Pengenalan

Perkembangan jalan kereta api selepas tahun 1900 telah dipergiatkan lagi dengan
pemusatan pentadbiran sistem kereta api.1 Pada masa ini juga ekonomi pertanian di
Semenanjung Tanah Melayu telah mula menjadi penting terutamanya ekonomi getah.
Kegemilangan perusahaan getah pada kurun ke dua puluh telah merangka kemungkinan untuk
kemajuan sistem kereta api seterusnya di Tanah Melayu. Kalau dikatakan pembinaan jalan
kereta api di tanah Melayu, sebelum 1900 disebabkan oleh perjumpaan bijih timah, maka
pembinaan jalan kereta api selepas 1900 pula telah digiatkan oleh industri getah.

Pada dekad pertama abad ke-20, sistem jalan kereta api di Semenanjung Tanah Melayu
mula mengambil langkah yang teratur. Kita akan dapati bahawa usaha-usaha untuk
mewujudkan sistem kereta api yang berkesan bermula di negeri-negeri Barat Semenanjung
Tanah Melayu.Sebagai langkah pertama, sistem jalan kereta api di negeri Perak dan Selangor
telah disatukan dan diletakkan dibawah seorang pengurus besar pada tahun 1901. Pengurus
besar pertama ialah C. E. Spooner (1901-1909).

Pada tahun 1902, jalan kereta api Bukit Mertajam dan Seberang Prai ditambah sehingga
ke Nibong Tebal. Jalan kereta api seterusnya disambungkan dengan sistem jalan kereta api
negeri Perak.2 Di Selangor pula, penyambungan jalan ke arah utara dari Kuala Kubu Baru ke
Tanjung Malim telah bertemu dengan penyambungan ke arah selatan dari Tapah Road di Perak,
ke Tanjung Malim pada tahun 1903. Dengan ini menjelang tahun 1903, satu sistem jalan kereta
api telah diwujudkan antara Seberang Prai, Perak dan Selangor. Semua ini adalah ke arah utara
Selangor.

Penyatuan jalan kereta api pada tahun 1901 dikenali sebagai Sistem Kereta Api Negeri-
Negeri Melayu Bersekutu3. Rancangan ini diperkembangkan lagi dengan jalan kereta api dari
Pudu ke Sungai Besi disambungkan dengan Kajang. Dari kajang, jalan kereta api ini
disambungkan ke Seremban pada tahun 1902. Tahun 1903, jalan kereta api dari Seberang Prai
di utara ke Negeri Sembilan di selatan sehingga ke Port Dickson. Seterusnya jalan kereta api
telah disambungkan dari Kuala Lumpur ke Sentul dan selanjutnya telah disambungkan ke arah
selatan Seremban. Kemudiannya jalan kereta api telah disambungkan ke Melaka pada tahun
1905 sehinggalah ke Gemas pada tahun 1906. Penyambungan ini telah diwujudkan antara tiga

1
Minah Mohamad. 2003. Keretapi Tanah Melayu: sejarah penubuhan, organisasi pentadbiran, perkhidmatan
dan jaringan perhubungan, 1957-1985. Kuala Lumpur; Universiti Malaya. Hlm. 2
2
Siti Aishah Bt Omar. 1974. Kereta api di negeri Perak 1880-1941. Kuala Lumpur: Universiti Malaya. Hlm 10
3
M. A. Fawzi Mohd. Basri. 1985. Sejarah keretapi di Malaysia. Kuala Lumpur: Keretapi Tanah Melayu. Hlm. 17

1
buah negeri Melayu di pantai Barat Semenanjung Tanah Melayu bersama Melaka dan
Seberang Prai.

Kereta Api di Perak dan Selangor

Perak

Negeri Perak merupakan antara negeri terawal yang menerima pengaruh pihak British
dalam sistem pentadbiran negeri. Ditambah pula negeri Perak memiliki hasil bumi yang banyak
menjadikan negeri ini antara negeri terkaya dan penting bagi British disemenanjung Tanah
Melayu. Disebabkan itu pihak pentadbiran British membina banyak bangunan-bangunan yang
indah sebagai melambangkan status tinggi negeri Perak. Pada artikel kali ini orangperak.com
akan menyentuh mengenai sejarah pembinaan bangunan Stesen Keretapi Ipoh yang begitu
indah hingga mendapat jolokan sebagai Taj Mahal Ipoh.

Sejarah kereta api Tanah Melayu bermula di negeri Perak pada tahun 1885 iaitu apabila
landasan pertama siap dibina dari Taiping ke Port Weld yang diberi nama baharunya Kuala
Sepetang.4 Nama yang digunakan pentadbiran keretapi pada masa itu ialah Perak State
Railway. Pada tahun 1901, setelah pentadbiran Negeri-Negeri Melayu Bersekutu ditubuhkan
dan sistem perhubungan kereta api negeri Perak bersambung dengan negeri-negeri lain, Perak
State Railway telah diintegrasikan dengan pentadbiran keretapi negeri lain dan diberi nama
Federated Malay State Railway. Pada tahun 1946 namanya ditukar kepada Keretapi Tanah
Melayu setelah tertubuhnya Persekutuan Tanah Melayu. Sekali lagi pada tarikh 1 Ogos 1992,
Keretapi Tanah Melayu telah diperbadankan oleh kerajaa dan dikenali sebagai Keretapi Tanah
Melayu Berhad (KTMB) hingga ke hari ini.

Pada tahun 1894, sebuah landasan baru merentasi Lembah Kinta telah dibuka di antara
Batu Gajah bersama-sama dua buah stesen yang hampir serupa di kedua-kedua pekan tersebut
pada tahun 1896. 36 gerabak keretapi keseluruhannya telah dibuat untuk Perak Railway di
bengkel Ipoh, dengan hanya roda besi dan gandar roda diimport dari England. Stesen Ipoh yang
pertama telah dibina pada tahun 1894 berserta landasan untuk Perak Railway di sepanjang
bandar Ipoh bagi menyediakan perkhidmatan kepada bandar tersebut. 5 Seperti banyak stesen

4
Amarjit Kaur. 1985. Seabad keretapi di Malaysia. Kuala Lumpur: Persatuan Mazium [sic] Malaysia. Hlm. 5
5
Salma Nasution Khoo, Abdur-Razzaq Lubis. 2005. Kinta Valley: Pioneering Malaysia's Modern Development.
George Town: Areca Books. Hlm. 50

2
awal dibina di bawah Perak Railway, pembinaan 1894 stesen adalah asas, yang terdiri daripada
struktur kayu setingkat dengan bumbung besar berjubin dengan susun atur terbuka secara
keseluruhan.

Pembinaan stesen keretapi Ipoh yang kedua bagi menggantikan stesen lama bermula
pada tahun 1914 dan hanya siap pada 1917 kerana kekurangan bahan binaan dan kenaikan
harga serta kos pembinaan semasa Perang Dunia Pertama6. Stesen Keretapi Ipoh yang baru
yang turut dibina bersama hotel mempunyai unsur-unsur senibina klasik dengan gaya British
Raj dilengkapi dengan kubah dan menara kecil gaya Moorish. Ianya direkabentuk oleh
arkitek kerajaan British iaitu A.B. Hubback yang merupakan pembantu seni bina British
kepada Pengarah Kerja Raya pada 1917 dan beliau dipertanggungjawabkan untuk mereka
bentuk bangunan-bangunan awam di British Malaya dalam pelbagai gaya Barat penjajah
vernakular serta Neo-Moorish / Mughal / Indo-Saracenic / Neo-Saracenic gaya yang
mempunyai pengaruh dari seni bina kolonial British India.

Bangunan putih ini pada asalnya dibina sebagai hospital, tetapi akhirnya diubah
menjadi stesen kereta api. Berbeza dengan stesen kereta api Kuala Lumpur, bahagian luar
stesen Ipoh lebih kepada rekabentuk Barat, lukisan unsur-unsur seni bina Baroque era
Edwardian menggunakan banyak tiang, dan mempunyai kubah yang besar. 7 Pada 1917 stesen
Ipoh asalnya mempunyai tiga platform; satu platform sampingan dan dua platform pulau yang
dihubungkan dengan terowong bawah tanah. Bangunan stesen dua tingkat baru ini telah dibina
dengan ruang yang jauh lebih besar untuk pejabat pentadbiran kereta api dan juga Majestic
Hotel. Majestic Hotel merupakan hotel mewah diketika itu yang turut menyediakan restoran
dan bar. Pada asalnya hotel ini hanya menawarkan 17 bilik yang mempunyai akses kepada
serambi di tingkat dua. Kemudian hotel ini dinaik taraf dengan menambah bilangan bilik
kepada 21 pada tahun 1936. Setelah lebih 100 tahun, susun atur keseluruhan stesen ini tidak
banyak mengalami perubahan sejak pembinaannya.

Stesen Keretapi Ipoh yang mempunyai reka bentuknya berbentuk Moorish yang indah
sehingga ada yang menggelarnya sebagai Taj Mahal Ipoh. Panggilan berkenaan mula menjadi
bualan masyarakat sekitar apabila melihat reka bentuk bangunan stesen kereta api berkenaan
yang menghampiri reka bentuk seakan-akan Taj Mahal di India walaupun tidak sepenuhnya.
Ianya merupakan mercutanda bagi bandaraya Ipoh kerana keunikan rupa bentuknya. Ianya

6
Mohd. Zamberi A. Malek. 2001. Larut daerah terkaya. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia. Hlm. 99
7
Salbiah Zaufi. 2015. Ipoh Old Town. Johor Bahru: Pelangi ePublishing Sdn Bhd. Hlm. 49

3
dikelilingi oleh pelbagai jenis bunga-bungaan tempatan sebagai daya tarikan kepada
pelancong. Disebabkan pembinaan semula landasan eletrik sebagai sebahagian daripada projek
landasan dan elektrik dua KTM antara Ipoh dan Rawang, menyebabkan stesen Ipoh yang telah
diubahsuai dengan ketara sepanjang 2000-an.

Perubahan yang paling dramatik adalah jumlah pembinaan semula kawasan platform,
yang terdiri daripada platform baru diratakan dengan ketinggian pintu masuk pengangkutan
kereta api, dan juga sebagai tempat tinggal bagi landasan berkembar yang baru dibentangkan
dan talian atas dinaik tarafkan juga digantikan terowong bawah tanah asal antara platform dan
kanopi dengan jejantas dan keluli berbingkai bangsal kereta api melengkung, walaupun bangku
kayu asal platform dikekalkan dalam proses. Walaupun beberapa pembaikan dalaman di
bahagian tingkat bawah bangunan utama turut dijalankan, unsur-unsur asal pembinaan stesen,
termasuk stesen Majestic Hotel tetap dipelihara. Naik taraf ini telah disiapkan pada Oktober
2007.

Di hadapan stesen tersebut terletaknya sebuah dataran yang dikenali sebagai Station
Square Ipoh.8 Dataran ini juga terkenal dengan tugu didirikan di tengah-tengah. Diumumkan
pada 1927, tugu batu bata dibina untuk menghormati orang-orang dari Perak yang telah
meninggal dunia dalam Perang Besar. Tugu tersebut kemudiannya telah diubah suai dengan
plak baru untuk menunjukkan penghormatan kepada askar dari Perak yang terlibat dalam
Perang Dunia II, zaman darurat, konfrontasi Indonesia dan tempoh darurat. Hasil daripada
lokasi cenotaph ini dataran telah menjadi tempat tempatan lama untuk Hari Peringatan
Commonwealth dan Hari Anzac.

Selangor

Keretapi Kerajaan Selangor membuka laluan pertama dari Bukit Kuda, berhampiran
Klang, ke Kuala Lumpur, dengan jarak 19 batu, pada 15 September 1886.9 Kerajaan Selangor
kemudiannya melengkapkan laluan ke Klang dalam empat tahun lagi sehari selepas Jambatan
Connaught di atas sungai Klang dibuka. Lokomotif pertama yang digunakan adalah kereta api
Ex-Indian 0-4-4T yang datang melalui Johor, di mana ia dipercayai telah digunakan di syarikat
Keretapi Kayu Johore.10 Ia dinamakan LADY CLARKE dan kemudian berubah menjadi
FMSR 2, yang masih lagi digunakan sehingga pada Disember 1912. Tiga lokomotif yang

8
Salbiah Zaufi. 2015. Ipoh Old Town. Johor Bahru: Pelangi ePublishing Sdn Bhd. Hlm. 58
9
Hairol Anuar bin Hj. Mak Din. 2009. Sejarah Malaysia, 1400-1969: satu evolusi. Bangi: Kolej Universiti Islam
Antarabangsa Selangor. Hlm. 18
10
Keith Langston. 2014. Scottish Steam: A Celebration. England: Wharncliffe. Hlm. 14

4
seterusnya adalah 4-4-0Ts dari Hunslet pada tahun 1885 dan mereka debrikan nombor 1, 2 &
3. Dua daripada lokomotif tersebut bernama LADY WELD yang diberikan nama pada majlis
perasmian dan manakala lokomotif nombor 3 diberi nama LADY CLEMENTI.

Pada tahun yang sama, lokomotif 0-6-0ST bernama LILY tiba dan diserahkan oleh
kontraktor. Pada tahun 1888 sebuah lokomotif 0-4-0ST bernama LEILA dan satu lagi
lokomotif 4-4-0T dari Neilson tiba di Selangor.11 Hudswell Clarke menyumbangkan lokomotif
4-4-0T yang mempunyai reka bentuk yang sedikit berbeza pada tahun 1890, yang dinamakan
LADY MAXWELL, dan pada tahun 1893 sebuah lokomotif 0-4-2T bernama SISYPHUS
berasal dari Dick Kerr telah tiba di Selangor. Lokomotif yang tiba dari Neilson dinamakan
LADY DICKSON dan dirasmikan pada pembukaan jambatan Connaught pada tahun 1890 dan
lokomotif bernama LADY MITCHELL digunakan di Kuala Lumpur pada tahun 1894 semasa
lawatan Gabenor Negeri di Kuala Lumpur. Ia telah dilaporkan dalam akhbar pada tahun 1890
bahawa penamaan lokomotif membawa kepada perkara yang digelar "The Aristocrats Line".
Lokomotif 4-4-0T bernama LADY CLARKE digunakan sebagai kereta api perkhidmatan dan
juga membawa tangki-tangki kecil lain untuk tugas shunting dan ballast. Ketika lokomotif
tender 4-6-0 pertama tiba, lokomotif ini mengambil alih kerja-kerja mengangkut barangan.

Landasan kereta api dari Kuala Lumpur ini telah disambung ke Batu Junction dan
Rawang pada tahun 1892.12 Seterusnya, laluan kereta api ini telah disambungkan atau beralih
laluan ke Klang ke arah selatan stesen manakala barang-barang yang dibawa akan ditempatkan
di stesen Kuala Lumpur sebelum diedarkan ke kawasan lain. Untuk mengelakkan kereta api
perlu kembali ke stesen asal, sebuah stesen baru telah dirancang untuk dibina yang mempunyai
26 rantaian laluan lagi di Selangor. Salah satu laluan baru yang telah dibuka dalam fasa pertama
pembinaan rantaian laluan ini adalah laluan ke Rawang pada akhir tahun 1892.

Rantaian laluan berikutnya dibuka adalah dari hujung utara stesen Kuala Lumpur pada
tahun 1892, di seberang Sungai Klang, di sepanjang Foch Avenue dan melalui stesen Sultan
Street ke Pudu, pada 1 Jun 1893. Seterusnya kerja-kerja pembinaan laluan ini giat dijalankan
ke utara dari Rawang ke Serendah yang dibuka pada 10 Julai 1893 dan akhirnya Kuala Kubu
pada 6 Oktober 1894. Pada 1 Mac 1895, laluan kereta api dari Pudu telah dilanjutkan ke Sungai
Besi dan kemudiannya telah sampai di Kajang pada 14 Ogos 1897. Laluan Lembah Klang

11
Keith Langston. 2014. Scottish Steam: A Celebration. England: Wharncliffe. Hlm. 11
12
Amarjit Kaur. 1985. Seabad keretapi di Malaysia. Kuala Lumpur: Persatuan Mazium [sic] Malaysia. Hlm. 14

5
yang dilanjutkan dari Klang ke Port Swettenham pada 1 Januari 1899.13 Sistem laluan kereta
api Kerajaan Selangor akhirnya siap sepenuhnya ataupun dari segi kata lain telah lengkap
apabila laluan ke utara dari Kuala Kubu telah dilanjutkan sampai ke Kalumpang pada 1 Ogos
1900 dan akhirnya Tanjong Malim pada 1 November 1900.

Dengan peluasan semua rangkaian laluan ini, lokomotif baru dan lebih besar
diperlukan. Perkara ini telah diatasi pada 1894 dan 1901 apabila tiga kelas lokomotif yang baru
telah dibeli. Lokomotif tender 4 D kelas 4-6 yang datang dari Kitson pada tahun 1894 dan Dubs
pada tahun 1895 dan diikuti oleh dua kelas lokomotif iaitu F 4-4-0 lokomotif tender pada tahun
1897. Begitu juga lokomotif 4 G kelas 4-6-0 lokomotif tender berasal dari Kitson pada tahun
1898 diikuti dengan dua lagi pada tahun 1901 dan dua lagi pada tahun 1902, yang mana pada
masa perbadanan kereta api Kerajaan Selangor telah digabungkan dengan perbadanan kereta
api Kerajaan Perak untuk membentuk Keretapi Negeri Melayu Bersekutu.14 Gabungan tersebut
dilakukan secara rasminya pada tahun 1903.

Sistem rantaian kereta api ini digabungkan sekali antara tahun 1922 hingga 1929 di
mana laluan kereta api telah dibina dari utara ke stesen Kuala Lumpur menggunakan
persimpangan lama untuk ke Sultan Street melalui sistem laluan kereta api Perak ke Sungai
Gombak melalui Campbell Road yang kini dikenali dengan nama Jalan Dang Wangi ke laluan
Bank Negara.15 Ini adalah laluan trek kereta api berganda iaitu mempunyai dua laluan pergi
dan balik yang tidak mengganggu perjalanan serta melalui terowong yang dibina bgi membuat
jalan raya di atasnya. Penjajaran laluan kereta api ini dihentikan di Jalan Kuching ataupun Jalan
Hishamuddin. Maka, kereta api Selangor telah banyak menerima perubahan dengan
penambahan laluan ke tempat yang lebih sukar untuk dituju dan perubahan ini telah banyak
memudahkan masyarakat untuk pergi ke kawasan yang ingin dituju.

13
Mohd. Sarim Hj. Mustajab, Khazin Mohd. Tamrin. 1990. Klang, 1890-1990: sejarah dan pentadbiran. Bangi:
Universiti Kebangsaan Malaysia. Hlm. 122
14
M. A. Fawzi Mohd. Basri. 1985. Sejarah keretapi di Malaysia. Kuala Lumpur: Keretapi Tanah Melayu. Hlm. 57
15
Minah Mohamad. 2003. Keretapi Tanah Melayu: sejarah penubuhan, organisasi pentadbiran, perkhidmatan
dan jaringan perhubungan, 1957-1985. Kuala Lumpur; Universiti Malaya. Hlm. 21

6
 Gambar 1 :

Membuka platform laluan antara K. L. - Bukit Kuda oleh Sir Frederick Weld, G. C. M. G., 15
September 1886". Dilaporkan bahawa kereta api pertama yang melalui laluan ini adalah
lokomotif Lady Clarke.

Gambar 2 :

Jambatan itu belum selesai tetapi Lady Clarke nampaknya sedang menuju ke sebuah kereta
api pembinaan penuh penumpang di barisan baru ke Batu Junction.

7
 Gambar 3 :

Stesen keretapi Kerajaan Selangor di Kuala Lumpur, 1892-1909

Gambar 4 :

Kereta api yang membawa Yang Mulia Putera Wales telah menyeberangi jambatan
Connaught pada 30 Mac 1922.

8
 Gambar 5 :

Sebuah peta yang menunjukkan laluan penuh di Selangor pada tahun 1918. Pada masa ini
hubungan pendek antara Kuala Lumpur dan Sultan Street telah terputus. Perkhidmatan
penumpang yang beroperasi di antara Sultan Street dan Ampang manakala semua
pengangkutan telah dihalakan melalui Salak South Junction

Gambar 6 :

Ibu pejabat kereta api di Kuala Lumpur pada tahun 1895

9
Kesan pembinaan jalan dan perkhidmatan kereta api terhadap masyarakat

Kesan Dalam Ekonomi

Jaringan pengangkutan yang cekap perlu untuk proses penghantaran barangan ke

pasaran atau pelabuhan untuk dieksport. Kawasan yang mempunyai sumber mineral dan
sumber hutan biasanya dihubungkan dengan jalan kereta api untuk memudahkan pengangkutan
bahan mentah. Kawasan pertanian dan kawasan perindustrian juga mempunyai jaringan jalan
kereta api yang lebih padat dan baik. Jalan kereta api ini juga membantu masyarakat pergi ke
tempat lain dan memudahkan mereka berbanding sebelum adanya perkhidmatan kereta api ini.

Pembayaran gaji

Pada masa yang sama juga perkhidmatan kereta api ini membantu masyarakat sekeling
terutama kepada penduduk tempatan yang bekerja di stesen-stesen kereta api ataupun
berkhidmat dengan penggangkutan kereta api ini. Mereka yang menerima gaji apabila bekerja
secara tidak langsung meningkatkan taraf hidup mereka dan menyebabkan kualiti hidup
bertambah. Namun, gaji yang dibayar kepada pekerja berbeza-beza mengikut tempat ataupun
stesen di mana mereka bekerja. Stesen-stesen ini dibahagikan kepada empat tahap gred.

Stesen yang mempunyai tahap atau gred pertama, pekerja yang bekerja di stesen ini
akan dibayar dengan gaji yang tinggi. Pekerja mampu meraih gaji pada tahap maksimum
setinggi $150 dolar sebulan.16 Stesen ini merupakan stesen yang paling sibuk dengan jumlah
penumpang yang paling ramai serta tempat penghantaran dan pengumpulan barangan yang
paling banyak. Keadaan lalu lintas dan keselamatan di stesen ini adalah yang paling terbaik
walaupun keadaan lalu lintasnya sesak dengan kehadiran pengunjung. Di stesen ini juga telah
menempatkan menara kawalan laluan kereta api, ketua-ketua stesen, dan orang-orang yang
mempunyai kepentingan atau hubungan dengan British mahupun negara Eropah yang lain.
Stesen grad pertama ini menggunakan pekerja atau kakitangan yang sangat ramai dan
mempunyai tahap professional masing-masing.

Stesen pada gred kedua pula, pekerja akan menerima gaji yang rendah sedikit daripada
pekerja di stesen tahap pertama. Pekerja di stesen ini mampu untuk memperolehi pendapatan
maksimum sebanyak $75 dolar sebulan.17 Stesen ini kurang sibuk berbanding stesen pada tahap
pertama dengan kadar penumpang dan barangan yang kurang sedikit. Keadaan lalu lintas dan

16
PERAK AND SELANGOR RAILWAY CONFERENCE. 1896. Federated Malaya States Office. Hlm. 2
17
Ibid. Hlm. 2

10
keselamatan juga kurang baik berbanding stesen pada tahap pertama. Pekerja yang bekerja di
sini merupakan pekerja yang professional untuk menggerakkan stesen tersebut.

Di samping itu, stesen pada gred yang ketiga pula menerima gaji yang sederhana.
Pekerja di stesen ini mampu memperolehi gaji maksimum sebanyak $50 dolar sebulan. Tahap
kesibukkan di stesen isi pada tahap sederhana dengan keadaan penumpang yang agak kelam
kabut, penghantaran dan pengumpulan barangan yang sederhana jumlahnya dan lokasi stesen
yang berada di kawasan yang agak berbahaya yang menyebabkan tahap keselamatan pada
tahap yang rendah.

Tahap yang terakhir adalah stesen yang berada di gred keempat. Pekerja di stesen ini
memperolehi pendapatan yang paling rendah walaupun pada tahap yang maksimum dengan
kadar gaji sebanyak $35 dolar sebulan. Di stesen ini, semua perkara berada pada tahap yang
rendah sama ada dari segi penumpangnya, penghantaran dan pengumpulan barangan, keadaan
lalu lintas yang kuarang baik serta tahap keselamatan yang rendah. Kemungkinan stesen ini
kurang dikunjungi oleh pengunjung untuk menggunakan khidmat kereta api.

Kenaikan berkala kepada kakitangan

Pekerja yang ingin berkhidmat dengan prkidmatan kereta api ini akan diambil bekerja
daripada muda untuk dilatih dengan lebih lama dan mengumpul pengalaman dengan banyak.
Mereka yang ingin bekerja perlu melalui ujian yang akan diberikan sebelum diambil bekerja.
Orang yang telah melepasi Darjah 7 dan mengambil peperiksaan ketika bersekolah di Negeri-
Negeri Melayu akan diberi keutamaan untuk diambil bekerja18. Mereka akan dibayar
berdasarkan kepada tiga skala.

Skala pertama adalah mereka akan dibayar sebanyak $6 dolar sebulan untuk enam
bulan yang pertama sebagi syarat percubaan diambil bekerja. Kemudian mereka akan dibayar
sebanyak $10 dolar sebulan selepas 12 bulan diambil bekerja dan seterusnya bayaran gaji
mereka akan meningkat kepada $15 dolar sebulan sehingga mereka dilantik menjadi kerani
junior. Mereka yang sudah lama bekerjaakan dinaikkan pangkat kepada kerani junior.19

Mereka yang telah lama bekerja akan dicadangkan untuk mengisi kekosongan jawatan
dalam bidang kerani yang akan digelar kerani junior yang merupakan perantis kanan yang akan
dibayar gaji sebanyak $20 dolar sebulan untuk tahun pertama, kemudian akan dinaikkan gaji

18
PERAK AND SELANGOR RAILWAY CONFERENCE. 1896. Federated Malaya States Office. Hlm. 2
19
Ibid. Hlm. 2

11
sebanyak $30 dolar selepas tiga tahun bekerja dan akan kekal gaji tersebut sehingga mereka
dinaikkan pangkat atau terpilih menjadi kerani senior.

Kerani senior akan dipilih dari kalangan kerani junior yang terbaik dalam perkhidmatan
ketika bekerja. Mereka yang terpilih akan dibayar gaji sebanyak $35 dolar sebulan untuk tahun
yang pertama dan kemudiannya akan dinaikkan gaji sebanyak $40 dolar sebulan untuk tahun
yang kedua. Tangga gaji tersebut akan kekal sehingga mereka terpilih untuk dilantik
menyandang jawatan yang lebih tinggi di mana mereka akan dibayar gaji sebanyak $45 dolar
sebulan yang akan meningkat sebanyak $60 dolar setiap tahun mengikut kenaikan tahunan
sehingga mencapai tahap gaji maksimum. Gaji maksimum akan ditunjukkan dalam anggaran
tahunan.

Pas percuma dan tiket keistimewaan

Mereka yang bekerja dengan syarikat pengangkutan kereta api ini akan menerima pas
percuma dan tiket keistimewaan yang akan diberikan oleh syarikat kepada mereka sebnayak
empat kali setahun. Tiket istimewa ini boleh digunakan oleh mana-mana pekerja keretapi yang
melakukan perjalanan dengan tarif yang dikurangkan. Tarif ini akan kami kenakan pada satu
setengah perjalanan tunggal untuk perjalanan pulang dengan caj minimum sebanyak 10 sen.20
Tiket ini boleh digunakan kepada semua api British kerana mereka diberikan keistimewaan
yang sama. Tidak akan ada sekatan kepada bilangan tiket hak istimewa ini yang boleh diperoleh
oleh seorang pekerja untuk kegunaannya sendiri, atau kegunaan ahli keluarganya yang
mempunyai pertalian darah dengan pekerja tersebut.

Bekalan barangan percuma

Hal ini berkaitan dengan pengangkutan percuma untuk membawa bekalan kepada
pekerja kereta api sebagai bekalan untuk kegunaan mereka sendiri. Perkara ini dianggap satu
keistimewaan kepada para pekerja untuk menggunakan bekalan yang disediakan untuk mereka.
Keistimewaan ini disediakan untuk para pekerja kereta api British, Perak serta Selangor sebagai
penghargaan kepada mereka yang setia berkhidmat dlam syaraikat pengangkutan kereta api
ini.21

20
PERAK AND SELANGOR RAILWAY CONFERENCE. 1896. Federated Malaya States Office. Hlm. 3
21
Ibid. Hlm. 3

12
Bayaran kepada jabatan perubatan

Semua pekerja kereta api akan diberikan keistimewaan untuk menggunakan

perkhidmatan perubatan apabila mereka sakit atau tercedera. Perkara ini bagi meringankan
beban mereka untuk menanggung kos perubatan apabila mereka perlu untuk menggunakan
perkhidmatan tersebut. Hal ini akan menyebabkan mereka merasakan dihargai serta tahap
keselamatan serta kesihatan mereka terjamin untuk terus bekerja dengan syarikat kereta api
tersebut.

Kesan Dalam Kemajuan Teknologi

Kemajuan teknologi telah membantu menjimatkan kos pengangkutan dan

perhubungan. Kewujudan kereta api ini juga membantu dalam mengatasi masalah kesesakan
lalu lintas di kawasan pusat bandar yang sesak dengan kemasukan pelbagai kenderaan
kebanjiran penduduk. Kereta api yang mempunyai banyak gerabak mampu membawa
penumpang dengan ramai dalam satu-satu masa yang akan menjimatkan ruang atau kesesekan
jalan raya di bandar.22 Masa perjalanan juga akan menjadi pendek tanpa perlu melalui atau
menghadapi kesesekan lalu lintas di banyak. Tempat yang dituju akan lebih cepat untuk
sampai.

Teknologi kereta api semakin berkembang dan semakin maju pada masa kini.
Teknologi kereta api telah berevolusi daripada menggunakan enjin wap atau arang baju kepada
enjin diesel dan seterusnya berkembang kepada penggunan enjin elektrik dan teknologi terbaru
menggunakan magnet seperti yang terdapat di negara Jepun dan China yang lebih dikenali
sebagai bullet train atau kereta api laju.23 Perkhidmatan kereta api di Tanah Melayu juga
mengalami perubahan teknologi dan lebih moden. Perkhidmatan kereta api moden ini telah
diperkenalkan di Tanah Melayu. Perkhidmatan yang diperkenalkan ialah Komuter, Light Rail
Transit (LRT), Monorel dan Express Rail Link (ERL).

Komuter, LRT, Monorel dan ERL menggunakan enjin elektrik yang disalurkan oleh
kabel elektrik yang berada di atas Komuter, LRT, Monorel dan ERL tersebut.24 Kereta api jenis
ini mampu pergi dengan lebih laju dan cepat, mampu membawa penumpang atau barangan

22
Minah Mohamad. 2003. Keretapi Tanah Melayu: sejarah penubuhan, organisasi pentadbiran, perkhidmatan
dan jaringan perhubungan, 1957-1985. Kuala Lumpur; Universiti Malaya. Hlm. 150
23
Amarjit Kaur. 1985. Seabad keretapi di Malaysia. Kuala Lumpur: Persatuan Mazium [sic] Malaysia. Hlm. 20
24
D. Johnson Victor, S. Ponnuswamy. 2012. Urban Transportation: Planning, Operation and Management. New
York City: Tata McGraw-Hill Education. Hlm. 126

13
dengan lebih banyak, bunyi enjin yang lebih senyap dengan fungsi yang lebih efisien serta
keselamatan yang lebih terjamin.

Gambar 7 : Komuter

Gambar 8 : Light Rail Transit (LRT)

14
 Gambar 9 : Monorel

Gambar 10 : Express Rail Link (ERL)

15
KEPENTINGAN JARINGAN PENGANGKUTAN TERHADAP SOSIOEKONOMI
MASYARAKAT

Membangunkan sektor perindustrian

Sektor perindustrian yang kian berkembang dan moden memerlukan pengangkutan

yang mampu untuk membawa barangan industri pergi ke tempat pengedar mahupun tempat
jualan dengan cepat, murah dan selamat.25 Kewujudan kereta api mampu merealisasikan
perkara tersebut dan akan menyebakan perkembangan industri berlaku dengan cepat dan
pantas.

Memajukan sektor pelancongan

Pelancong yang datang ke negara kita saban hari amat memerlukan perkhidmatan
kereta api ini. Mereka yang datang ke negara kita perlu bergerak ke sana sini untuk pergi ke
tempat-tempat yang mereka ingin tuju dengan cepat, mudah dan selamat. Perkhidmatan kereta
api membantu mereka dalam merancang perjalanan untuk pergi ke tempat yang mereka ingin
tuju dengan masa perjalanan yang pendek dan mampu melawat tempat-tempat dengan lebih
banyak.

Mempergiatkan sektor perdagangan, import ekspot dan perniagaan

Aktiviti perdagangan, import eksport dan perniagaan memerlukan perkhidmatan dan

pergerakan pengangkutan yang cepat dan mampu untuk membawa muatan barangan dengan
lebih banyak. Aktiviti perdagangan, import ekspot dan perniagaan yang mampu dilakukan
dengan lebih cepat dapt memperkasakan ekonomi negara disamping menambahkan lagi
permintaan barangan yang dieksport akibat perkhidmatan yang diberikan sangat cepat dan
bagus

Memudahkan pergerakan penduduk

Penduduk dapat pergi ke sesuatu tempat dengan lebih mudah terutamanya penduduk
bandar yang perlu tergesa-gesa ke tempat kerja untuk mengelakkan masalah kesesekan lalu
lintas. Perkhidmatan kereta api menawarkan perjalan yang lebih pendek dan cepat tanpa perlu
melalui perjalanan yang sesak disamping dapat menjimatkan kos pengangkutan dan minyak 26.

25
M. A. Fawzi Mohd. Basri. 1985. Sejarah keretapi di Malaysia. Kuala Lumpur: Keretapi Tanah Melayu. Hlm.
107
26
Ibid. Hlm. 108

16
Menggalakkan pembukaan tanah baru dan luar bandar seperti pendalaman

Pembinaan landasan kereta api yang perlu melalui kawasan yang belum diterokai serta
kawasan luar bandar akan menyebabkan kawasan tersebut akan mula diteroka untuk
mengetahui apa yang terdapat di situ untuk dibuat pembangunan serta kawasan luar bandar
akan sebelum ini kurang dikenali akan semakin dikenali orang ramai dan menyebabkan mereka
ingin melawat ke kawasan tersebut sekaligus menaikkan ekonomi kawasan tersebut27.

Memendekkan jarak perjalanan dan menjimatkan masa perjalanan

Masa yang diperlukan untuk sampai ke sesuatu tempat lebih pendek dan jimat dengan
adanya kereta api ini kerana perjalanan kereta api lebih bersifat direct atau terus tanpa perlu
berhenti kecuali di stesen-stesen yang telah ditetapkan. Kereta api tidak perlu melalui
kesesekan jalan, lampu isyarat dan had laju kerana kereta api mampu memecut dengan laju jika
tiada halangan dihadapannya. Ianya akan lebih cepay untuk sampai.

27
M. A. Fawzi Mohd. Basri. 1985. Sejarah keretapi di Malaysia. Kuala Lumpur: Keretapi Tanah Melayu. Hlm.
108

17
Kesimpulan

Antara tahun 1910 dan 1914, British telah menguasai seluruh Tanah Melayu dengan
pengasasan Kerajaan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu, Negeri-Negeri Selat, seorang
penasihat di Johor dan Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu. Pembinaan jalan kereta api ini
telah memajukan sistem pengangkutan di Tanah Melayu disamping memberikan kemudahan
kepada masyarakat untuk kegunaan mereka berhijrah dari satu tempat ke tempat lain.

18
Bibliografi

Amarjit Kaur. 1985. Seabad keretapi di Malaysia. Kuala Lumpur: Persatuan Mazium [sic]
Malaysia.

Hairol Anuar bin Hj. Mak Din. 2009. Sejarah Malaysia, 1400-1969: satu evolusi. Bangi: Kolej
Universiti Islam Antarabangsa Selangor.

Keith Langston. 2014. Scottish Steam: A Celebration. England: Wharncliffe.

M. A. Fawzi Mohd. Basri. 1985. Sejarah keretapi di Malaysia. Kuala Lumpur: Keretapi Tanah
Melayu.

Minah Mohamad. 2003. Keretapi Tanah Melayu: sejarah penubuhan, organisasi pentadbiran,
perkhidmatan dan jaringan perhubungan, 1957-1985. Kuala Lumpur; Universiti Malaya.

Mohd. Sarim Hj. Mustajab, Khazin Mohd. Tamrin. 1990. Klang, 1890-1990: sejarah dan
pentadbiran. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.

Mohd. Zamberi A. Malek. 2001. Larut daerah terkaya. Bangi: Universiti Kebangsaan Malaysia.

PERAK AND SELANGOR RAILWAY CONFERENCE. 1896. Federated Malaya States

Office.

Salbiah Zaufi. 2015. Ipoh Old Town. Johor Bahru: Pelangi ePublishing Sdn Bhd.

Salma Nasution Khoo, Abdur-Razzaq Lubis. 2005. Kinta Valley: Pioneering Malaysia's
Modern Development. George Town: Areca Books.

Siti Aishah Bt Omar. 1974. Kereta api di negeri Perak 1880-1941. Kuala Lumpur: Universiti
Malaya.

19