Republika Srbija Elektronski fakultet

Univerzitet u Nišu Optičke mreže

SEMINARSKI RAD
Tema: Projektovanje optičkih mreža

Mentor: prof. dr Dejan Milić Student: Aleksandar Minić

Broj indeksa: 14404

Niš, 2016.
 1. Projektni zadatak

Projektovati optičku GPON mrežu, za potrebe korisnika u MS Velika Župa, sa

mogućnošću proširenja, sa protokom podataka 100/10 Mbit/s (100 Mbit/s – download, 10
Mbit/s – upload). Proračunati disperziju i slabljenje u optičkom vlaknu. Optičko vlakno
izabrati proizvoljno, pri tom vodeći računa da vlakno zadovoljava tehničke uslove i potrebe
korisnika.

Slika 1: Plan trasiranja privodnog optičkog vlakna

 2. Tehničko rešenje sa obrazloženjem

2.1. Uvod

Predmet ovog projekta je zamena postojeće bakarne mreže i izgradnja potpuno nove
optičke mreže u MS Velika Župa, sa ciljem poboljšanja kvaliteta usluga. Postojeća bakarna
mreža nije u mogućnosti da zadovolji sve potrebe korisnika (IP televizija, internet sa velikom
brzinom protoka podataka, itd.). Optički kablovi omogućavaju rad u više sistema prenosa sa
različitim digitalnim protokom.

Osnovne prednosti optičkih kablova u odnosu na bakarne kablove su:

- veliki domet;
- širok propusni opseg;
- neosetljivost na elektromagnetne uticaje;
- male dimenzije;
- mala težina;
- jednostavno polaganje;
- jednostavna montaža;
- nemogućnost preslušavanja.

Uvođenje novih telekomunikacionih usluga omogućeno je dovođenjem

optičkih vlakna kao medijuma do krosnika što je znatno povećalo kapacitet i kvalitet usluge.
Optički kablovi našli su primenu u svim ravnima telekomunikacione mreže. U našoj zemlji
predviđeno je polaganje optičkih kablova na svim međumesnim pravcima. Međutim, u
poslednje vreme su optička vlakna počela da predstavljaju racionalan medijum prenosa i u
nižim ravnima mreže, što je dovelo do otpočinjanja planiranja uvođenja optičkih vlakana u
pristupnu mrežu.
GPON tehnologija se odnosi na pasivnu optičku mrežu gde svaki korisnik ima optičko
vlakno do svoje kuće ali se između centrala i pretplatnika koriste spliteri koji dele optički
signal za više korisnika. Do splitera dolazi jedno optičko vlakno iz centrale.

2.2. Osnovni podaci o objektu

Tabela 1: planirani broj objekata (po kablovskim područijima) u Mislođinu

Područje MS Velika Župa Broj korisnika

Kabl 1 – M1 7
Kabl 2 – M2 11
Kabl 3 – M3 10
Kabl 4 – M4 16
Kabl 5 – M5 13
Kabl 6 – M6 11
Kabl 7 – M7 14
 2.3. Usvojeno tehničko rešenje

Povezivanje objekata na TK mrežu će se obaviti izgradnjom optičke pristupne mreže

(FTTH) i korišćenjem GPON tehnologije, prema standardima ITU-T G.984 serije.
Opredeljenje je da se koriste GPON sistemi koji pripadaju klasi B+ sa budžetom snage od
maksimalno 28 dB.

U GPON optičkim pristupnim mrežama se prenos za grupu korisnika obavlja po

jednom optičkom vlaknu, kojim se obavlja deljenje zajedničkog medijuma za prenos na veći
broj korisnika. Kod svakog korisnika se nalazi korisnički uređaj ONT (Optical Network
Termination) na koji se povezuje korisnička oprema za potrebne servise (PC, IPTV,
telefon...). Optičko vlakno po kome se obavlja prenos je sa druge strane povezano na OLT
(Optical Line Terminal) uređaj u centrali. Za predmetnu mrežu koristi se OLT uređaj lociran
u APC Prijepolje. Montaža i opremanje ovog uređaja nisu predmet ovog projekta.

Područje MS Velika Župa ima 81 korisnika koje treba povezati na mrežu. Planiran je
jedan ODO outdoor orman u kojem će biti smešteni spliteri i uvodiće se dolazni kabl (iz
pravca centrale) i odlazni distributivni kablovi koji se polažu do nastavaka i razvodni kablovi
koji se polažu od nastavka do korisnika.
ODO orman će biti postavljen pored puta, tačno mesto biće ucrtano u prilogu.

Distributivna mreža od ODO ormana do nastavka biće urađena vazdušna razvodna

mreža sa ADSS kablovima kapaciteta 2 vlakna. Razvodna mreža od nastavka na optičkom
kablu do korisnika biće urađena optičkim drop kablovima ADSS sa 2 vlakna. Nastavke na
optičkim kablovima uraditi na stubovima.

Kod korisnika optički drop kabl završiti na ZOK-2, sa SC/APC konektorima. Kroz
objekat korisnika optički drop kabl polagati u POK kanalice.

Za područje MS Velika Župa je usvojen princip da se svi spojevi optičkih vlakana (u

ODO outdoor ormanu, nastavcima i ZOK kutijama) obavljaju fuzionim splajsovanjem.

2.4. Izbor tipa i kapaciteta optičkih vlakana

Izbor kapaciteta optičkih kablova za realizaciju predmetne pristupne mreže je izvršen

prema principima PON mreža, ali tako da zadovolji sadašnje i buduće potrebe za
telekomunikacionim uslugama.
Izabrani optički kablovi za izgradnju distributivne mreže imaju sledeće oznake:

TO ADSS SM 03 (nxm) x II x 0,40 x 3,5 CMAN G.652D

TO ADSS SM 03 (nxm) x II x 0,35 x 3,5 CMAN G.657A
U ovim oznakama su sadržane sledeće karakteristike optičkih kablova:

TO - telekomunikacioni kabl sa optičkim vlaknima

SM - kabl sa monomodnim optičkim vlaknima
03 - nearmirani kabl sa polietilenskim omotačem
ADSS - samonosivi optički kabl bez metalnih elemenata
n - broj cevčica u kablu
m - broj optičkih vlakana u cevčici
II - drugo talasno područje 1300 nm (III tal. podr. 1550 nm)
0,4 - slabljenje optičkog kabla u dB/km
0,35 - slabljenje optičkog kabla u dB/km
3,5 - koeficijent hromatske disperzije u ps/nm∙km
C - optičko vlakno u cevčici
M - kabl punjen vodonepropustljivom masom
A - kabl sa aramidnim vlaknima kao periferijskim nosećim
elementom
N - kabl bez metalnih elemenata

Kablovi čije se korišćenje predviđa ovim projektom imaju vlakna sa sledećim

karakteristikama u II i III optičkom prozoru:

- TO ADSS SM 03 G.652D:

Optičko slabljenje srednja vrednost na 1300 nm (dB/km) 0,37

Optičko slabljenje srednja vrednost na 1550 nm (dB/km) 0,23
Koeficijent hromatske disperzije srednja vrednost na 1300 nm
3,5
(ps/nm∙km)
Koeficijent hromatske disperzije srednja vrednost na 1550 nm
20
(ps/nm∙km)

- TO ADSS SM 03 G.657A:

Optičko slabljenje srednja vrednost na 1300 nm (dB/km) 0,35

Optičko slabljenje srednja vrednost na 1550 nm (dB/km) 0,21
Koeficijent hromatske disperzije srednja vrednost na 1300 nm
3,5
(ps/nm∙km)
Koeficijent hromatske disperzije srednja vrednost na 1550 nm
18
(ps/nm∙km)

Klimatske i mehaničke karakteristike optičkih kablova:

- TO ADSS SM G.652D:

Temperaturni opseg eksploatacije - 20C do + 60C

Temperaturni opseg skladištenja - 25C do + 70C
Temperaturni opseg pri polaganju - 5C do + 50C
Minimalni prečnik savijanja Rmin = 20 x prečnik kabla
Fabrička dužina 1050 m; 2100 m
Maks. dozvoljena vučna sila 1,550 N
- TO ADSS SM G.657A:

Temperaturni opseg eksploatacije - 30C do + 70C

Temperaturni opseg skladištenja - 30C do + 50C
Temperaturni opseg pri polaganju - 5C do + 40C
Minimalni prečnik savijanja 30 mm za 2 o.v.
Fabrička dužina 2100 m za 2 o.v.

Bezmetalni samonoseći optički kabl ADSS je optički kabl koga nosi nemetalni noseći
element, obično su to aramidna vlakna. ADSS je univerzalno rešenje za različite primene.

Vek trajanja ADSS kabla je najmanje 25 godina.

Vrednost maksimalno dozvoljenog napona na zatezanje ADSS u tačkama prihvatanja

(odnosno ugiba ADSS) ne sme da bude veći od 1/3 vrednosti napona na zatezanju pri prekidu
ADSS odnosno ne sme da bude veća od vrednosti napona na zatezanje pri MAT (maksimalno
dozvoljeno zatezanje). Maksimalne dozvoljene vučne sile propisuje proizvođač kabla.
Kablovi se isporučuju namotani na doboš i potrebno je da su im oba kraja slobodna za
ispitivanje i zaštićena termoskupljajućim kapama.

Kabl se isporučuje namotan na doboš i potrebno je da su mu oba kraja slobodna za

ispitivanje i zaštićena termoskupljajućim kapama. Dužina kabla namotanog na doboš iznosi
1500m.

2.5. Proračun slabljenja i hromatske disperzije

Svetlosni signal pri prostiranju kroz vlakno gubi više snage sa povećavanjem
pređenog rastojanja, što izaziva njegovo slabljenje. Slabljenje signala određuje maksimalno
moguće rastojanje za prenos između predajnika i prijemnika koje se može ostvariti bez
posrednog pojačanja.

U ovom poglavlju biće dat proračun slabljenja na predmetnim deonicama definisanim

tehničkim rešenjem i to pri prenosu u oba optička prozora.

Osim slabljenja, na prenos digitalnih signala kroz optička vlakna utiče i hromatska
disperzija vlakna i zato će biti obavljen i proračun hromatske disperzije u projektovanoj
GPON mreži. Za ovaj proračun će se koristiti podaci proizvođača opreme za prenos signala
po optičkom vlaknu koji definišu vrednost za maksimalno dozvoljenu hromatsku disperziju
na kablovskoj deonici između dva aktivna uređaja, za verovatnoću greške 10-10.
Optičku mrežu između GPON OLT uređaja, koji se nalazi u ATC Prijepolje, i GPON
ONT uređaja koji se nalaze kod krajnjih korisnika čine: glavni optički kabl, kablovi do
razvodnog ormana u MS Velika Župa, distributini kablovi (od razvodnog ormana u MS
Velika Župa do nastavka), razvodni kablovi (od nastavka do korisnika) i ZOK - 2 kutijama
kod krajnjih korisnika, a najznačajniji element ovih mreža koji unosi i najveće slabljenje je
pasivni optički spliter.
 Slabljenje

Slabljenje kablovske deonice izračunava se prema sledećem obrascu:

A = α ∙ L + asfs ∙ Nfs + asms ∙ Nms + aks ∙ Nk + apos + am (dB)

gde su:

α - podužno slabljenje optičkog vlakna u odgovarajućem optičkom

prozoru (dB/km)
L - dužina posmatrane kablovske deonice (km)
asfs - srednje slabljenje spoja vlakana realizovanog fuzionim
splajsovanjem (dB)
Nfs - ukupan broj spojeva vlakana realizovanih fuzionim
splajsovanjem na posmatranoj deonici
asms - srednje slabljenje spoja vlakana realizovanog mehaničkim
splajsovanjem (dB)
Nms - ukupan broj spojeva vlakana realizovanih mehaničkim
splajsovanjem na posmatranoj deonici
aks - srednje slabljenje konektorskog spoja sa SC/APC konektorima
(dB)
Nk - broj konektorskih spojeva na posmatranoj deonici
apos - ukupno slabljenje pasivnih optičkih splitera na posmatranom
optičkom linku GPON sistema (dB)
am - margina linka - rezerva u budžetu snage optičkog linka koja se
uzima u obzir zbog mogućnosti da u budućnosti dođe do unošenja
dodatnog slabljenja u sistem, npr. zbog dodatnih splajseva ili
konektorskih spojeva, kao i zbog degradacije karakteristika
upotrebljenog materijala usled starenja (dB).

Slabljenje privodnog optičkog vlakna TO SM 03 (4x6)xII(III)x0,4x3,5 CMAN je:

𝑑𝐵
𝐴 = 0,37 ∙ 8,41 𝑘𝑚 + 0,1 𝑑𝐵 ∙ 4 + 0,3 ∙ 0 + 2 𝑑𝐵 ∙ 2 + 2 = 9,5117 𝑑𝐵,
𝑘𝑚

𝑑𝐵
𝐴 = 0,21 ∙ 8,41 𝑘𝑚 + 0,1 𝑑𝐵 ∙ 4 + 0,3 ∙ 0 + 2 𝑑𝐵 ∙ 2 + 2 = 8,1661 𝑑𝐵,
𝑘𝑚

ovo slabljenje će biti uračunato u svaki distributivni kabl.

U downstream smeru prenos se obavlja na talasnoj dužini od 1490 nm, a u upstream
smeru na 1310 nm.

Maksimalno slabljenje pasivnog optičkog splitera deobnog odnosa dati su u tabeli:

Tip splitera Slabljene (dB)

1:64 20,5
1:32 16,8
1:16 13,6
 1:8 9,1
1:4 6,2
1:2 3,8

Tabela 1: Proračun slabljenja u optičkom vlaknu za odgovarakiće kablovsko područje.

Kablovska Talasna α apos am

L Nfs Nk A (dB)
područja dužina (dB/km) (dB) (dB)
1310 nm 0,37 0,6 0 2 9,1 2 24,84
Kabl 1
M1 1550 nm 0,21 0,6 0 2 9,1 2 23,39
Kabl 2 1310 nm 0,37 0,9 0 2 13,6 2 29,45
M2 1550 nm 0,21 0,9 0 2 13,6 2 28,88
Kabl 3 1310 nm 0,37 0,7 0 2 13,6 2 29,37
M3 1550 nm 0,21 0,7 0 2 13,6 2 27,92
Kabl 4 1310 nm 0,37 1,4 0 2 13,6 2 29,63
M4 1550 nm 0,21 1,4 0 2 13,6 2 28,06
Kabl 5 1310 nm 0,37 2,2 0 2 13,6 2 29,93
M5 1550 nm 0,21 2,2 0 2 13,6 2 28,23
Kabl 6 1310 nm 0,37 1,3 0 2 13,6 2 29,78
M6 1550 nm 0,21 1,3 0 2 13,6 2 28,04
Kabl 7 1310 nm 0,37 2,1 0 2 13,6 2 29,89
M7 1550 nm 0,21 2,1 0 2 13,6 2 28,21

Hromatska disperzija

Hromatska disperzija može da se izračuna iz odgovarajućih koeficijenata ukupne

disperzije za fabričke dužine kabla, podrazumevajući linearnu zavisnost ukupne disperzije za
fabričke dužine.
Ukupna hromatska disperzija kablovske deonice izračunava se prema obrascu:

∆𝜏 = 𝑑 ∙ 𝐿 ∙ 𝛿 (𝑝𝑠/𝑛𝑚)
gde su:

𝑑 - koeficijent hromatske disperzije optičkog vlakna (ps/nm∙km)

𝐿 - dužina kablovske deonice (km)
𝛿 - spektralna širina lasera, odnosno izvora (nm) - 10 nm
Tabela 2: Proračun hromatske disperzije u optičkom vlaknu za određene kablovske deonice:

𝒅
Kablovska područja Talasna dužina L (km) ∆𝝉 (ps)
(ps/nm.km)
Kabl 1 1310 nm 3,5 9,01 315,35
M1 + POK 1550 nm 20 9,01 1802
Kabl 2 1310 nm 3,5 9,41 329,35
M2 + POK 1550 nm 20 9,41 1882
Kabl 3 1310 nm 3,5 9,11 318,85
M3 + POK 1550 nm 20 9,11 1822
Kabl 4 1310 nm 3,5 9,81 343,35
M4 + POK 1550 nm 20 9,81 1962
Kabl 5 1310 nm 3,5 10,61 371,35
M5 + POK 1550 nm 20 10,61 2122
Kabl 6 1310 nm 3,5 9,71 339,85
M6 + POK 1550 nm 20 9,71 1940
Kabl 7 1310 nm 3,5 10,51 367,85
M7 + POK 1550 nm 20 10,51 2102

PK – privodni optički kabl.

Najudaljeniji korisnik se nalazi na 10,61 km od APC centrale u Prijepolju, i njega

ćemo iskoristiti za proveru brzine protoka podataka u downstream i upstream smeru, ako on
zadovoljava zadate uslove, onda smo sigurni da je mreža realizovana na pravi način.

Brzina podataka u downstream smeru:

∆𝜏 (𝑝𝑠) = 371,35 𝑝𝑠

0,187 0,187 𝑀𝑏
𝑩≤ = = 0,5035 𝐺𝐻𝑧 ≈ 500
∆𝜏 0,37135 𝑛𝑠 𝑠

Brzina podataka u upstream smeru:

∆𝜏 (𝑝𝑠) = 2122 𝑝𝑠
 0,187 0,187 𝑀𝑏
𝑩≤ = = 0,08812 𝐺𝐻𝑧 ≈ 88 .
∆𝜏 2,122 𝑛𝑠 𝑠
𝑀𝑏
Da bismo dobili maksimalni upstream od 100 𝑠 , potrebno je da spektralna širina
lasera bude manja od gore pomenute vrednosti 10 nm. Tu spektralnu širinu lasera možemo
dobiti na sledeći način.

𝑀𝑏
10 𝑛𝑚 → 88
𝑠

𝑀𝑏
𝑑 ′ → 100
𝑠

𝑀𝑏
88 𝑠
𝑑′ = ∙ 10 𝑛𝑚 = 8,8 𝑛𝑚.
𝑀𝑏
100 𝑠

𝑀𝑏
Za ovu spektralnu širinu lasera imaćemo maksimalni upstream od 100 .
𝑠

2.6. Proračun vučne sile

Prilikom polaganja kablova po stubovima potrebno je voditi računa o vučnom

opterećenju uvlačnog kabla određenog kapaciteta, vodeći računa o konfiguraciji terena.
Da bi kabl podneo vučno opterećenje bez oštećenja moraju biti ispunjeni sledeći uslovi:

- poluprečnik savijanja kabla ne sme biti manji od minimalnog dozvoljenog

poluprečnika savijanja kabla prilikom njegovog polaganja
- maksimalna dozvoljena vučna sila ne sme biti prekoračena prilikom njegovog
polaganja

Minimalni dozvoljeni poluprečnik savijanja kabla numerički se izračunava: 20 x

spoljašnji prečnik kabla.
 SITUACIJA TRASE

3. Tehnički opis radova

3.1. Opšte

Radovi predviđeni ovim projektom moraju biti izvedeni prema projektu i uputstvima
proizvođača opreme, kvalitetno i sa atestiranom opremom prema važećim tehničkim
propisima. Svaka izmena mora biti predhodno odobrena od strane projektanta. Radovi se
moraju izvesti u što kraćem roku kako bi se izbegla moguća oštećenja kablova i opreme.
Takođe, izvođač treba da primenjuje Zakon o bezbednosti i zdravlju na radu (Sl.glasnik RS
101/05) i Zakon zaštite od požara (Sl.glasnik RS 111/09) čije su odredbe date u prilogu ovog
projekta.

Prilikom polaganja i montaže kabla izvodjač radova mora da se pridržava Uputstva o

polaganju i montaži optičkih kablova, PTT Vesnik broj 4/89, Izmena i dopuna upustva o
polaganju i montaži optičkih kablova, PTT Vesnik broj 33/91, Upustva o merenjima na
telekomunikacionim linijama sa optičkim kablovima, PTT Vesnik broj 12/91.

Polaganje optičkih kablova se u opštem slučaju vrši istim metodama koje se koriste i
kod klasičnih kablova s metalnim provodnicima, uz uvažavanje specifičnosti vezanih za
same optičke kablove, kao što su:
- granično istezanje optičkog vlakna od svega 1% u odnosuna 20% kod kablova sa
bakarnim provodnicima,
- osetljivost na velike vučne sile,
- optička vlakna ne smeju biti izložena trajnom istezanju, kao ni periodičnom odnosno
cikličnom savijanju,
- optički kablovi imaju mnogo manji prečnik, manju težinu (npr.za isti prenosni
kapacitet potrebno je svega 30 g/km stakla u odnosu na 25 kg/km bakra) zbog čega
se po pravilu i proizvode u većim fabričkim dužinama.

Dužnost izvođača je da vodi građevinsku knjigu i građevinski dnevnik, koji moraju

biti redovno overavani od strane nadzornog organa koji vodi objekat.
Radove treba organizovati tako da teku bez zastoja. Ne sme se započinjati posao ako sav
materijal nije prethodno obezbeđen.

Pre početka radova izvođač mora da upozna sve zainteresovane o početku radova i da
sarađuje sa njima kako bi se izbeglo oštećenje drugih instalacija.

Po završetku radova na polaganju i montaži kabla treba uraditi tehničku

dokumentaciju izvedenog stanja kabla sa geodetskom situacijom trase i protokolom svih
merenja, a prema Uputstvu o tehničkoj evidenciji međumesnih i spojnih telekomunikacionih
linija na optičkim kablovima, PTT Vesnik 24/97.

3.2. Polaganje kablova

Optički kablovi mogu se polagati:

- u TK kanalizaciju
- direktno u zemlju
- po stubovima (vazdušna mreža).

U distributivnoj mreži od ODO ormana do nastavaka kabl treba polagati po stubnoj

trasi. U razvodnoj mreži kabl od stuba polagati do krova kuće kod korisnika.
 Pre polaganja potrebno je izvršiti obeležavanje stubne trase. Ono se sastoji u
prenošenju elemenata iz situacije trase u projektu na teren koristeći pri tome koordinatnu
poligonu mrežu ili poprečne profile i naznačene kote. Zatim se postavljaju vidne oznake gde
treba da se postave stubovi.

Obaveza izvođača radova je da napravi plan postavljanja stubova kao i polaganje

kablova od stuba do stuba i da ih priloži kao tehničku dokumentaciju izvedenog stanja.

3.2.1. Izbor stubova

Prilikom izbora materijala za uporišta i načina ugradnje uporišta, treba voditi računa o
mehaničkoj stabilnosti nadzemnih linija. Pri ovome se ne smeju prekoračiti maksimalna
dozvoljena opterećenja kako za uporišta tako i za samonosive optičke kablove.
Ranijih godina koristili su se drveni stubovi koji su imali vek trajanja kraći od 10
godina zbog slabe impregnacije. Zamena takvih stubova stvara tehničke probleme i ne male
materijalne troškove. Imajući to u vidu i imajući potrebu za jednim kvalitetnijim rešenjem
ovim projektom je predviđeno da se koriste armirano-betonski stubovi. U izvodnim armirano-
betonskim stubovima postoje specijalno ugrađeni cevasti držači u kojima se zavijaju držači
odnosno nastupni klinovi koji su sastavni delovi opreme izvodnog stuba. Kod drvenih
stubova posebno se naručuju klinovi pa se u drveni stub buše rupe da bi se pričvrstili klinovi.
Ovakav način montaže klinova iziskuje određeno radno vreme montažera što kod armirano-
betonskih stubova nije potrebno.
Na delu stuba iznad zemlje do vrha stuba nije potrebno pocinkovana traka za zaštitu
od groma već tu ulogu preuzima armatura u stubu a izvodi za vezu postoje ugrađeni u stub
odnosno mesingane matice su uvarene za armaturu i na njih je moguće ušrafiti traku za
uzemljenje na 40 cm od zemlje i 30 cm od vrha stuba. Ovim je postignuta ušteda kako u
materijalu tako i u radu na montaži i pričvršćivanju trake stuba.
Kablovi u armirano-betonskom stubu se vode kroz šuplje jezgro stuba tako da nije
potrebno posebno obezbeđivanje kabla, što takođe predstavlja uštedu u materijalu i radnoj
snazi u odnosu na drveni stub kod koga se zaštita kabla vrši metalnim profilom a kablovi se
za stub pričvršćuju metalnim obujmicama.
Armirano-betonski stubovi su trajniji i kvalitetniji pa je ovim projektom predviđeno
da se ugrađuju.

3.2.2. Ugradnja armirano – betonskog stuba

Opterećenje koje primaju armirano-betonski stubovi (7/200) potpuno je isto sa

opterećenjem koje primaju drveni stubovi pa je samim tim i temeljenje isto kao i kod drvenih
stubova. Razlika u sopstvenoj težini između drvenih i betonskih stubova nije od značaja za
temeljenje jer za uobičajne nosivosti tla vertikalno opterećenje betonskih stubova ne treba
posebno rešavati.

Linijski stubovi tipa 7/200 postavljaju se u jamu koja se stepenasto kopa do dubine od
170 cm. Pošto se stub uspravi vrši se zasipanje u slojevima debljine 20 cm uz ravnomerno
nabijanje. Po izvršenom zasipanju i nabijanju stub je spreman za montažu voda.

Postoji još jedan način kako je moguće i u temeljnim jamama koje se buše motornim ili
hidrauličnim svrdlom prečnika 400 mm da dubine 160 cm. U ovako pripremljenu jamu
podiže se stub a oko njega se vrši zasipanje sitnozrnim betonom MB 20 ili finim peskom sa
završnim betoniranjem.
 3.2.3. Polaganje samonosivih kablova

Polaganje samonosivih kablova po uporištima vrši se na sličan način kao i polaganje

samonosivih kablova sa metalnim provodnicima.

Po uporištu polažemo nemetalne optičke kablove. Konstrukcija ovih kablova treba da

budu takva da mogu da izdrže kako opterećenja prilikom polaganja tako i opterećenja
prilikom eksploatacije uključujući i dodatna opterećenja usled vetra, snega, leda i drugo.
Prilikom polaganja kablova treba koristiti opremu koja se koristi i za polaganje kablova sa
metalnim provodnicima i omotačem od termoplastičnih masa po uporištima.

Maksimalno dozvoljeni prečnik savijanja koji iznosi 20 prečnika optičkog kabla.

3.2.4. Oprema i pribor za postavljanje samonosivih kablova

Glavni elementi opreme i pribora za postavljanje ADSS po stubovima su:

- Oprema i pribor za zatezno prihvatanje ADSS

- Oprema i pribor za noseće prihvatanje ADSS

Glavni elementi opreme i pribora za zatezno prihvatanje ADSS po stubovima mogu da se

podele za:

- Za dužine raspona do 50 m,
- Za dužine raspona većih od 50 m.

Zatezna stezaljka mora da omogući elastično zatezno prihvatanje ADSS tako da se na

ADSS prenese što je moguće manji radijalni pritisak, i da pri nominalnoj sili na zatezanje
nema slabljenja u optičkim vlaknima.

Glavni elementi opreme i pribora za noseće prihvatanje ADSS po stubovima mogu da se

podele za:

- Za dužine raspona do 50 m,
- Za dužine raspona većih od 50 m.

Noseća stezaljka mora da omogući elastično prihvatanje telekomunikacionog optičkog

kabla tako da se na ADSS prenese što je moguće manji bočni pritisak a da savlada podužne
diferencijalne sile koje mogu da se pojave.

3.3. Izrada razvodne mreže

Razvodna mreža je deo pretplatničke mreže koji se nalazi između nastavka i

mesta uvoda u objekta.

3.3.1. Vazdušna razvodna mreža

Vazdušnu razvodnu telefonsku mrežu treba realizovati samonosivim kablovima tipa

TO SM ADSS, kapaciteta od 2 vlakna, pod sledećim uslovima:
 Kod izgradnje potpuno nove razvodne mreže predvideti kapacitete kablova tako da se
ka jednom korisniku povlači samo jedan kabl, kapaciteta 2 vlakna
Uvod kablova razvodne mreže u objekte pretplatnika izvesti na tavanskom delu i dalje
kroz kanalice položiti do mesta gde je predviđeno da se montira ZOK - 2.
Vazdušne telefonske kablove treba postaviti u svemu po Uputstvu za postavljanje
vazdušnih TK kablova.
Pri postavljanju optičkih kablova po stubovima koji su opterećeni, mora se prethodno
proveriti da li uporišta mogu da podnesu opterećenje novopostavljenog kabla.
Odstojanje najnižeg dela vazdušnog kabla od površine tla treba da iznosi najmanje
3.5m dok na prelazima preko ulica ta visina treba iznosi najmanje 5m.
Nosač za vešanje kabla treba ugrađivati na dozvoljenoj udaljenosti od susednih
predmeta kako ne bi došlo do oštećenja.

3.4. Uvođenje optičkog kabla u objekte

Način uvođenja kabla u objekat zavisi pre svega od arhitektonskog rešenja objekta. S
obzirom da optički kabl ima male dimenzije i mali poluprečnik savijanja, najčešće je moguće
voditi kabl kroz postojeće kablovske kanale.

Na svim usponskim delovima, optički kabl treba da bude na svakih 1 m pričvršćen

obujmicama, a ako usponi prelaze 30 metara, barem na jednom mestu treba postaviti petlju
kako bi se izbeglo klizanje optičkih nitu u kablu. Do visine 1,5 m iznad poda i na mestima
gde preti opasnost oštećenja, kabl treba posebno zaštititi polucevima od aluminijuma, SAPA
crevom ili na drugi pogodan način.

Ovim projektom planira se uvođenje optičkih kablova u objekte korisnika i to preko

krova. Polaganje i učvršćenje kablova po tavanskim konstrukcijama od krovnog nosača do
priključne kutije se radi šelnovanjem. Kroz prostorije je planirano da se optički kabl polaže u
POK kanalice sa poklopcem,

Optički kablovi u objektima se završava na završnoj optičkoj kutiji ZOK-2 sa

SC/APC konektorima.

3.5. Označavanje optičkih kablova

Radi lakše identifikacije optički kablovi se označavaju u oknima, galerijama,

privodnim kanalizacijama i u objektima. Oznaka se nanosi na plastičnu pločicu pogodnih
dimenzija, koja se pričvršćuje za kabl privodnom PVC trakom.

Oznaka mora da sadrži:

- naziv relacije
- tip, vrstu i kapacitet kabla
- godinu izgradnje
- investitor.

Na svakom nastavku kabla potrebno je da se označi redosled vlakana. Isto važi i za

optičku kutiju, odnosno optički razdelnik. Nosač za optičke konektore mora takođe da bude
tako označen da se bez teškoća može pronaći optičko vlakno određene relacije.

3.6. Montažni radovi

Montaža kabla podrazumeva:

a) nastavljanje kablovskih dužina (izrada nastavaka);

b) uvođenje kabla u optičke razdelnike (ODO), odnosno kutije (ZOK);
c) merenje na kablu.

3.6.1. Izrada nastavaka

Nakon polaganja projektovane dužine optičkog kabla pristupa se izradi nastavaka.

Nastavljanje optičkog kabla podrazumeva kako nastavljanje optičkih vlakana, tako i pripremu
i obradu samog kabla.

Spojnica za nastavljanje optičkog kabla nije utvrđena po tipu, pa je investitor dužan

da nabavi odgovarajuće spojnice, koje po dimenzijama i kapacitetu odgovaraju kablovima
koji se nastavljaju.

Na mestima nastavljanja optičkih kablova treba ostaviti krajeve za preklapanje i to sa

obe strane po 2,5 m i rezervu na kablu oko 10m. Prema uputstvu proizvođača spojnice, treba
pripremiti kablove za spajanje. Očistiti oko 5 m kabla od blata. Crvenom vezicom označiti
dolazeći, a zelenom vezicom označiti odlazeći kabl. Na krajeve kabla, koji se spajaju, sa
omotačem, treba postaviti termoskupljajuće bužire. Sa kabla treba skinuti spoljni omotač u
dužini od oko 2,5 m. Zatim treba skinuti papirni ili celofanski unutrašnji omotač, odmastiti
benzinom i rasplesti cevi sa vlaknima. Na osnovi spojnice otvoriti rupe, prema debljini
kablova koji se spajaju. Uvući kablove u pripremljene otvore na osnovi spojnice. Rasteretne
elemente kabla treba iseći i pričvrstiti na odgovarajućem mestu u spojnici. Nakon toga se
skida cev sa vlakana i vrši se njihovo obeležavanje markerima sa brojevima. Zatim sa krajeva
optičkih vlakana treba ukloniti primarnu zaštitu (ne sa svih istovremeno, već samo sa ona dva
koja su na redu za spajanje), odgovarajućim, specijalnim alatom sa kalibrisanim otvorima i
noževima, koji se koristi isključivo u te svrhe. Vlakna zatim treba očistiti specijalnim
papirnim maramicama natopljenim etil alkoholom i na njih navući specijalne cevčice za
zaštitu spoja, metalne ili termoskupljajuće. Potom se odgovarajućim, specijalnim alatom
odsecaju krajevi vlakana pod pravim uglom, (odgovarajuće dolazno i odgovarajuće odlazno
vlakno) i izvršava se njihovo spajanje uređajem za lučno spajanje optičkih vlakana -
splajserom. Nakon izvršenog spajanja vlakana izvršiti proveru izrađenog spoja
reflektometrom (OTDR). Prosečna vrednost slabljenja fiksnog spoja u II i III prozoru ne sme
biti veća od 0,1 dB. Fizička zaštita spoja na vlaknima se obezbeđuje termoskupljajućom
cevčicom sa metalnim elementom semštenom u češalj odgovarajuće kasete spojnice, ODO,
ZOK-a.
 U cilju ostvarivanja što boljeg, kvalitetnijeg spoja potrebno je obezbediti što je
moguće čistije uslove. Izradu nastavaka, stoga treba vršiti van zemlje, u vozilu ili u
improvizovanom šatoru.

Ostavljena rezerva na kablu bez metalnih elemenata (oko 10 m) se zajedno sa

nastavkom postavlja u proširenje rova, u slučaju polaganja u zemlju, ili u okno. Rezerva i
nastavak se u proširenom rovu (polaganje u zemlju) štite betonskim pločama. Ukoliko se
nastavak radi na stubu rezervu namotati na nosač rezerve koji je potrebno montirati pri vrhu
stuba.

Izrada i polaganje nastavaka dati su u Uputstvu za polaganje i montažu optičkih

kablova ("PTT Vesnik" 4/89 i 32/92). Takođe, sama montaža spojnice i priprema kabla za
spajanje detaljno je prikazana u uputstvu proizvođača spojnice.

Pod montažom kabla podrazumeva se nastavljanje kablovski dužina i uvođenje kabla na

optički razdelnik ili optičku kutiju. Nakon montaže, vrše se završna merenja na kablu.

Navedeni radovi moraju biti izvedeni prema uputstvima objavljenim u PTT

Vesnicima br. 4/89, 12/91 i 33/91 sa opremom koja je atestirana prema tehničkim uslovima
ZJ PTT.

Ovim projektom planira se da se izrada nastavaka na optičkim kablovima uraditi na

stubovima. U slučajevima gde imamo preko pet uvodnih kablova u nastavak isti formirati u
zemlji.

3.6.2. Uvođenje kabla u optičke kutije i razdelnike

Optički kablovi se završavaju u objektima na optičkim razdelnicima kada se radi o

većim telekomunikacionim čvorištima sa velikom i srednjom koncentracijom optičkih
vlakana i na završnim optičkim kutijama za objekte sa malom koncentracijom optičkih
vlakana.

Optički razdelnici i završne optičke kutije se koriste za završavanje, spajanje i

prespajanje optičkih kablova. Treba da omoguće pričvršćenje krajeva optičkog kabla, smeštaj
spojeva i rezervne dužine optičkih vlakana, smeštaj adaptera i završnih optičkih vlakana
(pigtail) i završnih optičkih kablova sa jednim vlaknom (patchcord). Njih u principu treba
postavljati što bliže uređajima za prenos, čime se izbegavaju velike dužine prespojnih
kablova. Posebno treba obratiti pažnju na kvalitet adaptera i završnih vlakana sa konektorom
(pigtail) koji se ugrađuju u razdelnike. Kod razdelnika u sistemu veza Telekom Srbija koriste
se SC/APC konektori. Konektori koji će biti korišćeni za saobraćaj od 2,5 Gb/s moraju biti
specijalno ispolirani tako da njihovo povratno optičko slabljenje (optical return loss) bude
iznad 52 dB. Ovo je veoma bitno za stabilnost emisije lasera, a samim tim i za ukupni
propusni opseg sistema prenosa. Za konektore na koje se priključuju uređaji manje brzine
prenosa ulazno slabljenje (insertion loss) ne sme da prelazi 0,5 dB.

Proizvođači nude završne optičke kutije različite konstrukcije. Svima je zajedničko to

da osnovni kabl dolazi direktno na ZOK, da se optičko vlakno iz kabla nastavlja direktno na
vlakno na kojem je već montiran odgovarajući optički konektor tzv. pigtail i da se preko
adaptera (sprežnika) priključuje na drugi konektor prema linijskom sisetemu ili se ostvaruje
prespoj na neko drugo optičko vlakno. Prema tome, kod uvođenja kabla u optički razdelnik
razlikuju se dve faze. Prva faza obuhvata dovođenje kabla u razdelnik, skidanje kablovskog
omotača, odmašćivanje obrađenog dela kabla od gela, vezivanje rasteretnog elementa kabla
na mesto za fiksiranje u okviru ZOK-a ili ODO, razdvajanje i dovođenje optičkih vlakana iz
kabla do mesta spajanja (kaseta). Druga faza obuhvata spajanje optičkih vlakana sa
pigtejlovima i njihovo spajanje na adaptere. Izvođenje prve faze zavisi od vrste optičkog
razdelnika ili kutije, a druga faza se izvodi kao i spajanje vlakana u optičkoj spojnici.

Prečnik savijanja kabla i vlakana u optičkim razdelnicima i kutijama ne sme biti manji
od propisane vrednosti kako ne bi došlo do povećanog slabljenja.

Ovim projektom predviđena je montaža ZOK-a sa 2 konektora tipa SC/APC, koji će

biti terminirana kod korisnika. Završavanje kabla na ZOK-u uraditi prema uputstvu
proizvođača.

3.6.3. Montaža i povezivanje izlaza filtera splitera na vlakno odlazni kablova

U ODO ormanima je potrebno montirati optičke splitere. Jedan optički spliter može
da opsluži i do 64 korisnika. Kablovi koji polaze iz optičkih splitera su distributivni kablovi.
Oni se od splitera vode ili direktno do korisnika ili do lokalnih splajs kutija odnosno
nastavaka a odatle do korisnika.
Planirani spliteri su nekonektirizovani.
Optički spliter je sa nadređenom centralom povezan fider kablom.

3.6.4. Merenje na optičkom kablu

Da bi izgrađena optička kablovska linija obezbedila kvalitetan prenos informacija

potrebno je obaviti čitav niz merenja, kako pre polaganja optičkih kablova, tako i u toku
montaže, odnosno po završenoj montaži.

Pre preuzimanja, proizvođač je dužan da izvrši merenje svih relevantnih karakteristika

prenosa za sve kablove koje je spremio za preuzimanje. Ove rezultate treba da priloži
prilikom preuzimanja.

Prilikom preuzimanja proveravaju se spoljašnji izgled, konstrukcija i pakovanje,

karakteristike prenosa, maksimalna dozvoljena vučna sila i minimalni dozvoljeni poluprečnik
savijanja kabla.

Merenja pre polaganja kabla podrazumevaju ispitivanja pojedinih karakteristika

vlakana, odnosno kabla pa kalemu, Po obavljenom transportu do odredišta i u ovo kontrolno
ispitivanje je uključena i vizuelna identifikacija eventualnih oštećenja nastalih tokom
transporta. Ako rezultati znatno odstupaju od propisa, tj. od fabričkog protokola obaveštava
se nadzorni organ koji će dozvoliti ili zabraniti polaganje takvog kabla.
Meri se:
optička dužina (m) svakog pojedinačnog vlakna u kablu i međusobno odstupanje
izmerenih vrednosti i
slabljenje po jedinici dužine na 1300 i 1550 nm, a dobijene vrednosti se porede sa
vrednostima koje daje proizvođač kabla. Odstupanja ne smeju biti veća od 0,05 dB/km.
Rezultati se upisuju u odgovarajuću tabelu u protokolu merenja.
 Merenja posle polaganja kabla se vrše u cilju otkrivanja eventualnih nedozvoljenih
oštećenja na kablu.
Sva vlakna se mere na položenoj kablovskoj dužini odmah po polaganju. Rezultati se
unose u istu tabelu sa rezultatima merenja pre polaganja. Meri se:
optička dužina (m), a dozvoljeno odstupanje dužine vlakna iznosi 0,2 %
slabljenje po jedinici dužine (dB/km). Podužno slabljenje vlakna ne sme odstupati više
od 0,05 dB/km od vrednosti dobijene pri preuzimanju. U slučaju većeg odstupanja
merenje se vrši na oba kraja.

U toku montaže, pre i posle izrade svakog spoja, vrši se merenje optičke dužine i
podužnog slabljenja vlakna, kao i merenje slabljenja spoja sa obe strane na 1300 i 1550 nm,
neposredno posle spajanja. Na regeneratorskoj deonici ne sme biti veća od 0,1 dB, a
maksimalna vrednost po jednom spoju ne sme biti veća od 0,25 dB. Kod merenja na 1550 nm
slabljenje spoja ne sme biti veće od 0,05 dB u odnosu na rezultat merenje na 1300 nm.

Najzad, po završenom spajanju kabla na celoj regeneratorskoj deonici vrši se kontrola

kvaliteta izgrađene regeneratorske deonice. Meri se slabljenje svih spojeva na 1300 i 1550
nm u oba smera. Vrednosti merenja se unose u posebnu tabelu. Merenje vrednosti slabljenja
za svaku dužinu kabla između spojeva vrši se u jednom smeru i rezultati se unose u posebnu
tabelu.
Merenje ukupnog slabljenja se vrši stabilisanim optičkim izvorom i meračem snage, u
oba smera na 1300 i 1550 nm. Ukupno slabljenje položenog kabla se računa za svako vlakno
kao razlika odabranih stvarnih i referentnih vrednosti. Rezultati se unose u tabelu.Svi
navedeni rezultati sačinjavaju Protokol merenja koji je deo dokumentacije izvedenog stanja.

Da bi se postigle propisane karakteristike prenosnog puta koje garantuju kvalitet

optičkog telekomunikacionog sistema, na kablovima se sprovode odgovarajuća merenja i to
prema Uputstvu o merenju optičkih karakteristika i karakteristika prenosa optičkih vlakana
(PTT Vesnik 21/87) koje obuhvata merenje po polaganju kabla, merenje po nastavljanju,
merenje radi provere slabljenja spoja i merenje pri kontroli kvaliteta cele kablovske linije.

Za merenje optičkog slabljenja primenjuju se dve merne metode:

- metoda merenja u dve tačke i
- metoda merenja u jednoj tački (reflektometarska metoda).

a) Metoda merenja u dve tačke zahteva kalibrisani izvor svetlosnog zračenja (laser), koji se
vezuje za jedan kraj ispitivanog vlakna i merač optičke snage, podešen na istu talasnu dužinu
kao i laser na ulazu, koji se vezuje za drugi kraj. Predajnik (laser) generiše kontinualni i
stabilni nivo svetlosti, a prijemnik (radiometar) meri primljenu optičku snagu. Razlika:
A(dBm) = Pt (dBm) - Pr (dBm),
gde je:
Pt - Nivo snage predate vlaknu
Pr - Nivo primljene snage,
daje totalno slabljenje vlakna.
 Izmereno slabljenje predstavlja ukupno slabljenje cele trase, koje obuhvata: sopstveno
slabljenje optičkih vlakana, njihovih spojeva, lokalna prigušenja, kao i slabljenje eventualno
montiranih konektora. Ovakvo merenje se vrši na položenim kablovima, najbolje odmah
posle polaganja, zbog utvrđivanja ispravnosti položenih kablovskih dužina i zbog potrebe
podešavanja terminalne opreme.
b) Metode merenja u jednoj tački - reflektometarska metoda je bazirana na korišćenju
principa povratnog rasejanja (backscattering). Naime, u ispitivano optičko vlakno se ubacuje
svetlosni impuls, a registruje se intenzitet optičkog signala koji se prostire kroz vlakno u
smeru suprotnom od smera prostiranja incidentnog signala. Ovo merenje se vrši pre
polaganja kabla dok je kabl još na bubnju i to na kraju koji je dostupan i koji se posle merenja
zatvara vulkanizirajućom trakom ili termoskupljajućom kapom. Potrebno je obeležiti kraj sa
koga je vršeno merenje.
Nakon završenih radova direktnom metodom potvrditi da budžet snage nije prekoračen. U
tabeli završnih merenja uneti vrednosti.

3.7. Završni radovi

Po završenim radovima na polaganju i montaži TK kablova potrebno je očistiti

gradilište i prijaviti kvalitetni prijem radova.
U toku rada komisije za kvalitetni tehnički prijem, izvođač radova je dužan da stavi
na raspolaganje:
- projekat,
- građevinski dnevnik,
- rezultate električnih merenja,
- instrumente, alat i radnu snagu,
- ateste ugrađenog materijala,
Po završenom radu objekat i tehničku dokumentaciju izvedenih radova predati
investitoru.

3.7.1. Tehnička dokumentacija izvedenog stanja

Izvođač radova je obavezan da uradi tehničku dokumentaciju izvedenog stanja prema

upustvima Telekoma za ovu vrstu radova.
Prikupljanje podataka vršiti u toku izvođenja radova, kako bi uneti podaci bili tačni.
Dokumentacija treba da bude predata u skladu sa upustvom za prijem dokumentacije
izvedenog stanja i elaborata o geodetskom snimku u elektronskomn obliku (Zbirka propisa iz
oblasti lini i mreža LN-VII). Dva primerka situacije trase kabla i mernog protokola u
papirnom obliku i odgovarajući CD/DWD. Izvođač je dužan da Elaborat geodetskog snimka,
odnosno koordinate detaljnih tačaka dostavi u elektronskom obliku, kao projekat u
softverskom alatu za projektovanje INOVA TeleCAD-Gis ili kao crtež u .dwg formatu, gde
su detaljne tačke trase povezane linijskim segmentima (AutoCAD tip: line) u razmeri 1:1000.

Za postojeće kablove i izvode izvršiti potrebne ispravke postojeće dokumentacije i

objediniti sa novom dokumentacijom.

3.7.2. Prebacivanje pretplatnika sa postojeće na novu mrežu

 Prebacivanje pretplatnika sa stare na novu mrežu treba izvršiti sa minimalnim
prekidom saobraćaja. Da bi se to uradilo potrebno je izvršiti detaljnu pripremu u odeljenju
pretplatničke dokumentacije.
U odeljenju pretplatničke dokumentacije:
- izrada spiskova za prebacivanje brojeva
- provera kartoteke pretplatnika
- priprema za odobravanje novih veza u novoprojektovanoj mreži na pojedinim izvodima.

3.7.3. Provera kvaliteta izgrađene mreže

Po završenoj izgradnji ili rekonstrukciji masne kablovske mreže, pre početka njenog
korišćenja, treba izvršiti proveru kavaliteta mreže pri čemu treba utvrditi:
- da li su radovi izvedeni u skladu sa investiciono-tehničkom dokumentacijom
- da li izvedeni radovi odgovaraju tehničkim propisima ZJPTT i odgovarajućim standardima
- Provera kvaliteta treba da obuhvati:
- pregled investiciono-tehničke dokumentacije sa svim izmenama i dopunama na osnovu
kojih su izvršeni radovi
- pregled tehniče dokumentacije izvođačke organizacije o izgrađenoj kablovskoj mreži
(situacije kabla, šema kabla, skice kablova)
- pregled izvršenih montažnih radova
- proveru pravilnosti postavljanja stubne trase i
- izvršenih montažnih radova, pregled postavljenih kablova i nastavaka
Na izgrađenoj kablovskoj mreži nakon polaganja kablova i montaže obavljaju se
ispitivanja i električna merenja sa ciljem da se ustanovi ispravnost montažnih radova i tačnost
karakteristika prenosa kablovskih vodova u odnosu na zahtevane i propisane vrednosti.

4. Organizacija rada

S obzirom na specifičnost radova na polaganju i montaži optičkih kablova,

organizaciji rada (građenja) treba pokloniti posebnu pažnju da bi se radovi obavili po
predviđenom planu i uz minimalne ekonomske troškove.
 Izvođač radova obavezan je da pre početka radova prouči projekat i da
blagovremeno zatraži od projektanta eventualna objašnjenja. Ukoliko se ukaže potreba za
izvesnim izmenama u odnosuna data rešenja u projektu, koja mogu da nastanu usled
izmene terenskih ili opštih uslova ili na osnovu zahteva investitora ili vlasnika objekta i
terena, izvođač će po njemu postupiti tek nakon pismenog zahteva nadzornog organa putem
knjige izođača radova.
Radovima se ne sme pristupiti pre nego što se pribave odgovarajuće saglasnosti
(elektrodistribucije, vodovod, kanalizacija, gradsko zelenilo, radne organizacije za
održavanje ulica i puteva, zavod za urbanizam i slično) i građevinska dozvola.

Kada su ispunjeni svi uslovi da se može pristupiti izvođenju radova, pristupa se

organizaciji gradilišta i planiranju izvršenja predmetnih radova.

Broj osoblja koje treba angažovati za izvršenje radova zavisi od postavljenih rokova
za izvršenje radova, prirode terena, primenjene mehanizacije, atmosferskih uslova,
vodoprivrednih, saobraćajnih i drugih uslova.

Materijal potreban za građenje objekta (dat u projektu) potrebno je pregledati i

srediti u mesnom magacinu. Kablove je potrebno čuvati na uređenom skladištu, po
mogućstvu sa nadstrešnicom. Na skladištu treba da se izvrši raspored doboša po izvesnom
planu, koji omogućava povremeni pregled, lako izdvajanje doboša i vršenje potrebnih
merenja na kablovima. Neispravne kablovske dužine ne smeju se polagati.

Kablovi se na gradilište, po pravilu transportuju specijalnim kablovskim prikolicama

koje su snabdevene posebnim uređajima za lak i bezbedan utovar, istovar i transport.

Izvođačka organizacija obavezna je da obavesti pre početka zemljanih radova sve

zainteresovane radne organizacije koje imaju svoje podzemne objekte u zoni raskopavanja.
Obaveštene organizacije treba službeno da upute svog predstavnika na mesto gde se radovi
izvode radi ukazivanja na položaj, način rukovanja i zaštite njihovih objekata.
Nedolazak predstavnika obaveštenih organizacija ne oslobađa izvođačku organizaciju
obaveze da preduzme potrebne mere sigurnosti u odnosu na podzemne objekte.
Nakon pripremnih radova,koji ne bi trebalo da traju duže od 20 dana, pristupa se
trasiranju kabla i kopanju rova. Ove operacije treba obavljati po deonicama i uz punu
sinhronizaciju tako da se, čim se iskopa određena dužina rova, dopremi doboš sa PE cevi,
cev položi i rov odmah zatrpa. Po završenom polaganju PE cevi, pristupa se njihovom
nastavljanju i pneumatskom ispitivanju na jednoj kablovskoj dužini, a potom i uvlačenju
kabla.
Pre početka radova na polaganju optičkog kabla izvođač radova u prisustvu
nadzornog organa pravi plan polaganja dužina kabla, sa označavanjem početka i kraja
svake fabričke dužine, lokacije polaganja i dužinom svake od njih. Ovako sačinjen plan
treba da bude sastavni deo tehničke dokumentacije izvedenog stanja.

Polagati maksimalno tri fabričke dužine na kojima treba odmah vršiti izradu
nastavaka. Ako rezultati slabljenja spojeva nisu u propisanim granicama, vršiti odmah
merenje i sa drugog kraja kabla, da bi se dobile srednje vrednosti slabljenja spojeva. Ako
bi i one odstupale od propisanih vrednosti, obustavlja se dalje polaganje i montaža kabla i o
tome obaveštava investitor.
 Izvođač radova je takođe u obavezi da prati i eventualne promene vrednosti
slabljenja spojeva na prethodno urađenim nastavcima. Ukoliko bi se pojavila veća
odstupanja, treba prekinuti radove i obavestiti investitora.

Dinamika polaganja i montaže se tako podešava da najviše tri fabričke dužine ostanu
nenastavljene.

Po završenim radovima na polaganju i montaži kabla izrađuje se dokumentacija

izvedenog stanja i izvođač od investitora zahteva obrazovanje komisije za kvalitetni prijem
izgrađenog objekta. Komisija vrši pregled izvedenih radova i sačinjava zapisnik sa
eventualnim primedbama i preciziranim rokom za njihovo otklanjanje. Po otklanjanju
primedbi investitor zahteva formiranje komisije za tehnički prijem.

Komisija za tehnički prijem, nakon pregleda investiciono tehničke dokumentacije i

izgrađenog objekta, daje mišljenje o tome da li su radovi izvedeni kvalitetno i u skladu sa
važećim propisima, odnosno da li i pod kojim uslovima kabl može biti pušten u rad. Na
osnovu pozitivnog mišljenja komisije za tehnički prijem nadležni organ izdaje dozvolu
za upotrebu novoizgrađenog TK objekta.

5. Oprema
 PSK oprema za ADSS kablove
Ugaoni nosač

PSK oprema za ADSS kablove

Distributivna stezaljka
 ZOK – 2

PATCH PANELI
 Ovi paneli su namenjeni za montažu u 19“ ormanu ili ETSI kabinetima i koriste se u
telekomunikacionim mrežama za terminaciju(završavanje) i nastavljanje optičkih kablova.Svi
paneli su predviđeni za montažu u stanicama prenosa(Rek ormani) ili u prostorijama
korisnika (in-door).

o Patch paneli su predviđeni za montažu na šinama i imaju zato predviđene nosače(19”

i ETSI standard).Svaki nosač ima dva položaja dublji i plići u zavisnosti od potreba.
o Klizni paneli – deo panela sa konektorima i kasetom za splajs se može izvući napred
kako bi se omogućio nesmetan rad i pristup delu za manipulaciju (deo sa splajs
kasetama i pigtailovima).
o Dubina patch panela je 230mm, i omogućuje nesmetano uvođenje kabla, kako ne bi
došlo do savijanja istog i degradacije vlakana, a ujedno i minimalni prostor u Rek
ormanima.
o Visina panela je 1U
o Patch paneli omoguću uvođenje maksimalno 4 kabla, od kojih dva mogu da se uvuku
pod uglom od 45°.
o Uvođenje kablova je sa zadnje strane, kroz gumene uvodne dihtunge,
o Pri uvođenju kablova postoji držač rasteretnog elementa.
o Paneli su ekipirani sa odgovarajućim brojem splajs kaseta i pigtailova. Paneli za
terminiranje ili završavanje mogu biti kapaciteta 12 ili 24 optičkih konektora.

o U zavisnosti od potreba korisnika panali mogu biti ekipirani sa odgovarajucim

adapterima(SC, APC, PC, FC, E2000 ) simplex ili duplex, singlmodni ili multimodni.
o Patch paneli imaju odgovarajući broj splajs kaseta za smeštaj 12 splajseva
(termoskupljajućih spojeva) na optičkim vlaknima sa predviđenim prostorom za
odlaganje rezerve optičkih vlakna