiyle adesi

Max ve Antonella rneklerinde grdmz gibi ocuklar, bykanne ve bykbabay ailede

temsil etmek adna onlarla zdeleebilirler. rnein Max, dedesiyle zdeleerek, annesinin ac dolu
ykn kendi zerine alp annesini ocuk konumuna sokuyordu.
Kolektif vicdan bykbabay torunu araclyla aile resmine sokarak kimsenin dlanmamasn
salamaya alr. Ancak bu, ocuun kk, annenin byk olmasn gerektiren Kutsal Dzen
yasasn ihlal etmektedir.
Ortaya bir atma kar. ocuk ana babaya duyduu sevgiden dolay onlarn psikolojik yklerini
stlenmek ister. Oysa onlarn ykne azck yardm etmesi bile rollerin deimesine, ocuun onlardan
byk bir hale gelmesine ve Kutsal Dzeni ihlal etmesine neden olur.
Kolektif vicdan, ocuun aleyhine ve olgunlama srecine kar alr. ocuk iinden klmas
g bir duruma mahkm olur. kmas gtr, nk annesinin acsn yklenmemesi annesine ihanet gibi
gelir ve bundan sululuk duyar.
Ancak hi kimse bir dierinin kaderini yaayamaz. Hi kimse bir bakasnn psikolojik ykn
tayamaz. Gene de her ocuk derin ve ilkel bir hayatta kalma drts ile -aidiyet ihtiyacyla- ana babas
yerine ac ekmek ister. Ebeveyne derin biyolojik ballktan kaynaklanan bu kr sevgi, baz durumlarda
ocuun ana babasnn yerine lmek istemesine yol aacak kadar gldr.
Buna kr sevgi dememizin nedeni ocuun yapmaya alt eyin imknszln
grememesidir. Hepimizin bu hayatta yaadmz aclar ve olaylarla tek bamza baa kmamz
gerektiini kavrayamaz.
Yetikin olmakla ocuk olmak arasndaki fark budur. Bymek demek ayr varlklar olduumuzu
ve bakalarnn yaamlarn yaayamayacamz anlamaktr. Ancak daha nce de belirttiimiz gibi
ocuklarn zengin bir hayal dnyalar vardr ve her ocuk kendisi ac ektiinde ana babasnn daha az
ac ekecei gibi bir byl dnceye sahiptir.
Ancak sonu hep ayndr: Ac yarya ineceine ikiye katlanr. Bir kii ac ekeceine iki kii ac
eker. ocuk annesinin acsn stlenme abasyla, annesinin kendi acsyla kendi bana yzleip ba
etme hakkn ihlal eder. Annesinin de kendisini sevdiini ve kendi travmalaryla ocuuna ac ektirmek
istemeyeceini anlamaz. ocuun acy yklenme abas hibir ie yaramad gibi annenin ykn de
arlatrr.
 Evli ve ocuk sahibi bir katlmc dizim balatr. Dizimde temsilcisi, ailesinden uzaklaarak,
kendisi kkken intihar eden babasna yaknlamak ister. Babasnn acsn yklenmeye alan ocuk
durumuyla gene karlayoruz. Ancak babann temsilcisi ne olduunu anlayp fkelenir. Baba olunun
kendi kaderine karmasn veya kaderini yklenmesini istemeyerek olunu ailesine geri iter.
Bakasnn acsn stlenme abasnn hibir ie yaramadn grmek, kr sevgiden bilinli
sevgiye doru atlan nemli bir admdr. Aile Dizimi erevesinde ocuun bilinsiz sevgisi, Sevgili
anne, sen yaamnda ok ac ektin, artk senin yerine ben ekeyim derken, bilinli sevgi, Sevgili anne,
bana verdiin yaamdan ve tm yaptklarndan dolay sana ok teekkr ederim. Yaamnda ac ektiini
grdm ve acn kendin taman iin sana brakyorum demektedir.
Bu ok daha olgun bir yaklamdr, ancak sanki anneden ve tm sorunlardan kurtulmak istercesine
souk ve mesafeli bir ekilde yaplamaz. Sadece iten ve sevgiyle yapldnda yk anneye iade edilir,
aksi halde biz tamaya devam ederiz.
Ac ykn iade, zor bir harekettir. ocuk bu derin hareketi yaptnda annesine ait olma, ona
yakn olma zleminden doan gl bir sululuk duygusuyla yzleir. Anneye ykn tamasnda yardm
etmemek ocuun sululuk duymasna neden olur. Gelecek blmde sululuk duygusunu derinlemesine
irdeleyeceiz.
Aile Dizimi seansnda katlmcnn, kr sevgiden bilinli sevgiye gemeye ne kadar hazr
olduunu tartmaya alrz. Bu yatrmdan vazgemek pek de kol ay deildir. Ana babamz iin bir
eyler tayarak kendimizi onlara derinden bal hissederiz ve bu ba kaybetmek istemeyiz. Aslnda
hibirimiz kendi bamza ayakta durma peinde deiliz. Ancak ana babamza Tm bunlar sana
brakyorum ve her ey iin teekkr ediyorum dediimizde, kendi bamza kalrz.
Bymenin baka yolu yoktur. Ana babamza derinden teekkr edip bizim iin yeterli zveride
bulunduklarn sylersek artk onlardan bir beklentimiz kalmadn belirtmi oluruz. Ancak oumuz
scak aile yuvasndan umaya diren gsterir. Onlarn kanatlar altndaki yerimiz, ne kadar boucu olursa
olsun, uup dnyadaki gerek yerimizi kefetmekten daha az riskli ve daha gvencelidir. Bu yzden
yetikin olduumuzda bile ocuk kalrz.
Kendi ayaklarnn stnde durmak insana byk g kazandrr, ancak ailemizden bamsz olmaya
hazr olmak ve onlarla ilikimize bilinli sevgiyi getirmek cesaret isteyen bir admdr.
 5 - ALEDE SULULUK DUYGUSU: DENGE HTYACI

Bireyin, ait olduu sosyal grubun deerlerine bal kalmasn salayan sululuk duygusunun
vicdana nasl hizmet ettiini grdk. Sululuk duygusunu hepimiz biliriz; davranlarmzla
topluluumuzun deerlerine kar geldiimizde bizi etkisi altna alr.
Alma-verme dengesi konusunda da sululuk duygusunu nasl deneyimlediimizi grdk. rnein,
birini zersem yaptmn bedelini deyene kadar kendimi kt hissederim. Peimi brakmayan sululuk
duygusu davranlarmn sorumluluunu henz almadm ve kiisel dengeyi salayamadm gsterir.
Denge yasasna gre, byle bir durumla ba etmenin en doru yolu, yapm olduumu fark etmek,
sululuumu kabul etmek ve davranlarmn sonularn kavrayarak dengeyi tekrar kuracak bir
harekette bulunmaktr. Buna sorumluluk almak denir. Birok farkl ekilde gerekleebilir; rnein,
dikkatsizlikten kaynaklanan bir hatay telafi etmek iin ofiste ge saate kadar almak, ocuk istemedii
halde kendinden hamile kalan kadndan olma ocuuna babalk sorumluluunu almak gibi.
Sorumluluk aldmzda ya da sululuk duygumuzu stlendiimizde artk sululuk duymayz; tam
tersine hafiflemi hissederiz. Temeldeki anlay, hareketlerimizin sonularyla yzlemekte yapayalnz
olduumuz ve suu hi kimseye, ne bir hoca, e ne de ana babamza atamayacamzdr. Hareketlerimize
bahane bulmak, hakl karmak ya da ikyeti olup bakalarnda hata bulmaya almak, masumu
oynayarak sorumluluktan kamaktr. Sululuk duygusundan bedelini demeden kurtulmaya alrz. Bu
sahte masumiyetten vazgeip sululuumuzu kabul etmek insann psikolojik olgunluu iin gereklidir.
Bununla birlikte, dizim yasalarnn dinamikleriyle toplumun kabul ettii ahlak sisteminin iki ayr
ey olduunun altn izmekte fayda gryorum. Aksi takdirde, Aile Dizimi yasalar ahlaki deerler
olarak alglanp sosyal tartmalarda bir silah olarak kullanlabilir. rnein ABDdeki krtaj kart olan
yaama hakk taraftarlar gibi.
Bu kimseler, kadnn hamile kalarak artk anne olduunu ve ocuu dourarak sorumluluunu
yerine getirmesi gerektiini savunabilirler. Kadn hamile brakan adam da artk bir babadr, o da
dengeyi salamak iin anneyi desteklemelidir.
Oysa bu bir yanl anlamadr. Aile Diziminde nemli olan, batan geen olayn gerekliini kabul
etmektir. Yapmamz gereken konu ddr. Adam bir kadn hamile brakarak baba olur. Kadn hamile
kalarak anne olur. Gerek budur. Ancak bu insanlarn bu gerekleri kabul ettikten sonra sorumluluklarn
nasl stlenecekleri bir d otoriteye, sosyal veya dini bir davran etiine deil, tamamen kendilerine
kalmtr. Kadn sorumluluunu kabul edip gene de krtaj yaptrmay seebilir. Krtaj konusuna
dneceiz.
Aile Dizimi terapisine duyduumuz ihtiyacn, davranlarmzn sorumluluundan kama
alkanlmzdan kaynaklandn syleyebiliriz. Bu ka, aile sisteminde dengenin bozulmasna neden
olan bir yk haline gelir. ster dengeyi bozan kii tarafndan olsun, ister bir kuak sonra onu temsil eden
biri tarafndan, bu yk aile sistemi iinde tanr. Aile Dizimi terapistinin ilevi, danan etkileyen
dengesizlii aile sisteminde bulmak, sorumluluun nereye ait olduunu grp ortaya karmak ve
katlmcnn buna uygun adm atmasn salamaktr. Kiinin gerek sorumluluunu kefetmesi ve buna
ynelik adm atmas hem ok zordur hem de kiisel geliim iin ok nemlidir.
Aile Dizimi yasalar ahlak deerleri deildir. Kkleri biyolojik hayatta kalma arzusuna dayanr.
Bu yasalar, bireyin topluluuna aidiyetini koruyarak topluluun dman bir evrede bile ayakta kalmasn
salamak iin binlerce yl boyunca gelimi yasalardr.
 Bu balamda hayatta kalmay salayan eyler doru, birey ya da topluluu tehlikeye atan eyler
ise yanltr. Bu kadim yasalar anlamamz ve onurlandrmamz gerekir. Yanl yaplm her ey
dengelenmek ister, aksi takdirde aile bireyleri bunlar yklenip gereksiz ac ekeceklerdir.

Kolektif Sululuk Duygusu

Sonraki kuaklarn, ailenin nceki kuaktan yeleri adna neler tadklarn grememeleri,
dengeyi salama ihtiyacn iyice karmak hale getirir. 2. Blmde deindiim gibi, kiisel sululuk
duygusundan ok daha derin, gl ve grnmez bir sululuk duygusu hissedilir. yle ki bu sululuk
hissinin bilinli olarak farknda olmasak da zihnimizin daha derin bir dzlemi bunu bilir. Bu derin
dzlem, modern psikolojinin kurucularndan Carl Gustav Jung tarafndan kolektif bilind olarak
adlandrlmtr.
Baz Aile Dizimi uygulayclar buna ruh derler. Ancak bu terim kafa karklna yol aabilir,
nk bahsettiimiz gerekten de zihnin derinliklerinde sakl bir dzlemden baka bir ey deildir.
Zihnimiz ve zmzde yer alan bilincin ayr ayr eyler olduunu anlamak ok nemlidir. zmzde yer
alan bilin, mistiklere gre btnyle insan zihninin tesindedir. Bu konuya kitabn 4. Ksmnda tekrar
deineceim.
Ne ad verirsek verelim, zihnimizin bu derin dzlemi, aile sistemimize kar sorumluluumuzla
onun yasalarna uyma zorunluluumuzun farkndadr. rnein, hi nemsemeden birok kez krtaj
geirmi bir kadn, davrannn bedeli olarak rahim kanserine yakalanabilir. lk karsn ve ocuunu
nemli bir neden olmadan terk eden biri, kendine yeni bir e bulamayabilir. Bize zamannda ne kadar
kt davranm olurlarsa olsunlar, ailemizi reddedersek bunun bedeli olarak kendimizi cezalandrp ac
ekebiliriz.
Yalnzca kendi davranlarmz deil, bizden nceki kuaktan bir aile bireyinin davranlarn da
dengelemeye alabiliriz. Kz kardeleri evlatlk verilmi bir babann olu, yetimler yurdu kurabilir.
Ailesi bakalarn smrerek zenginlemi bir kadn, srekli para kaybedebilir. Cinayet ilemi birinin
torunlar, intihara yatkn olabilirler.
Dengeleme arzusu, yaplan hareketin boyutlarna oranl olarak kuaktan kuaa aktarlr. Pek
oumuz Kennedy ailesinin sonu gelmeyen yksn biliriz. Bir bakan, senatr ve birka da
politikac karan New Englandn kkl ailesi, kk bir ehir nfusunun yaayacandan fazla zamansz
lm, sosyal skandallar ve ciddi trajediler yaamtr.
Kimileri aileyi uursuz olarak niteleyebilir ama Aile Dizimi uygulaycsna gre Kennedy
ailesinin sonradan gelen kua, kendilerinden nce gelenlerin neden olduu dengesizliklerin kefaretini
demektedirler. Kennedy ailesinin yksnn dmlerini zp gerek sorunun nerede yattn bulmak,
her Aile Dizimi terapisti iin mthi bir deneyim olurdu.
Aile sistemindeki davranlar dengeleme ihtiyac, kolektif vicdanmzn nc ilkesidir. Buna
denge yasas ad verilir.
Denge, iki kart ucun birbirleri arasndaki uyumu araylardr ve evrensel bir ilkedir. Taocularn
Yin-Yang sembolnde siyah ve beyaz kartlar tek bir daire iinde karlkl yer alr. Hindularn karma
yasasna gre gemi yaamdaki davranlar imdiki yaammz etkiler. Hatta Karl Marx ile George
Hegelin diyalektik kavramnda tez ile antitez, sentezi olutururlar. William Blake, bu olguya iirlerinde,
kartlklar olmasa hi geliemezdik szleriyle deinmitir.
 Ailelere baktmzda, aile sisteminde tm olan biteni dengeye oturtmak zere ileyen kolektif
vicdanla karlarz. nceki kuaktan biri davranlarnn sorumluluunu stlenmedii takdirde denge
yasas, sonraki kuaktan bir ocuun bu kiinin sorumluluunu stlenmesini salar.
Aile Diziminde denge yasas dier yasalardan ayr almaz. temel yasa olan aidiyet, dzen ve
dengeyi ayr ayr ele alm olsam da, pratikte bunlar birlikte ilerler ve i ie gemilerdir. Aadaki
rneklere bir gz atalm:
Danann annesi uzun yllardr izofrendir. Anneannenin 11 krtaj olduunu reniriz. Dizim
srasnda danann annesinin (anneannenin kz), annesinin sululuk duygusunu dengelemek iin
hastaland ortaya kar. Hem krtajla alnan ocuklarla, hem de annesiyle, yani hem kurbanlarla, hem
de suu ileyenle zdeletii iin izofren olmutur.
Bir Bask ailesinin bireyi ayrlk ETA grubuna yedir. Bu grup blgeyi, spanyol
ynetiminden kurtarmak adna pek ok su ilemitir. Danann days, spanyol polisi tarafndan bir
kaza kurunuyla lmtr. Dizim srasnda, ailedeki ETA yelerinin sululuk duygusunu stlenerek
kendini ldrtt ortaya kar.
Danann aabeyi kaybolur ve bir daha izine rastlanmaz. ld varsaylr. Danan ise ya
ldrlecei ya da birini ldreceinden korkmaktadr. Gemite mafya tarz bir organizasyonda yer
almtr. ki kardein de babas, kendi annesini ldrp intihar etmitir. Arka plandaki dinamie
baktmzda ocuklarn kendi babalarnn iledii suun bedelini demek istediklerini grrz (denge
yasas). Kendi ana babalarnn yaamlarn kopyaladklarndan kardelerden biri kaybolmu, dieri de
cinayet eiliminin korkusuyla yaamaktadr.
Kadn danan, 10 nesil nceki bir hkmdarn soyundan gelir. Kendisi ve babas soylu bir
aileden gelmekle vnrler. Babas komnist rejim srasnda ikence grr, danann kendisi de srekli
maddi zarardadr. Dizim srasnda, hem kendinin hem de babasnn hkmdar dedenin iledii sularn
bedellerini dedikleri ortaya kar. Hkmdar dizime soktuumuzda, kendi otoriter ynetiminde ezilen
insanlara kar kaytsz olduunu grrz. Atalarmzn bakalarn smrmelerinin bedelini ounlukla
sonraki kuaklar der.
rneklerde grdmz gibi, kendileri iin iinde olmasalar bile sonraki kuaklar, atalarnn
yaptklarnn kefaretini demek isterler. Ayn ekilde, eer atalarndan biri hakszla uramsa, yeni
kuak intikam almak ister. lkeler, dinler ve kltrler arasndaki bitmeyen atmalarn nedenlerinden
biri de budur (6. Blmn konusu).
Burada nemli olan nokta, btn bu olan bitenin kimse farkna varmadan, bilincinde olmadan
gereklemesidir. Gemi kuaktaki sz konusu kiiyi hi tanmyor olduumuzdan, mantmz, baz
davran biimlerimizi kiisel yaammzdaki olaylara balar. Gene de hi tanmyor bile olsak kolektif
vicdan o kiinin suunu tamamz ister.

Ailedeki Sululuk Duygusunun zm

Dizim srasnda yapmaya altmz, katlmcnn ya da ondan nce gelen bir aile bireyinin
iledii suu ortaya karmak ve sorumluluun kime ait olduunu bulmaktr.
Bir cinayet ilendiyse bunun aka ortaya konup cinayeti ileyenin katil olarak tanmlanmas
gerekir. Ayn ekilde, eer biri karsn terk etmise ya da bir bakasnn mirasna el koymusa bunlarn
aka ortaya karlmas gerekir. Kimse balanamaz ya da kendini balayamaz. Her birimiz
hareketlerimizden yzde yz sorumluyuzdur.
Bir anne, terrist bir gruba ye olan aabeyine duyduu sevgiden dolay onun cezalandrlmasn
engellemek isterse, byk olaslkla kendi ocuu daysnn iledii sularn bedelini deyecektir. Denge
Yasas yrrlktedir. ocuk, ancak daysnn sorumluluunun ortaya kmasyla rahatlayacaktr.
Hepimiz yreimizde hareketlerimizin sorumluluklarn ve bu sorumluluklar bizden baka
kimsenin tayamayacan biliriz. Babanz ya da aabeyinizi ok seviyor olabilirsiniz ama sevginiz
onlar sorumluluklarndan kurtaramaz. Bunu bilinle anlayp kabul ettiimizde, kolektif yasalara teslim
olur ve huzura kavuuruz. Bu huzur, ailenin doru dzenindeki yerimizi aldmzda hissettiimiz
huzurdur.
Verdiimiz rneklere geri dnp, anlattklarmzn dizimde nasl gelitiklerine bakalm: Krtaj
olmu anneanne suunu hissediyordu ve krtajla alnm ocuklarnn yanna uzanarak lmek istedi. Kz
ise annesinin ykn tamak yerine, sorumluluunu ona iade ederek onu brakmakta zorlanyordu.
Bask ailesinde, sonraki kuaktan bir ocuun, kendinden nce gelenlerin iledii sularn bedeli
olarak lmesi (annenin aabeyi kendini ldrtmt), ailede ETA yeleri olduunu aka kabul etmekten
daha kolayd. Srr saklamak ve suu stlenmek, olan ak ak kabul edip sorumluluu sahibine teslim
etmekten daha kolayd.
Kendi annesini ldren baba, bunun bedelini olunun demesini istemedi. Dizimde olunu srarla
kendinden uzaklatrp torununa doru itti. Olu ve torunu kendini izlemek istediklerinde rahatszlk
duydu ve bunu saygszlk olarak alglad.
Hkmdar, soyundan gelenlerin kendi yaptklarnn kefaretini dediklerini grnce yumuayarak
hkmettii insanlara bakmaya balad. Kaytszl kayboldu ve insanlat.
Bizi zme gtren ilk adm, gerekte yaanm olan gn na karmaktr: Aile sistemi iinde
gemite olmu ve dengeyi bozan olay sorumlusuyla ortaya karmaktr.
Sonraki adm olayn ierii dorultusunda deiebilir. Sulu kii sorumluluunu kabul ederek
acy sona erdirmek isteyebilir. Annesini ve kendisini ldren baba rneindeki gibi. Ancak gen
kuaktan bir kii, atasna sorumluluunu hatrlatmak zorunda da kalabilir. Kendisine, insanlar smrm
olduu gereinin hatrlatlmas gereken hkmdar rneinde grdmz gibi.
Annesini ldren baba, yere, annenin yanna uzandnda aralarndaki sevgi aka grlr. Bunun
zerine, bize danan olarak bavuran olu rahatlama hisseder. Hkmdar, smrd kiilere yreini
atnda, 11 krtaj olan anneanne, ocuklarnn yanna uzandnda, Bask ayrmcs, kurbanlar iin yas
tuttuunda zm balar.
Huzura kavumak iin, kurbanla katil, smrenle smrlen, dolandrcyla madur birbirleriyle
ve yaanlm olanla yzlemelidir. Dizim srasnda bu kiilerin birbirlerine bakmalarn isteriz ve
ocuk-danann araya girmesine izin vermeden aralarnda olan biteni gzlemleriz.
Sz konusu yzleme ok zaman alabilir. Hatta bazen tek bir dizimde gereklemeyebilir. Ancak
ou zaman zme giden bir hareket balar. Genelde, her ikisinin de lm olduu ve lmde herkesin
eit olduu gereinin hatrlanmasyla zme ulalr.
Danann, kimin suunu tadn anlamak iin, nceki kuaktan aile bireylerini dizime dhil edip
danann kime yaknlk duyduunu, kime ekim hissettiini gzlemleriz. Bylece zme doru bir
hareket balar.
Genelde dizimlerde, nceki kuaktan birinin sorumluluunu kendi stmze alarak o kiiyi gten
drdmze tank oluruz. Yaamlarna dolayl olarak mdahale eder ve yarm kalm ilerini
bitirmelerine izin vermeyiz. Bu, lmler iin olduu kadar yaayanlar iin de geerlidir.
 Bir bakasnn hareketlerinin sorumluluunu stlenmek, aslnda o kiinin insanlk gururunu
inemek demektir. rnein, eer anneannemiz kocas ya da genelde erkekler tarafndan aalanm ve
fkesini gstermemeyi semi ya da gsterememise, ona yardm etmek adna onun yerine fkelenmemiz,
aslnda neyin doru olduunu ondan daha iyi biliyormuuz gibi haddimizi amaktr. Bu davran Kutsal
Dzen yasasn iner. Bu yasa, iyi niyetli kk aile bireylerinin byk aile bireylerine yardm
etmesine izin vermez.
Daha nce de deindiim gibi, herkes kendi hareketlerinden sorumludur. Kimse kimsenin
sorumluluunu stlenemez ve denedii halde baarszla ve daha fazla acya neden olmaya mahkmdur.
Suu ileyen bunu iten ie bilir ve genelde bakalarnn karmasn istemez.
Huzur ve bara, ancak madur olanla madur eden arasnda zgn bir zme ulatmzda
varabiliriz. zgn zmden kastedilen, sevginin bu ikili arasnda akmaya balamasdr. Bu zaman alr.
Bir sonraki blmde bunu ayrntl olarak inceleyeceiz.

zet

Son blmde ele aldmz dzen, denge ve aidiyet ilkelerini ksaca zetleyecek olursak:
Aidiyet Yasas, aile sistemindeki herkesin sistem iinde eit konuma ve dier bireyler kadar orada olma
hakkna sahip olduklarn gsterir. Sistemde kimse iyi veya kt olarak yarglanamaz. Kimsenin sisteme
daha fazla ya da daha az aidiyet hakk olamaz.
Kutsal Dzen Yasas, hepimizin esiz olduunu gsterir. Aile sisteminde herkesin geli srasna
gre zel bir konumu vardr. Kimse o kiinin yerini alamaz.
Denge Yasas, yaptklarmzn tm sorumluluunun kendimize ait olduunu gsterir. Sistemin
iinde yaplan hareketler tm sistemi etkiler. evremizde olanlar bizi etkiler, biz de evremizde olanlar
etkileriz. Her bir birey, davranlar neye yol aarsa asn, sonularna tek bana katlanmak zorundadr.
 6 - SULU LE KURBAN

Sulu-kurban konusu, nceki blmlerde incelediimiz denge ve aidiyet yasalaryla yakndan

ilgilidir. Neden olduunu hep birlikte greceiz. ki kii arasnda ciddi bir atma ktnda,
evredekilerin ilk tepkisi kimin hakl, kimin haksz olduunu tespit etmektir. Sz konusu iki kii,
aralarndaki atmadan ciddi zarar grrlerse, hukuk sistemi devreye girerek kimin hakl, kimin haksz
olduuna karar verir. Bu durumda, hakl-haksz ayrmna bizim dmzdaki bir irade karar vermi olur.
Ancak hukuk neye karar verirse versin, ilenen sularn kendilerine has bir etkileimleri vardr ve
yer aldklar aile sisteminin kolektif psikolojisini derinden etkilerler. Suluyla kurban arasnda ise zel
bir iliki vardr ve bunu ayrca ele almak gerekir.
Cinayet ileyen ya da ciddi bir saldrganlk yahut yaralama veya hakszlk yapan bir kiinin,
kurbanyla arasnda, kendi aile bireyleriyle olandan daha gl bir ba oluur. Bu gl badan dolay,
zarar grm kii akraba olmamasna ramen aile sistemine dhil olur ve her sistem yesi gibi
sistemdeki yerini ve hatrlanmasn gzeten kolektif vicdann etkisi altna girer.
Dizimlerde ballk dinamiinin ift tarafl ilediini gzlemleriz. Kurban, sulunun aile sistemine
dhil olduu gibi, sulu da kurbann aile sistemine dhil olur.
Savata yer alan veya toplama kampnda bulunan bir kiinin aile sistemine, kendisiyle ayn kaderi
paylaanlar kadar kendisine zulmedenler de -2. Dnya Savandaki Naziler gibi- dhildirler.
Saldrganlk veya hakszlk ieren her lm kalm meselesi bylesine bir ba oluturur.
Kiisel vicdan ve deer yarglar, aile yelerini taraf tutmaya, gr oluturmaya ve kimin hakl
kimin haksz olduu konusunda karar vermeye zorlar. yi ve ahlakl olanla kt ve ahlaksz olan
arasnda seim yapmaya allr. Kimin yanllk yaptna karar vermek iin bazlarn sulayarak
dlar, bazlaryla da empati kurarak zdeleiriz.
Ancak zihnin derinlerindeki kolektif bilindnda byle ayrmlar yoktur. nceden de grdmz
gibi kolektif vicdan, herkesin yerli yerinde olmasn, her bir bireyin de ayrmcla tabi tutulmadan
hatrlanlmasn ister. Sz konusu kiinin, bir despot veya canavar m, yoksa bir kahraman m olduuyla
ilgilenmez. Kolektif vicdana gre her sulu, her kurban, her madur ve her diktatr eit aidiyet hakkna
sahiptir.
Geleneksel ahlak deerlerimizin daha yzeysel anlayyla, aile bireylerini kt ya da yanl
olarak yargladmzda onlar dlam oluruz. Onlar grmezden gelir, yaamlarmzdan karr,
kalbimiz ve aile albmlerinden atarz. Anlarn, bize verdikleri rahatszl hissedemeyeceimiz kadar
derine gmp varlklarn unuturuz.
Ancak kmaz uradadr ki aile bireyleri, aile sisteminden birini ne kadar srarla dlamaya
alrlarsa -rnein bu kiinin katil olduunu varsayalm- kolektif vicdan da bu kiinin aile iinde temsil
edilmesini o kadar zorunlu klar ve bu grevi yeni kuaktan biri devralr.
Varl reddedilen kiilerden asla vazgeilemediine dizimlerde tekrar tekrar tank oluruz. ster
beenin ister beenmeyin, bu kii yeni nesilden biri tarafndan temsil edilecektir.
Tahmin ettiiniz gibi, kimimiz bu ac ilac yutmakta zorlanrz. Bir ya da daha fazla aile bireyini
soykrmda kaybetmi Musevi bir aileye, Nazi lm taburlarn aile sisteminin bir paras olarak grp
kabul etmek hakaret gibi gelebilir. nceki kuaktan aile bireylerinin, toplama kamplarndaki korkun
tbbi deneylerde parma olduunu dnen bir Alman ailesi, bunu grmezden gelmeyi tercih edebilir.
 3. Blmde grdmz rnei hatrlarsak kadn danan, Naziler tarafndan ldrlen z
dedesini, ancak dizime Nazileri temsil eden birini yerletirip onlar da aile sistemine dhil ettiimizde
fark edebildi. Nazi temsilcisinin girmesiyle bir rahatlama hissedip onun yannda durmak istedi. Bu
hareket, katlmcnn suu ileyenlerle zdeleip kurban olan dedesini reddettiini gsteriyordu. Naziler
aileden dlanm ve hatralar bastrlmt.
Bir rnee daha bakalm:
sveli Anna, babasnn kendisine kar saldrgan tutumundan ikyetidir. Dizimde kendisini
babasnn tam karsna yerletirerek aralarndaki atmay gzler nne serer.
Ailesinin gemiine ilikin sorular sorduumuzda kendi bykbabasnn (babasnn babas)
ldrldn reniriz. Dedeyi (kurban) ve onu ldren kiiyi (katil) temsilen iki kiiyi dizime
eklediimizde Annann babasnn katille, Annann da dedesiyle, yani kurbanla zdeletiini grrz.
Ailede her iki taraf da temsil edilir ve dedeye yaplan gen kuak tarafndan tekrar edilir. Baba,
katille zdeleip saldrgan olur ve bu saldrganln kzna yneltir. Kz ise kurbanla zdelemitir.
Kurban-fail arasndaki atma kzyla babas arasnda oynanr. Bu bir ifte aktarmdr.
Peki, neden byle olur? Dizim dinamiklerinde, kurbann tm dikkatinin katile, katilin de tm
dikkatinin kurbana odaklandn grrz. Bylece aralarnda ok gl bir ba oluur. Annann aile
sisteminde baba, kendi babasnn katiline ynelttii dikkati kendine ekmek iin areyi katille
zdelemekte bulur. Kendi kz da, babasnn kendi babasna ilgisini fark edip kurban olan dedesiyle
zdeleerek babasnn dikkatini ekmeye alr. Aslnda babayla kz arasnda yaanan iddet, ocuun
ebeveyninin dikkatini ekme abasndan baka bir ey deildir.
Nasl aklarsak aklayalm, zm hep ayndr. Yaplmas gereken kkteki atmay ortaya
karp suluyla kurban aralarna kimsenin girmesine izin vermeden birbirleriyle yzletirmektir. Anna
dedesinden ayrlp onun kaderine sayg gstermelidir. Babasnn kendi babasna duyduu sevgiye tank
olduunda, ilgiye duyduu istekten vazgeip babasyla yaad atmadan syrlabilir. Annesinin
yannda gven bulur.
Bu dizimlerde, kurban ile sulu arasndaki ban artc gcn grrz. Bunu iyice
belirginletirmek iin, her ikisini de dizime dhil etmemiz gerekir. Aralarndaki ba, ailelerine
duyduklar badan gldr. Yeni kuaklarn da, ne kadar zor olursa olsun bu dinamie sayg
gstermeleri gerekir.
Ailenin yeni yeleri, kurban adna intikam alma ya da sulu adna cezalandrlma eiliminde
olabilirler ama daha nce de grdmz zere bu hareketler acy oaltmaktan baka bir ie yaramaz.
Bu ilere karma haklar yoktur. Ancak karma arzusuna kar koymalar zordur, bylece sz konusu
akrabaya ihanet ederek onu yzst braktklarn dnrler.

Yarg Rolnden Vazgemek

Gemiin dmlerinden zgrlemek istediimizi zannederiz ama bunun iin hem kolektif hem de
kiisel vicdana kar gelmemiz gerektiinden zgrlemekte zorlanrz.
Bylesine bir adm atmak iin yarglk rolmzden vazgememiz gerekir. Taraf tutamayz. Suu
ileyeni cezalandrma isteimizden vazgememiz gerektii gibi kurbana acmay da brakmalyz. Hatta
tam tersini yapp kurban onurlandrmal ve suludan uzaklamalyz. Yarg rolnden vazgemek, iyi ve
ktnn tesine geerek doru-yanl ayrmn geride brakmamz gerektirir. Suu ileyene iade ederiz.
Kurban ise kendi kaderiyle ba baa brakmann dnda bir seeneimiz olmadn kavrarz.
Tm bunlar yaparken, kendi ailemizle yaknlmzdan vazgeip bunun yarataca sululuk
duygusuyla ba edebilmeliyiz. Ailemizle fazlasyla zdelemi ve onlara ok balysak byk resmi
gzden karrz.
Suluyu nasl tanmladmza da dikkat etmeliyiz. Birini ldrene katil denir. Ancak katil
kelimesi, bu kiinin insanlk zne bir hkm niteliinde olmamaldr. Sz konusu kiiye katil dememizin
nedeni birini ldrm olmasdr ve bu kii iledii suun sonucuna katlanmak zorundadr. Ancak,
srekli ve alkanlk halini alm cinai bir niyet ifade eden bir terim kullanmaktansa birini ldrm
kimse tanmlamas, daha isabetli ve hibir mahkmiyet barndrmayan bir ifade olurdu. Bu ekilde o
kiinin insanlna kar yargl davranmadan, ldrme eyleminin altn izmi olur, sz konusu kiiyi,
aidiyet ve denge yasalar dorultusunda aile sistemine daha kolayca dhil edebiliriz.
Ayn ey kurban iin de geerlidir. Kii, eer bir cinayete kurban gitmi ya da kt bir ekilde ac
ekmise, aresiz, acnacak biri olarak deil, her eyiyle tam bir insan olarak anlmay hak eder.
Kaza sonucu sakatlanm ve tekerlekli iskemleye mahkm olmu bir kadn, salt zryle ilikili
olarak alglanr. Oysa sakatl yaamnn yalnzca bir parasdr. Tekerlekli iskemleye bal olsa da her
kadn gibi ncelikle kadndr. Tekerlekli iskemlede oluu bir bakasnn sorumsuzca araba srnden
kaynaklanyorsa, telafi bekleyen biz olamayz. Ancak ve ancak onun byle bir hakk vardr. Eer bunu
kendimize i edinir ve bakalar adna intikam almaya kalkrsak sz konusu kiinin insanlk itibarn
zedeleriz.
Olaylar bu adan grmek kolay deildir ve esasl bir igr ile olgunluk gerektirir. Aile
dinamiklerinin temel ilkelerini grmemiz, anlamamz ve desteklememiz gerekir. Ne yazk ki bu ilkeler,
kiisel hak hukuk anlaymzla hi badamayabilirler.

Bu Dinamii Seansta Ortaya karmak

Aile Diziminde genel olarak yaptmz, kimin dlandn bulmak, kurban ya da suluyla kimin
zdeletiini ortaya karmaktr. Temsilcilerin, danan tarafndan yerletirilileri ve hissettikleri
duygular ile fiziksel tepkilerinden aradmz bilgiye ularz.
Genellikle danan, zdeletii aile bireyinin karsna yerletiririz. Bu hareketimiz, danann
zdeletii kiiye duyduu sevgiyi ortaya karr. Bir baka yol da danan, bu kiinin yanna
yerletirmektir. Burada kendini daha rahat hisseder. Aradaki sevginin gn na kmasyla danan,
kendi davranlarnn arkasndaki motivasyonun nceki kuaktan bir aile bireyine duyduu sevgi
olduunu anlar ve bu anlay iinde derin bir deiime neden olur.
Bu kadarn zmsemek bile bal bana bir itir. Kimi zaman danan, hareketlerinin gerisindeki
motivasyonu grdnde, kurbann veya sulunun kaderini tamaktan vazgeer ve yaamna yeni biryn
verir. Kimi zaman tam olarak vazgeemese de, zdelemenin yk hafifler ve masumiyetinin bir ksmn
geri kazanr.
 zdeleme Nedir?

zdeleme genelde bilind ve farkna varlmadan gerekleen bir sretir. Biriyle

zdeletiimde o kiiyi tam olarak gremem, nk onunla bir olmuumdur. Tpk burnunu televizyon
camna yaptrarak seyretmeye benzer. Ekrandaki grntleri seemeyecek kadar televizyona yaknzdr.
Ancak bilinli olarak geri adm atp zdeletiim kiinin gzlerine baktmda her ey deiir.
zdeletiim kiiyle dorudan gz gze bakmak ondan farkl olduumu hissetmemi salayarak beni bu
ann gerekliine getirir. Bu bakma sayesinde, zdelemeden karak kar taraftan ayr olduumu
alglarm.
zdeletiim kiinin bandan geeni ancak bu ekilde grp eer kurbansa kaderine, suluysa da
yaad sululuk duygusuna sayg duyabilirim. Benim mdahalem olmadan kiinin kendi kaderini
tayabileceine gvendiimi, yaamnda bandan geenlere sayg duyduumu gstermi olurum.
deal koullarda, katlmcy en ok rahatlatan, kurbanla sulu arasndaki uzlamaya tank olmaktr.
Bundan dolay, dizimlerde her ikisinin de temsil edilmesine zen gsterip karlkl yerletiririz ve
birbirlerinin gzlerine bakmalarnda srar ederek gelimeleri gzlemleriz.
Kurbann ya da suu ileyenin temsilcileri ac, nefret, iddet, aresizlik, sululuk, utan gibi youn
duygular yaayabilirler. Bu duygular, duruma ve hareketin zme ne kadar yaklatna bal olarak
kendilerini gsterir.
Dizimin son aamasnda suluyla kurban yan yana uzanabilir. Bu onlarn lm olduunu gsterir.
Eer suu ileyen hl hayattaysa lmeyi hak ettiini gsterir. Bazen de birbirlerine sarlarak kavuurlar.
Her dizimde bylesine olumlu ve iyiletirici bir sonuca ulaamayabiliriz.
Uzlama hareketi ancak asl sulu ile asl kurban arasnda gerekleebilir. Danan onlardan
biriyle zdelemise geriye bir adm atp sahneyi onlara brakmaldr. Aksi takdirde, uzlama hareketi
engellenir.
Kurbanla sulu birbirleriyle yzletikleri anda iyileme sreci balar ve bir kere baladktan
sonra ne kadar srede tamamlanacann hibir nemi yoktur. ki kart g birbirlerine ekilirler.
Birbirine kart iki enerjinin, kartlklar orannda birbirlerine ekilmeleri evrensel bir ilkedir. Bu ilke
balamnda her zaman uzlamaya, bara doru isel bir hareket vardr.
Kurbanla sulunun, dizim srasnda yan yana uzandklarnda hissettikleri rahatlama bunun
gstergesidir. Uzlama lmde olmutur. Bu, bir ya da birka dizim sonunda tamamlanacak bir sre
deildir. lmlerin boyutunda, kendi zamannda tamamlanr.
Dizimde, iki hasmn drstlk ve itenlikle karlamalarn salamak dnda bir ey yapmayz.
Bu karlama, aileye sonradan katlan bir ocuk olarak taraflardan biriyle zdelemi danann
durumunu deitirir. Ayn ekilde ocuun taraf tutmamasn ve her ikisinin arkasndaki daha byk bir
gce bakmasn isteyerek hem kurbann hem de sulunun yaanm olanla yzlemesini salarz. Bylece
iki taraf iin de bir adm atlm olur.

Ulusal ve Kltrel atmalar

Kart glerin atmasna aile sistemlerinde sk rastlarz. Kartln olduu oranda onlar bir
araya getirmeye ynelik gl bir kolektif eilim de vardr. Bu uzlatrma abas iinde gen kuaktan
bir aile bireyinin kr krne dlanm tarafla zdeleerek onu temsil etme abas hibir ie
yaramad gibi, atan taraflarn gerek bir uzlamaya varmasn da engeller.
Milletleraras ve lke snrlar dhilindeki kart politik grlerin atmas da bir tarafa kar
dier tarafla zdeleme dinamiine dayanr. Ne zaman i sava geirmi bir lkenin vatandalaryla
alsam, i savan ou zaman kuaklardr aile iinde srdn gzlemlerim.
Barselonadan Sebastiann annesiyle babas spanyoldur. Babasnn babas, i savata
Cumhuriyetilerin yannda yer alm, sava sonunda 7 yln bir toplama kampnda geirmitir. Annesinin
ailesi ise, Cumhuriyetileri bastrdktan sonra spanyay diktatrlyle yllarca idare etmi milliyeti
General Franco taraftardr.
Dizim yapldnda anneyle babann ayr durduklarn ve ocuklarn da iki tarafa blnm
olduunu grdk. Danan, babasndan ok annesine yakn duruyordu. Anne, sanki dmanym gibi
kocasna bakamyordu. Beliren resim, birbirleriyle sava halindeki iki bl artryordu. savan
iki cephesi ebeveyn ve ocuklar tarafndan temsil ediliyordu. Savan n cephesi bu ailenin tam
ortasndan gemekteydi.
Sebastian anneye yakn dursa da gzleri toplama kampna kapatlm dedesindeydi. Dedesiyle
zdelemiti. Dizimde annenin, milliyetilerle zdelemesinin etkisiyle, tek olunu Cumhuriyeti bir
aileden gelen kocasndan uzak tuttuunu grmekteydik.
sava srasnda her iki taraftan da lenleri dizime dhil edip yere yan yana uzanmalarn
salaynca annenin iinde bir ey zld ve kocasna bakmaya balad. Bu hareket danan
rahatlatmt.
Dizimin sonuna doru danan, i savan iki cephesine ve dedesine, yarglamadan, yreinde yer
vermeyi baard.
Genelde uzlama, kar taraflarn, sava kayplarna bakmalaryla salanr. Her iki taraf da uzun
bir sre yalnz kendi kayplarna deil, kar tarafn kayplarna da -yani tm lenlere- bakarak beraber
yas tutarlar ve bu onlarn yaknlamasn salayarak atmay sonlandrr.
Banu, 30lu yalarn banda ho bir Trk kadndr. Terk edilmekle ilgili sorunu olduunu dile
getirir. Ne zaman bir erkekle iliki kursa terk edileceinden korkmaktadr. Erkek kardeine de psikolojik
olarak snr kiilik bozukluu (borderline) tehisi konmutur.
Dizimde, babann aileden uzaa yneldiini ve erkek kardein de onun yolunda durduunu grdk.
Sorumuz zerine baba tarafnn Osmanl mparatorluunun kyle Yunanistandan ge zorlanm
Trkler olduunu rendik. Trkler, Yunanistandan yeni kurulmu Trkiye Cumhuriyetine, Yunanllar
da eski Osmanl blgelerinden Yunanistana srlmlerdir. Yeni lke snrlarnn belirlendii bu
dnemde byk lekte nfus deiimi olmutur. ki tarafta da pek ok insan lmtr.
ncelikle Yunanistan ve Trkiye iin iki temsilciyi, arkasndan da Hristiyanlk ve slam dinleri
iin iki temsilciyi dizime eklediimizde bu iki toplum, iki din arasnda asrlardr sren atma ortaya
kt ve atmann bu ailede nasl devam ettiini grdk.
Banunun babas, ailesinin, anayurdu Yunanistana duyduu zlemi tamaktayd. Aile servetinin
byk bir blmnn geride kalmas da duyduu zlemin acsn derinletirerek Hristiyanla kar fke
duymasna neden olmutu. Olunun, yani Banunun erkek kardeinin ailede dlanm ve nefret edilen
Hristiyan Yunanllarla zdelemi olduunu, ancak ayn zamanda Trk ve Mslman olmakla bu
destanda kurban roln de stlendiini grdk. inde yaad bu blnme, psikolojik rahatszln
aklar grnyordu. Danan olan Banu ise Trklkle zdelemi ve babasyla ailesi adna
Hristiyanlara fke duymaktayd.
 Danan iin zm, yaananlardan ayn lde zarar grp pek ok l veren Hristiyanlar
onurlandrmakta yatyordu. Bylece Banu hem atmaya karmaktan ekildi hem de baba tarafnn
yaad acya sayg gstermi oldu. Yaad terk edilme korkusu, Yunanistandaki evlerini terk etmek
zorunda kalan babaannesi ile bykbabasnn korkusuydu. Banu, babasnn ilgisini ekmek iin onlarla
zdelemiti.
Bu dizimde bir sonraki adm, slam ile Hristiyanl temsil eden kiilerin ncelikle birbirlerine,
sonra da aralarndaki savan kurbanlarna bakmalaryd.
Yukardakine benzer pek ok duruma tank oldum. rnek verecek olursam: Aileleri milliyetilerle
komnistler arasndaki savata blnm Tayvanl dananlar; Fransz smrgecilerle Vietnaml
milliyetiler arasnda blnm Fransz-Vietnaml dananlar; Katoliklerle Protestanlarn atmasn
ailelerinde halen yaayan Kuzey rlandal dananlar.
Bu gibi atmalar sz konusu olduunda, aile sisteminde her iki tarafn da temsil edildiini
bilmeliyiz. Hangi taraf daha ok dlanmsa aile sisteminde o kadar yer tutar. Gerek huzur ve birlie
ancak her iki tarafn da yreimizde bulumasna izin verdiimizde ulaabiliriz.
Bert Hellingerin nerdii bir meditasyonla bu bulumay destekleyebiliriz. Aada bu
meditasyonun bir uyarlamasn sunuyorum:
Gzleriniz kapal, rahat bir ekilde oturun. Aile bireyleri arasnda yaanm bir atmay
hayalinizde canlandrn. Birka kuak ncesine gidebilirsiniz.
Birbirleriyle atan iki kiiyi ya da iki taraf belirleyin ve hayalinizde nce bir tarafa, sonra dier
tarafa bakn.
inizde yarglama ya da taraf tutma eilimi olup olmadna bakn. Yreinizin yavaa iki tarafa
aldn hissedin, zellikle de yargl olduunuz ve kucaklamakta zorlandnz kii, millet veya dine
yreinizde byk bir yer an.
imdi her iki tarafn da yreinizde buluup bir olduunu imgeleyin.
Hellinger, izofreni vakalarnn ounda, aile iinde gizli bir cinayet olduunu ve izofren
kimsenin ayn anda hem katil hem de kurbanla zdeletiini ortaya kard. Buna gre, izofrenide
grdmz ift kiilik, her iki tarafn da tek bedende temsil edilmesinden kaynaklanmaktadr. Bu
durumda zm, ailedeki cinayeti ortaya kararak danann zdelemelerden kurtulmasna yardmc
olup kart taraflarn kavumasn salamaktadr.

Uygulamac Olarak Bu Dinamikle almak

Kurban ile sulu dinamiiyle alan bir Aile Dizimi uygulaycs olmann art deer
yarglarndan tamamen kurtulmu olmaktr. Taraf tutmamay baarmal ve taban tabana zt iki yn
kapsayacak kadar genilemeyi bilmelidir. Bunun iin de uygulayclarn kendi aile dinamikleriyle
alm ve artk yargyla ahlakn tesinde durabiliyor olmalar gerekir. Yargsz olmak arttr.
Ayn zamanda uygulayc, dhil etme blmn kabul edilemez bulup diren gsterecek
dananlara da hazrlkl olmaldr. Bunun ne kadar zor olduunu gnmz Almanyasnn 3. Reich
dnemine ilikin tavrnda gzlemleyebiliriz. Almanlar bugn bile, Nazilere tarih kitaplarnda yer
vermekte ve onlarn da kendileri gibi Alman olduklarn kabul etmekte zorlanrlar. Genel eilim,
Nazileri kiisel hafzalardan silip hi var olmamlar gibi davranmaktr. Bir dier ar tutum da,
Nazilerin var olduklarn kabul eden Almanlar arasnda Bir daha hi olmasn diye olanlar her zaman
hatrlayacaz yaklamdr. Bu yaklam da gemii geride brakmamann bir dier yoludur.
Hellinger, yukardaki dncelerinden tr, vatan Almanyada ok tartma konusu olmutur.
yi ya da kty parmayla iaret etmeden, yanl doruyu yarglamadan, kolektif vicdann doas
ve aidiyet yasas gibi dizim dinamiklerini, toplumda kabul grsn diye allayp pullamadan bize sunar.
Pek oumuz iin tarafsz duruu anlamak ve savunmak zordur. Ne var ki yaamn gerei budur.
Dizimlerde zm sreci ounlukla sulularn dhil edilmesiyle balar, kurbanlarla deil. Dlanm
olan sululardr, kurbanlar deil. Sulular yarglayp varlklarn grmezden geldike daha ok sulu
yaratmaya devam edeceiz. Kolektif vicdan, asla kimsenin unutulmasna izin vermez. Gnmz
Almanyasnda ykselen Neo-Nazi hareketleri de bunun delilidir.
Atalarmzn iinde bulunduklar atma ve savalar bitirmenin yolu inkr veya stmze almak
deildir.
 7 - YAAYANLAR VE LMLER

oumuz yaamla lm birbirlerine kart olarak alglarz. Sanki lm elden geldiince

ertelenmesi gereken bir felakettir. Ya srekli bir lm korkusuyla yaarz ya da lmn kanlmazlyla
yzlememek iin baka ilerle oyalanp lm yokmu gibi davranrz. lmlerle hayattakiler ayr
boyutlara ait olsalar da kolektif vicdanda sreklilik vardr. Bunu anlamadmzdan ailenin lm
bireyleriyle hayatta olan bireyleri arasnda kesin bir ayrm yaparz.
lm konusuyla yzlemeyi gze aldmzda, bizden nce yaam aile bireylerinin,
kendilerinden sonraki aile sistemi zerindeki etkilerini ve yeni kuaklar nasl ekillendirdiklerini aka
grebiliriz.
Atalar hrmetle anarak onlara tapnmann, tm ilkel kabilelerde merkezi nemi vardr. Belki de
lmlerin davranlarmz pek ok adan ynettiklerini sezgisel olarak bilirler. lmlerin aslnda
tam olarak l olmadklarn; yaam olduklarnn bugn bizim yaammzn bir paras olduunu ve
balarndan geenlerin bizi etkilediklerini bilmektedirler.
Bir dizimde atalarmzn yaammzn bir paras olduunu gzlemlediimizde iki kart ynde
bizi farkl sonularla etkilediklerini de grmeye balarz. Kuaklar tesinden onlarla nasl iliki
kurduumuza bal olarak zerimizde olumlu veya olumsuz etkileri vardr.
Amcanz ok gen yata lm olsun. Babanz, kendi aabeyini, aabeyi olarak hatrlarsa, lm
olduunu kabul ederek onunla sevgiyle vedalarsa, bunun sizin zerinizde olumlu bir etkisi olacaktr.
te yandan babanz ve ailesinin, aabeyin varln grmezden gelmesi sizi olumsuz etkiler. Olumsuz
etki, kolektif vicdann ailedeki herkesin hatrlanmas gereinden kaynaklanr. Bu dorultuda amcanz
aileye hatrlatma grevini yklenmenize neden olur.
ngiltereden Harold, lmlerin yaayanlar nasl etkilediklerine iyi bir rnektir. Harold, kendini
babasna yakn hissetmediini ve babasnn hayattayken kendisine pek ilgi gstermediini paylamt.
Haroldun dizimini yaptmzda, bykbabasnn (babasnn babas), birka yl boyunca Birinci
Dnya Savann n cephelerinde savatn ve insanlk d artlarda yaayarak dehetli lmlere tank
olduunu rendik. Dizimde de ailesinden uzaa, llerin, birlikte savarken len silah arkadalarnn
yanna gitmek istedi.
Haroldun temsilcisi, bykbabasnn acsna tank olup savata lenleri onurla andnda,
bykbaba oluyla torununa ilk defa bakt. Bunun zerine baba da kendi olu olan Harolda dnd. Bu
hareketten nce baba, kendi babas gibi lme younlam ve ocuuna bakmamt.
Grdmz gibi, sava kurbanlar akraba olmamalarna ramen aile sistemi zerinde gl bir
etkiye sahip olabilirler. Bu rnekte, bykbabayla silah arkadalar arasndaki gl ba, lmlerin,
hatrlanmay bekleyen dlanm aile bireyleriyle ayn etkiye sahip olmalarna neden olur. Psikoterapi,
kendimizde reddettiimiz paralara ynelmemizi nasl salyorsa, Aile Dizimi de gemite unutulmu
kiilere ynelmemizi salayarak aile sistemimize ait olanlara almamza yol aar. Onlar imdi, bu anda
hatrlamal ve yreimizde hak ettikleri yeri vermeliyiz.
Aile gemiinde unutulan kiiler genelde allmn dnda kaderleri olanlardr. Sra d
durumlarda ac ekmi, gen lm, intihar etmi, su ilemi ya da iddete maruz kalm kimselerdir.
Bazen gnah keisi, bazen apkn, bazen de kaak olmulardr. Haklarnda konumamay tercih
ettiklerimizdir.
 te zellikle bu haklarnda konumamay tercih ettiklerimiz hatrlanmak ister. Hatrladmzda,
genellikle arada kt duygular, dargnlklar olmadn ve bize iyi temennilerde bulunduklarn grrz.
Bu hatrlama aile iinde iyilemeye neden olur.

lmlerden Hayr Dua

Aadaki rnekte lm bir kiinin nasl hayr dua sunduunu greceiz:

talyan danan Rosellann anneannesi, ilk ocuunu, yani Rosellann byk teyzesini doum
srasnda kaybetmiti. Teyze ailede unutulmutu.
Dizimde Rosella, kendisi, annesi ve anneannesi iin setii temsilcileri yzleri ayn yne dnk
ve birbirlerini gremeyecekleri ekilde yerletirdi. Bu yerletirme aile sisteminde birinin eksik
olduunu gsterir.
Eksik kiinin byk teyze olduunu varsayp ayn yne bakan kadnn nne teyze iin bir
temsilci yerletirdik. Rosellann temsilcisi bir anda rahatlad, teyzesini grdne memnun olmutu.
Teyzenin lm olduunu belirtmek iin yere uzanmasn istediimizde Rosella da gidip onun yanna
uzand. Bu da teyzesiyle arasnda gl bir ba olduunu gstermekteydi.
Rosellann temsilcisine ayaa kalkp annesinin yanna gitmesini syledim. Bunun zerine
anneanne l kzna yaklat. Anneanne yaad kaybn acsn hissederek alamaya balad ve diz kp
Rosellann teyzesini kucaklad. Bu hareket dizimdeki herkese dokundu, herkes rahatlamt.
zm iin kadnlar dzene gre yerletirdim: nce anneanne, sonra teyze, ardndan Rosellann
annesi ve son olarak da Rosellann kendisi (bu noktada Rosella temsilcisiyle yer deitirdi). Ardndan
anneanneden ilk ocuu olan teyzeyi, ikinci ocuu olan Rosellann annesine u cmleyle tantrmasn
istedim: Bu senin ablan. ok erken gitti. O birinci, sen ikincisin.
Teyze ile Rosellann annesi, iki kz karde birbirlerine sevgiyle baktlar. Anne, Seni grdme
ve ablam olmana sevindim. Kalbimde hep bir yerin olacak dedi ve Rosellay gstererek ekledi: Bu
benim kzm, ltfen ona dosta bak.
Rosella nce anneannesinin, sonra da teyzesinin nnde saygyla eildi ve Sevgili teyze, ben
senin yeeninim, ltfen hayr duan eksik etme dedi.
Teyze efkatle glmsedi.
Sonra Rosella annesine bakarak, Sevgili anne, ablann kalbimde bir yeri var. Onu ne kadar
zlediini biliyorum. Benimle kaldn iin teekkr ederim dedi.
Rosella ile annesi kucaklatlar, dizim bu ekilde son buldu.
Grld zere, hak ettii yerde hatrlanmayan lm bir aile bireyinin, tm aile zerinde gl
bir etkisi vardr. Anneanne ilk ocuunun yasn tutmamtr. Belki de onu kaybetmenin acsyla baa
kamamtr. Bilind bir ekilde peinden lme gitmek ister. Byle durumlarda Rosellada da
grdmz gibi, aileye sonradan katlan ocuk, Senin yerine ben giderim der. Bunun olas bir
sonularndan biri olarak Rosella yaam dolu dolu yaamak yerine bir l gibi yaayabilir.
l teyze dizime dhil edilip yas tutulunca bir ey tamamlanr ve teyze Rosellay kutsar. Rosella
bunun zerine gemii peinden srklemeksizin yaamada daha zgr olacaktr. Dizimde kullandmz
cmleler, kayp kiiyi kranla hatrladmz ve aile dzenine sayg gsterdiimizi ifade ederek zme
katkda bulunurlar. Bu rnekte btn kilitlenmenin kayna, bykanne ile ilk ocuu arasndaki
zmlenmemi sevgi ba idi.
lmlerden aldmz hayr dualar olumlu ve g vericidir. Onlar itenlik ve ak yreklilikle
hatrladmzda onlar tarafndan da tannr ve kendimizi rahatlam, korunmu ve desteklenmi
hissederiz. Onlar hatrlamadmz veya yaammzdaki nemlerini anlayamadmzda bize
verebilecekleri destekten mahrum kaldmz gibi onlara da tutsak oluruz. Kolektif vicdann etkisi altnda
onlarn kaderleriyle zdeleir ve kendi yaam hedeflerimize ynelemeyiz.

lmleri Brakamamak

lm yreimizi dalayan birini unutmay semek acdan kama abamzn en yaygn eklidir.
Ancak bazlarmz bunun tam tersi bir yol izlerler. O da len kiinin ansna sk skya sarlmaktr. Bu da
olduka yaygn bir davran biimidir. Bize ac vereni kolaylkla hatrlyorsak, onu unutamayarak
yaanlann doal bir ekilde sonlanmasna izin vermiyoruz demektir.
Buna rnek olarak srekli yasta olan aileleri gsterebiliriz. ngiltere Kraliesi Viktoryann tarihe
geen yas buna iyi bir rnektir. Kocas Prens Albertin lmnden sonra yaam boyunca karalar giymi
ve ocuklarn da bu ekilde giyinmeye zorlamtr. Kendimizi len hakknda durmadan konuurken, onu
yceltirken ya da ona vgler dizerken buluyorsak benzer bir davran iindeyiz demektir.
Aile sisteminin gen kuaklar bu ekilde davranrsa bir anlamda saygszlk etmi olurlar. Bu
davran kolektif vicdan ihlal eder. Kaybedilen kii bizden nce gelmitir ve bana gelen kendi
kaderidir. Onu kaybetmi olmamz ona sahip olduumuz anlamna gelmez. Yaamnn sonu tamamen
kendine aittir ve ailenin gen bireylerinin bu ie karmaya haklar yoktur.
lmleri unutamayanlar, onlarn aile sistemindeki nemlerinin ve yerlerinin farknda olabilirler
ama buna ramen onlar huzur iinde brakamazlar. lmlerin dikkatini ekmenin pek ok yolu vardr;
zamannda onlar hak ettikleri ekilde sevemediimizi dnp gittiklerinde sevgimizi abartmak; bizi
geride braktklar iin bize borlu olduklarn dnmek; bize ac vermek iin ldklerini dnp
onlara kzgn olmak bunlardan bazlardr.
Ancak dizimlerde tekrar tekrar lmlerin kendi kaderleriyle bark olduklarn ve arkamzdan
hayr dualarn eksik etmediklerini grrz. Sorun onlarn tarafnda deildir. Sadece biz, soyun devamn
salayan bizler, yaamla ayn fikirde deilizdir.

Kendi nemini Abartmak

Gemiten kurtulamamamzn en yaygn nedenlerinden biri sorumluluk duygusudur. Sanki

sevdiimizin lm nedeni bizimle dorudan balantlym gibi lmlerinden kendimizi sorumlu tutarz.
rnein bebei zatrreeden len bir anne, ocuunu hastalktan korumada yetersiz kaldn dnr.
Sululuk hisseder ve baka trl davransayd ocuunu lmden kurtarabilecei dncelerine kaplr.
Kendimizi sorumlu ve sulu hissederek, farkl bir sona ulamann kendi ellerimizde olduu
izlenimine kaplrz. Olann gerekliini kabul etmek yerine kendimizi sulayarak ikence ektiririz.
Anne, bebeini sevgi ve kranla hatrlayarak yaamna devam etmek yerine, kendi acsna ve sululuk
duygusuna odaklanp lm bebeiyle ban korur.
Bu devam ederse dier ocuklarn gremez hale gelir. Tm ilgisi, yan banda oynayan hayattaki
ocuklar yerine lm ocuuna ynelmitir.
Bu senaryonun daha az belirgin bir baka boyutu vardr: Anne, ocuunun lmnden dolay
kendini sulama noktasnda taklp kaldnda, sadece kendi kaderine deil, bebeinin kaderine de
mdahale etmi olur. Bebeine, kendinden bamsz bir varolu tanmaz, onun kendine zg bir kaderi
olduunu kabul etmez. Bebeini kendisinin uzants, kaderini de kendisininkiyle bir olarak grr.
Sz konusu bir bebek olduunda annenin bylesine bir zdeleme yaamasn anlamak nispeten
daha kolaydr. Ne de olsa bebek ana rahminden yeni ayrlmtr. Ancak ayn davrann lm bir ablaya
veya kocaya gsterildiine de tank oluruz. Kii ayn younlukta bir sululuk yaayabilir, ancak lenlerin
bamsz bir kadere sahip olma haklarn gz ard etmi olur.
Bunun bir rneiyle ksa sre nce yaptm bir dizimde karlatm. Danan kadnn kz kardei
toplama kampnda ldrlmt. Danan, tm yaam boyunca kendisi hayattayken kz kardeinin lm
olmasndan sululuk ve sorumluluk duymutu.
imdi bu davran ne anlama gelir? ncelikle danann, olaylarn daha farkl sonulanabileceini
dndn gsterir; baka trl davransayd kardei belki de hl hayatta olurdu. Oysa bu hi gereki
bir dnce deildir; yapabilecei hibir ey yoktu.
Kendini sorumlu tutmann ikinci anlam, kardeini kaybetme acsyla yzlememesidir.
nc anlam, bu ekilde kardeinin kaderine mdahale etmesidir. Kardeinin kaderinde lmek,
kendi kaderindeyse yaamak vardr. Sululuk duyarak kendini yaamdan alkoyar ve hem kendi hem de
kardeinin kaderine saygszlk etmi olur.
Drdnc anlam ise kendi ocuklarna tam bir annelik yapamayacak kadar megul olmasdr.
Kendi kardeinin ldrldn grmek hi phesiz son derece ykc bir deneyimdir. Belki de
hi kimse bylesine bir deneyimden sonra yaamn normal bir ekilde srdremez. Ac verici,
yaamann zor, sululuk duymann ve kadere isyan etmenin kolay olduu bir durumdur.
Ancak u bir gerek ki, hepimizin kendi zamanmzda, kendi zgn yolumuzda ilerlemek ve bunu
lm sevdiklerimize taklp kalma kilitlenmesi olmakszn yapmak zorundayz. Bamllklarmzn
arkasndaki sreci anlamak onlardan zgrlememizin ilk admdr.

Doum Srasnda lm

Dizimlerde en gl etkiye sahip olaylardan biri annenin doumda lmdr. Etkisi birka kuak
srebilir. Annenin lm kolektif vicdan tarafndan neredeyse cinayetle bir tutulur. Anneyi hamile
brakan onu ldrm gibi alglanr. Evet, anneyle sevierek ve onu hamile brakarak lmne giden yolu
balatmtr, ancak sonu bu olsa da kastl olarak yaplmamtr.
lkel kltrlerde, kabileye yeni yeler kazandrmakta kadnn oynad rol, bu olayn kolektif
vicdanda neden su olarak alglandnn aklamas olabilir. Gen ve dourgan bir kadn kaybetmek
kabilenin devamll iin bir tehlikedir.
Kolektif vicdann dhil etme ve denge taleplerini karlamak iin, aslnda ortada bir su olmad
halde, gen kuaktan bir aile bireyi, erkekleri veya ocuk yapmay reddederek sululuk duygusunu
stlenebilir.
zm gerekte yaanm olan ortaya koyup olan biteni bilinli bir ekilde alglamamzdadr.
Bylesine bir dizimde, doum srasnda len annenin merkeze yerletirilerek, onurlandrlmas ve
herkesin onun nnde saygyla eilmesi gerekir. Onu bu ekilde dhil edip hatrladmzda hamile
kalarak ald riske sayg gstermi oluruz. zellikle eski kuaklarda doumun bir lm kalm meselesi
olmasna ramen anne dourmay gze almtr. Bu bak as anneye itibar kazandrr.
Ancak ou zaman bu yeterli olmaz. Kolektif vicdan kocay olaydan sorumlu tuttuundan koca
dlanm kalr. Kocay dizime dhil ettiimizde gen kuaktan aile bireyleri ona bakmak ve
onurlandrmak istemez, onu bir tehlike olarak alglarlar. Bu tutum gerein yanl yorumlanmasndan
kaynaklanr. Kolektif vicdann gl olduu kadar adil olmaktan uzak ve kr olduunu da grrz.
zm, hayatn kaybeden kadnla kocasnn yzlemesiyle aralarndaki sevginin ortaya kmasnda
yatar. Bu sevgiyi grmek herkesi etkiler. Kadn yaamn, erkekse karsn ve baz durumlarda ocuunu
kaybetmitir. Kayplarn birbirleriyle paylarlar. Arada sevgi vardr, risk vardr ve annenin lm
olduu gerei vardr. Bu aa karldnda ve zellikle kendilerinin de ayn sevgi araclyla
yaama geldiklerini anladklarnda, yeni kuak yaanandan g kazanr.
Gnmzde doum srasnda lm nispeten azalmsa da ocuklar annelerini gen yata
kaybedebilirler ve bu onlar iin bir ykmdr. Annenin ocuklukta kaybedilmesi, hayatta deneyimlene-
bilecek en ar olaylardan biridir. zellikle de yaanlan ac, zihnin bilinalt katmanlarna itilip bilinli
akl tarafndan unutulduundan. Bu konuyu gelecek blmde ele alacaz.

Gerek nsanlar, Gerek Olaylar

Dizim srasnda lmlerin temsilcileri, danann gemiindeki kanl canl insanlar m, yoksa
onun zihnindeki anlarn m temsil ederler? Ayn soru danann hayatta olan aile bireyleri iin de
geerlidir. Sz konusu kimselerin hibiri fiziksel olarak odada olmadklarna gre gerekten burada
mdrlar?
Kolektif vicdan, lyle yaayan arasnda bir ayrm yapmaz. Dizim srasnda, ister l ister
yaayan birinin yerinde dursunlar, temsilcilerin aile sisteminden olanlar temsil etmekle kalmayp
kolektif bir alan ierisinde onlarn ta kendisine dntkleri anlayyla hareket ederiz.
Elbette canlandrdklar llere benzeyip hortlaks bir grnme brnmezler ama gizemli bir
ekilde bu insanlar yanstrlar. Onlarn aclarn hissedip gemilerindeki gerekleri sezerler; dlanm
ve unutulmu aile bireylerini hatrlayp onlar onurlandrarak kuaklar arasnda olumu kilitleri zme
gcne sahiptirler. Bu anlamda temsilciler gerek insanlardr.
Bu anlay bir teori ya da varsayma dayanmaz. Hellinger ve dierlerinin deneysel gzlemlerine
dayanr. zetle, aile dizimlerinde hep gerek insanlarla alrz. Bu insanlar bizim zihnimizde yer alyor
olabilirler ama onlar birer hatradr, d rn deil. Bilin-dnn hayal ve fantezileriyle uramayz.
Gerek kiilerin zihnimizi etkilediklerini bilerek gerek kiilerle ve zihnimizde iz braktn bildiimiz
gerek olaylarla alrz.
Bu olaylar hakknda retilmi yklerle ilgilenmeyiz. Danann olay hakkndaki dncesine ya
da ana babasnn ona nasl ve niin yle davrandklarna, hakl m haksz m olduklarna bakmayz.
Yalnzca olaylarn kendileriyle ilgileniriz. Gerek olaylar, zaman ve mekn iindeki yerleriyle bu
almann ana malzemesidir. Gerekten olmu olanlar nemlidir. Dizim dinamiini bizim gereklere
ilikin yorumlarmz veya yarglarmz deil, yalnz ve yalnzca gereklerin kendisi etkiler.
Dizimde ortaya kan duygular gerek olaylarn sonucudur. Burada uygulaycnn duygular
konusunda sormas gereken soru udur; danan, olayla yzleip duygusal ifade yoluyla olay aarak
zme doru mu ilerliyor, yoksa acdan korunmak iin duygularnn arkasna m saklanyor? Birincil
duyguyla ikincil duygu arasndaki fark budur. Birincil duygu yaandnda kiiyi gl klar; ikincil
duygu ise onu zayf drr. Bu konuya 21. Blmde tekrar deineceiz.
Grme srasnda duygularn susmak bilmeden ifade etmek isteyen katlmclar, ounlukla bir
eyi deitirmektense konumak isteyenlerdir. inde bulunduklar durum hakknda kendi yorumlar
vardr ve teorileriyle inanlarnn bozulmasn istemezler.
Yaadklar olayn can alc noktas uzun analizlerin iinde kaybolup gider.
rnek verecek olursam; bykbabas kinci Dnya Savanda bir toplama kampnda ldrlm
bir dananla almtm. Dizim ncesindeki konumamzda, bykbabasnn lmnn onda derin bir
acya neden olduuna dikkatini ekmeme ramen, babasyla aralarnda olan biteni anlatmaktan ve babas
hakkndaki ikyetleri dile getirmekten kendini alamyordu.
Bykbabasna olann gerekliiyle yzlememek iin konuyu baka yerlere ekerek babas iin
tad acy da hissetmekten kanyordu. Oysa bykbabasnn lmnn sade gereiyle yzlemesi
yalnzca acy deil, babasna duyduu derin sevgiyi de ortaya karacakt. Ona, babasna duyduu
fkeye younlama ve analiz etme dngsnden kurtularak bykbabasnn bandan geene
younlamasn ve dier hikyelerin tmn unutmasn nerdim.
ounlukla hikyelerin amac terapistin kafasn kartrarak devre d brakmaktr. Dier bir
deyile acdan ve rahatszlktan korunma abasdr. Bu yzden Aile Diziminde katlmclardan ailedeki
nemli olaylarn farkna varmalarn ve zerlerindeki etkilerini hissetmelerini isteriz.

Bazen de lmler Hayattakilerden renirler

imdiye kadar grdmz tm vaka rneklerinde, hayattakilerin lmlerden renmeleri

gerekenlere deindik. Dersimizi tam olarak iselletirip ifaya kavumamz iin ncelikle lmlerimize
borcumuzu dememiz gerekir. Aile Diziminde bunu gerekletirerek gemie ait yklerimizin bir
blmn brakp yaammzda daha zgrce ilerleyebiliriz.
Bunun iin, lm kiinin temsilcisini dizime yerletirip, yaayan kiinin onunla gz gze
gelmesini salarz. Bazen de, daha nce bahsettiimiz gibi, lenin nnde saygyla eilip onu sevgiyle
hatrlamak gerekir. Bu genelde yeterlidir. len kii kendini hatrlanm, onaylanm hisseder ve bir
eylerin tamamlanmasndan tatmin duyar; bak sevgi ve efkatle dolar. Kimi zaman da yaayan
kutsamak ister, bu durumda da hayatta olan lm olandan bir ey alm olur.
Baz durumlarda Artk huzura erdim ya da Seninle gurur duyuyorum veya Senin kendi
yaamn yaaman istiyorum, hatta Ltfen benim yaadklarma burnunu sokma benzeri mesajlar
verebilir. Bylelikle yaayan kii lden bir ey renmi olur. inde bir eyler deiir ve huzurla
dolar.
Baz durumlardaysa bu dinamik tam tersine iler. lm, yaayandan renir. zellikle kaza
sonucu ve ani lmlerde buna rastlarz. Bu durumlarda lm olan kii ldnn farknda olmayabilir.
 Sanki hl yayormu gibi davranr ve hayalet gibi olur. Yaayan birinin evresinden ayrlamaz
ve yaayan kii onu hisseder.
Paul, ocukken yaad tekne kazasnda erkek kardeini kaybetmitir. Artk bir yetikin olmasna
ramen kardeinin varln hl yannda hisseder. Kardeini dizime yerletirdiimizde kendisini bir l
gibi hissetmediini ve sanki hl hayattaym gibi aabeyi ile iletiim kurmaya abaladn grrz.
Aabeyine ok bal olduunu anlarz.
Bu durumda l kardee lm olduunu hatrlatrz. Paul, dizimde kardeine Sen benim
kardeimsin ve bir kazada bouldun. Sen ldn, ben yayorum cmlesini syler.
l karde bunu duyduu anda bir ryadan uyanrcasna, Pauln kurtulduunu, kendisinin
ldn ve artk beraber olmadklarn fark eder.
Bu sra d rnekte, lm, yaayanlarn dnyasna deil, llerin dnyasna ait olduunu
anlamaldr. Bunu anladnda hem aabey hem de karde birbirlerini brakrlar. Gerein onaylanmas
ve hayalin son bulmasyla iki taraf da rahatlar.
lmlerle hayatta olanlar ayr boyutlara ait olsalar da kolektif vicdandan eit etkilenirler. Bazen
yaayanlar lmleri unuturlar. Bu durumda ayr boyutlarda olduklarn unutmadan onlar bilinlice
hatrlamalar gerekir. Daha nadir olsa da, bazen de lmlere artk yaayanlarn dnyasnda var
olmadklarn hatrlatmak gerekir. Bu ekilde lnn lmesine izin verilmeli, yaayan kii de hayatnn
dizginlerini eline alarak dolu dolu yaamaldr.
 8 - ANNEYE YNELMN KESNTYE URAMASI

Bert Hellinger, aile dinamii almasnda acya yol aan iki temel neden tanmlyor. Birincisi
genellikle aile sisteminde nceki kuakta olumu bir kilitlenmedir. Bunu nceki blmlerde inceledik.
kincisi ise bireyin kiisel yaamnda deneyimledii anneye ynelme hareketinin engellenmesidir.
Kilitlenmeler iin dizim seans nersek de ikinci sorun iin Hellinger farkl bir mdahale nerir.
Bu mdahale, Almanyada ocuklarla yapt almalaryla tannm nc psikologlardan Dr. Jirina
Prekopun gelitirdii Tutma Terapisine benzer.
Anneye ynelme gds, her ocukta doal olarak vardr. Bu hareketi birincil sevgi olarak da
tanmlayabiliriz. Bu ok gl ve artsz bir sevgidir ve doa ocuun hayatta kalmasn bu sevgiyle
gvence altna alr. Ayn ekilde anne de ocuuna bakma gds tar. Bu iki doal gd anneyle ocuk
arasnda derin bir ba olumasn salar.
ocuun anneye ynelme hareketinin kesintiye uramas, ocuun anneden, hatta bazen babadan
bile duygusal olarak uzaklamasna neden olur. Bu olay ocuun kiisel yaamndaki bir travmadan
kaynaklanr ve bugne kadar tarttmz kilitlenme sorunlaryla hibir ilgisi yoktur.
Byle bir olay genelde anne karnnda, doum esnasnda ya da hemen sonrasnda, yani ocuk ok
kkken olur. ocuk iin ok ac vericidir. Belki de en ykc travma annenin doumdan hemen sonra
lm ya da bir nedenden tr ocuuna uzunca bir sre bakamamas gibi anneyle bebein erken
ayrlmasdr. ocuun prematre domas ve kuvzde kalmas veya annenin hastalanmas da buna neden
olabilir.
Sava zaman yaanan bir hamilelik gibi anne veya ocuun yaamlarn tehlikeye sokan bir d
tehdit de bunun nedenlerindendir. Rahimdeyken, doum srasnda veya hemen sonrasnda olan ve
anneden erken ayrlmaya yol aan veya yaam tehlikeye sokan tm olaylar, ocuun anneye ynelimini
kesintiye uratm olabilir. Bu ynelim kesintiye urad veya bir sreliine kesildiinde yarm kalr ve
tamamlanamaz.
Sz konusu durumun nemini kavramamz iin hayatta kalmas tamamyla anneye bal yeni
domu bir bebei dnmelisiniz. Hem anneye bamldr hem de onunla btndr; henz kiisel
snrlarn gelitirmemi ve kendisiyle annesi arasndaki ayrmn bilincine varmamtr.
Normal yetime srecinde kii, bireyselleme dediimiz olgunlama srecine girerek anneyle
birliinden yavaa syrlr ve kendini bir birey olarak grmeye balar. Bebek byr ocuk olur ve
bymeye devam ederek kendi kiiliini oluturur, snrlarn belirler. ocuk anneyle bir olmaktan
karak yava yava kendiyle bir olma dnmn yaar. Bu ocuk geliiminin temel modelidir.
ocuk olmak ebeveynden ayrlma srecidir. ocuk zamanla yetikin olur ama henz kiilii
oturmamtr. Kendi ayaklar zerinde durabilmesi iin bandan epeyce bir olay gemesi gerekir.
ocukluu sresince ana babas ona ihtiyac olan yaam desteini verir.
Ancak ocuk anne veya babasndan birini kk yata kaybederse bu, olgunlama srecine ve
onlara baml olduu zamana denk gelir. Gei dneminde ebeveynden birini kaybetmek veya onlardan
uzun sreli ayr kalmak derinden yaralayc bir deneyimdir. Bu olay ne kadar kk yata baa geldiyse
o kadar ar bir travmaya neden olur. 18 aylktan erken olduu hallerde bu blmde akladmz
durum oluur. Anne her ocuk iin en nemli kii olduundan ona ynelimin kesintiye uramas genelde
en ar travmadr.
 ocuk bylesine bir ayrln acsn bir yetikin gibi hazmedemeyecek kadar narin ve hamdr.
Deneyimin tam etkisini hazmedemez ve oka girer. Zihni duvarlarla ve oyalayc eylerle doludur.
Kendini nasl gsterirse gstersin zihninin bir blm cenderededir ve bir plak gibi burada taklmtr.
hmal edilmi bir bebein ne hale geldiini ocuk geliimi aratrmalarndan iyi biliriz. Bata
kzgnlk ve mitsizlikle alar. Uzunca bir sre sonra sessizletiinde tatmin olmu bir bebein sessizlii
deil, vazgemi, annesinin dikkatini ekme abasn brakm, kaslp kendi iine ekilmi bir bebein
sessizliidir bu.
e ekilmi ocuk ihtiyac olan istememeyi renmitir. Annesine uzanmay brakmtr.
Yaamn srdrmesi iin gerekli gdy izleyip ihtiyac olan annesinden alma yetisini, anne geri
dnm ve vermeye hazr olsa bile artk kaybetmitir. ocuun gvensiz ve ie kapal bir kiilik
gelitirip gelitirmeyecei veya yetikin olduunda insanlarla arasna mesafe koyup koymayaca
anneden ayrln sresine baldr. Byle bir kiilik tipik olarak dierlerine belli bir mesafeye kadar
yaklar ve o noktadan sonra dorudan kiiye uzanp sevgiye ulaacana etrafnda daireler izmeye
balar. Hepimiz yaammzda canmzn yanacan dndmz zamanlarda kendimizi korumak iin
benzer bir davranta bulunuruz. Birinden sevgi ve efkat isteyebilir ve dorudan uzanmaktansa korkuya
yenik derek durup geri atabilir ya da etrafnda daireler izip o kiiyle aramzda belli bir mesafeyi
koruruz. Bylece bu ok istediimiz, zlem duyduumuz eye kavuma olasln ortadan kaldrrz.
Bunun nedeni elbette reddedilme korkusudur. Kendini byle bir davran kalbna kaptrm bir
yetikin o an iin yaad reddedilme dersinin yan sra, srekli gemii tarafndan bilinalt yoluyla
ynlendirilerek ocuklukta yaad ac dolu reddedilme deneyimini tekrarlama ihtiyacndadr.
ou nevrotik davrann kayna budur. Dorudan hedefe ynelip istediimizi almaktansa, yana
ya da arkaya doru hareket eder veya daireler izerek tatminsiz bir ekilde baladmz noktaya geri
dneriz.

Ba Yeniden Kurmak

Erken ocuklukta yaanm senaryoyu anladmzda terapi seansnn zm ortaya kar.

Terapist, ebeveyn-ocuk arasndaki ba ve sevgi akn yeniden kurmay deneyerek, engellenmi
hareketin tamamlanmasna alabilir. Danann, anneye gemite kesintiye uram ynelimin
tamamlamasna yardmc olabilir.
Anne roln kendisi oynayarak, danann gvenli bir ortamda, ocukken anneyi bulamadnda
hissettii acy ufak dozlarda hissetmesini salayabilir. Danan bu sefer yalnz deildir. Acy
hissettiinde terapist annesi olarak onu tutmaktadr. Bylece danan, ocuklukta yaadn yetikin
hayatyla salkl bir ekilde btnletirebilir.
Hellinger bu durumda bir dizim yapmak yerine, gvenli bir ortamda terapistin danann karsna
oturup danandan kollarn kendisine doru uzatmasn ister. Bylelikle terapist onu tutabilir. Ayn
zamanda danandan derin nefesler almasn isteyerek, danann bir ocuk olarak ana sevgisine duyduu
temel ihtiyala ve ihtiyacnn karlanmamasnn verdii acyla balant kurmasn salar. Danan tm
bunlar yaarken, terapistin yapmas gereken tek ey onu bir annenin bebeini tutar gibi tutmasdr. Bu
basit tekniin etkisi derindir.
Danan, anneden ayr derek lmle yzletii travmatik deneyimden beri belki de hi
dokunmad bu derin acy bir dereceye kadar tekrar yaar. Gemite hayatta kalabilmek iin acy
dondurmu, hislerini uyuturmutur. Ancak imdi terapistin kollarnda tm bunlar gvenli bir ekilde
deneyimleyebilir.
Bylece ayrlmann olumsuz deneyimi zerine kavumann ve desteklenmenin olumlu deneyimi
yerleir. Bu iyi bilinen bir NLP (Neuro-Linguistic Programming) tekniidir. Olumsuz deneyim, olumlu
bir deneyimle rtlerek silinir. Olumlu deneyim bedende kk salar, nk imdi anne rolndeki terapist
danan tutmaktadr.
Terapistin yapaca bu tutma hareketi seans boyunca yapmas gereken tek ey olabilir. Terapistin
sabrl ve destekleyici olmas gerekir, nk danan gemite yaad terk edilme deneyimine dnerek
terapisti fiziksel olarak itmeye alabilir. Her eye ramen terapist danan tutmaya devam etmelidir.
Terapist deneyim kendiliinden tamamlanana kadar danann getii tm aamalar srasnda onu
kollarndan brakmamaldr. Deneyimin kendiliinden tamamlanmasyla kastedilen danann derin ve
yava nefes almaya balayp iyice sakinleerek huzur bulmasdr. Danan terapistin kollarndan
ayrlarak ona bakmaya hazr olduunda, anne rolndeki terapist iyileme srecine katkda bulunmas iin
annesine syleyecei baz cmleler nerebilir. Ayrca danann bilinli olarak annesine kendisini
dourduu iin teekkr etmesi ve bylece anneden sevgi alma eylemini tamamlamas gerekir.
Kesintiye uram ynelim tek seansta tamamlanmayabilir ve her bireye gre deiik ekilde
geliebilir. Danann aile sisteminden kaynaklanan baka sorunlar da vardr. Terapist en nemli sorunu
seip dier konular baka zamana brakmaldr. Tek seansta iki farkl uygulama doru deildir.
Danann sorununun, anneye ynelimin kesintiye uram olmasndan m, yoksa aile ii
kilitlenmelerden mi kaynaklandna seans ncesi yaptmz konumada aldmz bilgilere gre karar
veririz. Anneden erken ayrlp ayrlmad ya da o yalarda bir travma yaayp yaamad bu
konumada ortaya kar.
Daha nce de belirttiim gibi ynelimin kesintiye uramas babayla ilikili de olabilir. Babann
ocuk kkken lmesi rneinde olduu gibi. Byle bir durumda, babayla ocuun balanmasnda arac
olarak anneye bavurmak yardmc olabilir. Tm ocuklar iin anne en nemli figrdr ve danan
babasna tantrmas gerekebilir. Baz durumlarda hem anne hem baba ocuu beraber tutarlar.
zm hareketinin ebeveynden geldii tek durumun erken dnemde kesintiye uram ynelim
olduunu gzden uzak tutmamak nemlidir. ocuk tek bana hareket edemez. Annenin ona gitmesi
gerekir. Danan, bu travmay yaadnda henz bir bebek olduundan kendisi iin hibir ey
yapabilecek durumda deildir. Anne roln alan terapist, z annenin yapmad veya yapamadn yapar
ve ocuu tutarak onunla ilgilenir.
Tm dier durumlarda zm hareketinin ocuktan gelmesi gerekir. ocuk bir ey istiyorsa anneye
gitmelidir. Bunun tersi sz konusu olamaz. Normal bir dizim srasnda ocuk anne babaya gider,
nlerinde eilir ve onlardan almaya ak olur. Bu hareket srasnda ebeveynin rol vericiliktir ve tm
varlyla yer almas nem tar.
 9 - HASTALIKLARIN ARKASINDAK ALE DNAMKLER
TEMEL KLTLENME KALIPLARI

Bizden nce gelen bir aile bireyinin yaamyla nasl kilitlendiimizin eitli kalplarn grdk.
Bu kalplar, yalnzca psikolojimiz ve davranlarmz etkilemekle kalmaz, kanser, depresyon, kalp
hastal veya multipl skleroz gibi bakteri ve virs kaynakl olmayan baz hastalklara da neden
olabilirler.
Bireyin, aile sistemindeki dlanm biriyle zdeleip onun duygu ve davranlarna
brnmesiyle kilitlenme oluur. Birey sanki bu kiiye dnmekte, onun acsn tekrar ederek
hatrasn canl tutmak amacyla bilind bir abayla onunla zdelemektedir.
Hellinger buna iyi bir rnek vermitir: lk ocuunu zamansz yitiren bir ailenin dier ocuklar,
zerlerinde kendi isimleri yazan fincanlar kullanrlar. ocuklardan birine gen lm aabeyinin fincan
verilir. Bu hareket aslnda len aabeyiyle ocuk arasndaki zdelemenin onaylanmasdr. Byle bir
durumdaki ocuk byme srecinde kendi yaamn yaadn, kendi davran ve duygularna sahip
olduunu dnse de aslnda aabeyinin hayatn canlandrabilecektir.
Kilitlenmelerin kimsenin seimi olmadn, bunlara kolektif vicdan dediimiz bilind bir
kolektif gcn neden olduunu aklamtk. Bir aile yesinin, kendini bu gten zgrletirmesinin ne
kadar zor olduuna da deinmitik. Danan, zdelemekte olduu aile bireyinin kim olduundan, bu
kiinin bandan neler getiinden tamamen habersiz olabilir. Hatta bu durum, ailede gizlenen bir sr
varsa daha da karmak bir hale gelmi olabilir.
zdelemenin etkisi, aile iindeki dengesizlie neden olan olaya bal olarak, duygusal
bozukluklar, psikosomatik rahatszlklar ve psikoz olarak kendini gsterebilir. Kii gerekte kendi
olmad, kendine yabanc olduundan, dierleriyle iliki kurma yetisi de etkilenir.
zdeleme, dlanm kiinin tespit edilip danann onu ayr bir birey olarak alglamas ve
varln onaylayarak onun kaderinin ayr olduunu anlamasyla zlr. Bu sreci kolaylatrmak iin
meydana gelmi kilitlenmeleri aacak zm cmleleri kullanrz. Baz durumlarda, danan
karsndakinin ayr bir birey olduunu kavrayana kadar bu cmleleri ona tekrarlatmamz gerekebilir.
Bylelikle danan bir adm geri atabilir. yiletirici bir etkisi olan bu geri adm, korunma amac
ile bir baka aile bireyine, byk olaslkla da ebeveynden birine yaknlamasn gerektirir. rnein
danan, annesinin ailesinden biriyle zdelemise babasnn etki alanna girmesi daha dorudur.
Hellinger, hastalk ve acya yol aan aile kilitlenmelerinin nedeni olarak temel kalptan sz
eder. Onlar, izlemek, yerini almak ve suun kefareti olarak adlandrr.
Bunlara srasyla gz atalm.

zlemek (Peinden Gitmek)

Kiinin kken ailesinde erken lm varsa, rnein ebeveynden biri kaza, hastalk, cinayet veya
sava sonucu lmse, ailedeki ocuklardan biri, senin peinden gelmek istiyorum eilimini
gstererek kaza geirmeye, hastalanmaya veya intihara yatkn olur. Sanki sembolik olarak srtn yaama
dnm ve ebeveynine Sen ldysen ben de yaamak istemiyorum. Peinden lme geliyorum
demektedir. Burada grdmz ocuun kr sevgisidir. ocuk, ana babasna bilinlice bakabilse ve
onlarn kendisi iin ne hissettiklerini kavrayabilse, onlarn peinden lme gitmeyi aklndan bile
geirmezdi.
Ana babalarn byk bir blm ocuklarnn yaamalarn ister.
ocuun lm bir aile bireyini bilind bir biimde izlemek istemesinin rneklerine nceki
blmlerde rastladk. rnein ilk blmde Max, erken len bykbabasnn peinden gitmek ister; 7.
Blmde bir danan, toplama kampnda len kz kardeini izlemek ister; gene ayn blmde Rosella,
teyzesinin peinden lme gitmek ister.

stlenmek (Yk stlenmek)

Rosella ayn zamanda anneannesine senin yerine ben yaparm der. Bir bakasnn ykn
stlenme abas ailede acya yol aan ikinci senaryodur. Yk stlenme senaryosu aileden birinin
peinden lme gitmek isteyen bir ebeveynle balayabilir. Anne ya da babasnda bu eilimi hisseden
ocuk, Sevgili anne/baba sen leceine ben leyim der. Dier bir deyile, ebeveyninin eilimini
kendi zerine alarak kr bir sadakatle onu kurtarmaya alr. Senin yerine ben dinamii, ocuun
hasta annesi iin hasta olmasna ya da baka bir yolla ailedeki acy stlenmesine neden olur.
Hellinger, hem para hem de kalacak yer sknts eken yoksul bir ailede, annenin tekrar hamile
kalmasyla yaananlar buna rnek olarak vermitir. Kk ocuklardan biri, yaanan skntnn aileye
yeni bir bireyin katlmasyla artacan anlaynca hastalanr ve sonunda lerek kendine gre bebee yer
aar.
ocuklarn bir kiinin ykn veya acsn bir bakas taya-bilirmi gibi byl bir inanca sahip
olduklarna daha nce de deinmitik. Sanki aile byklerinden birinin hastaln stlenerek o kiiyi
kurtarabilirlermi gibi. Bu ocuka dnce yreimizi szlatsa da gerek hayatla badamaz. Artk
ailede bir yerine iki hasta vardr.
ocuk bu hareketinin douraca sonular, yani kendisine ait yk ocuunun stlenme abasn
seyreden bir annenin nasl hissedeceini bilebilse, bylesine yanl bir ie kalkmazd. Kr sevgide
kii yalnzca kendini grmektedir. Bilinli veya bilgece sevgide ise kii tm sonular grr ve dier
kiilerin neden yle davrandklarn anlar.
Aile Dizimi seansndaki can alc nokta kr sevgiden bilinli sevgiye geitir. Bu gei ancak
danann, ana babasyla yzleip onlarn ne istediklerini ve hissettiklerini dorudan grmesi ve artk
bir yetikin olmasna ramen nasl ocuka davrandnn farkna varmasyla gerekleir.
Yk brakmak ve aradaki baa srt dnmek her zaman kolay deildir. Ayrlmak iin yalnz
kalmay gze almal, duyacamz sululuk hissine katlanmal ve cesur olmalyz. Yardm etme
drtsne ramen yapabileceimiz hibir ey olmadnn bilincine varmamz gerekir. Aile Diziminde
sk sk uyguladmz onurlandrma hareketi bizi bu dnm noktasna getirir. Saygyla eilip
bilinsizce alm olduumuz yk iade eder ve ayaa kalkp kiinin kaderini kendisine brakrz. Ancak
ve ancak o zaman gerek anlamda ayrlp kendi yolumuza gidebiliriz.
rnein, 3. Blmde Antonella, babaannesinin dedesine duyduu fkeyi stlenip kendi babasna
aktaryordu; 5. Blmdeki danan, babasnn tad katil eilimini - babas kendi annesini ldrmt
- stlenmiti; 6. Blmde ise kurban ve sulularn yklerini stlenme konusunda pek ok rnek grdk.

Suun Kefareti

Hastalklarn bir baka nedeni de Hellingerin suun kefareti olarak adlandrd eilimdir.
Kiisel sululuk duygusu da bu kapsama girer. rnein krtajn derin etkilerini anlamadan, bu sradan
bir eymi gibi defalarca krtaj olmu bir kadn kefaret olarak rahim kanseri gelitirebilir. Ya da
annesini reddeden bir kadn kendini cezalandrmak iin gs kanseri gelitirebilir. Kolektif vicdan ana
babann reddedilmesine izin vermez.
Kefaret baka bir aile bireyinin suunu stlenmeyi de kapsar. Danan, denge blmnde
grdmz gibi birinin ykn stlenmi de olabilir. rnein eer bir katil iledii suun cezasn
ekmediyse, ocuk dedesinin suunu stlenerek hastalanabilir ya da intihara yeltenebilir.
5. Blmde buna rnek olarak 11 krtaj geirmi annesinin suunu stlenerek izofren olan bir
anneyi; ailedeki terr rgt yelerinin sularna karlk kendini ldrten bir aile bireyini grdk.
Bunlar dizimlerde grdmz temel kilitlenme kalplardr ve dengesi bozulmu aile
sistemlerinin tetikledii hastalklarn psikolojik kkenlerini olutururlar.

Hastalklar

ou kez hastal kurtulmamz gereken bir dman olarak grrz. Oysa hastalk bedenimizin
bize yollad ve deifre edilmeyi bekleyen bir mesajdr. Bazen beden derin bir psikolojik konuyu veya
duygusal bir yaray hastalk yoluyla iyiletirmeye alyor olabilir. Bunu kefederek mesaj zebiliriz.
Bazen de hastalk tm abamza ramen anlalamaz. Bunun da kendi anlaymz ve kontrolmzn
dnda olduunu kabul etmemiz gerekir.
Her iki durumda da kiinin, toplum tarafndan da benimsenmi olan ve hastal savalmas
gereken bir dman olarak gren anlaytan kurtulmas gerekir. Oysa sava tutum ne yazk ki
gnmzn yksek teknolojiye sahip tp dnyasnda ok yaygndr. Hastal fethetme dncesinden
yola klr. Kanseri Fethedin gibi kitap balklar bu tutumu zetler. Bylece kontroln bizde
olduunu ve daha fazla bilimsel bilgi ile karmak ve pahal tp gereleriyle hastal yenebileceimizi
dnrz.
Hastalklara dizim erevesinde baktmzda ise bize ounlukla dlanm birini
gsterdiklerine tank oluruz. Hastalktan kurtulma abas aile sistemindeki dlanm kiiden kurtulma
abas gibidir. Bu anlamda hastalk kolektif vicdann iyileme abasdr. Hastal yreimizle kabul
etmek, dlanm kiiyi de yreimize kabul etmektir. Bylelikle bazen hasta olma ihtiyac da ortadan
kalkar. Kolektif alan iyiletiinde kii de iyileir.
Musevi bir aileden gelen danan, Musevilerce tatil olarak kabul edilen Cumartesileri iddetli bir
ba arsna tutuluyordu. Kendini dindar saymyor, atalarnn Musevi oluunu nemsemiyordu. Dizim
srasnda anneannesinin Polonyadan katn ve ailesinin byk bir blmn de soykrmda
kaybettiini rendik. Atalarn yrekten onurlandrp onlara, Ben de Museviyim dedikten sonra ba
arlar geti ve bir daha tekrarlamad. Kronik hipermetropluu bunun yan etkisi olarak byk lde
geriledi.
Danann fiziksel rahatszlklar ona unutmu olduu kklerini hatrlatyordu. Kolektif vicdan bu
denli nemli eylerin unutulmasna izin vermez. Kklerini bilinle hatrlayp nereden geldiini ve
yaanm olanlar iselletirdiinde ba arsna gerek kalmad.
Ksaca, hastalmzla uzlamaya ve onun kklerini anlamaya hazr olduumuzda, hem dlanm
kiiyi hatrlayp hem de hastalmz iyiletirebiliriz.
Bununla birlikte, gizemlerin karsnda alakgnll olmay bilmemiz gerekir. Bir tedavi
ynteminin tbbi ya da psikolojik tm sorunlar zeceini dnmek gereki deildir. Yaam bize baz
eyleri gsterir ve zihnimizle anlamamz salar. Ancak pek ok ey de zihnin snrlar dnda kalr.
Hastalkla uramak yaamn gizemli yn ve insan zihninin snrlaryla bark olmay gerektirir.
Dizimlerde bazen hasta kiinin, hastalyla gizli bir anlama iinde olduunu grrz. Bu konuda
deneyimli bir terapist, danann hastaln anlatrken yznde beliren gizli tebessm fark eder. Bu
tebessm aslnda aile sistemindeki dlanm bireyle yaad zdelemenin gizli bir onaydr.
Danann fiziksel bir sorunu veya hastal hakknda bir sorusu varsa uygulanacak
yaklamlardan biri hem danan hem de hastalk iin birer temsilci semektir. ki temsilcinin
etkileiminden, hastal temsil edenin danann kken ailesinden dlanm ya da reddedilmi biri olup
olmadn anlayabiliriz.
Daha nce de sz ettiim gibi danan, dlanm kiiyi bilinli olarak yreine aldnda
hastalanma ihtiyacndan kurtulabilir. Ancak dizimlerde esas amacmz danan iyiletirmek deildir.
Amacmz sakl olan gerei a karmaktr. Bir sorundan kurtulmak veya gerei deitirmek yerine
ona k tutmak, bir kiiye ya da bir olaya almamz salar. Hastalk yaamn bir parasdr ve kiinin
aile dinamiklerine yeni bir adan bakmas hastaln iyiletirmeyebilir. yi terapide hedef yoktur ve
sonulara atlamadan olay nyargsz olarak ele almak bu sanatn inceliidir.

Rahimde Tmr

Orta yal bir Amerikal olan Nora, rahmindeki tmrn gerisindeki dinamii anlamak istiyordu.
Nora ve tmr iin birer temsilci setik, aralarnda biraz mesafe olacak ekilde onlar yz yze
yerletirdik. Tmrn temsilcisi hemen yere bakmaya balad. Bu hareket bir lye baktnn
gstergesidir. Tmrn temsilcisi, Norann temsilcisine bakamyordu.
Noraya tmrn kimi temsil ettiini sorduumda, uzun uzun dizime bakp Galiba babam dedi.
Kimin ldn sordum. Ben 5 aylkken annem diye yantlad.
Anne iin bir temsilci seip iki temsilci arasna, tmrn temsilcisinin bakt noktaya uzanmasn
syledim. Ardndan, tmrn temsilcisine artk tmr deil, danann babasn temsil ettiini
syledim. Hem annenin hem de Norann temsilcisi derinden etkilenmiti. Baba bir sre sonra Noraya
bakabildi. Anneden ayaa kalkp kzna bakmasn istedim. ocuk annesine yaklaamyordu, nk
annesine ynelimi ok erken bir dnemde kesintiye uramt (8. Blmde konuya deinmitik).
Annesine kendi bana gidemezdi. Bir sre baktlar. Anneden kzna yaklap onu tutmasn
istedim. Annenin bu hareketinden biraz sonra danann temsilcisi alamaya balad.
Bu noktada Norann temsilcisinin yerine dizime girmesini ve bu sarl onun deneyimlemesini
istedim. Alamaya balad, grnr biimde yumuamt. Annesine bakarak ona Teekkr ederim
demesini syledim. Bunu dedikten sonra annesinin gzlerine bakt ve Artk kalabilirim diye ekledi.
Bu cmle hayatta kalma niyetini ve yaama isteini gsterir. Babasna bakp ona da, Artk seninle
kalacam. Ltfen beni ocuun olarak gr dedi.
Baba da kzna Sana bakacam ve seni kzm olarak gryorum dedi. Bana anneni ve annene
duyduum sevgiyi hatrlatyorsun diye ilave etti. Bu szler Noraya dokundu ve babasna gidip onu
kucaklad. Artk senin ocuun olarak kalacam diye tekrar etti.
Bu durumda Senin ocuun olarak cmlesi ve annenin tannmas, ocuun annenin yerini
almasn engellemek asndan nemlidir. Babasnn ona gelmesi yerine Norann babasna kendi
ayaklaryla gitmesi de nemlidir. Annesine gidemez, nk annesini kaybettiinde ok kktr ama
babasna gidebilir.
Grdmz rnekte hastalk, ocuun annesine bilinsiz olarak seni lmnde izlemek
istiyorum demesi anlamna geliyor olabilirdi.
Annesini bilinli olarak yreine aldnda, onun peinden lme ihtiyac ortadan kalkabilir.
Ancak burada bir kez daha terapistin esas iinin sz konusu dinamii ortaya karmak olduunun,
hastal iyiletirmek olmadnn altn izmek istiyorum. Hastaln iyilemesi bir yan etki olabilir,
ancak ana kaygmz deildir. Hatta sonradan danana dizimin etkisini, hastaln iyileip iyilemediini
sormak bile danann yaamna inceden bir mdahaledir.

Multipl Skleroz

ngiliz Jennifer, son ylda hzla ilerleyen multipl skleroz hastalnn nedenine bakmak istiyordu.
Kendisi ve hastal iin birer temsilci yerletirdiimde Jennifern saldrgan bir tutum sergilediini
fark ettik. Yumruklarn skmt, katil enerjisi tar gibi grnmekteydi
Bir sre sonra dizimi kesip ailesi hakknda sorular sordum. Baba tarafndan dedesinin ilk einin,
doum srasnda bebeiyle birlikte ldn rendik.
Daha nce de grdmz gibi doum esnasnda len bir anne, aile sisteminde sanki cinayete
kurban gitmi gibi alglanr. Bu olay danann saldrgan tutumunu aklamaktadr.
Bu bilgi zerine yeni bir dizim oluturarak bykbaba, ilk ei ve len bebek iin temsilciler
yerletirdik. ocuk yere uzand. Bykbaba ile eine kendi isel hareketlerini izlemelerini syledim.
Bykbaba youn bir i atmas yaamaktayd. nce karsyla ocuuna srtn dnmek istedi -
karsnn lmnden sululuk duymaktayd - sonra geri gelerek yavaa karsna yaklat. Birbirlerine
yakn durdular. Kars nce ban onun omzuna koydu, sonra gidip ocuunun yanna uzand. Bykbaba
ok sarslarak alamaya balad. Sonra o da gidip yanlarna uzand. Danan ile babas olan biteni
izlemekteydi. ok etkilenmilerdi. Birbirlerine yaklap kucaklatlar.
Multipl skleroz, sara ve panik atak gibi hastalklar genel olarak bastrlm katil enerjisinin
sonucudur. Hellinger, bu hastalklarn, ailedeki bir cinayet ya da cinayet olarak alglanan bir olay
gsterdiklerini syler. Danan bu enerjiyi stlenir ve hastalk, stlendii saldrganl bastrma abas
sonucunda oluur. Yukardaki rnekte zm, bykbaba ile ilk ei arasndaki sevginin ortaya kp
kimsenin cinayete kurban gitmediinin ve bu lmden herhangi bir ekilde sorumlu olmadnn
anlalmas ve ilk ele len ocuun onurlandrlmasyla gerekleir.
 izofreni vakalarnda ou zaman ailede bir cinayet olduunu grrz. izofren kii ayn anda
hem kurban hem de katille zdelemektedir, nk ikisi de aileden dlanmtr. Bu ifte zdeleme,
izofreni hastalnda ve manik depresyonda grlen ift kiiliin altndaki nedenlerden biridir.
Aile Dizimiyle eitli hastalklar arasndaki iliki baka kitaplarda ayrntl olarak ele alnmtr.
Onun iin burada daha fazla rnek vermeyeceim. Hellingerin kendisi kanser ve izofreni hastalar da
dhil olmak zere eitli hastalarla pek ok aratrma yapm ve hastalklarn arkasnda baz dinamikler
olduunu kefetmitir. Biz burada bunlara ksaca deindik. Dizimlerde bu bilgilerden geerli hipotezler
olarak yararlanlabilir.
Hastalk iin ne srlen dinamiklerin belli bir dizimin gerekleriyle badap badamadn
dorulamak arttr. Terapist teorileri gerei yanstacak ekilde uyarlamaya ak olmaldr. Hellingerin
fenomenolojik yaklam budur. Kii fenomeni izler ve her trl kat dnce ve yargy bir kenara
brakarak bu gzlemlerden sonuca ular.
KNC KISIM - GNCEL LKLER
ANLAMAK
 10 - KADIN-ERKEK LKS

Aile sisteminde iki temel iliki vardr: Biri ebeveyn ocuk arasndaki hiyerarik iliki, dieri
karkoca veya birlikte yaamaya karar vermi kadnla erkek arasndaki eit ilikidir.
Bu blmde eitler arasndaki ilikinin zelliklerini anlamaya alacaz. Kadn-erkek
ilikisinin, ebeveyn-ocuk ilikisinden nasl farkl olduunu ve ondan ne ekilde etkilendiini
irdeleyeceiz.
Bir ocukla yetikin arasndaki farka baktmzda ilk dikkati eken, ocuun grece aresizlii
ve kstl sorumluluuna kar yetikinin yaptklarndan daha fazla sorumlu olmasdr.
Bymek iin sorumsuzluktan ve bakalarnn bakmna muhta olma duygusundan vazgememiz
gerekir. oumuz bunun farknda olsak da eimizin bakmna ihtiyacmz varm gibi davranp
ihtiyacmz karlanmaynca da hayal krklna urarz. Kendi kendimize bakmann doal srecine
direnip bakas tarafndan korunup kollanmak isteriz.

Alma Verme Dengesi

Ebeveynle ocuk arasndaki ilikiye baktmzda hemen bir dengesizlik gze arpar. ocuk
yetikine bamldr; anneyle baba verir, ocuk alr. iftler arasndaki iliki ise dengelidir. Karlkl
bir alveri vardr ve her iki taraf da hem alan hem veren rollerini az ok eit olarak oynarlar.
Temelde erkek kendinde eksik olan kadndan alr ve kadnda eksik olan ona verir; kadn da
kendinde eksik olan erkekten alr ve erkekte eksik olan ona verir. kisi de dengeli bir dei tokua,
karlkl olarak bir eylere ihtiya duyduklarn gstermeye hazr olmaldrlar.
Bu alveriin maddi, cinsel, duygusal, ruhsal ve zihinsel, ksaca her alanda gereklemesi
gerekir. likiyi ayakta tutan, iftler arasndaki ball derinletiren g budur. Birbirleriyle
alverileri arttka aralarndaki ba da o oranda glenecektir.
Ebeveyn-ocuk ilikisinde, ba kendiliindendir; ocuk istese de istemese de ana babasna
biyolojik olarak baldr. Kadn-erkek arasndaki ilikide ise beraberlik seime dayaldr. Aralarnda
dei tokula bir ba yarattktan sonra ayrlmalar zorlar. nsanlar istediklerini yapma zgrlklerini
kaybetmekten korktuklar iin ok vermek ve ok almaktan ekinirler.
Ebeveyn-ocuk ilikisindeki ana dinamii, Sen byksn, ben km, sen verirsin, ben
alrm cmlesiyle ifade ederiz. Kadn-erkek ilikisinde ise birbirlerine sylemeleri gereken, Bende
senin ihtiyacn olan bir ey var ve bunu sana sunmaya hazrm, sende de benim ihtiyacm olan bir ey
var ve bunu da senden almaya hazrm cmlesidir.

Sorunlarn Balad Yer

 Eler ilikilerine kendi ailelerinden tadklar ykle gelirler. Bundan dolay ebeveyn-ocuk
ilikisinin kadn-erkek ilikisinde nemli bir etkisi vardr. Kii, aile dzeni ve doal hiyerariye aykr
davranarak kendi ana babasna vermeye kilitlenmise, karlnda einden alarak durumunu telafi
etmeye alr. Eini ebeveyni olarak grr. Her ey tersine dner.
Dengeyi salamann ve durumu dzeltmenin yolu, kiinin ebeveyniyle ilikisinde klmesi,
yani ana babay oynayacana ocuk rolne dnmesi ve eiyle ilikisinde de bymesi, yani
sorumluluk alarak ilikide daha verici olmasdr.
Kadn-erkek ilikisi, aralarndaki alveri srasnda, dengenin bozulmasyla dengeyi salama
arzusu arasnda gider gelir. Eler arasndaki gerginlikler de bu dinamik kapsamnda yer alr.
Ancak ou zaman sorunun daha derinden kaynaklandn grrz. rnein, bir ocuun
ebeveynine davrand gibi eine davranan bir kadn ele alalm. Kendini aresiz ve baml hale
getirerek erkee, ona verebilecei deerli hibir eyi olmadn ve erkein ona verdiinden kat kat
fazlasna ihtiyac olduunu bildirmektedir. Yetikin olmasna ramen muhta konumdadr; snrsz
destek ister ve olaylar ynlendirerek bakmn garantilemeye alr.
Hasta annesine yaam boyunca bakm bir kadnn diziminde, kadn kocasna muhta bir ocuk
gibi yaklar. Gncel ailesini dizdiimizde kadn, sanki anne olan o deilmi gibi ocuklaryla birlikte
durur. likide daha ok alan odur. Sonunda ocuklarn kocasna brakp giden de o olur. likiyi terk
eden taraf genellikle daha ok alan taraftr.
Ancak bu durumda koca da karsnn gitmesinden sorumludur. Dizimde kocann karsna dzenli
olarak ebeveyni gibi davrandna ve sanki kendinin hibir eye ihtiyac yokmuasna, karsnn
istemesini bile beklemeden tm ihtiyalarn karladna tank oluruz. Bylece karsna onun her
isteini karlamaya hazr olduunu, ancak ondan hibir ey almaya ihtiyac olmadn bildirmitir.
Karsnn dengeyi kurmak, ilikide kocasyla eit olmak, bir e ve anne olarak sorumluluk almay
renme ans kalmamtr.
Bir baka iliki rneinde de erkee bir prens gibi davranldna tank oluruz. Sonunda ayrlan
erkek olur. Dengenin onarlmaz halde bozulduunun tipik bir gstergesidir. Genelde almak vermekten
daha zordur. Alan kii geri verme basks hisseder ve eer byle bir ans yoksa ayrlr. Sz konusu
adamn bir sonraki ilikisinde ei ondan daha ok ey isteyerek ilikinin daha salkl yrmesini
salad. Bylece adam bir erkek olarak kendi deerinin ve kendi ihtiyalarnn daha ok farkna
varabilmiti.
Elerden biri bilincinde olmakszn dierinden ebeveyni olmasn ister veya dieri iin ebeveyn
rol stlenirse ikisi arasndaki eitlik bozulur ve iliki dengesini yitirir. liki kuran kadnla erkein
birbirlerinden bir ey istemeleri ve ayn zamanda da birbirlerine borlu olduklarnn bilincinde
olmalar gerekir. likilerin pf noktas her iki tarafn da kardakinin geri verebilecei ya da geri
vermek isteyecei kadar vermek veya kardakinin alabilecei kadar almay bilmektedir.
liki dinamiinin bu derinliklerini grebilmek keskin bir bak gerektirir. Dengesizlikler
genelde eler ne olup bittiini anlayamadan oluuverir. Bol keseden vermek veya doymak bilmeden
almak erken ocukluk dneminde kiinin davran kalb haline gelmi olabilir. Dengesizlik arttka
ilikiden kopma eilimi balar.
Yakn bir gemite bana danmaya gelen gen bir ifti rnek alalm. Kadn eini iki ocuuyla
brakp gitmiti. Ona gre sorunun nedeni kocasnn yaam olduu bir kaamakt ve terapiye
gitmelerini isteyen kendisiydi.
Seans srasnda sorunun kadnda olduu ortaya kt. Problem, kadnn en ufak sorunda kocasn
terk etme eilimiydi. Bunu daha nceki ilikilerinde de yaam, meydana gelen ufak aksaklklar
bahane edip erkekleri sulayarak terk etmiti. Bu ilikide erkein daha ok veren ve az isteyen taraf
olduu ortaya kt. Erkein eilimi de, eininkiyle dankl dv olarak, kendini yetersiz ve deersiz
grp tm suu stlenmekti.
Kadnn erkeklere duyduu fkenin sorumluluunu stlenmesine yardmc oldum. Bu fke
annesinden ald bir duyguydu. Annesi de babasn terk etmiti. Erkee de kendine denden fazlasn
yklenmemesi iin ne yapmas gerektiini gsterdim. ift ilikilerini srdrmeseler de bar iinde
ayrlmay baardlar.
Kadn ve erkein sevgili olduklar her ilikide, birbirlerinden taleplerde bulunmalar doaldr.
Elbette bunun yan sra iyi niyetli bir dei tokula dengeyi kurma gayreti de arttr. Elerden biri
ihtiyalarn gstermeye hazr deil ve alamyorsa ya da vermek istemiyorsa sorunlar ba gsterir.
Ayn ekilde elerden birinin srekli ebeveyn ya da ocuk gibi davranmas da sorun yaratr. Her iki
durumda da iliki iinde dengesizlik sz konusudur ve dzeltilmedii takdirde genellikle boanmayla
son bulur.
Evli bir Fin olan Lars, 8 aylk kzlar iin ar bir endie duyuyor, kzlarnn bakm konusunda
karsnn sorumluluklarn da stleniyordu. Bu davran Larsn kendi gcne ve erkekliine duyduu
zgven eksikliini ortaya koymaktayd. Larsn babas kendi babasn kk yata kaybetmiti. Aile
sisteminde erkekleri sraya dizdik. Lars babasnn, babas da bykbabann nnde durdu. Lars, babas
ile bykbabasndan akan gc hissettike kendi ailesi konusunda rahatlad. Sonunda glerek, Artk
kendimi daha az nemli hissediyorum dedi. Bu cmle bize babasnn acsn onun yerine tadn ve
kendini babasna kar sorumlu hissettiini gsteriyordu. Bundan dolay gncel ailesinde bir koca ve
baba olarak yeterli gce ulaamamt.
Dengeyi salama konusundaki isteimizde samimiysek, bize yaam verenlerin nnde ocuk,
iliki iin setiimiz kiiyle yetikin, ocuklarmzla da ebeveyn olmalyz. Ana babamz bizi yeterince
sevmedi diye szlanmay bir kenara brakp yetikin olarak dnyadaki yerimizi ve ebeveynlik
rolmzn sorumluluunu almalyz. Aile dinamii asndan baktmzda yaamda nemli olan ne
yaptmz ve nasl davrandmzdr; bunlar yaparken hissettiklerimiz deil. Baba olan bir erkek
ocuklarna kar sorumludur, nk baba olmay semitir. Bu tek bana yeterli bir nedendir, bu
adan baba olma konusunda ne hissettii konu ddr.
Sosyal kiilik konusundaki Aile Dizimi modelini yle zetleyebiliriz: Ana babamza kar biz
kz, onlar bykler; ocuklarmza kar biz byz, onlar kkler; eimizle ilikimizde ise
eitiz.
Yetikin bir ilikide kendimizi zaman zaman kk hissediyorsak veya eimize o ocukmu
gibi davranyorsak, kken ailemiz ya da nceki eimizle tamamlanmam bir sorundan tr
ilikimizde dengeyi kuramamz demektir. Yaanan dengesizlik tek taraftan kaynakland gibi her iki
ein sorumluluu da olabilir.
Baz durumlarda iki tarafn da zmlenmemi sorunlarnn aralarnda ilevsel bir uyum
saladna tank oluruz. Her iki taraf birbirlerinin ihtiyalarn karlayacak rolleri yle bir uyumla
oynarlar ki aralarndaki sorun hi ortaya kmayabilir. rnein bir mazoistin bir sadiste ihtiyac
vardr. Hkmetmeyi seven biri hkme-dilmeyi seven birine ihtiya duyar ve bylesine iki kii
birbirlerini bulursa mkemmel bir uyum sergileyebilirler. Kendine anne arayan bir adam kendine
ocuk arayan bir kadn bulabilir. Kadnlara sayg duymayan bir adam erkeklerden sayg hak etmediini
dnen bir kadn bulabilir.
 Olumlu ve Olumsuz Dei Toku

Alma verme dengesinde bir sarka hareketi vardr. Ben senin iin bir ey yaptmda, bu
hareketimin yaratt momentumla sen de benim iin bir ey yapmak istersin. Bu bilinli bir i kontrat
deildir. Kiisel vicdanmzla yaratlm doal bir iliki dinamiidir.
Yapc ynde ilediinde ilikideki etkisi kolayca gzlemlenir: Birbirimizle uyumlu bir alma
verme gelgitinde ilerleriz. Sana sevgim, sana bir ey verme istei uyandrr ve sen de benden gzel bir
ey aldnda onun karln verme arzusu duyarsn. Bylece sarkacn her sallan ilikiyi
derinletirir. Buna yapc dei toku deriz.
Ancak sarkacn salnm ilikide zor, ac verici, kstekleyici, yani ksaca ykc eyler
yaptmzda da ayn ekilde iler. Eer ben sana kt davranrsam, maddi veya duygusal olarak
onayn olmadan senden bir ey alrsam, sende de byk olaslkla onaym olmadan benden bir ey
alma arzusu uyandrrm.
Eini aldatm bir kadn rnek alalm. Bir baka erkekle beraber olmu ve bu hareketiyle
ilikisini yaralamtr. lk bakta kocann yeterince anlayl olup karsn affetmesinin en olgun ve
medeni davran olduunu dnebiliriz.
Ancak bu dnce aile dinamii kurallarna gre geerli deildir. Denge Yasasna gre kadnn
ilikide dengeyi yeniden salamak iin gerek bir fedakrlkta bulunmas gerekir. Kocas, karsndan
vermekte zorlanaca bir ey istemelidir; kadn ok deer verdii bir eyden kocasna deerli bir ey
vermek adna vazgemelidir. rnein, kocasyla hafta sonu dalara gitmek iin kendisi adna nemli
bir i toplantsndan vazgemesi gibi. Gcendiren taraf kiisel bir zveride bulunmal ve yapt
gstermelik bir jest deil, gerek bir zveri olmaldr.
Balayclk Hristiyan kkenli toplumlarda nemli bir erdem olarak kabul edilir. Aile
sisteminde ise karndakini kk drmektir. Balayarak kendimizi eimizden daha ahlakl, daha
bilge bir konuma yceltiriz. Kimsenin kimseyi balamaya ya da kimseden af dilemeye hakk yoktur.
Aksi takdirde ilikinin dengesi bozulur. in ilginci, af dileyen kii dierinden bir ey istemektedir,
oysa asl yapmas gereken davrannn neden olduu sonulara katlanmaya hazr olduunu
gstermektir. zgnm demekle Ltfen beni affet deme arasnda bir fark vardr. Affeden e,
byk olaslkla konuyu tekrar tekrar gndeme getirir. Bu, ilikide eitliin bozulduunun iaretidir.
Baka rnekler: Kadn kendi kken ailesinin kaderiyle kilitlenmi olduundan kocasna ok ak
deildir. Koca da bir kaamak yaayarak bunu dengeler. Evli sevgilisinden ocuu olan bir baka
kadn, sevgilisinin karsndan boanmayp ocuu bytmesine yardmc olmamasnn intikamn,
ocuuyla grmesini engelleyerek alr.
Ykc yndeki alma verme gelgiti budur. Sarkacn her bir hareketinde, bir taraf dier tarafn
yaptndan biraz eksik bir kefaret isterse, iliki zedelenmez ve denge yeniden salanr. te yandan
dengeyi salamak adna yaplan hareket, ilenen sutan daha bykse iliki kmaz bir dngye girer ve
ykc dei toku derinleir. Kar taraf daha ykc davranarak kendine yaplandan daha fazla acya
neden olmu ve intikam hissine yenik dmtr.
Aldatlan koca, eine srtn dnp birok kadnla ilikiye girerse aralarndaki sevgi ksa srede
zedelenir. Dengeyi, intikam alarak kurma abas ilikiyi kertir. Salkl bir ilikideyse, koca kendine
yaplan yanla daha az ykc bir karlkta bulunarak, yapc dei tokua dnmeye olanak salar.
Yapc dei tokuta aramzdaki sevgi karmzdakine biraz daha fazlasn vermemize; ykc
dei tokuta aramzdaki sevgi karda-kine biraz daha azn vermemize neden olur.
Birbirimize yaptmz iyi ve kt hareketlerin gnlk olarak tartlp dengelenmesi, zenle
ayarlanmas gereken ince bir imi gibi grnebilir. Ancak hepimiz, aldmzdan fazla m veriyor,
yoksa verdiimizden fazla m alyor olduumuzu yreklerimizde biliriz. ster kabul edelim ister
etmeyelim, gcenerek verip vermediimizi ya da kardan ok ey isteyip istemediimizi zmzde
biliriz.
Bilinli zihnimizin yzeyinde bu bilginin farknda olmayabiliriz. Onlar aka kabul etmek
istemiyor da olabiliriz. Ancak daha derin bir dzlemde ilikide denge olup olmadn anlarz ve
bunun sonucu olarak da bir dizim seansnda gerek ounlukla ortaya kar. Sonu balangta bizim
iin yeterince ak deilse de nc kiiler, yani iftle alan terapist ya da uygulayc iin yeterince
aktr.
talyan bir adam yabanc bir kadna k olur ve kadn lkesindeki iini brakarak kendisiyle
talyada yaamaya arr. Kadn sonunda raz olur. inden ayrlarak adamla yaamaya Milanoya
gider. Ancak henz havaalanndayken mstakbel einin, elindeki bavulu grmekten ve te seninle
olmaya geldim cmlesini duymaktan hi de honut olmadn fark eder.
Kurban rolne girip adam sulamak yerine, sorunu ustalkla ortaya dkerek adamn gerek
duygularn aklamas iin frsat yaratr. Sonunda adamdan dn biletini almasn ister ve adam bu
istei yerine getirir. Adamn dn biletini almas, kadnn kurban rolne girmemesine ve duyduu
kiisel gcenmeyi amasna, adamn da verdii sz tutmamaktan tr duyduu sululuk duygusunu
yenmesine yardmc olur.
Bu, hak ettiimizi nasl istememiz ve borcumuz olan nasl dememiz gerektiini gsteren basit
bir rnektir. Denge kavram bu ihtiyacn farkna varmamz salar. Eer masum olan isteini dile
getirmezse, Denge Yasasna gre kendini erdemli kii, eini de gnahkr kii rolne sokmu olur.
Pek ok ilikiyi masum olann kibri ykmtr. likideki dengenin bozulmasndaki en byk
sorumluluk, gveninin ihanete uradn dnen, kendini hakl bir hiddet iinde bulan ya da kendini
kar taraftan erdemli grendedir. Gnahkr e yanl yapm olabilir ama yanlnn bilincindedir.
Gnahkrlar azizlerden daha alakgnll ve daha az kibirli olurlar.
Dier yana dnmek, Hristiyanlkta erdemli bir davran olarak neril ir. Ancak ncilde yer
alan bu iyi bil inen t, dostlar ve sevgililerin aralarnda kurmaya altklar doal dengeyi zora
sokar. Denge Yasasna gre bazen biz eimizden bazen de eimiz bizden bir ey isteme hakkna
sahiptir. likiyi srdrmek iin eimizin bizden ne istediine kulak vermemiz gerekir.
Kar taraftan bir ey istemek yaknlk gerektirir. likiyi snar ve snrlarn kefetmemizi
salar. Snrlarmz ve gcmz hakszlk etmeden kendi kendimize kefetmemiz gerekir. Bunlar
ilikide herkes kendi bana zmelidir; incelik isteyen ve zor renilen bir sanattr ama kiisel
olgunlama srecinin bir parasdr. Tm zayflklarmz ve yanllarmzla insan olduumuzun ve ne
kadar anlayl olursak olalm artsz sevemediimizin gstergesidir.

likilerde Ballk

Bir kadnla bir erkek sevitikleri an aralarnda bir ba oluur. Bu biyolojik bir badr.
Gnmzdeki korunma yntemleri olmasa doma olasl yksek olan bebein bakmn salamalar
iin anayla baba arasnda doann yaratt bir badr. Doa bu ekilde trmzn devamn gvenceye
almaya alr. ou kii bu drty sevgiyle kartrr, nk iki kiiyi birbirine balar ve
ayrlmalarn zorlatrr.
 Bu ban yannda sevgi ve efkat olabilir de olmayabilir de. Akla seks bir arada yaandnda
aradaki ba daha da gl olur. Genel olarak insanlarn ilk sevgilileriyle aralarnda ok gl bir ba
oluur. Ban gc her yeni sevgiliyle azalr.
nceki sevgililerle yaanlan ayrlk acs daha sonra yaadklarmzdan ok daha gldr. En
acl olan da ilk sevgiliyle yaanlan ayrlk acsdr. Ayrlkta yaanlan acnn boyutu, iki kii
arasndaki ban gcne orantldr. Be veya altnc eten ayrlrken daha az ac hisseder ve kendimizi
daha abuk toparlarz.
Sonraki ilikilerde, biyolojik ba daha zayf olsa da sevgi kalitesi ncekilerden daha derin
olabilir. Bu adan bakldnda sevgi ile ban iki ayr ey olduunu kolayca kavrayabiliriz.
zel bir ba deerlendirirken her duruma kendi iinde bakmamz gerekir. rnein tek gecelik
bir beraberlik gl bir ba oluturmasa da byle bir ihtimal ierdiini gz nne almalyz. Tecavz
durumunda oluan ba tek gecelik bir ilikiden daha gldr, nk iddet ierir; eer bir kadn kendi
istei dnda teslim alnmsa, bu hareketin yol at ac ve fke sevgiden daha gl bir ban
olumasna neden olur.
Bazen biriyle fazla dnmeden ylesine seviiriz ama biriyle sevitiimiz anda zel bir durum
oluur ve bunun hakkn vermemiz gerekir. Aile dinamiklerindeki bilind etkenleri anlama asndan
her cinsel iliki ne kadar ksa sreli olursa olsun tannmal ve kayda alnmaldr.
Olumu bir ba yok etmek pek de kolay deildir. Sevgiliyi brakmann tek yolu, onun
yaammzdaki nemini kabul etmek ve ona kran duymaktr. Bunu yapmadmz takdirde, gerek
anlamda ayrlamayz. Aramzdaki ba devam eder ve yeni bir sevgilinin bize yaklamasn engeller.
Hatta yeni e eski ee bir yaknlk duyarsa - erkek eski einden hibir kayp ya da ac hissetmeden
nedensiz bir ekilde ayrlmsa - yeni sevgili de eski ele ayn kaderi paylaacan dnerek bu
erkee gvenemez.
Seansa gelen bir ift istedikleri yaknlk derecesine ulaamadklarn dile getirmilerdi. Kadnn
eski kocasndan bir kz vard. Her iki adam da dizime soktuumuzda kadnn temsilcisi dikkatini eski
ee yneltti ve imdiki sevgili kenarda kald.
Kadna bu dizimde ne grdn sorduumda Bu adamla evlenmek bir hatayd diye cevap
verdi. Bu cmle, kendisine iddet uygulad anlalan eski eine hl kzgn olduunu ve onu
aamadn gsteriyordu. Eski eini gitmeye brakamamt. fkesi gl bir ba oluturmutu ve
kendini yeni bir ilikiye veremiyordu.
lk ilikinin etkisi gldr ama bu, ilk ilikinin dierlerinden daha stn olduu anlamna
gelmez. Ancak yaammzda tm yaptklarmzn bir etkisi ve sonular olduunu anlamamz gerekir.
Bu zellikle de mahrem ve biyolojik bir ilevi olan cinsellik iin geerlidir.
Aradaki ban gc iftin, aralarnda yaanan ini klara ramen beraberliklerini srdrme
kararn da etkiler. Ba zayfsa ift ilk zorlukta ayrlma karar alr. Ba glyse zor dnemleri atlatp
beraber kalmaya devam ederler.
Ban baka ynleri de vardr. Eler arasndaki sevgi, ban glenmesini salad gibi,
salkl bir dei tokula ileyen alma verme eylemi de ban glenmesine yardmc olur.
Sylediklerimize bakldnda, Aile Dizimi asndan insanlarn derin balar oluturmak iin
snrl bir kapasiteleri varm gibi grnebilir. Daha nce belirttiim gibi genken kurulan balar daha
gldr ve her yeni ilikide gitgide zayflar. ok iliki sonrasnda gl bir ba kurma ihtimalimiz
dktr.
Bir ya da ok iliki yaam olmay iyi veya kt olarak nitelendiremeyiz. Ancak her seimin
kendine has ve dier seimlerden farkl sonular vardr. Baz seimlerin sonunda dier olaslklarn
artk bize kapanm olduklarn anlamamz gerekir. Yaammz yaptmz seimlerle ekillenir. Bu
yzden yapm olduklarmz ve halen yapmaya devam ettiklerimizle yzlememiz gerekir.
Her cinsel ilikinin, derin bir sevgi duymadan yaanm bile olsa, hayatnz zerinde byk ya
da kk bir etkisi vardr. Birlikte olmanz bu etkiyi yaratr ve bunun farknda olmak nemlidir.
rnein, bir dizim srasnda danan kendini hl kilitlenmi hissettii bir ilikiyi bitirmek istiyorsa
eski eine u cmleleri sylemelidir: Beraber olduumuz zaman iin sana teekkr ederim. Bana ok
ey verdi ve bana verdiklerin benimle kalacaklar. Ben de sana verdiklerimi sevgiyle verdim ve sende
kalabilirler.
Kadn bu cmleleri syleyerek, erkein kendi hayatnda olduunu kabul eder ve onunla ancak bu
ekilde barabilir. Karmzdakini yrekten onurlandrdmzda eski iliki tamamlanr, enerjimiz
zgrleir ve yeni biriyle iliki kurmaya hazr oluruz.
Sevgiyle baladmza ancak sevgiyle son verebiliriz. Bir kiiyi ne kadar ok seversek,
ayrlrken o kadar ac duyarz. Bu acy duymak hem gereklidir hem de iyiletirici; karmzdakinin
yaammzdaki etkisinin farknda olduumuzu gsterir. Bunu yapmadmzda zihnimizin ve
yreimizin derinlikleri hl bal olduumuzu bilir ve ilerlememize izin vermez. Kabul ettiimizde ise
zenginleir ve gleniriz, karmza kan yeni frsatlara sevgiyle ve btnyle yaklamaya hazr
oluruz.

likilerde Dzen

Daha nce de deindiimiz gibi, Kutsal Dzen Yasasna gre nce ebeveynler, sonra ocuklar
gelir. Ancak gncel ailede iftlere baktmzda nce ve sonra yoktur. Kadnla erkek ilikilerine ayn
zamanda baladklarndan zamanlama asndan ikisinin arasnda ncelik yoktur.
Bununla birlikte pek ok Aile Dizimi seansnda, aile bireylerinin ilk srada erkein durmasn
tercih ettiklerine tank oluruz. Bunu anlamak pek de zor deildir; geleneksel olarak erkek eve ekmek
getiren ve evi koruyan roldedir. Sistem iinde ailenin d refahn salar ve d gvenliinden
sorumludur. Kadn ise ocuklara daha yakndr ve ailenin iilerinden sorumludur. Bu yzden erkek,
eer ailenin d ilerinden sorumluysa dizimlerde ounlukla ilk sradadr.
Erkein ilk srada olmasn kesin bir kural olarak almamak gerekir. Uygulayc, her danan iin
en doru sray bulmaldr. Cinsiyet ayrmcl ve kadnlarn kk grlmesini ima eden her konuda
ok hassas olduumuz gnmzde bu da tartmal bir konudur.
Gnmzde bazen kadnlar ailenin d gvenliinden sorumlu ve ilk srada olabilirler. Ayrca
baz zel durumlar kadnn ilk srada olmasn gerektirebilir. rnein, kadnn ailesinde ok ar -
doum srasnda len bir anne gibi - bir olay yaanmsa. Byle bir durumda, gemiin aclarna sayg
dolaysyla kadnn ilk srada durmas gerekir. Ksaca kadnla erkein aile iindeki ilevleri,
oynadklar roller veya gemilerindeki olaylarn arlklar aile dzeninde ilk kimin duracan
belirler. Dzen kelimesiyle kastettiim, aile temsilcilerini birbirleriyle en rahat hissettikleri konuma
yerletirmek iin kullandmz saat ynndeki sralamadr.
Erkek nceliini daha iyi anlamak iin kabile kltrlerine yeniden bir gz atalm. Aile Diziminin
kkleri atalarmzn kadim mirasna, yani aileye ynelik d tehlikelerin gerek bir lm kalm
meselesi olduu zamanlara dayanr. lkel toplumlarda kars ve ocuklarnn, aslnda btn bir
kabilenin gvenliinden erkein sorumlu olmasn kimse sorgulamaz. Bu konumdaki rol, tehlike
zamanlarnda tm ailenin erkei izlemesini gerektirir, yoksa onlar koruyamaz.
Bu gibi durumlarda erkein ncelii tartmaya ak deildir. Otoritesi tartlmaz, nk bu
otoriteyi sorgulamak herkesi tehlikeye atabilir. Bu yzden Aile Diziminde gvenlikten sorumlu olan
nce gelir, bu konumda olan da genelde erkektir.
Bununla birlikte, ailenin temeli kadndr, zellikle de anneyse.
Yaam veren ve ocuklardan sorumlu olan odur. Erkein yapt her ey kadnln hizmetinde
olmaldr. Burada kadnlk derken, kadnn ahsna hizmetten bahsetmiyoruz - kadna hizmet eden bir
erkek ona annesi gibi davranma tehlikesi yaar - bahsettiimiz kadnla hizmettir, yani kadn
korumak, ocuklarn rzkn salamak ve kabilenin gvenliinden sorumlu olmak. Erkek aile iin
alr; otoritesini kadnnn, ocuklarnn ve gelecek kuaklarn hizmetinde kullanmaldr.
Bert Hellinger, Kadn erkei izler, erkekse kadnla hizmet eder der. Bu sylem tartmalara
yol aarak kadn zerindeki erkek egemenliini ve erkein stnln destekledii eklinde algland.
Ancak bu cmleyi mecazi olarak almalyz. Aslnda Hellinger, erkek kendi ovenliine tutsak olmadan
kadnln hizmetinde olur ve aile iin maddi refah salarsa kadn da erkei izler demektedir
Bir kez daha burann idealist, felsefi ve modern sosyal prensiplerin tartma alan olmadnn
altn izmek istiyorum. Burada aile dinamiklerinin temel kurallarna bakyor ve gemiten tadmz
yklerden kurtulmak iin onlar anlamaya alyoruz. Aile Dizimi seansnda terapist bu kurallarn
danana rahatlk, huzur ve zgrlk getirmesi iin her durumda nasl uygulanmas gerektiini
bilmelidir.
Kadnla erkein farkl lkelerden geldii bir ifti ele alalm. Kadnn erkein lkesine
yerlemesi halinde ilikinin yrme ihtimali, erkein kadn izlemesinde olduundan daha fazladr.
Geleneksel olarak ou kltrde de gen gelin kocasnn evine ya da onun yaad yere gider ve
evini orada kurar. Erkein kadnn yerine gitmesine ender rastlanr ve gittiinde de iler iyi yrmez.
mknsz deildir, ancak sorun douracak engeller kmas olasl daha fazladr.
te yandan, bu kalplar bir dizim seansnda grlebilirse bu zorluklar anlayarak dengeyi
salama ve sorunlar zme ansmz vardr.
Gnmzde Avrupa, ABD ve gelimi lkelerde yaam koullar deiti, bu toplumsal
deiimleri gz nnde bulundurmalyz. zellikle de kadn erkek rollerindeki radikal deiimler
dikkate alnmaldr. Kadnla erkein eskisi gibi tanmlanm belirgin rolleri kalmamtr. Bugn
bulunduumuz noktaya bir sredir devam eden birbirimize benzeme srecinin sonunda geldik ve bu
durumu iyi veya kt olarak nitelendiremeyiz. Aslnda epey uzun bir zamandr kadn-erkek rolleri
karmaya balamt. Seksen yl ncesine kadar pek ok toplumu bir arada tutan cinsel ahlak kurallar,
snf ve cinsel ayrmclk, teknolojik olarak gelimi lkelerde yok olmaya balad.
Aile Diziminde aileyi ve ilikileri bulduumuz halleriyle, hibir ideolojik nyargya
kaplmadan taze bir bakla inceleriz. Bir aile ya da ilikideki en iyi zm bulmann yolu hem
geleneksel hem de modern bak alarn bir yana brakmaktan, her vakaya tarafsz yaklap
gzlemleyerek her durumu kendi iinde ele almaktan geer.
Cinsiyet rolleri konusunda yaanan karmaann son yllarda artmas her iki cinsin de kendine
gvenlerini yitirmelerine yol at. Bu konuda bize Aile Dizimi rehberlik yapabilir. Aile Dizimi, aile
bireyleri ve zellikle iftler arasndaki rolleri inceleyerek, insanlarn bir kadn ve bir erkek olarak
doal glerine kavumalarna ve aile btn iinde doru yerlerini bulmalarna yardmc olabilir.
 11 - likilerde Olgunlamak

E aramak tm hayvanlarda olan doal bir drtdr. nsanlar da bunun istisnas

deildir. Kadnla erkek arasndaki cinsel ekim onlar bir araya getirmekle kalmaz, hem bir
arada tutar hem de ocuk yaparak aile olmalarn salar. Trn devamn ocuklar salar,
ancak olay, dii ve erkek dediimiz iki kutbun arasndaki ekimle balar. Buna hayvanlarda
iftleme adn veririz. nsanlar da ise ak, seks ya da evlilik olarak adlandrlr.
Olayn cinsel boyutuna baktmzda, kadnla erkein bir mknatsn eksi-art kutuplar
gibi, kendi kontrolleri dnda hatta kendilerine ramen ileyen bir ekim gcyle birbirlerine
ekildiklerini grrz. Erkek ne kadar erkek, kadn da ne kadar diiyse aralarndaki ztlk o
kadar byk, ekim de o kadar gl olur.
Kadnla erkek yakn olmak, birbirlerinde erimek ve bir olmak isterler. Bunu yapmak
iin ncelikle aralarndaki farklar ortadan kaldrmalar gerekir. Aktaki en derin
zlemlerden biri aradaki farklar yok ederek sevgiliyle bir olmaktr. Ancak birbirlerine
ekilmelerini salayan ztlk kaybolduunda birbirlerinden uzaklap tekrar bu ekim gcn
bulmaya alrlar. Sevgilileri bir araya getiren birincil hareketle sevgilileri birbirinden
uzaklatran ikincil hareketi her ilikide gzlemleyebilirsiniz. Yani sevgilileri birbirlerine
doru eken ve birbirlerinden uzaklatran srekli bir hareket vardr.
Cinsel kutuplar iki e arasnda derin bir fark barndrr. Bu farkn en iyi ifadesi
erkekler Marstan, kadnlar Vensten szleridir. Aralarndaki gl ekime paralel olarak
kadnla erkein huzuru bulmalarn ve birbirlerine yaknlamalarn engelleyen de ite bu
farktr. Bu da ilikide bir ikilem oluturur.
Marslyla Vensl ayn dnyay iki farkl gzle grrler. Ancak ikisi de grdklerini
dieriyle paylama zlemi eker. Erkek kadnnn kendi bak asn paylamasn, kadn da
erkeinin kendi hissettiklerini anlamasn ister. rnein kadn erkein nasl bu kadar
mesafeli, inat ve yaad duygusal ini klar anlamaktan uzak olduunu kavrayamazken
erkek de kadnn olaylar karsnda neden daha mantkl davranamadn ve duygusal olarak
neden daha istikrarl olmadn anlayamaz. Baka bir deyile, kadn da erkek de tekinin,
dnyay kendi grd gibi grmesini, kendi hissettii gibi hissetmesini, kendi duyarlklar,
beklentileri ve deerleri ardndan tanmasn ister.

Kar Kutba Sayg Duymak

likide renilecek temel derslerden biri kar tarafa, hem farkl hem de eit olduu
iin sayg duymaktr. Kii cinsiyetler arasndaki ayrm anladktan sonra, bunu yok etmek
veya maniple etmek yerine bundan zevk almay renebilir. Erkek iin kadn bir gizem
olarak kalr, akln kurcalayan ama hi zemedii ve zmesine gerek de olmayan bir
bulmaca olarak, kadn iinse erkek anlalmazdr; birbirlerini tam olarak anlamalarna gerek
de yoktur.
Kii zt kutupta olan eit olarak kendine kattnda btnle kavuur. inlilerin
mehur Yin-Yang sembolnde olduu gibi. Bylece grnrde zt olanlar birbirlerinin
tamamlaycs olur ve iki e de yarmdan fazlasna ularlar.
rnein, Martin ve Stephanie 10 yldr beraber olan Alman bir ifttir. Stephanienin
hi strese girmeden birka ile uraabilme yetenei ve daldan dala atlayan hzl bir zeks
vardr. Martin ise hi byle deildir.
Martin bir ie kalktnda strese girmemesi iin tek bir eyle uramas ve onu
tamamlarken hibir ekilde rahatsz edilmemesi gerekir. Martin Stephanie gibi be ii bir
arada yapmaya altnda strese girer ve her eyi altst eder.
atma da, Stephanie kendi kaotik tarzyla bir ie giritiinde Martin onun da kendisi
gibi i iinde kaybolup karmaaya deceinden ve ii yavalatacandan korkarak ona kendi
alma sistemini benimsetmek istediinde ortaya kar.
Martin, Stephanieye kendi tarzn benimsetme eilimini bir yana brakp ona
karmadan tank olabilirse, o zaman ilikilerinin zenginlemesine de olanak tanm olur.
Bylece, Demek ki bu da onun tarz. e yaryor ve benim sistemim kadar geerli diyebilir
ve daha az sistematik ve hedef odakl olan dii prensibi kavray derinleir. Hatta belki de
ileri yapmann yeni bir yolunu kefederek iinde gizli kalm bir gc ortaya karabilir.
Kadn-erkek ilikisindeki ilk snavlardan biri de budur. k olup beraber yaamay
istemek bakadr, sevdiin kiiyle birlikte renip byyebilecein bir ilikiyi srdrmek ise
bambaka ve ok daha zor bir eydir.

Ayn Cinsiyet: Zayf Kutupluluk

imdiye kadar heteroseksel ilikilerden sz ettik. Homoseksel ilikilerde ise farkl

bir durum vardr. Ecinsel ilikilerde iki kart enerji olan dii ve erkek prensiplerinin
arasndaki manyetik ekim eksiktir.
Uzun sreli ecinsel ilikilerde bir ein dii, dierinin de erkek roln stlendii
doru olsa da, genel olarak heteroseksel ilikilerdeki kadar zt kutuplar yoktur. Ecinsel
iftlerin birbirleriyle daha gerilimsiz ve uyum iinde olmalar daha kolaydr. Ancak bunun da
olumsuz yan, aralarndaki dinamik gerginliin ve gizemin az olmasndan dolay, ilikideki
kiisel gelime ve dnmn de az olmasdr.
Genel olarak ecinsel iftler aralarndaki ilikiden derin bir iliki srdren
heteroseksel iftler kadar ok ey renemezler.

Aile Farkllklarn Sindirmek

Heteroseksel bir ak ilikisinde farkllklarn kabulnn ne kadar zorluk yarattn

grdk, bir de elerden birinin kendi kken ailesine sk skya bal kaldn dnn.
Dnyaya bak amz, inanlarmz ve deer yarglarmzn ounu kken ailemizden
ediniriz. Kar cins hakkndaki izlenimlerimiz de ailemizden, zellikle annemizin erkeklere
bakyla babamzn kadnlara bakndan etkilenir. Bundan dolay ilikilerde renilmesi
gereken ikinci nemli ders, einizin sadece kar cinsten olmakla kalmad, ayn zamanda
sizinkinden farkl, hatta bazen apayr bir kltrn inan ve deerlerini benimsemi bir aileden
geldiidir.
k olduunuzda yaamnza aldnz sadece bir erkek veya bir kadn deildir;
sevgiliniz yaamnza tm ailesiyle girer. Bu durumda siz yalnzca cinsiyet olarak size zt
birini sevmeyi deil, ayn zamanda einizin ana babasna ve ailesindeki farkllklara sayg
gstermeyi de renmelisiniz. Bu i ilkinden zor olabilir.
rnein, Protestan bir kadna k olmu bir Katolik olduunuzu varsayalm. Eer
kendi ailenize ve Katolik ocukluunuza sadk kalrsanz ve einiz de kendi Protestan ailesine
sadk kalrsa, ayn dine mensup olmanza ramen uzlamakta zorlanacanz farkl pratik ve
inan sistemleriniz vardr. Bu da einize gerek anlamda yaknlamanz engelleyebilir.
Bu birliktelikten ocuklar doduunda sorunlar artar. Einiz ocuunuzun kendi
ailesine gre yetimesini, siz ise babas olarak kendi ailenize gre yetimesini istersiniz.
Byle bir durumda ocuun yetitirili tarz srekli bir atmaya neden olur.
Einize yaknlamak ve sayg duymak iin onun geldii kltr ve inan sistemini
tanyp anlamanz ve belki de kendi sisteminiz kadar deer vermeniz gerekir. Bunu
yapabilmek iinse kendi ailenizle aranza biraz mesafe koymanz arttr. Her ikinizin de
ailenizden belli bir uzaklkta durmanz ve onlar geride brakabilmeniz gerekir.
Bu zor bir admdr. Sizin de, einizin de ailelerinizin deerleriyle derin
zdelemeden uzaklamanz gerekir. Bu durumda siz bir Katolik olarak einizin Protestan
gemiinin kendinizinkinden ne daha iyi ne de daha kt olduunu kabul etmelisiniz.
Bu da kolay bir i deildir. Katolik olan ailenize, onlarn deerlerinin Protestanlktan
daha iyi olmadn sylediinizi kafanzda bir canlandrn. Byk bir olaslkla sanki onlara
sadakatsizlik ediyormu ya da onlar terk ediyormu gibi sululuk duyarsnz.
spanyol bir kadn olan Lorena, Kbal eski einden iki ocuk sahibidir. Seanstan
beklentisi, onu terk edip ABDye yerleen eski eiyle isel olarak barmaktr. Ar ilerleyen
dizime Kba ve spanya iin iki temsilci koyduumuzda olaylar hzlanr. Kbay temsil eden
kii spanyann temsilcisine yumruunu sallar, spanyann temsilcisi bir adm geri atar.
Lorenann eski einin, Kbayla zdeletii ortaya kar. Kballarn, spanyollarn
smrgeciliine ve Karayipleri fethetmelerine duyduu milliyeti nefreti tamaktadr. Bir
spanyol ele kalmak kendi atalarna ihanet anlamna geldiinden onu terk etmitir. Lorena
ilikideki dinamii anlayarak Kba ve tm Kballar nnde derin bir saygyla eildiinde
eski eiyle sonunda isel olarak barp onu ocuklarnn babas olarak onurlandrabilir.
Yakn bir gemite Alman sevgilisi olan srailli bir kadna danmanlk seans verdim.
Alman sevgilisi ona evlenme teklif etmiti. Ancak kzn Musevi annesi bu teklifi duyduunda
kzyla tm ilikisini kesti. stne stlk kzn srailli arkadalar annesinin tarafn tutup
Zavall annene neler ektiriyorsun? diyerek ona tembihlerde bulundular.
Bu gen kadn, yukar tkrse byk aa tkrse sakal misali neye karar verirse
versin zorlanacaktr. Ya sevgilisiyle evlenip annesine kar sulu duruma decek ya da
evlenmeyip sevgilisine kar sulu duruma decektir.
Annesinden ayrlmay kabullenip belli bir sululuk hissiyle yaamay gze almas
gerek bir olgunluk gerektirir. te kiisel gelime iin ihtiyacmz olan tam da bylesine bir
isel gtr. Kendi kken ailemize duyduumuz yaknlktan vazgemek demek daha yalnz
ama kendi iimizde daha salam durmak demektir.
Eimize sayg duymak ve onunla kalabilmek iin kendi ailemizden uzaklamann
getirdii sululuk duygusuna katlanmaktan baka aremiz yoktur. Her iki ein de kendi kken
ailelerinden uzaklaabilme kapasiteleri, aralarndaki ilikide kurabilecekleri yaknlk
derecesini belirler. Bu genelde ilk karlatklar anda, ilikinin en bandan bellidir.

Olumsuz Ballk Daha Gldr

inde bydmz deer yarglarna duyduumuz olumlu ballktan baka, ailemize

kar olumsuz bir tepkiye de sahip olabiliriz. ou kii ailesini ac ve fkeyle terk edip
ailesinin deerlerine ak ak kar karak baka ailelerin deerlerini stn tutar. nceki
blmlerde incelediimiz aile dinamikleri asndan olaya baktmzda, aileye kar
olumsuz tepki, kiinin daha da gl bir aile ba oluturmasna ve aile deerlerine
bilinaltndan sk skya balanmasna neden olur. Bu tip ballk, ailesinden
ayrlamayanlarn ballndan daha gldr. Buna paradoks yasas denir: Kar olduumuz
ve olmak istemediimize dnrz nk reddettiimiz bizi balar. fke ters dnm
sevgidir.

Ein Kilitlenmelerine Sayg Gstermek

Hepimiz u ya da bu ekilde kken ailemizle ilgili zlmemi bir eyler tarz. Aile
bireylerinin aclarn srtlanr veya farknda olmadan onlardan biriyle zdeleiriz. Bir
kadnla bir erkek bir araya geldiinde, sadece dier tarafn ailesine deil, ayn zamanda
einin kendi ailesi iin tadna da sayg gstermelidirler. Eimizin byk bir olaslkla
ailesiyle ilgili birtakm kilitlenmeleri vardr.
Bu kilitlenmeler ilikiyi snrlar ve zlene kadar iliki snrl kalr. Yani her
ilikinin bir gelime olana, bir de snrlar vardr. Bu da ailemize ne kadar bal
olduumuzla ilgilidir.
Eler birbirlerinin kilitlenmelerini amalarna yardm etmek istediklerinde, rnein
bilinsizce einin eksik bir ebeveyninin yerini doldurmaya altnda aslnda bu snrlara
saygszlk etmi olur. Bu dolayl olarak eine ve einin ailesine besledii sevgiye
saygszlktr. Bunun yerine yapmamz gereken eimizin ne tadn grmek, kendi
tadklarmzn farkna varmak ve bu ikisini birbirinden ayr tutmaktr.
Genelde bir ilikideki en temel zorluklardan biri de budur: Erkek annesiyle
zlmemi bir sorununu karsyla, kadn ise ancak babasyla zmleyebilecei bir sorunu
kocasyla zmeye abalar. Eimizin acsn dindirmeye abalamamzn arkasndaki asl
neden acya kar dayankszlmzdr. Birbirimizi teselli etmeye altmzda bu ou
zaman sevgiden deil, kabul etmekte zorlandmz kendi acmz hatrlamaktan kaynaklanr.
Eimizle mmkn olduunca yakn olmak isteriz. Ancak annesiyle kilitlenmi bir adam
karsna, babasyla kilitlenmi bir kadnsa kocasna fazla yaklaamaz. Kadn, kocasnn
annesine duyduu ball yok etmeye almaktansa ona, Annene beslediin sevgiye sayg
duyuyorum demelidir. Eer kocas kendisini annesinin yerine koyuyorsa ona, Ben senin
annen deilim deme hakkna sahiptir, ancak onu deitirmeye veya sorununu amasna
yardmc olmaya hakk yoktur.
Aile dinamii asndan baktmzda kimseyi kilitlenmelerinden kurtaramayz ve
byle bir ey yapmak da bize dmez. Ne kadar abalarsak iliki o kadar zarar grr.
rnein Lorenann, Kbal eiyle ilikisini yrtmek iin gsterdii aba, eini daha da ok
kzdrarak sonunda onu terk etmesine neden olur. Bunun yerine einin Kbal atalarna
duyduu sevgiye kendini katmadan tank olabilseydi einin kalma olasl daha yksek
olurdu.
Bu tip sorunlar farkl biimlerde karmza kar. Bazen danma seanslarna eleri
tarafndan yollanan kocalar gelir. Kadnlarn kocalarn yola sokmak adna yaptklar bu iyi
niyetli davran, kocalarda ister istemez bu davran sabote etme arzusu uyandrr. Aslnda
kadn annelik taslayarak, einin annesiyle olan ilikisine mdahale etmektedir. Bu yzden
erkek, kendisi ve gururu iin bu abay sonusuz brakp karsnn kendi annesi olmadn
kantlamak zorunda kalr.
Olgun bir ilikide eler birbirine, Kken ailenden ne getirdiini gryorum ve buna
sayg duyuyorum. Seni deitirmeye ya da kurtarmaya almayacam der. Ayn ekilde
eler kendileri hakknda dierine, Bu benim ailem iin tadm ve ana babama sevgimden
dolay yapmam gereken. Ltfen bana mdahale etmeden bunu tamama izin ver
diyebilmelidir.
Bir dierinin acs karsnda kendi aresizliimizi kabul etmek kolay deildir ve
ilikilerin ou burada tkezler. Ancak aresizliimizi kabul etmeyi baarrsak, her ak
ilikisinin kiisel gelime asndan ne byk bir frsat olduunu anlayabiliriz.
likilerimizdeki yzeysel davranlarn altndaki derinlikleri ve yrrlkteki aile
dinamiklerini grmemiz ok nemlidir.
Eler mutsuz olmalarna ramen ilikiyi brakamyorlarsa byk olaslkla kar taraf
ebeveynlerinden biri yerine koymulardr. Dieri olmadan yaayamayacamz
dnyorsak, aresiz ve bakma muhta bir ocuun ebeveynine hissettiini hissediyor ve
eimizi sradan bir insan olarak deil, eytann ta kendisi ya da zerimizde byk gce sahip
bir tanr olarak gryoruz demektir. Eitlerin ilikisinde buna yer yoktur. Bylesine
yanstmalarn olmad normal bir ilikide, dieri olmadan yaamak zor grnse de imknsz
deildir ve ayrlk gerekletiinde yalnzla ne kadar abuk uyum saladmza aarz.
Olgun bir ilikinin sradan doasn hatrlatmak ve ocukluktan kalma yanstmalardan
syrlmasna yardmc olmak iin dizim srasnda danana, Ben sensiz yaayabilirim, sen de
bensiz yaayabilirsin cmlesini nermek yararl olabilir.

Derinleen liki

Bir ilikide derinlemek iin kiinin kendi kken ailesinden ayrlmas gerektiini
belirttik. Derinlemekten kastettiimiz ise her iki ein karlkl etkileimleri sonucu
gelierek olgunlamasdr. Bunun nasl gerekletiini anlamak iin ocuk-ebeveyn
ilikisinin kkenine ve ocuun yetikinlie nasl getiine bakmalyz.
ou kabile toplumlarnda gen bir olann ocukluktan erkeklie geii zel
trenlerle kutlanr. zellikle ergenlik anda ocuun annenin otoritesinden babann
otoritesine geii ok nemlidir. Bu trenler sonunda olan artk kadn akrabalaryla ayn
yerde yatamaz; annesine yaknlndan vazgemek zorundadr, erkeklie adm atmtr ve geri
dnemez.
Artk erkek olmutur ve erkeklerin himayesine girmesi gerekir. Erkeklie adm atma
treniyle babasnn eril gcne ular. Babadan gel en bu gc alr ve kendisine mal eder. Bu
onu olgun bir yetikin yapar. Bundan byle ancak olgun bir yetikin olarak bir kadnla ilikiye
girebilir.
Modern Bat toplumunda yetikinlie gei dnemleri daha az belirgin olsa da hl
vardr. Olan odun kesen, arabay veya motosikleti tamir eden veya glde avlanmak zere
balk an hazrlayan babasn taklit eder. Bunlar iteki deiimi gsteren davurumlardr
ve bylece ocuk babasnn gcn ve enerjisini iselletirebilir.
Kz ocuklar iin durum farkldr. Kz ocuk da yaama annesine yakn olarak balar
ama olgunlap belli bir yaa geldiinde babasn ycelterek ona yaknlar. Olgunlaan kz
ocuu, uyanmakta olan cinselliini babasyla ilikisi araclyla kefettiinden tm dikkati
babada toplanr. Aralarnda hibir cinsel ba yoktur ama yaamndaki ilk erkek babasdr ve
kadn erkek arasndaki ekimi babasyla kefetmesi son derece doaldr. Babay batan
karmay ve bylelikle babann temsil ettii erkek enerjisiyle oynamay renir.
Ancak bu ekime ramen kz ocuk belli bir yata babasna duyduu yaknlktan
vazgeip anneye geri dnmelidir. Bu bir eit anneye teslimiyettir. Annesinin babasnn kars
olduunu kabullenerek babasyla oynad ocuka ilikiden vazgetiinde kendi kadnlna
da sahip kabilir.
Bylelikle anneyi yeniden en nemli ebeveyni olarak onurlandrr. Bu onurlandrma
ilkinden farkldr. Annesi araclyla kendi dii gc geliir, annesinden kadnl renir,
e arama ve anne olma konularnda kadnln zn iselletirir.
Dolaysyla olan iin tek hareket sz konusudur, anneden uzaklap babaya
yaknlamak. Kz ocuk iinse iki hareket vardr: Anneden uzaklap babaya yaknlamak ve
sonra anneye geri dnmek.

Ebeveynle Yaknl Ortaya karmak

Elerden birinin annesine ya da babasna yaknlk derecesinin ilikiyi nasl etkilediini

dizim srasnda grmek ok kolaydr. rnein bir ifti temsilen kadnla erkei kar karya
yerletiririz. Erkein yanna annesini, kadnn da yanna babasn koyarz. Temsilcilerin
hissettikleri rahatszlk yzlerinden okunur. Erkein enerjisi annesine yneliktir ve eine
kendini veremez, kadnn enerjisi de erkeine deil, babasna yneliktir.
Ancak ne zaman erkein babasn yanna ya da arkasna, kadnn da annesini yanna
veya arkasna yerletirsek ikisi de kendilerini daha gl hissederek elerine ilgi duymaya
balarlar. Denemek iin kadnn arkasna bir sra kadn, erkein de arkasna bir sra erkek
dizersek dii ve erkek enerjilerin gzle grlr ekilde glendiini fark ederiz.
Bu basit gsteri kadnla erkein uzun sreli bir iliki kurmak iin neye ihtiyalar
olduunu gzler nne serer. Erkek annesiyle yaknlndan vazgeip babasna, kadnsa
babasndan vazgeip annesine ynelmelidir.
Sevgi ilikisinde derinlemek iin kar cinsteki ebeveynden vazgemek temel
artlardan biridir. Eler bunu gerekletirdiinde erkek kendi erkekliiyle ban glendirir,
kadnsa kendi kadnlk niteliklerini gelitirir. Her ikisi de kendileriyle ayn cinsteki
ebeveynden cinsel kimliklerini iselletirmeyi renirler.
Ne zaman bir dananla bu mesele zerine alsam temsilcilerin davranlarndan
sorunun nerede olduu hemen ortaya kar ve danann kar cinsteki ebeveynden ayrlp
ayrlamad, anasnn kk prensi veya babasnn biricik prensesi olarak kalp
kalmad -kendisiyle ayn cinsteki ebeveyni onurlandrp onurlandrmad- aka belli
olur.
Eer bir kadn gl bir erkekle yzleemezse, annesine dnmeli ve eiyle ilikisinde
derinlemeden nce annesinden enerji almaldr. Bu sre zaman alabilir ve kiinin, kadnla
erkek arasndaki olgun bir ilikiye ne derece hazr olduuna baldr.
Eimizle yaknlarken nerede zayf olduumuzu fark edip ana babamzdan ne almamz
gerektiini kefedebiliriz. Bu ya ayn cinsteki ebeveyne yaknlamamz ya da kar cinsteki
ebeveynden uzaklamamz gerektirir. Bylece eimize nasl yaknlaacamz anlar ve
ilikideki gerek yerimizi bulabiliriz.

Egzersiz

Bu egzersiz, vicdann etkileriyle ailedeki sululuk duygusunu ve bunlarn neden olduu

atmalar hayalinizde canlandrarak anlamanza yardmc olacaktr.
15 dakika boyunca sessiz kalabileceiniz bir yere rahata oturun. Gzlerinizi kapatn.
Her Pazar kiliseye giden koyu bir Katolik aileden geldiinizi dnn. Artk
niversitede olduunuzdan kendinize ait fikirleriniz var ve aileniz istemeyerek de olsa
onlardan farkl bir yaam tarz srdnz kabullenmi. Snf arkadalarnzdan birine k
oluyorsunuz. Bu kiinin ideal einiz olduunu dnyorsunuz. Birka sefer bulutuktan sonra
Musevi bir aileden geldiini renmenize ramen sizin iin hibir ey deimiyor.

Senaryo

Birka hafta beraber olduktan sonra yeni sevgilinizi anne babanzla tantrmak
istiyorsunuz ve onlar da bir gece ikinizi akam yemeine davet ediyorlar. O gn geldiinde
anne ve babanzn sevgilinizi sorguya ekeceklerini biliyorsunuz.
Kendinizi bu durumda nasl hissedersiniz? Yemek masasnda oturduunuzu farz edin.
 Anne babanza baktnzda kendinizi nasl hissediyorsunuz? Sevgilinize baktnzda
kendinizi nasl hissediyorsunuz?

Senaryo

Ebeveyniniz hakknda konumaktan kanyorsunuz ve sevgilinizin evinize

yaklamasn bile istemiyorsunuz.
likiniz ilerledike kendinize unlar sorun: Anne babanzn evine gittiinizde ve
sevgiliniz hakknda soru sorduklarnda kendinizi nasl hissediyorsunuz? Durumu nasl
aklyorsunuz?
Kendinize bir de unlar sorun: Ortak geleceinizi dndnzde sevgilinize kar
neler hissediyorsunuz? Gerekleme olasl gryor musunuz? Ayr tutmaya altnz bu
iki dnyay nasl dengeleyeceksiniz?
Bu egzersiz vicdann nasl iledii ve kken ailemize ynelik vicdanmzn eimize
ynelik vicdanmzla sk sk nasl att zerine size bir fikir verebilir.
 12 -Bir likinin Evrimi

Bir kadnla erkek arasndaki sevgi ilikisi, balangta lazer n gibi nokta hedefli
younluundan karak zamanla geni bir alana yaylr. Balangta sevgililer sadece birbirleriyle
ilgilenirler, dnyay unutmulardr. Her ikisi de kendi istek ve ihtiyalarn yeryznde karlayabilecek
tek kiinin teki olduundan emindir.
klarn birbirlerine duyduklar hislerle sarho olduklar bu balay dneminde, nc ahslar
davetsiz misafirdir. Gnlk yaamn ayrntlaryla ilgilenmedikleri gibi beraberliklerinde kabilecek
sorunlar da grmezden gelirler. Sevgililer kendilerini elerine yle bir kaptrrlar ki onun hissettiini
hisseder, sorunlaryla urar ve onun ilgi alanlarna merak sararlar. Eleri mutluysa mutlu, mutsuzsa
mutsuz olurlar ve onlardan bir an bile ayr kalmak istemezler. Elerine doyamaz ve onsuz yapamazlar.
Ellyn Bader ve Peter Pearson, Efsanevi Ein Peinde (In Quest of the Mythical Mate) adl
kitaplarnda ak ilikilerindeki bu i ie geme aamasna sembiyotik aama adn verirler. Sevgiliyle
bir olma ve onunla zdeleme aamasdr bu. ki kii aralarnda bir ba oluturmak ve dieriyle
kaynamann ne demek olduunu anlamak istiyorsa ilikilerdeki bu balay dneminden gemeleri gerekir.
Bu dnemde farkllklar grmezden gelir, benzerlikleri abartrz. Karmzdakini gerekte olduu
gibi grmez, bir hayal dnyasnda yaarz. Bu duygularn altnda sakl baz biyo-kimyasal nedenler
vardr: Gerek ak yaadmz dnemde bedenimizde salglanan hormonlar, beynimizin haz duyma
blgelerini harekete geirir ve beynin mantkl seim blgesini engeller. Dier bir deyile, romantik ak
biyolojik bir sretir; doa, iftin bebek sahibi olmasn ve ilk emzirme dneminde bir arada kalmasn
salayarak trn devamn gvenceye alr.
ngilizcede bu dneme aka dmek denir ve gerekten de bir eit dtr. Her eyin
abartld, hayaller iinde kaybolup biyolojik drtmze yenik dtmz ve doaya teslim olduumuz
bir sretir. Aka dtmzde dncesizce hareket ederiz. Baka hibir gcn bizi ikna
edemeyecei deiiklikleri bir anda yapveririz. Sevgilimizle bir arada olabilmek iin dzenli iimizi
brakr, ailemizle vedalap eyalarmz topladmz gibi kendimizi yeni bir lkede bile bulabiliriz.
Romantik akn biyolojik bir drt olmas, nemli olmad anlamna gelmez. Belki de ayr
benliimizin duvarlar ilk defa yklmaktadr. Aka dmek, egomuzun snrlarn, psikolojik
savunmalarmz, koruma kalkanlarmz amann ve kendimizden byk bir eyle btn olmann ilk
deneyimidir.
Bu ruh halindeyken sevimenin, insan kendinden geiren mistik bir nitelii vardr. Cinsel
birlemenin derinliklerinde sonsuzluun eler tarafndan bir an iin bile olsa deneyimlenebileceini
savunan Hint ruhani retisi Tantrann ilk admdr. Orgazm srasnda deneyimlenen meditasyon hali,
ilikinin romantik dnemi getikten sonra kiiyi kendi ruhani arayna ynlendirebilir.

Balay bittiinde

Beyindeki hormon dengesinin yeniden kurulup aklc karar verme mekanizmasnn ilemeye
balamasyla, ilikinin balay dnemi hayal krklklaryla aniden bitebilir. Karmzdakine pembe
gzlklerden bakmak yerine onun hatalarn ve eksiklerini grmeye balarz. Bir zamanlar tutkuyla
sevdiimizin bizim gibi insana zg zaaflara sahip olduunu grmek ar gelebilir.
Bazen o kadar byk bir farkla karlarz ki dierinin deitiini ya da bizi kandrdn, hatta
bize ihanet ettiini sanrz. Daldan dala atlayan kiiler bu noktada ilikiyi bitirir. Bylece gelecekte
tekrar k olarak hormonal deiimin getirdii deneyimi yeniden yaama anslar olur.
Hlbuki bu nokta ayn zamanda, daha gerek ve uzun sreli bir beraberliin balayabilecei andr.
Olgunlukla sevmeyi ancak bu noktada renebiliriz. Balay dneminde her ey kolaydr, nk sizden bir
ey beklenmez. Bedenin biyolojik sreci sizin yerinize almaktadr.
Oysa imdi sevgilinizi yeni tanm gibi batan aa gzden geirirsiniz. yi ve kt ynlerini,
erdemlerini ve hatalarn grrsnz. Bu yabancyla yaknlamaya ve onunla birliktelii kefetmeye
balarsnz.
Balay dnemi geride kaldnda, eler kendi snrlarn koymay ve aralarndaki farklar grmeye
balarlar. Bader ve Pearson bunu farkllama dnemi olarak adlandrr. Bu yazarlar, ak ilikisinin
aamalarn, annesiyle sembiyotik bandan adm adm ayrlarak kendi benliinin farkna varan ve
onunkinden farkl istek ve tercihlerini dile getiren ocuun byme aamalarna benzetir.
Salkl bir iliki, iinde ayr grler ve farkllklar barndrr. Eler sevgililerinin
garipsedikleri, beenmedikleri ynlerini sevmeyi ve kabul etmeyi renirler. Hellinger yerinde bir
seimle, bu dnem iin ikinci grte ak ifadesini kullanr. kinci grte ak, biyolojik bir drt
deildir. Daha az tutkulu, daha az kontrol ddr. Hayal krklyla balasa da, her iki ein bu engeli
bilinli bir admla ap yeni bir uyum aamasna gemeleri kiisel bir baar olacaktr onlar iin.
Aka dme aamasndan sonra bu aamaya akla ykselme diyebiliriz. Hayallerimizin, hayal
krklklarmzn ve farkllklarmzn zerine kp kalbimize kendimizden farkl bir kiiyi alma
kapasitemizi geniletiriz. imdi eimize yeni bir gzle bakabiliriz. Onu, artk olmasn istediimiz gibi
deil, gerekte olduu gibi grrz. Ayn zamanda, beklentilerimizi karlama konusunda snrl
olduunun farkna varrz. Yaammzn baz ynlerini kolayca paylaabileceimizi, baz ynlerinde ise
eimizin kendimizden ok farkl olduunu ve buralarda birlikteliin mmkn olamayacan anlarz.
ou kii iin bundan sonras atlmas zor bir admdr. Fazlasyla byk bir mcadele gerektirir.
Bu anlamazlk dneminden gemeye dayanamazlar ve ayrlmay seerler. Bir blm de ilikiyi Bader
& Pearsonn dmanca baml ift olarak adlandrdklar duruma sokarlar. Bu durumda her iki e de
birbirinden holanmaz, mutsuzluklarndan dierini sorumlu tutar ama yaam tek bana gslemektense
kendilerinden dn vererek birlikte yaamay srdrrler.

Akla Genilemek

Ak ilikisinin srmesi iin dlamay deil dhil etmeyi bilmek gerekir. liki genileyerek daha
fazla insan kucaklamaldr. Bir iliki olgunlatnda nc ahslar iliki iin tehdit unsuru olmaktan
kp ilikiye davet edilirler. Ne de olsa ilikiler doa tarafndan ocuun beslenip gelimesi iin
tasarlanmtr ve hibir ey yeni domu bir bebekten daha igalci deildir. Bu yeni varlk, ana
babasnn yaamna girdii anda iftin inziva hali ve zel hayat sona erer. ift yaamlarna yeni birini
sokarak aralarndaki ilikiyi geniletir.
ocuun doumunun ounlukla ilikinin gelimesine yol amasnn nedeni de budur. ifti bir
arada tutacak yeni bir neden vardr. Sevgileri ve yaratclklarnn ortak bir amac vardr ve bylece
birbirlerini daha iyi tanma frsat elde ederler. ocuksuz eler bu dnemde ilikiyi ayakta tutmakta daha
ok zorlanrlar. Birlikte byyp gelimek iin birlikte yrtecekleri bir projeye, bir ie balama ihtiyac
hissedebilirler.
Bir ak ilikisinin dinamiklerini temsilen iki kiinin dizime her yerletirili biimi, ayr bir
durumu ifade eder. rnein elerin baka ynlere bakmas, birbirlerinden ok nc bir kiiyle
ilgilendiklerini gsterir. Dizime dhil edilmesi gereken bu kii, eski bir e ya da kken aileden biri
olabilir.
Genel olarak sevgililer karlkl yz yze yerletirilirler. Bunun nedeni daha nce de belirttiimiz
gibi gzlerinin birbirlerinden baka kimseyi grmemesidir. Ancak birbirlerine olan bu dknlkleri
sonsuza kadar sremez ve eer uzun sredir birlikte olan bir ift danan tarafndan bu ekilde kar
karya yerletirilirse ilikide ciddi bir atma olduunu anlarz.
te yandan eer birlikte bir proje ya da hedef belirleyip tam anlamyla ortak olarak, i kurmu
ya da ocuk sahibi olmularsa, genelde yan yana yerletirilir ve ayn noktaya ya da ayn kiiye bakarlar.
Bu ekilde birbirlerini destekledikleri gibi ilgileri de kendilerinin dnda bir eye younlamtr.
Bir dizimde yer alan ocuklar dizimde en ok ebeveynlerini yan yana grmekten ve onlara yakn
olmaktan holanrlar. Eer ift karlkl durup birbirlerine bakyorsa ocuklar bir adm geri ekilip
onlardan uzaklatklarnda kendilerini daha gvende hissederler.
rnein bir dizimde danan, ana babasn karlkl yerletirir; aralarnda ciddi bir atma
olduu bellidir. ki ocuk da ebeveynine ok yakn, neredeyse tam ortalarnda durmaktadr. Bu durumdan
gergin ve mutsuz olduklar aka grlr. Terapist, ocuklar ana babadan birka adm
uzaklatrdnda derin bir rahatlamayla nefes alp birbirlerine bakar ve glmserler. ocuklar
aralarndan ekildiinde anneyle baba birbirlerini grr ve bugne kadar ocuklarn yardmyla
yzlemekten kandklar bir eyle yzlemek zorunda kalrlar.

Snrlara Sayg Gstermek

likiler gitgide bataki hayal dnyasndan, temeli gereklere dayanan, ayaklar yere basan bir
yne doru geliir. Daha nce de szn ettiimiz gibi bu zor bir sretir. Aslnda bu dnemde eler
artk hayali bir eyi sanki gerekmi gibi gsterme abasn brakarak sonunda rahat bir nefes alrlar. Ne
de olsa srekli heyecan iinde yaamak ok yorucudur.
30lu yalarn ortasndaki Robert, danmanlk seansna gelmiti. Sevgilisinin, bata umduu kadar
kendini ilikiye veremediini fark ettiini belirtti. Balay dneminde hissettii yksek beklentiden
vazgemediinden, sevgilisine ierlemekteydi. Seans srasnda d krkln bir bakasnn varlna
gereksinim duymadan, tek bana gslemenin kendisine nasl bir isel g kazandrdn grd.
Sevgilisini annesinin yerine koyduunu fark etti. Bu farkndalkla, sevgilisinin kendi yaamn srmeye
ihtiyac olduunu anlad ve bu anlayla da kendi yaamn srme zgrln kazand.
Byle bir durumda her iki ein de ilikiden ne istediklerini yeniden kefetmeleri ve birliktelikleri
iin ortak bir zemin bulmalar gerekir. ift daha nce biz kelimesini kullanrken artk ben kelimesi
daha sk duyulur. Gerekten de biz kelimesiyle ben kelimesi arasnda bir denge olmaldr. iftin
ortak ynleri biz, bireysel ynleri ise ben ile ifade edilir. Eer eler sadece biz diyorsa, kken
aileleriyle kilitlenmi olduklarn, sadece ben diyorsa da bu, kendi kiiliklerini kaybetme korkusuyla
elerini gvenli bir mesafede tutmakta olduklarn gsterir.
 Salkl bir ilikide hem biz hem de ben vardr. Bylece eler hem kendilerini kaybederek
dieriyle btn olabilirler hem de kendi snrlarn ve kiiliklerini koruyabilirler. Kendi yaamlarndan
tatmin duyan iki btnlemi insan, ideal olarak, hem birbirlerini besleyen hem de birbirlerine ilham
veren bir ba oluturmay baarrlar.
Her iliki bu ynde gelimez kukusuz. Eer erkek hl annesine balysa karsnn ihtiyalarn
karlayamamasna tahamml edemez. Eer kadn hl babasyla ak yayorsa kocas Beyaz Atl Prens
gibi davranmadnda hayal krklna urar. Byle durumlarda genelde Babann Kk Prensesiyle
Annenin Kk Prensi eleirler ve ikisi de kendilerini tam anlamyla ilikiye veremez.
te yandan eer taraflardan biri bymeye balarsa -rnein babann kk kz byyp
kadnla adm atarsa- ilikinin devam etmesi iin dier ein de bymesi gerekir. Dengi dengine deyii
bu durumun gzel bir ifadesidir. Ak ilikisinde olup bitenlerden her iki taraf yzde elli-elli sorumludur.
Ak dansa benzetmek yerinde bir mecazdr. Elerden biri ileri adm attnda dieri geri adm
atar; biri saa doru hareket ettiinde dieri onunla uyum salamak iin kendi soluna doru hareket eder.
Bylece eler arasnda srekli bir hkimiyeti alma ve dierine brakma, ileri gitme ve geri ekilme,
kiisel snrlar koyma ve dierine teslim olma alverii vardr. likinin ilerlemesi iin enerjinin bu
ileri geri dans iki yne doru srekli devam etmelidir.
Sevgililer ne zaman ilikide bir araya gelseler sevgilerinin snrlar olduunu
deneyimleyeceklerdir. Bu snrlar kabul ettikten sonra ilikileri gereki ve srekli bir hale gelebilir.
Buna ek olarak eler kendi kken aileleriyle sorunlarn zdke, ilikilerinde karlkl olarak daha
rahat iletiim kurarlar ve aklar olgunlar.
30lu yalarn balarnda olan Gney Amerikal Claudia, ocuklarnn kendisine ait sorunlar
tadklarndan endie duymaktayd. Dizimde kendisiyle kocasn yan yana, ocuklarn da hemen
nlerine yerletirdi. Ancak ocuklarn srt onlara dnkt ve hepsi ayn yne bakmaktayd. Anne de
baba da kendilerini rahatsz hissediyorlard.
Ailesi hakknda biraz daha bilgi istediimizde Claudiann annesinin 20 yldr izofren olduunu
rendik. Anneyi dizime eklediimizde Claudia alayarak ona sarld.
ocuklar iftin yanna, kendilerini daha iyi hissettikleri yere yerletirdik. Bu ekilde anneyle
baba yz yze geldiler, annesi de Claudiann yannda durdu. Kocas bir karmaa yaadn belirtti ve
amcasnn izofreni hastas bir erkek kardei olduu ortaya kt. Babasn yanna yerletirdiimizde
kendini daha iyi hissetse de karsna fazla yaklaamad.
Her ikisi de aileleri adna yk tadklarn ve bu kilitlenmelerin birbirlerine fazla yaklamalarna
izin vermediini grdklerinde aralarnda yeni bir denge kuruldu ve bu da belirli bir rahatlama getirdi.
Dierine ve dierinin ailesi iin yaptna sayg duyarak aralarnda belli bir mesafeye raz oldular.
Bir sonraki admda Claudiann, annesinin ektii acy grmesini, ona teekkr ederek onunla
arasna mesafe koymasn istedik. Bylelikle annesine yardm etme ihtiyacndan kurtulabilecekti. Claudia
annesine Benim iin yaptklarn yeterli, sana teekkr ederim. Artk yaamm gayet iyi idare ediyorum.
ki olum var ve onlarla gurur duyuyorum dedi. Gururla oullarna bakt ve kendi sorunlarn onlara
aktarma endiesi tamadan onlara glmseyebildi.

Dengesi Bozulan Sevgi

 Her iki tarafn hayal dnyasnda yaad bir iliki sorunlu olabilecei gibi uyumlu da olabilir.
Ancak eer bir taraf hayal dn-yasndayken dier taraf uyanyor ve bilinleniyorsa sorun kmas
kanlmazdr. Eer birlikte kalrlarsa iki olaslk sz konusudur: Ya daha az olgun e, dierindeki
deiimle cesaretlenerek kendini gelitirmek ister ya da daha olgun olan e, geri adm atarak dn
vermeye balar. Ayrlk korkusu fazla ise ikinci olaslk gerekleecektir. Gerek olgunluk ise kiinin
ayrlk korkusuna yenik dmeden, kendi bana kalmaya hazr olmasdr.
Gnmzde bir ilikinin yrmesi ve salkl gelimesi iin, balay dneminden sonra, her iki e
iin de ilikinin ncelik haline gelmemesi gereklidir. Aksi halde bu, dier kiiyi gznde bytmek,
ondan ok ey istemek ve ona da ok vermek anlamna gelir. Sonuta siz de, einiz de beklentileri
karlayamadnz gibi ilikiyi kmaza srkleyen bir gerginlie neden olursunuz.
Baka bir ifadeyle: Sevgilinizi kendinizden ne kadar yksee yerletiriyorsanz onu o kadar
ebeveyniniz yapyorsunuz demektir. Romeo ve Juliet ya da Sinderella ile Beyaz Atl Prens gibi birbirini
ycelten iki olaanst insan arasndaki iliki muhtemelen ksa srer ama sradan zaaflar olan iki
sradan insann beraber gelime anslar yksektir.
Eer danan, sevgilisinden ayrlp ayrlmama sorunuyla danmanlk seansna gelirse, hangi yolun
olgunlamalar iin daha doru olduuna bakmak gerekir. Sevgilisiyle birlikte kalp deneyimle- dikleri
zorluklar beraber gslemeleri, atmayla ba edebilecek yetiyi gelitirerek evlilikte tek bana
ayakta durma gcn bulmalar m daha dorudur? Yoksa er ya da ge her ilikinin bir sonu olduunu
anlayp birbirleriyle ilerinin bittiini ve artk yollarnn ayrldn kabullenmeleri mi?
Karlarna kan ilk engelde e deitirmek, sevgi bittii halde dierine yapp kalmak kadar
ocukadr. Her ikisi de ebeveynden birine balln devam ettiini gsterir - ounlukla erkek
annesine, kadn da babasna baldr.
Doas gerei sevgi deiken bir olgudur. Kadnla erkek arasndaki sevgi dier sevgi trlerinden
daha da deikendir. Ebeveynle ocuk arasndaki iliki biyolojik olduundan daha salamdr. Kendi
seimimiz deildir. Doumla kurulmutur, dolaysyla deitirmek elimizde deildir. Ancak bir kadnla
bir erkek arasndaki iliki zgr seimle olur. Seimi kendimiz yaparz, ite bu nedenle bu kadar hassas
bir denge sz konusudur. Bizi bir araya getiren gizem bizi her an birbirimizden uzaklatrabilir de. Bu
hassas denge akla gelen endieyi de aklar; bu kadar hassas bir ey kolaylkla bozulabilecektir.
Bir ilikide artk byyemiyorsanz ayrlma zaman gelmitir cmlesi, ilikiler hakknda
sylenecek son szdr.

Eski Eleri Saygyla Anma

Bir ak ilikisini fkelenmeden ve irkin davranlara kaplmadan bitirebilmek gerek bir sanattr.
Artk hibir eyin eskisi gibi olmadn anladnzn, ikinizin de yeni durumu kabullendiinizin ve ayr
yollarda ilerlemekte anlatnzn gstergesidir.
zen gerektiren bu dnemde, ayrla neden olan davranlarnzn sorumluluunu almak ve kendi
sorumluluunuzdan ne daha az ne de daha fazlasn tamamak ok nemlidir. Daha azn tamak, ocuk
gibi davranp suu dierine yklemektir; daha fazlasn tamak ise haksz bir sorumluluu yklenerek,
einize sorumluluk brakmayp ona ocuk muamelesi yapmaktr.
Gemi ilikilerin ykn tadnz srece gelecek ilikileriniz de yrmez. Ailenizle
oluturduunuz olumsuz ba nedeniyle onlardan kopamamanz gibi eski sevgilinizi, eer farkl
davransayd beraberliimiz srerdi eklinde sulamak da hl bir hayal dnyasnda olduunuzu
gsterir.
Tayvanl Lin Shunun ilk evliliinden 21 yanda bir olu ile 17 yanda bir kz vard.
ocuklaryla birlikte ikinci kocasyla yayor ama ilk eine hl fke duyuyordu. Dizim ncesindeki
konumamzda kendisi 10 yandayken annesinin intihar ettiini rendik.
Dizimi atmzda ilk e resmin dndayd -yani dlanmt. kinci e sanki ocuklarn babas
oymu gibi asl babann durmas gerektii yerde durmaktayd. Danann temsilcisi ise kendi de bir
ocukmu gibi ocuklarnn yannda duruyordu. kinci e de, ocuklar da kendilerini son derece rahatsz
hissediyordu.
lk kocay dizime ekleyerek onu tm grubun karsna yerletirdiimizde herkes rahatlad.
almann devamnda Lin Shunun, dlad ilk eini saygyla anmasna ve bilinsizce annesini
lmnde izlemek isteinden dolay ilk eine kendini verememesinin sorumluluunu stlenmesine
yardmc olduk. Bu yeni anlay hem danann hem de ilk ein birbirlerine almalarn salayarak
ayrlklar hakkndaki sulamalar ortadan kaldrr.
Sonraki adm Lin Shunun bir anne olarak sorumluluk almasna yardmc olmakt. Kendi annesi
bunu yapamadndan intihar etmiti. Burada davran kalplarnn kuaktan kuaa nasl getiini
grrz. Tpk annesinin kendinden nceki bir aile bireyini izledii gibi, kendisi de annesini
izlemekteydi.
Lin Shuya g vermek iin annesine duyduu fkeden kurtulmasna ve onu sevgiyle brakmasna
yardmc olmamz gerekiyordu. Bunu ancak annesinin kendi kken ailesiyle kilitlendiini anladnda
yapabilecekti. Bu sre iinde ocuklarn rahatlayp rahatlamadklarn ve annelerine gvenmeye
balayp balamadklarn adm adm gzlemledik. ocuklarn tepkileri, Lin Shunun annelik
sorumluluunu stlenip stlenmediini aka gsterecekti.
Bu dizim, kiinin kendi ailesinden tadklar yznden bir ilikinin nasl sona erdiini gsteriyor.
yilemenin ancak imdi, u anda gerekleebileceini ve her iki ein de huzur bulmalar iin
gemileriyle kilitlenmelerini kabul etmeleri gerektiini de ortaya koyuyor.
42 yanda olan Amerikal Renee, kocasndan ayrlmt. 13 yandaki kzlar babasyla kalmt.
Kocann daha nceki evliliinden olu vard. Renee, 4 aylkken annesi tarafndan evlatlk verilmiti.
Temsilcilerin yerleimi Reneenin kznn dizimde fazla byk olduunu gsteriyordu. Annesine
de babasna da kzgnd. Babasnn ilk eiyle zdeleerek babasna kzgn bir sevgili gibi davranmakta,
Reneenin kendisini evlatlk veren annesine duyduu fkeyi tekrarlayarak annesine de onu brakt iin
kzmaktayd.
Bir sre sonra babann ilk eini dizime dhil ettik. Kz, zellikle de babas ilk eine duyduu
sevgiyi dile getirdiinde rahatlad. Danan olan anne, bu kadna, lk e olarak seni tanyorum. Ltfen
kzma dosta bak diyerek onu ilk e olarak onurlandrd.
Sonraki adm, Reneenin, kendisini dnyaya getirdii iin teekkr ederek annesiyle barmasn
salamak ve annenin kendisini verme kararn kabul ederek ondan uzaklamasna yardmc olmakt.
Bylece kendini evlatlk alan anneye ynelebilecektir. Renee kendi kzna bakarak ona, Seni vermedim
ve Ben de bata anneme kzgndm dedi. Bu Reneeye g verirken kznn da fkesinden syrlp ona
doru ilerleyebilmesine yardmc oldu.
Sonunda danan, kzna gururla bakabildi. Kz artk annesine yakn durmaktan honuttu. Bundan
byle annesiyle beraber yaamasnn kendisi iin daha doru olaca da ortaya kmt.
Bu rnek, eski eleri onurlandrmann nemini gsterdii gibi elerin yarm kalm ilerinin
ilikilerini nasl engellediini de gsterir. Ayn rnekte, aileden bir ocuun -Reneenin kz-
ebeveynden birinin eski eiyle nasl zdeletiini de grdk. Eski e bir kayp yaamtr ve kolektif
vicdan bunu dengelemek iin sonraki evlilikten olan ocuun eski ei temsil etme iini stlenerek
ebeveynine kar kzgn ya da zgn bir sevgili gibi davranmasna neden olur.
Reneenin ilikisinin devam etmemesinin iki nedenine gz atalm:
Renee, ikinci e olarak, kocasnn ilk karsna vefa duyar ve kendini kocasna tam olarak veremez
- bu duruma zellikle ilk evlilikten ocuklar olduunda rastlanr.
Kendini tam olarak ilikiye veremeyecek bir adam seer. Onu bebekken evlatlk veren z annesine
duyduu ballktan dolay kendini kocasna tam olarak veremez. Bu olay boandktan sonra kzn neden
yanna almadn aklar - annelik gcne ihtiya duymaktadr.
Buradaki en nemli hareket danann, kendisini dnyaya getirdii iin annesine teekkr ederek
onu brakmasdr. Sonraki admlar nispeten kolaydr: lk eten kzna dosta bakmasn istemek, kocasna
kendisiyle bir ocuk sahibi olduu iin teekkr etmek, ikisinin de ilikiye kendilerini tam olarak
veremeyeceklerini kabul ederek artk bir anne olarak ocuunu desteklemeye hazr olduunu ifade etmek.

Bar inde Ayrlmak

Eski eten bar iinde ve sevgiyle ayrlmann yolu, danann eski ee kran duyabilmesinden
geer. Bu da ancak, danann ilikide yaananlar gereki olarak kabul etmesi ve kendine den
sorumluluu stlenmesiyle mmkndr. Eer gerek ifade edilir ve durum tm gerekliiyle kabul
edilirse yukardaki rnekte olduu gibi her iki e de rahatlayacaktr.
Dier durumlarda, danann eski eine u cmleleri sylemesini isteyebilirim: Beraber
geirdiimiz zaman kranla anyorum. Verdiklerin iin sana teekkr ederim. Benimle kalacaklar. Sana
verdiklerimi de sevgiyle verdim ve seninle kalabilirler. Yaadmz zorluklarda kendi paym stleniyor,
senin payn da sana brakyorum. Artk yoluna gidebilirsin. Ltfen brak, ben de yoluma gideyim.
Kimi zaman da kiinin, Senin izlediine de, kendi izlediime de sayg duyuyorum cmlesini
sylemesini isterim. Burada izlemek szyle kastettiimiz bazen yaammz ynlendiren bizden byk
bir g, bazen de kken ailedeki kilitlenmelerdir.
Bazen de danan eski einin nne yerletirerek bir zamanlar birbirlerine duyduklar sevgiyi
onurlandrmas iin ifade edilmesi gerekenin ne olduunu sorarm. Eski ein temsilcisinin gsterdii
tepki, danann onu yrekten onurlandrp onurlandrmadn ortaya koyar. Eski e onurlandrldn
hissettiinde her trl ba geride brakp resimden kmaya hazrdr.
Bu, ayrlmann sevgi dolu yoludur. Bu deneyimler bize, eski eler yollarn ayrsa bile sevgi dolu
bir tavrn srebileceini gsterir. Sevginin birlikte ya da ayr olmakla bir ilikisi yoktur. likide
olmakla birine kar sevgi dolu olmak iki ayr eydir. Bunu boanm ebeveynlerde grebiliriz; artk
ilikide olmasalar bile ocuk sahibi olduklar iin aralarndaki gl ba devam eder. Deneyimlediimiz
pek ok seansn bize tam bir ayrln ancak sevginin kabulyle gerekleebildiini gsterdi. Dier bir
deyile gerek sevgi zgrletirir.
 13 -ocuk Sahibi Olmak

Kadnla erkek arasndaki iliki, doalarndaki ocuk sahibi olma drtsyle geliir. Yaamn
devamlln ve trn hayatta kalmasn salamak doadaki en temel drtdr. Kadnla erkein bir araya
gelerek balanmalarn ve yeni yaam yaratmalarn, yani bebek sahibi olmalarn ister.
ocuun hayatta kalmasn salayan kadnla erkek arasndaki badr. Bundan dolay onlar
birletiren gl ba cinsellikle kurulur, sevgiyle deil. Kadnla erkek arasndaki ba, ebeveyninin
bakm olmadan hayatta kalmas olanaksz olan ocuk byyene kadar onlar bir arada tutar.
Bu ortamda byyen sadece ocuk deildir. ocuk da ana babasnn bymesine yardmc olur.
Aileye yeni bir bireyin katlmasyla eler, ilikilerine bu yeni geleni dhil ederek snrlarn geniletir
ve kendilerini aarlar. Kiisel isteklerinin, sevip sevmediklerinin bir ncelii kalmaz. Bir ya da birden
ok ocuk sahibi olma kararlar tm yaamlarn ekillendirecektir. Daha byk ve daha kuvvetli bir
biyolojik gcn kendilerini kullanmasna izin vererek kararlarnn tm sonularn gze alr, kiisel
snrlarnn tesine geer ve g kazanrlar.
ocuk sahibi olmak istemeyen sevgililer genileme konusunda ayn biyolojik drty duymazlar.
Ancak onlar da kendilerini ortak bir projeye ya da kiisel geliimlerine adayarak benzer bir kendini
amaya ve gce ulaabilirler. Burada nemli olan kendilerini, kiisel isteklerinin tesinde yrekten
hissettikleri bir konuya adamalar ve bunun tarafndan ynlendirilmeye izin vermeleridir. Bylelikle
onlar da snrlarn geniletebilirler.
nceki blmlerde ebeveyn-ocuk ilikisine hep ocuun asndan baktk. Bu blmde ayn
konuya ebeveyn asndan bakacaz. Bir bakmdan ikisinde de ayn Aile Dizimi kurallar geerlidir:
ocuun ocuk, ebeveynin ebeveyn olmas gerekir. Ancak ebeveyn olmann zorluu ok farkldr.
Ebeveyn olmak kendi gcne sahip kp ocua artsz vererek anne ya da baba olmann
sorumluluunu almaktr. Bu gerekletiinde ocuk rahattr ve ana babas adna hibir ey tamak
zorunda kalmaz; ana babasndan geleni rahata alr. Bir sre sonra aldklaryla dolar ve yetikin
olduunda kendisine verileni ocuklarna aktarabilir. Yaam bu doal dngyle kuaktan kuaa akar.
Doa bu ekilde trn devamn salar.
te yandan, eer ana baba ocuu baka nedenlerden istemilerse, rnein, kadn hamile kalarak
erkei balamak istemi ya da elerden biri veya her ikisi yaamn anlamszlyla yzlememek iin
ocuk yapmlarsa bu, belki de kendi ana babalarndan yeterince alamam olduklarn gsterir. Bunun
sonucunda ocukluklarnda alamadklarn imdi kendi ocuklarndan almaya alrlar.
Daha nce de grdmz gibi ocuklar ana babalarnn ihtiyalarna ok duyarldr ve sahip
olduklar gl ve derin aidiyet drtsnden dolay onlar iin her eyi yaparlar. Ana babalarna vermek
isteyerek aile dzenine gre hadlerini aarlar. Bu hareket ilerinin bo kalmasna ve yetikin
olduklarnda kendi ocuklarndan almak istemelerine neden olur. Bunun byle srmesiyle gemiin
ykleri kuaktan kuaa aktarlr.
Anneyle baba, sorumluluklarn stlenip veren taraf olmann gcn deneyimlediklerinde, ana
baba rol ve ebeveynlik ykmllkleri onlara ar gelmez. Kafalarn nasl iyi bir ana baba
olunacana yormazlar. ocuklarna vermek onlar tatmin etmeye yeter, ocuklar da doyumlu ve
huzurlu yetiir. Ebeveyn iyi bir ana baba olup olamad konusunda srekli endie iindeyse ocuk da
bunu alglayarak tedirgin ve gvensiz byr. Hatrlamamz gereken bir baka nokta da ocuun byrken
aldklarnn yarsn annesinden, yarsn da babasndan alddr.
 ocuk annesiyle babasn tek bedende birletirmitir. Eer anne ya da baba ocuunu gerekten
seviyorsa, ayn zamanda eini de sevmelidir, nk ei sevdii ocuun bir parasdr. Hi kimse
einden nefret ederken bu kiiyle yaam olduu cinsel birlemeden doan ocuunu sevemez. nceki
rneklerden birinde grdmz gibi elerden biri, bu adamla evlenmek hatayd dedii anda kendi
ocuuna da sevgisiz davranm olur. Bu tutum, ilikide sevginin tannmadnn balca gstergesidir
ve Aile Dizimine benzer sorunla gelen katlmclara bunu aka gstermek gerekir. Bir nceki
blmde, sevginin gz ard edildii durumlarda, ocuklarn ana babalarnn eski elerini nasl temsil
ettiklerini grmtk.
Her ocuk ana babasnn beraber olmasn ister, nk bu ekilde kendini btn hisseder.
Sadakati blnmez. Burada anneyle babann ayrlmasnn doru olmadn sylemiyoruz. Sylediimiz,
ocuklarn gerekten seven ebeveynin eski eine kar bir sevgi ve minnet duymas gerektiidir. Bu
durumda anneyle baba, ilikilerine devam etmeseler de ocuk huzurludur -bunun rneklerini nceki
blmde grmtk.
Bir baka nemli nokta ise bir erkekle bir kadnn ocuk sahibi olduklar anda, kendi
ebeveynlerine veda etmi olmalardr. Artk bu rolde kendileri vardr. Eer bu veda admn atmazlarsa
ocuklarna gerek anlamda ebeveynlik edemezler ve sonunda ocuklar ana babalarnn kken
ailelerindeki kaderleri yklenmek zorunda kalabilirler.
Avustralyann Sidney kentinden Patricia iki kz ocuk annesiydi. Gncel ailesini dizdiinde
ocuklarn farkl ynlere baktklarn grdk. Biri yukar, biri yere bakyor, ikisi de anneye bakmyordu.
Annenin baklarysa onlardayd.
Kken ailesinde ne olduunu sorduumuzda Patricia hem annesinin hem de babasnn kk
yatayken iki kz kardelerini kaybettiklerini anlatt. l teyze ile halalar dizime katlp yere
uzandklarnda Patriciann iki kz da onlara kar gl bir ekim hissetmiti.
Seansn devamnda danann annesinin kz kardelerinin peinden lme gitmek istediini
grdk. Ancak danan annesine, Senin yerine ben giderim derken imdi de kzlar Patriciaya ayn
eyi sylemekteydi.
Bu noktada Patricia annesini, lm kz kardelerinin acsyla yalnz brakmaya hazr deildi;
hareketinin sonular olarak iki kznn lme ekildiini ve kendi hayatlarn yaayamadklarn
grmesine ramen Patricia, annesiyle kalp srarla ona yardm etmek istemekteydi.
Bu dinamii ve danann daha fazla ilerlemeye hazr olmadn grdkten sonra dizime son
verdik. almay daha sonra tekrar ele alp balam olan hareketi tamamlayabilirdik. Patricia
annesinin nnde saygyla eilerek Artk kardelerine gidebilirsin. Ben ocuklarmla kalacam
diyerek onu onurlandrmaya ve kardelerine gitmesine izin vermeye hazrd. Bylece ocuklaryla
yzleecek gc buldu ve onlara Ben annenizim ve sizinle kalyorum dedi. Bu sefer ilk iki seanstaki
gibi gzyalarna boulmamt, kzlarn kucaklamaktan mutluluk duydu.
Burada annesiyle kendi kzlar arasnda kalm bir annenin i atmasn gryoruz. Sonunda
kzlarna duyduu sevgi galip gelerek annesiyle vedalamasn salam, bir anne olarak kzlaryla
kalabilmiti. Ana baba olmak kiinin olgunlamasna yol aar ve kiiyi btnletirerek kken ailesinden
biriyle yaad dm zebilir.
Grdmz gibi, ocuk sahibi olmak bir eit snav olabilir. Aile sisteminizdeki zlmemi
dmlerle yzlemenize, gereklerle kar karya kalmanza ve birini beslemek, ona bakmak, ana
babalk yapmak iin kendi kaynaklarnza ulamanza yardmc olur. Sizi, ocuksu tavrlarnz bir yana
brakp olgunlamaya davet eder. Bu snav gsleyip gsleyememek tamamen bireyin kendisine
kalmtr.
 Aile sistemi yasalarna gre ebeveyn, ocuklarn da ilgilendiren baz kararlar onlara
danmadan alma sorumluluunu stlenmelidir. Gnmzde gce ve btnle ihtiya duyan baz
ebeveynlerin kararsz kaldklarnda ocuklarna danmalarna sk sk rastlarz. Bunun ocuk iin iyi
olduunu dnseler de aslnda kendilerinin ana baba olacak gce ve sorumlulua sahip olmadklarnn
bir gstergesidir.
Bu hassas bir konudur. Burada otoriter ya da ocuklarn grld ama duyulmad eitim
sistemlerini savunmuyoruz. Ancak sosyal akmlar bir u grten dier u gre giderler; otoriter
eilimden otorite kart eilime ve sonra tekrar gerisin geriye. Ebeveyn bir karar ald m bu karar
gerekten ocuun lehine olmaldr. Dizimde ebeveynin, sadece kendine ve gemi kilitlenmelerinden
kaynaklanan sorunlarna m odakland, yoksa ocuuna kar sorumlulukla m davrand belirgin
olarak ortaya kar.
ocuklar genelde yaamlarn etkileyecek kararlar alamayacak kadar toy ve deneyimsizdirler.
Eer onlara danlrsa her ey, ortadaki olay anlayacak ve zgn bir seim yapacak kadar anlay
kapasiteleri olup olmadna bal olacaktr. rnein eer anneyle baba ayrlyorlarsa hangisiyle
kalaca seimi ocua braklmamaldr. Bu, ocua Kimi daha ok seviyorsun? demekle ayndr.
ocuu kmaza sokar.
Eer anneyle baba, ocuun kiminle yaayacana kendileri karar verirse ocuk masumiyetini
koruyarak her ikisini de eit sevmeyi srdrebilir. Kznza sizinle mi, yoksa babasyla m kalmay
tercih ettiini sormanz her yataki ocua ar gelir. Eler genelde kendi aralarnda dosta bir
uzlamaya varamadklarnda bu areye bavururlar. Ancak ocuktan bylesine hayati bir karar vermesi
nasl beklenebilir ki? ocuk iinden anasn da babasn da sever. Eer dndan birini izlemeye
zorlanrsa dierini isel olarak izleyecektir.
Buna u bir rnek olarak babas sabkal bir ocuu ele alalm. Anne, ona benzememesi iin
ocuun babasyla grmesini engeller. ocuk babasyla grmeyerek annesinin isteine uysa da
okulda sular ileyerek dlanm babasna sevgisini ifade eder.

ocuklar Varken Ayrlmak

Ayrlan iftlerin sorunlarndan bahsettik. Arada ocuk varsa eler arasndaki ba daha gl olur
ve ayrlk daha zordur. Ancak hepimiz bazen iftlerin yollarn ayrmalar gerektiini biliriz. Ne kadar
zor olursa olsun bu onlarn hakk ve zgrldr.
ocuun iyilii iin en byk tehlike ana babasnn kt bir ekilde, sulamalar ve kavgayla
ayrlmasdr. Hatta bazen aralarndaki tm balar koparrlar. Bu ocuun srtnda ac dolu bir yktr,
nk annesiyle babasna ball umutsuzca blnmtr.
Bu travmatik durumda, bariz olan gzden kaar: Her ocuk hem annesinin hem de babasnn
rndr. Ayrlk ne kadar ac olursa olsun, kadnla erkek aralarna ne kadar mesafe koyarlarsa
koysunlar, ocuklarna her baktklarnda dier ei hatrlayacaklardr. ocuk znde bir kadnla bir
erkein aralarndaki sevginin rndr ve aralarndaki sevgi bitse de bu gerek deimez.
ou iftin inkr ettii ve kabullenmekte zorland gerek, karlkl sevgilerinin ocuklarnda
devam ettiidir. Baba oluna veya kzna baktnda bir adan eski eine de bakmaktadr. Birok
boanm babann dedii gibi ocuumu seviyorum ama eski karmdan nefret ediyorum diyemez. Aile
sistemi terapisine gre eski einden nefret ediyorsan ocuunu da tam anlamyla sevemezsin. Bundan
dolay ocuun iyilii iin ana babann sevgiyle ayrlmas gerekir.
Mahkeme ocuun velayetinin kimde olmas gerektiine eitli verilere bakarak karar verir.
Ancak Aile Dizimindeki genel kural, ocuun dier ei daha ok seven ebeveynle kalmasdr. ocua
her baknda onda grd eski einin varln yreiyle kabul eden ve ilikide paylalanlar iin
sevgi ve minnet hissedebilen ebeveynle kalmaldr.
Her zaman olmasa da ounlukla, ayrlktan sonra en kzgn taraf kadndr. Annenin eski eine
fkeli olduu bir durumda ocuk anneden ok babayla kendini gvende ve mutlu hissedeceinden
velayetin babaya verilmesi daha uygundur. Ancak her vaka kendi zelliklerine gre ele alnmaldr.
Kken ailedeki kilitlenmeler ile bunlarn ebeveynler zerindeki etkileri de gz nne alnmaldr.
Genel bir kural olarak ocuk daha az yk tayan ebeveynle gvendedir ve bu kural ift ayr olsa da
olmasa da geerlidir.
spanyol bir kadn kocasndan boanmt. Evliliklerinden iki oullar vard. Dizim srasnda
kadnn bykbabasnn i sava srasnda kuruna dizildiini rendik. Kendisi de bykbabasn
vuranla zdelemiti. Kendi kilitlenmesini anladnda eski kocasn onurlandrp ona, zr dilerim,
seninle kalamadm diyebilecekti. Byle bir durumda ocuklarn babalaryla kalmalar daha gvenlidir.
Babas ve bykbabas Mafya yesi olan bir adam, evli ve iki ocuk sahibiydi. Dizimde
ocuklarn Mafya kurbanlaryla zdeletikleri ortaya kt. Anneleriyle olmalar onlar iin daha
gvenli olacakt.
ocuun ya da gz nne alnmaldr. Kk bir bebek elbette annesiyle kalmaldr.
Baba ocuuna, Sana baktmda anneni ne kadar ok sevdiimi hatrlyorum ya da annesi ona,
Baban gibi olmann benim iin bir sakncas yok dediinde ocuun zerindeki yk hafifler. Bu szler
hissedilerek, itenlikle sylendiinde ocuk rahat ve nispeten mutlu olacaktr.

Danan Kimdir?

Dizimde ele aldmz sorunlarn doas gerei, kimin iin seans yaptmz hakknda batan
kesin bir fikrimiz olmas nemlidir. Danann sorunu, ebeveyniyle yaad bir kilitlenme mi, yoksa bir
ebeveyn olarak ocuuyla yaad bir sorun mudur?
lk durumda, sorumluluu ocuktan alp ebeveyne vermemiz gerekir. Bylece ocuun yk
hafifler ve masumiyetini korur. Ancak danan, ocuuyla yaad bir soruna bakmak isteyen bir
anneyse, yapmamz gereken yetikin bir kadn olarak kendi gcnn farkna varmasn ve sorumluluunu
almasn salayarak ocuuna yklenmesini engellemektir.
Dizimi kimin iin yaptmz bilmek nemlidir, nk hangi adan yaklatmza gre seans
farkl geliir. Dizimler srasnda ebeveyn-ocuk ilikisindeki uzlama hareketinin ocuktan gelmesi
gerektiini grdk. ocuun ebeveynine gitmesi gerekir. Eer ebeveyn ocuuna giderse, ondan bir ey
istediini gsterir ve bu da ocuk iin bir yktr. Adam, alayarak oluna yaklar, kucaklarlar.
Adamn bir yetikinden ok, bir ocuk gibi davrand ortadr. Babasn arkasna getirdiimizde
alamay keser ve kendini daha gl hisseder. Olu rahatlamtr.
 Kardeler Aras Rekabet

Seansa, kz ya da erkek kardeiyle yaad sorundan dolay gelenlere de sk rastlarz. Bu

dizimlerde ounlukla kardeler arasnda yaanan atmann ya ebeveyne ya da akrabalara ait olduu
ortaya kar. Ailenin nceki bireyleri arasndaki atma, akrabalardan biriyle zdelemi ocuklar
tarafndan tamamlanmaktadr; ocuklar doru yerlerinde deillerdir; birileriyle kilitlenmilerdir.
Kimi zaman bylesine bir atmay zmek iin kardeleri aile dzenindeki hiyerariye gre
yerletirmek yeterli olur. Ancak eer atma buna ramen devam ediyorsa bu, zdelemenin ok derin
olduu anlamna gelir. Bazen kz kardeler arasndaki atma, anne resme dhil edildiinde
zlebilir. Eer bu ie yaramazsa kzlardan birinin anneyi onurlandramadn, annenin yerini aldn
ve kardelerinin de bundan rahatszlk duyup ona direndiklerini anlarz. Kkteki asl atma dizim
srasnda zlrse, kz karde aile dzenindeki doru yerine dner ve uyum salanr.
Kardeine syleyecei bir zm cmlesi, Senden biraz daha byk/kk olsam da ben sadece
senin kardeinim. kimiz de ocuuz olabilir. Bylelikle ayn ebeveynin ocuklar olarak ayn geminin
yolcular olduklarn birbirlerine hatrlatm olurlar.
Kimi zaman ocuk kk yata len aabeyini ya da ablasn izlemek ister ya da lm kardein
ailedeki yerini doldurmas gerektii duygusuna kaplr. Buradaki zm, unutulmu ocuu resme dhil
ederek danann onu grp onurlandrmasn salamaktr. Bazen hayattaki kardein lm kardee,
Sen benim sevgili erkek/ kz kardeimsin ve biraz erken gittin ama ben seni sevgiyle hatrlyorum.
Biraz daha kalrsam ltfen bana dosta bak. Vakti geldiinde ben de yanna geleceim demesi
iyiletirici olabilir.
 14 - Sevginin Boyutlar

Sevgi ve iliki konusunu eler arasndaki karlkl alveri asndan ele aldk. Ancak sevgi
ok boyutludur ve farkl dzlemlerde iler. Bu blmde sevginin yaammzda kendini nasl gsterdiini
ele alacaz.

Cinsellik

Sevginin ilk ve en temel boyutu cinselliktir. Cinsellik hayvansal bir enerjidir ve yaamn
temelidir. Cinsel arzu, trn devamllyla balantldr ve kadn-erkek ilikisinde doal olarak nemli
bir yeri vardr. Tpk yemek ve uyumak gibi bedende iddetle kendini hissettiren biyolojik bir drtdr.
Cinsel birleme iftler arasnda ba oluturur. Daha nce de belirttiimiz gibi cinselliin yannda sevgi
varsa bu ba daha da glenir.
Sevgi olmadan yaanan cinsellik bir enerji alveriidir. Kar tarafa sayg veya minnet duymamz
gerektirmez ve bazen dizim srasnda karlkl yaanm bir smr olarak ortaya kar; bedenin
biyolojik ihtiyacn doyurmak iin dieri kullanlmtr. Eer durum byleyse, kar tarafta sevgi
beklentisi yaratmadan bunun ifade edilmesi gerekir. Aslnda her iki taraf da ne olup bittiini yreinden
bilir ve bunu gizliden onaylamtr. Ancak bunun aka ifade edilmesi iki taraf iin de rahatlatc olur.
Bazen insanlar kar tarafn sadece seks istediini syleyerek cinsel birleme konusunda sulayc
bir tavr taknrlar ve aralarnda olup biten konusunda kendi sorumluluklarn stlenmek istemezler.
Byle bir durumla karlaan uygulayc, dizim srasnda elerden birinin dierine, Seni kullandm
demesini isteyerek, bu kiinin sadece cinsel haz peinde olduunu aka ortaya koymaldr. Dier taraf
da buna, Beni kullanmana izin verdim cmlesiyle cevap verir. Bu cmleler olaya aklk getirerek bir
tarafn kurban rolnden kmasn, dier tarafn da utan ve sululuk duygusundan kurtulmasn salar.
Her iki taraf da cinsel adan tatmin olmak istemitir ve iin iine sulama veya beklentiler girmeden
olduu gibi kabul edildiinde bunda bir yanl yoktur.
Gerekleri olduu gibi grmek ve kabul etmek, elerin birbirlerine kar sorumlu davranmalarn
salad gibi aralarnda bir denge olumasn da salar. Bylece birbirlerine sayg gstermi olurlar.
likileri cinsel boyutun yan sra ayr bir boyut daha kazanr, nk sayg, bir sevgi biimidir.
Aile dinamikleri asndan, cinsel birleme olduktan sonra onu reddetmek ve sulamak hibir
yarar salamaz. ok ksa ve s bir birliktelik bile hatrlanmal ve onurlandrlmaldr.

Sevgi

Biyolojik boyutun tesine getiimizde sevgi psikolojik bir ihtiya ve dierine duyulan ilgi,
duyarlk ve kran gibi insan yrei niteliklerinin deneyimlenmesidir. Sevgi olmasayd kendimizi
dnyada soyutlanm, yalnz hissederdik. Bu anlamda sevgi bir alma ve verme ilikisidir, iki kii
arasnda sayg ve kranla yaplan bir dei tokutur. Sevgi sayesinde karmzdakini bir nesne olarak
deil, insan olarak alglarz.
Eer cinsel iliki yaayan iki kii ayn zamanda birbirlerini seviyorlarsa, birbirlerine kran da
duyarlar. Sadece kendi ihtiyalarnn deil, elerinin ihtiyalarnn da farkndadrlar. Kar tarafa
ihtiyac olan verip ihtiyalar olan kardan alrlar. Sevginin bu boyutunda kar tarafa duyduumuz
ihtiyac gstermeye hazr olmamz nemlidir. Sz konusu olan, ebeveyninden almaya muhta bir ocuun
ihtiyac deildir; kadn ya da erkek olarak kendi natamamlnn farknda olan bir yetikinin ihtiyacdr.
Seks gibi sevgi de karlkl bir enerji dei tokuudur ama bu sefer ie yaknlk, gven ve sayg
gibi nitelikleriyle yrek boyutu da eklenmitir. Verdiim hediyeleri ald iin ve kendi hediyelerini de
benimle paylat iin eime kran duyarm. Bylece birbirimize daha yakn, uyum iinde ve hayatla
daha bark oluruz.
Genelde terapilerde sevginin ilikilerdeki ifadesiyle karlarz. Aile Dizimindeki sevgi, dzeni
izlemelidir anlay, ebeveyn-ocuk arasndaki ilikiyle eler arasndaki ilikinin farkl doalarn gz
nnde tutar. Ancak iliki kendi iinde bir sonu deildir, sevgiyi kefin yoludur; sevmek ve sevilmek
konularnda bir yaam dersidir. likimiz anlay ve farkndalkla birletiinde bize sevgiyi tmyle
retme kapasitesine sahiptir. Bylece nesne olmadan sevmeyi, sevgi dolu dostluk halini renebiliriz.
Sevgi, belli birine deil de, herkese ak olduunda efkate dnr.

efkat

Mistikler sevginin yksek bir boyutundan bahseder. Bunu en iyi efkat kelimesiyle ifade
edebiliriz. efkat bir alma verme ilikisi deildir; tamamen vermedir ve karlnda alma beklentisi
yoktur. Aslnda bir iliki de deildir. efkat, bir olma hali, sevginin tamas, paylamann en saf eklidir.
Sradan sevgide eimiz bize verdii iin kran duyarz, efkatte ise kar taraf bizden aldnda kran
duyarz. Bu ekliyle efkat koulsuz sevgidir. Hibir ey istemez ve bu nedenle karlkl ihtiyalar
dengeleme drtsyle snrlanmamtr; kontrat yoktur, belirlenmi bir dzen yoktur, beklenti yoktur;
cinsiyetin tesindedir, ne kadn ne erkek olmakla ne de iki kiinin akyla snrldr. efkat sevginin saf
eklidir ve ne akrabalk ne de cinsiyet tanr.
Bu da efkatin aile sistemi terapisinde incelediimiz ilikilerin tesinde olduu anlamna gelir.
Ancak gene de burada efkate deinmek istememin nedeni sevginin en yksek hali olmas ve zellikle de
aile dinamiklerinin tesinde var olmasdr.
efkati hepimiz biliriz. Gnlk yaamlarmzda oumuz artsz sevgi anlar yaam, karlnda
hibir ey beklemeden vermi, sadece paylamann zevki iin ksmetimizi evremize datmzdr. Bu
hale - cinsellik, sevgi ve efkat - deinmemin nedeni sevginin ok boyutlu olduunu, teori ve
kavramlarla aklanamayacan gstermektir. Yaam konusunda teoriler gelitirmek beynimizin aklc,
mantkl blmnn iidir. Mantk, doas gerei her eyi pratik ifadelerle aklama arayndadr ve bir
formle sdramad eylerden rahatszlk duyar. Bu adan baktmzda ilikiler hakkndaki tm
fikirler ve teoriler -ki bunlara Aile Dizimi de dhildir- sevgiye ilikin her eyi aklayamazlar; anlay
iin sunduklar kalplar kk kalr.
liki dinamikleri nemli igrler sunar ama sevginin kendisi bir gizemdir ve hep yle kalacaktr.
Dizimlerde ilikileri gzlemlerken bunu hatrlamamzda fayda vardr. ou zaman dardan biri olarak,
insanlar harekete geiren sevginin muhteem gcn hayranlkla izleriz. Sevgiyi tanmlamak veya anlam
karmak olanakszdr. Neyse ki buna yeltenmemiz de gerekmez; yaammzda belirip kendini ifade
etmesi yeterlidir.

Kendimizi Kefetmek

liki teorisi konusunda bir baka sorun da kiisel geliimin dier boyutlarn grmezden
gelmesidir. Bert Hellingerin, bir ilikinin yrmesi iin erkein erkek olmas ve dii niteliklerini
gelitirmemesi, kadnn da kadn olmas ve erkek niteliklerini gelitirmemesi gereklidir eklindeki
grlerine katlmyorum.
Bu gr sadece belli bir erevede, karlkl ihtiyalara dayal ve kadnla erkein birbirine
ballnn nemli olduu sradan ilikilerde geerli olabilir. Ancak iki ein ilerleyerek kendilerini
daha derinlemesine kefetme arzularn kapsam d brakr.
Herkesin psikolojik adan hem dii hem de erkek ynleri olduunu ne sren ilk Batl dnr,
C.
G. Jungdur. Erkek daha ok erkek tarafyla zdeleir ve dii yan zihninin bilind blmnde
sakl kalr. Bu sakl unsur yaamna giren kadn tarafndan ona geri yanstlr. Hatta pek ok adan,
ekim duyduu kadnlarn seiminde kendi iindeki diinin rol byktr. Ayn ekilde kadn da daha
ok kendi dii ynyle zdeleir ve erkek yan bilind kalarak birlikte olduu erkek tarafndan ona
geri yanstlr.
Jungun teorisi geni bir evre tarafndan kabul grr ve hatta Tantra gibi baz kurslar, erkein
iindeki diiyi, kadnn da iindeki erkei kefettii almalar sunar. Bu tr Tantrik keiflerin ana
hedefi her iki tarafn da sevime deneyimine zenginlik katarak kar cinsin seviirken neler hissettiini
anlamaktr. Bu keif, ilikilerde kar tarafn dnme eklini, isteklerini ve deneyimlerini anlamamza
da yardmc olur.
Amacm kadn erkek kartlnn psikolojisini tartmak olmasa da, insan dinamiklerinde kendini
anlama aamalarnn farkl modelleri olduunu, kadn-erkek ilikilerinin de farkl boyutlara sahip
olduunun altn izmeden geemeyeceim. Aile Dizimi yardmyla ilikilerin bir boyutunu anlarz. Bu
geerli bir boyuttur ama hikyenin tm deildir.
Bakalaryla kurduumuz her ilikide aslnda kendimizi kefederiz. Bir dierine duyduumuz
ihtiya, kendi bireyselliimizde sahip kmadmz paralarmz kefetmeye ve kendi btnlmze
duyduumuz ihtiyatr. Aslnda dieri yoluyla kendimizle iliki kurarz. Bastrdmz, sakladmz ve
kefedilmemi tm ynlerimizi sevmeyi ve onlara sahip kmay reniriz.
Kendi btnlne ulam bireyler olduumuzda dierlerine duyduumuz bamllk azalr, hatta
belki tamamen ortadan kalkar. O zaman sevgi bir ihtiya veya bamllk olmaktan kar ve yeni bir
nitelik kazanr. Gelimemiz iin iki ey gereklidir: Bir bakasna ihtiya duyduumuzun farkna vararak
yakn ilikinin zorluklarna hodri meydan demek ve bunu yaparken anlaymz ve sevgimizi ilikinin
bilinen boyutunun tesine tamak.
 15 -zel Konular: Ensest, Krtaj, Evlat Edinme, Ecinsellik, Ak
genleri

Kimi okurlar bu blmde ele alnan ensest, krtaj, evlat edinme, ecinsellik ve ak genleri
gibi kken veya gncel ailede karlaabileceimiz baz zel durumlara tartmal bak amzdan
rahatszlk duyabilir.
nsanlarn tek bana deneyimlerken bile zorlandklar bu tip durumlarla almann gl,
insanln bandan beri var olmalarna ramen pek ok ahlaki deer, gr ve tavrlarla iinden
klmaz bir hale gelmi olmalardr. Ahlaki deerlere bal kalanlar olaylarn nasl olmas gerektiine
dair sabit inanlara sahiptir ve bu katlklar olaylar aka grmelerini engeller. Hatta ahlaklar
yardm etmek bir yana, yaamn getirdii zorluklara insanlarn kendi zgn zmlerini bulmalarn da
olanaksz hale getirirler. Bu da yabanclamann, mutsuzluun ve zmlenmemi sorunlarn artmasna
neden olur.
Aile Dizimi terapisinde bu durumlar anlamak ve dananlara yardmc olmak istiyorsanz, tm
ahlaki deerleri, ideolojileri, inan sistemlerini ve iyi ile ktye ilikin tm grlerinizi geride
brakmanz gereklidir. Bir hareketin ya da durumun baz sonular olduunu ifade ettiimizde szn
ettiimiz dizim srasnda gzlemlediimiz sonulardr: Sorunu, neye yol atn, hangi admlarn
danan rahatlatp zme gtreceini grrz. Baka bir deyile, son derece pragmatik olan bu
yaklam danann yararna odaklanmtr. Bireyin ya da genel olarak toplumun bu durumlarla nasl ba
etmesi gerektii konusunda son sz sylemek gibi bir iddias yoktur.
Bu blmde ele aldmz konularn temelindeki aile dinamiklerine ksa bir bak atacaz.
Amacmz bu konular tantmak. Her birine ayrntlaryla yer vermek bir yandan bu kitabn amacn
aarken (onlar konu alan pek ok kitap yazlm durumda), olas btn durumlar kapsayan tek bir
deimez zm de mevcut deildir.

Ensest ve Cinsel Taciz

Tacizin kim tarafndan gerekletirildiine ve lsne bal olarak pek ok eidi vardr. Genel
olarak, gemiinde cinsel tacize uram bir kadn dizim seansna geldiinde terapist iki ey gzlemler:
Ortada bir bariz sulu vardr ki bu babadr, bir de sahne arkasnda gizli sulu vardr, bu da annedir.
Anneyi de iin iine katarak onu ksmen sorumlu tutmann babann davrann mazur gstererek
sorumluluunun olanca arlndan kamasn salayacan dnenler anne ile baba arasnda sze
dklmemi bir anlama olduu fikrine kar kabilirler.
Anlalr bir tepkidir bu ama eer onun sonucunda annenin rol bilmezden gelinecekse danan
zme ve iyilemeye gtrmeye hizmet etmeyecektir. Bu konunun ele alnd dizim seanslarnda
annenin ya gncel ailesini terk etmek istediine ya eine cinsel olarak kapal olduuna ya da her ikisine
birden tank oluruz. Genelde anne, kendi kken ailesi adna tad bir ykten dolay kocasndan uzak
durmakta, bu da ilikide dengesizlie yol amaktadr; kadn ilikiye eit olarak katlamaz veya katlmaz
ve kocasn cinsel olarak geri evirebilir. Bu eilimini dengelemek iin bilinsiz bir ekilde kendisi
yerine kzn sunar.
 Londrada yaayan Natasha, Rus bir aileden geliyordu. ocukluunda babasnn cinsel tacizine
uramt. Dizimde anne gzlerini uzaklara dikiyor, ne kocasn ne de kzn gryordu. Baba kzna
bakyor ama ocuk olarak grmek yerine ona cinsel bir ekim duyuyordu. Bu dinamik annenin e olarak
yerini almamasndan tr kznn onun yerine getiini ve dananla babas arasnda ensest ilikinin
nasl doduunu gstermekteydi.
Dananla grmemizde annenin neden uzaklara baktna ilikin bir fikir edindik. Anne taraf 19.
yzyln sonlarndaki Musevi katliamnda Rusyadan kamak zorunda kalm Musevi bir aileydi. Anne,
Rusyaya ve btn ailesine zlem duymakta, orada yaananlara hl iten ie fkelenmekteydi.
Karsna bykannesi, bykbabas ve Rusya iin birer temsilci yerletirdiimizde anne kendini
daha iyi hissetti ve sonunda dnp kzna, dananmza bakabilecek hale geldi. Natasha, dnp kzna
yani danana bakabilir. Bylece artk annesinin yerini alma gereini duymaz olan Natasha derinden
rahatlamt.
zm cmleleri enseste neden olan dinamii yanstyordu. Annesine, Sana duyduum sevgiyle
senin yerini aldm, babasna ise, Anneme sevgimden dolay yaptm dedi. Bu cmlelerle birlikte ana
babasna duyduu sevgiyle hareket eden masum ocuk konumuna geri dnecek, duyduu sorumluluk
hissini tmyle onlara brakabilecekti.
Cinsel taciz konularnn ele alnd Aile Dizimi seanslarnda karlatmz dinamiklerin tipik
bir rneidir bu ve ocuun ensest ilikiye girme nedenini ortaya koyar: Babann temsilcisi kzna cinsel
arzu duyar, annenin temsilcisi ise ban evirir. altmz temsilcilerin dananla hibir balantlar
ya da seanstan hibir kiisel karlar olmadn gz nne alrsak, benzer durumlardaki genel davran
kalbnn, ebeveyn arasnda kz ocuun annenin yerine sunulduu sessiz bir anlamaya iaret ettiini
syleyebiliriz.
Dolaysyla her iki ebeveyn de eit lde sorumludur: Baba bariz suludur, anne gizli sulu.
Genelde ensest ilikilerde tm su babaya yklenir ve annenin oynad rol ve sululuk pay gz ard
edilir.
zm iin, ocuun anne sevgisiyle hareket ediine k tutmamz gerekir. Bu olduunda anne-kz
arasndaki ba normalde yeniden kurulur. Bylece ocuk annenin yerini alma ykmllnden kurtulur
ve yeniden ocuk olabilir. Bu noktada babann kzna duyduu cinsel ilgi de ortadan kalkar. Sonuta
babann cinsel e olarak istedii karsdr, kz sadece onu temsil etmitir.
Bu dinamikler ortaya ktnda danann, babasna duyduu fke, ac ve sululuk duygusunu
amas kolaylar ve babasnn yapt yanln sorumluluuyla sululuk duygusunu ona brakabilir. Eer
danan fkeye ya da sululuk duygusuna taklp kalrsa kendi yapmad bir eyin olumsuz sonularn
tamaya devam eder. Bunlar ona deil, babasna aittir.
fkeli kalmak danan iin daha da fazla sorun yaratr ve her trl zm engeller. fke iki
insan skca birbirine balar ve babayla olumu cinsel ban tannmasn engelleyerek gelecekteki
cinsel ilikileri zora sokar.
Daha nce de belirttiimiz gibi ilk cinsel iliki gl bir ba yaratr ve eer yaamn geri
kalanndaki cinsel ilikilerin baarl olmas isteniyorsa bu ban tannmas gerekir. Tacize uram kz
ocuk babasna duyduu olumsuz duygulara kilitlenip babasn sulamaya devam ederse bu ba gz ard
edilir ve zme ulalamaz. Bu da kzn travmay aarak baka bir ee ynelmesini engeller.
Unutulmamas gereken bir baka nokta da, yaanlann aka yanl olmasna ramen kzn,
babasyla arasndaki ensest ilikiden bir tr haz alm olabilecei, ne kadar arpk olursa olsun bir
sevginin de ie karm olabileceidir. Danan, suu ileyene kar bir sulama ve mahkm etme tavr
iinde olduu srece bunu kabul edemez ve dier cinsel ilikilerinden zevk almas zorlar.
 Danan, yaad deneyimden haz aldna dair imada bulunulmasna bata krlabilir. Ancak bu
dinamik pek ok dizimde ortaya kmtr ve gz ard edilmemesi gereklidir.
Danann fkesini hakl gren, fke duygusunu ensest ilemi bir pedofilin yaptklarna kar
hakl bir tepki olarak destekleyen terapiler, danann zme ulamasn engeller. fke boalmyla
uzun zamandr bastrlm duygularn da vurulmas balangta yardmc olsa da esas zme
ulatrmaz.
Bir dizim seansnda zm, kzn annesine, Sana sevgimden yaptm, babasna da, Anneme
sevgimden yaptm cmlelerini syledikten sonra ikisine birden, Ben sadece bir ocuum. Masumum.
Yaanlann sorumluluunu ve sululuk duygusunu size brakyorum demesinde bulunabilir.
Tacize uram ocuun masumiyeti iade edilmeli ve olaydaki ocuk rolne geri dnmelidir. Bu
bir kere aklk kazanp zmlendiinde danan babasna duyduu fkeyi tmyle geride brakabilir.
Babasna seslenmesinin bir baka yolu da ona, Senin yaptn yanlt. Ben sadece bir ocuum.
Yaptnn sorumluluunu ve sululuk duygusunu sana iade ediyorum ve bunun sonularyla seni yalnz
brakyorum demesidir. Bu szlerin fke ve sulamayla ya da kurban olunduu duygusuyla deil, sakin
ve tarafsz bir ekilde sylenmesi nemlidir. Eer bunlar sknetle sylenemiyorsa hl ortaya
karlmay ve anlalmay bekleyen bir ey var demektir.
Terapist, danann suu ileyene duyduu dmanla ortak olmamaya dikkat etmelidir. Eer buna
dikkat etmezse danana yardm etme ansn kaybeder. Terapist, danann sorunlarnda taraf tutmadan,
onun karn yreiyle korumaya zen gstermelidir. Yarglarmz bir kenara brakp tarafsz bir
ekilde, danan iin en iyi olan yreimizde tutarak olanlar gzlemlemeyi baardmzda, zmler
ok daha kolay ve aka belirir.
Terapistin, ocuun bandan ne gemi olursa olsun znde her iki ebeveyne de ait olmak
istediini de gz nnde bulundurmas gerekir. Bu gibi durumlarda aile bann muazzam gcne tank
oluruz. Ebeveynin acmasz, saldrgan veya bir ocuu yetitirmekte yetersiz kald fikrine kaplabiliriz.
Ancak unutmayn ki ocuun gznde ana babasnn nasl olduklarnn bir nemi yoktur; onun ana
babasdr onlar.

Krtaj

Ardndan sorunlara yol aan krtajn kendisi deil, kadnn buna yaklamdr. Aile Diziminde
tekrar tekrar grdmz gibi ister krtaj, ister cinayet, ister erken lm olsun, aile sisteminde
kilitlenmelere neden olan hibir zaman olayn kendisi deil, kiinin bilinsizce bu olayla nasl ba ettii,
daha dorusu nasl ba edemediidir. Bu da bir olayn, ayrlk acsnn btnyle kabul edilmemesi ve
sorumluluunun stlenilmemesi anlamna gelir; bir eyler yarm kalmtr, kii bu noktada taklp kalr.
Krtaj konusunun ele alnd dizimlerde, domam ocuun temsilcilerinden kendi kaderleriyle
bark olduklarn, domu olmaktan ok ebeveyninin ocuu olarak tannmak istediklerini grrz. Bu
kabul grme istei Aile Dizimi dinamiklerinin temel konusudur: Yaadmz tm cinsel ilikilerin
onurlandrlmas nasl gerekiyorsa, erken len, evlatlk verilen, krtaj edilen ya da l doan tm rahme
den ocuklarn da onurlandrlmas gerekir. Her hamileliin hatrlanmas nemlidir.
Bir krtaj vakasnda ne olduunun anlalmas ve zm ile iyilemeye ulalmas iin Bert
Hellinger basit ama gl bir ritel nerir. Krtaj edilen ocuk annesinin nnde yere oturur. Anne
ocuuna bakar, elini bana koyarak ona, Ben senin anneninim, sen de benim ocuumsun. Ben her eyi
aldm. Sen her eyi verdin. imdi yreimde sana byk bir yer veriyorum der. Genelde bu cmleler
anneyi muhtemelen daha nce bilincinde ve farknda olmad acsyla yzletirir. Bu riteli baba da
yapabilir.
Seans srasnda annenin yaanm olann sorumluluunu alp alamayaca ortaya kar. Katlk,
mazeret bulmaya alma ya da ocuksu hareketler sorumluluk almadnn gstergesidir. Bazen
ocuuyla yzleme gcn kazandrmak ve ocuunun kaderini grmesini salamak iin annenin
arkasna kendi annesini yerletiririz.
Anne bir kez ocuunu kabul ettiinde eine de bakabilir ve ikisi de birbirlerinin sorumluluklarn
onaylayabilirler. Anne bir sre yas tuttuktan sonra ocuunu brakarak huzura kavumasna izin verir.
Byle bir seansta, anne ya da babann itenliini snamak nemlidir. Uygulayc olarak bunu
ebeveynin yaad acnn niteliinden ve ocuun temsilcisinin tepkisinden anlayabiliriz. Daha nce bu
blmde deindiim gibi, ebeveynlerle alrken syledikleri veya yaptklarnn samimiyetini,
ocuklarnn gsterdikleri tepkilerden anlayabiliriz. Eer ocuk rahatlama hissederse ebeveyn itendir;
eer ocuk hibir ey hissetmezse ebeveyn samimi deil ya da ebeveyn olarak u an sorumluluk almaya
hazr deildir.
Dizimlerde krtajn aile sisteminde nemli olaylar olduunu, bu ekilde de kabul edilmeleri
gerektiini grrz. Danann, domam ocuuna kar sevgi hissetmesi ve kendisi iin yapt
fedakrl grmesiyle iyileme balar. Danan, hissettii sululuun etkisiyle baka aresi olmad
konusunda srar ediyorsa, olaydaki sorumluluunu almaya direniyor demektir. Bir eyi usa vurmak,
rasyonelletirmek, sorumluluk almaktan ve yaanan kaybn acsn hissetmekten ustalkla kamann
yollarndan biridir.
Hellinger nceleri, krtajn iki yetikinin zel meselesi olduu ve dier ocuklar etkilemedii
grndeydi. Daha sonra bu grn yeniden gzden geirerek iftin dier ocuklarnn da bu
durumdan etkilendiklerini syledi. Benim grme gre krtajn dier ocuklar etkilemesi, ka krtaj
yapldna, kanc ayda yapldna ve anne iin bu deneyimin ne derece ac verici ya da travmatik
olmu olduuna baldr.
Elerden biri krtaj yanlsysa, cinsel ilikinin biyolojik boyutta tamamlanmasna hayr
demektedir ve bu da bir anlamda sevgilisine hayr demesi anlamna gelir. ou krtaj vakasnn
ardndan ilikinin kald yerden devam edememesinin ve ounlukla sona ermesinin nedeni de budur.
ift bir arada kalsa da krtajn gerekletii noktada ilikinin aslnda bitmi olduu gzlemlenebilir.
Krtaj her zaman ilikiyi kesintiye uratr. Eer eler sonrasnda beraberliklerine devam
ederlerse bu yeni bir ilikidir ve daha nce de belirttiimiz gibi yeni bir ilikinin yryebilmesi iin
eler arasnda daha nce yaananlarn baaryla zmlenmi olmas gerekir.
Aile Diziminde, hamilelikle ilgili tm kararlarn mutlaka birtakm sonulara neden olduuna tank
oluruz. rnein, krtaja kar olanlar genelde istenmeyen hamileliklerin zm iin bebein evlatlk
verilmesini savunurlar. Ancak birazdan greceimiz gibi, annenin ocuunu evlatlk olarak verme karar,
ocua ac ektirme, aile sistemini ypratma ve sonradan gelenler zerinde ar bir yk oluturma
olaslklarn barndran, son derece nemli bir karardr. stenmeyen ocuun dnyaya getirilmesi
nerilen bir baka zmdr ki bu da talihsiz ocuun byk ac ve eziyet yaamasna yol aabilir.
Buradaki nemli nokta, bir seenein dierinden daha iyi olmas deil, her hareketi sonularyla
ele almamz gerektiidir.
 Evlat Edinme

Bir ocuk evlatlk verildiinde annesinden, babasndan dolaysyla da kklerinden koparlm

olur. Evlatlk verme karar ocuu istemedikleri iin ebeveynin ortak karar olabilecei gibi anneyle
babann -rnein bir kazada- lmesi nedeniyle de olabilir. kinci durumla ocuk yetikin olduunda daha
kolay ba edebilir.
Eer ocuun z ana babasndan ayrlmas gerekiyorsa, Aile Dizimi asndan bykanne-
bykbaba, teyzeler, halalar, amca ya da daylar gibi yakn akrabalarna verilmesi en uygundur. Yakn
akrabalaryla kalmak biyolojik kklerinden uzaklamad iin ocuun nispeten az sorun yaamasna
neden olur. Bu mmkn deilse ikinci bir seenek, ocuun bakc bir aileye verilmesidir, nk bu
durumda kendi soyadn tamaya devam eder, gerek ailesinin kim olduunu bilir ve bir ekilde onlarla
ban korur.
Evlat edinmede ise ocuk zgn kimliini kaybedebildii gibi gerek ebeveynini hi tanmam
bile olabilir. Ska grdmz gibi evlat edinmeler ocuun deil, sorumluluklarn ya da kaderlerini
kabul etmeyen asl veya evlat edinen ebeveynin yarar gzetilerek gerekletirilmektedir. rnein bir
ift, ocuk istemesine ramen ksrlktan veya baka bir nedenden dolay ocuk sahibi olamyorsa evlat
edinerek ocuksuz kalmay kabul etmeye raz olmaz. Bylece ocuk evlat edinildiinde yeni ailesi ona
sanki gerek ailesiymi gibi davranr, kimi zaman evlat edinilmi olduu bile saklanr. Kendine hayat
veren ana babay kaybetmi ya da onlar tarafndan verilmi olmak her ocuk iin gtr. Kendini
istenmemi hisseder. Bu konuyu ele alan dizimlerde, evlat edinilen kiinin gerek ebeveynine, zellikle
de -rnein in ya da Hindistanda kz ocuklaryla yapld gibi- verilmesinin art olmad
durumlarda verildii iin fke duyduunu grrz.
Ancak daha nce de grdmz zere, z ana babaya fkeli olmak aradaki ban srmesi
anlamna gelir ve bylece gerek ana babann bir gn geri gelip kendisini alaca umuduna bilind bir
ekilde tutunmasna yol aabilir. Bir ocuun ebeveyni tarafndan verilmi olma gereinin dn
olmadn kabul etmesi ok zordur... Bilinaltnda durumun deieceine dair bir umut hep vardr.
Annenizin sizi 9 ay karnnda tamas, dnyaya getirmesi, sonra da bakasna vermesi byk bir
ac verebilir. Nihai bir ayrlk ne kadar ac olursa olsun bu gerekle yzlemek ve onu kabul etmek
danann gemii brakma ve kendi yolunda ilerleme gcn bulmasnn tek yoludur.
Dizimde evlatlk verme durumunun olas zmlerinden biri danann z ana babasna bakp
Bana yaam verdiiniz iin teekkr ederim. Sizden tek aldm bu oldu ve bunu byk bir armaan
olarak alyorum. Artk benim iin verdiiniz karar dorultusunda yeni ebeveynime gidiyorum. Beni
sonsuza kadar verdiniz, ben de artk yreimden gitmenize izin veriyorum demesidir. Bu zm genelde
dizimdekilerin tmn rahatlatr.
Danan, z ana babasnn kararn ve bu kararn kesinliini kabul ettiinde ilk defa olarak
kendisini evlat edinen aileyle derinden bir ba kurabilir ve onlara kendisini yetitirdikleri iin kran
duyabilir. Bylece danan, Hayatta kalmama yardm ettiniz, teekkr ederim ya da Artk sizleri yeni
ebeveynim olarak alyorum diyebilir.
Bu cmleler deimez formller olarak alnmamaldr. Her dur um kendine zgdr ve her dur um
iin en iyi zmn ne olacan sylemenin bir yolu yoktur. Buradaki en nemli nokta, danann hem
gerek ailesi hem de onu evlat edinen aile karsnda ocuk konumunu korumasdr. Bu ayn zamanda
ailesinin onu verme kararn kabul etmesi anlamna gelir.
Bunun yan sra, seansn kimin iin yapld konusuna da dikkat etmek gerekir. Seans, evlatlk
verilen ocuk iin mi yaplyor-dur, yoksa evlat edinen yetikinler iin mi? Bu konudaki aklk dizimin
akn belirleyecektir. Genel bir kural olarak ocuk sorumluluu ebeveynine brakarak masumiyetini,
ebeveyn de sorumluluunu stlenerek itibarn geri kazanmaldr.
Dizim srasnda ortaya kabilecek bir baka durum da evlat edinen ailenin ocuu z ana
babasndan aldklar iin sululuk duyuyor olmasdr. zellikle nc Dnya lkelerinden yoksul bir
ocuu evlat edinen zengin ve gelimi bir lkeden gelen ebeveynlerde grlen kibir,
karlaabileceimiz dier bir olgudur. Her iki durumda da yaplmas gereken, evlat edinen ailenin,
ocuu dnyaya getirdii iin z ana babay onurlandrmasdr. leri onlarn yerini doldurmak deil,
onlarn yapamadn ya da yapmak istemediini srdrmektir. Ayn ekilde z ana baba da evlat edinen
ailenin, ocuklar iin yaptklarn onurlandrmal ve ocuklarn verme kararlarnn dn olmadn
kabul etmelidir.
Kolektif vicdan, bizim iyi niyetli oluumuz, yardmseverliimiz ya da yoksullarla gsterdiimiz
efkatle ilgilenmez. Kolektif vicdann ilgilendii kararlarmzn ve sonularnn tm sorumluluunu
stlenip stlenmediimizdir.

Ecinsellik

Aile Dizimlerinde ecinsellik vakalarnn arkasnda ounlukla zel bir aile dinamii
bulunmutur. Bir ecinsele iki adan baklabilir: Biyolojik cinsiyetini saptamada zorluk yaayan biri
olarak. Ecinsellik heteroseksel normunun dnda olduu iin aykr biri olarak. Daha nce de
grdmz gibi aile kilitlenmelerinin temelinde zdeleme vardr; gncel aileden biri kken aileden
biriyle zdelemitir. Bu ecinsel iin de geerlidir; kadn ya da erkek, kii ounlukla kken aileden
biriyle zdelemitir, ecinsel eilime yol aan da budur.
Hellinger bir ocuun ecinsel olmasnn ana nedeni olduunu syler:
Ecinsel bir erkein durumunda erkek ocuk kken ailesinden bir kadn temsil etmektedir. Ailede
kz ocuk olmadndan i erkek ocua dm ve zdeleme sonucunda ecinsel olmutur.
Anne, ocuun babaya yaklamasna izin vermez; baba bylece dlanr, erkek ocuk da annenin
etkisinde kalr.
ocuk nceki kuaklardan dlanm bir aile bireyini temsil etmek zorunda kalmtr, ecinsel
olarak kendini de dlanan biri haline getirir.
Bu olaslktan ilki kkleri en derine inendir ve ecinselliin yaam boyu sren deimez bir
cinsel kimlik olmasna yol ama olasl yksektir. Dier ikisi ise daha deikendir. Altnc Blmden
hatrlayacanz Barselonal Sebastian annesi babasndan uzak tutmaktadr. Sebastian bir yandan da,
toplama kampnda kalm ve dlanm bykbabasyla zdelemektedir. Sebastian ecinsel olmaya
sevk eden iki unsur vardr, ancak danann seansa geli nedeni ecinsellik olmamtr.
Danan, altta yatan aile dinamiiyle yzlese bile ecinsellik nadiren tersine evrilebilir.
Ecinseller de cinsel tercihlerini deitirmeyi pek dnmezler. Genel olarak konuursak, danann
seansta bakmak istedii konuya odaklanp ona bir zm bulmak seans srasnda ortaya kabilecek
ecinsellikten ok daha nemlidir. Homoseksellik, iine doduumuz aileyle bize gelen ve hepimizin
bir ekilde tad pek ok kaderden biridir.
 ok Elilik ve Ak genleri

Evli bir erkek ya da kadnn evlilikleri dnda sevgilileri olmas ne anlama gelir? Ak genleri
yeni bir ey deildir. Krallarn cariyeleri, politikaclarn ve sanatlarn metresleri olmutur. Toplum da
bu duruma iinde olduu zamana ve lkenin ahlak atmosferine bal olarak eitli tepkiler verir. rnein
gnmzde Tayvanda, elerin ikisinin de bir sevgilisi olmasna ramen evliliklerini srdrmeleri sra
d saylmaz; hatta bu kii her ikisinin de tand ve bir bakasyla evli biri bile olabilir. Avrupa
lkeleri ve ABDde gizli tutulsa da iftlerin zaman zaman evlilik d iliki yaamalarna sk rastlanr.
Bu olguya Aile Dizimi asndan bakarsak, ilikiyi yaayan e salam ve gvenilir bir e deildir.
Baka kaplar ak tutarak her an kamaya hazr olduunu gsterir. Ayn ekilde, ilikisi olan birini
semek, seen kiinin de bir ilikiye kendini balamaya hazr olmadnn gstergesi olabilir.
Sadakatsiz kocann davran kalbnn ardnda pek ok neden olabilir. Bunlardan en sk
rastladmz biri bu kiinin babasyla yakn olmas gerekirken annesinin etkisinden kamam
olmasdr. Bylece, bu adamn bir sevgilisi olduunda, onu bata arzu edip cinsel olarak ekici bulsa da,
iliki ilerlediinde annesi olarak grmeye balar. Kadn bir kere onun annesi olduunda tm cinsel
ekiciliini kaybeder ve erkek bu rol doldurmas iin baka bir kadn arar.
Ayn ey babasnn kz olarak kalarak annesinden uzak duran ve onun dii gcnn eksikliini
yaayan kadn iin de geerlidir. Erkee duyulan zlem babaya duyulan zlemi; ona tam olarak kendini
verememek ise babas karsnda bir partner olarak yetersiz kald duygusunu yanstr, bylece bir
bakasna ihtiya duyar. Hellingerin dedii gibi, annesinin oluyla babasnn kz tutkulu bir ak
yaayabilirler ama ilikiye sadk kalamazlar.
liki risk almaktr. likinin srp srmeyeceini, bir sonraki anda ne olacan hibir zaman
bilemeyiz. Yaygn bir korku, yedekte bir sevgiliniz yoksa tek banza kalabileceinizdir, bundan tr
birden fazla sevgiliye sahip olmak daha gvenli gelir. Ancak yalnz kalma gcne veya kapasitesine
sahip deilsek, kiminle beraber olursak olalm, ilk e olmadan yaayamayacamz duygusuna kaplrz.
lk eimiz hl kopamadmz ebeveynimizi temsil eder. Yeni sevgilileri olmasna ramen evli kalmaya
devam eden iftler genelde bu kategoriye girer.
Aile dinamiklerine gre ilikide olan bir erkek, baka biriyle iliki kurup bu ilikisinden ocuk
sahibi olursa, yapmas gereken, ilk ilikisini brakp ikinci ilikisine gitmesidir. Eski eini beraber
geirdikleri zaman iin onurlandrp ilikinin artk bittiini kabul ettiinde kendini yeni eine ve
zellikle de yeni ocuuna tmyle adayabilir. Bu hareket, yaanann sorumluluunun bir yetikine
yarar biimde stlenilmesidir.
Aile sistemi terapisinde, yeni sistemin eski sistem zerinde ncelii vardr. Eer erkek eski
ailesini yenisi iin terk etmezse, bunun bedelini ocuu deyecektir. Yeni ailedeki ocuklardan biri
ebeveyninin ilk eini temsil etmeyi stlenir. Bunun da nedeni ilk ein onurlandrlmam olmasdr;
erkek, eski eiyle kilitlenmesi srd srece onu onurlandramaz.
Dolaysyla, yaygn grn aksine ilk ei terk etmek saygszca ya da acmaszca bir davran
deil, tam tersine yerinde ve kardakini gzeten bir zm olabilir. ou durumda danan iin asl
sorun, ilk aileye ve onun tm temsil ettiklerine drt elle sarlmaktan vazgemek, sonra da ayrln
acsn yaamak olur.
Tek bir aile sisteminde, Kutsal Dzen kuralna gre, ailenin ilk gelen bireylerinin sonradan
gelenlere gre ncelikleri vardr. ki aile sistemi arasnda ise bunun tam tersi geerlidir: Yeni ailenin
eski aileye ncelii vardr. Eer bir erkek baka bir kadnla ocuk sahibi olursa eski eini brakp yeni
kars ve ocuuyla olmaldr.
Kendi ailemizden de bu ekilde ayrlrz: Gen bir kadn bir erkee k olur, kendi ailesini kurar
ve kken ailesiyle olan bandan vazgeer. Yeni ailesi ve ocuklar kken ailesine duyduu sevgiden
daha nde gelir. Ayn ekilde, yeni bir ilikiye balamak ve hatta beraber bir ocuk yapmak kiiyi gncel
ailesinden uzaklatrarak yeni bir duruma getirir, bunun da eskiye gre ncelii vardr.
Her iki durumda da, iin znde doann yeni aileye ncelik vererek trn devamn nasl
gzettiine tank oluruz.
NC KISIM - ALE DZM
YAPMAK
 16 - Dizim Oluturma Aamalar

Hem terapistin hem de danann seansa balamadan nce durup isel bir berraklk kazanmalar
nemlidir. Buradaki en byk dman aceleciliktir. Baz uygulayclar sanki danan bozulmu bir
makine, terapist de onu annda tamir edecek tamirciymi gibi aceleyle danana, Sorunun nedir? ya da
Neye bakmak istiyorsun? sorularn soruverirler. Bazen de balamak iin sabrszlk duyan danandr
ve hislerinin derinliine inmektense sanki nceden yazlm bir metni okurmuasna yaamnda olan
biten hakknda kurgulad hikyeyi anlatmaya balar.
nsan aklnn entelektel ve mantk boyutlar greceli olarak yzeyseldir ve sonuca abuk ulamak
ister. Oysa derin boyutlarn daha yava bir temposu vardr ve nfuz edilmesi daha zordur - bu derin
dzlemde yaammz boyunca deimeden kalan pek ok ey vardr. Bu yzden dananla terapistin
birbirlerini anlamalar ve drtnala harekete gemeden nce iinde olduklar ana ulamalar ok
nemlidir. Bazen bata hibir ey sylenmese bile, kendimizi ana ap zaman tandmzda, isel bir
alglama sreci balatm oluruz.
Bir sre sonra terapist danana gelme nedenini, bir sorusu mu, yoksa onu rahatsz eden bir sorunu
mu olduunu sorabilir. Danan cevap verdiinde terapistin onun uzun hikyelere dalmasna izin
vermemelidir. Birka basit cmle yeterlidir. Hellinger bir keresinde, katlmclara kendilerini ifade
etmek iin cmlelik hak tandn, bundan fazlasnn terapistin kafasn kartrmak iin yaratlan bir
sis perdesi olduunu ve zme bir ey katmadn sylemitir. Benim kiisel yaklamm daha az kat
olsa da Hellingere katlyorum: ou danan sadece sorunlar hakknda konumak ister, aslnda ok da
deimek istemezler. Sorunlarn defalarca kendilerine ve dierlerine tekrar etmeleri onlarla
yzlememenin bir yoludur. Uzun bir hikye, uzun bir analizin habercisidir ve sre iinde terapist, olay
hakknda konuma tuzana derse zm iin enerjisi kalmayabilir.
Pek ok alma ekli ve her uygulaycnn kendi tarz veya tarzlar vardr. Burada bir seansn
geliimindeki genel ilkelerden sz edeceim.

Gerek Sorunu Tehis Etmek

Danann sorununu ak seik ifade edip edememesi nemlidir, rnein, Babamla

anlaamyorum ya da Kzm benimle konumak istemiyor veya liki kurmakta zorlanyorum gibi. Bu
ilk yantlar kiinin sorunuyla ne kadar balantda olduunu ifade eder ve seansn hemen
balayabileceini mi, yoksa danann gerek sorununu ortaya karmak iin terapistle daha ok zaman
m geirmesi gerektiini ortaya koyar.
Yakn bir gemite, Tayvanda benimle dizim yapmak isteyen orta yal bir kadnla altm. Tm
aile bireylerini ve balarndan geenleri bir kda yazmt. yle hzl konuuyordu ki nefes almay
unutuyordu. Sezgilerim bana anlatt konuyla almann doru olmadn syledi ve susup gzlerini
kapamasn istedim. Konumak iin gzlerini her anda ben usulca sessiz kalmamz gerektiini
belirttim. Tek bir szn dahi edilmedii birka dakika sonunda, iinde bir eyler hareketlendi ve ben
hibir ey yapmadan gzlerinden yalar boand. Konumasyla rtmeye alt derin hisle
yzleiyordu. Hafife ban edi, sakinleti. Gzlerini atnda deimi grnyordu. Tatmin
olduunu syledi. Baka bir ey yapmadk. Hibir ey sormadm. Yaanan yeterliydi.
Byle durumlar istisnadr. Genellikle terapist danandan, kken ve gncel aileleriyle ilgili bilgi
alr. Bu bilgiyi dinlerken ok dikkatli olmak gerekir, nk danann sesindeki ufak bir deiim ya da
yznde dalgalanan bir his, gerek sorunun nerede olduunu gsterir. Bu ipularn deerlendiren
deneyimli bir terapist, seansa doru noktadan balar ve tm aile tarihesini dinlemesine gerek kalmaz.
Bazen durum aka ortaya kmaz ve terapist, aile sistemine ait bireyler ve ailede olup bitmi
nemli olaylar hakknda danandan daha ayrntl bilgi isteyebilir. Hellinger, ruhun hareketleri dedii
yeni yaklamnda bu uygulamay byk lde deitirmitir ve kiiden ailesiyle ilgili ayrntl bilgi
istemeye gerek duymaz. Danann anlattklarndan ok onun genel grn, beden duruu ve enerjisine
ilikin sezgilerine gvenmeyi bilir. Bu konuyu 21. Blmde ayrntl olarak ele alacaz.

nce Hangi Aileyi Ele Almal?

Dananla yapt n grmeden sonra uygulayc ya da terapistin hangi sistemi dizeceine karar
vermesi gerekir: Kken aileyi mi, yoksa gncel aileyi mi? Bazen bir aile sistemiyle balanr ve sonradan
dizime dier sistemden kiiler eklenebilir - bunun bir sakncas yoktur. Nasl olaca tamamen danann
sorununa ya da sorunlarna ve nceliin nerede olduuna baldr. Genel olarak, danann kiisel
tarihinde, en yakn zamanda yaam olduu sorunlarla ie balarz, eer zlemiyorsa gemie gideriz.
Ksaca, genel bir kural olarak ncelikle gncel aileye bakarz - zellikle de ocuklar varsa- ve danann
sorununun kk oraya uzansa da kken aileyi daha sonra ele alrz.
Gncel ailenin zerinde srarla durmamz, danann kendi yaamyla ilgili vermi olduu tm
kararlarn sorumluluunu almasnn ne kadar nemli olduunu vurgulamak iindir. rnein, kii ocuk
sahibi olmaya karar verdii anda, gemiten tadklarnn hibir nemi yoktur; kararndan tmyle
sorumludur ve hibir mazeret kabul edilemez. Aile dinamikleri, yaammzda yaptmz seimlerin,
nelere yol aabileceklerini anlamadan bilinsizce veya dncesizce yaplm olsa bile, sonularna
katlanmamz talep eder. Baka bir deyile, kendimizi bir ocuk gibi hissetsek bile kendi ocuumuz
dnyaya geldii anda bir yetikin ve ebeveyn oluruz. Daha nce de belirttiim gibi aile dinamiklerinde
nemli olan davranmzdr, onun hakknda ne hissettiimiz deil. Aile sistem terapisinin bu nemli
boyutunu ou kii kavrayamaz ve sonuta olanla yzlemekten ok kiisel duyguya nem verirler.
Dolaysyla genel olarak, gncel aileyle balarz ama bunun sadece genel bir kural olduunu ve
baz durumlarda geerli olmadn vurgulamak istiyorum. rnein, kken ailede acil zm bekleyen
ok nemli bir olay olabilir. Her danan kendine zgdr ve terapist nereden balayacan, hangi aile
sistemiyle alacan her seferinde yeniden gzden geirmelidir.

Kimlerin Temsil Edilmesi Gerekir?

Terapist nereden balayacana karar verdikten sonra sra dizimde kimlerin temsil edileceine ve
danan zme gtrecek nemli bireylerin sistemde kimler olduuna karar vermeye gelir. Bu adm
kolay grnse de seans boyunca hedefimizin aile sistemindeki dier bireylere deil de, sadece danann
yaamna daha fazla anlay ve iyileme getirmek olduunu aklmzdan karmamamz gerekir.
 Genel bir ilke olarak, en az sayda temsilciyle alrz -daha az sayda insanla almak daha ok
sayda insanla almaktan iyidir. rnein, danann birok kardei olabilir ve hepsi de sisteme aittir.
Ancak bu dizimde hepsine gerek yoktur. ok fazla temsilci dizimin gcn azaltp gereksiz karklk
yaratabilir. Eksik birisi olduunu fark ettiinizde sonradan ekleyebilirsiniz.
Kiisel olarak, ben nemli olduunu dndm aile bireylerini dizime sonradan dhil etmeyi
tercih ederim. Bylece herkes bu kiinin resme girmesiyle yaratlan etkiyi grp hissedebilir. Eer bir
etki yaratmyorsa bunu grmem de nemlidir, nk bataki hipotezimin yanl olduunu anlarm.
Uygulayc, dizimde kimlerin yer alacana karar verdiinde, danandan katlmclar arasndan
aile bireyleri (annesi, babas, balas vb.) iin temsilciler semesini ister. Bazen uygulayc olarak
temsilcileri kendim seerim.
Temsilcinin temsil ettii aile bireyine benzemesi hi nemli deildir. Hatta danann seim
yaparken benzerlik aramamas daha iyidir; bu, danann temsil edilecek kiinin karakter veya fiziksel
grntsnn tesindeki zyle temasta olduunu gsterir.
Eer dizimde pek ok temsilciye gerek varsa, karkl nlemek iin dizime balamadan, ailenin
nce gelen bireylerinin srann banda durduu doal dzene gre bir sra oluturmak ve herkesin hangi
aile bireyini temsil ettiini tekrar etmekte fayda vardr. Bundan sonra danan, her temsilciyi iki elinden
tutup daha nceden belirlenmi bir plana gre deil de, tamamen sezgilerine gre onlar ortadaki alana
yerletirir. Danan her temsilciyi, onlara hibir ey sylemeden ve talimat vermeden birbirlerine
ilikili olarak dizer. Ayrca temsilcilerden zel bir duru ekli de istememelidir. Bu sre
tamamlandnda, dizim ortaya kmtr ve danan yerine dner. Terapistle danan beraberce, beliren
aile resmine bakarlar. Bu resim bir izlenim yaratr ve her gzlemci zerinde bir etkisi vardr.
Bazen dizim yapmann bu klasik yolundan ayrlrz. Bu konuyu 21. Blmde daha ayrntl ele
alacam. Bu durumlarda, temsilcileri danan yerletirmez ve temsilciler hibir ey sylemeden kendi
i drtlerini dinleyerek hareket ederler.

Geribildirim almak

Dizim yapmann klasik ynteminde, terapist ortadaki aile resmine ve neyi iaret ettiine baktktan
sonra temsilcileri tek tek dolaarak konumlarnda ve dier aile bireylerine kar kendilerini nasl
hissettiklerini, hissettikleri fiziksel bir ey olup olmadn sorar.
Bu geribildirim sreci etkilidir, nk her temsilci aile sisteminin genel enerji alanndan ve
kendisinin bu alandaki zgn konumundan etkilenir. Geribildirim kiinin, karakter zellikleriyle ilgili
deildir; aile bireyinin karakteriyle ilgili bilgi toplamaktan zellikle kanrz. Biz bu kiinin nasl biri
olduunu deil, kiiyi derinden harekete geirenin ne olduunun peindeyizdir.
Deneyimli bir uygulayc, temsilcinin dizimdeki yerinde kendini nasl hissettiini aa yukar
bilir ve bu bilgi ona nasl ilerleyecei konusunda rehberlik eder. Ancak bazen her temsilciye dorudan
sorarak ayrntl bilgi almakta da yarar vardr. Temsilcinin cevab kendi kiiliiyle renklense de bunun
bir nemi yoktur. nemli olan, belli bir yerde dururken ne hissettiidir. Farkl temsilcilerin ayn aile
bireyini temsil ettiklerinde benzer eyler hissetmeleri bilgi alanyla balantda olduklarn gsterir.
Aslnda herkes, hem uygulayc hem de temsilciler bu bilmeceyi beraber zer. Temsilciler aile
bireyleriyle zdeleirken uygulayc da darda kalarak genele bakar. Uygulayc, ne aile bireyleriyle
ne de dananla zdelememelidir. Danan iin en iyi olan yreinde tutarken tarafsz konumunu
korumaldr - bu konuya gelecek blmde tekrar deineceiz.

Tehisten zme

Seansn bu blmnde terapist, kendi sezgileri araclyla veya temsilcilerden ald

geribildirimle, aile sisteminde yaananlara n tehis koyarak zme ilerleyebilir. Bunu yaparken
temsilcilerin yerini deitirebilir, onlardan isel hareketlerini izlemelerini isteyebilir, eksik kiileri
dizime ekleyebilir, ihtiya duyduunda danandan ek bilgi isteyebilir ve temsilcilerin birbirlerine
sylemeleri iin zm cmleleri nerebilir.
Uygulayc bu hareketleri, kendi gzlemlerine ve temsilcilerden ald szl veya szsz
geribildirime dayanarak ynlendirir. Her admla aile sisteminin gizli gereinin farkl dzlemleri ve
danann iinde bulunduu kilitlenmeler ortaya kar. Dizimin amac, daha nce tarttmz Kutsal
Dzenin ilkeleri, aidiyet ve denge kurallar dorultusunda herkesin aile sistemi iinde daha uyumlu
olaca yeri bulmaktr.
 17 - Uygulaycnn Yaklam

Aile Dizimi seans ynetmek isteyen kiinin ne gibi zellikleri olmaldr? Terapist nasl bir
yaklam iinde olmaldr? Bu blmde uygulaycnn seans vermeye baladnda farknda olmas
gereken eyleri ve uygulaycnn seans srasnda rahat olmas ve doru zmler sunmasnda destekleyici
kiilik niteliklerine gz atacaz.
nsanlara yardm etmek isteyen bir terapistin iki nemli nitelie sahip olmas gerekir: lki,
dananla alrken sevgi niteliini gelitirmeli, ikincisi de, belirli bir arl olmaldr. Bu iki kalite
birletiinde en iyi mesafeli sevgi olarak tanmlayabileceimiz yaklam olutururlar.
Mesafeli sevgi pek aina olduumuz bir ey deildir. oumuz kadnla erkek arasndaki ekimden
kaynaklanan tutkulu ateli sevgiyi veya doann aileyi bir arada tutmak iin tasarlam olduu, ebeveyn
ocuk arasndaki balayc sevgiyi biliriz. Mesafeli sevgi efkate benzer. Belirli bir arl olmak ise
derlenmi bilgi ve teorilere saplanp kalmadan, gelecei-gemii dnmeden u ana ak olmak, burada
ve imdi olana hazr olmaktr. Pek ok mis tik bu anda olma halini bir meditasyon hali olarak
tanmlarlar.

Anda Olmann Nitelikleri

Anda olmann terapist iin iki anlam vardr: 1) nceki dananlar ve sorunlaryla ilgili
deneyimlerinin kalplam fikirlerinden vazgemeli, her yeni insana temiz gzlerle bakmal ve ilk defa
karlayormu gibi soruna yaklamaldr. Bir baka deyile, hem Aile Dizimi konusundaki gemi
deneyiminin getirdii derin anlayla hareket etmeli hem de bu gemii an be an brakabilmelidir.
2) Terapistin danan iin neyin iyi olduuna ilikin tm planlar, nceden oluturulmu tm
formlleri bir yana brakmas da gerekir. Danan iin neyin iyi olduunu terapist bilemez, hatta hepimiz
gibi terapist de belki kendisi dnda kimse iin neyin iyi olacan bilmez. Elbette baz fikirleri olabilir,
genelde tm terapistlerin vardr. Ancak bakalar iin neyin ie yarayacan neyin yaramayacan
nceden bilmenin yolu yoktur. Kimsenin de bunu bilmesi gerekmez, nk hibir danann, hatta hi
kimsenin bir bakas tarafndan korunmaya ya da kurtarlmaya ihtiyac yoktur - bir bakasn kurtarma
istei veya niyetinin znde kibir vardr. Aile Diziminde iyi bir terapist, seansn nasl sonulanacana
dair tm fikirlerini geride brakp kendini ak sorgulama haline, kefe, denemeye ve en ok da
bilmemeye teslim etmelidir.
Eer bir uygulayc bu iki eyi yapabilirse -gemile gelecei unutup kendini bilmeme haline
brakabilirse- anda olma nitelii kendiliinden ortaya kar. Artk terapistin danandan bir beklentisi
yoktur. Hibir beklentisinin olmad an durumu olduu gibi kabullenir. O zaman sevginin yeni bir
boyutu ortaya kar. Anda olmakla sevgi bir arada var olurlar, ya ikisi de vardr ya hibiri yoktur.
 nyargsz almak

Verdiim eitimlerde, yaln ve nyargsz olmann yardm sektrnde almayanlar ve terapist

olmayanlar iin daha kolay olduunu gzlemledim. Bunun nedeni amatrlerin hazr dnce kalplar
olmamas, dolaysyla dizim srasnda ortaya ne karsa ksn, yalnzca gzlemlemede zgr
olmalardr. Olanlara ilikin gereksiz varsaymlar ve sonular ortaya atma eilimine yol aabilecek
psikolojik teoriler ve dier uzmanlk bilgisinden yoksundur onlar.
rnein, tm aile bireylerinin tek yne bakt bir dizim dnn. Her gzlemci iin bu
temsilcilerin bir yere ya da birine baktklar ortadr. Eer zihnimizde bir teori olmakszn bu resmin
etkisini gstermesine izin verirsek varabileceimiz sonulardan biri, ailede eksik biri olduudur - bu
resme bir eyin etkisinde kalmadan bakan uygulayc iin durum ortadadr. Ancak kiinin zihni psikolojik
teorilerle doluysa, bu kadar basit ve bariz bir gerei bile gzden karabilir. Bu gzlemi yapmak yerine
danann akli dengesini yorumlamaya alp onun nevrotik olduu ya da depresyon geirdii kansna
varabilir. Bu rnei eitim srasnda gerekten yaand iin veriyorum; profesyonellerin nerede
zorlandn aka gstermekte.
Aile Dizimi terapisti iin en doru yaklam nyarglardan olabildiince syrlarak gzlemlemek,
grd resmin ne anlama geldiini kendine sormak ve ondan sonra gemi deneyiminden edindii bir
hipotezle almaya balamaktr. Hipotezin bu durumda geerli olup olmadn snamas ve eer deilse
baka bir ey deneyecek kadar esnek olmas da ayrca nemlidir.
Bir terapist ne kadar ak grlyse, o anda grd resmin tm gerekliiyle iine ilemesine
izin vermesi de o kadar kolay olur. Yargsz gzlemlemek, ou terapist de dhil pek ok kii iin
zordur; genellikle gzlemlenmesi gereken yerde neler olup bittiine dair bir yorum gelitirir ve bazen
gzlemle yorumu birbirinden ayramaz hale gelirler. Her eyi etiketleyip hzla bir sonuca ulamak zere
eitilmilerdir. Bu da sra d ya da aykr olann ortaya kmasn engeller.
Eitim kurslarmda, katlmclarn gzlemleme sanatn renebilecekleri egzersizler yaparz.
Danann beden dilini fark edip bunu ona yargszca yanstarak, uygulayc ile danan arasnda bir
iletiim salarz. NLP (Neuro-Linguistic Programming), aynalama olarak adlandrd, kardakine
ayna olma srecini ayrntlaryla aratrm ve dananda zel bir gven duygusu yarattn saptamtr.

Kendini Gzlemleme Sanat

Bir terapistin gelitirmesi gereken sadece bakalarn gzlemleme nitelii deildir. Bundan daha
da nemlisi kendini gzlemleyebilmesidir. Ne yazk ki terapi eitimlerinin ounda bu gerekli niteliin
deil retilmesi, sz bile edilmez. Eitimlerin byk ounluunda dananla nasl iletiim
kurulacana odaklanlr ama bunun insann kendisiyle balantsn kesmeden nasl yaplaca konusunda
pek bilgi verilmez. Katlmclar bir eitimin paras olarak youn bir kiisel terapiden geip danana
yanstma tehlikeleri olan kiisel sorunlaryla, karanlk noktalar ve zlmemi sorunlaryla yzleirler
ama bu tuzaa dmemenin tek yolu olan kendi dnce ve duygularn gzlemleme sanat onlara
retilmez.
Bu kendini gzlemleme haline, yani iinden geenleri an be an izlemeye merkezlenme adn
verebiliriz. Uygulaycnn duruma nyargsz, beklentisiz ya da dnce kalplaryla snrlanmadan
yaklamasn saladndan, terapi iin son derece nemli bir niteliktir. Merkezlenmek demek, terapistin,
kendini kaybederek danana yardm etmeye ya da onu kurtarmaya yeltendii, kiisel bir tavr
taknd anlar fark etmesi demektir. Bilinli olup olmadmzn farkna varmak, danan ve onun
sorunlar iinde kaybolmamak demektir.
Kiinin merkezlenme niteliini gelitirmesinin pek ok yolu vardr. Merkezinde kalmay ayn
zamanda kendinde dinlenme olarak da ifade edebiliriz. Bu konuyu kitabn drdnc ksmnda daha
ayrntl aklayacam.
Kendini gzlemleme pratiinin nemli yararlarndan biri de, uygulaycnn belli bir psikolojik
yntemin srekli tekrarlanmasndan oluan profesyonel terapist alkanlna kaplmasn
engellemesidir. Terapist rolyle zdeleme iyi terapist olmak isteyen kiinin karsndaki en byk
zorluktur, nk bu durumda danann acsyla zdeleip onun sorunlarn snflandrp hazr formll
zmler sunarak dananla u an burada ortaya kan gerei taze ve masum gzlerle gremez olur.
Aile Diziminde, danann dier aile bireyleriyle zdelemesinin nasl bir acya neden olduunu
ve bu acnn nasl bir gc olduunu grdk. Ac insanlar oyalar, yaamlarn doldurur ve onlara bir
ama verir: Acdan kurtulmann yolunu bulmak. Ayn zamanda kiisel nem ve g hissi verir. Terapist
danann, ac yoluyla hissettii g ve nem duygularna yapt yatrm desteklememeye dikkat
etmelidir.
Eer terapist danann acsna kendini kaptrmaz, merkezinden sapmadan duygusal olarak dnda
kalabilirse -ki bu soukluk ve ilgisizlik deildir-, ite o zaman danann sorununu tahtndan indirip
gcn azaltabilir. Terapistin kendini kaptrmama yetenei, danan kendi derin gereiyle yzletiren
en nemli zelliidir.

Korkuyla Yzlemek

Terapistin ii, danann u anki yaam ve bu yaamn u an sunduklaryla bark olmas ve

ortaya kan sonular kabul etmesine yardm etmektir. Bunun iin terapistin belli bir olgunlukta olmas,
retilemeyen ve ancak yaam deneyimiyle kazanlan hayata gven niteliiyle dolu olmas gerekir.
Kiisel deneyimleri dorultusunda, kendi yollarnda alan farkl uygulayclar hep olacaktr.
Aile dizimi uygulaycsnn duyduu korku, byme srecinin getirdii olgunlukla kaybolur.
Terapist yaam olduu gibi kabul edebiliyorsa cesareti artar ve olan korkusuzca grebilir. Danan
koruma ihtiyac bylece ortadan kalkar. Danan lme bile gitse.
Bir dizimde olan grmek, yksek sesle ifade etmek ve sonularna mdahale etmeden durmak
cesaret ister. Bert Hellingerin Der Austausch - Deiim kitabndan kendi evirimle yaptm alnt
gibi: Eer kiinin gerei olduu gibi grp syleme cesareti varsa bundan hibir ktlk kmaz,
nk gerein kendisi hibir zaman kt deildir. Tek kt olan geree bakan korkudur, nk o anda
bir ey bilinaltmza itilir ve oradan aleyhimize almaya balar.
Danan dndmzden daha esnektir ve terapist onun gerekle baa kma kapasitesine
gvenmelidir. Zaten genelde korkan terapisttir, danan deil. Terapist kendi sezgisine gvenerek o anda
grd gerei dile getirirse, kaldrmas ar bir durum bile olsa danan zerinde olumlu bir etki
brakr ve danan ounlukla sonradan terapiste teekkr eder. Dizimde ortaya kan gerei danana,
lmek istiyorsun cmlesiyle ifade etmekte belli bir g sakldr. Ancak eer terapist bu mesaj, Sanki
lmek istiyorsun gibi grnyor diyerek yumuatmaya, kurtarcy oynamaya veya dizimde bir eyle
yzlemesi gereken birinin bundan kamasna yardm etmeye rnein, l babasnn yanna uzanmak
gibi- alrsa danana yardm edemez, danan iyileemez ve deiim frsat kaar.
Aile Dizimi terapisti olarak iimiz danann gerekle yzlemesini salamaktr, insanlar
kurtarmak deil. Kendi ayaklar zerinde durma gcn ve kendini kurtarma frsatn veren gerein ta
kendisidir. Dizimi aydnlatan, u an aa kan gerektir.

tenlik gerei

Terapistin hem cesur hem de iten olmas gerekir. Cesaretten bahsettik, ancak itenliin de nemli
bir yeri vardr. Buradaki anlamyla itenlik, uygulayc olarak kendi snrlarn grp neyin altndan
kalkp neyin kalkamayacan bilmektir. Eer uygulaycy kendini korkutan bir durumla karlarsa,
buna da sayg gsterip bu dizimle alamayacan kabul etmelidir.
Korkunun deneyimsizlikten ya da baka bir nedenden kaynaklanmasnn bir nemi yoktur.
Nedenini bilmeye gerek de yoktur. Kiisel olarak ben, belli sorunlarla alamayacan syleyen
uygulaycya, tam tersini syleyip olduundan fazlas gzkmeye alandan daha ok gvenirim.
Bu korku, terapistin kendinde yabanc olduu ya da tabu olan ynn inceleyip aratrmas iin bir
davetiyedir. Bu ynyle yzlemesi, onu almasna dhil etmesinin ilk admdr. Terapistin bandan
benzer bir olayn gemi olmas iini kolaylatrabilir. Ancak bundan, bir terapistin sadece kendi
bandan geen sorunlarn benzerleriyle alabilecei anlamn karmamak gerek rnein, tacize
uram bir danana yardm etmek iin terapistin de tacize uram olmas gerektiini sylemiyorum.
Ancak terapistin tacize urayan bir kiinin yaadklarndan renecek tevazu sahibi olmas ve bu kiinin
iinde byd aile ortamn anlamas gerekir.
Herkes kendi bireysel snrlarnn tesinde byyebilir. Terapist, dananla empati kurmaya ak
olduunda ondan renerek kendisini dntrebilir. Kendi yaadklarnn dnda, farkl yaamlarn,
farkl drtlerin, zverilerin, hrslarn, endielerin ve davran biimlerinin olduunun bilincine varr.
Aile Dizimi uygulaycs kendi snrlarna meydan okumaktan asla vazgememeli ve yeni
olaslklara ak olmaldr. Demek istediimiz, karanlk bir ynyle karlat diye almasndan
vazgememelidir. Bir terapist kendi snryla karlatnda -ki bu srekli olur- bunun tesine nasl
geeceini aratrp bulmaldr. rnein, bu alanda daha deneyimli birinin gzlemine bavurabilir.
Aile Dizimi terapisti, aslnda tm terapistlerin yapmas gerektii gibi, kendini olgunlamaya
adadndan zaman zaman aamayacan dnd duvarlara toslayabilir. nne kan engeli amay
renene kadar kafasn tekrar tekrar duvara vurmas gerekebilir. yi gitmeyen ve terapisti zorlayan
seanslar terapist iin genelde baarl olduu seanslardan daha nemlidir ve bunu gz ard etmemek
gerekir. Seans iyi gittiinde kendine gveni artsa da bir ey renmez. Seans kt gittiindeyse terapistin
bata tevazu olmak zere renecei pek ok ey vardr.

Kiisel Vicdann tesi

Terapistin kr noktalarna Aile Dizimi asndan baktmzda, byk olaslkla kendini kken
ailesine balayan kiisel vicdan tarafndan snrlandrldn, baz insanlar veya durumlar olduu gibi
grmekte veya kabullenmekte zorlandn gzlemleriz. rnein, kadn bir terapistin annesi, babasndan
dayak yemise, terapist kalbini danann saldrgan kocasna amay kendi annesine ihanet olarak alglar
ve bunu yapmakta zorlanr.
Daha u bir rnek verecek olursak: Gemite tecavze uram bir terapiste ayn nedenden dolay
bir danann bavurduunu varsayalm. Bir yandan danan iyi anlasa da te yandan eer kendisi
tecavzcsyle iinden baramadysa, danann da barmasn salamakta zorlanr.
lk rnekte, annesi dayak yiyen terapist, byk olaslkla annesinin erkeklere duyduu fkeyi
tayordur. Burada sormamz gereken soru: Erkeklere fkeli bir kii, bir bakasnn erkeklere yreini
amasna yardmc olabilir mi? Bu durumda, tpk saldrgan babann dland gibi danann kocas da
dlanr ve kimse de bunun farkna varmaz. Dananla zdelemek zm engeller. Dananla empati
kurmak baka ey, danann sorunlaryla zdelemek bambaka bir eydir, fark gzetmek nemlidir.
zdelemede dananla terapist arasndaki fark ortadan kalkar. Danann acs terapistin acs,
endiesi terapistin endiesidir. zdeleme bilinsizce olur ve terapistin dizime ve sonucuna byk
lde duygu yatrm yapt bir konuyu kapsar.
Empati ise daha bilincinde olduumuz bir histir. Sempati duymaya benzer ama danan yola
sokmaya ya da bir ekilde deitirmeye almaz. Empati, zihnimiz, yreimiz ve hatta bedenimizle bile
danann acsn hissedip ayn anda da bu acnn bize ait olmadn bilme durumudur. Terapist, acya
ald ya da bunu istedii srece acya bu sanki kendi acsym gibi esir dmeden onu alglayabilir,
hissedebilir, derinden ve varolusal olarak anlayabilir.
zdeleme fazladan bir deri gibidir. Empati ise bir apka: Terapist bu apkay ister takar ister
karr.
Annesi kocas tarafndan dvlen terapist rneinde, bu kadn annesiyle - annesinin kiisel
seimleri, yarglar ve yaadklarnn sonularyla - arasna belli bir mesafe koymaldr. Dier bir
deyile, annesiyle ilikisinde bir oranda sululuk duymay kabul etmesi gerekir. Eer bunu yapabilirse,
danann sorunuyla, taraf tutmadan veya kalplam dncelerle krlemeden alabilecek gce
kavuur.
Burada altn izdiimiz, uygulaycnn kendi aile sistemiyle derinlemesine alm olmas ve
kiisel vicdannn tesine gemi olmasnn nemidir. Dayak eski kocasna fke duyan bir kadn
terapist, tecavze urayan dananna yardmc olamaz. Bu sylediimiz aikr olsa da Aile Dizimi
terapisti olarak alan, ancak kendi ebeveyninden biriyle hl kavgal olan pek ok kiiyle karlatm.

Ebeveynle Ba Kurmak

Aile Dizimi uygulaycsnn kendi ebeveyniyle salkl bir ba kurmas nemlidir; anasyla
babasn yreine almas gerekir. Bunu yaptnda danann ebeveynini de yreine alacak gc ve
duygusal destei bulur. Terapist, ancak danann ana babasn kim olurlarsa olsunlar ve ne yapm
olurlarsa olsunlar sayd ve onurlandrdnda -ki bunun iin ncelikle kendi ana babasn saymal ve
onurlandrmaldr- danana gerek anlamda yardm edebilir.
Hellinger, ebeveynini reddeden kiileri pek ok kez geri evirmitir. Ancak, Hellingerin
ebeveynlere duyduu sayg yapm olduklarna deil, zde kim olduklarna, zlerinde ana ve baba
olduklar gereine duyulan saygdr. Bu ikisi arasndaki fark nemlidir ama pek ok kii bunu
kavrayamaz: Bir hareketin irkinliiyle, bu hareketi yapan kiinin znde insan olmasnn arasndaki
duygusal ayrm kavramak gerekir.
Terapist, danann ebeveynini sadece ana baba olduklar iin saygyla onurlandrdnda derin
bir dzlemde danan da onurlandrm olur. Eer bunu danann kendi ana babasna kar tavrndan
bamsz olarak yaparsa, danann yaamndaki alma da ayak uydurmu olur. Bylece ann gereini
yerine getirecek gce kavuur. Buna, dizimi balatmamak ya da seans yarsndayken kesmek gibi son
derece etkili terapi-d mdahaleler de dhildir.

Aktarma Meydan Vermemek

Aile Diziminde, danann, ebeveynine duyduu sevgiyi terapistine aktarmas anlamna gelen
aktarm kavramyla almayz. Tam tersine aktarm cesaretlendireceimize batan itibaren engelleriz.
Aktarm genelde danann terapisti ideal ebeveyn durumuna koymasdr. Baz psikanaliz
okullarnda, terapist aktarm destekleyerek danann sorunlarn zmek iin bir yntem olarak kullanr.
Aile Diziminde ise ebeveynin yerini almayz: Tersine, batan itibaren danann kendi ebeveyniyle
dorudan balant kurmasn destekleriz. Bylece aktarm en aza indirilmi olur. Asgari aktarm ile Aile
Dizimi uygulaycsnn danana ocuk gibi davranma gerei ortadan kalkacak ve ta banda yaamnn
tm sorumluluunu danann kendi ellerine brakacaktr.
Uygulayc, danan adna sorumluluk almayarak onun sorunlarn zmek ya da uygun zmler
retmek ykmll altna girmez. Onun ii danann kendi ebeveyniyle salkl ve derinden balant
kurmasna yardmc olmaktr. Alakgnll bir yaklam sergileyerek dananla arasnda hibir
bamlln olumasna izin vermemelidir.
Bir sorunu alarak zme fikri Aile Dizimine yabancdr. Her bir seansn kendi iinde tam
olmasnn nedenlerinden biri de budur. zlenen yntem olduka farkldr: Uygulayc ya da terapist,
danann ailesinin sistemik ya da bilgi alann dizim yoluyla oluturur ve temsilcilerin konumlarn
denetler. Bu alana ayak basarak izlenimler ve birtakm anlaylar edinir ve bunlar danana geri
yanstr. Bunu yaptktan sonra geri ekilerek bu yeni anlayla danan ba baa brakr; sonrasnda
danann bununla ne yaptn bilmesine gerek yoktur.
Bir baka deyile, uygulaycnn rol, kendinden byk bir gle balant kurup bu gce arac
olmak
bu gcn kendisini kullanmasna izin vermektir. Byle dnldnde uygulayc bir ey yaptn
iddia edemez; sadece kendisini ak tutmutur. ounlukla, seansn vard nokta onun iin de artc
olur. Aslnda iyi bir terapist dizimden neredeyse danan kadar ok ey renir ve bu sayede anlayn
gelitirir.
Dolaysyla terapistin seansta ne yapabilecei ve seansn ne kadar ilerleyebilecei pek onun
elinde deildir. Aile dizimi portresine bakar ve hareket kendi kendine durana kadar altta yatan dinamikle
ilerler. Hareket durduunda terapistin de durup geri ekilmesi gerekir, nk ancak sz konusu aile
sistemi iindeki zm hareketinin o aamada ilerlemeye hazr olduu lde ve kendisi de bu hareket
ve gle balantda olduu srece ilerleyebilir. Deneyimi artka gcn yolundan ekilmeyi ve bu gce
izin vermeyi renir.
Yeni bir uygulayc ok aba gsterip fazlasyla gl bir yardm etme isteiyle veya aile
sistemini huzura kavuturma kararllyla danana bask yapabilir. yi bir terapist ne zaman
ilerleyeceini, ne zaman geri ekileceini renmitir ve her ikisini de korkusuzca yapar. Sabr ve alc
bir bekleyi yetisi gereklidir. Uygulayc edilgen bir bekleme halinde kalabilirse yeni bir kavray veya
igr kendiliinden beliriverir. grnn belireceine gvenmeli kaybolduunda da gveni
sarslmamaldr, bylece ne zaman ilerleyeceini, ne zaman duracan sezgisel olarak bilir.
Ksaca, Aile Dizimindeki temel yaklam, ncelikle sorunun ne olduunu grmek, grdnle
bark olmak, kabullenme halinde kalarak dizimdeki doal dinamiin bir sonraki adm ortaya
karmasna izin vermektir - bu da terapiste yaamn rehberlik etmesinden baka bir ey deildir.

Beklenmedik zmler

Gerek zm hep doalama olur; planlanmam ve beklenmediktir. Terapist seansn nereye

gideceini bilmez. Belli bir dizim terapiste daha nce karlat bir dzine seans anmsatsa da, hibir
dizim birbirinin ayn deildir ve farkllklar alma srasnda ortaya kar.
Birinde aile dinamii zme ular ve herkes derinden etkilenir, tp tpna ayn duran bir dier
dizimdeyse hibir ey kmldamaz ve herkes kendini tkenmi hisseder. Bu gizemli ngrlmezlik
niteliini, zmeye ya da sonucu dzeltmeye almadan korumak nemlidir. Balangta bunu yapmak
rahatsz edici olabilir. Hele terapistin bulduunu dnd hipotez uygulamada ie yaramam ve aklna
da yeni bir ey gelmiyorsa.
ou dizimde terapistin nasl ilerleyeceini bilemedii bir boluk olur. Bu bolukta kalmak ve bir
eylerin ortaya kmasn beklemek zordur, nk terapist, okuduu tm kitaplarn, tm rendiklerinin,
bu durumda olmasn ngrd tm olaslklarn dnda yeni bir igr beklemektedir. Bu bir
uygulaycnn renmesi gereken en nemli eylerden biridir. Gerek anlay boluktan doar.
Gizemli ve sezgisel olana ak olmann nemini belirttikten sonra, bu kitaptaki yaklamm, aile
sisteminde olanlarn ussal aklamalarna ya da entelektel anlayna kar olmadm syleyerek
dengelemeliyim. Sonuta bu kitabn kendisi kurallarn ve dinamiklerin aklc aklamasdr. Ancak
terapistin, Aile Dizimi terapisini ynlendiren byk glerin farknda olmasnn nemine de deinmek
zorundaym. Bu gleri anlamaktan aciziz ve byk olaslkla da hep byle kalacaz. Yaam znde
gizemlidir ve Aile Dizimi bu gerei yanstr.

Enerji Alanlarn Gzetmek

Her aile sisteminin kendine zg bir enerji alan vardr ve bu alan dizim baladnda
kendiliinden oluur. Bu enerji ya da bilgi alan sayesinde temsilciler aile sisteminde olan biteni
alglayp danana ve terapiste bildirebilirler. Uygulayc rolndeyken, bu enerji alannn olduka
farknda olurum ve meknda dolarken olabildiim lde duyarl olarak saygl davranrm. rnein,
aile sisteminde iki kii arasnda bir atma yzeye kyorsa onlarn dorudan nlerinde durmamaya
veya aralarndan gememeye zen gsteririm. Bir yabanc olduumu ve ilikilerine sayg duymam
gerektiini bilirim. Bazen bir temsilcinin nasl hissettiini alglayamazsam yannda durarak ne
hissettiini anlamaya alrm ama genellikle temsilcinin kendi isel gzlemleri konusundaki
geribildirimine gvenirim.
Dizim srasnda rahatszlk yarataca ya da temsilcileri etkileyebilecei iin meknda gereksiz
hareket olmasna gz yummam. Katlmclardan dizim srasnda odadan kmamalarn ve oda iinde yer
deitirmemelerini rica ederim. Sre bir kez baladnda, herkes yerinde olmaldr. Bazen dardan
gelen en ufak bir hareketten bile etkilenen ok hassas enerjilerle karlarz.
Daha nce de belirttiim gibi, terapist danann yarar iin alr, dolaysyla bu da aile
sisteminden dlananlar adna almaktr, nk danan en ok etkileyen dlanm kiilerdir. Bu
konuyu gelecek blmde aklayacaz. Terapist, yarglanm, grmezden gelinen, sayg duyulmayan
kiiyi bulup yarglamadan, tarafsz bir ekilde bu kii iin iyi olan yreiyle hissetmelidir. Bunu ancak,
aile sistemindeki asl enerji kaynann dlanm bireyde olduu anladnda yapabilir ve terapiste
zm hareketini balatacak gc veren enerji de budur.
Diyelim ailede bir cinayet olmu ve katil aile bireyleri tarafndan mahkm edilerek aileden
dlanm olsun. Terapist danan zme ulatrmak iin gemiteki her saldrgana olduu gibi sz
konusu katile de yreini amaldr. Eer terapistin katil karsnda ahlaki bir yargs veya mahkm edici
bir tavr varsa danann aile kilitlenmesinden kurtulmasna yardm edemez. Yreini saldrgana amak
bazen zor gelir, nk terapist tm grubun veya toplumun, dizimle ortaya kan yargs karsnda tek
bana durabilmelidir. Ancak, eer danan gereki bir zme baaryla ynlendirecekse, kendi
grn sinsice etkileyen her trl ahlaki yargy ve toplumsal deerleri bir kenara brakmas arttr.

yileme Hareketlerini Desteklemek

Bir terapistin grevi, hareket ne yne giderse gitsin ona izin vermektir. Baz durumlarda hareket
danan lme bile gtrebilir. rnein, eer dizimde danann ocukken len babasn bilinsizce
izleme istei ortaya ktysa, terapist holansa holanmasa da buna izin vermelidir. Byle bir durumda
danandan yerde yatan l babasnn yanna uzanmasn isteyebilir. Terapist, danan babasn
izlemekten vazgeirme isteine direnip dizimin geldii noktadan rahatszlk duysa da, bu harekete
gvenmelidir.
Eer terapist bu hareketin sonuna kadar gitmesine izin verirse ocuk, yaptnn doru olmadna
kendiliinden uyanabilir; ocuk, Kutsal Dzen yasasna ynelik bir igr edinmeye, babasn izlemenin
doru olmadn anlamaya balamtr. te dizimin bu kadar ileri gitmesine izin verilmesinin nedeni
tam da budur: Bir dnm noktas kendiliinden ortaya kar ve gelinen noktann arl, danana
yaptnn doru olmadn gsterir. stelik danan, babasn temsil eden kiiden, babasnn kendisi
iin mutlu bir yaam dilediini duyabilir.
Aile Diziminde, terapist iki tr hareketle alr: yileme hareketleri ve kilitlenme hareketleri (bu
hareketleri 21. Blmde ele alacaz). Terapist ncelikle kilitlenme hareketinin ortaya kmasna yardm
eder ve ardndan aile sistemi iinden iyileme hareketinin kmasn destekler. rnein, babasn
lmnde izlemek isteyen danan, kilitlenme hareketindedir. Hareketin sonularn derinlemesine
deneyimlediinde, ayaa kalkp lm ebeveyni nnde saygyla eilip ona arkasn dnerek kendi
yaamna ilerleyebilir.
Bu, iyileme hareketinin kendiliinden ortaya kmasdr. Ancak babasnn yannda yatp kalmas
da olasdr. Terapist bir seansa baladnda nereye varacan bilemez ve temsilcilerin ilerinden
gelene sayg gstermelidir. Byle bir durumda temsilci, ncelikle kilitlenme hareketini hisseder ve bir
sre sonra iyileme hareketi kendini gsterir.
Byk resme baktmzda, her sistemin kendini iyiletirmek istediini ve tm canllar gibi salk,
sreklilik ve hayatta kalma drtsne sahip olduunu grrz. Ancak bunun nasl ve ne yolla
gerekleeceini, ne kadar sreceini Aile Dizimi terapistinin bilmesine olanak yoktur.
 18 - Uygulayc in Klavuz

Bert Hellinger, Aile Dizimi seans ynetirken nceliinin aile resminin btnne ilikin bir
izlenim edinmek olduunu emitir. Bunu, Gzlerim ncelikle sistemde eksik olanlar, reddedilen
veya sevgiden mahrum kalanlar arar szleriyle aklar ve ekler; Yreim dlananlarladr, bunun
iin de onlar sisteme geri getirebilirim. Bu biriyle taraf olmak deil btnle olmaktr. Dlanm
kiiyle olduumda dierlerini yeni bir yaklama zorlarm ve ben btn gz nnden ayrmadka
dierleri de dladklar kiilerle ilikiye girer.
Daha nce de belirttiimiz gibi uygulayc, aile sisteminden dlanm kiinin tarafnda
olmaldr.
Ancak bu kiinin kim olduu batan belli olmayabilir. Genellikle uygulayc, dizimde
grdklerinden ve dananla seans ncesi yapt konumadan elde ettii bilgiler nda bir
hipotez, teori ya da akllca bir tahmin gelitirerek seansa balar. Dlanm olan ya zor bir kaderi
olan ya da hatrasyla aile bireylerini kedere boandr.
Dlanm kiiyi bulmann ncelii vardr, nk - nceden de belirttiimiz gibi- birini
dlama karar sonradan gelen aile bireyleri iin ar sonulara yol aar. Aile sistemindeki herkesin
aileye ait olmakta ve tannmaktaki eit hakkn koruyan kolektif vicdan, sonradan gelen bir aile
bireyini dlanm kiiyi temsil etmeye zorlayarak aileyle kilitlenmesine neden olur.
Terapistin aile gemiiyle ilgili soru sormasnn temel nedeni, eksik veya dlanm kiiyi bu
ekilde tespit etmeye almasdr. Eer ailede birinin dlandyla ilgili bir kant bulursa bunun
zerine bir hipotez gelitirir ve dizimde ortaya kan dinamiklerle hipotezini snar. Bu kiinin resme
katlmasnn istenilen etkiyi yaratp yaratmadna bakar.

ki Temel Soru

lerlemenin yollarndan biri budur. Dierinde ise nemli tm aile bireylerinden bir dizim
oluturulur ve ortaya kan resme gre terapist iki soru sorar:
Kim eksik?
Kim dlanm, unutulmu veya bu aile sistemi tarafndan grmezden geliniyor? Kim gitmek
istiyor?
Kim aileyi terk etmek istiyor - kimin enerjisi aileden dar ekiliyor?
Dlanm bir aile bireyi genelde dizimin kenarnda, dierlerinden uzakta ya da arkalarnda
durur... Ve kimse onu grmez. Kendini dlanm ve yalnz hisseder, grlmediini, sevilmediini
veya sayg duyulmadn dnr. Uygulayc onun veya dier temsilcilerin konumunu herkesin onu
grebilecei ekilde deitirdiinde tm aile bireylerinde gzle grlr bir deiiklik olur. Herkes
canlanr veya olan bitenle ilgilenmeye balayarak duygulanr; ayrca, dlanm kii de rahatlar ve
yknn hafiflediini hisseder.
Aile sistemini terk etmek isteyen kii gzlerini uzaklarda bir yere ya da birine dikmitir veya
sanki l biri varm gibi yere bakyordur ya da sadece ailenin dier bireylerinden uzaklamak
istiyordur. Bazen bu kiinin gitmesine izin vermek ailenin geri kalann rahatlatr; baz zamanlar ise
bu kiinin peinden gitmek isteyen ya da onu engellemek iin nnde duran bir ocukla karlarz.
Yere veya uzaklara bakmak dizimde birinin eksik olduunu gsterir ve uygulayc danana
ailede ne olduunu sorabilecei gibi hibir ey sormadan temsilcinin bakt yere birini
yerletirebilir. Bu hamle ounlukla gitmek isteyeni rahatlatr ve eksik kiiye duyulan sevgi aa
kar. Birinin aileyi terk etmek istemesinin altndaki asl neden dlanm kiiye duyduu sevgidir.
Dlanm kiinin aile sisteminde onurlu bir yer bulmasyla bazen gitmek isteyen onun yannda durup
aileyle kalmaya kendini hazr hissedebilir.
Tm aile bireylerinin tek bir yne bakt dizimlerde, bu dinamik ok arpc bir ekilde
sahnelenir. Bylesine bir dizim istisnasz her zaman sistemden bir ya da birka kiinin eksik
olduunu gsterir. Nazilerin elinden kurtulan Musevi ailelerde bu dizimle ok karlarz. Ailenin
sonradan gelen bireyleri hep beraber ayn yne -lm olanlara- bakyorlardr. Katledilenler sisteme
alndnda herkes rahatlar ve ailenin tm dikkatinin onlarda topland aka grlr.
Aile Diziminde birok olas senaryo vardr, bu nedenle seansn nasl ilerleyecei konusunda
kesin kurallar verilemez. Her seansn kendine has bir dinamii vardr. Ancak genel olarak
uygulaycnn bu iki temel soruyu izlemesi yararl olur: Kimin eksik olduunu ve kimin gitmek
istediini bulmak. Bylece kimin dhil edilmesi, kimin tannmas ve onurlandrlmas, kimin
gitmesine izin verilmesi ve kimin kendi kaderiyle ba baa braklmas gerektii aka anlalr.
Kimi zaman, ebeveynden biri kendini sulu hisseden bir akraba ya da erken len bir yaknna
gitmek ister. ocuk bu istee sayg duymal ve ebeveyninin gitmesine izin vermelidir. Bu durumlarda
ocuun ebeveyninin isteklerine sayg duyup onun kaderine mdahale etmemesi nemlidir; bu saygl
tavr, ebeveyni zorla tutmaya alp ona yakn olmaya abalamaktan, ondan taleplerde bulunmaktan
ok daha olgun ve yksek bir sevgiyi barndrr.
Dizimdeki iyiletirici hareketin temelleri bunlardr: Bir aile bireyine yaknlamak veya ondan
uzaklamak; birine yreini amak ya da gitmesine izin vermek.
ou zaman, danan ebeveyninden birine fazla yakndr ve huzur bulup zme ulamas iin
bu yaknlktan vazgeip dier ebeveynine yaknlamas gerekir. Bu sadece onun iin deil, ana
babas iin de rahatlatc olur.
Danann bal olduu ebeveynden ayrlmaya hazr olup olmamas ise apayr bir sorudur.
Anne ya da babasndan ayrlmak ocukta sululuk duygusuna yol atndan, danan masumiyetini
koruyabilecei kolay yolu seer ve kilitlenmeyi srdrr. Bu yaknla srt evirmek ve yalnz
kalmay gze almak ou kimse iin ok zordur. Terapistin tek yapabilecei danana deiim
frsatn sunmaktr; kimseyi bu frsat kullanmaya zorlayamaz.
Ancak, danana yardm dokunabilecek nemli bir hatrlatma yapabilir: Sistemin Kutsal
Dzenine gre herkesin ailede bir yeri vardr; ocuklarn ocuk, ebeveynin ebeveyn olmas gerekir.

lke

Vicdan nasl yasaya gre hareket ediyorsa uygulaycnn da ilkeye gre hareket etmesi
gerekir: Dlanm dhil eder, gitmek isteyenin gitmesine izin verir ve doru dzeni kurar. Bu ilkeler
uygulaycya yol gsterir ve ikinci derecedeki sorunlarla oyalanmasn nleyerek dizimdeki harekete
odaklanmasn salar.
Uygulayc becerilerini kullanarak, kendiliinden gelien hareketi izler. rnein, eer birinin
aileden ayrlmak istediini grrse - ki bu ebeveynden biri olabilir - bu kiinin, bakt yne doru
birka adm atmasn isteyerek, dier temsilciler zerinde bu hareketin etkisini gzlemler. Belki de
birinin dhil edilmesi gerekiyordur, o zaman da uygulayc bu kiinin aile resmine girmesiyle
yaratlan etkiyi gzlemler.
Bir hareket dierine yol aar, bylece adm adm, dizimin enerjisi terapisti belli bir yne
doru eker. Kimi hareket, temsilcileri duygulandrr, kimi yaknlamalarna neden olur. pek ok
olaslk ortaya kar ve bu ilke aklda tutulduu srece btn bu olaslklar izlenebilir.
 19 - Dizimi Destekleyen e: Dzen, Gerek, Enerji

Aile Dizimi seansnda uygulayc, dizimin baars iin gerekli eyi aklnda tutmaldr. Aile
Dizimi terapisti olan Alman asll Bertold Ulsamer, bunlar dzen, gerek ve enerji kavramlaryla
aklar. Bu seansn neden derinleemediini veya kmaza girdiini anlamamza yardm eder. Bu
blmde, sz konusu enin neden nemli olduklarn ve dizimde nasl kullanlacaklarn
aklayacam.

Dzen

Dzen esi terapiste, her aile bireyinin aile hiyerarisinde-ki yerini ve konumunu aklnda
tutmas gerektiini hatrlatr. 4. Blmde ayrntl olarak ele aldmz gibi, aile sistemindeki dzen, her
bir aile bireyinin ne kadar zamandr o ailenin paras olduunu ifade eder.
Dizimdeki dzen ya da dzensizlik temsilcilerin yerletirilmesiyle ortaya kar. Uygulaycnn
kimin baba, kimin ocuk, kimin byk, kimin kk, kimin nce, kimin sonra geldiini hatrlamas
gerekir. Bylelikle temsilcilerin konumlarna uygun davranp davranmadklarn anlayabilir. rnein,
ocuk gerekten ocuk gibi mi davranyordur, yoksa ebeveyn gibi mi; ebeveyn, konumuna uygun mu
davranyordur, yoksa ocuk gibi mi; aile bireylerinden birinin dierine syledii Kutsal Dzene uygun
mudur?
Dizim srasnda bir kadn, kendini babasnn yanna, annesini de kenara doru yerletirir.
Uygulayc bu resimden, kzn annesinin yerini alarak babasnn yannda karsym gibi durduunu ve
annesini ocuk gibi grdn anlar. Dzen bozulmutur ve bu kadn annesinin yerini gasp ettii iin
gizliden gizliye kendini cezalandracaktr. Terapist anneyle kzn konumunu deitirir. Anneyi babann
yanna, kz da karlarna koyar. Anne de baba da yeni yerlerinin doru olduunu hisseder ve kz
balangta diren gsterse de bir sre sonra o da bunu onaylar. Terapist kzdan, annesinin nnde
saygyla eilip ona, Ben sadece bir ocuum. Hibir zaman senin yerini alamam. zr dilerim. Aptalca
davrandm. Sen byksn, ben km demesini ister. Bylece yeniden kurulan dzenle tm aile
rahatlar ve huzur bulur.
Bir baka dizimde ocuun, babasnn acsn yklendii ortaya kar. ocuktan babasna, Senin
iin her eyi yaparm, bedeli mutluluum olsa bile demesi istenir. Temsilciler bu sylenenlerin
gerekliini onayladktan sonra terapist doal dzene uygun cmleler nerir: Sevgili baba, acn
sevgiyle sana brakyorum, nk ben sadece senin ocuunum. Benim iin yaptklarna teekkr ederim.
Ben de kendi yaammda seni onurlandran bir ey yapacam, mutlu olacam gibi. Dzene gre,
sonradan gelen aile bireyi, yani ocuk, ailede kendinden nce gelen kimsenin kaderine karamaz ve
onlar adna bir ey tayamaz.
Uygulayc yardm etmek adna, danann dzene sayg gstermesi iin srar edebilir. Kken
ailesinde ocuk olan danan diren gsterse bile, ondan ebeveyni nnde saygyla eilmesini
isteyebilir. Bu tip mdahaleler, baz kiilerde derin igrlere yol aar. Bu kiiler kendilerini hafiflemi
hisseder ve farknda olmadan baka bir aile bireyinin ykn tadklarn anlarlar.
 Uygulayc danann saygyla eilme hareketinin yzeysel mi kaldn, yoksa iinde derin bir
yere mi dokunduunu ayrt edebilmelidir. Eer direnle karlarsa, danann aile dinamiklerindeki
baka bir dme, rnein bir aile byyle zdelemeye ncelik vermelidir. Bunun ne olduu
sistemdeki temsilcilerin hareketleriyle aa kar.
Genel bir kural olarak, terapist ncelikle sistemdeki enerjinin nereye gitmek istediini gzlemler -
bu konuya hemen geri dneceim - ve seans ilerledike dzeni kurmay destekleyen dier eleri dizime
sokar. Ancak dzeni dayatmakla enerjinin kendiliinden harekete gemesine izin vermek arasnda hassas
bir denge vardr ve bu konuda ustalamak deneyim ister.
Dzenin tannmasn salamak iin srar etmek daha ynetici bir yaklamdr, ancak ok ileri
gidilirse alma mekanik ve yzeysel olur ve danan diren gsterir. stelik sanki her ey terapistin
elindeymi ve temsilcileri yeniden konumlandrp doru eyi yapmak onun ustalna kalm gibi
gerekle badamayan bir izlenim yaratr.
te yandan terapist, zaman zaman otoritesini kullanmaldr. Aksi halde sadece temsilcileri, nerede
durmak istediklerini, dier aile bireyleriyle nasl hissettiklerini gzlemlemekle yetinirse herkes
kilitlenmesi iinde kalrsa dizim kmaza girebilir ve hibir zm bulunmaz. Terapist, dardan biri
olarak sistemdeki kiilerin gremeyeceklerini grdnden pheye dmeden sezgilerini ve igrsn
kararllkla izleyebilmelidir.
Bir dizimde terapist, danann bir Nazi saldrganyla zdeletiini fark ederek danandan
saldrgann yannda durmasn istemiti. Bata diren gstermesine ramen danan denileni yapt ve
gerekten de saldrgann yannda kendini daha iyi hissetti. Saldrgana, Senin iin hissediyorum demesi
istendi ve sylediinde cmlenin doruluu ortaya kt.
Ynetici yaklama ok fazla gvenildiinde, terapistin, nndeki sistemin enerji alann
hissetmeden, nceden edinmi olduu fikirleri dayatmas tehlikesi ortaya kar. Terapistin nerilerini
istemeden izleyen temsilciler bunu bazen hissederler. Bu ekilde varlan tm zmler yzeyseldir ve bir
zorlanma hissi tar. Aslnda bu, deneyimsiz uygulayclarn kendi gvensizliklerini saklama abasndan
baka bir ey deildir. Byle durumlarda, temsilcilerin verilen direktiflere tepkilerini yakndan izlemek
ve ilerleyii yavalatmak gerekir. Az mdahale her zaman fazlasndan iyidir. Ynetici yaklamdaki bir
dier sorun da hassas enerjiler ve gizli kilitlenmelerin gzden karlma olasldr.
Dizim srecinde terapist de renir. Mdahaleleri temsilcilerin tepkilerine gre olmaldr.
Terapist, temsilcilerin aralarndaki etkileimi gzlemleyip onlardan ald geribildirimle arka plandaki
aile dinamiini ve karmak dmleri adm adm kavrar.
Grdmz gibi, ardk dzeni, kimin kime ncelii olduunu bilmek dizime rehberlik eder.
Terapistin, Aile Diziminin temel yasalarna srtn yaslamasna, genel bak ve yn kaybetmemesine ve
temsilciler arasndaki enerji hareketleri ve duygular iinde kaybolmamasna yardmc olur. Bylece
terapist, bir aile sisteminde neden dzensizlik olduunu, huzur ve dengenin salanmas iin ne gerektiini
kolayca kavrayabilir.
Planl almaya alkn uygulayclar aile sistemindeki doal dzeni kolayca kurabilirler, ancak
sezgisel olan ve enerjiyle almaya yatkn uygulayclar, kimin ocuk, kimin ebeveyn olduunu
kendilerine sk sk hatrlatmak zorunda kalabilirler. Aile bireylerinin birbirleri iin neler hissettiklerini
ortaya karmak nemli olsa da, esas nemli olan Kutsal Dzenin tannmasdr.
rnein terapist, kendisini srarla annesinden stn gren bir ocukla karlatnda, ona, Byk
hissediyorum ama km dedirtmesi ie yarayabilir. Kendini ocuk gibi hisseden bir babay ele
alacak olursak, ocuklarna, Kendimi kk hissetsem de, sizin babanzm diyebilir. Buradan da
anlayacamz gibi Aile Diziminde nemli olan yaamn gerekleridir -baka bir deyile doru aile
dzenidir - bizim hissettiklerimiz deil.

Gerek

Bu bizi gerek olarak ifade ettiimiz ikinci kavrama getirir. Gerek kelimesiyle -bazen yerine
olgular kelimesini de kullanabiliriz- ailede yaanm tm olaylar, aile sistemine ait olan btn
bireyleri ve onlarn yaptklarn kastederiz. Bunlar genelde dizime balamadan nce dananla
yaptmz grme srasnda reniriz ama seans baladktan sonra gerekirse danandan daha fazla
bilgi de istenebilir.

Bilgi Toplamak

Bildiimiz gibi lm aile bireyleri de sistemin bir parasdr.

Bu nedenle terapist erken lm olup olmadn sorabilir. Erken lmden kastimiz, danann
ocukluunda ebeveyninden ya da kardelerinden birini kaybetmesidir. Bykannesiyle bykbabasn
ocukluunda kaybetmesi erken lm saylmaz. Dier nemli aile olaylar hastalk, kazalar, birinin aileyi
terk etmesi veya uzaklatrlmas, birinin savaa katlmas veya sava zamann yaamasdr. Su ileyen
aile bireyleri ya da sua kurban gidenler gibi ana babann erken ayrlmas veya ikisinden birinin nceden
bir sevgilisinin olmas da nemlidir. Ayn zamanda danann ana babasnn iki ayr lkeden gelip
gelmediklerini veya bir lkeden ayrla zorlanp zorlanmadklarn renmekte de fayda vardr.
Uygulayc bu bilgileri seanstan nce yapt grmede renir ama bu bilgilerden hangilerinin
seansla dorudan balantl olduunu zamanla kefedecektir. Aile Diziminde asgari bilgiye ihtiya
vardr; aile hikyelerinin ayrntlarna girmenin gerei yoktur.
Doal olarak, ou danan bu olaylar karsnda duygulanr, hatta ok youn duygulara bile
kaplabilir ve bazen de danan bilgileri dorudan, yorum katmakszn aktarmakta zorlanr. Kimi zaman
ise yaanm olay o denli ykcdr ki danan bunu paylaamaz.
Eer danan gereksiz bilgi vermeye balarsa, rnein, babam hep kzgnd ya da annem hi
mutlu deildi gibi veya ailede olanlar hakknda uzun bir hikye anlatmaya balar veya zorland bir
konuda analiz yapmaya kalkrsa, uygulayc szn kesip Aile Dizimi iin gerekli olan bilgilerin ne
olduunu ona aklamaldr.
Danann dikkatini nemli olana ekmenin yollarndan biri, sorunu ya da ailesini birka cmleyle
zetlemesini istemektir. Olaylar yorumlamak terapisti bilinsiz bir ekilde yanl ynlendirerek gerek
sorundan kama abas olabilir. Danan birka cmleyle snrlayarak terapist kendi dikkatinin
dalmasn nler.
ok konuan dananlar ounlukla derin bir acdan kaarlar. Onlardan sadece iin zn
aktarmalarn istemek genel stratejilerini bozarak asl sorunla yzlemelerine yol aar. Kiiden
yavalamasn ya da cmleler aras derin nefes almasn veya sessizce bir sre oturmasn istemek de
ayn ie yarar. Baz dananlar, bilgi veriyoruz diye insan bilgi yamuruna tutarlar. Bu durumda
terapistin seans iin nemli olan ve en gl etkiye sahip olaylar semesi gerekecektir.
 Danann ailesiyle ilgili pek bir ey bilmedii durumlarda az bilgiyle almak mmkndr. Bu
durumda terapist, dizimdeki temsilcilerin geribildirimine ve hareketlerine daha ok bamldr. Danan
nemli olaylar sonradan hatrlayabilir, zellikle de bu olaylar dlanm bir kiiyle balantlysa.
ounlukla danan hangi bilginin nemli olduunu bilmez. Bu nedenle Aile Diziminin nasl
ilediini bata aklamakta fayda vardr. Eer danan hibir bilgi sunamyorsa terapist ona neyin
nemli olduunu anlatabilir veya grup iindeyse nce dierlerinin dizimlerini seyretmesini isteyebilir.
Tm farkl senaryolar ele almamza olanak olmasa da, aile sistemine kimin dhil olduunu ve
danann kiminle zorluk yaadn renmek her zaman ie yarar.
Bu n grmede terapist, bilgi toplamann yan sra, danann kendisi, duygular ve ailesinde
olup bitenler konusundaki farkndalk dzeyini anlayabilir. Bu da terapiste danann dizimden ne kadar
faydalanabilecei hakknda fikir verir.
Baz terapistler bilgi toplamak iin soru kd datrlar. Bu yntem dananlarn, olaylar ve
insanlar hatrlatmasn salar. Ancak ahsen, danann bana sadece yazdklarn okumasna kesinlikle
izin vermem. Ben danann bu konular bizzat anlatmasn isterim, nk bylece hangi olaylarn ve
hangi aile bireylerinin onun duygularn tetiklediini tespit edebilirim. Aile sistemindeki dengesizlikleri
bulmak iin bu bilgiler nemli ipular sunar.

Bilgilerin Seansta Kullanm

Dizim srasnda gerekle almak demek, aile sistemindeki bilgileri hatrlayarak onlar almaya
dhil etmek demektir. rnein, bir katilden kurbanna, Seni ldrdm ya da kadnn kendini terk etmi
kocasna, Senden iki ocuum var veya ocuun kendisini evlatlk vermi ebeveynine, Beni verdiniz
demesini istemektir.
Bu olgular dizimde dorudan gzkmezler. Bu yzden terapist bu bilgileri dhil etmenin yollarn
bulmaldr. Aile bireylerinin birbirlerine syleyebilecekleri, hibir duygusal ya da ahlaki ima tamayan,
ksa, dorudan ve bilgilendirici cmleler kullanabilir. rnein, kadn hl eski eine k olabilir ama
gerekte artk baka bir adamla evlidir ve ondan ocuklar vardr. Bunun aka ve dorudan ifade
edilmesi gerekir.
Hastalktan erken lm bir baba ocuuna, bu ekilde gitmenin kendi seimi olmadn ifade
etmelidir. Eer intihar ettiyse durum farkldr ve o zaman, Gitmek istedim diyebilir. Bu cmleler aile
bireylerini yaptklaryla ya da olup bitenle, yani gerekle yzletirir.
Terapistin ilevi geree itibarn geri kazandrmaktr. Bundan tr tarafsz kalmas ve gerekleri
korkusuzca ifade etmesi gerekir. rnein, katile katil demesi ya da ilerlemi bir kanser hastasnn lmle
yzlemesine yardm etmesi gerekir. Eer terapist, mutlu bir tablo peindeyse ve plak gerekten
korkuyor ya da insanlara sorumluluklarn hatrlatmaktan ekiniyorsa, gerein gc dizime yansmaz ve
zme de belirsizlik hakim olur.
Danana bir olayda tam tamna ne olduunu sorup belirsizlie yer vermemek nemlidir. Taciz
gibi genel terimler yerine olan tam olarak ifade eden aklamalar istemekte yarar vardr. Genel bir kural
olarak danan, kendi yaamnn gereinden korunmaya muhta deildir ve olaylarn akla
kavumasndan rahatlama duyar. Eini sevmeyen bir adamn ona, Seni kullandm demesi, Sana bata
ilgi duydum ama zamanla kayboldu demesinden daha dorudur. Seni ldrmek istiyorum demek,
Kendimi saldrgan hissediyorum demekten daha etkilidir.
 Genel olarak, soyut ifadeler yaanm olayn dorudan ifadesine kyasla zayf kalr. Danann
ebeveynine, Seni onurlandryorum demesi, Annene sevgine sayg duyuyorum ve acn sana
brakyorum demesinden daha kolaydr. Ayn ekilde, danan eski eiyle bark olduunu syleyebilir
ama i einin ortak ocuklar zerindeki hak hukuk meselesine gelince bambaka bir gerek ortaya
kabilir.
Terapist, danann gerei reddettii zaman duyduu hislerle, gerei kabul ettiinde duyduu
hisler arasndaki fark anlayabilmelidir. Bu ayrm nemlidir, nk ama, hibir yere gtrmeyen
hayalleri desteklemek deil, insanlar yaanm olanlarn gereiyle yzletirmektir. Gerekle yzlemek
insann kendi gcne ve insan olarak btnlne kavumasnn tek yoludur. Terapistin de ii, danann
gerekle barmasn salamaktr. Bylece danan, yaad yalandan kurtulabilir.
Babasn ok kk yata kaybetmi bir danan, gzleri yal olarak terapiste, babasnn ansna
sk skya sarlmazsa yaamn srdremeyeceini anlatr. Terapist, danana imdi 40 yanda ve ocuk
sahibi biri olarak yaamnn byk bir blmn babas olmadan srdrdn hatrlatr. Danan
kapld duygulardan annda syrlr ve glmser.
ou terapist, yaamn getirdiklerine evet demekten mi, yoksa yaamn getirdiklerini
beenmemekten mi kaynaklandna bakmadan danann duygularn yaamasn destekler. Ac veren bir
durumla yzletiinde danan elbette gl duygular hissedecektir ama bu genelde ksa srer.
ounlukla kii gerei kabul ettii anda belli bir gce kavuur ve rahatlar.
Annesini erken kaybeden bir kadn, sanki annesi lerek kendisine ihanet etmiesine ona fke
duymaktadr. Annesinin lmyle ve bu kaybn getirdii acyla yzletiinde danan, kendini yenilenmi
hisseder ve annesine duyduu sevgi ve saygdan dolay artk mutlu yaayacan syler.

Enerji

Sra nc e olan enerjiye ve enerjinin bir dizimi nasl etkilediine geldi. Enerji hareket, duyu,
drt, canllktr; dinamik, yaamsal ve deikendir. Herkesin hissedebilecei ama teori, fikir ve
kavramlar arasnda gzden kaan bir eydir. Seans ilerledike, uygulayc temsilcileri, onlarn beden
dillerini, nasl hareket ettiklerini, ifade ettikleri duygular ve hislerini gzlemler. Bu belirtiler
uygulaycya dizim boyunca rehberlik eder ve bir sonraki adm bulmasna yardmc olur.
Enerji her zaman u anla ilgilidir; imdi olmaktadr ve odadaki herkes ona tepki verir. Bazen iki
temsilci arasnda yaanan gl bir ekimde olduu gibi sistem iindeki enerji dinamii batan belli
olur. Bazen de belli belirsizdir ve farkna varmak terapistin maharetine kalmtr. Enerji, dizimde hayat
olup olmadn belirler. Dizimi izlemek heyecan verici midir, yoksa skc ve yorucu hale mi gelmitir.
Uygulayc, danann, her temsilcinin, tm ailenin ve dier katlmclarn enerjileriyle balant
halinde olmaldr. Edilgen katlmclarn davranlar bile bize dizim konusunda fikir verir. rnein,
sklm ve saatlerine bakyorlarsa, dizimi kesme ya da yeni bir ynde srdrlme zaman gelmitir.
Seans srasnda terapist, temsilcileri eitli ekillerde yerletirebilecei gibi birbirlerine
sylemeleri iin eitli cmleler de nerebilir. Bunlar yaparken her admn temsilcileri nasl
etkilediini yakndan izlemelidir. rnein, dlanm bir kimse dizime girdiinde dizimdeki herkesin bu
kiiyi grecek ekilde dnmesi ya da danann derin bir nefes almas, terapistin yapt hareketin
doruluunu onaylar.
Terapist, dananla karlat ilk andan itibaren onunla enerji dzleminde bir etkileime girer.
Bu enerji zihin ve szckler yoluyla ifade bulduu kadar duygular ve beden dili yoluyla daha derin
dzlemlerde de iletiim kurulur. Danann szl ifadesiyle oturma ekli ve hareketleri ou zaman
elikilidir ve sylenenler baka, gsterilenler ise bambaka olabilir. Danann gerekte ne sylemek
istediini deifre etmek de terapistin iidir. Dananla sadece zihinsel boyutta almak yzeysel kalr.
te yandan, dananla sadece duygusal ve fiziksel boyutta alldnda hedef ve yn belirsizleir.
Terapist srekli olarak danann sylediklerinin yreine dokunup dokunmadnn farknda
olmaldr. Bunu sylenenlerle zdelemeden, hangilerinin gerek olduunu anlamak iin yapar.
Aile Diziminde teorik ve akademik yaklam kullananlar, danann szel ifadesine ar nem
verirler. Daha sezgisel ve enerjiye duyarl olanlar ise danann szlerin arkasndaki gerek hislerini
alglayabilseler de, duygusal ini klar iinde kaybolup seansa bir yn vermekte zorlanabilirler.
Dizim, aile sistemindeki gizli enerjiyi aa karr. Aile bireyleri arasndaki sevgi de buna
dhildir. Temsilcilerin durduklar konum, fiziksel tepkileri, yz ifadeleri ve szleri enerjinin aa
kmasn salar. Daha belirsiz olan enerjilerse, terapistin temsilcilere nasl hissettiklerini ve ne
deneyimlediklerini sormasyla belirgin hale gelir.
Enerjinin farkna varmak, enerjiyi hissetmek bir sanattr. Terapist bu yetenei deneyimle kazanr.
rnein, oul babasnn nnde eildiinde, deneyimli bir terapist hareketin isteksizce ve direnle mi,
yoksa sevgi ve saygyla m yapldn hemen anlar. Annesiyle ocuu arasndaki kucaklamada, danan
annesine gerekten bir ocuk gibi sarlp kendini onun kollarna brakyor mudur, yoksa yetikin
konumunu koruyarak kk olan annesiymi gibi mi sarlyordur? Dizimlerde farkna varlmas
gereken byle pek ok ince ve nemli ayrnt vardr.
Fark edilmesi ok nemli olan bir baka nokta da, aile sisteminin hangi kanadnda daha ok enerji
olduudur; anne ve annenin kken ailesinde mi, yoksa baba ve babann kken ailesinde mi? Ayrca
uygulayc, sistemin btnn gzden karmamal, hemen o anda zlmesi gerekenle o kadar da nemli
olmayanlar birbirinden ayrmal, danan iin en iyi olan yreinde tutarak tm resmi ayrntlarn iinde
kaybolmadan alglamaldr.
Uygulayc, sistemdeki enerjiye sayg gstermezse hibir zme ulaamaz. Temsilcileri doru
dzene gre yerletirebilir ama temsilciler yle bir diren gsterirler ki sonunda vazgemesi gerekir.
Yorulduunu ya da ok abaladn hissetmek terapist iin nemli bir iarettir. Bunlar genelde enerjiyi
izlemediini gsterir. Byle bir durumla karlaan terapist, temsilcilere nerede duracaklarn sylemek
yerine, onlardan nerede durmak istediklerini, bir yne ekilip ekilmediklerini renebilir. Bu da
ailedeki kilitlenmenin nerede olduunu gsterir.
Bu bir takm almasdr: Temsilciler temsil ettikleri aile bireylerini ve ilerinde olup biteni
hissederler, uygulayc da bu dinamiklerin ortaya kmasn salayan bir koordinatr konumundadr.
Pek ok farkl enerji dzlemi vardr. Dizimlerde ilk ortaya kan enerji, genelde kilitlenmi
enerjidir ve kr ya da bal sevgiyle ilikilidir. rnein, lm babasnn yanna uzanmak isteyen
oul, babas olmadan yaamak istemediine iaret eder. Seans ilerledike aile bireyleri, daha bilinli bir
sevginin farkna vardklar derin bir enerji boyutuna ulaabilirler. Bylece oul ayaa kalkp l
babasyla gzlerinde yalarla vedalaarak yzn kendi yaamna dnebilir.
Ruhun Hareketleri blmnde enerji hareketlerini daha ayrntl ele alacaz. Burada
hatrlamamz gereken, dizimde sadece enerjiyi izlemenin de yetersiz olduudur. Herkesin iinden gelen
hareketi izlemesi dizimi zme gtrmeyebilir. Hareket ocuun kr sevgisinin etkisinde olabilir.
Olumlu ve iyiletirici bir nitelik kazanmas iin danann sevgisi daha bilinli, daha olgun ve gerekle
daha balantl olmaldr. Sisteme dzen kavramn dhil etmek - rnein birine sadece bir ocuk
olduunu hatrlatmak -duruma daha fazla bilin getirmenin baka bir yoludur.
 de Gerekli

Enerji, dzen ve gerek elerinin nn de seansta beraber yer almalar gerekir. Dizimde bir
duraksama varsa bu elerden biri eksiktir. Uygulayc ya dzene sayg gstermeyi unutmu ya aile
hakkndaki nemli bir gerei atlam ya da sistemin enerjisine kar yeterince duyarl olamamtr.
Eksik olan enin dhil edilmesiyle zme doru bir adm daha atlr.
 20 - yiletiren Cmleler

Aile Dizimi seansnda, terapist temsilcilerin dorudan birbirleriyle konumasna izin vermez.
Onlarn iletiimlerine araclk yapar, dier aile bireylerine kar neler hissettiklerini sorar ve
birbirlerine sylemeleri iin cmleler nerir. Bunun nedeni aktr: Birbirimizle gnlk
konumalarmzda genelde hissettiklerimizin sorumluluunu almayz; daha ok bakalarn sular ve
gerek hislerimizi aklayacamza insanlarn bize ne yaptklar zerine younlarz.
Bunun dnda bilincimizin derinliklerinde neler olup bittiinden bile bihaber olabiliriz; rnein,
birine kzgn olduumuzu sylerken aslnda o kiiye zlem duyuyor olabiliriz. kincil his bu ekilde
birincil hissi rter. Bu yzden gnlk konumalarmzda sorunlar zmek yerine onlar srdrrz,
kiisel atmalar iyiletirmek yerine onlar atelendiririz, kendimizi savunurken konumumuzu
katlatrr ve zm daha da ulalmaz klarz. ou zaman insanlar bu iletiimin ardndan
kendilerini daha kt hissederler.
Aile Diziminde bunun nne gemek iin iletiime terapist araclk eder. Terapist iletiime, bir
sorumluluk hissi, tarafsz bir bak as ve geree daha uygun cmleler katar. Aile sistemindeki
herhangi birini desteklemekten bir kar olmamas buna olanak salar. Cmleyi verdii kiiden, iinde
gereklik barndrp barndrmadna dair ald geribildirimle sonraki admn belirler.
Bu ekilde, dizim yava yava derinleir ve aile bireylerinin birbirlerine syledikleri sulama, af
dileme ve kendini hakl karma dngsnden kurtulup gereklik kazanmaya balar. Deneyimli bir
terapist ilikideki sorunun temeline oyalanmadan ulaabilir.
rnein danan, yaptklarndan dolay bir aile bireyini suluyorsa, terapist ona, Beni terk ettiin
iin sana kzgnm demesini nerebilir. Bu hissi bir kez ortaya kardktan sonra, danann daha derin
bir gereklii deneyimlemesi iin, Seni ok zledim cmlesini nerebilir. Buna ek olarak bu hislerin
yaanm olayn gerektirdiinden ok daha gl olduunu fark eden danan, erken lm ebeveyninin
acsn hatrlayp, Annemi ok zledim, ok erken ld. Bunun seninle bir ilgisi yok; sorumlu sen
deilsin; sen annem deilsin cmlelerini syleyebilir. Yetikin biri olarak annesinin ocukken
lmnn, uzun sreli ilikiler kurmasn engellediini anladnda, eski eine, Seni kendime e olarak
setim, nk beni terk edeceini biliyordum diyebilir.
Bu cmlelerin yardmyla, ailedeki temel kilitlenmelere ilikin daha fazla farkndalk ortaya kar
ve danan kendi davranlarnn sorumluluunu almaya balayabilir. Seans ncesi grmede danann
gemiiyle ilgili bilgi edinen ve dizimin enerjisinin nasl gelitiini izleyen terapist, danann sorunuyla
ilgili bir hipotez gelitirir. Bu hipotezin doruluu verilen cmlelerle snanr.
Eer uygulayc danann gemiiyle ilgili fazla bilgiye sahip deilse Aile Dizimi dinamikleri
konusundaki genel anlayna gvenmelidir - rnein, eler birlikteliklerinin geldii noktadan eit
derecede sorumludurlar gibi. Aile sistemindeki Kutsal Dzen bilgisi de burada yardmc olur. Danan
kendisini terk eden eler buluyorsa, bilinaltndan buna ihtiyac var demektir. Altta yatan neden ortaya
ktnda, terk edene ynelik sulama ortadan kalkar ve danan rahatlar. Ancak, tm bu hipotezlerin
dizim srasnda doruluklar snanmaldr.
Dizim srasnda terapist, belli bir izgideki cmleleri tekrarlatr, Sen byksn, ben km ya
da Sen verirsin, ben alrm ya da Seni onurlandryorum gibi. Bu cmlelerle tekrar tekrar
karlatk. Baz uygulayclar bunlara ruhun cmleleri dese de, bu cmlelerin insan zihninin derin,
kolektif dzleminin ifadeleri olduunu ve bu dzlemde gerek olarak kabul grdklerini sylemek daha
doru olur. Bu cmleler genelde gnlk yaammzda birine syleyeceimiz trden cmleler deildir;
aile sisteminin davranlarmz grnmez bir ekilde etkileyen doal dzenine gnderme yaparlar.
Ancak cmleler zamanndan nce temsilcilere verilirse, aykr ve yzeysel kaarlar. Oysa
kilitlenmenin yzeye kmasyla verilen cmleler insanlar derinden etkiler ve kiisel aclarnn
nedenleri konusunda derin bir igr kazanmalarn salar. Dolaysyla, eer bu cmlelerin yrekten
hissedilip danana iyileme getirmesi isteniyorsa onlar dizimde kullanmann zamanlamas ok
nemlidir.
Genel olarak, cmleler Aile dizimi seansnn temel esiyle ilikilidir: Aile sistemindeki
dzen, bu sistemdeki enerji ve ailede olan bitenin gerekliiyle. Sen nce, ben sonra geldim ya da
Ben sadece ocuum gibi cmleler dzeni yanstr. Sistemdeki enerjiyi, duygusal ifade ieren, Sana
kzgnm, Kendimi ok byk hissediyorum gibi veya kiinin hareket etmek istediini gsteren, Senin
peinden gelmek istiyorum, Ayakta duramyorum, yere uzanmak istiyorum gibi cmleler yanstr.
Gerei yanstan ise ilerinde hibir yorum ve yarg barndrmayan, Sen beni ldrdn, Seni terk edip
bakasyla evlendim, Bir kaza geirdim ve ldm gibi cmlelerdir.
Cmlelerin gl ve etkili olabilmesi iin basit, ksa ve sade olmalar gerekir; hibir sulama ve
yarg tamamalar, yksek ve net bir sesle sylenmeleri nemlidir. Bazen temsilcinin zerinde nasl bir
etki braktn anlamak iin cmleyi birka kez tekrarlatmak gerekebilir. Eer cmle uygun deilse kii
bunu sylemeyi reddeder veya sylerken hibir ey hissetmediini belli eder.
Cmlede gereklik pay varsa, syleyen kiiye annda g kazandrr. Gerek, bu anlamda, g
verir. Bunun ne olduu hi nemli deildir; onunla yzlemek ve ifade etmek yeterlidir. rnein, danan
lm bir aile bireyini izliyorsa uygulayc bu gerei, Senin peinden lme geliyorum cmlesiyle
ortaya karmaldr ve gerei yumuatmaya almamaldr.
Bazen, terapist danana, davranlarnn dierleri zerinde ne gibi sonulara neden olacan
gstermek iin baz cmleler nerebilir. rnein, gncel ailesini terk etmek isteyen bir anneye kz, Sen
gidersen, sana duyduum sevgimden babamn yanndaki yerini alacam dediinde, hareketinin
sonucunu aka grmek anne iin bir dnm noktas olabilir ve kalmaya karar verebilir.
Uygulayc, insanlarn iindeki gc ortaya karmak iin sonular aka belirtmekten
kanmamaldr. Bu bazen u noktalara gitmeyi gerektirse bile; rnein aile bireylerinden biri cinayet
ilemi birine, Sen lmeyi hak ettin diyebilir. Kendi babasn lmnde izlemek isteyen bir babaya
olu, Gidersen ben de peinden geleceim diyebilir.
Seansn banda verilen cmleler genelde herkesin grd gerekleri yanstr. Ancak gitgide
derinlerdeki gerekler de ifade edilmeye balar. Bazen hi cmle kullanmadan balamak ve sistemdeki
enerjinin belli bir gerei ortaya karmasna izin verdikten sonra iyiletirici cmleleri ileri srmek daha
doru olabilir.
Bir aile sisteminin daha derin dzlemlerdeki gereklerini ortaya karmak, bir soan kat kat
soymaya benzer. Uygulaycnn deneyimi, olaylarn tesini saa sola sapmadan grebilmesi ok
nemlidir. Eer terapist, sistemin enerjisiyle balantda kalr, yorum yapmaktan kanr ve belli bir
hedef belirlemezse, gerek kendiliinden ortaya kar.
Bazen, nceki blmde de deindiimiz gibi, bir cmlede iki eyi birletirmek yararl olabilir.
rnein, ocuk gibi hissetmeme ramen babanm cmlesinde, hem duygu enerjisi hem de aile dzenine
sayg vardr; Seni terk ettim ve cann yaktm iin zgnm. Bunun sonularn tayacam cmlesi
durumun gerekliini ve terk eden kiinin duygusunu ifade eder; Erken len aabeyine sevgine sayg
duyuyorum ve bu acy sana brakyorum cmlesinde hem gerek hem de dzenin tannmas vardr.
Cmleleri kullanrken, onlar temsilcilerin yreklerine derinden nfuz edemeyen, etkisiz,
basmakalp formller haline getirme tehlikesine kar uyank olmak gerekir. Terapist acele ediyorsa ve
sistemdeki enerjinin cmleleri doru ve etkili klacak ekilde olgunlamasn beklemiyorsa benzer bir
tehlike sz konusudur. Yanl zamanda verilen doru cmle etkisiz kalabilir. Terapist, sistemin
enerji alanna duyarl olmaldr. Bu duyarlk beklenmedik igrlere yolu aarak zgn ve farkl
cmlelerin belirmesini salayabilir -daha nce de belirttiimiz gibi balangta ne kadar benzer
olurlarsa olsunlar, her Aile Dizimi seans farkldr.
Cmlenin gc herkesin zerindeki etkisiyle tartlr. Gerei yle bir aklkla dile getirir ki bunu
duyan aile bireylerinden kimse eskisi gibi kalamaz. Bazen bir kilitlenmeyi abartp herkesin grmesini
salamak da ie yarayabilir. rnein, annesi tarafndan babasyla grmesi engellenen bir olun
annesine, Hep seninle kalacam demesi gibi. Terapist kiiden gerein tam tersini sylemesini de
isteyebilir. Hepsi senin hatan gibi bir cmle danan kkrtarak sylediinin gereki olmadn fark
etmesini salayabilir.
Hellinger bu tr eliik mdahalelere ska bavurur. nerdii cmleler sorunu pekitiriyor
grnse de aslnda dnm tohumlarn baaryla ekmektedir.
Cmleler yoluyla, dizimde ortaya kan bir enerji ya da hareketi de abartabiliriz. rnein,
danana ya da temsilciye, Gitmek istiyorum cmlesi yerine lmek istiyorum cmlesini nerebiliriz.
Erkek ocua ailesindeki erkeklerin hepsini karsna dizip, Ben hepinizden glym dedirtebiliriz.
Danan sylediinin samaln annda fark eder ve hareketlerinin nereye vardn grerek tutumunu
deitirebilir. Daha nce de belirttiimiz gibi bir cmlenin etkisi, iyiletirme veya deitirme gcn,
dizimdekilerin tepkilerinden anlayabiliriz. inde hem g hem de gerek barndran bir cmle, danann
ailesiyle ilikisini kalc bir ekilde deitirebilir.
 21 - Ruhun Hareketleri

Birka sene nce Hellinger, alma yntemini deitirerek terapistin seansa ok az mdahalede
bulunduu ve temsilcileri hareket ya da cmlelerle ynlendirmenin nemli lde azald Ruhun
Hareketleri yntemini gelitirdi. Bu yeni alma ynteminde uygulayc, dizim srasnda kendiliinden
ortaya kan enerjiye ve bu enerjinin hareketler ve beden dili yoluyla kendini ifade etmesine ncelik
tanr.
Kitabn banda ruh kelimesinin kullanmna kar uyarda bulunmutum. Ruh kelimesi, hem
insan zihninin derin dzlemlerini hem de zihnin tesindeki bilinci ifade eden belirsiz bir terimdir. Ancak
Hellinger bu terimi bir yntemin ad olarak belirlediinden ben de burada kullanmay doru buluyorum.
Ruhun Hareketleri almas, temsilcinin ailenin sistemik alanna ayak basmasyla nyargsn ve
niyetini bir kenara brakabilmesine ve iinden gelen drty fark ederek izleyebilme yetisine dayanr.
Uygulayc temsilcileri, bedenleri nasl hareket etmek istiyorsa yle hareket etmekte zgr brakr;
rnein temsilci, bir aile bireyinden uzaklamak ya da birine yaknlamak veya yere uzanmak ya da
sistemden kmak isteyebilecei gibi, iinden ykselen titreme gibi bambaka bir ifade yolu da
sergileyebilir. Bu hareketlerin konuma olmakszn gereklemesi nemlidir.
Terapist bu ekilde hareket edecek temsilcilerin saysn genelde en fazla kiiyle
snrlamaldr. Aksi takdirde ayn anda hareket eden ok sayda temsilci karklk ve karmaaya neden
olur. Bazen iki kii, hatta kimi zaman tek kii bile yeterli olabilir. Aile sistemindeki dier bireylerin
orada olduklar hayal edilir ve yerletirilenler tm sistemi temsil ederler.
Temsilcilerin sistemik alann enerjisiyle hareket ettikleri bu yntemde, kitabn banda
belirttiimiz gibi danann temsilcileri tek tek seip yerletirmesine gerek yoktur. Terapistin belli roller
iin temsilciler seip onlar karlkl yerletirerek aralarndaki szsz iletiimi gzlemlemesi kimi
zaman yeterlidir.
Bir sre sonra bir hareketlenme balar ya da bedensel ifadeler belirir. rnein, temsilcilerden
biri titremeye balayabilir ya da bir adm geri atar, yere bakar, uzaklara bakarak aile bireylerinden
biriyle kilitlenmeye iaret eder. Terapist eksik kiiyi dizime dhil eder ve bunun dier temsilciler
zerindeki etkilerini gzlemler. Bir sre sonra, temsilcilerden birinin dierine bakmas ya da yere
uzanmas gibi baz hareketler nerebilir. Temsilcilerin birbirlerine sylemeleri iin baz cmleler de
verebilir. Ancak mdahalelerini her zaman en azda tutar.
Kimi zaman, zme giden hareket kendiliinden ortaya kar ve terapistin hibir ey yapmasna
gerek kalmaz. Ancak terapistin tm dikkatiyle orada olmasnn nemli bir etkisi vardr; o katalizrdr,
Taonun temelindeki yapmadan yapmak yaklamyla deiimi olas klar.
Bu yntem klasik alma biiminden ok farkl grnse de aslnda ayn ekilde ailenin dzen,
denge ve aidiyet yasalarna dayanr.

Kesintisiz Bir Ak

Ruhun Hareketleri ad, yaamn hibir duraanlk barndrmayan srekli bir ak olduunu ve
insanlarn bilincinde olmadan srekli etkisi altnda kald -adna ister varolu ister evrensel doa
diyelim- daha byk bir geree bal olduklarn ifade eder. Dizim kelimesiyle zm fikri ise,
belli bir aile durumunun duraan olduu ve deiimin ancak bir kilitlenmi dizimden aile dzeninin
yerli yerine oturduu daha salkl bir dizime gemesiyle mmkn olabilecei izlenimini uyandrr.
Bu doru deildir; yaam devam eder ve srekli akn iindeki birey kiisel gelimenin sonu
olmadn kefeder. Sorunlarmzn nihai zmn ya da yantn bulmak kiisel gelimenin ve
renmenin de sonu olurdu.
Bu adan bakldnda bir aile dizimi srekli ak iindeki iliki dinamiinin bir anlk resmine
benzer. Bir nehrin fotorafn ekmek gibidir: Fotoraf duraan grnebilir ama nehrin kendisi srekli
hareket ve deiim halindedir. Ayn rman baka zaman ekilen fotoraf ok farkl olur; yata
deimitir, derinlemi ya da slamtr, rmak daha hzl veya daha yava akyordur.
Ruhun Hareketleri yntemi bu dinamik gereklii yanstr. Ayn zamanda sistemi deitirenin
terapist olmadn gsterir. Terapist sadece hareketlerin gerekleebilecei ve ifade edilecekleri alan
yaratr. Bu yntemde terapist daha edilgendir.

Kilitlenme Hareketleri, yileme Hareketleri

Ruhun Hareketlerinin farkl dzlemleri vardr: Baz hareketler kilitlenmeyi ifade eder, bazlar da
iyileme hareketleridir. Kilitlenme hareketleri acya neden olur, iyileme hareketleri ise zme gtrr.
Terapistin bu yntemle alabilmesi iin bu iki hareketi birbirinden ayrt etmesi gerekir.
rnein, ocukla ebeveynin kucaklamalar kilitlenmenin de ifadesi olabilir zmn de. zm
hareketi ocuun ebeveyne gitmesiyle olur ve ebeveyn ocuk kendisine gelene kadar bekleyecek gte
olmaldr - bunun tek istisnas 8. Blmde akladmz engellenmi harekettir. Eer kucaklamak iin
ebeveyn ocua giderse bu genellikle ebeveynin bir eye ihtiya duyduunu gsterir ve bu durumda
ocuun duraksad gzlemleriz. ocuk byk bir olaslkla ebeveynin kken ailesinden birini temsil
etmekte ve ocukluunu yaayamamaktadr. Byle bir durumda, terapist mdahale ederek ebeveynin
ocua yklenmesine engel olur.
Uygulayc ikisi arasndaki fark grebilmeli ve kilitlenme hareketi ortaya ktnda mdahale
edebilmelidir. Baz durumlarda ise iyileme hareketinin balayabilmesi iin kilitlenmenin altndaki
sevginin ortaya kmas beklenir.
Kilitlenme hareketi yarm kalm bir eyin baarsz ekilde tamamlanma abas, travmatik bir
durumun tekrar tekrar yaanmasdr. yileme hareketi ise gemiten bir olayn tamamlanmasn ve o
noktada dmlenmi sevginin yeni bir yne doru akmasn salayarak zm getirir. Bir eyin
tamamlanmas iin bir dizi adm gerekebilir. rnein, bizden nce gelen aile bireyini onurlandrmak
iin onun nnde eiliriz ama ancak dorulduumuzda hareket tamamlanr. Danan, kendinden nce
gelenin karsnda eilerek nce ona yaklar, sonra dorulur, arkasn dner ve kendi yaamna doru
ilerler.
Ailelerinden ayrlmak isteyen kiiler nce onlarn karsnda saygyla eilmelidir; yoksa hibir
zaman tam anlamyla ayrlamazlar. Ebeveynini yreine almayan danan kendini kat bir pozisyona
sokabilir ve onlardan gerek anlamda ayrlmay baaramaz. Bazlar ise kolaylkla eilir ama onlar
brakamadklarndan tekrar dorulmak istemezler. Danan ebeveyninden ayrlmak gibi bir istekle
gelirse ounlukla nce tam tersini yapmaldr; onlara yaklamal ve yaamndaki rolleri iin teekkr
etmelidir. Danan ancak bu ekilde gemiin yklerini srtlanmakszn kendi yoluna gidebilir.
Bazen hareketle almak dizimi, sadece dzenin kurulmasyla almaktan ok daha derine
ulatrabilir.
Kadn bir danan doumundan hemen sonra babasn kaybetmiti. Terapist babann ve danann
temsilcilerini dizime yerletirerek ilerinden gelen hareketleri izlemelerini syledi. Danann
temsilcisi bata babasna bakmak istemeyerek ban evirdi ama bir sre sonra merak uyand ve
bakmaya balad. Bir sre sonra iindeki derin acyla yzleti ve alamaya balad, epey uzun bir sre
sonra ise babaya yaklat. Btn bunlar hibir konumann olmad, terapistin hareketlerin ortaya
kmas iin alan salamaktan baka hibir ey yapmad uzun bir zaman iinde gereklemiti.
Ayn durumu daha geleneksel bir yaklamla ele alacak olsaydk, terapist danann nce babaya
bakmasn, ardndan onun nnde eilerek ailedeki Kutsal Dzene gre onun baba oluunu saygyla
kabul etmesini isterdi. Ancak bu iki yaklam karlatrdmzda ikinci yntem daha yzeysel kalyor
ve yree ilemiyor. Enerjilerin yavaa ortaya kmasna izin vermek bambaka bir derinlik getirir.
Ruhun Hareketlerinde, kimsenin nceden ngremedii pek ok ince dzlemli enerji ve hareket
ortaya kar. Bunlar zme derinlik ve anlam kazandrr.
Ruhun Hareketleriyle almak iin grnrde hibir ey olmayan anlarda da terapist sabrla
beklemeyi bilmelidir. Dizimi nereye gtreceini bilmese de temsilciler araclyla ortaya kan gl
enerjiye gvenmelidir. Bunun iin de cesaret, temsilcilere zm cmleleri vermeyerek kontrol elden
brakaca ve hareketi ynlendirmeden durabilecei belirli bir kiisel disipline gerek vardr. Bu
hareketler yzeye karken sylenecek tek bir sz bile rahatszlk yaratabilir. Youn duygularla alamak
zere olan birine, Kendini nasl hissediyorsun? demeye benzer. Uygulaycnn doru zamanda
mdahale etme becerisi deneyim ve duyarlkla geliir.
Genel olarak, klasik dizim yntemi olan Kutsal Dzenle almak doru olsa da daha
yzeyseldir ve yree daha az dokunur. te yandan Ruhun Hareketlerindeki yapmadan yapma yntemi
gndelik alglarmzn ardnda yatan derinliklere ulaabildii gibi, doru ve iyi hakkndaki fikirlerimizin
tesindeki bir gerei ortaya karabilir.

Daha byk bir bilgelik

Ruhun Hareketi yaklam, yaamn mantk veya zihin yoluyla kavrayabileceimizden daha byk
bir bilgelie sahip olduunu ve iyiletirenin ne terapist ne danan ne de temsilciler deil, bu bilgelik
olduunu kabul eder. Bedeniniz yaralandnda olduu gibidir: Yaray temizleyip merhem ve yara band
kullanarak iyilemeye yardmc olsak da bedendeki yaray iyiletiren esas gcn yannda yaptmzn
sz bile edilmez.
Ayn ekilde, her iyilemenin znde, Hellingerin byk ruh dedii daha byk bir yaam gc
olduunu syleyebiliriz. Gzlemlediim pek ok dizim sonunda edindiim kiisel deneyime gre
hepimizin iinde uzlamaya ve zme giden derin bir hareket vardr. Eer dizim srasnda bu derinlie
ulap ana babamz araclyla yaamn tmn sevebilirsek iyileme kendiliinden gerekleir. Aile
Dizimine bu adan baktmzda, ana babamz onurlandrmak spiritel bir eylemdir; ikyet etmeden,
ebeveynimiz farkl olsayd her ey farkl olurdu gibi dncelere kaplmadan yaama bize geldii
haliyle evet demektir. Ana babamza deil, onlar araclyla bize ulaan yaama bakmaktr. Bu
adan tm ebeveynler mkemmeldir; hepsi yaam verirler, bundan tr de hem iyi hem de
dorudurlar.
Aile Dizimi terapisi danana, yaam ve yaamn gelgitleriyle uyum iinde var olabileceinin
farkndaln ve duyarln gelitirme frsat verir. Bu uyum, bu birlik halinde olmamz bizi iyiletirir.
Her spiritel terapi gibi Aile Diziminin de temel hedefi yolumuzdaki engelleri kaldrarak tm
sorunlarmzn yaama gsterdiimiz direncimizden kaynaklandn anlamamz salamaktr. Bu sre,
yaamda sadece bizden daha byk bir eyler olduunu deil, bu eylerin anlaymzn tesinde
olduunu da bize retir. Bu gizeme gvenmemiz ve sayg duymamz ok nemlidir.
Aile Dizimi almasna yeni balayan bir terapistin Ruhun Hareketlerinden nce klasik dizim
yapmas iyi olacaktr. kincisi, yani temsilcilere ilerinden geldii gibi hareket etme zgrln
vermek daha kolay gibi grnse de, temsilcinin derinden gelen bir hareketi mi, yoksa kiisel fikrini mi
izlediini anlamak iin deneyimli bir gze ihtiya vardr. Kii ancak klasik yntemde kullanlan aile
dzeni gibi temel aralar rendikten sonra, onlar olmakszn da etkili bir ekilde almaya
balayabilir.
Uygulaycnn deneyimi artka, aile sistemindeki enerjinin kendiliinden hareket etmesine
gvenip izin verebilecektir. Ancak o zaman bile, iinden geldii gibi hareket edecek temsilci saysn
kstlamakta yarar vardr. Bunu sadece karkl nlemek iin deil, ayn zamanda seansn danana
odakl kalmas iin yaparz. Dizim belli bir danan iin alr; terapist bunu gz nnde bulundurarak
her bir aile bireyine zm bulma abasna girmemelidir.
rnein, eer danann annesi kendi kken ailesinden birini izlemek istiyorsa, almann
danana zm aramaya ynelik olduunu gz nnde tutarak annesini hayatta tutmaya abalamak-tansa
danana odakl kalmak -belki babasna yaknlamasn desteklemek- gerekir. Grnen ky klavuz
istemez diyebilirsiniz ama uygulayclarn pek ou bu nemli noktada yanl yola saparlar.

Gemi ve imdi

Bazen terapist, gemii ne zaman kurcalayp imdiki zamana ne zaman odaklanacan kestirmekte
zorlanabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, danann gemi olaylar ebeveynini sulamay
srdrerek onlar onurlandrmamak iin bir bahane olarak kullanp kullanmaddr -yle yaptlar,
byle yaptlar diye ikyet ederek onlara yukardan bakmay kendine hak olarak grebilir. Gemi
olaylar hatrlamak danann bir kilitlenmeyi anlamasna yardmc olacaksa gemie dnmek doru
olabilir ama deimesi ve ebeveynini kabul etmesi gereken taraf onlarn ocuu olan danandr,
ebeveyn deil.
rnein, eer danann babas evlatlksa ve srekli ebeveynine doru ekiliyorsa, kendi olu
babam gerek bir baba olamad dncesinde olabilir. Ancak terapist bu bak asn desteklemez.
Dorusu bunun tam tersidir: Baba kendi ebeveyninin yaptn yapmamtr, kendi ocuunu vermemitir
ve bu belli bir gce sahip olduunu gsterir. Babasnn gcn grp takdir etmesini salamak iin
oula, Beni vermediin iin teekkr ederim cmlesi nerilmelidir.
nemli bir baka nokta da, ocuun aile srlarna ilikin olarak kken ailesi hakknda neleri
bilmesi, neleri bilmemesinin kendisi iin daha yararl olduudur. Ebeveynde sululuk duygusu yaratan
bir olay gibi ocuun stne vazife olmayan baz srlarn sr olarak kalmas, buna karlk unutulmu bir
karde gibi ocuun bilmesinde yarar olan baz srlarn da ortaya kmas gerekir.
Genel olarak, gemie bakmak ancak danann ana babasna daha fazla sevgi ve anlayla
yaklamasn ve gncel yaamnn sorumluluunu almasn salayacaksa anlamldr.
Baz kiiler u anki yaamlarnn sorumluluunu alma isteksizliklerine bahane bulmak iin gemii
kurcalarlar. Terapist, danann yaamn deitirmesine yardm etmek istiyorsa buna izin vermemelidir.
Gemie, danann enerjisi tamamen bugne dnebilsin diye yarm kalan bir eyi tamamlama niyetiyle
gidilmelidir. Dolaysyla hem imdide dolu dolu yaamaya hem de gemiteki hangi olaylarn bizi u an
doya doya yaamaktan alkoyduunu anlamaya ihtiyacmz vardr.

Farkl Duygular

Bir baka nemli nokta da farkl duygu eitlerini ayrt edebilmektir. Baz duygularn dibi yoktur
ve tamamlanamayarak insan tketirler. Hellinger bunlara ikincil duygular der. Birincil duygular ise
genelde ksa, g verici ve belli bir duruma uygun tepkilerdir. kincil duygular kiinin ac veren bir
gerekle yzlemesini engeller ve daha derin bir duyguyu rter; rnein, danan acyla yzlemektense
fkelenmeyi ya da fkesini gstermektense alamay seebilir. Bazen ikincil duygu, bir baka aile
bireyinden bir ey almak iin maniplasyon arac olarak kullanlr - ocuklarn sk sk annelerine
yaptklar gibi.
Birincil duygular ise bir duruma dorudan verilen tepkidir. Ksa srerler ve danan akmalarna
izin verirse kendini hemen yenilenmi, glenmi ve ne gerekiyorsa yapmaya hazr hisseder. Bir terapist
olarak kiinin bu ikisi arasndaki fark anlamas ve ikincil duygulara izin vermemesi gerekir. rnein,
eer danan alyorsa, terapist kendine bu duygunun danan glendirip btnletirdiini mi, yoksa
zayf m drdn sormaldr. Cevab bulmak iin biraz beklemek gerekebilir, eer duygu uzun bir
sre tamamlanmadan devam ediyorsa ikincil duygu olma ihtimali gldr. Birincil duygular danan
iin her zaman rahatlatcdr, ksa srer ve kiiyi ncesine oranla daha gl klarlar.
Dizim srasnda sk sk grdmz bir duygu eidi daha vardr. Bunlara sistemik duygular
diyebiliriz. Aile sisteminde bakasna ait olan bir duygu danan tarafndan tanmaktadr ve geri
verildiinde sanki omuzlardan yk kalkm gibi bir hafifleme yaanr.
Terapist, danan rahatsz edici bir duyguyla yzlemekten koruyan savunmayla, duygunun
salkl bir ekilde boalmas arasndaki ifade farkn anlayabilmelidir. rnein, fke ifadesiyle ou
kez kendi aresizliimizi saklar ve sevginin getirdii acdan kamak isteriz.

Enerjinin Ykselmesine zin Vermek

Daha nce de belirttiim gibi, aile sistemleri birbirlerine benzer grnseler de her sistem
benzersizdir. Ailelerinde benzer kaderler yaam iki kii olabilir ama birinin diziminde her ey
kolaylkla yerine otururken dierinde hibir ey zmlenmeyebilir. Bunun pek ok nedeni vardr;
rnein, aile hakkndaki nemli gerekler gn na kmam ya da danan asl sorunu grmezden
geliyor olabilir. Terapistin yapabilecei tek ey durumu olduu kabul etmektir. Burada terapistin
becerisini de gz ard etmemek gerek; baz kilitlenmeleri kolayca zerken dierlerinde zorlanyor
olabilir.
Dizimde enerjinin hazr olmasn salamak asndan - rnein, sevginin ya da fkenin
kendiliinden ortaya kmas gibi- zamanlama nemlidir. Terapist sabrl olmal, durumu zorlamamal
ve ne olmas gerektii konusundaki fikirlerini her an bir yana brakmaya hazr olmaldr. Hareket kendi
zaman iinde gerekleir ve mdahalesiz geen uzun bir sre boyunca danan kendi ebeveyniyle kar
karya ylece durabilir. Beklemenin kendisi yapmaktan ok daha etkili olabilir, tabii eer zekice bir
beklemeyse: Merkezlenmi, dikkatli ve her an harekete hazrsa. Eer bir sre sonra hibir hareket
olmazsa terapist enerjinin bittiini anlayabilmeli ve dizime son verebilmelidir. Bu tip almalarda
enerjiye duyarl olmak nemlidir. Ayn zamanda doru dzeni bilmek de dizime yn ve netlik kazandrr.
Hem klasik Aile Dizimi hem de Ruhun Hareketleri yntemlerinin kendilerine has yararlar ve
mahzurlar vardr. Cmleleri sk sk kullanmak yzeysel ya da basmakalp olabilirken doru zamanda
verilen bir cmle dizime aklk getirebilir. Kendiliinden beliren bir harekete izin vermek derinlik
salasa da, ardndan iyiletirici bir cmle gelmezse belirsiz kalabilir.
Ruhun Hareketleri ynteminin, Aile Dizimine kyasla daha ok tartmaya yol at phe
gtrmez. Hatta Aile Dizimi terapistleri arasnda bile tartma yaratmtr. Her iki yntemin arkasndaki
yaratc deha olan Hellingerin, Ruhun Hareketleri almasnda daha gizemli ve belirsiz olmaktan
ekinmemesi bunun nedeni olabilir.
 DRDNC KISIM - ALE DZMNDE
MEDTASYONUN YER

Bu blmde Aile Dizimini meditasyon asndan ele alacam. Meditasyonun, hem

kendimizi tanmamza hem de zdelemeye neden olan balarn bilind doasn grmemize
yardmc olarak aile dinamikleriyle ilgili anlaymz nasl derinletirdiini aklayacam.

Aile Dizimi terapisti olarak kiisel deneyimim bana, insanlara yardmda esas etkenin terapi
yntemi veya tekniinden ok srece rehberlik eden uygulaycnn farkndal veya bilin dzeyi
olduunu gsterdi. Temelinde meditasyon, kiisel farkndal artrma yntemi olduundan hem
terapistlerin hem de dananlarn olabildiince bilinlenmelerine yardmc olur.
 22 - Meditasyon Sanat

Bu blmde meditasyonun ne olduunu, terapi srecine ve Aile Dizimine olas

katklarn ayrntl olarak ele alyorum. Meditasyon szcnn iki geleneksel kullanm
vardr: Kiinin kendi zihninin derinliklerini gzlemlemesine ve isel gereini kefetmesine
yarayan meditasyon yntemlerinin hepsini kapsar. Meditasyon szc bu anlamyla zihnin
nasl ilediini gzlemlemek ve zihnin tesinde yer alan bilin hallerine ulamak iin
kullanlan belli bir teknie gnderme yapar.
Aydnlanm bilin, dnme srecinin bittii, sadece sessizlik, huzur ve dinginliin
hkm srd bir devamllk hali anlamna gelir. Bu olma halinin eitli tanmlar vardr:
Zen rahipleri bunun iin Zihnin Yokluu veya daha renkli olarak Grleyen Sessizlik,
Hintli mistikler Samadhi veya Moksha, Hristiyan mistikler ise anlayn tesindeki
huzur ifadelerini kullanmlardr.
Meditasyon yntemlerinin amac srekli ve kalc bir meditasyon haline ulamak
olduundan iki tanm da birbiriyle yakn bir iliki iindedir.
Bu blmde meditasyon szcn, insanlarn derinliklerindeki geree ulamalarn
salayarak isel huzur ve sessizlik deneyimi kazanmalarna yardmc olan yntemlerin
tamamn kapsayan ilk anlamyla kullanyorum. Bu noktada son 28 yldr, Hintli mistik
Oshonun rehberliinde deneyimlediim pek ok deiik meditasyon tekniini eitli terapi
yntemleriyle i ie kullandm belirtmek yerinde olur.
Tpk Aile Diziminde olduu gibi meditasyon srasnda da dncelerimiz,
arzularmz ve mitlerimizden tede bir eyle balant kurmaya alrz. Mistikler bu eye
varlmz, yksek benliimiz, zmz, maneviyat veya Tanr der. Hellinger buna ruh der.
Ne isim verdiimiz in pek nemi yoktur. Ben herhangi bir ideolojiyi yanstmadndan isel
varlk ifadesini tercih ederim.
Genelde gnlk yaammzdaki bilincimizle isel varlmzn farknda olmayz. D
dnyann kouturmalar, yaplmas gerekenler, yetimesi gereken iler, bulumamz gereken
kiiler, bir de stne kendi ruh halimiz, duygularmz, fikirlerimiz, inan ve tavrlarmz, yani
ksaca d olaylar ve bitmek bilmeyen zihinsel ve duygusal gevezeliimiz iinde kaybolur
gideriz.
Btn bunlarn gerisinde durann, bunlarn tmn fark edenin, bir anlamda bunlarn
tmne seyirci kalann farkna bile varmayz. Bu izleme ya da tank olma sadece evremizde
olan bitene deil, ayn zamanda olan bitene bizim verdiimiz tepkilere de tanklk etme,
ksacas an be an nasl hissettiimize tank olmaktr.
rnein, fkeliyim demekle fkenin iimde ykseldiinin farkndaym demek ayn
ey deildir. Kulaa ayn gelebilir, ancak deneyimsel ve varolusal olarak farkldrlar.
Meditasyon aralarndaki bu farkta gizlidir. Bu kk ayrmda olaylar izleme kapasitemizin
farknda olmamz vardr. Bu fark sayesinde, bamza gelen her eye tank olana ularz.
Tm zamanlarn mistikleri zmzn bu - her eyi izleyen ama hibir eyden etkilenmeyen-
olduunu sylerler.
Osho, tank olmann tm zgn meditasyon tekniklerinin kkeninde yer aldna
dikkatleri ekerek, meditasyon sanatnn daha ulalr ve gndelik bir hale gelmesine katkda
bulundu. 108 meditasyon teknii ieren kadim Hint metni Vigyan Bhairav Tantra konusunda
yapt yorumlara bakacak olursak, tm tekniklerin temelindeki srekli farkndalk halinin
srarla zerinde durduunu grrz. Sinemada oturup film seyretmeye benzer bu. Perdede
srekli hareket vardr ve eer iyi bir yapmsa bir ya da birden ok karakterle zdeleiriz.
Kendimizi alarken, glerken veya barol oyuncularnn iinde bulunduklar zor durumdan
kurtulmalar iin endieyle dua ederken bulabiliriz.
Bununla ayn anda bilincimizin bir yan bunun film olduunu bilir; srtmz koltua
yaslayp elenmemiz iin tasarlanm bir hikye izlemekteyizdir, bunun da bizimle hibir
ilgisi yoktur. Bunu hatrladmzda rahatlasak da unuttuumuz an adalelerimiz gerilir, filmin
bir paras olur, duygulanr ve heyecanlanrz.
Meditasyon da buna benzer. Yaammz boyunca bamza ne gelirse gelsin, ne
hissedersek hissedelim, bilincimizin derinliklerindeki koltuunda oturup btn bunlar
sessizce izleyen biri vardr. Bu izleyicinin bana hibir ey gelmez, tm olaylar filmde rol
alann bana gelir. Gerekte her ikisi de biziz: Yzeyde rol yapanz, zmzde izleyen.
zleyen derin gereimizdir, ancak oumuz isel varlmzn bu derinliklerine inecek
farkndala henz ulamadmzdan barol oyuncusuyla daha ok zdeleiriz.
sel varlmzn kefiyle ortaya kan nemli niteliklerden biri kendimizi olduumuz
gibi kabul etme ya da kendimizi sevme halidir. Bu keifle d dnyada aradmz huzur ve
btnlk hissinin bandan beri kendi doamzn znde olduunun derin anlayna ularz.
Bu anlay, kendimizi yarglamamzn, eletirmemizin ve kendimizden phe duymamzn
sonu olur. Kendimizi olduumuz gibi kabul eder ve dzeltip deitirmeye almadan,
yaama bu haliyle evet deriz.
Aile Dizimi meditasyona bu adan benzer: Her ikisinde de olaylarn nasl olmas
gerektii konusundaki isteimizin deil, gerekte nasl olduunun peine deriz. Hellinger
kitaplarndan birine ok yerinde olarak Kabul Etmenin zgrl adn vermitir.
Meditasyonun sunduu da budur: e bakmak, olan grmek ve ona evet demek.
Kendimize ve yaammzdaki olaylara evet demenin hissini katlmclara tattrmak
iin almalarmda kk bir egzersiz yaparm. Bu basit ama etkili teknii yllarn
meditasyonla terapiyi badatrmaya adayan Amerikal psikoterapist Sagarpriya Delong
Miller gelitirmitir.
Bu egzersizde, katlmclardan odann iinde bedenlerini kontrol etmeden, ilerinden
ne geliyorsa onu yaparak hareket etmelerini isteriz. Bunu yaparken kendi kendilerine, Eer
bedenime evet dersem yaparm cmlesini, bedenleri o an kendiliinden ne yapmak istiyorsa
onunla tamamlayarak yksek sesle sylerler. rnein sa kolu havada dolaan birinin,
Bedenime evet dersem kolum yukarya kalkar, komaya balayan birinin, Bedenime evet
dersem odann iinde koarm demesi gibi.
Katlmclar, bedenlerinin kendiliinden ne yaptn yksek sesle syleyip ana tank
olurken, ilerindeki hislerin niteliinde bir deiim olup olmadn da gzlemlerler. Bir
sre sonra hissettiklerini tek kelimeyle tanmlamalar istendiinde, genilemi,
rahatlam, hafif, neeli, canlanm gibi olumlu bir deneyimi artran kelimeleri
seerler.
Meditasyon teknikleri de benzer deneyimler sunar. rnein, yzyllardr uygulanan bir
Budist yntemi olan Vipassana, hibir ey yapmadan sessizce oturmak, dikkati nefese,
bedendeki duyumlara ve zihinden geen dncelere vermekten ibarettir. Beliren hibir his
ya da dnce deerlendirilip yarglanmaz. Meditasyonu yapan kii, olan her eyi fark edip
izleyerek, bu yntem sayesinde kendini olduu gibi kabul eder ve isel dinginlie, yaamla
ahenk iinde olduu hissine kavuur.
Meditasyonda kii bir eyi deitirmeyi veya tedavi etmeyi deil, isel varlnn ve
bilincindeki tann farkna varmay amalar. Bu olduu anda tm aba ve mcadele sona
erer. Bundan tr pek ok mistik, benliimizin gerek doasn deneyimlememiz iin
rahatlama ve abasz var olma yntemlerini retirler.
Aile Diziminde katlmclar, kendi aileleriyle ilikilerini gzden geirip kklerini
kabullenerek hepimizi harekete geiren evrensel yaam gcyle temas kurarlar. Kii
ebeveynine kran duyduunda kendini de derinden kabul etmi demektir ve bylece tm
yaamla uyum iinde olur.
Kii kendi ailesine balln grp anladnda davranlarnn nedenlerini de anlar.
Kendini bu ekilde kabul ettiinde baka bir ey, kiiliin yzeysel dzlemlerine deil de
isel varla, ruha ya da ze ait lmsz bir ey maya balar.
Byle anlarda spiritel bir nitelik ortaya kar. Bir an iin gznzde engelli birini
canlandrn. Sradan insanlarn yapt ve deneyimledii pek ok eyi yapamayan birini.
ou normal insan, bu kiiye aciz gzyle bakar, bu kii de kendini aciz hissediyor
olabilir. Ancak eer kaderini tmden kabul edip barrsa dier insanlarn hibir zaman
deneyimleyemeyecei bir gce kavuur.
Aslnda yaama ynelik itirazmz ve isyanmz da sakatlk gibidir. ocukluumuz
farkl olsayd, ana babamz farkl davransayd, ilikimizde farkl bir tutum izleseydik vb.
imdi her eyin yolunda olacan sanrz. Kiisel gemiimizde pimanlk duymak iin
sonsuz frsat vardr. Ancak yaananlarn gerekliini deitirmek elimizde olmadna gre,
byle davranarak kendimizi bir eylerden mahrum ederiz. Oysa kendimizi ve gemiimizi
olduu gibi kabul edebilirsek, bu kabulleniin bize sunduu olumlu deneyimleri karmam
oluruz.
Aile Diziminde olduu gibi meditasyonda da kendimizden byk bir eyle ahenk
iinde olmaya alrz. Hellinger buna Byk Ruh der, ben Varolu szcn tercih
ediyorum. Kanmca kiisel byme ve olgunluk bu byk gle gitgide daha bark olup
ondan ayr olmadmz anlamaktan geer.
Aile dinamii asndan bu sylediim, ebeveynimizi ve ailemizin tm bireylerini
yreimize alarak gemite yaananlar iyi ya da kt diye yarglamadan, hatta yorum
bile yapmadan kabul etmek anlamna gelir.
Bu gerek bir kiisel baardr. Yapmas hi de kolay deildir. Ana babas ldrlen
bir kii iin bunun ne anlama geldiini gznzde bir canlandrn. Katile duyduu nefretten
vazgeip ebeveynini gerekten onurlandrmann tek yolunun onlarn kaderine sayg duymak
olduunu anlamas gerekir. Kii bunu yapmay baard an hem kiisel hem de kolektif
vicdann tesine geer.
in ilgin yan, kii vicdann esaretinden kurtulmak istediinde tam tersi olur. Ailem
iin tadm ykleri geride brakmak istiyorum diyen, o yklerin esiridir. Gerek bir
kurtulu, kiinin ailenin kaderini kabullenmesini ve ykleri tamaya raz olmasn gerektirir.
Baka bir deyile, atalarmz iin tadklarmz brakmaktan ok, tadklarmzdan
kurtulma fikrini brakmamz gerekir. Buna rza gsterdiimiz an gemiin penesinden
kurtulup yepyeni bir gce ve zgrle kavuuruz.
Meditasyon da ayn deneyimi sunar. Varlmzn merkezine yaklap kiiliimizle
zdelememizi krdmzda kendimizi olduumuz gibi kabul ederiz. Kendimizle ilgili bir
eyleri deitirme arzusu yerine yaamn bize verdiklerine gnlden raz oluruz.
Her arzu bir engeldir. Buna bir eyleri geride brakma arzusu da dhildir. Oshonun
syledii gibi: Bir eyleri amak deneyimle olur. Elinizde olan bir ey deildir. Yapmanz
gereken bir ey yoktur. Pek ok deneyim yaarsnz ve bu deneyimler sizi giderek
olgunlatrr.
Meditasyon konusunda eklemek istediim bir iki nokta daha var: Dzenli meditasyon
yaparsak i dnyamz, yani bedensel duyumlarn, dncelerin, duygularn dnyasn
gzlemleme alkanl ediniriz ve duyarlmz artar. Bylece aile bireylerinin yerinde
duran temsilciler ilerinde olan deiimleri daha kolay fark eder ve daha doru alglarlar.
Kiisel davranlarna ve inanlarna seyirci kalmay renen danan da, onlarla
zdelemekten kurtularak aile sisteminin kendinden nceki bireyleri adna stlenmi olduu
ykleri daha kolay brakabilir.
 23 - Bireysel Seans ve Seminerler Bireysel Seanslar

Aile Dizimi genelde bir grup almasdr. Ancak temsilci bulmann zor olduu durumlarda
bireysel seans da verilebilir. Danann aile bireylerinin dizimdeki konumlarn belirlemek iin
semboller kullanrz. Bu sembollerin aile bireyinin nereye baktn anlamamz salayacak ekilde bir
ynleri olmaldr.
Kimi uygulayclar ayakkab kullanr, kimi bir yan iaretli kt kullanr. Ben yastk kullanrm ve
yn belirtmek iin de bir kenarna peete koyarm. Yanmda fazladan ayakkab bulundurmadmdan ve
dizime uzaktan baktmda yastklar ktlardan daha rahat grebildiimden bu yntemi tercih ederim.
Bireysel seanslarda aile bireylerinin hangi nesnelerle temsil edilecei konusunda hayal gcnz
kullanabilirsiniz. Dikkat edilecek nokta ne yne baktklarnn aka anlalyor olmasdr.
Aile bireylerini temsil edecek sembollerin seiminden sonra terapist danandan onlar dizime
yerletirmesini ister ya da benim tercih ettiim gibi danan sembollerden birini alp terapiste verir ve o
kiiyi dnerek sembol tutan terapisti odada o kiinin yerine yerletirir. Terapist elindeki sembol
bakt yn belirgin olacak ekilde yere koyar. Bu ilem tm aile bireyleri yerlerine yerleene kadar
srer.
Bu yntem daha uzun srse de, terapist elindeki yastkla aile bireyinin yerine yerleirken o bireyle
ilgili fikir edinebilir.
Tm aile bireyleri yerletirildikten sonra, terapist danann dizime bakmasn ve grdklerini,
zellikle de bu portrede grd en arpc eyi kendisiyle paylamasn ister. Ardndan terapist de
dizimdeki ilikilerle ilgili kendi izlenimlerini dananla paylar. Dier bir seenek de terapistin tek tek
her yastn stne karak ne hissettiini danana aktarmasdr.
Bazen danandan da ayn ekilde her kiinin nasl hissettiini hayal etmesini isteyebiliriz. Burada
danann dier aile bireylerini hissedebilme kapasitesi nemli olsa da bu uygulama ounlukla sonu
verir. Danann her aile bireyinin neler hissettiini deneyimlemesi onun iin ilgin bir tecrbedir. Bu
noktada terapistin dikkat etmesi gereken, danann aile bireyleriyle ilgili gemiteki fikirlerini deil, u
anda gerekten ne hissettiini aktarmasdr.
Baz seanslarda danandan bir aile bireyine, yani o kiiyi temsil eden yasta bakarak, sylemesi
iin bir cmle vermekle ie balayabiliriz. Baka bir seenek de terapistin dier aile bireylerinin
yerlerinden geribildirimde bulunmasdr. Her seans farkl geliir; terapist neyin ie yarayaca ve ne
kadar ileri gidilebilecei konusunda kendi sezgilerine gvenmelidir.
Sembollerle almak gerek temsilcilerle almaya benzer: Yerlerini deitiririz, cmleler
veririz, danandan seans sresince yaad duygu ini klarnn farknda olmasn isteriz. Terapist
gerek insanlarla altnda kolayca grd enerji deiimlerini bireysel seansta gremez.
Temsilcisiz almann bir mahsuru bu olsa da grup almasna pratik bir alternatiftir ve benzer
sonu verir.
Bireysel seansn asl zorluu yetersiz bilgiyle nceki kuaklara gitmemiz gerektiinde ortaya kar.
Temsilciler olmadan her bir aile bireyinin nasl hissettiini salt yastklara ya da dier sembollere
bakarak anlamak zordur.
Bu nedenle bireysel seansta, terapist imdiki zamana younlamal ve almay aile
dinamiklerinin bu ynyle snrlamaldr. Ayn zamanda sembol saysn snrl tutmasnda da yarar
vardr. Kimi zaman danan annesinin ya da babasnn nne yerletirmek balangta yeterli olabilir.
Danan ebeveyninin nnde uzunca bir sre durur ve terapist, enerjisi ve beden dilindeki deiiklikleri
gzlemleyerek danandan bir cmle sylemesini ya da bir harekette bulunmasn ister. Grup
almasnda terapist, bir dananla yapt seansa daha sonra devam etmek zere ara verebilir. Bylece
danan arkasna yaslanp dier insanlarn aile sistemlerini izleme frsat bulur. Bireysel almada
byle bir ansmz yoktur. Danan bir seans istemitir ve kstl bir sresi vardr. Bundan dolay seansa
balamadan nce doru yaklam belirlemek iin n konumaya biraz daha zaman ayrmak, hatta ksa bir
meditasyon yaparak danann duygularn hissetmesine ve sorununu tespit etmesine yardmc olmak
gerekebilir.

Seminerler: Grup almalar

Aile Diziminin gzellii ve esizlii grup almalarnda ortaya kar. Temsilciler danan
tarafndan yerletirildikleri andan itibaren danan, nndeki dizimde oynanan ilikilerin gzlemcisidir.
Bunlarn iine ilemesine izin vermek ya da grmezden gelmek kendi seimine kalmtr.
ou zaman danan oturur ve nnde olan bitenin yreine dokunmasna izin verir. Danann aile
sistemiyle ilgili fazla bir bilgimiz olmasa da temsilcilerin o ailenin enerji alannn bir paras haline
gelmesiyle dizim gelimeye balar. Bu yntem danann direncini bertaraf etmenin son derece zeki ve
etkin bir yoludur. Terapist temsilciler zerinden dolayl bir ekilde dananla alm olur.
Seminerlerde en az 15, en fazla 50 kiiyle alrm. Daha kk gruplarda kadn erkek saysnn
dengeli olmasn salamaya alrm.
Seminerlerde, her katlmcya kiisel dizim yapacam garantisi vermem. Sadece gzlemlemek ya
da farkl dizimlerde temsilci olarak rol almak bile herkesin farkndaln artrarak yararlanmasn
salar. Kiisel deneyimime gre kendi diziminin yaplmasnda srar eden katlmclar, almann zn
iyi kavrayamam olanlardr. Pratikte kimin dizimini yaptmzn pek bir nemi yoktur; herhangi birinin
dizimi, katlmcy etkileyerek iinde zme ve iyilemeye giden hareketi balatabilir. Genelde o ann
enerjisine, yani doru kiinin doru zamanda diziminin yaplacana gvenirim. Katlmclarn
zme zorla varlmayacan anlamalar ve zmn kendi zamannda gerekleeceine dair gven
gelitirmeleri nemlidir.
Bulunduum yere gre genelde katlmclarn sandalyelerde oturmalarn tercih ederim. Bylece
herkes dizimi rahata grebilir ve yerde oturmann neden olduu rehavet ve uyuukluk sorunu ortadan
kalkar. Sandalyeler daire eklinde dizilir. Yanmdaki sandalye dizimi yaplacak danana ayrlmtr ve
dizim dairenin ortasnda yaplr.
Seminerin banda Aile Dizimiyle ilgili birka aklamada bulunduktan sonra ksa bir
paylama geerim. Buna aada tekrar deineceim. Tipik bir grup almas bireysel dizimlerden,
paylamlardan, egzersiz ve farkl meditasyonlardan oluur.

Paylam

Bu grup paylam Bert Hellingerin bir uygulamasdr, ben de ufak tefek deiikliklerle aynn
kullanrm. Paylamda srayla herkes ne hissettiini veya u an neler yaadn birka cmleyle zetler.
Seminerin bandaki ilk paylamda herkesten kendini ksaca tantmasn ve neden geldiini sylemesini,
sonunda da seminere katlmaktan ne kazandn paylamasn isterim.
Paylam genelde ksa srer. nsanlarn uzun uzun yklerini anlatmalarna ya da yaamlarndaki
olaylar yorumlamalarna izin vermem; bazen grup enerjisinin nereye odaklandn anlamak iin
herkesten o an ne hissettiklerini tek kelimeyle ifade etmelerini istediim de olur.
Paylamlarda kimse bir dieri zerine yorumda bulunamaz, herkes eit konuma hakkna sahiptir
ve paylamnn kiisel olmas gerekir -yani sadece kendileri hakknda konuabilirler. Aile Dizimi
uygulaycs herkesin bu kurala uymasna zellikle dikkat etmelidir.
Grubun btn olarak nasl hissettiini, dizim yapmaya en ok kimin hazr olduunu veya kimin
sorununun u an iin en uygun olduunu anlamak istediimde paylam yaparm. zellikle youn bir
dizimden sonra, katlmclarn kendilerini etkileyen eyi iselletirmelerini salamak veya almaya
devam etmek zere grubun enerjisini toparlamak iin paylam yapmak da yarar salar.
Bazen biriyle hemen almak iin paylam keserim ve sonra braktm yerden devam ederim.

Egzersizler

almalarmda zaman zaman herkesin katld baz egzersizler yaparz. Bunlar, ite olan enerji
hareketlerini tetikleyerek katlmclar seansa hazrlar. Srekli oturup izlemeyi dengelemek iin bu
egzersizlerle fiziksel enerjiyi harekete geiririz. Bedenle zihin birdir ve Aile Dizimi gibi i hareketin
veya psikolojik almann youn olduu durumlarda bedeni hareket ettirerek denge salamakta yarar
vardr. Bu nedenle her gn eitli aktif meditasyonlar, dans ve egzersizler yaparz.
Katlmclarn bu egzersizler iin verdiim talimatlara birebir uymalarn beklemem. Her
katlmcnn farkl bir doas ve farkl bir huyu vardr. Bir egzersizden kimi ok memnun kalrken bir
bakas ayn egzersizden hi haz almayabilir.
lk paylamdan sonra, katlmclar kendilerine bir e bularak karlkl otururlar ve kendi kken
aileleri, ana babalarnn aileleri, aile sistemlerine dhil olanlar ve olmu nemli olaylar hatrlatan
szl bir meditasyon yaparz. Aile Dizimi iin nemli saylan olaylar meditasyon srasnda belirtirim.
Meditasyon bittikten sonra elerine ailelerini anlatmalarn sylerim. Elerden ise sessizce dinlerken
yreklerine neyin dokunduunun farkna varmalarn isterim. Bu meditasyon katlmclarn aile sistemleri
ve sistemde yaanm nemli olaylarla temasa gemelerini salayarak onlar almaya hazrlar.
Seminer boyunca kullandm bir baka egzersizde de eler karlkl ayakta durur; biri kendi
ocuk halini, dieri ise bu kiinin ebeveynini oynar.
Ebeveyni oynayan ein tek yapaca orada bulunmaktr. ocuk ebeveynine bakar ve onun
karsnda kendini nasl hissettiinin farkna varr. Kendini ebeveyninden byk m, kk m
hissettiini, ona yaknlamak m, yoksa ondan uzaklamak m istediini fark eder. inden geldiinde ve
iinden geldii ekilde ebeveyni nnde saygyla eilmesini isterim. Sonra eler rolleri deitirirler ve
sonunda kendilerinde ve kar tarafta grdklerini birbirleriyle paylarlar. Bylece kendi
ebeveynleriyle ilikilerinin gerekte nasl olduunu grebilirler. Gerek, ou zaman dndklerinden
ok farkl kar.
Bazen katlmclar drt ya da be kiilik kk gruplara ayrrm; her grupta bir danan, bir
uygulayc ve temsilciler olur. Uygulayc danann annesi, babas ve kendisi iin birer temsilci
semesini isteyerek kk bir dizim yapar. Bu dizimde fazla derine inilmez; katlmclar srece
hazrlamak iin oluturulan bir aile portresidir. Uygulayc rolndeki kii, temsilcilerin konumlarnda ne
hissettiklerini sorabilir ama iletiim dzenini kurmak dnda bir mdahalede bulunmaz. Eitim
seminerlerinde bu egzersizi daha ileri gtrrz.
Uzun seminerlerde uyguladm bir baka egzersizde ise - 4. Blmde anlattm gibi-
katlmclardan sembol olarak kullanmak zere ekilli, ufak nesneler getirmelerini isterim. kiilik
gruplara ayrlarak her katlmc, yerde veya masa stnde kendi kken ailesinin dizimini, aile bireylerini
sembollerle temsil ederek oluturur. Her katlmc srayla aile portresini olutururken dierleri de ortaya
kan resmi izler ve grdkleri hakknda yorum yapar. Katlmc srayla her semboln yerindeki aile
bireyinin neler hissediyor olduunu anlamaya alr.
Bavurduum pek ok baka strktr ve egzersiz vardr. rnein bilincin nasl ilediini veya
ebeveyninizin destek enerjisini arkanzda hissederken sevgilinize ynelmenin nasl bir his olduunu
gstermek iin eitli egzersizler kullanrm ama burada hepsini anlatacak yerimiz yok. Yukardaki
rnekler size genel bir fikir vermeye yetecektir.

Meditasyonlar

Geen blmde meditasyonla ne kastettiimi belirtmitim.

Aile Dizimi almas, zihnimizi igal eden atmalar temizleyip kendi hislerimizi,
dncelerimizi ve davranlarmz gzlemlememizi destekleyerek meditasyonda derinlememize
yardmc olur.
te yandan meditasyon ise isel gereimiz ve hareketlerimizle ilgili farkndalmz artrarak
dizimin derinlemesine yardmc olur. kisi karlkl birbirlerini destekler.
Grup almalarmda, yaplandrlm meditasyonlar kadar ynlendirici meditasyonlar da
kullanrm. rnein sabahlar balarken ve akamlar bitirirken belirli aamalar olan aktif
meditasyonlar yaparz. Bu meditasyonlar fiziksel aktiviteyle balayp sknet ve tank olma aamalaryla
sona erer. Osho tarafndan gelitirilmi iki aktif teknii ounlukla tercih ederim. Bunlar sabah yaplan
Dinamik meditasyon ile akamlar yaplan Kundalini meditasyonudur. kisi de birer saat srer ve dizim
srasnda insanlarn iine dokunmu, duygularn harekete geirmi, kkrtlm eylerin isellemesine
yardm eder.
Szl olarak rehberlik yaptm meditasyonlar ise daha ksa srer ve gnn herhangi bir annda
yaplabilir. Katlmclar almann bir sonraki evresine hazrlar - gnn ilk diziminden nce ya da ay
molasndan sonra gibi. ok youn bir dizimin ardndan katlmclarn duygularn sindirmeleri ve
ilemeleri iin de kullanlr.
Bu meditasyonlar terapist tarafndan ynlendirilir ve o anda grubun ihtiyacna gre kendiliinden
ortaya karlar. Aada seminerlerimde sk sk kullandm szl meditasyonlardan birka rnek
veriyorum. Aadaki talimatlar katlmclara yava yava, nerilerimi alglamalar iin aralarda zaman
brakarak sylerim. Katlmclar ayakta veya oturuyor olabilirler.
 Atalardan G Almak

Gzlerinizi kapatn. Babanzn sa omzunuzun, annenizin de sol omzunuzun arkasnda durduunu

hayal edin. Nasl hissettiinizin farkna varn. Ebeveyninizden biri size dierinden daha m yakn
duruyor?
imdi ebeveyninizin arkasnda onlarn ana babalarnn durduunu hayal edin; annenizin arkasna
kendi ana babasn, babanzn arkasna ise onun ana babasn yerletirin.
imdi ise bykanne ve bykbabalarnzn arkasna kendi ana babalarn yerletirin, sizin byk
bykanne ve byk bykbabalarnz .Zamanda geri gittike say artar ama tek bir kiiyi bile
darda brakamayz; her biri kendi ald yaam bir sonrakine aktararak sizin varlnza katkda
bulunmutur.
Srtnz tm arkanzda duranlara yasladnz ve onlarn sizi desteklediini hissedin.
Atalarnzdan oluan bu uzun kuaktan gcn size akn hayal edin.

Kklerini Hissetmek

Dizlerinizi hafife bkerek ayakta durun ve bacaklarnzn kkleriniz olduunu hayal edin.
Altnzdaki topran derinliklerine uzansnlar.
Nefes alrken, kklerinizin beslenmek iin topran iyice derinlerine indiini hissedin. Dizlerinizi
her nefes alnzla biraz bkn.
Nefes verirken dizlerinizi dzeltin ve yerden g alyormu gibi ayaklarnzla yeri iterek ge
doru uzanan bir aa gibi ykselin.
Nefesinizin ritmine gre dizlerinizi bkp dzelterek, derinlerden beslenip ge uzanmay uyumlu
bir salnmla srdrn.
Buna bir sre devam edin.
imdi bu iki kknz olan bacaklarnzdan birinin annenizden, birinin de babanzdan geldiini
dnn. Bu kklerin toprakta ne kadar derine gittiini, atalarnzn ne kadar geriye uzandn hayal edin.
Atalarnzn ounu tanmadnz ve hibir zaman tanmayacak olsanz da hepsi sizi destekler ve besler.
imdi bu iki ailenin sizin iinizde, cinsel blgenizde birletiini hayal edin. Bedeniniz-deki tm hcreler
eit olarak annenizle babanzn bu bulumasndan oluur.

Sinemada Film zlemek

Gzleriniz kapatn, bedeninizi ve bedeninizde gerginlik olup olmadn duyumsayn.

Bacaklarnz, ellerinizi, boynunuzu, omuzlarnz, vs. Hibir eyi deitirmeden sadece izlemekle
yetinin. Bedeninizin hangi blmnde kendinizi rahat, genilemi, hafif veya sevin dolu hissettiinizi
duyumsayn.
Nefes al veriinizi ve nefesinizin ritmini izleyin. Yapmak istediiniz ve iinizden gelen tm
hareketlerle duygularn farkna varn. Bu hisleri engellemeden izlemekle yetinin. Ayn ekilde
zihninizden geen tm dncelerin de farkna varn.
imdi bir sinema salonunda, rahat bir koltukta oturduunuzu hayal edin. Btn bu dnceler,
imgeler, hareket ve duygular nnzdeki sahnede yer alsn. Mdahale etmeden, yarglamadan ve
deitirmeden gzlerinizin nndeki filmin kendiliinden gelimesine izin verin.
Her filmde olduu gibi gzel, sevgi ve nee dolu anlar kadar, keder ve korku dolu anlar da
deneyimleyeceksiniz. hepsi gelip geer, her ey deiir ve siz sadece seyredersiniz.
Bunlar szl meditasyon rneklerinden bazlardr. Szl meditasyonlar ounlukla grubun o anki
enerjisine gre gelien ve nceden planlanmam meditasyonlardr; amac katlmcy, kiiliinin
derinlerine inmesini salayarak kendi dizimine hazrlamaktr.
Bu egzersizler basit grnebilir ama derin bir etkileri vardr. Annemiz babamz, atalarmz
yaamla balarmzdr. Onlar hakknda hissettiklerimiz yaam hakknda hissettiklerimizdir. Fiziksel
boyuttaki kaynamz temsil ederler ve bunu hepimiz bir ekilde biliriz. Etkisi ister olumlu ister olumsuz
olsun, bu anlay herkese derinden dokunur.
Bu szl ve yaplandrlm meditasyonlarn yan sra, bir de meditasyonun bizi terapinin bir adm
tesine gtren bir zellii vardr. Bu konuyu gelecek blmde ele alyorum.
 24 - almann erii Terapi ve Meditasyon

Terapi, iyilemeye giden veya iimizdeki doal denge arayn destekleyen yollardan biri
olarak tanmlanabilir. Bu anlamyla terapi, bizi imdiki halimizden daha iyi, daha salkl klmay
amalar. Bunun iin de daha salklyla ne kastettiimizi tanmlamak gerekir.
Beden ve hastalklar sz konusu olduunda neyin daha salkl olduunu tanmlamak nispeten
kolaydr ama ayn kavram bin bir sorunla karlatmz gndelik yaam tarzmza uygulamaya
kalktmzda iimiz zorlar ve genel bir standart belirlememiz neredeyse olanaksz bir hale gelir.
Salkl bir insan kendini mutlu, zinde ve dengede hisseder gibi bir genelleme yapsak da biraz
aratrdmzda bir insan mutlu eden bir eyin, bir dierinin mutluluk tanmna hi uymadn
grrz.
Kimi i hayatnda daha kendine gvenli, kararl ve dinamik olup kariyerinde ykselmek isterken,
kimi daha huzurlu, sessiz ve rekabetten uzak bir hayatn hayalini kurar. Kimi yalnzlkla ba etme gcn
gelitirirken, kimi dierleriyle yaknlama yeteneini gelitirme ihtiyac duyar.
Bu tip konular zerinde alan terapileri genel olarak kiisel geliim bal altnda
toplayabiliriz; bunlarn amac bireyin arzulad mutlulua ulamas iin gerektiini dnd
deiimlere yardm etmektir. Ancak sz konusu arzular, Aile Dizimi seansnda ska tank olduumuz
yaamn derin gleriyle atyorsa, ulalan sonu ksa mrl olacaktr.
Bu tr kiisel geliim almalarnda terapist, danann kendi varln tanyp gerei
kabullenmesine yardm etmektense, onun kim olmak istediiyle ilgili hayallerini ve fantezilerini
destekliyor olabilir. Hatta bu hayaller kiinin kendisine bile ait olmayp medya ve kltrn beyinlerimize
soktuu toplumsal deer ve akmlardan ibaret olabilir.
Byle bir terapiden sonra danan daha mutlu olduunu syleyebilir. Ancak drste iine
baktnda, bir yandan kiiliinin baz blmlerini bastrmaktan te yandan rendii baz davranlar
kiiliine eklemeye abalamaktan eskisinden daha gergin ve korku dolu olduunu fark eder. Yeni
edinilmi toplumsal maske her an debilir ve dtnde altndan farkl bir gerek ortaya kar.
Kalc mutluluun tek yolu vardr: Mutluluum darya, d dnyann arzularm yerine getirip
getirmeyiine mi baml, yoksa kendi iimden mi filizleniyor? Eer d dnyaya balysa mutluluum
geici olacaktr; eer varlmn doal bir niteliiyse, zgn olarak bana aittir.
Bu adan baktmzda, gerekten yardm dokunacak terapi, kiiyi hayallerine deil, kendi iine
ynlendiren terapidir. Terapist de meditasyon konusunda kendi kiisel anlayna sahip ve deneyimli
olmaldr, nk grdmz gibi meditasyon insann kendi i dnyasyla tank olma sanatndan baka
bir ey deildir.
Meditasyon temeline dayanan terapi kiinin hayallerini desteklemeye deil, u an yaanana
derinden bir gven gelitirmesine yardmc olur. Bu da kiinin, yaamn gndelik ini klarndan
etkilenmeyen bir i huzura ulamasn salar.

ki eit Mutluluk
 Ayrmn yapmamz gereken iki eit mutluluk vardr: Biri, bizi neyin mutlu edeceine dair insan
zihninin yaratt mutluluktur ve tm arzularmz, hayallerimizi ve fantezilerimizi ierir. Bu tip
mutluluun hibir sakncas veya ayplanacak bir yan yoktur. Yalnzca bu mutluluun srmediini ve
arkasndan hep hayal krkl ve tatminsizlik getirdiini akldan karmamak gerekir. Eminim siz de bir
sredir arzuladnz bir hedefe ulatktan ok ksa bir zaman sonra yeni bir eylerin peine dtnz
gzlemlemisinizdir. Osho ve dier mistiklerin altn izdikleri gibi insan zihni kronik bir tatminsizlik
alkanlna sahiptir. Bu yzden d dnyaya baml tm mutluluklar geici olmaya mahkmdur.
Dier tr mutluluk ise iimizdeki derinlikten ykselir ve kendi isel varlmzla temasta
olmamzdan kaynaklanr. Bu mutluluk daha uzun srelidir, nk da baml deildir. Bir deneyimden
ok, alttan alta akan srekli bir olma halidir. Derinden gevediimiz ve zihnimiz megul olmadan uyank
kalabildiimiz anlarda yzeye kar.
Mutluluun ilk eidini hepimiz tanrz, oumuz ikincisini de belli llerde deneyimlemiizdir.
Terapist dananla alrken bu ikisi arasnda ayrm yapabilmelidir.
Aile Diziminde kr ve bilinli sevgi olarak iki eit sevgiden sz ettiimiz gibi ocuun
ebeveynine yakn olmaktan duyduu sevinle, onlar btnlkleriyle insan olarak grmekten duyduu
sevincin iki ayr ey olduundan da sz ettik. Birincide ocuk mutludur ve ebeveyninin ac dolu ykn
tayor olsa da kendini masum hisseder, nk onlarla kilitlenmi ve onlara baldr. kincide ise
ebeveyni iin tad yk onlara geri verdiinden kendini yalnz ve hatta sulu bile hissediyor olabilir.
Ancak ayn zamanda kendini daha hafif hissederek yeni ve farkl bir mutluluk deneyimi yakalar. Bu,
yaama olgun ve yetikin bir noktadan bakmann getirdii mutluluktur. Dizginlerin gemiin elinde
olmamasndan gelen bir mutluluktur.
Terapist dananda ocuksu sevgiyle yetikin sevgiyi doru tespit edebilmelidir.

Aile Dizimi Yapmann ki Yolu

nceki blmlerde bahsettiim gibi, Aile Dizimine iki farkl yaklam vardr. Her ikisi de danan
iin deer tar.
lki aile dizimini aile kilitlenmelerini anlamamza ve aile sistemine bal sorunlarn stesinden
gelmemize yardm eden teraptik bir yntem olarak grr. Bu ekliyle dier terapi yntemlerine benzer.
nsan doasna ilikin igrler sunarak artk dnyada yaygn olarak kabul gren psikoloji bilgisine
katkda bulunur.
kinci yaklamdaysa Aile Dizimi, bizi derinden harekete geiren gle kiisel ve kolektif
vicdann tesinde isel varlmzla temas kurmaya hazrlayacak ekilde iliki kurmann bir yolu olarak
grlr. Bu yaklamn daha spiritel bir boyutu vardr ve belki de bundan tr Bert Hellinger
almasnn bu ynne uygulamal felsefe adn verir. Biz de meditatif yaklam diyebiliriz. Genel
olarak terapi beden, zihin ve duygularmzla alp birlikte uyumlu bir ekilde ilev grmelerini
salayarak bireyi atma, stres ve gerilimden kurtarmay hedefler. te yandan meditasyon ise bunlardan
baka bir ey olduumuzun, beden ve zihnin tesinde de var olduumuzun farkndaldr. Bu anlamda
meditasyon terapinin doruk noktasdr, nk ancak kklerimiz meditasyonun derinliklerine ulatnda
stresten gerek anlamda kurtulabiliriz.
En sakin zihinde bile gerginlik vardr. En uyumlu sistem bile dengesini kaybederek atmaya
debilir. Gerek zm beden ve zihinden ibaret olmadmz, yaam sahnesinin bir varolu oyunu
olduunu ve bizim de bu oyunun oyuncular olduumuzu hatrlamamzdadr. Oysa biz bu oyunu gerek
sanmaktayz.
Kanmca gerek terapi, kiiyi spiritel araya hazrlayandr. Kii kendini gelitirme isteinde
itense sonunda, Ben kimim? sorgulamasyla kendi derinliklerini kefedecektir.
Terapi yararl bir ilk admdr. Zemin ap, yknt-dkntleri ortadan kaldrarak bizi isel
yolculua hazrlar. Stres ve gerginlik iindeyken meditasyona gcmz olmayacaktr. Bu nedenle ou
kii nce terapi yoluyla psikolojik yklerinden kurtularak ruhun gerek doasna doru yolculuklarna
balayabileceklerini grecektir.

Bir Gereklik Modeli

Aile Diziminde, bireyin onu oluturan kolektifin, yani ailenin bir paras olduunu ve bu durumun
davranlarn ynlendirdiini reniriz. Bylece sadece bireyin gemiine deil, daha byk bir sisteme
ve bu sistemin danan zerindeki etkilerine de bakarz. Ancak bireyi salt aile gemiinin bir rn
olarak ele almak da doru deildir. Evet, bir anlamda kii hem anas hem babas olsa da ayn zamanda
fazlasdr - ok boyutlu ve esizdir.
Bireyin karmak yapsn aklamak iin tek model yetmez. Durduumuz yerin asna gre ayn
aacn farkl boyutlarn grrz. Kendimize de farkl alardan bakp farkl terapi yntemlerini
kullanarak deiik igrler edinmeliyiz. Bylece sonunda kendimize dorudan tank olabiliriz.
Hellinger bunu, Yaamn doluluu tek bir ynteme indirgenemez szleriyle dile getirir.
Bir an iin kadn-erkek ilikisine geri dnelim. Aile Diziminin bu konuda syledii pek ok ey
vardr. 10. Blmde ele aldmz alma verme dengesi de bunlardan biridir. Ak ilikisini sadece bu
ynyle gren baz kiiler, ilikiyi bir i anlamasna evirip srekli ne kadar verip ne kadar aldklarnn
hesabn yapabilirler. Bu davran sevginin kendiliindenliini bozmakla kalmaz, ksack bir an iin bil e
olsa da iki sevgilinin bir olup sevgide dorua ulama, dncelerini geride brakarak kiiselin tesinde
esrime haline girme yetilerini de yadsr.
Kii bast topra kendi kefedeceine elindeki haritaya odaklanrsa bu hataya debilir. Bir
model ya da harita ya da bir baka gr as kendi grmz zenginletirebilir ama asla kiisel
deneyimin ve kefin yerini tutamaz. Kadnla erkein arasndaki ak ilikisi ne tek ne de bir dzine
modelle tanmlanabilecek kadar usuz bucakszdr. Sevgiyi anlamann tek yolu onu yaamaktr.
Bu nedenle olsa gerek, mistikler felsefi aklamalardan kanrlar. rnein, Zen statlar,
dorusal, ussal dncenin bir yana braklmasn kkrtmak iin verdikleri elikili mesajlarla tannr,
bir an nce sylediklerinin tam tersini syleyerek kat dnce ve inanlarn tesindeki derin
farkndala gvenirler.
Ak ilikisine dnersek, eer sevgi bilinliyse zaten hesap kitap yapmaya gerek kalmadan alma
verme arasnda kendiliinden bir denge oluur. Ayn ekilde eer ebeveynimize sevgimiz belli bir
farkndalk ve olgunlua ulamsa zaten saygyla eilmeyi ve Kutsal Dzen konusunda rendiklerimizi
de iinde barndrr. Hatta bunlarn tesine gememizi de salar. Gerek anlamyla kran ve sayg
duymak, bunlar, kendimize hatrlatmamza gerek kalmakszn doal ve iten davranmz haline
geldiinde olacaktr.
 Akn (Transandantal) Bak

Akn bakta tm gerekler grelidir. rnein, ebeveynin vermesi ocuklarn da almas

gerektiini syledik; biyolojik adan bu dorudur. Ancak ilikinin spiritel boyutuna bakacak olursak,
farkndal daha yksek, yani sevgi, efkat dolu olan kii, farkndal daha dk olana verir. Bu
anlamda ocuklar ebeveynine verebilirler ama bu veri maddi deildir ve hiyerariyle ilgisi yoktur.
Yapmadan eylemsiz vermedir. ocuun varl armaann kendisidir, tabii ebeveyn almaya aksa.
Biyolojik boyutta yaratcln en yksek ifadesi doumdur. Hem kabilenin hem de trn
devamlln salar. Ruhsal adan bakldnda ise doum her hayvann yerine getirdii son derece
sradan ve dnyevi bir eylemdir. Oysa insann bilinlenerek kendini, isel varln bir anlamda yeniden
dnyaya getirmesine bugn artk olabilecek en yksek yaratc edim gzyle baklmakta. Her iki a da
nereden baktnza bal olarak dorudur.
Benzer bir rnei, sayg ve onurlandrma konusunda da verebiliriz. Aile Dizimine gre,
ebeveynimiz bize yaam verdii ve salt ebeveynimiz olduu iin saygmz hak eder. Eer bunu mutlak
gerek olarak kabul edersek baz sorunlarla karlamamz kanlmazdr. O zaman, insanln binlerce
yldr mustarip olduu, sosyal otoritelere kr bir saygyla boyun eme hastalna yakalanrz.
Gnmzde, bu yaklamlarn ne anlama geldiinin daha bir farkndayz. Bir insana kim olduu
veya ka yanda olduundan ok syledii ve yaptklarndan tr sayg duymak gnmz toplumunda
daha geerlidir. Baka bir deyile, ebeveyn sadece saygy hak ederse sayg grmelidir, baba olduu
veya anne olduu iin deil. Her iki bak as da dorudur ve grnrde elikili olsalar da aslnda
ikisi de farkl gerekleri ifade ederler.
Babasnn ne yaptndan bamsz olarak ona sayg duymak ocuun babasnn tm yaptklarn
onaylamas anlamna gelmez.
Ayn ekilde babasnn tm davranlarn onaylamamas da babas olan kiiye saygszlk edip
onu yarglad anlamna gelmez.
Gemite babalar i, zanaat ve mesleki becerilerde oullarndan daha yetkin olurlard. Oul
babasnn yapt ii ondan renirdi. Bu durumda babaya sayg duymak hem doal hem daha kolayd.
Oysa gnmzde sosyal snflarda snrlarn belirsizlemesi, i becerilerinde ve zellikle bilgisayar ve
teknolojik alanlarda gerekleen hzl deiim sonucu, babann deneyimi ya yapt iin zaman getii ya
da olu baka bir i dal setii iin olunun iine yaramaz hale gelmitir. Bu durumda oul babadan
daha bilgili olabilir ve ona tepeden bakabilir.
Dolaysyla babaya sayg duymak demek onun dediini yapmak anlamna gelmez. Gnmzde
sayg ve kran duygular gemite anlald gibi kr bir boyun eme deildir. Birini adm adm takip
etmekle ona kran duymak iki farkl eydir; aslnda tarihe bakarsak takipilerin kran dolu deil, fke
dolu olduklarna tank oluruz.
Sayg duymay ve onurlandrmay yrekten anlamak kolay deildir. Eer kii ancak hak ederse ona
sayg duyulur anlayn benimsersek kr takipiler olmaktan kurtuluruz ama pek ounun yapt gibi
ebeveynimizi yarglama ve sulama tuzana der ve Aile Diziminin bahsettii ebeveyn salt ebeveyn
olduu iin saygy hak eder anlayn kavramakta zorlanrz.
 nan Sistemlerinin tesine Gemek

nsan zihni ve ruhu zerine alan her model, ister Aile Dizimi, ister Reich beden tipleri,
Enneagramn kiilik tipleri ya da Jungun isel kadn erkek arketipleri olsun, kiinin farkndaln
artrmaya yarar. Ancak bu modeller kolaylkla salt bilgiye dnp snamadan doruluuna inandmz,
bakasndan edinilmi eyler olarak da kalabilirler. Bu tehlikeyi gzden uzaklatrmadan, karmza
kan yntemleri kendi anlaymz derinletirmek veya kendimiz ya da grlerimiz hakkndaki eskimi
inanlarmz sorgulamak iin kullanmalyz.
ou zaman belli bir yntem sayesinde anlaylar derinleen kiiler o yntemle fazlasyla
zdeleirler. Bylelikle yntem bir inanca, kat bir bak asna dnr. Bu sadece dananlarn deil,
uygulayclarn da bana gelebilir; her reti bir ideolojiye dnebilir ve dnmesi tehlikelidir.
Tehlike, kiinin kendi sorgulamasn yapmadan ve kendi deneyimlerini yaamadan bir ey bildiini
zannetmesindedir. Hellinger sylediklerinin sadece belli artlarda belli bir an iin geerli olduunu ve
sylenenlere daha fazlasn yklememek gerektiini defalarca rencilerine belirtmitir.
Burada sradan bir reticiyle stat arasndaki fark grrz. Sradan retici bir model, yntem
ya da sistemle ilgili bilgiyi tutarl bir ekilde sunarak rencilerine kolaylk salar ve kendilerini
gvende hissettirir. Oysa stat, gr henz sunarken rencilerinin zeksna ve uyanklna meydan
okuyup inan sistemlerini kertir, yerine de yenilerini vermez. reticiyle kendimizi gvende ve rahat
hissederiz. statla kendimizi tedirgin ve gvensiz hissederiz, nk kendi dorularmz bulmay bize
brakr.
ou kii belli bir modeli veya yntemi benimseyerek ne yapmalar ve yaam nasl grmeleri
gerektiini bildiklerini zannederler. Bylece yaam her an masum, ak yrekle, geldii gibi
karlamann belirsizliinden korunurlar. ahsen Aile Diziminin bir doru davran rehberi olarak
alglanmasna karym. Bu kitapta sunulan tm fikirlerin, buna Hellinger ve Oshonunkiler de dhil, bir
hipotez olarak kabul edilip her okuyucu tarafndan kiisel olarak snanmasn tercih ederim.
Bir dizi kiisel seans ve baka dizimlerde pek ok kez temsilci olarak yer almalarna karlk baz
dananlarn sanki kendilerini tanma aamalarndan geiyor gibi grnp aslnda bunu gerekten
yapmadklarn fark ettim. Bu dananlarn doru zm cmlesini, kimin karsnda eilmeleri
gerektiini bilmelerine ramen bunu mekanik bir ekilde ve sanki dinsel bir ritel yerine getirirmi gibi
yaptklarn gzlemledim.
Ayn ekilde baz uygulayclarn zm cmleleri nerir ya da soru sorarken her bir danann ve
durumunun benzersiz olduu yaklamn benimsemeden, kafalarnda nceden oluturduklar fikirler
dorultusunda davrandklarna tank oldum. rnein, baz durumlarda danann babasna duyduu fkeyi
gstermesi, babasnn nnde saygyla eilmesinden daha dorudur. zellikle de eilmeyi, yle olmas
gerektii iin yapyorsa. Ya da uygulaycnn belli bir noktada ve durumda nasl ilerleyeceini
bilmediini itiraf edebilmesi ok daha samimi bir davrantr.
nemli olan ak kalmak, sorgulamak ve kendi deneyimine gvenmektir. Bu noktada, nceden
syledikleriyle elise bile grlerini srekli deitirmekten ekinmeyen, Hellingerin esnekliine
duyduum hayranl belirtmek isterim. Ayn ekilde gerein hibir zaman dn alnamad ve
aktarlamad anlayn, kiisel sorgulamann bireysel sorumluluk temeline dayandn srarla savunan
mistik Oshoyu da saygyla anyorum. Herkes kendi benzersiz yolunda olgunlap evrimlemelidir. Teori
her zaman kiisel deneyimi takip etmelidir, tersi deil.
 Aile Dizimini renmek

Dizim yapmak sadece danann deil, temsilciler ve uygulaycnn da rendii bir eitim
srecidir. Bu eitimin birka dzlemi vardr:
Aile bireylerinden birinin yerinde duran temsilci, o kiinin duygularyla balant kurduunda
yaamnda hi deneyimlemedii bir eyle karlaabilir. Ayn ekilde uygulayc, akl ve empatisi
sayesinde, dizimdekilerle kurduu iletiim sonucu yeni deneyimler edinir. Bu ekilde, uygulayclar ve
temsilciler kiisel olarak yaamadan birtakm yaam deneyimleri edinirler.
Aile Dizimini bir terapi arac olarak rendiimizde vicdann ilevi, her ailede olan sevgi
dzenleri ve aile sistemini yneten yasalar konusunda derin bir anlay kazanrz.
Ancak uygulayclar, insanlara yardm etme sanatnda Aile Dizimi dnda da beceriler
gelitirebileceklerinin farknda olmaldrlar. rnein bir uygulayc, temel danmanlk ve iletiim
becerisini, kendi merkezinde kalmay, yanstma olgusuyla ilgili farkndaln -rnekleri oaltabiliriz-
gelitirmelidir.
Bunlara ek olarak, beden dilini renmek ve danann syledikleriyle bedeninin sylediklerinin
ok farkl olabileceini bilmek de nemlidir. Genelde dizimlerde sylenenden ok bedenin ifadesine
bakarz. Duygusal boalm almasnda deneyimli olmann da faydas vardr. Bylece hangi duygularn
destekleneceini, hangilerinin desteklenmeyeceini reniriz.

Aile Dizimi Yasalarnn Derin Anlamlar

Daha nce belirttiim gibi Aile Diziminde, bizi derinden harekete geiren yasalarn farkna
varrz. Bunlar daha geni bir adan ele aldmzda bize terapinin ok tesine geen deerli bir anlay
sunarlar.

Aidiyet Yasas

Aidiyet yasas varoluta hepimizin bir yeri olduunu gsterir. ster aziz ister gnahkr olsun, hi
kimse yeri zerinde daha fazla veya daha az hak iddia edemez. Mistiklerin de dedii gibi ufack bir ot,
devasa bir yldz kadar gereklidir. Hibir ey dlanamaz ve kyaslanamaz. Dlayarak iyi-kt, alt-st,
gzel-irkin ayrm yapan insan zihnidir. Ancak gerekte hibir ey dlanamaz, nk bizi evreleyen
varolu evrenseldir, her eyi kucaklar ve her eyi kapsar; her ey varln ve etkisini srdrr.

Dzen Yasas

Dzen yasas hepimizin benzersiz olduunu, iki kiinin asla ayn olmayacan, dolaysyla
herkesin evrende kendi zel yeri olduunu ve bu yerin bir bakas tarafndan doldurulamayacan ifade
eder. Bu, benzersizliimizle yerimizin gvenceye alnd Kutsal Dzenin bir baka ifadesidir.

Denge Yasas

Denge yasas her hareketimizin sonular olduunu bize hatrlatr; hibir ey gzden kamaz. Biz
evremizi etkileriz ve evremiz de bizi etkiler. Ne baml ne de bamszz; daha ziyade geni bir
karlkl bamllk anda yer almaktayz. Bu bir sarka gibidir. Sarkac bir tarafa doru ittiinizde
yaptnz ona teki tarafa gidecek ivmeyi kazandrmaktr. Yaamda denge vardr, deniz ykselir,
ardndan alalr, yazn ardndan k, gecenin ardndan gndz gelir; ok altktan sonra dinlenmek
gerekir; birinin cann yaktmzda kendi canmz da yakarz. Herkes her an yaptklarndan sorumludur
ve her zaman sorumlu kalacaktr. Hellinger buna kendi sululuunu tamak der ki bu ayn zamanda
kendi sorumluluunu tamak anlamna gelir.

lmleri Onurlandrmak

lmlerin ne kadar nemli olduklarnn farkna vardmzda yaamla lmn birbirlerine ait
olduklarn da anlarz. kisi de dieri olmadan var olamaz. Hatta lm olduu iin yaam deerlidir.
Kart kutuplar gereklidir. Snfta renciler beyaz harfleri kara tahtaya yazdklar iin okuyabilirler.
Ayn ekilde yaam dans lmn rahminden doar ya da Gautam Budann shunyata olarak
adlandrd hilikten veya boluktan doar. lmlerini hatrlamayan bir toplumun varolusal gc
yoktur.

Kurban ve Sulular

Kurbanla sulu arasndaki baa k tuttuumuzda aslnda her ztln organik bir btnn paras
olduunu ve dieri olduu iin var olduunu grrz; sulu olmadan kurban olamaz, tersi olamayaca
gibi. Karlkl birbirlerini tanmlarlar. Hatta kart kutuplar her bireyin iinde vardr: Bir taraf
ortadadr, dier taraf gizlidir ve ancak frsat bulduunda a kar. ounlukla kurbanlarn iinde gizli
iddet vardr, katiller ise kendilerini kurban olarak grrler. Birbirlerine ait olan kutuplar ayrmaya
alp ayr tutma abas insan zihnine zgdr. Onlar ne kadar ayrmaya alrsak birbirlerine
ekimleri o kadar glenir.

Yaamla Bark Olmak

 Bir danan yreini ailesinin tm bireylerine atnda, yaamla derinden bar salad ruhsal
bir hareket balatr. Aile sistemindeki ktler de iyilerle ayn temel glerin etkisi altnda hareket
eder. Bu adan herkes eittir, kimse daha stn, kimse daha aa deildir.
Birini yarglayp mahkm ettiimizde, aslnda yaptmz onun aidiyet hakkn ihlal etmektir. Bu da
herkesi artsz kabul eden yaam gcne kar gelmek demektir. nsanlarn neden baz hareketlerde
bulunduklarn anlayamayz ama bu bize onlar mahkm etme hakkn vermez. Ne kadar urarsak
uraalm, bir kiiyi o davrana neyin ittii ya da olaylarn nasl byle gelitikleriyle ilgili ancak snrl
bir anlaya sahip olabiliriz. Yaamn byk bir blm gizemli ve kavraymzn tesindedir. Tek
yapabileceimiz bu gizem ve bilinmezlik karsnda saygyla eilmektir.
Yaamdaki tm nemli olaylar kendiliinden olur. Asla bizim eyleme dkmeye altmz
fikirlerle deil. Sevgi buna iyi bir rnektir: Sevgiyi yaratamaz ya da neden olduunu anlayamayz. te
sevgiye gzelliini veren de bu anlalmaz ve gizemli niteliidir. Yaamn gizemli hareketleri bizi dalga
gibi srkler; bir ey anlk olarak yzeye kar ve sonra gene bilinmeyen iinde kaybolur gider.
Grdmz gibi yaam ztlar arasnda hareket eder; atma ve zm, sevgi ve nefret, pozitif ve
negatif, kadn ve erkek gibi ztlar arasnda. Bu noktada, eer sadece huzur ve bar deneyimleyecek
olsaydk yaam muhtemelen skc bulacamz hatrlamakta fayda vardr. Bu yzden yaamda
atmaya giden bir hareketle, zme, iyilemeye giden bir hareket vardr. zellikle hareketlerle
altmz dizimlerde buna tank oluruz. Eer eler arasnda atma varsa, uzlamaya doru derin bir
hareket de vardr; tamamlanmas zaman alsa da hareket aka gzlemlenir.
Daha nce de belirttiim gibi dizim yapmak, hareketin u anki durumunun resmini ekmek gibidir.
Bu resme bakarak hareketi bir sonraki adma gtrebiliriz.
Ailesi eski Dou Almanyadaki Danzig ehrinden gelen Brigitte ile bir seans yapmtm. Aile
Ruslardan batya kaarken varn younu kaybetmiti. Annesi daha nce bir Rus ile evlenmi, adam onu
ilk ocuklar doduktan sonra terk etmiti. Brigitte ikinci ocuuydu.
Dizimde bykannenin, yani Brigittenin anneannesinin Ruslara ok kzgn olduunu grdk.
Kznn da, yani danann annesinin de baarsz bir abayla bir yandan bir Rus ile evlenerek uzlama
salamaya altna bir yandan da annesine bilinaltndan sadk kalp kocasn kaybederek, annesinin
acsn tekrarladna ve ayn fkeyi hissettiine tank olduk.
Ancak bir kuak sonra Brigitte, iddetin Almanlar tarafndan balatldn da gz nnde tutarak,
Almanlarla Ruslar arasndaki iyileme hareketini tamamlayabilirdi. Brigitte annesine ve bykannesine,
Ben Ruslar da seviyorum dedi.
Brigittenin szleri dizimdeki temsilciler zerinde bir anda derinden iyiletirici bir etki yaratmt.
Dier atmalarda olduu gibi burada da, kiinin fkesinden ve zdelemesinden vazgemesi ve
sulamalara girmeden yaananlarn acsyla yzlemesi gerekmekteydi. Hem Almanlar hem de Ruslar bu
savata byk aclar ekmitir. Bu gerein farkna varmak, kart glerin bulumasn ve barmann
gereklemesini salar. Barma sadece sonradan gelen bir aile bireyinin yreinde gereklese bile. Bu
ayn zamanda dier tarafn da daha byk bir g tarafndan ynetildiini ve bu anlamda aresiz
olduunu kabul etmektir.

zgrle Giden Yol

Olaylara daha geni bir adan baktmzda aslnda yaamda hibir kartlk olmadn anlarz.
Tm ztlar bir btne aittir. Sadece bir tarafla zdeletiimizden atma yaarz. Gautam Budadan beri
pek ok mistik, zdelemenin ac ekmeye neden olduunu, zdelemeyi krmann ise gerek kurtulu
olduunu syler. Doal olarak pek ok eyle zdeleiriz: imizle, ilikimizle, lkemizle, inancmzla,
etnik grubumuzla ve en ok da kendi zihnimiz ve bedenimizle. Daha nce de belirttiim gibi, meditasyon
zmzde bunlarn hibiri olmadmzn farkna varmann yoludur. Aile Dizimi de znde ayn igry
vererek bizi meditasyona yaknlatrr.
rnein, Brigitte Ruslar sevdiini syledii anda, Alman atalaryla ve onlarn fkeleriyle
zdelemesinden kurtulmutur. Aslnda Almanlarla Ruslarn eit olduklarn, her iki tarafn da eit ac
ektiini syleyerek, her iki tarafn da insan olduunu, yani her trl yzeysel kimliin altndaki derin
gerei ima eder. Kim olduumuzu ve nereden geldiimizi kabul edip saygyla andmzda ulusal
etiketlerin tesine geebiliriz.
zdeleme doal bir aamadr ve bymemiz iin gereklidir. Kiisel bir kimlik edinmemizi
salar. Ancak yaam daha derinden olgunlukla anlamak bizi her tr snflandrmann tesine gtrr. Bu
ekilde aknlk bir eylem deil, kklerimize duyduumuz derin saygnn yan rndr.
Oshonun dedii gibi Anlaytan sonra eyleme yer kalmaz. Anlay eylemin ta kendisidir. Odaya
k getirerek karanl kovmak anlay deildir. Anlay n kendisidir. Anladnz anda, kurtulacak
bir ac da kalmaz. Anlay sizi iten temizler.
Burada saygyla zdeleme arasndaki farka dikkat ekmek istiyorum. zdeleme bilinsizce
gerekleir. Ona kar bunu setiimizde, zdeletiimiz kiiyle bir oluruz. Sayg ise kimseye veya
hibir eye kar deildir. Ayr ayr varlklar olduumuzun bilincine varmamz iki taraf da zgr klar
ve geriye sevginin tatl kokusu kalr.
Brigitte iin bykannesine sayg duymak demek onu grmek, yaad koullar anlamak,
fkesinin nedenini kavramak ama acsyla fkesini ona brakmaktr. Brakt anda Brigitte
bykannesiyle kr bir zdelemeden kurtulur ve dier taraf, Ruslar da grr. ki taraf da onu
balamaz.
Sayg ve onurlandrma kavramlar ska yanl anlalr. Aslnda kiinin bunlarla ilgili bir ey
yapmasna gerek yoktur, bir tarafla zdelemeleri, sadakat yemini etmeleri gerekmez. Gerek sayg
anlaytan doar; bir kiiyi ve tm yaadklarn mdahale etmeden kabul etmenin yan etkisidir.
Belki de bu yzden Hellinger eskiden sk sk kulland, Seni onurlandryorum gibi zm
cmlelerini artk pek kullanmaz oldu. Sevgi bir eylem deildir. Sevgi birini yrekten saymak ve her
birimizin iinde olduu yalnzl tanmaktr.
zgrlk de oka yanl anlalan bir kelimedir. ou kii zgrl, istediini yapmak zanneder.
Oysa grdmz gibi gerek zgrlk ancak derin bir igr ve farkndalkla gelir. Genelde insanlar
zgrlk kelimesini, bir ocuun ebeveynine hayr demesi ya da bir yetikinin sevgilisinden ayrlmas
gibi bir amaca bal kullanrlar. Bu ama ilikinin ban gevetmekten ibarettir.
Olumsuz bir zgrlktr bu; sz konusu olan, bir eyden zgrlemedir ama olumlu veya yaratc
bir hedefi yoktur. Ancak bir ey iin zgrleme boyutunu kefettiimizde yaama gerekten evet der
ve yaamla doyum buluruz.
Bu anlamda terapinin ilevi bize bir eyden zgrleme deneyimini, meditasyonun ilevi ise,
ikinci adm olan bir ey iin zgrleme anlayn kazandrmaktr. Bir baka deyile, psikolojik
yklerden kurtulmak iyi bir ilk adm olsa da, ya ama gerek anlamn veren iin ruhsal boyutudur. Aile
Diziminin bir terapi yntemi olarak baars bu iki zgrl bir arada sunmasndadr. Danan bu
ynteme kiisel bir sorunu zmek iin gelir ve yaamn akna ait derin bir anlayla znde kim
olduunu kefetme yolculuuna kar.
 25 - EK - Sk Sorulan Sorular

Ne sklkta dizim yapmal?

Aile Dizimi tek seanslk bir yntemdir ve bu ynyle kiisel sorunu alarak zme yntemini
benimseyen dier terapilerden ayrlr. yl boyunca her hafta seansa gitmenize gerek yoktur. Dizim
danann kendi gereiyle derinden yzlemesini salayarak dier aile bireyleriyle nasl kilitlendii
konusunda yeni bir anlay kazanmasna yardmc olur ve bylece noktalanr.
Bu alma yaamda yeni bir yn bulmak ya da yeni bir bak as kazanmak gibidir. te bir
eyler hareketlenir ve bu hareketlenmeyle ayrntlar kendiliklerinden zlr. Ancak tm nemli kilitlerin
tek seansta zlmedii de olur. zellikle de kken ailede karmak ilikiler oksa. O zaman bir dizim
daha yaplr. Benzer ekilde danan hem gncel hem de kken ailesi iin birer dizime gereksinim
duyabilir. Ya da aradan geen sre sonunda danan ailesiyle ilgili yeni bir eyler renmi, yeni
igrler kazanm olarak tekrar dizim yapmak isteyebilir.
Danan derinden etkilendiinde dizimi tekrar edip etmemek aklna gelmez bile. Dizimde
grdklerini iselletirme sreci seanstan sonra uzunca bir sre devam eder.

Dizimden sonra neler yapmal?

Bu sorunun altnda dizimde ortaya kan sonucu kontrol etme istei yatar. Genelde dizimden sonra
yaplacak en iyi ey ne yapacan dnmeyi brakp, ailenin durumuyla ilgili varlan derin anlayla
yapmann tesindeki deiimlerin kendiliinden gerekleeceine gvenmektir.
Seansn sonunda kiinin yaam tarznn veya tavrnn deimesi gerektiini savunan uygulayclar
danann hayatna mdahale etmi olurlar. Danann seanstan sonra ne yapt terapistin ii deildir.
Dolaysyla bir seansn baarl m baarsz m olduunu lmekte kullanlan deerlendirmeler bu
yntemde uygulanamaz.

zm odakl ne demektir?

Aile Dizimi zm odakl bir yaklamdr dediimizde, terapistin dizim srasnda danan
zerinde neyin olumlu etkisi olduunu grp bunu en az mdahaleyle desteklemesini kastederiz. Kimi
zaman bir cmle nerir veya birine srtn dnmesini ya da gzlerini amasn syler. Bunlar durumun
gelimesi iin yeterli olabilir. Aile Dizimindeki tehlikelerden biri, kilitlenmenin nedenlerini kefetme
abas iinde kaybolmaktr. Bundan dolay terapist danann yararna olmayacaksa ne aile sistemiyle ne
de bir olayla ilgili meraka kaplmamaldr. Uygulayc bir ynetici ya da rehber deildir. O daha ok
koordine edendir. Sorunun zlmesini engelleyen kilit tan arar. Bunu bulduunda her ey
kendiliinden yerine oturur. Dizime fazladan temsilci sokmak gibi gereinden fazlasn yapmak dikkatin
asl konudan sapmasna ve seansn etkisinin azalmasna neden olur.
 Danan dizime sokmak ne kadar nem tar?

Genel olarak dizimde danann kendisinin mi yoksa temsilcisinin mi duruyor olduu fark etmez,
nk alrken tm aile sisteminin enerji alann gz nne alrz. Aile Diziminin zellii ve gzellii,
danann bir izleyici, bir tank olarak kalabilmesi ve dorudan katlmadan yreinin etkilenmesine izin
vermesidir. Bir anlamda, uygulayc dananla dorudan deil, dolayl olarak alyordur. Sistemik
alanda temsilcilerle alan bu yntem, danann yzlemek istemedii gereklere direncini dolayl
yoldan bertaraf etmi olur. Bylece danan grdklerini kendi zamannda ve kendine zg bir ekilde,
uygulaycnn gerek veya hayali beklentileriyle uramadan iselletirebilir. zgrdr. Danan
ounlukla seansn sonunda ailedeki yerini dorudan hissetmesi veya bir aile bireyini onurlandrmas
iin dizime yerletiririz. Ancak uygulayc danann bunu kaldramayacan veya sonucu almaya hazr
olmadn hissedebilir. Bu durumda danan, oturduu yerde izleyici olarak kalr.

Dizim ne zaman yarda braklr?

Genelde, ilerlemek iin yeterli enerji olmadnda, verilen bilgide nemli eksiklikler olduunda
ya da uygulayc dananda gl bir direnle karlatnda dizimi brakmas gerekir. Dizimi yarda
brakmak bir ceza deildir. Tam tersine, danann yaklamn deitirmekte son derece etkili bir
mdahaledir. Bylece sonradan dizime kald yerden devam edilir.
Bazen, dizimin kmazda olup olmadn anlamak, durdurmak m, yoksa yeni bir igr ya da bel
irsiz bir dmn ortaya kmasn sabrla beklemek mi gerektiine karar vermek ustalk ister.

Kii bir bakas iin dizim yapabilir mi?

Dizime aslnda tek bir aile bireyi katlyor olsa da bundan tm aile sisteminin etkilendiini
biliyoruz. Yani kii orada olmasa bile onun iin bir dizim yaplabilir ve zerinde iyiletirici bir etkisi
olabilir. Bu vekleten dizimleri eitim seminerlerinde yaparz. rnein, rencilerden biri uygulayc
olarak yapt bir dizimi sunar ve bylece odada olmayan birinin dizimine bakm oluruz. Eitimci,
danan tanmadan dizimini yapm olur ve rencisi dananla nasl ilerlemesi gerektii konusunda yeni
bir anlay kazanr.
Ancak bunun dndaki durumlarda, kiinin yardm istemesi ve kendisi yokken diziminin
yaplmasna izin vermi olmas gerekir. Eer danan terapiste dizim yaptrmak iin gittiyse, bu ona izin
verdiini gsterir ve bir eitim seminerinde ele alnabilir. Ancak yardma ihtiyac olduunu
dndnz bir arkadanza, onun Aile Dizimi eitiminin konusu olacan sylemeden dizimini
yapmaya yeltenmek ayr bir eydir ve desteklenmemelidir.
 Dizimden sonra hibir deiim olmazsa?

Kiisel dnm, insann kendisi ve yaamyla ilgili anlay ve bilincinin gelime srecidir.
Bazen yaammzda bir eyin deimesini ne kadar ok istersek, deiim o kadar zor olur. Bu da
yaadmz eyin nedenini tam olarak anlamadmz gsterir, nk anladmz anda kurtulmak
istediimiz alkanlmz, davranmz, durumu deitirme arzumuz yok olur ve bu noktada deiim
kendiliinden gerekleir. Biz yapmayz. sel dnmn srr budur.
Dizim yapmak istemenin nedeni bir eyi deitirmek deil, bir eyi daha iyi anlamak olmaldr,
nk Aile Dizimi kabul etmenin zgrldr. Yararn hemen grrsnz, gelecekte deil. Ancak
etkisi kalcdr.
Ksaca, eer dizimden sonra bir deiim yaanmamsa, bir gerek henz gn na kmamtr
ya da anlay yeterince derinleememitir -bu danan veya terapistin anlay olabilir- ya da danan
henz bir ballktan vazgemeye hazr deildir.

Nesneler, Duygular ve Soyut kavramlarla dizim

Bazen terapist dizime soyut bir kavramn temsilcisini dhil eder. rnein, temsilci bir lkeyi,
Tanry, lm, kaderi, sava, hastal temsil etmek iin seilebilir. Hatta bazen dizim bu ekilde
balar. rnein amansz bir hastalk sz konusu olduunda lm temsilen biri seilebilir. Alkolizm gibi
sorunlar veya korku gibi duygular da bu ekilde temsil edebiliriz.
Bu durumlarda zellikle dikkat ederim, nk bu almada esas konumuz ilikilerdir ve
duygularmz ilikiler sonucu oluur. Genelde bir lkeyi temsil eden kiinin aslnda danann kken
ailesinden birinin veya bir grubun yerinde durduu ortaya kar. stismar ya da hastaln temsil edildii
durumlarda da benzer olayla karlarz; bunlar, ounlukla sonradan hatrlanan dlanm bir aile
bireyini temsil ederler.
Bununla birlikte, bazen bir seansn enerjisini hareketlendirmek iin soyut bir kavramn
temsilcisini dizime eklemek asl sorunu aa karabilir. rnein, sava iin bir temsilciyi dizime
soktuumuzda danan, aile gemiinin bireyin kontrol dnda byk bir hareketle ekillenmi olduunu
kavrayabilir; zamansz len bir annenin yanna kaderin temsilcisini yerletirdiimizde, olu yaamn
derin, bilinmeyen gleri karsnda hepimizin ne kadar aresiz olduunu hatrlayabilir.
Hastalk ya da kiinin kendi lmyle yzletii durumlar dnda dizime soyut bir kavramla
balamay tercih etmem. Aksi halde dizim derinlik ve aklktan yoksun kalabilir. rnein, eer danan,
bir kadna kzgnsa danan ile fkesi iin birer temsilci semek bizi olaslkla pek uzaa
gtrmeyecektir. Genelde danan ve fke duyduu kadn ya da bu kadnn aileden simgeledii kiiyi
yerletirmek daha doru olur. Ancak dizimlerde soyut kavramlar bu ekilde kullanp baarl sonular
elde eden uygulayclar olduunu da belirtmeliyim.