Economic Evaluation and Investment Decision Methods For Mineral Processing and Aggregates Production Plants

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ- ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ

ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΑΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΛΙΚΩΝ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΩΝ
ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ
ΜΟΝΑΔΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΑΔΡΑΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Κ.Γ. ΤΣΑΚΑΛΑΚΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ε.Μ.Π.
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2015
ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ
ΣΧΕΔΙΩΝ 6
1. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΑΠΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 7

1.1. Γενικά περί της μορφής των διαφόρων επιχειρήσεων 7
α) Ιδιωτικές επιχειρήσεις 7
β) Δημόσιες επιχειρήσεις 7
γ) Μικτές επιχειρήσεις 8
1.2. Επιχειρηματικοί στόχοι ιδιωτικών επιχειρήσεων 8
1.3. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των μεταλλευτικών επενδυτικών σχεδίων 8
1.3.1. Παράγοντες που έχουν επίδραση στην ετήσια
«ταμειακή ροή» των μεταλλευτικών επενδυτικών σχεδίων 9
1.3.2. Παράγοντες με καθοριστική επίπτωση στην εκλογή 9
της κατάλληλης μεθόδου αξιολόγησης
2. ΦΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 10
3. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 12

3.1. Προκαταρκτική (ενδεικτική) οικονομική μελέτη 13
3.2. Μελέτη σκοπιμότητας (feasibility study) 13
3.3. Συνήθεις λόγοι που επιβάλλουν την αξιολόγηση 15
4. ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ 16

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ – ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΑΜΕΙΑΚΗΣ ΡΟΗΣ
4.1. Παραστατική απεικόνιση λειτουργίας επιχείρησης 16

4.2. Υπολογισμός της ετήσιας ταμειακής ροής μεταλλευτικής 16
επένδυσης.
4.3. Αποσβέσεις 21
4.3.1. Γενικά 21
4.3.2. Μέθοδοι υπολογισμού αποσβέσεων 22
(i) Η Γραμμική μέθοδος (straight line method) 22
(ii) Επιταχυνόμενες μέθοδοι υπολογισμού αποσβέσεων 22
4.4. Εκπτώσεις λόγω ελάττωσης αποθεμάτων
των μεταλλευτικών κοιτασμάτων (Depletion allowance) 23
4.5. Κεφάλαιο Κίνησης (working capital) 24
1
5. ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 25
5.1. Πηγές προέλευσης κεφαλαίων 25

5.2. Κόστος ευκαιρίας – Κόστος κεφαλαίου 25
6. ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ

ΣΧΕΔΙΩΝ 28
6.1. Γενικά 28
6.2. Παράμετροι μιας μεταλλευτικής αξιολόγησης 28
6.3. Κύρια στοιχεία μιας μεταλλευτικής αξιολόγησης 29
6.3.1. Η ταμειακή ροή (cash flow) 29
6.3.2. Η χρονική αξία του χρήματος (time value of money) 30
6.3.3. Συμπεράσματα 31
6.4. Σύγκριση των μεθόδων αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων 32
6.4.1. Γενικά 32
6.4.2. Παράδειγμα-–Δεδομένα παραδείγματος 32
6.4.3. Μέθοδος λογιστικού ρυθμού επιστροφής (Λ.Ρ.Ε.) 33
6.4.4. Μέθοδος χρόνου ανάκτησης κεφαλαίου
(Pay back period – PB) 35
6.4.5. Μέθοδος της καθαρής παρούσας αξίας (N.P.V) 35
6.4.6. Μέθοδος του λόγου παρούσας αξίας
(Present value ratio, P.V.R.) 37
6.4.7. Μέθοδος της παρούσας αξίας ροής μετρητών
(Discounted cash flow, D.C.F.) 38
6.4.8. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των διαφόρων
μεθόδων αξιολόγησης 39
6.5. Επίδραση του πληθωρισμού και του δανεισμού στο ρυθμό
απόδοσης της επένδυσης 41
6.5.1. Επίδραση του πληθωρισμού 41
6.5.2. Παράδειγμα 43
6.5.3. Επίδραση του δανεισμού 44
2
7. ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΟ
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΩΝ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ
ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΔΡΑΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ 49
7.1. Γενικά 49
7.2. Υπολογισμός συνολικού κεφαλαίου επένδυσης μονάδας
εμπλουτισμού 50
7.3. Δεδομένα για τον υπολογισμό του σταθερού κεφαλαίου
επένδυσης - δείκτες κόστους 52
7.3.1. Δείκτες κόστους 53
7.3.2. Τρόπος χρησιμοποίησης των δεικτών κόστους 54
7.4. Μέθοδοι υπολογισμού σταθερού κεφαλαίου επένδυσης 55
7.5. Υπολογισμός του κόστους μηχανημάτων του κύριου
εξοπλισμού μονάδας εμπλουτισμού 57
7.6. Λειτουργικό κόστος μονάδας Εμπλουτισμού 66
7.6.1. Γενικά 66
7.6.2. Αμεσο λειτουργικό κόστος 66
7.6.3. Εμμεσο λειτουργικό κόστος 67
7.6.4. Υπολογισμός λειτουργικού κόστους μονάδας
εμπλουτισμού 67
7.7. Αριθμητικό παράδειγμα αξιολόγησης (Εφαρμογή) 72
7.7.1. Λύση αριθμητικού παραδείγματος 73
7.7.2. Συμπεράσματα 77
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α 80
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β 82
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ (ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΔΡΑΝΩΝ
ΥΛΙΚΩΝ) 85
ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 98
3
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σελίδα
Σχήμα 1. Παραστατικό διάγραμμα λειτουργίας μεταλλευτικής επιχείρησης 17
Παραστατικό διάγραμμα λειτουργίας μεταλλευτικής επιχείρησης –
Σχήμα 2. 18
Ταμειακή ροή.
Διάρθρωση πηγών προέλευσης μεταλλευτικών επενδυτικών
Σχήμα 3. 26
κεφαλαίων
Διακίνηση κεφαλαίων εντός μιας μεταλλευτικής επιχείρησης -
Σχήμα 4. 27
Κόστοςκεφαλαίου / ρυθμός επιστροφής (απόδοση κεφαλαίων)
Σχήμα 5. Κατανομή κεφαλαίου επένδυσης στην περίπτωση δανεισμού 44
Μεταβολή του ρυθμού απόδοσης ίδιων κεφαλαίων επένδυσης για
διάφορα χρόνια παραγωγικής ζωής των επενδυτικών σχεδίων και
Σχήμα 6. 47
διάφορα ποσοστά συμμετοχής δανειακών κεφαλαίων στο αρχικό
κεφάλαιο επένδυσης (κατά Stermole, 1974).
Διάρθρωση συνολικού κεφαλαίου επένδυσης μεταλλευτικής
Σχήμα 7. 51
επιχείρησης
Σχήμα 8. Διάγραμμα υπολογισμού κόστους αγοράς θραυστήρων 64
Σχήμα 9. Διάγραμμα υπολογισμού κόστους αγοράς μύλων λειοτρίβησης 65
Παραστατικό διάγραμμα χρονικού προγραμματισμού κατασκευής -
Σχήμα 10. 74
λειτουργίας επιχείρησης
4
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Σελίδα
Κόστος κεφαλαίου (ονομαστικό και πραγματικό) ως συνάρτηση της
Πίνακας 1. 27
πηγής προέλευσης των δανειακών κεφαλαίων
Πίνακας 2. Έσοδα και αντίστοιχα λειτουργικά έξοδα 33
Πίνακας 3. Πίνακας μεθόδου λογιστικού ρυθμού επιστροφής 34
Πίνακας 4. Πίνακας μεθόδου χρόνου ανάκτησης κεφαλαίου (Payback - PB) 35
Πίνακας μεθόδων καθαρής παρούσας αξίας και λόγου παρούσας
αξίας
Πίνακας 6. Πίνακας μεθόδου παρούσας αξίας ροής μετρητών 39
Πίνακας 7. Υπολογισμός ρυθμού απόδοσης της επένδυσης χωρίς πληθωρισμό 43
Υπολογισμός ρυθμού απόδοσης επένδυσης με ετήσιο πληθωρισμό
iin=7%
Πίνακας υπολογισμού της ταμειακής ροής για προσδιορισμό της
Πίνακας 9. επίδρασης του δανεισμού στο ρυθμό απόδοσης ίδιων κεφαλαίων 46
επένδυσης
Μέθοδοι διερεύνησης επίδρασης πληθωρισμού πάνω στον ρυθμό
Πίνακας 10. απόδοσης κεφαλαίου επένδυσης και στον καθορισμό του % 48
ποσοστού δανεισμού
Πίνακας 11. Μεταβολή τιμών δεικτών κόστους 54
Πίνακας 12. Τιμές του παράγοντα Fi 57
Υπολογισμός του σταθερού και του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης
Πίνακας 13. ως συνάρτηση του κόστους αγοράς Ν του κύριου εξοπλισμού της 58
μονάδας
Τιμές των παραμέτρων α και b για διάφορα είδη μηχανημάτων 59, 60,
Πίνακας 14.
(εξοπλισμού) εμπλουτισμού 61, 62
Ποσοστιαία (%) σύνθεση του κόστους εμπλουτισμού μονάδας
εμπλουτισμού μικτού θειούχου μετ/τος (Pb-Zn), ικανότητας
επεξεργασίας 500 τόννων/ημέρα (tpd)ή 15.000 τόννων/μήνα (tpm,
tons/month)
Ποσοστιαία (%) σύνθεση του κόστους εμπλουτισμού, μονάδας
εμπλουτισμού μικτού θειούχου μετ/τος (Pb-Zn) ικανότητας
επεξεργασίας 2.000 τόννων/ημέρα (tpd), ή 60.000 τόννοι/μήνα
(tons/month)
Πίνακας 17. Χαρακτηριστικά κόστους παραγωγής μεταλλεύματος 72
Κατανομή συνολικού σταθερού κεφαλαίοιυ επένδυσης για διάφορες
τιμές του n και του λόγου Κ
Υπολογισμός του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης, κεφαλαίου
Πίνακας 19. κίνησης, υπολειμματικής αξίας και αποσβέσεων για τον υπολογισμό 75
της ετήσιας ταμειακής ροής του Πίνακα 18
Πίνακας 20. Υπολογισμός της ετήσιας ταμειακής ροής 77
Μεταβολή των τιμών του ρυθμού επιστροφής επενδυμένου
κεφαλαίου i, για τις αντίστοιχες τιμές ταμειακής ροής και καθαρής
παρούσας αξίας και για 10, 15 ή 20 χρόνια παραγωγικής ζωής της
μονάδας
Ποσοστιαία % μεταβολή του ρυθμού απόδοσης της επένδυσης προς
ποσοστιαία % μεταβολή του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης
5
ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ
ΣΧΕΔΙΩΝ
Για την αξιοποίηση εμφανίσεων ή συγκεντρώσεων μεταλλεύματος με προκαταρκτικό
ενδιαφέρον διεξάγεται έργαστηριακή έρευνα εμπλουτισιμότητας. Αν από την εργαστηριακή
διερεύνηση προκύψουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα, ακολουθεί παραγωγική διαδικασία
κατεργασίας ικανής ποσότητας τροφοδοσίας σε επίπεδο πρόδρομης εγκαταστάσης (pilot
plant). Αν από αυτή τη διερεύνηση επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα της εργαστηριακής
διερεύνησης εμπλουτισμού και παραχθούν προϊόντα που παρουσιάζουν οικονομικό
ενδιαφέρον ακολουθεί διεξοδική οικονομοτεχνική διερεύνηση του προβλήματος.
Η οικονομική ανάλυση της μεταλλευτικής επένδυσης καλύπτει όλες τις φάσεις της αξιοποίησης
του κοιτάσματος δηλ. την εξόρυξη, τη μεταφορά στο εργοστάσιο τον εμπλουτισμό του
μεταλλεύματος και τη φόρτωση των προϊόντων εμπλουτισμού (π.χ. συμπυκνώματος) στο
πλοίο.
Η μεταλλευτική επιχειρηματική δραστηριότητα αρχίζει όταν το αποτέλεσμα της αντίστοιχης
διεξοδικής παραπάνω μελέτης (γεωλογικής, μεταλλευτικής, εμπλουτιστικής και
οικονομοτεχνικής) παρουσιάζει οικονομικό ενδιαφέρον, δηλαδή διαπιστωθούν ικανοποιητικά
αποθέματα από πλευράς ποσότητας και ποιότητας και τα προϊόντα που προκύπτουν
αναμένεται να αποφέρουν κέρδος όταν διατεθούν στην αγορά.
Το κέρδος αυτό θα καλύψει τις χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις της επιχείρησης και την
τρέχουσα εκταμίευση για τη λειτουργία της, ενώ ταυτόχρονα θα συμβάλει στη δημιουργία
αποθεματικού για την παραπέρα ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό της επιχείρησης, αλλά και
ταυτόχρονα ένα περίσσευμα για την ικανοποίηση των μετόχων της.
Είναι προφανή τα πλεονεκτήματα, αν το μετάλλευμα, όπως εξορύσσεται, είναι αρκετά πλούσιο
ώστε να είναι απευθείας εμπορεύσιμο. Στην περίπτωση αυτή δεν είναι απαραίτητη-
παρακάμπτεται η διεργασία του εμπλουτισμού, οπότε η όλη αξιοποίηση δεν επιβαρύνεται και
από το κόστος εμπλουτισμού. Βεβαίως, η συγκεκριμένη περίπτωση είναι αρκετά σπάνια
σήμερα που έχουν σχεδόν εξαντληθεί τα πλούσια κοιτάσματα. Επίσης, δεν αποκλείεται η
περίπτωση ανάληψης μιας φάσης της διεργασίας από υπεργολάβο οπότε στην οικονομική
ανάλυση υπεισέρχεται μόνο το κόστος της υπεργολαβικής εργασίας.
Ο σκοπός αυτών των αναθεωρημένων (Οκτώβριος 2015) σπουδαστικών σημειώσεων είναι να
δώσει σε γενικές γραμμές το προκαταρκτικό πλαίσιο, τη φύση και την ποσότητα των
δεδομένων που απαιτούνται για την αξιολόγηση των σχεδιαζόμενων από μεταλλευτικές
επιχειρήσεις επενδυτικών σχεδίων. Στο προηγούμενο κείμενο έγιναν μικρές διορθώσεις
αβλεψιών της προηγούμενης έκδοσης και επικαιροποίηση κάποιων δεδομένων δεικτών
κόστους.
Ζωγράφου, Οκτώβριος 2015
6
1. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΑΠΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
1.1. Γενικά περί της μορφής των διαφόρων επιχειρήσεων
Για να είναι δυνατή μια σωστή απαρίθμηση των επιχειρηματικών στόχων των διαφόρων
επιχειρήσεων είναι απαραίτητο να γίνει διάκριση των επιχειρήσεων σε σχέση με το
φορέα υλοποίησης και λειτουργίας τους.
Είναι γνωστό ότι, στη σύγχρονη μικτή οικονομία η παραγωγική δραστηριότητα
αναλαμβάνεται τόσο από τον ιδιωτικό όσο και από τον δημόσιο τομέα. Η διάκριση
λοιπόν των επιχειρήσεων, όσον αφορά στο φορέα, είναι αναγκαία, επειδή από τη
μορφή του φορέα εξαρτάται σημαντικά η «συμπεριφορά» και γενικά η πολιτική δράσης
των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις λοιπόν διακρίνονται σε
α) Ιδιωτικές επιχειρήσεις
Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις στη μικτή οικονομία αποτελούν την μεγαλύτερη κατηγορία των
επιχειρήσεων και ανήκουν άμεσα ή έμμεσα σε ιδιώτες. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν
συγκεκριμένους επιχειρηματικούς στόχους, οι οποίοι θα αναφερθούν παρακάτω. Οι
δραστηριότητες τους πραγματοποιούνται μέσα στο νομικό πλαίσιο και κοινωνικό
πλαίσιο που καθορίζεται από το κράτος, αλλά είναι ελεύθερες να χρησιμοποιήσουν
τους συντελεστές παραγωγής και να διαθέσουν τα προϊόντα τους κατά τον καλύτερο γι’
αυτές τρόπο.
β) Δημόσιες επιχειρήσεις
Η σύγχρονη κοινωνία χαρακτηρίζεται από σημαντική συμμετοχή του κράτους στην

παραγωγική δραστηριότητα της οικονομίας και αναφέρεται συνήθως σε τομείς όπου:
• Δεν λειτουργεί ικανοποιητικά ο ανταγωνισμός εξαιτίας της ιδιάζουσας μορφής ή
τεχνικής φύσης του προϊόντος (ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, ύδρευση κ.λ.π.).
• Υπάρχει παράλληλη ιδιωτική παραγωγική δραστηριότητα, αλλά η σημασία του
προϊόντος είναι από κοινωνική άποψη μεγάλη (μεταφορές, υγεία κ.λ.π).
• Δεν εκδηλώνεται ενδιαφέρον από ιδιώτες, αλλά η ανάπτυξη παραγωγικής
δραστηριότητας είναι ωφέλιμη για την οικονομία και την κοινωνία. Στην
κατηγορία αυτή υπάγεται και η εξόρυξη και επεξεργασία ορισμένων
μεταλλευμάτων, που απαιτούν έργα μεγάλης έκτασης και διάρκειας και
συνεπάγονται μεγάλους επιχειρηματικούς κινδύνους και μικρή απόδοση.
7
γ) Μικτές επιχειρήσεις
Οι επιχειρήσεις αυτές ανήκουν τόσο σε ιδιώτες όσο και στο κράτος, οι δε αναλογίες
συμμετοχής του κάθε φορέα ιδιωτικού ή δημοσίου διαφέρει σε κάθε περίπτωση και δεν
συνεπάγεται κατ’ ανάγκη πάντα πλειοψηφία της κρατικής συμμετοχής.
1. 2. Επιχειρηματικοί στόχοι ιδιωτικών επιχειρήσεων
Κύριος στόχος μιας ιδιωτικής επιχείρησης είναι η μεγιστοποίηση του οικονομικού

όφελους που θα προκύψει, που πετυχαίνεται με την άριστη κατά το δυνατόν
χρησιμοποίηση και αξιοποίηση των συντελεστών παραγωγής. Για τις μεταλλευτικές,
εξορυκτικές επιχειρήσεις συντελεστές παραγωγής είναι¨: οι πρώτες ύλες
(μεταλλεύματα, βιομηχανικά ορυκτά, πετρώματα), ο εξοπλισμός, η εργασία
(προσωπικό), η χρήση και διαχείριση της ενέργειας κ.λ.π.
Δευτερεύοντες στόχοι είναι:
• Η αύξηση του κύκλου εργασιών της.
• Η αύξηση του ενεργητικού της.
• Η ελαχιστοποίηση των επιχειρηματικών κινδύνων, που συνεπάγεται η διάθεση
κεφαλαίων για την ανάληψη οποιασδήποτε παραγωγικής δραστηριότητας.
• Η καθετοποίηση ή οριζοντιοποίηση της παραγωγής της επιχείρησης.
• Η εξασφάλιση της βιωσιμότητάς της .
Στη συνέχεια, γίνεται αναφορά στο «κόστος ευκαιρίας».

Η αρχή του «κόστους ευκαιρίας» εκφράζει το κόστος από τη χρησιμοποίηση των
«ιδίων» κεφαλαίων μιας επιχείρησης για την υλοποίηση μιας επένδυσης, ενώ
ταυτόχρονα η επιχείρηση ή ο επενδυτής αγνοεί εναλλακτικές δυνατότητες επενδύσεων
(αξιοποίησης των κεφαλαίων του), οι οποίες μπορούν αποφέρουν επίσης κέρδη.
Πάνω στην αρχή του «κόστους ευκαιρίας» στηρίζεται και δικαιολογείται η προσπάθεια
που γίνεται από τους αξιολογητές επενδύσεων για τη διερεύνηση της «ελκυστικότητας»
μιας συγκεκριμένης επένδυσης.
Και αυτό γιατί με τον τρόπο αυτό συγκρίνονται οι διάφορες εναλλακτικές δυνατότητες
επενδύσεων και επιβεβαιώνεται επίσης ότι το επενδυτικό σχέδιο θα ικανοποιήσει τους
παραπάνω στόχους της επιχείρησης.
1.3. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των μεταλλευτικών επενδυτικών σχεδίων
8
Μια μεταλλευτική επένδυση δεν διαφέρει ουσιαστικά από κάποια άλλη επένδυση.
Υπάρχουν όμως διάφοροι πρόσθετοι παράγοντες(1), που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη
κατά την οικονομική αξιολόγηση. Οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν τις τελικές
αποφάσεις ανάληψης του επενδυτικού σχεδίου, εξαιτίας της σοβαρής επίδρασης που
έχουν πάνω στην ετήσια δημιουργούμενη «ταμειακή ροή» (σύνολο εισροών μείον
σύνολο εκροών).
1.3.1. Παράγοντες που έχουν επίδραση στην ετήσια «ταμειακή ροή» των
μεταλλευτικών επενδυτικών σχεδίων
Οι ιδιαίτεροι παράγοντες, που έχουν επίτπωση στην οικονομική αξιολόγηση των

μεταλλευτικών επενδύσεων, είναι:
1. Η χρονική υστέρηση από την ανακάλυψη ενός μεταλλοφόρου κοιτάσματος
μέχρι την έναρξη παραγωγής, δηλαδή μέχρι να αποφέρει έσοδα (συνήθως 5-
10 χρόνια).
2. Το «γεγονός» της εξάντλησης των μεταλλευτικών κοιτασμάτων, η οποία είναι
το αποτέλεσμα της εξόρυξης και επεξεργασίας τους, δηλαδή η μη
ανανεωσιμότητά τους. Είναι προφανές ότι η πεπερασμένη διάρκεια της
εκμετάλλευσης των μεταλλοφόρων κοιτασμάτων επιβάλλει την ορθολογική
αξιοποίησή τους.
3. Η δυνατότητα που δίνεται από το νόμο για έκπτωση (αφαίρεση κάποιου
ποσοστού) από το φορολογητέο εισόδημα, που έχει ως στόχο να
αποζημιώσει τις μεταλλευτικές επιχειρήσεις για τη μη «ανανεωσιμότητα» των
κοιτασμάτων και τις ενθαρρύνει για συνέχιση της έρευνας για νέα κοιτάσματα.
1.3.2. Παράγοντες με καθοριστική επίπτωση στην εκλογή της κατάλληλης

μεθόδου αξιολόγησης
Υπάρχουν επίσης λόγοι με καθοριστική επίδραση στη μέθοδο αξιολόγησης, οι

οποίοι είναι:
1. Η ανομοιογένεια των διαφόρων μεταλλευτικών κοιτασμάτων όσον αφορά στην
ποσότητα των αποθεμάτων, στην % περιεκτικότητά τους σε χρήσιμο
συστατικό και στα γεωμετρικά χαρακτηριστικά τους, παράγοντες που
επιβάλλουν ειδικές μεθόδους εκμετάλλευσης κατά περίπτωση.
9
2. Η ευαισθησία των μεταλλευτικών επενδυτικών σχεδίων, που οφείλεται στις
παρακάτω αιτίες:
α. Στην επικίνδυνη φύση της εργασίας στα μεταλλεία-ορυχεία (π.χ. υπόγειες
εκμεταλλεύσεις).
β. Στην αντιμετώπιση προβλημάτων από άποψη συγκοινωνιών, έργων
υποδομής και εξεύρεσης του κατάλληλου εξειδικευμένου προσωπικού.
γ. Στην ανάγκη για μερική καθετοποίηση της παραγωγής (εμπλουτισμός –
μεταλλουργία) με σκοπό την αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων
εξαιτίας ελάττωσης του κόστους μεταφοράςμεταξύ των δύο δραστηριοτήτων.
Οι αιτίες (α) και (β) είναι αποτέλεσμα της χωροθέτησης των μεταλλευτικών
εκμεταλλεύσεων στην περιοχή που βρίσκονται τα κοιτάσματα χωρίς
δυνατότητα εναλλακτικής επιλογής.
δ. Στην εμπορία που επηρεάζεται από πολιτικό-κοινωνικά τοπικά ή διεθνή
φαινόμενα που έχουν ως αποτέλεσμα:
• Την εμφάνιση μεγάλων διακυμάνσεων στις τιμές πώλησης των
μεταλλευτικών προϊόντων σε σχέση με το χρόνο.
• Τον ανταγωνισμό των μεταλλευτικών προϊόντων από άλλες ομοειδείς
ορυκτές ύλες με χαμηλότερο κόστος εξόρυξης και επεξεργασίας, από
υποκατάστατα που παράγονται από ορυκτές ύλες (π.χ. κεραμικά), είτε
σύνθετα υλικά.
Για την αντιμετώπιση όλων αυτών των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των μεταλλευτικών
επενδύσεων, απαιτούνται, σε συνθήκες ελεύθερης οικονομίας, αυξημένα ποσοστά
κέρδους ή μεγαλύτεροι ρυθμοί απόδοσης των επενδυμένων κεφαλαίων, σε σύγκριση
με άλλου είδους επενδύσεις.
Επίσης, πολλές φορές επιβάλλεται η χρησιμοποίηση ειδικών μεθόδων αξιολόγησης
των μεταλλευτικών επενδύσεων, οι οποίες χρησιμοποιούν δύο ρυθμούς απόδοσης
(π.χ. η μέθοδος Hoskold, που εμπεριέχει ένα επιτόκιο ασφάλειας και ένα
«κερδοσκοπικό» ρυθμό).
2. ΦΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ
Για να αναπτυχθεί μια μεταλλευτική επιχείρηση, από τη διαπίστωση ενδιαφέρουσας

εμφάνισης και συγκέντρωσης χρήσιμων ορυκτών μέχρι την έναρξη της παραγωγής
10
απαιτούνται οι παρακάτω εργασίες, έρευνες και μελέτες που θεωρούνται απαραίτητες
για την εκπόνηση της μελέτης σκοπιμότητας
1. Η μεταλλευτική / γεωλογική έρευνα, που περιλαμβάνει:
1. Γεωλογική – Γεωφυσική έρευνα
2. Γεωτρήσεις – εκσκαφές – ερευνητικές στοές - κεκλιμμένα
3. Δειγματοληψία – Υπολογισμό μέσης περιεκτικότητας – Ποσότητας

αποθεμάτων
2. Οι δοκιμές εμπλουτισμού – Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εμπλουτισμού

(ποιότητα προϊόντων, ανάκτηση %)
3. Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των δοκιμών εμπλουτισμού σε πρόδρομη

εγκατάσταση (pilot plant) και η διαμόρφωση των απαραίτητων διαγραμμάτων
ροής (περιγραφικό και ολοκληρωμένο με ισοζύγια βαρών - περιεκτικοτήτων)
4. Η προκαταρκτική οικονομική ανάλυση, που απαιτεί τα παρακάτω

δεδομένα:
1. Ύψος επένδυσης
2. Απαιτούμενος ρυθμός εξόφλησης επενδυόμενων κεφαλαίων
3. Κόστος παραγωγής
4. Οριακή περιεκτικότητα του μεταλλεύματος
5. Το πρόγραμμα εκμετάλλευσης
6. Τα σχέδια εκμετάλλευσης
7. Τη σχέση αποκάλυψης (π.χ. για επιφανειακές εκμεταλλεύσεις)
8. Την οριοθέτηση της εκσκαφής
9. Τη σύγκριση μεταξύ επιφανειακής και υπόγειας εκμετάλλευσης (καθορισμός

ορίων)
10. Τη γνώση του εξοπλισμού – το αναγκαίο προσωπικό
11. Το κόστος εξόρυξης - μεταφοράς
12. Τη μελέτη - σχεδιασμό του εργοστασίου εμπλουτισμού
13. Τον προσδιορισμός της μεθόδου/-ων εμπλουτισμού και αιτιολόγηση εφαρμογής
14. Τον υπολογισμός του κόστους εμπλουτισμού
11
15. Την επιλογή του χώρου εγκατάστασης του εργοστασίου εμπλουτισμού
(εξάρτηση από το μεταλλείο/ορυχείο)
16. Τη συγκριτική μελέτη επιλογής της θέσης εγκατάστασης – Κριτήρια – οικονομικά

αποτελέσματα – Οικόπεδα κλπ.
17. Τη μελέτη των έργων υποδομής (υπάρχουσα και απαιτούμενη)
18. Τις βοηθητικές – συμπληρωματικές υπηρεσίες
19. Τη μέριμνα για εξασφάλιση χώρου απόθεσης απορριμμάτων
20. Τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εκμετάλλευσης – Τα αναγκαία μέτρα

περιβαλλοντικής προστασίας
21. Τον προϋπολογισμό του έργου
22. Τα πάγια κεφάλαια (διάρθρωση ίδια/δανειακά)
23. Το κεφάλαιο κίνησης
24. Τις εισπράξεις – Έξοδα – Κέρδος
25. Τη συσχέτιση κερδών – ύψους παραγωγής
26. Τη διερεύνηση απόδοσης επένδυσης – δείκτες απόδοσης – βαθμό ευαισθησίας
27. Την κοινωνική σκοπιμότητα υλοποίησης της επένδυσης
28. Τη διερεύνηση του προγράμματος χρηματοδότησης
29. Το χρονικός προγραμματισμός των έργων
30. Την εξέταση και επίλυση οργανωτικών και νομικών προβλημάτων εγκατάστασης
31. Την απόκτηση της άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας
32. Τη διοίκηση της επιχείρησης
33. Την ανασκόπηση της οικονομικής αξιολόγησης
34. Προτάσεις
3. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
Είναι γνωστό ότι όπως για την υλοποίηση οποιουδήποτε επενδυτικού σχεδίου, έτσι και
για την αξιοποίηση ενός μεταλλοφόρου κοιτάσματος απαιτείται μελέτη οικονομικής
αξιολόγησης, η οποία στο προκαταρκτικό στάδιο μπορεί να είναι:
12
3.1. Προκαταρκτική (ενδεικτική) οικονομική μελέτη
Μια μελέτη αυτής της μορφής βασίζεται σε δεδομένα ή στοιχεία άλλων παρόμοιων
περιπτώσεων, τα οποία προσαρμόζονται στο συγκεκριμένο πρόβλημα. Οι μελέτες
αυτού του τύπου είναι από τη φύση τους «χονδρικές» και παρουσιάζουν αποκλίσεις
από την πραγματικότητα της τάξης του ±25-30%, αποτελούν δε απλώς ενδείξεις για το
όφελος, που θα προκύψει από την ανάληψη ενός επενδυτικού σχεδίου.
3.2. Μελέτη σκοπιμότητας (feasibility study)
Η μελέτη σκοπιμότητας είναι η διαδικασία υπολογισμού του κεφαλαίου επένδυσης που

θα χρειαστεί και του οφέλους που θα προκύψει από ένα σχεδιαζόμενο επενδυτικό
σχέδιο και χρησιμοποιείται κυρίως όταν η προηγούμενη – προκαταρκτική οικονομική
μελέτη - δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Είναι φανερό ότι απαιτεί πολύ
περισσότερα δεδομένα, έχει όμως πολύ μεγαλύτερη ακρίβεια και αξιοπιστία.
Μια πλήρης μελέτη σκοπιμότητας (4) πρέπει να αποτελείται από τέσσερα στάδια:
(i) Την έρευνα αγοράς (Εμπορία-Marketing)
Η έρευνα της αγοράς αποτελεί μια από τις κυριότερες εργασίες για την επιτυχή
υλοποίηση ενός επενδυτικού σχεδίου. Σ’ αυτή βασίζεται η επιτυχία και η
βιωσιμότητα τόυ επιχειρηματικού εγχειρήματος και συνδυάζεται με τον
προγραμματισμό της παραγωγής, ο οποίος είναι συνάρτηση π.χ. της δυναμικότητας
της εκμετάλλευσης (μεταλλείο, αποθέματα κοιτάσματος, ποιότητα, εργοστάσιο
εμπλουτισμού, ποιότητα συμπυκνωμάτων κλπ.)
Η έρευνα αγοράς ασχολείται με τη μελέτη των συνθηκών, που επικρατούν στην

αγορά όσον αφορά στη διάθεση και απορρόφηση (προσφορά-ζήτηση) των
συγκεκριμένων προϊόντων, τη διακύμανση των τιμών πώλησης και των αιτίων που
την προκαλούν. Ασχολείται επίσης με την προώθηση (marketing) των προϊόντων
στην αγορά, με τη μελέτη και ενημέρωση για τις εξελίξεις στην τεχνολογία και
παραγωγή των προϊόντων, την ενδεχόμενη αντικατάσταση ή υποκατάστασή τους
από άλλα ομοειδή κ.λ.π.
Εκτενέστερα η έρευνα αγοράς περιλαμβάνει:
• Προσδιορισμό της ζήτησης (ποιότητα-ποσότητα-τιμές)
• Κέντρα/περιοχές κατανάλωσης – Χρήσεις - Ετήσια αύξηση ζήτησης
13
• Προσδιορισμό της τιμής πώλησης από αξιολόγηση των δεδομένων της διεθνούς
αγοράς
• Πρόβλεψη μελλοντικής ζήτησης – Χρονική διακύμανση τιμών
• Πολιτική διάθεσης προϊόντος – Εσωτερική κατανάλωση – Μείωση εισαγωγών –
Διάθεση σε αγορές του εξωτερικού – Αποθέματα ασφάλειας – Καθετοποίηση της
παραγωγής κλπ.
• Οργάνωση των πωλήσεων – Διαφήμιση – Διάθεση του προϊόντος
• Τρόπο/μέθοδο διάθεσης – Προώθηση των πωλήσεων
• Πρόβλεψη του κόστους παραγωγής και επίδραση του κόστους μεταφοράς στα
κέντρα κατανάλωσης
• Ανταγωνιστικό περιβάλλον
• Παράγοντες που επιδρούν και μπορούν να μεταβάλλουν τα δεδομένα της αγοράς
Οι παράγοντες αυτοί προκύπτουν από τα αποτελέσματα του προγράμματος

προώθησης (marketing) του προϊόντος (π.χ. συμπύκνωμα) και από τη διεθνή
κατάσταση (ανάπτυξη, ύφεση, κάμψη, ανάκαμψη, πόλεμοι, μονοπωλιακή
κατάσταση (καρτέλ), κλειστές αγορές, embargo κ.α.
(ii) Την οικονομική ανάλυση
Η οικονομικά ανάλυση αφορά στον υπολογισμό του κεφαλαίου επένδυσης και

ασχολείται επίσης με τον υπολογισμό του κόστους και όφελους ενός μεταλλευτικού
επενδυτικού σχεδίου, αφού λάβει σοβαρά υπόψη τις δύο μορφές ανάλυσης που
ακολουθούν.
(iii) Τη χρηματοοικονομική ανάλυση
Η χρηματοοικονομική ανάλυση η οποία εξετάζει το πού, πώς και με ποιο κόστος

μπορούν να αποκτηθούν τα αναγκαία κεφάλαια για την υλοποίηση του
συγκεκριμένου μεταλλευτικού σχεδίου.
(iv) Την πολιτικο-περιβαλλοντική ανάλυση
Η παραπάνω ανάλυση ασχολείται με παράγοντες που δεν είναι μεν φανεροί, αλλά
μπορούν να επηρεάσουν το σχέδιο και να το οδηγήσουν σε επιτυχία ή αποτυχία.
14
Ασχολείται δηλαδή με το νομικό πλαίσιο που επιβάλλεται στη μεταλλευτική
βιομηχανία, είτε με τη μορφή πλέγματος νόμων, είτε κάτω από την πίεση της κοινής
γνώμης (κοινωνία) όσον αφορά στην προστασία και, μετά τη λήξη της
δραστηριότητας, «αναμόρφωση» του περιβάλλοντος.
Οι διάφοροι “περιορισμοί” που παρουσιάζονται στην πορεία της αξιοποίησης ενός

μεταλλευτικού κοιτάσματος μπορούν να προστεθούν με τη μορφή επί πλέον κόστους
και είναι πιθανό να κάμουν αυτή την αξιοποίηση τελείως αντιοικονομική.
Αυτό γίνεται σήμερα εύκολα αντιληπτό από τη σύγκριση κόστους παραγωγής και τιμών
διάθεσης μεταξύ αναπτυσσόμενων χωρών (Κίνα, Ινδία, χώρες Αφρικής) και
αναπτυγμένων χωρών (Ευρώπη, Βόρεια Αμερική). Στις αναπτυσσόμενες χώρες οι
περιβαλλοντικοί κανονισμοί (αέριες εκπομπές, απόθεση απορριμμάτων, ασφάλεια
εργαζομένων κλπ.) είναι πιο ελαστικοί και το εργατικό κόστος χαμηλότερο εκτος του ότι
βέβαια οι ορυκτές πρώτες βρίσκονται σε αφθονία με αποτέλεσμα και τα μεταλλευτικά
τους προΪόντα να είναι πιο ανταγωνιστικά.
3.3. Συνήθεις λόγοι που επιβάλλουν την αξιολόγηση
Οι λόγοι που «επιβάλλουν» στις μεταλλευτικές επιχειρήσεις την εφαρμογή μίας

οικονομικής αξιολόγησης(1) είναι σε γενικές γραμμές οι παρακάτω:
• Η σκέψη για αξιοποίηση ενός μεταλλευτικού κοιτάσματος
• Η σκέψη για απόκτηση (αγορά) ενός λειτουργούντος μεταλλείου
• Η σχεδιαζόμενη αλλαγή στη μέθοδο εξόρυξης ή εμπλουτισμού, η οποία θα έχει
ως αποτέλεσμα να επηρεάσει το ύψος παραγωγής (τόννοι μεταλλεύματος /
μονάδα χρόνου) ή την οριακή περιεκτικότητα (cut-off grade) του εξορυσσόμενου
μεταλλεύματος. Είναι γνωστό ότι αυτή η περιεκτικότητα επηρεάζει την ποσότητα
των αποθεμάτων, το κόστος παραγωγής και επίσης την εμπορία των
παραγομένων προϊόντων και κατά συνέπεια και τις εισροές και εκροές της
επιχείρησης.
Ο σκοπός της επιχείρησης από την εφαρμογή μιας οικονομικής αξιολόγησης είναι να
πάρει απαντήσεις στα ερωτήματα:
• Θα είναι «βιώσιμη» η επένδυση;
• Θα ικανοποιήσει το σχεδιαζόμενο επενδυτικό σχέδιο τον αντικειμενικό στόχο της
επιχείρησης που είναι το κέρδος;
15
• Θα είναι καλύτερο ή χειρότερο από άλλα εναλλακτικά σχέδια;
4. ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ – ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΑΜΕΙΑΚΗΣ ΡΟΗΣ
Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται παραστατική απεικόνιση της λειτουργίας μιας επιχείρησης
στο οικονομικό περιβάλλον στο οποίο κινείται για να φανεί ευκολότερα η
αλληλεξάρτηση οικονομικού περιβάλλοντος και επιχείρησης. Επίσης διευκρινίζεται ο
όρος «ταμειακή ροή» και αναφέρονται οι παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται η
τιμή της.
4.1. Παραστατική απεικόνιση λειτουργίας επιχείρησης (4),(5)
Στα Σχήματα 1 και 2 δίνονται αναλυτικά παραστατικά διαγράμματα που περιγράφουν τη

λειτουργία μεταλλευτικών επιχειρήσεων μέσα σε περιβάλλον ελεύθερης οικονομίας. Στα
διαγράμματα αυτά φαίνεται η διακίνηση των παντός είδους χρημάτων προς και από την
επιχείρηση. Σ’αυτά φαίνονται οι διάφορες πηγές χρηματοδότησης των μεταλλευτικών
επενδυτικών σχεδίων, η φορολογική αντιμετώπισή των επιχειρήσεων από το κράτος
και υπολογίζεται σχηματικά η ετήσια ταμειακή ροή, η οποία θα χρησιμοποιηθεί για τον
προσδιορισμό του συνολικού όφελους από τη δραστηριότητα της εκμετάλλευσης της
εξορυσσόμενης ορυκτής πρώτης ύλης.
4.2. Υπολογισμός της ετήσιας ταμειακής ροής μεταλλευτικής επένδυσης
Ως ταμειακή ροή χαρακτηρίζεται η διαφορά των ταμειακών εισροών και των ταμειακών
εκροών ενός επενδυτικού σχεδίου. Με τον όρο καθαρή ταμειακή ροή ανά μονάδα
χρόνου ορίζεται η περίσσεια, που δημιουργείται από τη διαφορά των ταμειακών
εισροών (έσοδα από πωλήσεις) και των δαπανών (κόστος παραγωγής και δαπάνες
κεφαλαίου) σ’ όλη τη χρονική διάρκεια της παραγωγικής ζωής της μονάδας.
Ο υπολογισμός της ετήσιας ταμειακής ροής μιας μεταλλευτικής επένδυσης γίνεται με τη
διαδικασία που φαίνεται παρακάτω:
16
Μερίσματα σε μετόχους
Δανειακά κεφάλαια
Έσοδα από εκμετάλλευση

Μετοχικά κεφάλαια
ευρεσιτεχνιών (πατέντα)
ΚΕΦΑΛΑΙΑ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Διακίνηση κεφαλαίων από/και σε
ΤΑΜΕΙΑΚΗ ΡΟΗ άλλες επενδύσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΜΕΣΗ
ΚΙΝΗΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Λειτουργικά έξοδα
Ακαθάριστο
εισόδημα
Αποσβέσεις Α
Εκπτώσεις λόγω ελάττωσης αποθεμάτων
Αποσβέσεις Β & Γ
Τόκοι δανειακών κεφαλαίων
Φορολογητέο εισόδημα
Φόρος εισοδήματος
ΚΑΘΑΡΟ ΚΕΡΔΟΣ Επιστροφή δανειακών κεφαλαίων
Σχήμα 1. Παραστατικό διάγραμμα λειτουργίας μεταλλευτικής επιχείρησης.
17
Καθαρό κέρδος (1- x)·[X-(L+D+Z+Kn)]-(R-Kn)
Επιστροφή δανειακών κεφαλαίων, (R-
K n)
Φόρος εισοδήματος
x·[X-(L+D+Z+Kn)] Φορολογητέο εισόδημα, [X-(L+D+Z+Kn)]
Z, Εκπτώσεις λόγω ελάττωσης αποθεμάτων

Τόκοι δανειακών κεφαλαίων, Kn
D, (Αποσβέσεις Α, Β, Γ)
Έσοδα από πωλήσεις, Χ L

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΟΝΑΔΑΣ Λειτουργικά έξοδα
W, Κεφάλαιο Q = QA + QB + W
κίνησης Συνολικό κεφάλαιο
επένδυσης (εκτός της
αξίας της γης)
QA, μέρος του σταθερού

κεφαλαίου επένδυσης όχι
άμεσα παραγωγικό
(QA + QB), μέρος του
κεφαλαίου της
επένδυσης που
πρέπει να
αποσβεστεί
QB, παραγωγικό μέρος του

Μερίσματα μετόχων
σταθερού κεφαλαίου
επένδυσης (εξοπλισμός
σχετικός με τη μέθοδο
παραγωγής)
΄Λλλες
επενδύσεις
ΠΗΓΗ
Εισροή Cn = (1-x)·[X-(L+D+Z+Kn)]-(R-Kn)+(D+Z)
ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ
κεφαλαίων άλλης
μορφής
ΤΑΜΕΙΟ ΤΑΜΕΙΑΚΗ ΡΟΗ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Δάνεια
Προνομιούχες μετοχές
Ομολογίες
Κοινές μετοχές
Σχήμα 2. Παραστατικό διάγραμμα λειτουργίας μεταλλευτικής επιχείρησης – Ταμειακή ροή.
18
Η διαδικασία διαμόρφωσης της εξίσωσης που δίνει την ταμειακή ροή με χρήση των
διαγραμμάτων (Σχήματα 1 και 2) είναι η εξής:
Έσοδα από πωλήσεις +X

Μείον λειτουργικά έξοδα -L
Μείον αποσβέσεις (τύπων Α,Β,Γ) -D
Μείον εκπτώσεις λόγω εξάντλησης αποθεμάτων -Z
Μείον τόκοι δανείων -K n
Φορολογητέο εισόδημα X-(L+D+Z+Kn)
Μείον φόρος εισοδήματος -x·[X-(L+D+Z+Kn)]
Καθαρό όφελος μετά τη φορολογία (1-x)·[X-(L+D+Z+Kn)]
Μείον ποσοστό αρχικού δανείου που πληρώνεται

στο δανειστή κάθε χρόνο (χρεωλύσια) -(R-Kn)
Συν αποσβέσεις (Α,Β,Γ) +D
Συν εκπτώσεις λόγω ελάττωσης αποθεμάτων +Z
Ετήσια ταμειακή ροή Cn = (1-x)·[X-(L+D+Z+Kn)] - (R-Kn) + (D+Z)
Όπου : X = N∙P (έσοδα από πωλήσεις),

Ν: αριθμός μονάδων παραγομένου προϊόντος κάθε χρόνο (π.χ. τόννοι
συμπυκνώματος, t/y)
Ρ: τιμή πώλησης μονάδας παραγομένου προϊόντος (συμπύκνωμα).
Η τιμή πώλησης Ρ(21) του προϊόντος δεν παραμένει σταθερή, αλλά παρουσιάζει
διακυμάνσεις με το χρόνο, που οφείλονται σε :
Α. Εξωτερικά αίτια
• Αύξηση πληθωρισμού
• Νομισματικές κρίσεις
με αποτέλεσμα την αυξημένη ζήτηση για αποθεματοποίηση ή άλλα αίτια όπως:
• απεργίες
• ατυχήματα
• θεομηνίες,
19
που έχουν ως αποτέλεσμα την ελάττωση των παραγομένων ποσοτήτων προϊόντων
δηλ. τη χαμηλή προσφορά.
Β. Εσωτερικά αίτια
• αύξηση της προσφοράς μετά την ανακάλυψη νέων πλουσιότερων

κοιτασμάτων
• αύξηση της προσφοράς, εξαιτίας πιθανής μείωσης της τιμής της οριακής
περιεκτικότητας (cut-off grade) των κοιτασμάτων που μπορούν να υποστούν
εκμετάλλευση, και οφείλεται κυρίως στην αύξηση της τιμής του παραγόμενου
προϊόντος
• μείωση της προσφοράς όταν η μείωση της τιμής κάνει αντιοικονομική την
παραπέρα λειτουργία των εκμεταλλεύσεων και μονάδων εμπλουτισμού.
Στα αριθμητικά παραδείγματα που ακολουθούν, γίνεται υπόθεση ότι η τιμή

πώλησης/μονάδα προϊόντος παραμένει σταθερή στη διάρκεια του χρόνου. Αυτό έχει
ως αποτέλεσμα τα ετήσια έσοδα από τις πωλήσεις να θεωρούνται σταθερά.
Τα λειτουργικά έξοδα L είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων οι κυριότεροι από τους
οποίους είναι:
• Το κόστος αμοιβών προσωπικού
• Το κόστος επίβλεψης και επιστασίας
• Το κόστος αναλωσίμων υλικών των μεθόδων εξόρυξης και εμπλουτισμού
• Το κόστος αναλωσίμων υλικών για τη συντήρηση του μηχανολογικού και λοιπού
εξοπλισμού
• Το κόστος ενέργειας, νερού, τηλεπικοινωνιών κλπ.
Οι αποσβέσεις D αναφέρονται σε διάφορα στοιχεία που αποτελούν το συνολικό

«σταθερό» κεφάλαιο επένδυσης, είναι διαφόρων τύπων και υπολογίζονται με τρεις (3)
διαφορετικές μεθόδους. Οι μέθοδοι αυτές αναλύονται περισσότερο περισσότερο στο
κεφάλαιο «Αποσβέσεις».
Οι εκπτώσεις λόγω εξάντλησης αποθεμάτων Z. Περισσότερα στοιχεία δίνονται επίσης
στο κεφάλαιο «Αποσβέσεις».
Ετήσιο ποσό τόκων Kn, που αναλογεί στα δανειακά κεφάλαια.
Ποσοστό υπολογισμού φόρου εισοδήματος x, %: (κυμαίνεται συνήθως από 25-50%).
20
R: Ετήσιο ποσό, το ίδιο για κάθε χρόνο λειτουργίας της μονάδας, που εξυπηρετεί την
αποπληρωμή των δανειακών κεφαλαίων (χρεωλύσια και τόκοι δανείων).
4.3. Αποσβέσεις.
4.3.1. Γενικά
Το κόστος κατασκευής (κεφάλαιο επένδυσης) μιας μεταλλευτικής μονάδας, που θα

χρησιμοποιηθεί για ορισμένα χρόνια δεν μπορεί να θεωρηθεί ως έξοδο(4),(6),(7), το οποίο
θα επιβαρύνει αρνητικά την ταμειακή ροή του χρόνου ή των χρόνων κατασκευής της.
Και αυτό γιατί το «όφελος» για τα χρόνια κατασκευής της θα εμφανιστεί αρνητικό, ενώ
για τα χρόνια παραγωγική ζωής της τα οφέλη θα φανούν υπέρογκα μεγάλα.
Για το σκοπό αυτό, το κόστος κατασκευής ή αγοράς μιας μονάδας κατανέμεται με
διάφορες μεθόδους και επιβαρύνει τα έσοδα της μονάδας για όλη τη διάρκεια της
παραγωγικής της ζωής. Οι αποσβέσεις λοιπόν είναι η «επιβάρυνση» των ετήσιων
εσόδων μιας μονάδας με κατανομή του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης σε όλη τη
διάρκεια της παραγωγικής της ζωής.
Οι λόγοι που δικαιολογούν τη χρήση των αποσβέσεων είναι οι παρακάτω:
• Η μείωση της αξίας μιας μονάδας, που μπορεί να οφείλεται σε ζημιές, ατυχήματα,
παλαίωση λόγω ραγδαίας τεχνολογικής εξέλιξης και για τα οποία η με οικονομικό
τρόπο επισκευή, συντήρηση και η τεχνολογική βελτίωσή της είναι κρίνεται ως
αντιοικονομική.
• Η πιθανή μείωση στο μέλλον των ποσοτήτων των προϊόντων που παράγει η
μονάδα εξαιτίας:
Α. Κορεσμού της αγοράς από ομοειδή προϊόντα ή από υποκατάστατά τους
Β. Μεταβολής των απαιτήσεων των καταναλωτών (αλλαγή προδιαγραφών
προϊόντων) και αδυναμία οικονομικά αποδεκτής προσαρμογής της μονάδας στις
νέες απαιτήσεις.
Οι παραπάνω λόγοι υποχρεώνουν την επιχείρηση που εκμεταλλεύεται τη μονάδα να
ανακτήσει, μέσα στο χρονικό διάστημα της παραγωγικής της ζωής, τα κεφάλαια που
διέθεσε για την κατασκευή ή αγορά της.
Οι αποσβέσεις εφαρμόζονται μόνο για εκείνα τα τμήματα των μονάδων που
αποφέρουν έσοδα, για τα τμήματα εκείνα που υφίστανται παλαίωση λόγω τεχνολογικής
προόδου, φθορές λόγω χρήσης ή ζημιές. Ο εξοπλισμός και η αξία των κτιρίων της
21
μονάδας επιτρέπεται να αποσβεσθούν, όχι όμως και η αξία της γης στην οποία είναι
κτισμένη η μονάδα. Οι αποσβέσεις αυτές καλούνται τύπου Α.
Επίσης, μπορούν να αποσβεσθούν και κάποιες μη εμπράγματες (μη υλικές) αξίες με
περιορισμένη διάρκεια ζωής και χρησιμότητας, όπως είναι τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας
και η τεχνογνωσία (αποσβέσεις τύπου Β).
Για τον ίδιο λόγο οι δαπάνες στις οποίες υποβάλλεται η επιχείρηση για οργάνωση,
πειραματική έρευνα, απόκτηση εμπορικού σήματος (trade mark) επιτρέπεται να
αποσβεσθούν (αποσβέσεις τύπου Γ).
4.3.2. Μέθοδοι υπολογισμού αποσβέσεων
Σήμερα εφαρμόζονται τρεις μέθοδοι υπολογισμού του ετήσιου ποσού, που επιτρέπεται
να αφαιρεθεί από τα ακαθάριστα έσοδα πριν από τη φορολογία.
(i) Η Γραμμική μέθοδος (straight line method)
Το ετήσιο ποσό αποσβέσεων D δίδεται από την εξίσωση:

Q − (S + W)
D= (1)
n
όπου: Q: αρχικό ποσό σταθερού κεφαλαίου επένδυσης,
S υπολειμματική αξία ή αξία εκποίησης (salvage value) μετά το τέλος
παραγωγικής ζωής της μονάδας,
W το κεφάλαιο κίνησης (working capital) και
n το χρονικό διάστημα εκμετάλλευσης (παραγωγική ζωή) της μονάδας σε χρόνια
(ii) Επιταχυνόμενες μέθοδοι υπολογισμού αποσβέσεων:
Υπάρχουν δύο διαφορετικές «επιταχυνόμενες» μέθοδοι υπολογισμού:

1. H μέθοδος του μειούμενου ποσού αποσβέσεων (Declining balance
method) με εξίσωση:
K (Q − DC )
D= (2)
n
όπου: Κ: σταθερά που κυμαίνεται από 1,5 έως 2

DC: άθροισμα αποσβέσεων προηγουμένων ετών
Q, n: όπως αναφέρθηκαν προηγουμένως.
22
2. Η μέθοδος του αθροίσματος των ετών (Sum of years digits method)
με τύπο:
2(n − y + 1)
Dy = ⋅ [Q − ( S + W )] (3)
n(n + 1)
όπου: Dy: αποσβέσεις που αφορούν στο χρόνο y από την έναρξη λειτουργίας
της μονάδας.
y: χρόνος από την έναρξη παραγωγής και
Q, S, W, n: όπως αναφέρθηκαν προηγουμένως.
Από τους τρεις διαφορετικούς παραπάνω τύπους υπολογισμού αποσβέσεων είναι

φανερό ότι, αν και η συνολική αξία της επένδυσης που πρέπει να αποσβεσθεί είναι η
ίδια και για τις τρεις μεθόδους, το ετήσιο ποσό που προκύπτει από την εφαρμογή κάθε
μεθόδου είναι διαφορετικό. Αυτό όμως επηρεάζει σημαντικά το ετήσιο όφελος, επειδή
οι διαφορετικές τιμές των ετήσιων αποσβέσεων επιδρούν στην ετήσια ταμειακή ροή και
επίσης στην «ανηγμένη» τιμή της (συνήθως χρόνος 0).
Είναι επίσης φανερό ότι με τις επιταχυνόμενες μεθόδους υπολογισμού τα ποσά των
ετήσιων αποσβέσεων είναι μεγαλύτερα για τα πρώτα χρόνια παραγωγής, που η κάθε
επιχείρηση χρειάζεται οικονομική στήριξη μέσω «ευνοϊκής» φορολογικής μεταχείρισης.
4.4. Εκπτώσεις λόγω ελάττωσης αποθεμάτων των μεταλλευτικών

κοιτασμάτων (Depletion allowance)
Η ύπαρξη εκπτώσεων, λόγω βαθμιαίας ελάττωσης των μεταλλευτικών αποθεμάτων,

παίζουν σπουδαίο ρόλο για την έρευνα, την ανακάλυψη και την εκμετάλλευση ορυκτών
πρώτων υλών, επειδή δίνουν τη δυνατότητα σ’ αυτούς που τις κατέχουν και τις
εκμεταλλεύονται για «αδάπανες» εσωτερικές πηγές αυτοχρηματοδότησης άλλων
επενδύσεων (π.χ. αντικατάστασης - βελτίωσης εξοπλισμού και παραγωγικής
διαδικασίας).
Τα πλεονεκτήματα των εκπτώσεων αυτών είναι τα εξής:
• Χρησιμεύουν ως κίνητρο για τις δραστηριότητες έρευνας, ανακάλυψης και
εκμετάλλευσης μεταλλευτικών κοιτασμάτων, που από τη φύση τους περικλείουν
σοβαρούς επιχειρηματικούς κινδύνους.
• Βοηθούν στην επίτευξη μεγαλύτερου ρυθμού απόδοσης επενδυμένου κεφαλαίου με
σκοπό να φθάσει ή να πλησιάσει το ρυθμό απόδοσης άλλων (μη μεταλλευτικών)
εναλλακτικών επενδύσεων.
23
Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι υπολογισμού του ποσού των εκπτώσεων του τύπου
αυτού, συνήθως όμως τα ποσοστά υπολογισμού καθορίζονται από το κράτος και είναι
συνάρτηση του ποσοστού των δηλωθέντων συνολικών αποθεμάτων που ανακτώνται
κάθε χρόνο.
4.5. Κεφάλαιο Κίνησης (working capital)
Το κεφάλαιο κίνησης αποτελεί μια σπουδαία οικονομική παράμετρο της λειτουργίας

μιας μονάδας και υπολογίζεται συνήθως ως ποσοστό του σταθερού κεφαλαίου
επένδυσης. Το άθροισμα του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης και του κεφαλαίου
κίνησης αποτελεί το συνολικό κεφάλαιο επένδυσης. Το κεφάλαιο κίνησης
αντιπροσωπεύει το ύψος των ποσών που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των
καθημερινών αναγκών λειτουργίας μιας επιχείρησης για μικρό χρονικό διάστημα π.χ.
ένα έως δύο μήνες και αφορά στα παρακάτω:
• Στις πρώτες ύλες (π.χ. μετάλλευμα) για την τροφοδοσία του εργοστασίου
• Σε αναλώσιμα υλικά (ράβδοι-σφαίρες, αντιδραστήρια, βαρέα διάμεσα)
• Σε υλικά συντήρησης εξοπλισμού (ανταλλακτικά, λιπαντικά, κ.λπ.)
• Σε χρήματα σε ρευστό για την κάλυψη των δαπανών μισθοδοσίας προσωπικού, την
αγορά σε καλύτερες τιμές πρώτων υλών, υλικών συντήρησης κ.λπ.
Επίσης, ως μέρος του κεφαλαίου κίνησης θεωρούνται τα διαθέσιμα έτοιμα προϊόντα
(Stock συμπ/τος για πώληση) και οι λογαριασμοί προς είσπραξη.
Το κεφάλαιο κίνησης αποτελεί συνήθως κάποιο ποσοστό (περίπου 10%) του σταθερού
κεφαλαίου επένδυσης.
Το κεφάλαιο κίνησης δεν επιτρέπεται να εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα προ της
φορολογίας. Δεν έχει επίδραση στον υπολογισμό της ετήσιας ταμειακής ροής αλλά,
επειδή συνήθως ανακτάται στο τέλος λειτουργίας της μονάδας, υπολογίζεται ως
«αρνητική» ταμειακή ροή στον υπολογισμό του ρυθμού απόδοσης επενδυμένου
κεφαλαίου. Παίζει λοιπόν σπουδαίο ρόλο, τόσο στη λειτουργία μιας επιχείρησης όσο
και στο μέγεθος του ρυθμού απόδοσης της επένδυσης.
Ο τρόπος χρησιμοποίησης του κεφαλαίου κίνησης και οι οικονομικές επιτπώσεις του
στη λειτουργία της επιχείρησης φαίνεται σε αριθμητικά παραδείγματα που παρατίθενται
παρακάτω.
24
5. ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
5.1. Πηγές προέλευσης κεφαλαίων
Για την υλοποίηση ενός μεταλλευτικού επενδυτικού σχεδίου απαιτούνται κεφάλαια, τα

οποία μπορεί να διαθέσει είτε ο επενδυτής («ίδια κεφάλαια» ή αυτοχρηματοδότηση) είτε
να τα δανειστεί με κάποιο επιτόκιο r (δανειακά κεφάλαια). Στο Σχήμα 3 φαίνονται οι
δυνατές πηγές προέλευσης κεφαλαίων επένδυσης και επίσης το είδος των κεφαλαίων
αυτών.
5.2. Κόστος ευκαιρίας – Κόστος κεφαλαίου
α. Κόστος ευκαιρίας
Κατ’ αρχή θα πρέπει να γίνει σαφές ότι ακόμη και τα ίδια κεφάλαια που χρησιμοποιεί
μια επιχείρηση για επενδύσεις έχουν κόστος, παρά το γεγονός ότι δεν πληρώνονται
τόκοι γι’ αυτά.
Αυτό στηρίζεται στην αρχή του «κόστους ευκαιρίας», που σημαίνει ότι, η επιχείρηση
χρησιμοποιώντας ίδια κεφάλαια αγνοεί εναλλακτικές δυνατότητες επενδύσεων που θα
αποφέρουν έσοδα από τη χρήση τους.
β. Κόστος κεφαλαίου
Ο όρος κόστος κεφαλαίου διαφέρει από το ρυθμό απόδοσης κεφαλαίων επένδυσης.

Είναι γνωστό ότι όλες οι μορφές δανειακών κεφαλαίων επιβαρύνονται με ένα επιτόκιο r,
το οποίο καλείται «κόστος κεφαλαίου». Το επιτόκιο r βοηθά στον υπολογισμό των
υποχρεώσεων του επενδυτή προς το δανειστή (π.χ. χρεωλύσια, μερίσματα
προνομιούχων μετοχών, τόκοι κ.λ.π).
Είναι απαραίτητο να τονιστεί εδώ ότι το «πραγματικό κόστος κεφαλαίου», δηλαδή οι
επιβαρύνσεις του επενδυτή από τη χρήση δανειακών κεφαλαίων, είναι διαφορετικές
από το ονομαστικό κόστος κεφαλαίου δηλ. από το r.
Αυτό στηρίζεται στο γεγονός ότι το φορολογικό πλαίσιο ενός κράτους
«συμπεριφέρεται» διαφορετικά στα δανειακά κεφάλαια μιας επιχείρησης, που
προέρχονται από τις διάφορες πηγές χρηματοδότησης. Αυτό σημαίνει ότι, άλλα
δανειακά κεφάλαια εκπίπτουν και άλλα όχι από τα ακαθάριστα έσοδα πριν την επιβολή
των φόρων.
25
Σχήμα 3. Διάρθρωση πηγών προέλευσης μεταλλευτικών επενδυτικών κεφαλαίων.
26
Η διαφορετική αυτή «φορολογική»αντιμετώπιση μιας επιχείρησης, ανάλογα με το είδος
των δανειακών κεφαλαίων (τραπεζικά δάνεια, ομολογίες, μετοχές κ.λ.π.), έχει ως
αποτέλεσμα το πραγματικό κόστος κεφαλαίου να διαμορφώνεται τελείως διαφορετικά
κατά περίπτωση. Στον Πίνακα 1 δίνονται σχετικά παραδείγματα.
Πίνακας 1. Κόστος κεφαλαίου (ονομαστικό και πραγματικό) ως συνάρτηση της πηγής

προέλευσης των δανειακών κεφαλαίων.
Επιτόκιο r Πραγματικό επιτόκιο Πραγματικό επιτόκιο

Είδος δανειακών
δανεισμού δανεισμού προ δανεισμού μετά τη
κεφαλαίων
(% / έτος) φόρων (% / έτος) φορολογία (% / έτος)
Ομόλογα 6 6 3,1
Τραπεζικά δάνεια 7 7 3,6
Προνομοιούχες μετοχές 7 13,5 7
Κοινές μετοχές 0 17,3 9
Όπως φαίνεται στο Σχήμα 4(15), ο όρος «κόστος κεφαλαίου» είναι σημαντικός για την
επιτυχία ενός μεταλλευτικού επενδυτικού σχεδίου, επειδή με τον τρόπο αυτό
καθορίζεται από την αρχή ένας ελάχιστος ρυθμός απόδοσης κεφαλαίων επένδυσης. Αν
λοιπόν ο ρυθμός απόδοσης i των κεφαλαίων επένδυσης είναι μεγαλύτερος από το
κόστος κεφαλαίου δηλαδή από το r, τότε το σχεδιαζόμενο επενδυτικό σχέδιο μπορεί να
χαρακτηριστεί «ελκυστικό».
Όμως η «ελκυστικότητα» μιας επένδυσης αποκτά ïõóßá, üôáí ôï ðáñáãüìåíï ðñïúüí
(óõìðýêíùìá) ìðïñåß ðñáãìáôéêÜ íá äéáôåèåß óôçí áãïñÜ. Αυτό σημαίνει ότι, δåí
είναι αρκετή η θετική äéáöïñÜ ìåôáîý ôéìÞò ðþëçóçò êáé êüóôïõò ðáñáãùãÞò, áëëÜ
πρέπει íá åßíáé åîáóöáëéóìÝíç êáé ç äéÜèåóç ôïõ ðñïúüíôïò óôçí áãïñÜ (íá
õðÜñ÷åé æÞôçóç).
Κεφάλαια Επένδυση
ΜΕΤΑΛΛΕΙΟ
ΠΗΓΗ ΤΑΜΕΙΟ
ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Κόστος Απόδοση ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ
ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ
κεφαλαίου, r επένδυσης, i
Σχήμα 4. Διακίνηση κεφαλαίων εντός μιας μεταλλευτικής επιχείρησης – Κόστος κεφαλαίου /

ρυθμός επιστροφής (απόδοση κεφαλαίων).
27
6. ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ
6.1. Γενικά
Για να θεωρηθεί ένα μεταλλευτικό επενδυτικό σχέδιο επιτυχημένο πρέπει, αν

εφαρμοστεί, να αποφέρει κατά τη διάρκεια της παραγωγικής ζωής του αρκετά έσοδα,
ώστε να καλύψει τα έξοδα που απαιτήθηκαν ή θα απαιτηθούν για την ολοκληρωτική
εξόρυξη και τον εμπλουτισμό των απολήψιμων αποθεμάτων για τα οποία έχει
σχεδιαστεί. Πρέπει λοιπόν να καλύψει:
• Τα έξοδα για την αγορά της μεταλλευτικής αξίας (έξοδα παραχώρησης ή
εκμίσθωσης).
• Το κόστος ανάπτυξης μέχρι την έναρξη της παραγωγής (απομάκρυνση
υπερκείμενων και προσπέλαση σε μια επιφανειακή εξόρυξη ή κατασκευή φρεάτων,
στοών και άνοιγμα μετώπων εκμετάλλευσης σε μια υπόγεια εκμετάλλευση).
• Το κόστος εξοπλισμού της ολοκληρωμένης μονάδας και των βοηθητικών
εγκαταστάσεων:
Κόστος μηχανημάτων εξόρυξης.
Κόστος μονάδας εμπλουτισμού.
Κόστος αγοράς μέσων μεταφοράς.
• Κόστος κατασκευής έργων υποδομής.

• Το κόστος παραγωγής (μισθούς, ημερομίσθια, γενικά έξοδα, κόστος αναλωσίμων
υλικών, κόστος εμπλουτισμού κ.λ.π.) και επίσης
• Να αποφέρει ένα αποδεκτό ρυθμό επιστροφής i, για τα κεφάλαια που θα
επενδυθούν.
• Να αποφέρει κάποιο βαθμό αποζημίωσης (πέρα από το ρυθμό επιστροφής) για την
αντιμετώπιση των κινδύνων που συνεπάγεται η εφαρμογή μιας τέτοιας επένδυσης
που εμφανίζει πολλές πιθανότητες επισφαλειών.
6.2. Παράμετροι μιας μεταλλευτικής αξιολόγησης(4)
Μια μεταλλευτική αξιολόγηση πρέπει να πάρει υπόψη πολλές παραμέτρους, οι

οποίες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
Α. Γνωστές ή εκτιμήσιμες μέσα σε κάποια όρια (μαθηματικά προσδιορισμένα), και

οι οποίες είναι:
28
1. Η ποσότητα των αποθεμάτων και η επί τοις % περιεκτικότητα σε χρήσιμο
συστατικό ολόκληρου του κοιτάσματος και των μεμονωμένων μεταλλευτικών
όγκων
2. Ο ελάχιστος χρόνος ζωής του κοιτάσματος κάτω από ορισμένο ρυθμό
παραγωγής (τόννοι μετ/τος/μονάδα χρόνου) και η οριακή περιεκτικότητα (cut
off grade) κατά τη χρονική περίοδο του σχεδιασμού της επένδυσης
3. Η ανάκτηση % του χρήσιμου συστατικού, σύμφωνα με τις δοκιμές
εμπλουτισμού ή από δεδομένα της πρόδρομης εγκατάστασης
4. Οι όροι (δικαιώματα) χρήσης του κοιτάσματος (αποζημιώσεις μεταλλευτικής
αξίας κ.λ.π)
5. Οι συμφωνίες και οι όροι πωλήσεων των προϊόντων
6. Το φορολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα λειτουργήσει η επιχείρηση
(αποσβέσεις, εκπτώσεις, φορολογία εισοδήματος)
7. Οι χρηματοοικονομικές συμφωνίες (καθορισμός τρόπου χρηματοδότησης,
επιτόκια δανειακών κεφαλαίων κ.λ.π).
Β. Άγνωστες ή μη προσδιορισμένες εντός κάποιων ορίων
Οι παράμετροι αυτές για τις οποίες πρέπει να γίνουν υπολογισμοί ή εκτιμήσεις και
παραδοχές είναι:
1. Το συνολικό κόστος επένδυσης
2. Το λειτουργικό κόστος ή κόστος παραγωγής (το κόστος εξόρυξης στείρου και
μετ/τος, το κόστος εμπλουτισμού, το κόστος μεταφοράς κ.λ.π)
3. Η διαχρονική εξέλιξη της τιμής πώλησης των προϊόντων εμπλουτισμού.
6.3. Κύρια στοιχεία μιας μεταλλευτικής αξιολόγησης.
Για να είναι δυνατή μια αξιόπιστη μεταλλευτική αξιολόγηση πρέπει να

χρησιμοποιηθούν κατάλληλα δύο μεταβλητές, όπως συμβαίνει σε επενδύσεις κάθε
μορφής:
6.3.1. Η ταμειακή ροή (cash flow)
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, για να υπολογιστεί η ταμειακή ροή που

αναμένεται να δημιουργήσει κάποιο σχεδιαζόμενο μεταλλευτικό σχέδιο, πρέπει
να χρησιμοποιηθούν κάποια γνωστά δεδομένα και να εκτιμηθούν κάποια άλλα.
29
Τα δεδομένα αυτά περιγράφηκαν στην προηγούμενη παράγραφο και αποτελούν
τις παραμέτρους μιας μεταλλευτικής αξιολόγησης.
Επίσης, σε προηγούμενο κεφάλαιο δόθηκαν διαγράμματα υπολογισμού της
ετήσιας ταμειακής ροής.
6.3.2. Η χρονική αξία του χρήματος (time value of money)
Είναι γνωστό ότι το χρήμα έχει δύο βασικές ιδιότητες(10) :

Α. Την ιδιότητα να παράγει χρήμα.
Β. Την ιδιότητα να χάνει αξία (πληθωρισμός).
Η πρώτη ιδιότητα εξηγείται με το παρακάτω γενικό παράδειγμα. Αν

επενδυθεί μια ποσότητα χρημάτων Q σήμερα (χρονική στιγμή 0), τότε μετά
από πάροδο n χρονικών περιόδων (συνήθως χρόνια) η ποσότητα αυτή θα
γίνει Α και θα δίδεται από την εξίσωση:
A = Q ⋅ (1 + i ) n (4)
Όπου Q: ποσότητα χρημάτων τη χρονική στιγμή 0
Α: ποσότητα χρημάτων μετά από πάροδο χρόνου n
i : ρυθμός απόδοσης χρήματος για κάθε χρονική περίοδο (π.χ.
επιτόκιο κατάθεσης)
n: αριθμός ίσων χρονικών περιόδων
Από την εξίσωση (1) προκύπτει ότι, μια ποσότητα χρημάτων Α τη χρονική
στιγμή n, θα έχει σημερινή τιμή (present value) Q:
1
Q = A⋅ (5)
(1 + i ) n
1
Ο όρος καλείται παράγοντας αναγωγής (discount factor) και βοηθά
( 1 + i) n
στην αναγωγή μιας ποσότητας χρημάτων Α της χρονικής στιγμής n

(αναφέρεται στο μέλλον) στη σημερινή της τιμή Q, αν έχουν παρέλθει n ίσες
χρονικές περίοδοι.
30
6.3.3. Συμπεράσματα
1. Εάν ένα επενδυτικό σχέδιο αποφέρει ποσά Α1, Α2, …,Αn, διαφορετικά
μεταξύ τους, στο τέλος κάθε χρονικής περιόδου (1, 2 , 3,…n), που αποτελούν τις
ταμειακές ροές στο τέλος κάθε χρονικής περιόδου αντίστοιχα και i ο ρυθμός
απόδοσης του χρήματος, τότε η παρούσα τιμή του αθροίσματος όλων αυτών
των χρηματικών εισροών θα δίνεται από το άθροισμα:
A1 A2 An
Q= + + .......... .. + (6)
(1 + i)1 (1 + i) 2 (1 + i) n
ή γενικώς
n
An
Q=∑ (7)
n =1 (1 + i )
n
όπου n = 1, 2, 3, … ,n
και αν οι ροές αυτές είναι ίσες μεταξύ τους και ίσες με Α, τότε μετά από
μαθηματική επεξεργασία η εξίσωση (3) δίδει:
(1 + i) n − 1
Q = A⋅ (8)
i ⋅ (1 + i) n
Από την εξίσωση (8) υπολογίζεται η παρούσα τιμή του αθροίσματος ίσων
εισροών Α για n διακριτές χρονικές περιόδους και για ρυθμό απόδοσης i, ή η
ποσότητα των χρημάτων Q που πρέπει να επενδυθούν τη χρονική στιγμή 0 για
να προκύπτουν για n χρόνια συνεχώς, ίσες ετήσιες ταμειακές ροές Α με
δεδομένο ρυθμό απόδοσης επενδυμένου κεφαλαίου i.
Από την εξίσωση (8) προκύπτει η εξίσωση (9), που δίδει την τιμή της ετήσιας
ταμειακής ροής Α που θα προκύπτει στο τέλος κάθε χρονικής περιόδου από ένα
επενδυτικό σχέδιο, για το οποίο επενδύθηκε ποσό χρημάτων Q, αν i ο ρυθμός
απόδοσης του κεφαλαίου Q και n οι χρονικές περίοδοι που θα περάσουν:
i ⋅ (1 + i ) n
A=Q⋅ (9)
(1 + i ) n − 1
31
2. Επίσης, από την εξίσωση (4) υπολογίζεται το ποσό χρημάτων F, που θα
συγκεντρώσει κάποιος, αν στο τέλος κάθε χρονικής περιόδου και για n
συνεχείς περιόδους (ξεκινώντας από σήμερα) καταθέτει σταθερό ποσό G με
επιτόκιο κατάθεσης i. Τα ποσά αυτά μετά τον ανατοκισμό θα δίδονται από το
άθροισμα.
F = G + G(1+i) + G (1+i)2 + …+ G(1+i)n-1 (10)
ή μετά από μαθηματική επεξεργασία,
(1 + i ) n − 1
F =G⋅ (11)
i
και
i
G=F⋅ (12)
(1 + i ) n − 1
όπου G το ποσό που πρέπει να κατατίθεται για να προκύψει μετά την
πάροδο n χρονικών περιόδων άθροισμα F.
6.4. Σύγκριση των μεθόδων αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων
6.4.1. Γενικά
Στο παράδειγμα που ακολουθεί γίνεται αναφορά στις κυριότερες μεθόδους

αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων με αναφορά σε «κοινό» παράδειγμα
μεταλλευτικού επενδυτικού σχεδίου για ευκολότερη κατανόηση των διαφορών και
των πλεονεκτημάτων της μιας ως προς την άλλη.
Οι μέθοδοι που θα αναφερθούν είναι:
1. Μέθοδος του λογιστικού ρυθμού επιστροφής (Accounting rate of return-ARR)
2. Μέθοδος του χρόνου «ανάκτησης» κεφαλαίου (Payback period-PB)
3. Μέθοδος της καθαρής παρούσας αξίας (Net present value – NPV)
4. Μέθοδος λόγου παρούσας αξίας (Present value ratio – PVR)
5. Μέθοδος της παρούσας αξίας ροής μετρητών (Discounted cash flow method-
DCF)
6.4.2. Παράδειγμα-–Δεδομένα παραδείγματος.
32
Έστω ότι ένα σχεδιαζόμενο μεταλλευτικό σχέδιο απαιτεί για την υλοποίησή του
συνολικό κεφάλαιο επένδυσης 1.000.000 (900.000 ως σταθερό κεφάλαιο
επένδυσης και 100.000 ως κεφάλαιο κίνησης). Τα κεφάλαια αυτά μπορεί να
είναι, είτε «ίδια» είτε δανειακά. Τα ποσά κατανέμονται ως εξής: 600.000
απορροφούνται κατά την έναρξη της κατασκευής και οι υπόλοιπες 400.000 στην
αρχή του δεύτερου χρόνου κατασκευής. Τα ετήσια έσοδα από τις πωλήσεις των
παραγομένων προϊόντων, όπως επίσης και τα λειτουργικά έξοδα, αναμένεται να
είναι όπως δείχνει ο Πίνακας 2.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2. Έσοδα και αντίστοιχα λειτουργικά έξοδα
ΧΡΟΝΙΑ 2 3 4 5 6
ΕΣΟΔΑ 850.000 900.000 950.000 950.000 1.000.000
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΞΟΔΑ 500.000 530.000 570.000 570.000 600.000
Όπως φαίνεται και από τον πίνακα των εσόδων, στο τέλος του δεύτερου χρόνου
υπάρχει παραγωγή και προκύπτουν έσοδα.
Η αξία εκποίησης της μονάδας θεωρείται (στην περίπτωση αυτή) μηδενική
S=0).
Οι αποσβέσεις υπολογίζονται με τη γραμμική μέθοδο αποσβέσεων για τα 5
χρόνια παραγωγικής λειτουργίας της μονάδας.
Q −W 1.000.000 − 100.000
Δηλαδή D = = (13)
n 5
D = 180.000 / χρόνο
Q: συνολικό κεφάλαιο επένδυσης
W: κεφάλαιο κίνησης
Οι εκπτώσεις λόγω ελάττωσης αποθεμάτων (αποζημίωση) υπολογίζονται ως
50% του ποσού που παραμένει μετά τις αποσβέσεις, ή ως 10% των ετήσιων
εσόδων και χρησιμοποιείται το μικρότερο από τα δύο ποσά.
Το ποσοστό φορολογίας ανέρχεται στο x = 45% του φορολογητέου εισοδήματος.
Το κεφάλαιο κίνησης όπως είναι γνωστό ανακτάται στο τέλος της παραγωγικής
ζωής της μονάδας.
6.4.3. Μέθοδος λογιστικού ρυθμού επιστροφής (Λ.Ρ.Ε.)
33
Ο λογιστικός ρυθμός επιστροφής δίδεται από δύο τύπους:
Μ έσο ετήσιο καθαρό όφελος µετά τη φορολογία
(α) Λ.Ρ.Ε. (ARR) =
Συνολικό κεφάλαιο επένδυσης
και από τον αντίστοιχα πίνακα (3) προκύπτει:
294.250
5 58.850
Λ.Ρ.Ε.(ARR) = = = 0,05885 ≅ 5,9%
1.000.000 1.000.000
ΠΙΝΑΚΑΣ 3. Πίνακας μεθόδου λογιστικού ρυθμού επιστροφής
ΧΡΟΝΙΑ 2 3 4 5 6 ΣΥΝΟΛΟ
Έσοδα 850.000 900.000 950.000 950.000 1.000.000 4.650.000
Κεφάλαιο κίνησης 100.000 100.000
Μείον λειτουργικά
500.000 530.000 570.000 570.000 600.000 2.270.000
έξοδα
Ακαθάριστο
350.000 370.000 380.000 380.000 400.000 1.880.000
εισόδημα
Μείον αποσβέσεις 180.000 180.000 180.000 180.000 180.000 900.000
Μείον εκπτώσεις
λόγω ελάττωσης 85.000 90.000 90.000 90.000 90.000 445.000
αποθεμάτων
Φορολογητέο
85.000 100.000 110.000 110.000 130.000 535.000
εισόδημα
Μείον φόροι
38.250 45.000 49.500 49.500 58.500 240.750
εισοδήματος (45%)
Καθαρό όφελος μετά
46.750 55.000 60.500 60.500 71.500 294.250
τη φορολογία
Κεφάλαιο κίνησης 100.000 100.000
Όμως, αν ληφθεί υπόψη ότι το κεφάλαιο κίνησης ανακτάται στο τέλος, τότε:
394.250
5 78.850
Λ.Ρ.Ε.(ARR) = = = 0,07885 ≅ 7,9%
1.000.000 1.000.000
Ο Λ.Ρ.Ε. (ARR) είναι ορθότερο να υπολογίζεται, αφού προστεθούν στο συνολικό

ετήσιο καθαρό όφελος και οι εκπτώσεις λόγω ελάττωσης αποθεμάτων. Και αυτό,
επειδή τελικώς ο επενδυτής μετά το τέλος εκμετάλλευσης έχει στο ταμείο
περισσότερα χρήματα, απ’ ότι έχει ληφθεί υπόψη στην περίπτωση (α). Το
σταθερό κεφάλαιο επένδυσης έχει ανακτηθεί με τις αποσβέσεις.
Συνολικό καθαρό όφελος + Εκπτώσεις λόγω ελάττωσης αποθεμάτων
(β) Λ.Ρ.Ε.(ARR) = n
Συνολικό κεφάλαιο επένδυσης
34
και για το συγκεκριμένο παράδειγμα
294.250 + 445.000
Λ.Ρ.Ε. (ARR) = 5 = 0,14785 ≅ 14,8%
1.000.000
Αν ληφθεί υπόψη και το κεφάλαιο κίνησης, τότε
394.250 + 445.000
Λ.Ρ.Ε. (ARR) = 5 = 0,16785 ≡ 16,8%
1.000.000
6.4.4. Μέθοδος χρόνου ανάκτησης κεφαλαίου (Pay back period –

PB)
Με τη μέθοδο αυτή υπολογίζεται ο χρόνος, που χρειάζεται για την πλήρη

ανάκτηση κεφαλαίου επένδυσης. Για το σκοπό αυτό αθροίζονται οι ετήσιες
ταμειακές ροές (Πίνακας 4), μέχρι το άθροισμά τους να εξισωθεί ή να υπερβεί το
συνολικό κεφάλαιο επένδυσης.
Από τον Πίνακα 4 διαπιστώνεται ότι, ο χρόνος παραγωγικής ζωής που
απαιτείται για την ανάκτηση του κεφαλαίου επένδυσης (στο συγκεκριμένο
παράδειγμα) είναι μεγαλύτερος από 3 χρόνια και μικρότερος από 3,5 χρόνια.
Δηλαδή 3 χρόνια < nPB < 3,5 χρόνια
Ο γενικός «κανόνας» που ισχύει είναι ότι, όσο μικρότερος είναι ο απαιτούμενος
χρόνος ανάκτησης του κεφαλαίου επένδυσης, τόσο πιο «ελκυστικό» εμφανίζεται
να είναι ένα επενδυτικό σχέδιο.
ΠΙΝΑΚΑΣ 4. Πίνακας μεθόδου χρόνου ανάκτησης κεφαλαίου (PB).
ΧΡΟΝΙΑ 2 3 4 5 6
Καθαρό όφελος μετά τη
46.750 55.000 60.500 60.500 71.500
φορολογία
Συν αποσβέσεις 180.000 180.000 180.000 180.000 180.000
Συν εκπτώσεις λόγω
85.000 90.000 90.000 90.000 90.000
ελάττωσης αποθεμάτων
Ετήσια ταμειακή ροή 311.750 325.000 330.500 330.500 341.500
Αθροιστική ταμειακή ροή 311.750 636.750 967.250 1.297.750 1.639.250
Κεφάλαιο κίνησης 100.000
6.4.5. Μέθοδος της καθαρής παρούσας αξίας (N.P.V)
35
Για την εφαρμογή της μεθόδου απαιτούνται:
α. Ένα επιτόκιο i, που καθορίζεται από την επιχείρηση και το οποίο
αντιπροσωπεύει το κόστος κεφαλαίου (κόστος ευκαιρίας ή πραγματικό κόστος
κεφαλαίου), όπως αυτό ορίστηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο.
β. Οι ετήσιες ταμειακές ροές, όπως και τα ποσά που επενδύονται ετησίως, να έχουν
αναχθεί με τη βοήθεια του επιτοκίου i, στη σημερινή χρονική στιγμή (χρόνος 0).
Εάν η διαφορά του αθροίσματος των «ανηγμένων» ταμειακών ροών από το
άθροισμα των ανηγμένων κεφαλαίων επένδυσης είναι θετική, τότε το επενδυτικό
σχέδιο χαρακτηρίζεται ως «ελκυστικό».
Για τις αναγωγές αυτές χρησιμοποιείται ο γενικός αναγωγικός τύπος που δίδει η
εξίσωση:
1
Cολ = C ⋅ (14)
(1 + i ) n
για σταθερή ετήσια ταμειακή ροή C, και για n χρόνια παραγωγικής ζωής της
μονάδας.
Εάν οι ετήσιες ταμειακές ροές (Cz) είναι διαφορετικές, τότε χρησιμοποιείται:
1 1 1
Cολ = C1 ⋅ + C2 ⋅ = ... + C n ⋅ (15) ή
1+ i (1 + i ) 2
(1 + i ) n
n
∑C
1
Cολ = z ⋅ , (z = 1, 2, 3, …, n) (16)
z =1 (1 + i ) z
Εάν η εξίσωση της καθαρής παρούσας αξίας ληφθεί για το χρόνο 0, τότε πρέπει
να γίνει αναγωγή στη σημερινή χρονική στιγμή (z = 0), οπότε από την εξίσωση
(16) υπολογίζεται:
n ρ
∑ ∑
1 1
N .P.V . = Cz ⋅ − Iz (17)
z =0 (1 + i ) z z =0 (1 + i ) z
όπου: Iz αντιπροσωπεύει τις ετήσιες δαπάνες επενδυτικών κεφαλαίων μέχρι την
ολοκλήρωση της κατασκευής και
ρ είναι η χρονική διάρκεια κατασκευής σε χρόνια
Εάν N.P.V. > 0, τότε το σχέδιο θεωρείται «ελκυστικό».

Στο συγκεκριμένο παράδειγμα (Πίνακας 5) διαπιστώνεται ότι:
36
ΠΙΝΑΚΑΣ 5. Πίνακας μεθόδων καθαρής παρούσας αξίας και λόγου παρούσας αξίας.
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΑΞΙΑΣ

Επιτόκιο i = 10% Επιτόκιο i = 12%
Ετήσια
Χρόνος Παράγοντ
Ταμειακή ροή Παράγοντας Παρούσα Παρούσα
ας
αναγωγής αξία αξία
αναγωγής
0 -600.000 1,000 -600.000 1,000 -600.000
1 -400.000 0,909 -363.600 0,893 -357.200
2 311.750 0,826 257.506 0,797 248.465
3 325.000 0,751 244.075 0,712 231.400
4 330.500 0,683 225.732 0,636 210.198
5 330.500 0,620 204.910 0,567 187.394
6 341.500 0,564 192.606 0,507 173.141
Κεφάλαιο
100.000 0,564 56.400 0,507 50.700
κίνησης
ΣΥΝΟΛΟ 217.629 144.098
Για i = 10% → N.P.V. = 217.629 > 0

Για i = 12% → N.P.V. = 144.098 > 0
Αυτό σημαίνει ότι, όσο μεγαλύτερο είναι το κόστος κεφαλαίου i για την
επιχείρηση, τόσο μικρότερη είναι η καθαρή παρούσα αξία.
6.4.6. Μέθοδος του λόγου παρούσας αξίας (Present value ratio,

P.V.R.)
Ο λόγος της παρούσας αξίας μπορεί να κατατάξει εναλλακτικές δυνατότητες
επενδύσεων ανάλογα με τα θετικά τους αποτελέσματα, πράγμα που δεν μπορεί
να κάμει η μέθοδος της καθαρής παρούσας αξίας, παρά μόνο αν τα
επενδυόμενα ποσά και ο χρόνος ζωής είναι τα ίδια για όλες τις εναλλακτικές
αυτές επενδύσεις.
Ο λόγος της παρούσας αξίας δίδεται από την εξίσωση:
∑C
1
z ⋅
z =0 (1 + i ) z
P.V .R. = ρ (18)
∑
1
Ix ⋅
z =0 (1 + i ) z
όπου: Cz, Iz, i και n, γνωστά από την προηγούμενη παράγραφο και ρ ο χρόνος
που μεσολαβεί από την έναρξη κατασκευής μέχρι την έναρξη παραγωγής (σε
χρόνια).
37
Ο λόγος της παρούσας αξίας είναι το μέτρο της παρούσας αξίας ανά μονάδα
επενδυόμενου κεφαλαίου.
Για το συγκεκριμένο παράδειγμα, από τον Πίνακα 5 προκύπτει:
217.629 217.629
P.V .R.(10%) = = = 0.2258
600.000 + 363.600 963.600
144.098 144.098
P.V .R.(12%) = = = 0.1505
600.000 + 357.200 957.200
Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι, για επιτόκιο i = 10% ο λόγος παρούσας

αξίας είναι μεγαλύτερος ή προκύπτει μεγαλύτερο όφελος ανά μονάδα
επενδυόμενου κεφαλαίου. Αυτό όμως συμβαδίζει με την ανάγκη για χαμηλότερο
κόστος κεφαλαίου, που «απαιτεί» η μέθοδος της καθαρής παρούσας αξίας
(N.P.V.).
6.4.7. Μέθοδος της παρούσας αξίας ροής μετρητών (Discounted

cash flow, D.C.F.)
Η μέθοδος καλείται συχνά και μέθοδος «εσωτερικού ρυθμού επιστροφής»

(Internal rate of return – IRR).
Η μέθοδος μοιάζει πολύ με τη μέθοδο της καθαρής παρούσας αξίας. Στην
περίπτωση όμως αυτή, αντί να χρησιμοποιείται ένα προκαθορισμένο από την
επιχείρηση επιτόκιο i, υπολογίζεται εκείνο το επιτόκιο i που εξισώνει το
άθροισμα της παρούσας αξίας των ετήσιων ταμειακών ροών με το άθροισμα της
παρούσας αξίας των ετήσιων επενδυτικών δαπανών ή κάνει τη διαφορά τους
ίση με μηδέν δηλ. N.P.V. = 0.
Το επιτόκιο i, που υπολογίζεται, καλείται ο ρυθμός απόδοσης κεφαλαίων
επένδυσης (rate of return – R.O.R.) ή (return on investment – R.O.I.).
Ο υπολογισμός γίνεται με τη βοήθεια της μεθόδου διαδοχικών προσεγγίσεων ή
δοκιμής και σφάλματος (trial and error method) χρησιμοποιώντας και τη μέθοδο
της παρεμβολής (interpolation).
n ρ
∑C ∑I
1 1
N .P.V . = z ⋅ − z =0 (19)
z =0 (1 + i ) z
z =0 (1 + i ) z
38
Εάν το επιτόκιο i που θα προκύψει είναι μεγάλο, ή αλλιώς αν ο ρυθμός
επιστροφής i είναι μεγάλος, τότε το επενδυτικό σχέδιο μπορεί να θεωρηθεί
«ελκυστικό», υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι το κόστος κεφαλαίου (επιτόκιο r)
είναι χαμηλότερο.
Στο συγκεκριμένο παράδειγμα (Πίνακας 6) υπολογίστηκε ρυθμός απόδοσης ή
επιστροφής i = 16.57%.
ΠΙΝΑΚΑΣ 6. Πίνακας μεθόδου παρούσας αξίας ροής μετρητών
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΑΞΙΑΣ ΡΟΗΣ ΜΕΤΡΗΤΩΝ

Ετήσια
Χρόνος Ταμειακή Επιτόκιο i = 15% Επιτόκιο i = 16% Επιτόκιο i = 16,8%
ροή Παράγοντας Παρούσα Παράγοντας Παρούσα Παράγοντας Παρούσα
αναγωγής αξία αναγωγής αξία αναγωγής αξία
0 -600.000 1,000 -600.000 1,000 -600.000 1,000 -600.000
1 -400.000 0,870 -348.000 0,862 -344.800 0,856 -342.466
2 311.750 0,756 235.683 0,743 231.630 0,733 228.513
3 325.000 0,658 213.850 0,641 208.325 0,628 204.100
4 330.500 0,572 189.046 0,552 182.436 0,537 177.479
5 330.500 0,497 164.259 0,476 157.318 0,460 152.030
6 341.500 0,432 147.528 0,410 140.015 0,394 134.551
Κεφάλαιο
100.000 0,432 43.200 0,410 41.000 0,394 39.400
κίνησης
ΣΥΝΟΛΟ 45.566 15.924 -6.393
Σημ. Με τη βοήθεια της μεθόδου των διαδοχικών προσεγγίσεων διαπιστώθηκε ότι

16,55<i<16,60, επειδή N.P.V. (16,55) = 621 και N.P.V. (16,60) =-807 και με τη βοήθεια της
μεθόδου της παρεμβολής υπλογίστηκε i =16.57%
6.4.8. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των διαφόρων μεθόδων

αξιολόγησης
1. Λογιστικός ρυθμός επιστροφής

Πλεονέκτημα της μεθόδου θεωρείται η ευκολία εφαρμογής της και το γεγονός ότι
οδηγεί σε ένα και μοναδικό αποτέλεσμα (π.χ. Λ.Ρ.Ε. = 10%).
Μειονεκτήματα της μεθόδου θεωρούνται:
• Το γεγονός ότι δεν παίρνει υπόψη τη χρονική αξία του
χρήματος.
• Δεν χρησιμοποιεί καθόλου τον όρο «ταμειακή ροή», παρά το
γεγονός ότι πολλές φορές οι εκπτώσεις λόγω εξάντλησης
αποθεμάτων επιτρέπεται προστεθούν στο εισόδημα μετά τη
φορολογία και κατόπιν να υπολογιστεί ο Λ.Ρ.Ε. (ARR).
• Παίρνει υπόψη μόνο την αξία της μονάδας, για την οποία
εφαρμόζεται απόσβεση, και όχι το χρόνο που η μονάδα αυτή θα
είναι παραγωγική.
39
• Αγνοεί τελείως το χρόνο που μεσολαβεί από την έναρξη
κατασκευής της μονάδας μέχρι την έναρξη παραγωγής, δηλαδή
μέχρι τη στιγμή που θα αποφέρει έσοδα.
2. Η μέθοδος του χρόνου ανάκτησης κεφαλαίου.
Πλεονέκτημά της είναι ότι η μέθοδος είναι η απλούστερη μέθοδος αξιολόγησης.

Έχει εφαρμογή σε επενδύσεις, τα οποία η τεχνολογική πρόοδος τείνει να
«απαρχαιώσει» πριν από το τέλος της φυσικής φθοράς τους.
Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται η μέθοδος, η οποία στο αρχικό στάδιο
λειτουργίας των μονάδων πρέπει να προβλέπει μεγάλα κέρδη για γρήγορη
απόσβεση.
Επίσης, η μέθοδος είναι κατάλληλη για επενδυτικά σχέδια που περικλείουν
επιχειρηματικό κίνδυνο χρονικής φύσης (π.χ. περιπτώσεις που είναι πιθανή
κάποια απαλλοτρίωση ή εθνικοποίηση των πρώτων υλών χωρίς αποζημίωση).
Μειονεκτήματα της μεθόδου είναι ότι:
• Δεν παίρνει υπόψη τη χρονική αξία του χρήματος.
• Αγνοεί την ύπαρξη εσόδων μετά το χρόνο που γίνεται ανάκτηση
του κεφαλαίου επένδυσης και δεν δίνει ενδείξεις για το μέγεθος του
συνολικού όφελους που θα αποδώσει ένα επιχειρηματικό σχέδιο.
3. Μέθοδος της καθαρής παρούσας αξίας.
Ως πλεονεκτήματά της θεωρούνται τα παρακάτω:

• Παίρνει υπόψη τη χρονική αξία του χρήματος
• Χρησιμοποιεί στην εφαρμογή της τον όρο «ταμειακή ροή»
• Με την εφαρμογή της είναι δυνατόν να γίνουν συγκρίσεις μεταξύ
εναλλακτικών επενδυτικών σχεδίων. Αυτό όμως γίνεται μόνο στην
περίπτωση, που τα ποσά των επενδυόμενων κεφαλαίων και ο
παραγωγικός χρόνος ζωής των επενδυτικών σχεδίων είναι τα ίδια
για τις εναλλακτικές περιπτώσεις.
Το κύριο «μειονέκτημά» της είναι ο καθορισμός του αποδεκτού από την

επιχείρηση επιτοκίου αναγωγής i για μετατροπή των ετήσιων ταμειακών ροών
40
σε παρούσα αξία, δηλαδή ο καθορισμός εξαρχής του «κόστους» κεφαλαίου για
την επιχείρηση.
Τα μειονεκτήματά της διορθώνονται με τη χρήση της μεθόδου του λόγου της
παρούσας αξίας (P.V.R.), παρόλο που και εδώ υπάρχει το πρόβλημα του εκ των
προτέρων καθορισμού του επιτοκίου i .
Η μέθοδος του λόγου παρούσας αξίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για συγκρίσεις
μεταξύ εναλλακτικών επενδυτικών σχεδίων, επειδή δίνει το μέτρο της παρούσας
αξίας ανά μονάδα επενδυόμενου κεφαλαίου.
4. Μέθοδος της παρούσας αξίας ροής μετρητών (D.C.F).
Η μέθοδος παρουσιάζει τα εξής πλεονεκτήματα:

 Δίνει μια πιο ολοκληρωμένη μέτρηση των ωφέλειας ενός
επενδυτικού σχεδίου και έτσι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για
«κατάταξη» διαφορετικών επενδυτικών σχεδίων μεταξύ τους, όσον
αφορά στο όφελος που αναμένεται να προκύψει
 Υπολογίζει τον πραγματικό ρυθμό απόδοσης των κεφαλαίων που
επενδύονται
 Δεν υποχρεώνει την επιχείρηση για καθορισμό ενός αποδεκτού
κόστους κεφαλαίου
 Παίρνει υπόψη το συνολικό χρόνο παραγωγικής ζωής της
επένδυσης.
Μειονεκτήματά της θεωρούνται τα παρακάτω:
 Είναι πιο χρονοβόρα στην εφαρμογή της από όλες τις
προηγούμενες.
 Υποθέτει σιωπηρά ότι οι ετήσιες ταμειακές ροές επενδύονται σε
άλλα επενδυτικά σχέδια που αποφέρουν ένα άλλο
(συμπληρωματικό) ρυθμό απόδοσης, πράγμα που ισχύει όμως σε
πολύ λίγες περιπτώσεις.
6.5. Επίδραση του πληθωρισμού και του δανεισμού στο ρυθμό

απόδοσης της επένδυσης
6.5.1. Επίδραση του πληθωρισμού
Αν υποτεθεί ότι μια επένδυση έχει:
41
1. Ίση ετήσια ταμειακή ροή C για όλα τα χρόνια παραγωγικής λειτουργίας
της μονάδας.
2. Ετήσιο πληθωρισμό iin .
3. Ρυθμό απόδοσης του επενδυμένου κεφαλαίου i,
τότε αποδεικνύεται ότι, η παρούσα αξία του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης Q
δίνεται από την εξίσωση:
(1 + icomb ) n − 1
Q =C⋅ (20)
icomb (1 + icomb ) n
όπου: icomb = i + iin + i·iin (21)

Η εξίσωση (20) είναι ίδια με την εξίσωση (5), με μόνη διαφορά ότι το i της
εξίσωσης (5) έχει αντικατασταθεί από το icomb της εξίσωσης (21).
Αν οι ετήσιες ταμειακές ροές είναι διαφορετικές, τότε η εξίσωση (20) - με χρήση
και της εξίσωσης (21) - μπορεί να αντικατασταθεί από την:
∑C
1
Q= z ⋅ (22)
z =1 (1 + icomb ) z
Αν είναι γνωστά το συνολικό κεφάλαιο επένδυσης Q, οι ετήσιες ταμειακές ροές

Cz και ο χρόνος z της εξίσωσης (22), τότε υπολογίζεται το icomb και κατόπιν, με
τη βοήθεια της εξίσωσης (21), ο ρυθμός απόδοσης της επένδυσης i για
δεδομένο % ποσοστό πληθωρισμού iin.
6.5.2. Παράδειγμα
Για να γίνει κατανοητή η επίδραση του πληθωρισμού στο ρυθμό απόδοσης της
επένδυσης δίνεται το παρακάτω παράδειγμα:
Υποθέσεις:
1. Συνολικό κεφάλαιο επένδυσης Q = 10.000.000, το οποίο αφορά σε «ίδια»
κεφάλαια
2. Ακαθάριστα ετήσια έσοδα (Έσοδα πωλήσεων - Λειτουργικά έσοδα) ίσα με
3.000.000, στην περίπτωση που δεν υπάρχει πληθωρισμός ή
αναπροσαρμοζόμενα με τη βοήθεια του % ποσοστού πληθωρισμού iin, ώστε
η παρούσα αξία τους στο χρόνο 0 να είναι 3.000.000
42
3. Ετήσιο % ποσοστό πληθωρισμού iin = 7%
4. Κεφάλαιο κίνησης ίσο με το 10% του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης
5. Υπολειμματική αξία ή αξία εκποίησης ίση με το 10% του συνολικού
κεφαλαίου επένδυσης
6. Γραμμική μέθοδος υπολογισμού αποσβέσεων για τα 5 χρόνια παραγωγικής
ζωής της μονάδας
7. Ποσοστό φορολογίας x = 45%.
Θα υπολογιστεί ο ρυθμός απόδοσης της επένδυσης στις περιπτώσεις:

Α. Χωρίς πληθωρισμό και Β. Με ετήσιο πληθωρισμό iin = 7%.
Τα αποτελέσματα υπολογισμού του ρυθμού απόδοσης της επένδυσης φαίνονται
στους πίνακες 7 και 8 που ακολουθούν.
Για την περίπτωση (α) χωρίς πληθωρισμό ο ρυθμός απόδοσης (rate of return)
υπολογίστηκε σε iα = 10.8%.
Για την περίπτωση που υπάρχει ετήσιος πληθωρισμός iin = 7%, τότε ο ρυθμός
απόδοσης υπολογίστηκε σε iβ = 9.15%.
Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι, παρά την «αναγωγή» των ετήσιων
ακαθάριστων εσόδων στην περίπτωση πληθωρισμού για να αποκτήσουν την
ίδια αξία με τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα χωρίς πληθωρισμό, ο ρυθμός
απόδοσης της επένδυσης είναι μικρότερος στη δεύτερη περίπτωση και αυτό
οφείλεται στη ιδιαίτερη επίδραση της φορολογίας.
Η «αναπροσαρμογή» των ακαθάριστων ετήσιων εσόδων σημαίνει ότι, ο
πληθωρισμός, με μεγάλη προσέγγιση, έχει ίδια επίπτωση τόσο στην τιμή
πώλησης όσο και στο λειτουργικό κόστος.
ΠΙΝΑΚΑΣ 7. Υπολογισμός ρυθμού απόδοσης της επένδυσης χωρίς πληθωρισμό
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΤΗΣΙΑΣ ΧΡΟΝΙΑ

ΤΑΜΕΙΑΚΗΣ ΡΟΗΣ 1 2 3 4 5
Ακαθάριστα ετήσια έσοδα 3.000.000 3.00.000 3.000.000 3.000.000 3.000.000
Κεφάλαιο κίνησης 1.000.000
Μείον αποσβέσεις 1.600.000 1.600.000 1.600.000 1.600.000 1.600.000
Φορολογητέο εισόδημα 1.400.000 1.400.000 1.400.000 1.400.000 1.400.000
Μείον φόροι 630.000 630.000 630.000 630.000 630.000
770.000 770.000 770.000 770.000 770.000
φορολογία
Συν αποσβέσεις 1.600.000 1.600.000 1.600.000 1.600.000 1.600.000
Ετήσια ταμειακή ροή 2.370.000 2.370.000 2.370.000 2.370.000 2.370.000
Σημ. Ο ρυθμός απόδοσης υπολογίζεται από τη λύση της παρακάτω εξίσωσης ως προς i, με τις
μεθόδους διαδοχικών προσεγγίσεων και παρεμβολής.
43
N .P.V . = C ⋅
(1 + ia )n − 1
+[W + S ]
⋅
1
−Q = 0
ia ⋅ (1 + ia )n (1 + ia )n
ΠΙΝΑΚΑΣ 8. Υπολογισμός ρυθμού απόδοσης επένδυσης με ετήσιο πληθωρισμό iin=7%

Φορολογητέο εισόδημα 1.610.000 1.834.700 2.075.129 2.332.388 2.607.655
Μείον φόροι 724.500 825.615 933.808 1.049.575 1.173.445
885.500 1.009.085 1.141.321 1.282.813 1.434.210
φορολογία
Συν αποσβέσεις 1.600.000 1.600.000 1.600.000 1.600.000 1.600.000
Σημ. Ο ρυθμός απόδοσης υπολογίζεται από τη λύση της παρακάτω εξίσωσης ως προς iβ, με τις
μεθόδους διαδοχικών προσεγγίσεων και παρεμβολής.
1 1 1
N .P.V . = C1 ⋅ +C2 ⋅ +⋅ ⋅ ⋅ +Cn ⋅ +
(1 + iβ ) ⋅ (1 + iin )
1 1
(1 + iβ ) ⋅ (1 + iin )
2 2
(1 + iβ ) ⋅ (1 + iin )n
n
(W + S )⋅ 1
−Q = 0
(1 + iβ ) ⋅ (1 + iin )n
n
6.5.3. Επίδραση του δανεισμού
Για να προσδιοριστεί η επίδραση του δανεισμού πάνω στο ρυθμό απόδοσης της
επένδυσης θα χρησιμοποιηθεί το προηγούμενο παράδειγμα, μόνο που το
συνολικό κεφάλαιο επένδυσης (10.000.000) θα αποτελείται από «ίδια» και
δανειακά κεφάλαια σε ποσοστό 50% και το επιτόκιο δανεισμού θα είναι r = 9%
(Σχήμα 5). Οι υπόλοιπες υποθέσεις είναι οι ίδιες.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ
10.000.000
ΔΑΝΕΙΑΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
5.000.000
5.000.000
ΕΠΙΤΟΚΙΟ ΔΑΝΕΙΣΜΟΥ r = 9%
Σχήμα 5. Κατανομή κεφαλαίου επένδυσης στην περίπτωση δανεισμού.
44
Στάδια υπολογισμού του ρυθμού απόδοσης
Για τον υπολογισμό του επί τοις % ρυθμού απόδοσης κεφαλαίων επένδυσης, με
χρηματοδότηση της επένδυσης τόσο από «ίδια» όσο και από δανειακά κεφάλαια,
πρέπει να ακολουθείται η παρακάτω διαδικασία:
1. Υπολογισμός της ετήσιας «επιβάρυνσης» (R) του επενδυτή από το δάνειο (τόκοι
και χρεωλύσια) με τη βοήθεια της εξίσωσης:
r ⋅ (1 + r ) n
R = P⋅ (23)
(1 + r ) n − 1
όπου: P = ποσό δανειακών κεφαλαίων στο χρόνο 0,

r = επιτόκιο δανεισμού και
n = χρόνος αποπληρωμής του δανείου ίσος με το χρόνο παραγωγικής ζωής της
επένδυσης.
2. Υπολογισμός του ετήσιου ποσού τόκων Κn
1ος χρόνος P·r
2ος χρόνος [P∙(1+r) - R]∙r
3ος χρόνος [[P·(1+r) - R]·(1+r) - R]∙r = [P·(1+r)2 - R∙(1+r) - R]·r
. ……………………………………………………………………………………………………………….
nος χρόνος [P·(1+r)n-1 - R·(1+r)n-2 - R·(1+r)n-3 -···- R·(1+r) - R]·r
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι ο γενικός τύπος, που δίνει το ετήσιο ποσό
τόκων Kn, δίνεται από τη γενική εξίσωση:
Kn = [P·(1+r)n-1- R·[(1+r)n-2+(1+r)n-3+···+(1+r)1+1]]∙r, η οποία μετά από πράξεις
δίνει:
(1 + r ) n −1 − 1
Kn = [Ρ·(1+r)n-1 - R· ] ∙r , και στο τέλος προκύπτει:
(1 + r ) − 1
Kn = (1+r)n-1·[P·r - R] + R (24)
3. Υπολογισμός της ετήσιας ταμειακής ροής
4. Υπολογισμός του ρυθμού απόδοσης της επένδυσης με λύση της εξίσωσης:
∑C
1 1
N.P.V. = z ⋅ + (W + S ) ⋅ − (Q − P) = 0 (25)
z =1 (1 + i ) z
(1 + i ) z
45
με τη βοήθεια των μεθόδων διαδοχικών προσεγγίσεων και παρεμβολής.
ΠΙΝΑΚΑΣ 9. Πίνακας υπολογισμού της ταμειακής ροής για προσδιορισμό της επίδρασης
του δανεισμού στο ρυθμό απόδοσης ίδιων κεφαλαίων επένδυσης

Μείον τόκοι δανείου (Kn)* 450.000 374.808 292.850 203.514 106.139
Φορολογητέο εισόδημα 950.000 1.025.192 1.107.150 1.196.486 1.293.861
Μείον φόροι 427.500 461.336 498.218 538.419 582.237
522.500 563.856 608.932 658.067 711.624
φορολογία
Συν αποσβέσεις 1.600.000 1.600.000 1.600.000 1.600.000 1.600.000
Μείον ποσοστό αρχικού
ποσού δανείου που
επιστρέφεται στο δανειστή 835.462 910.654 992.612 1.081.948 1.179.323
κάθε χρόνο
(R-Kn)**
*Εξίσωση 24
**Εξίσωση (23) - (24)
Για τον υπολογισμό του ρυθμού απόδοσης των κεφαλαίων επένδυσης λαμβάνεται
υπόψη μόνο το ποσό των «ίδιων» κεφαλαίων (Q-P), επειδή τα δανειακά κεφάλαια P
έχουν ήδη επιστραφεί.
Από την επίλυση της εξίσωσης (22) με τη βοήθεια του Πίνακα (9), υπολογίζεται
ρυθμός απόδοσης iδ (που αναφέρεται σε ταυτόχρονο δανεισμό). Τα «ίδια»
κεφάλαια επένδυσης έχουν απόδοση iδ = 15,7% για την περίπτωση δανεισμού
(50% «ίδια» κεφάλαια και 50% δανειακά με επιτόκιο δανεισμού r = 9%). Αν ο
ρυθμός αυτός συγκριθεί με την περίπτωση όπου όλα τα κεφάλαια είναι «ίδια» και ο
ρυθμός απόδοσης υπολογίστηκε σε iα = 10,8%, τότε διαπιστώνεται εύκολα η
ευνοϊκή επίδραση της χρησιμοποίησης δανειακών κεφαλαίων για την υλοποίηση
των επενδυτικών σχεδίων.
Με χρήση των εξισώσεων (23), (24) και (25) αποδεικνύεται (βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α)
ότι, αν τα κεφάλαια που χρησιμοποιούνται είναι 50% ίδια και 50% δανειακά με
επιτόκιο δανεισμού r ≈ 19,6%, τότε ο ρυθμός απόδοσης των ιδίων κεφαλαίων
επένδυσης είναι iδ = iα ≈ 10,8%. Αυτό αποδεικνύει ότι η επιχείρηση έχει συμφέρον
να δανειστεί κεφάλαια σε ποσοστό 50% αυτών που απαιτούνται για την υλοποίηση
της επένδυσης (5.000.000 στη συγκεκριμένη περίπτωση) με επιτόκιο δανεισμού r
46
≤19,6%. Κατ’ αυτό τον τρόπο, θα έχει ρυθμό απόδοσης της επένδυσης μεγαλύτερο
ή το πολύ ίσο με αυτόν που θα είχε αν χρησιμοποιούσε μόνο «ίδια» κεφάλαια.
Στο Σχήμα 6 φαίνεται η μεταβολή (κατά Stermole, 1974) του ρυθμού απόδοσης
«ίδιων» κεφαλαίων επένδυσης για διάφορα χρόνια παραγωγικής ζωής των
επενδυτικών σχεδίων και για διάφορα ποσοστά συμμετοχής δανειακών κεφαλαίων
στο αρχικό κεφάλαιο επένδυσης.
Σχήμα 6. Μεταβολή του ρυθμού απόδοσης ίδιων κεφαλαίων επένδυσης για διάφορα χρόνια
παραγωγικής ζωής των επενδυτικών σχεδίων και διάφορα ποσοστά συμμετοχής δανειακών
κεφαλαίων στο αρχικό κεφάλαιο επένδυσης (κατά Stermole, 1974).
Επίσης, στον Πίνακα 10 καταγράφονται οι διάφορες μέθοδοι με τις οποίες γίνεται η

διερεύνηση της επίδρασης του πληθωρισμού πάνω στο ρυθμό απόδοσης «ίδιων»
κεφαλαίων επένδυσης και ο καθορισμός του βέλτιστου ποσοστού δανεισμού. Στον ίδιο
πίνακα καταγράφονται οι «δυνατότητες» κάθε μεθόδου, όπως επίσης και οι συνθήκες
υπό τις οποίες αυτές εφαρμόζονται.
47
ΠΙΝΑΚΑΣ 10. Μέθοδοι διερεύνησης επίδρασης πληθωρισμού πάνω στον ρυθμό απόδοσης κεφαλαίου επένδυσης και στον καθορισμό του %
ποσοστού δανεισμού (13)
ΜΕΘΟΔΟΣ
ΑΝΆΛΥΣΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ
ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥ
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥ
ΜΕΘΟΔΟΥ ΜΕΘΟΔΟΥ Περίπτωση Ι Περίπτωση ΙΙ
Εξετάζει αν ο r = % επιτόκιο δανεισμού Εξετάζεται η ποσοτική Υποθέσεις Υποθέσεις
ρυθμός απόδοσης (διατηρείται σταθερό και επίδραση του 1. r = f(x)↑ 1.α. r = f(x)
κεφαλαίων ανεξάρτητο από % ποσοστό πληθωρισμού και του (αύξουσα συνάρτηση του β. rn = in-1 + κ
επένδυσης είναι δανεισμού και % πληθωρισμό) δανεισμού στο ρυθμό ποσοστού δανεισμού, αλλά όπου κ=ποσοστό % με το
ευαίσθητος στο i = % πληθωρισμός (ελέγχεται η απόδοσης επένδυσης. ανεξάρτητο του πληθωρισμού) οποίο προσαυξάνεται ο
συνδυασμό των επίδραση διαφόρων τιμών του Τα αποτελέσματα βοηθούν 2. in = g (in-1) πληθωρισμός του
επιδράσεων: στο ρυθμό απόδοσης στον καθορισμό του (ο πληθωρισμός in είναι προηγούμενου έτους in-1
α. Του % ποσοστού κεφαλαίων επένδυσης για ποσοστού δανεισμού και συνάρτηση του πληθωρισμού για εύρεση του επιτοκίου
πληθωρισμού i διάφορα % ποσοστά στον τρόπο δανεισμού με in-1 του προηγούμενου έτους) δανεισμού rn.
β. Του % ποσοστού δανεισμού) στόχο τον βέλτιστο ρυθμό 3. x = σταθερό κατά περίπτωση 2. in=g(in-1)
δανεισμού x. x = % ποσοστό δανεισμού απόδοσης της επένδυσης. 3. x = σταθερό κατά
(μεταβάλλεται για να βρεθεί η περίπτωση
επίδραση του πληθωρισμού
στο ρυθμό απόδοσης
κεφαλαίων επένδυσης).
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Σημαντική ευαισθησία του ρυθμού απόδοσης των Ο πληθωρισμός επιδρά Το βέλτιστο ποσοστό
κεφαλαίων επένδυσης στον % πληθωρισμό και στο % σημαντικά στο ρυθμό απόδοσης δανεισμού υπολογίζεται με
ποσοστό δανεισμού: της επένδυσης, όταν για ικανοποιητική ακρίβεια.
R=h (i,x) χρηματοδότηση Άρα, ο ρυθμός απόδοσης
R: Ρυθμός απόδοσης ίδιων κεφαλαίων επένδυσης χρησιμοποιούνται δανειακά επένδυσης είναι, με μεγάλη
(Internal Rate of Return) κεφάλαια με επιτόκιο δανεισμού πιθανότητα, ο βέλτιστος και
ανεξάρτητο του πληθωρισμού. έτσι ελαχιστοποιούνται οι
Άρα, ο υπολογισμός του κίνδυνοι που συνεπάγεται η
βέλτιστου ποσοστού δανεισμού δανειοδότηση για επενδυτή
δεν γίνεται με μεγάλη και δανειστή.
βεβαιότητα.
48
7. ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ
ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΩΝ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΔΡΑΝΩΝ
ΥΛΙΚΩΝ
7.1. Γενικά
Η ανάγκη δημιουργίας εγκατάστασης εργοστασίου εμπλουτισμού ή μονάδας

παραγωγής αδρανών υλικών προύποθέτει την ύπαρξη μεταλλείου ή λατομείου
αντιστοίχως με ικανή ποσότητα αποθεμάτων. Επομένως, η οικονομική ανάλυση
προϋοθέτει τη διερεύνηση όλων των απαραίτητων φάσεων μέχρι και τη φόρτωση των
αντίστοιχων προϊόντων στα μέσα μεταφοράς-διακίνησης.(π.χ. πλοία, τραίνα, φορτηγά).
Η παρούσα οικονομική ανάλυση περιορίζεται στις βασικές διεργασίες εμπλουτισμού
μεταλλεύματος ή στην παραγωγή με ελάττωση μεγέθους και ταξινόμηση αδρανών
υλικών.
Αυτό σημαίνει ότι όλες οι άλλες φάσεις έχουν ληφθεί υπόψη και έχουν αναλυθεί
λεπτομερώς και θα προστεθούν στο σύνολό τους ή θα ληφθούν υπόψη με την
επιμέρους επίπτωσή τους, ώστε να προκύψει το συνολικό κόστος παραγωγής. Επίσης,
είναι δυνατή η διεξαγωγή αυτοδύναμης οικονομικής διερεύνησης εμπλουτισμού, αν το
μεταλλείο ήδη λειτουργεί και η επιχείρηση σκοπεύει να επεκταθεί και προς εμπλουτισμό
του εξορυσσόμενου υλικού ή σχεδιάζει την επέκταση των εγκαταστάσεων σε νέες
μονάδες
Στην ανάλυση που ακολουθεί χρησιμοποιούνται οι γενικές Αρχές Αξιολόγησης, όπως
και στοιχεία οικονομικής ανάλυσης για την αξιολόγηση της επένδυσης που ακολουθεί τη
μελέτη και το Σχεδιασμό Εργοστασίων Εμπλουτισμού ή τη μονάδα παραγωγής
αδρανών.
Στην αρχή υπολογίζεται το συνολικό κεφάλαιο επένδυσης (σταθερό κεφάλαιο
επένδυσης και κεφάλαιο κίνησης). Αναφέρονται οι μέθοδοι υπολογισμού του σταθερού
κεφαλαίου επένδυσης και του κόστους μηχανημάτων του κύριου εξοπλισμού της
μονάδας. Κατόπιν, με βάση τα παραπάνω δεδομένα προσδιορίζεται το συνολικό
κεφάλαιο επένδυσης.
Στη συνέχεια, αναφέρονται τα στοιχεία που διαμορφώνουν και βοηθούν στον
υπολογισμό του λετουργικού κόστους της μονάδας (άμεσο και έμμεσο κόστος). Στο
49
τέλος της εργασίας δίνεται αριθμητικό παράδειγμα αξιολόγησης επένδυσης μονάδας
εμπλουτισμού, το οποίο επιλύεται με τη βοήθεια προγράμματος ηλεκτρονικού
υπολογιστή σε γλώσσα Basic.
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από το αριθμητικό παράδειγμα αφορούν στην
επίδραση πάνω στο ρυθμό απόδοσης των παρακάτω μεταβολών:
α. Του κεφαλαίου επένδυσης μονάδας εμπλουτισμού.

β. Των παραγωγικών χρόνων ζωής της επένδυσης.
γ. Του λόγου Ra του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης της μονάδας εξόρυξης
προς το σταθερό κεφάλαιο μονάδας εμπλουτισμού.
7.2. Υπολογισμός συνολικού κεφαλαίου επένδυσης μονάδας

εμπλουτισμού
Όπως είναι γνωστό μεγάλη σημασία για μια οικονομική αξιολόγηση παίζει η οικονομική
αξία του προϊόντος (στην περίπτωση του Εμπλουτισμού Μετ/των είναι το
συμπύκνωμα), η οποία εξαρτάται:
1. Από τις επί τοις εκατό (%) περιεκτικότητες σε χρήσιμα μέταλλα του
συμπυκνώματος, που διαμορφώνουν την τιμή πώλησης του συμπυκνώματος.
2. Από τις επί τοις εκατό (%) περιεκτικότητες σε σύνδρομα μέταλλα του
συμπυκνώματος, τα οποία, εάν είναι εύκολο να ανακτηθούν από τη
μεταλλουργία, αυξάνουν την οικονομική του αξία, ή εάν είναι “βλαπτικά”
επιβαρύνουν (μειώνουν) την αξία του συμπυκνώματος.
3. Από τις τρέχουσες τιμές των μετάλλων στα Χρηματιστήρια (π.χ. L.M.E.,
London Metal Exchange).
4. Από το κόστος επεξεργασίας, μεταφοράς κ.λπ.
Από τα βασικότερα επίσης στοιχεία, στα οποία στηρίζεται μια μέθοδος οικονομικής
αξιολόγησης είναι το συνολικό κεφάλαιο επένδυσης, το οποίο αναλύεται σε:
50
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΕΦΑΛΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ
Σταθερό κεφάλαιο
επένδυσης Κεφάλαιο κίνησης
Σχήμα 7. Διάρθρωση συνολικού κεφαλαίου επένδυσης μεταλλευτικής επιχείρησης
Το σταθερό κεφάλαιο επένδυσης αντιπροσωπεύει τα κεφάλαια που απαιτούνται για:

• Αμοιβές για την εκπόνηση της μελέτης
• Αγορά του μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού της μονάδας.
• Ανέγερση των κτιριακών εγκαταστάσεων.
• Εγκατάσταση του εξοπλισμού.
• Αμοιβές επίβλεψης κατά την κατασκευή των κύριων και βοηθητικών
εγκαταστάσεων της μονάδας κ.λπ.
Το κεφάλαιο κίνησης αντιπροσωπεύει τα κεφάλαια που απαιτούνται για την έναρξη και
λειτουργία της μονάδας για κάποια μικρή χρονική περίοδο π.χ. ένα ή δύο μήνες.
Είναι γνωστό ότι για την απρόσκοπτη λειτουργία της μονάδας χρειάζονται:
• Πρώτες ύλες (π.χ. μετάλλευμα)
• Αναλώσιμα υλικά (ράβδοι-σφαίρες, αντιδραστήρια)
• Υλικά συντήρησης εξοπλισμού (ανταλλακτικά, λιπαντικά, κ.λπ.)
• Διαθέσιμα έτοιμα προϊόντα (Stock συμπ/τος για πώληση)
• Χρήματα σε ρευστό για την κάλυψη των δαπανών μισθοδοσίας
προσωπικού, αγοράς πρώτων υλών, υλικών συντήρησης κ.λπ.
Επίσης, ως μέρος του κεφαλαίου κίνησης θεωρούνται και οι λογαριασμοί προς
είσπραξη.
Το κεφάλαιο κίνησης αποτελεί συνήθως κάποιο ποσοστό (περίπου 10%) του σταθερού
51
7.3. Δεδομένα για τον υπολογισμό του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης
δείκτες κόστους
Οι μέθοδοι υπολογισμού του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης απαιτούν την ύπαρξη

ορισμένων δεδομένων, από την πληρότητα των οποίων εξαρτάται η μέθοδος
υπολογισμού που μπορεί να εφαρμοσθεί. Αυτό έχει ως συνέπεια τη μεγαλύτερη ή
μικρότερη ακρίβεια υπολογισμού του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης.
Τα δεδομένα αυτά είναι:
• Ένα γενικό ή προκαταρκτικό (rough flowsheet) ή ένα αναλυτικό διάγραμμα ροής
της μεθόδου λειτουργίας της σχεδιαζόμενης μονάδας
• Η δυναμικότητα της μονάδας
• Οι προδιαγραφές κατασκευής
• Κατασκευαστικά προσχέδια
• Τα δεδομένα χωροθέτησης της μονάδας
Η ακρίβεια υπολογισμού του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης κυμαίνεται από ± (5-
30%), ανάλογα με τη μέθοδο που εφαρμόζεται, η οποία, όπως αναφέρεται παραπάνω,
εξαρτάται από την ποσότητα και επάρκεια των δεδομένων που υπάρχουν.
Προς το παρόν, γίνεται αναφορά στις απλούστερες άρα και “ατελέστερες” μεθόδους, οι
οποίες έχουν μεν μικρότερη ακρίβεια, αλλά είναι ευκολότερες και άρα λιγότερο
χρονοβόρες.
Η εφαρμογή τέτοιων μεθόδων στο προκαταρκτικό στάδιο αξιολόγησης μιας
σχεδιαζόμενης επένδυσης, οι οποίες προηγούνται μιας μελέτης σκοπιμότητας
(feasibility study), αποτελούν μόνο ενδείξεις για την ωφέλεια ή όχι από την ανάληψη
ενός επενδυτικού σχεδίου και προστατεύουν τον επενδυτή από περιττά έξοδα.
Ο υπολογισμός, όπως προαναφέρθηκε από τις μεθόδους αυτές είναι κατ’ αρχή
«χονδρικός» και στηρίζεται σε:
1. Γενικά διαγράμματα ροής της διεργασίας

2. Πίνακες
3. Εξισώσεις κόστους
7.3.1. Δείκτες κόστους
52
Οι δείκτες κόστους δείχνουν το μέσο κόστος εξοπλισμού, εργατικών, υλικών
κατασκευής κ.λπ. για κάποιο συγκεκριμένο χρόνο j και έχουν ισχύ περιορισμένης
χρονικής διάρκειας.
Τέτοιοι δείκτες είναι οι παρακάτω:
1. Marshall and Swift Cost Index (M & S)

Η τιμή του δείκτη αυτού είναι ο μέσος όρος τιμών των δεικτών M & S, που αφορούν
47 διαφορετικού τύπου βιομηχανίες. Υπάρχει όμως και ειδικός δείκτης M & S, που
αφορά αποκλειστικά τη μεταλλευτική βιομηχανία (Εξόρυξη, Εμπλουτισμό και
Μεταλλουργία, Mining and Milling). Ο δείκτης έχει ενσωματώσει το κόστος του κύριου
και δευτερεύοντος μηχανολογικού εξοπλισμού συμπεριλαμβανομένου του κόστους
εγκατάστασης και της επίπλωσης.
2. Engineering News-Record Construction Cost Index (ENR)

Διαμορφώνεται από τις τιμές κόστους εργατικών και υλικών κατασκευής για τις
βιομηχανικές εφαρμογές.
3. Chemical Engineering Plant Construction Cost Index (CEPCI)

Βασίζεται σε τιμές κόστους εξοπλισμού, ανέγερσης, εγκατάστασης, υλικών
κατασκευής, εργατικών, μελέτης μηχανικού και επίβλεψης. Κάθε παράγοντας από
τους παραπάνω συμμετέχει με ορισμένο ποσοστό στη διαμόρφωση της τιμής του
δείκτη για κάθε χρόνο.
Οι δείκτες M & S και CEPCI δίνουν παρεμφερή αποτελέσματα και συνιστώνται σε

εκτιμήσεις τιμών εξοπλισμού διαφόρων διεργασιών και διεργασιών της χημικής
βιομηχανίας.
Ολοι οι παραπάνω δείκτες έχουν μία τιμή αναφοράς ίση με 100, για συγκεκριμένο αλλά
διαφορετικό χρόνο j ο καθένας.
Οι μεταβολές των τιμών των δεικτών φαίνονται στον Πίνακα 11.
53
Πίνακας 11. Μεταβολή τιμών δεικτών κόστους
Chemical
Marshall and Swift Engineering News - Record engineering
installed equipment indexes, construction index plant cost
Year 1926 = 100 index (CEPCI)
M&Swift
All Process
Mining/ 1913 = 100 1967 = 100 1957-1959 = 100
industry Industry
Milling
1964 242 241 243 936 87 103
1966 253 252 252 1019 95 107
1968 273 268 273 1070 108 114
1970 303 301 303 1385 129 119
1972 332 332 332 1753 164 137
1973 344 344 343 1895 177 144
1974 398 403 394 2020 189 165
1975 444 452 451 2212 207 182
1976 472 479 2401 224 192
1978 545 554 2776 258 219
1979 561 2872 267 230
1980 560 675 3237 261
1985 790 813 4195 325
1990 915 935 4732 357.6
1995 1027.5 1037.4 5471 381.1
1996 1039.2 1051.3 5620 381.8
1997 1056.8 1068.3 5825 386.5
1998 1061.9 1075.9 5920 389.5
1999 1068.3 1083.1 6060 390.6
2000 1089.0 1102.7 6222 394.1
2001 1093.0 1107.0 6285 395.5
2004 6825
2010 1461.3 1500 1,562.9 8837 729.7
2014 686.6
7.3.2. Τρόπος χρησιμοποίησης των δεικτών κόστους
Γενικό παράδειγμα
Οι δείκτες αυτοί χρησιμοποιούνται για την εύρεση του κόστους αγοράς π.χ.
μηχανημάτων όταν είναι γνωστά:
α. Η τιμή του μηχανήματος συγκεκριμένης δυναμικότητας ή ισχύος ή μεγέθους ή
διαστάσεων κ.α. το χρόνο j (π.χ. έτος 1978)
β. Η τιμή του δείκτη το χρόνο j (π.χ. 1978)
γ. Η σημερινή τιμή του δείκτη j (π.χ. 1987)
54
οπότε, το κόστος του μηχανήματος, ίδιου μεγέθους όμως, σήμερα (π.χ. 1987) είναι:
σημερινή τιμή δείκτη
Σημερινό κόστος= Κόστος μηχ/τος στο χρόνο j (26)
τιμή δείκτη xρόνου j
7.4. Μέθοδοι υπολογισμού σταθερού κεφαλαίου επένδυσης
Υπάρχουν 4 (τέσσερεις) μέθοδοι υπολογισμού του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης, οι

οποίες όμως έχουν ως προϋπόθεση τη γνώση μερικών στοιχείων, όπως:
1. Ενα προκαταρκτικό (rough flowsheet) ή αναλυτικό (detailed flowsheet)
διάγραμμα ροής της μεθόδου, στο οποίο να φαίνονται τα κύρια τμήματα της
μονάδας
2. Η δυναμικότητα των τμημάτων (αυτοτελείς μονάδες) της σχεδιαζόμενης μονάδας
3. Ισοζύγια μάζας και περιεκτικότητας
4. Η απαιτούμενη ισχύς
Αυτές οι μέθοδοι είναι:
Ι. Ο Κανόνας των έξι δεκάτων (Six-tenths rule)
Δίνει το σταθερό κεφάλαιο επένδυσης μιας μονάδας 2 γνωστής δυναμικότητας, όταν

είναι γνωστό το σταθερό κεφάλαιο επένδυσης μονάδας 1 γνωστής, αλλά διαφορετικής,
δυναμικότητας από τη σχεδιαζόμενη, σύμφωνα με την εξίσωση:
(Κοστος µοναδας )1 = (δυναµικοτητας µοναδας )1 

0, 6
(Κοστος µοναδας )2  (δυναµικοτητας µοναδας )2 

(27)
Είναι φανερό ότι, ο υπολογισμός του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης αφορά, στην
περίπτωση αυτή, μονάδες ομοειδείς, δηλαδή ίδιας διεργασίας, και αναφέρεται στον ίδιο
χρόνο j. Η αναγωγή σε διαφορετικό χρόνο γίνεται με τη βοήθεια του δείκτη (Μ & S)
όπως φαίνεται στο παραπάνω γενικό παράδειγμα χρησιμοποίησης των δεικτών
κόστους.
Η τιμή 0,6 του εκθέτη, του δεύτερου σκέλους της εξίσωσης, είναι μέση και εξαρτάται
από παράγοντες όπως οι επικρατούσες οικονομικές συνθήκες, η γεωγραφική θέση της
55
μονάδας που σχεδιάζεται, η παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού της περιοχής
κλπ.
ΙΙ. Η μέθοδος του λόγου κόστους της μονάδας (Plant cost ratio method)
Απαιτείται η γνώση του κόστους Ν του κύριου εξοπλισμού της μονάδας, οπότε το
σταθερό κεφάλαιο επένδυσης ή κόστος εγκατεστημένης μονάδας (installated plant cost)
δίδεται από τις παρακάτω εξισώσεις:
Κόστους εγκατεστημένης μονάδας ξηρής διεργασίας = 3.10∙Ν
Κόστος εγκατεστημένης μονάδας ξηρής-υγρής διεργασίας = 3.63∙Ν
Κόστος εγκατεστημένης μονάδας υγρής διεργασίας = 4.74∙Ν
ΙΙΙ. Η μέθοδος του λόγου κόστους εξοπλισμού (Equipment cost ratio

method)
Απαιτείται η γνώση του κόστους του κύριου εξοπλισμού της μονάδας κατ’ είδος. Αν
λοιπόν xi το συνολικό κόστος αγοράς του εξοπλισμού τύπου i (π.χ. το κόστος αγοράς
μύλων λειοτριβησης ή διηθητήρων ή μεταφορικών ταινιών κ.λπ.) τότε, για την εύρεση
του κόστους εξοπλισμού με τη βοήθεια συντελεστών Fi, που αναφέρονται στο
συγκεκριμένο είδος εξοπλισμού i, πολλαπλασιάζεται το κόστος αγοράς xi και
υπολογίζεται το κόστος του εγκατεστημένου τμήματος i της μονάδας, δηλαδή το κόστος
του τμήματος θραύσης, λειοτρίβησης, διήθησης, μεταφοράς κ.λπ.
Οπότε, το συνολικό σταθερό κεφάλαιο επένδυσης της μονάδας δίδεται από την
εξίσωση:
n
Σταθερό κεφάλαιο επένδυσης = Σ Fi .xi (28)
i =1
όπου: Fi = παράγοντας, που αφορά στον εξοπλισμό τύπου i

xi = συνολικό κόστος αγοράς στον εξοπλισμού τύπου i
i = 1, 2,…,n (διαφορετικοί τύποι εξοπλισμού μιας μονάδας)
Στον Πίνακα 12 δίδονται οι τιμές του παράγοντα Fi για τους διαφορετικούς τύπους
εξοπλισμού.
56
Πίνακας 12. Τιμές του παράγοντα Fi
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ Τιμές του Fi

Θραυστήρες 3,5
Μύλοι λειοτρίβησης 3,0
Μεταφορείς 2,3
Καδοφόρα αναβατόρια 2,0
Αντλίες 6,8
Αυτοματισμοί - Οργανα ελέγχου 4,1
Ηλεκτροκινητήρες 8,5
Δεξαμενές διεργασιών 4,1
Δεξαμενές αποθήκευσης 3,5
Αναμικτήρες 2,0
Αεροσυμπιεστές 2,3
IV. Mέθοδος τμηματικής ή κατά παράγοντες εκτίμησης του σταθερού

κεφαλαίου επένδυσης (Plant component cost ratio method).
Με τη μέθοδο αυτή αναλύεται το σταθερό κεφάλιο επένδυσης σε παράγοντες, που είναι

ποσοστά του κόστους αγοράς Ν του κύριου εξοπλισμού της μονάδας.
Στον Πίνακα 3 δίνεται ο υπολογισμός του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης, του
κεφαλαίου κίνησης και κατ’ επέκταση του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης, ως
συνάρτηση του κόστους αγοράς Ν του κύριου εξοπλισμού της μονάδας με τη μέθοδο
της κατά παράγοντες εκτίμησης.
7.5. Υπολογισμός του κόστους μηχανημάτων του κύριου εξοπλισμού

μονάδας εμπλουτισμού
Οπως διαπιστώθηκε από τα παραπάνω, για τις μεθόδους (II) και (IV) υπολογισμού του
σταθερού κεφαλαίου επένδυσης, είναι απαραίτητη η γνώση του κόστους Ν του κύριου
εξοπλισμού της μονάδας.
Το κόστος Ν του κύριου εξοπλισμού υπολογίζεται εύκολα από το άθροισμα του κόστους
των επιμέρους μηχανημάτων της μονάδας, με βάση τις τιμές που δίδουν οι
κατασκευάστριες εταιρείες μηχ/των για τα προϊόντα τους.
Με τη βοήθεια επίσης των κατασκευαστριών εταιρειών και με τη χρήση της μεθόδου
των ελαχίστων τετραγώνων, έχουν διαμορφωθεί Πίνακες, που δίδουν τις τιμές a, b, μιας
εξίσωσης δύναμης από την οποία υπολογίζεται προσεγγιστικά το κόστος μηχανημάτων
εμπλουτισμού.
57
Πίνακας 13. Υπολογισμός του σταθερού και του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης ως συνάρτηση του
κόστους αγοράς Ν του κύριου εξοπλισμού της μονάδας.
Κόστος αγοράς κύριου εξοπλισμού Ν

Εγκατάσταση εξοπλισμού (0,17 - 0,25)∙Ν
Σωληνώσεις (υλικά, εργατικά εκτός συντηρήσεων (0,07 - 0,25)∙Ν
Ηλεκτρολογικά (υλικά, εργατικά εκτός φωτισμού (0,13 - 0,25) Ν
εγκαταστάσεων μονάδας
Οργανα - αυτοματισμοί (0,03 - 0,13) Ν
Κτιριακές εγκαταστάσεις (εκτός μηχανολογικών και (0,33 - 0,50) Ν
φωτισμού
Δευτερεύουσες εγκαταστάσεις (περιλαμβάνονται (0,07 - 0,15) Ν
μηχανολογικά και φωτισμός)
Παροχές υπηρεσιών (ηλεκτρισμός, νερό, πεπιεσμένος (0,07 - 0,15) Ν
αέρας, αποχέτευση κ.λπ.)
Αξία γης εγκατάστασης 0,06∙Ν
Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου (περίφραξη, οδικό- (0,03 - 0,18) Ν
σιδηροδρομικό δίκτυο κ.λπ.)
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΑΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ (D) (1,98 - 2,86) Ν
Σχεδιασμός και επίβλεψη (0,18 - 0,22) Ν
Γενική διοίκηση κατασκευής εγκατάστασης και διάφορα (0,30 - 0,33) Ν
έξοδα κατασκευής
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΜΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ (Ι) (0,48 - 0,55) Ν
ΣΥΝΟΛΟ ΑΜΕΣΟΥ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ (D+I) (2,83 - 3,41) N
Εργολαβικό κέρδος 0,05.(D+I) ή (0,12-0,17) N
Απόβλεπα 0,10.(D+I) ή (0,24-0,34) Ν
Σταθερό κεφάλαιο επένδυσης (F) = (2,47-3,92) Ν
Κεφάλαιο κίνησης 0,10 . (F) ή (0,27-0,39) Ν
ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ (3,01-4,31) Ν
58
Πίνακας 14. Τιμές των παραμέτρων α και b για διάφορα είδη μηχανημάτων (εξοπλισμού) εμπλουτισμού (Επεξεργασία δεδομένων
από “Mineral processing Equipment Costs and Preliminary Capital Cost Estimations” [26]) .
Είδος Χαρακτηριστικό του Τιμές

Τύπος μηχανήματος Εύρος μεταβολής
μηχανήματος μηχανήματος, Υ a b
Θραυστήρες Επιφάνεια ανοίγματος 0.38x0.60 - 0.80x1.00 227 0.807
Χ. Κιν. 2
σιαγόνων τροφοδοσίας σε m 0.80x1.00 - 1.56x1.20 0.667 1.63
Πρωτογενούς
θραύσης Μ.Μ.Κ. Γινόμενο ανοίγματος 0.75x1.40 - 1.50x2.75 2.18 1.54
Γυροσκοπικοί
τροφοδοσίας και
θραυστήρες 2
Δευτερογενούς Χ.ΚΙΝ. διαμέτρου μανδύα. σε m 0.40x1.25 - 0.50x1.80 83.5 1.10
θραύσης
Συνήθεις διάμετροι
Μ.Μ.Κ.
Κωνικοί δακτυλίου Διάμετρος δακτυλίου 0.55 - 1.70 863 1.19
Χ. Κιν.
θραυστήρες* αποκένωσης από 0.60 αποκένωσης σε m 1.70 - 3.05 0.0488 3.51
έως 3.05 m
Μ.Μ.Κ. Επιφάνεια ανοίγματος
Κρουστικοί 2
τροφοδοσίας σε m 1 - 2.17 16.6 1.10
θραυστήρες
Χ. Κιν. Μήκος x Πλάτος
2 2 2
Θραυστήρες Βαρέος τύπου Μ.Μ.Κ. (Διάμετρος κυλίνδρου) x 0.25 x0.15 - 0.90 x1.8 177 0.554
3 2 2
κυλίνδρων Ελαφρού τύπου Χ. Κιν. Μήκος. σε m 0.60 x 1.0 - 0.75 x 2.5 110 0.561
Μ.Μ.Κ. Επιφάνεια ανοίγματος 0.15x0.10 - 0.45x0.70 5184 0.10
2
Σφυρόμυλοι Χ. Κιν. τροφοδοσίας. σε m
Χ. Τρ. (μήκος x πλάτος). 0.45x0.70 - 2.20x2.25 1.37 1.42
Αυτογενείς Χ. Κιν.
Ισχύς, HP 3.000 - 10.000 2724 0.757
μύλοι** Χ.Εκκιν.
Χωρίς ραβδωτή Χ. Κιν.
40 - 1750 4644 0.573
ελαστική επένδυση Χ. Εκκιν.
Σφαιρόμυλοι Ισχύς, HP
Με ραβδωτή ελαστική Χ. Φ.
40 - 1750 4956 0.585
επένδυση Σφ.
Κροκαλόμυλοι Με ραβδωτή ελαστική Χ. Κιν.
Ισχύς. HP 250 - 1500 5023 0.523
*** επένδυση Χ. Εκκιν.
Χωρίς ραβδωτή Χ.Κιν.
50 - 1500 4966 0.566
Ραβδόμυλοι ελαστική επένδυση Χ.Εκκιν.
Ισχύς. HP
**** Με ραβδωτή ελαστική Χ.Φ.Ραβ
50 - 4000 4.629 0.607
επένδυση
59
Πίνακας 14. Τιμές των παραμέτρων α και b για διάφορα είδη μηχανημάτων (εξοπλισμού) εμπλουτισμού(συνέχεια).
Είδος Χαρακτηριστικό του Εύρος Τιμές

Τύπος μηχανήματος
μηχανήματος μηχανήματος, Υ μεταβολής a b
Μονού καταστρώματος
Δονούμενα 2 3.60 - 40 561 0.569
Διπλού καταστρώματος Πλάτος x μήκος.
κόσκινα (Scalpers) 3.60 - 40 592 0.579
Τριπλού καταστρώματος
3
m
κεκλιμένα 3.60 - 40 668 0.584
Πλάτος από 1.20-2.40m
Μονού καταστρώματος 3.60 - 16.30 1754 0.290
16.30 - 36.00 23.3 0.969
Δονούμενα Διπλού καταστρώματος 2 3.60 - 16.30 1637 0.329
Πλάτος x μήκος
κόσκινα κεκλιμμένα 3 16.30 - 36.00 22.7 1.00
m
Τριπλού καταστρώματος 360 - 16.30 2651 0.270
Πλάτος από 0.90 - 2.40m 16.30 -36.00 14.9 1.10
Μονού καταστρώματος
Δονούμενα 0.90 - 5.40 3449 0.209
κόσκινα για 5.40 - 36.00 384 0.619
Διπλού καταστρώματος
κοσκίνιση 2 0.90 - 5.40 2545 0.307
Πλάτος x μήκος.
λεπτομερούς 5.40 - 36.00 138 0.829
Τριπλού σε m
3
υλικού 0.90 - 5.40 2273 0.371
καταστρώματος
Οριζόντια 5.40 - 36.00 232 0.780
Πλάτος από 0.60-2.40m
Δυναμικότητα σε ξηρούς 35 - 200 1729 0.247
Υδροσυγκεντρωτές Jigs Μ.Κιν.
τόννους/ημέρα. (TPD) 200 - 1000 1161 0.308
Μαγνητικοί Ξηροί ηλεκτρομαγνήτη
Μ.Μ.Κ. Δυναμικότητα σε 0.75 - 22.7 98 0.68
διαχωριστές (Διάμετρος ρότορα 0.06m)
Μ.Ανορ. τόννους/ώρα. ( tph )
Ξηροί Ηλεκτρομαγνήτη.
Μ.Δ.Δ.Τρ.
Ξηροί μαγν. διαχωριστές
Δυναμικότητα σε
κυλίνδρων επαγωγής
τόννους/ώρα. ( tph ) 0.75 - 11.6 128 0.575
[Ενταση μαγνητικού
πεδίου 16.000 Gauss]
Υγροί μαγνητικοί Ηλεκτρομαγνήτη
Μ.Κιν. Δυναμικότητα σε 10 - 90 6805 0.398
διαχωριστές Μονάδα 2 (δύο) μαγν.
Μ.Μ.Κ. τόννους/ώρα, ( tph ) 90 - 150 845 0.859
τυμπάνου διαχωριστών
0.75 0.90 - 3.05 3256 0.409
Υγροί μαγνητικοί
0.60 0.50 - 0.75 466 0.772
διαχωριστές
Διάμετρος 0.50 0.50 - 0.75 229 0.929
τυμπάνου τυμπάνου, m
Π.Μ. Πλάτος τυμπάνου, m
0.45 0.40 - 0.75 157 1.01
(μόνιμων
0.38 0.30 - 0.45 262 0.742
μαγνητών)
0.30 0.30 - 0.45 109 0.947
60
Πίνακας 14. Τιμές των παραμέτρων α και b για διάφορα είδη μηχανημάτων (εξοπλισμού) εμπλουτισμού (συνέχεια).

Περιστρεφόμενων
20.90 - 267.5 1138 0.652
δίσκων
Διηθητήρες Επιφάνεια διήθησης, m 1.75 - 7.00 8236 0.292
2
Περιστρεφόμενου
7.00 - 10.50 2662 0.649
τυμπάνου
Μ.Π.Μτ. Διάμετρος κυλινδρικής
Πυκνωτές 3.05 - 61.00 1110 0.965
Χ.Δεξ. δεξαμενής πυκνωτή, m
Ογκος κυβικής
Προοδοποιητέ 2.40 - 244 374 0.320
Χ.Δεξ. δεξαμενής
ς 519 - 4360 51.8 0.577
προοδοποιητική, m
3
2.50 0.90 - 2.10 23.9 0.788

Μεταφορικές Μήκος
12.50 Π.Συγκ. Πλάτος ταινίας. m 0.90 - 2.10 2.66 1.18
ταινίες ταινίας, m
25.50 0.90 - 2.10 4.47 1.03
Πλάτος x μήκος, m
2
Δονούμενοι Μ.Κιν.
Το πλάτος κυμαίνεται 0.65 - 1.45 965 0.559
Μ.Μ.Κ.
από 0.60-3.05 m 1.45 - 7.90 308 1.02
Τροφοδότες
Πλάτος x μήκος, m
2
Δονούμενοι Μ.Κιν.
Το πλάτος κυμαίνεται 3.90 - 12.20 1526 0.584
Εσχάρας Μ.Μ.Κ.
από 0.90-1.80 m
280-3000 151 0.48
Η: οριζόντια 160-1450 243 0.404
Χ.Κιν. Δυναμικότητα σε Αμερ.
Η: οριζόντια 1450-6000 6.53 0.891
Χ.Μ.Κ. γαλλόνια/λεπτό,
Η: οριζόντια 150-4500 156 0.380
Μ.Β.Κ. U.S. gpm
Η: οριζόντια 160-1450 178 0.396
1450-19000 10.3 0.788
160 - 2700 290 0.476
Αντλίες V: κατακόρυφη Χ.Κιν. Δυναμικότητα σε Αμερ.
100 - 4000 84.3 0.561
V: κατακόρυφη Χ.Μ.Κ. γαλλόνια/λεπτό,
160 - 1300 239 0.430
V: κατακόρυφη Μ.Β.Κ. U.S. gpm
1300 - 3600 21.4 0.765
6 - 46 2879 5.30
Διαφράγματος Δυναμικότητα σε Αμερ.
Χ.Κιν. 46 - 330 176 0.782
Simplex γαλόννια/λεπτό,
Χ.Μ.Κ. 12 - 92 3609 0.065
Διαφράγματος Duplex U.S. gpm
92 - 660 163 0.756
61
Πίνακας 14. Τιμές των παραμέτρων α και b για διάφορα είδη μηχανημάτων (εξοπλισμού) εμπλουτισμού (συνέχεια).

0.025 - 0.38
Διάμετρος, σε m 227 0.75
0.38 - 1.20
Υδροκυκλώνες τόννους/ημέρα ( tpd ), 71.8
100-200 0.50
πολφού 50% σε 0.0007
3500-5000 1.94
στερεά και υλικού 65% 3
-200 mesh
Δυναμικότητα σε 0.1-1.0 13983 0.06
Αεροκυκλώνες Π.Μ. τόννους/ώρα ( tph ), 1.0-10 13983 0.42
υλικού 95% -200 mesh 10-70 5405 0.82
Πλάτος σκάφης 0.90 m 3.60-7.00 5000 0.31
Υδροταξινομητής Πλάτος σκάφης 1.20 m Μήκος σκάφης, m 6.10-11.00 11750 0.27
Πλάτος σκάφης 1.50 m 6.70-11.00 7950 0.45
Κοχλιοφόρος Μ.Κιν.
Διάμετρος κοχλία, m 0.60-2.00 69.8 1.69
υδροταξινομητής Μ.Μ.Κ.
0.61x1.28-1.83x4.72
Τράπεζες Τετραγωνικού 1.83x4.57-1.83x4.57 2445 0.26
Μ.Κιν. Επιφάνεια τράπεζας,
συγκέντρωσης καταστρώματος 2 ¹ 39.0 1.18
m
¹Τριπλό Διαγώνιου 0.61x1.28-1.83x4.72 2020 0.21
Μ.Ελ.Ρ Μήκος x Πλάτος
κατάστρωμα καταστρώματος 1.83x4.57-1.83x4.57 33.0 1.13
¹
Χ.Δ.Τρ.
Κυψέλες
Χ.Κιν.
επίπλευσης Όγκος κυψέλης, m 0.28-17.00 4.72 0.52
3
Χ.Δ.
*****
Εκπ.
Διαχωριστές
Π.Συγκ. ξηρούς τόννους/ώρα 150-200 92898 0.23
βαρέων διαμέσων
( tph )
62
ΠΙΝΑΚΑΣ 14. Επεξήγηση συντμήσεων Πίνακα 14
Σύντμηση Επεξήγηση
Χ.Κιν. Χωρίς κόστος κινητήρα
Μ.Μ.Κ. Περιλαμβάνεται το κόστος μηχανισμού κίνησης
Χ.Τρ. Χωρίς κόστος τροφοδότη
Χ.Εκκιν. Χωρίς κόστος εκκινητήρα
Χ.Φ.Σφ. Χωρίς κόστος φορτίου σφαιρών
Χ.Φ.Ραβ. Χωρίς κόστος φορτίου ράβδων
Μ.Ανορ. Περιλαμβάνεται το κόστος ανορθωτή
Μ.Δ.Δ.Τρ. Περιλαμβάνεται το κόστος σκάφης δονούμενου
τροφοδότη
Π.Μ. Πλήρης μονάδα
Μ.Π.Μ. Περιλαμβάνεται το κόστος πτερυγίων πυκνωτή
Χ.Δεξ. Χωρίς κόστος δεξαμενής
Χ.Δ.Τρ. Χωρίς κόστος δοχείου τροφοδοσίας
Χ.Δ.Εκπ. Χωρίς κόστος δοχείου έκπλυσης
Π.Συγκ. Πλήρες συγκρότημα
Χ.Μ.Κ. Χωρίς κόστος μηχανισμού κίνησης
Μ.Β.Κ. Περιλαμβάνεται το κόστος βάσης έδρασης κινητήρα
* Προσαυξάνεται η τιμή με 4.000 $ για τον τροφοδότη.

** Εσωτερική διάμετρος μύλου από 2,44 - 9,75m. Ονομαστική ισχύς από 52,5 ΗΡ/μέτρο μήκους μύλου.
Η δυναμικότητα δεν προκύπτει από τον νόμο του Bond.
*** Η ισχύς βασίζεται σε όγκο φορτίου κροκαλών 35% του όγκου του μύλου με ειδικό βάρος κροκαλών
3
2,65 τόννοι/m . Η ταχύτητα περιστροφής του μύλου είναι το 75% της κρίσιμης ταχύτητας και η
τροφοδοσία περιέχει 75% στερεά κατά βάρος. Εσωτερική διάμετρος μύλου από 2,13m-4,88m.
Ονομαστική ισχύς από 38,7 HP-282 HP/μέτρο μήκους μύλου.
****Εσωτερική διάμετρος μύλου από 0,90 - 3,8m. Ονομαστική ισχύς από 12ΗΡ-295ΗΡ/μέτρο μήκους
μύλου. Η ταχύτητα περιστροής του μύλου είναι το 75% της κρίσιμης ταχύτητας και η τροφοδοσία
περιέχει 45% στερεά κατά βάρος. Η δυναμικότητα προκύπτει από το νόμο του Bond.
*****Προσαυξάνεται η τιμή κατά 10% για τα δοχεία τροφοδοσίας, αποκένωσης και έκπλυσης.
63
Η εξίσωση που διαμορφώνεται είναι:
K i = a ⋅ xi b (29)
όπου:
Ki= κόστος μηχανήματος τύπου i σε δολλάρια (US $) για τιμή του δείκτη M & S = 300
α, b= σταθερές διαφορετικές για κάθε μηχάνημα
Υ = εύρος μεταβολής «χαρακτηριστικού» του μηχανήματος εμπλουτισμού (π.χ. ισχύς
σε ΗΡ, επιφάνεια κοσκίνισης, επιφάνεια ανοίγματος τροφοδοσίας θραυστήρα
σιαγόνων, δυναμικότητα μηχανήματος, επιφάνεια διήθησης κ.λπ.).
Είναι προφανές, λόγω της μορφής της εξίσωσης, ότι σε διάγραμμα log-log η εξίσωση
έχει μορφή ευθείας γραμμής (Σχήματα 8 και 9).
Κόστος αγοράς , US $
Ισχύς κινητήρα, HP
Σχήμα 8. Διάγραμμα υπολογισμού κόστους αγοράς θραυστήρων
64
Κόστος αγοράς , US $
Ισχύς κινητήρα, HP
Σχήμα 9. Διάγραμμα υπολογισμού κόστους αγοράς μύλων λειοτρίβησης
Πρέπει να διευκρινιστεί ότι, για διαφορετικά όρια μεταβολής του Υ, οι σταθερές α, b

μεταβάλλονται για μηχανήματα για ίδιου τύπου.
Οι τιμές των σταθερών a, b για τον υπολογισμό του κόστους αναφέρονται σε τιμή του
δείκτη M & S = 300 και πρέπει να αναχθούν στο χρόνο που ενδιαφέρει με τη βοήθεια
της αντίστοιχης τιμής του δείκτη M & S του χρόνου αυτού με τη γνωστή μέθοδο.
Στον Πίνακα 14 δίνονται οι τιμές των σταθερών α, b για διάφορα όρια μεταβολής των
παραμέτρων Υ και για διάφορα είδη των κύριων μηχανημάτων μονάδων
Εμπλουτισμού.
65
7.6. Λειτουργικό κόστος μονάδας Εμπλουτισμού
7.6.1. Γενικά
Οπως είναι γνωστό για να υπολογιστεί το όφελος, που θα προκύψει από ένα
επενδυτικό σχέδιο, πρέπει να έχουν υπολογιστεί εκ των προτέρων δύο κυρίως
στοιχεία:
α. Το συνολικό κόστος επένδυσης
β. Το λειτουργικό κόστος
Επίσης πρέπει να έχουν γίνει προβλέψεις για τη διακύμανση ή παραδοχές για τη
σταθερότητα της τιμής πώλησης των προϊόντων (συμπυκνώματος).
(8)
Συνήθως το λειτουργικό κόστος υπολογίζεται όταν εκπονείται η μελέτη και πρέπει
κατά την εκπόνηση να γίνεται πρόβλεψη για πιθανή αύξησή του στη χρονική διάρκεια,
που διαρκεί η κατασκευή της μονάδας. Και αυτό γίνεται, γιατί μετά την έναρξη
λειτουργίας της μονάδας, υποτίθεται ότι η αύξηση των λειτουργικών εξόδων θα
καλύπτεται από την αύξηση των εσόδων λόγω αύξησης της τιμής πώλησης των
προϊόντων, οπότε τελικά τα ακαθόριστα έσοδα θα παραμένουν σταθερά.
Το λειτουργικό κόστος διακρίνεται σε δύο κατηγορίες:
7.6.2. Αμεσο λειτουργικό κόστος
Το άμεσο λειτουργικό κόστος περιλαμβάνει:

1. Αμοιβές προσωπικού λειτουργίας και επίβλεψης της μονάδας
2. Αμοιβές προσωπικού συντήρησης
3. Εξοδα κεντρικής διεύθυνσης επίβλεψης
4. Κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας
5. Κόστος υγρών καυσίμων
6. Κόστος νερού
7. Κόστος αναλωσίμων υλικών (αντιδραστήρια, σφαίρες και ράβδοι μύλων
λειοτρίβησης κ.λπ.).
8. Κόστος υλικών συντήρησης (ελαστικές επενδύσεις μύλων, πλέγματα κοσκίνων,
ελαστικά μεταφορικών ταινιών, αναδευτήρες κυψελών επίπλευσης, ελαστικές
επενδύσεις αντλιών κ.λπ).
66
9. Αξία δευτερευόντων αναλωσίμων υλικών (λιπαντικά, ελαστικά οχημάτων,
υφάσματα διηθητήρων, ανταλλακτικά οργάνων ελέγχου κ.λπ.).
10. Επιβαρύνσεις συντήρησης από προσωπικό εκτός μονάδας (π.χ. μεγάλης
κλίμακας συντηρήσεις).
11. Επιβαρύνσεις για παροχή εργασιών από άλλα τμήματα της μονάδας.
12. Επιβαρύνσεις της μονάδας για παροχές γενικής φύσης στο προσωπικό εκτός
από τη μισθοδοσία.
13. Διάφορα άλλα.
7.6.3. Εμμεσο λειτουργικό κόστος
Το έμμεσο λειτουργικό κόστος υπολογίζεται ως ποσοστό (περίπου 15-30%) του

άμεσου λειτουργικού κόστους και περιλαμβάνει:
α. Αμοιβές ή μισθοδοσία
• Διοικητικού προσωπικού
• Τεχνικού προσωπικού
• Προσωπικού εργαστηρίων, ασφάλειας, αποκατάστασης περιβάλλοντος.
• Προσωπικού λογιστηρίου, δημόσιων σχέσεων κ.λπ.
β. Επιβαρύνσεις για παροχές στο παραπάνω προσωπικό εκτός από τη μισθοδοσία
γ. Εξοδα θέρμανσης, ηλεκτρικής ενέργειας και συντήρησης των κεντρικών γραφείων,
αποθηκών ανταλλακτικών και αναλωσίμων, εργαστηρίων κ.λπ.
δ. Εξοδα για τη διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας.
ε. Εξοδα για τηλεπικοινωνίες
στ.Εξοδα για αναλώσιμα των γραφείων
ζ. Εξοδα για προμήθειες των εργαστηρίων
η. Εξοδα για προμήθειες υλικών πρώτων βοηθειών
θ. Εξοδα της γενικής διοίκησης της μονάδας.
7.6.4. Υπολογισμός λειτουργικού κόστους μονάδας εμπλουτισμού
Για τον υπολογισμό του λειτουργικού κόστους ακολουθείται η παρακάτω γενική

διαδικασία:
67
1. Υπολογίζεται, σύμφωνα με τη δυναμικότητα της μονάδας, το απαιτούμενο
προσωπικό (αριθμός) για τη λειτουργία, την επίβλεψη και την συντήρηση των
παρακάτω τμημάτων της:
Πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς θραύσης
Λειοτρίβησης
Μεθόδων εμπλουτισμού (επίπλευση, βαρυτομετρικές μέθοδοι, μαγνητικός
διαχωρισμός κ.λπ.)
Επεξεργασίας συμπυκνωμάτων (πύκνωση, διήθηση, μεταφορά,
αποθήκευση)
Απόθεσης απορριμμάτων
2. Υπολογίζεται το κόστος των αμοιβών του παραπάνω προσωπικού.

3. Υπολογίζεται το κόστος των αναλωσίμων υλικών της μεθόδου ή των μεθόδων
εμπλουτισμού (ράβδοι και σφαίρες λειοτρίβησης, αντιδραστήρια επίπλευσης κ.α.).
Συνήθως το 80-90% του κόστους των αναλωσίμων υλικών αποτελεί το κόστος
προμήθειας ράβδων-σφαιρών λειοτρίβησης και αντιδραστηρίων επίπλευσης, οπότε
είνα φανερό πόση μεγάλη σημασία πρέπει να δίνεται στο σωστό υπολογισμό του
κόστους αυτών των αναλωσίμων.
4. Υπολογίζεται το κόστος των αναλωσίμων (λιπαντικά, ανταλλακτικά) για τη
συντήρηση του μηχανολογικού και του υπόλοιπου εξοπλισμού της μονάδας.
5. Υπολογίζεται το κόστος ενέργειας με την παρακάτω μεθοδολογία:
Η εγκατεστημένη ισχύς πολλαπλασιάζεται με ένα συντελεστή 0.65-0.8, που αποτελεί το

συντελεστή συνεργασίας και έτσι υπολογίζεται η «ισχύς λειτουργίας». Η κατανάλωση
ενέργειας για τη θραύση και τη λειοτρίβηση υπολογίζεται από τους δείκτες έργου (kWh/t), για
δε την επίπλευση από το χρόνο επίπλευσης. Αυτές οι καταναλώσεις ενέργειας αποτελούν το
85% ή και περισσότερο της συνολικής ενέργειας που καταναλώνεται σε μια μονάδα.
Μετά τη συλλογή των παραπάνω στοιχείων είναι χρήσιμο να κατασκευάζονται οι

παρακάτω πίνακες:
1. Κόστους εργατικών μεθόδου εμπλουτισμού ανά τόννο μεταλλεύματος. Στον

πίνακα αυτό καταγράφεται η επίδραση του κόστους εργατικών του προσωπικού
κάθε ειδικότητας και για κάθε βάρδια στο κόστος εργατικών της μεθόδου (π.χ.
68
προσωπικό κυκλώματος θραύσης, προσωπικό επίπλευσης, προσωπικό
προετοιμασίας αντιδραστηρίων, προσωπικό δειγματοληψίας κλπ.).
2. Κόστους εργατικών προσωπικού επίβλεψης μεθόδου ανά τόννο
μεταλλεύματος. Γίνεται η ίδια ανάλυση όπως παραπάνω.
3. Κόστους αναλωσίμων υλικών ανά τόννο μεταλλεύματος και για κάθε
διαφορετικό τμήμα της μονάδας (π.χ. θραύση, λειοτρίβηση, επίπλευση,
επεξεργασία συμπυκνωμάτων, απόθεση κ.λπ.).
4. Κόστους αναλωσίμων υλικών συντήρησης ανά τόννο μεταλλεύματος και για
κάθε τμήμα της μονάδας όπως παραπάνω.
5. Κόστους ηλεκτρικής ενέργειας ανά τόννο μετ/τος για κάθε τμήμα της μονάδας.
Η πρόσθεση των επιμέρους στοιχείων κόστους ανά τόννο μεταλλεύματος των

παραπάνω πινάκων δίδει το άμεσο κόστος επεξεργασίας ή άμεσο λειτουργικό κόστος.
Στην τιμή του κόστους προστίθενται:
α. ποσοστό 10% για απρόβλεπτες δαπάνες
β. ποσοστό 15-30%, που αφορά στο έμμεσο λειτουργικό κόστος. Το άθροισμα των
τριών αυτών τιμών δίδει το συνολικό κόστος επεξεργασίας ή εμπλουτισμού ανά
τόννο μετ/τος.
Από το κόστος επεξεργασίας ή εμπλουτισμού και γνωρίζοντας από τον εμπλουτισμό το
Τόννοι µεταλλεύµατος
λόγο συγκέντρωσης kc = (30)
Τόννο συµπυκνώµατος
υπολογίζεται εύκολα το κόστος επεξεργασίας ανά τόννο συμπυκνώματος.
Στους Πίνακες 15 και 16 δίδεται αναλυτικά η ποσοστιαία σύνθεση του κόστους

εμπλουτισμού δύο μονάδων εμπλουτισμού μικτού θειούχου μετ/τος (γαληνίτη και
σφαλερίτη) διαφορετικής όμως ικανότητας επεξεργασίας (δυναμικότητα). Από τους
πίνακες συνάγεται ότι, περίπου το 35% είναι κόστος εργατικών (λειτουργίας και
συντήρησης), το 45% είναι κόστος προμηθειών (αναλωσίμων), το 17% είναι κόστος
ενέργειας και το 3% είναι λοιπές δαπάνες.
69
ΠΙΝΑΚΑΣ 15. Ποσοστιαία (%) σύνθεση του κόστους εμπλουτισμού μονάδας εμπλουτισμού
μικτού θειούχου μετ/τος (Pb-Zn), ικανότητας επεξεργασίας 500 τόννων/ημέρα (tpd) ή 15.000
τόννων/μήνα (tpm, tons/month).
Αμοιβές Προμήθειες
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Ενέργεια Λοιπά ΣΥΝΟΛΟ
προσωπικού (αναλώσιμα)
Επίβλεψη 2.83 2.83
Θραύση 3.37 1.71 5.08
Λειοτρίβηση-Ταξινόμηση 5.29 9.07 5.18 19.54
Επίπλευση-συγκέντρωση 7.15 5.33 12.48
Απόθεση απορριμμάτων 2.46 0.60 3.06
Πύκνωση-διήθηση 3.23 2.34 5.57
Τροφοδοσία νερού 0.64 0.64
Φωτισμός 0.53 0.53
Χημικές αναλύσεις -δειγματοληψία 1.70 1.21 0.15 0.06 3.12
Πειραματική εργασία 4.08 0.57 0.26 1.59 6.50
Εργαλεία και προμήθειες 0.06 0.06
Αντιδραστήρια επίπλευσης και
0.85 17.00 0.11 17.96
ορυκτέλαια
Κονιοσυλλογή 0.11 0.15 0.06 1.54 1.86
Απομάκρυνση άχρηστων υλικών
0.85 0.20 1.05
λίπανσης
ΜΕΡΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 31.92 28.26 16.80 3.30 80.28
ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ
Κτιριακές και υπαίθριες
0.49 0.08 0.17 0.74
εγκαταστάσεις
Θραυστήρες πρωτογενούς θραύσης 0.45 1.17 0.12 1.74
Θραυστήρες δευτερογενούς θραύσης 1.86 1.93 3.79
Μεταφορές και αναβατόρια 0.23 0.39 0.62
Σχάρες και κόσκινα 0.53 0.36 0.89
Κινητήρες και καλωδιώσεις 0.14 0.14 0.28
Αποθήκες μετ/τος-τροφοδότες-
0.11 0.11 0.22
δειγματολήπτες
Σφαιρόμυλοι-ραβδόμυλοι 0.53 4.99 0.65 6.17
Ταξινομητές 0.08 0.05 0.13
Εξοπλισμός επίπλευσης-
0.57 1.72 2.29
συγκέντρωσης
Αντλίες προϊόντων-σωληνώσεις 0.09 0.42 0.51
Αντλίες νερού και σωληνώσεις 0.42 0.23 0.65
Οχετοί μεταφοράς και μεταφορικές
ταινίες
Πυκνωτές 0.24 0.23 0.47
Διηθητήρες (φίλτρα) 0.16 0.08 0.24
Εξοπλισμός απόθεσης απορριμάτων 0.59 0.07 0.32 0.98
ΜΕΡΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ 6.49 11.97 1.2 19.72
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 38.41 40.23 16.80 4.56 100.00
(28) th
Σημ. Επεξεργασία στοιχείων από το Froth Flotation, 50 Anniversary Volume, D.W. Fuerstenau,
Flotation Economics, Part 1 Operating Costs by Norman Weiss, AIME of SME, New York 1962 (σελ.
605).
70
ΠΙΝΑΚΑΣ 16. Ποσοστιαία (%) σύνθεση του κόστους εμπλουτισμού, μονάδας εμπλουτισμού
μικτού θειούχου μετ/τος (Pb-Zn) ικανότητας επεξεργασίας 2.000 τόννων/ημέρα
(tpd), ή 60.000 τόννοι/μήνα (tons/month).
Αμοιβές Προμήθειες
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ προσωπικού (αναλώσιμα)
Ενέργεια Λοιπά ΣΥΝΟΛΟ
Επίβλεψη 2.56 2.56
Θραύση 4.00 1.22 5.22
Λειοτρίβηση-Ταξινόμηση 4.33 13.09 6.90 24.32
Επίπλευση-συγκέντρωση 4.43 5.34 9.77
Απόθεση απορριμάτων 2.57 0.06 0.59 3.22
Πύκνωση-Διήθηση 1.71 0.11 1.57 3.39
Τροφοδοσία νερού 0.62 0.62
Φωτισμός 0.27 0.27
Χημικές αναλύσεις-δειγματοληψία 0.91 0.27 0.15 2.86 4.19
Πειραματική εργασία 1.91 0.09 0.25 2.25
Εργαλεία και προμήθειες 0.09 0.09
Αντιδραστήρια επίπλευσης και 0.97 26.49 27.46
ορυκτέλαια
Κονιοσυλλογή 0.08 0.12 0.06 0.26
Απομάκρυνση άχρηστων υλικών 0.31 0.16 0.47
λίπανσης
ΜΕΡΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ 23.78 40.48 16.97 2.86 84.09
ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ
Κτιριακές εγκαταστάσεις 0.70 0.32 1.02
Θραυστήρες πρωτογενούς θραύσης 0.31 0.40 0.02 0.73
Θραυστήρες δευτερογενούς θραύσης 0.56 1.72 0.02 2.30
Μεταφορείες και αναβατόρια 0.87 0.44 0.03 1.34
Σχάρες και κόσκινα 0.22 0.28 0.03 0.53
Κινητήρες και καλωδιώσεις 0.06 0.04 0.01 0.11
Αποθήκες μετ/τος-τροφοδότες- 0.33 0.09 0.02 0.44
δειγματολήπτες
Σφαιρόμυλοι-ραβδόμυλοι 0.71 3.16 0.01 3.88
Ταξινομητές 0.33 0.37 0.02 0.72
Εξοπλισμός επίπλευσης- 1.73 0.79 0.02 2.54
συγκέντρωσης
Αντλίες προϊόντων-σωληνώσεις 0.85 0.28 0.02 1.15
Αντλίες νερού-σωληνώσεις 0.17 0.03 0.01 0.21
Οχετοί μεταφοράς και μεταφορικές 0.02 0.02
ταινίες
Πυκνωτές 0.10 0.03 0.13
Διηθητήρες (φίλτρα) 0.32 0.11 0.43
Εξοπλισμός απόθεσης απορριμάτων 0.27 0.12 0.39
ΜΕΡΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ 7.53 8.18 0.23 15.94
ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 31.31 48.66 16.97 3.09 100.00
(28) th
Σημ. Επεξεργασία στοιχείων απο το Froth Flotation, 50 Anniversary Volume, D.W. Fuerstenau,
Flotation Economics, Part 1 Operating Costs by Norman Weiss, AIME of SME, New York 1962 (σελ.
607).
71
7.7. Αριθμητικό παράδειγμα αξιολόγησης (Εφαρμογή)
Να προσδιοριστεί η επίδραση της μεταβολής του συντελεστή υπολογισμού του

σταθερού κεφαλαίου επένδυσης εργοστασίου Εμπλουτισμού πάνω στο ρυθμό
επιστροφής i (απόδοση κεφαλαίου) του σχεδιαζόμενου επενδυτικού σχεδίου με τις
παρακάτω υποθέσεις και παραδοχές:
1. Τα κεφάλαια για την υλοποίηση της επένδυσης θα είναι αποκλειστικά ίδια.

2. Δεν θα υπάρχει πληθωρισμός σ’ όλη τη χρονική διάρκεια κατασκευής και
παραγωγικής ζωής των μονάδων εξόρυξης και εμπλουτισμού.
3. Το κόστος Ν του κύριου εξοπλισμού της μονάδας Εμπλουτισμού θα είναι:
294.250$.
4. Θα εξεταστούν οι περιπτώσεις όπου το σταθερό κεφάλαιο επένδυσης της μονάδας
εξόρυξης μπορεί να είναι 2πλάσιο, 3πλάσιο ή 4πλάσιο του σταθερού κεφαλαίου
επένδυσης της μονάδας Εμπλουτισμού.
5. Κάθε χρόνο θα εξορύσσονται, θα εμπλουτίζονται 150.000 τόννοι μεταλλεύματος και
θα πωλούνται οι παραγόμενοι τόννοι συμπυκνώματος.
6. Η τιμή πώλησης ανά τόννο συμπυκνώματος, το κόστος εξόρυξης, το κόστος
εμπλουτισμού, τα γενικά έξοδα και ο λόγος συγκέντρωσης Kc θα παραμείνουν
σταθερά σε όλη τη διάρκεια της παραγωγικής ζωής της μονάδας και δίδονται στον
Πίνακα 17.
Πίνακας 17. Χαρακτηριστικά κόστους παραγωγής μεταλλεύματος
Τιμή πώλησης Λόγος

Οικονομικά δεδομένα $/τόννο μετ/τος συμπ/τος συγκέντρωσης
$ / τόννο Kc = F/C
Κόστος εξόρυξης 2,862
Κόστος εμπλουτισμού 1,762 178,86 15:1
Γενικά έξοδα 0,880
7. Το κεφάλαιο κίνησης θα είναι το 10% του υπολογιζόμενου συνολικού σταθερού

κεφαλαίου επένδυσης (μονάδα εξόρυξης και εμπλουτισμού).
8. Η αξία εκποίησης ή υπολειμματική αξία θα είναι το 15% του παραπάνω συνολικού
72
9. Το ποσοστό φορολογίας θα είναι το 45% του φορολογητέου εισοδήματος.
10. Η μέθοδος υπολογισμού των αποσβέσεων θα είναι η γραμμική.
11. Η κατανομή του συνολικού σταθερού κεφαλαίου επένδυσης θα γίνεται όπως
φαίνεται στον πίνακα 18 για τα δύο χρόνια κατασκευής των μονάδων εξόρυξης και
εμπλουτισμού και για παραγωγική ζωή των μονάδων 10, 15 ή 20 χρόνια
αντιστοίχως.
12. Ο συντελεστής υπολογισμού του σταθερού κεφαλαίου επένδυσης (ε), του
εργοστασίου Εμπλουτισμού θα πάρει τιμές 2.74, 3.14, 3.54 και 3.92, δηλαδή το
σταθερό κεφάλαιο επένδυσης της μονάδας Εμπλουτισμού θα κυμαίνεται από 2.74 Ν
έως 3.92 Ν.
ΠΙΝΑΚΑΣ 18. Κατανομή συνολικού σταθερού κεφαλαίοιυ επένδυσης για διάφορες τιμές του n
και του λόγου Κ.
Λόγος Ra Παραγωγική ζωή μονάδας,

σταθερού Κατανομή συνολικού
κεφάλαιου μον.
n χρόνια
εξόρυξης/σταθερό
σταθερού κεφαλαίου
κεφάλαιο μονάδας επένδυσης 10 15 20
έναρξη κατασκευής, Q1 1.200.000$ 1.200.000$ 1.200.000$
2 τέλος 1ου χρόνου, Q2 1.200.000$ 1.200.000$ 1.200.000$
τέλος 2ου χρόνου, Q3 υπόλοιπο $ υπόλοιπο $ υπόλοιπο $
έναρξη κατασκευής, Q1 1.600.000$ 1.600.000$ 1.600.000$
3 τέλος 1ου χρόνου, Q2 1.600.000$ 1.600.000$ 1.600.000$
έναρξη κατασκευής, Q1 2.000.000 $ 2.000.000$ 2.000.000$
4 τέλος 1ου χρόνου, Q2 2.000.000$ 2.000.000$ 2.000.000$
7.7.1. Λύση αριθμητικού παραδείγματος
Θα θεωρήσουμε ότι σ’ όλα τα χρόνια παραγωγικής ζωής της μονάδας θα έχουμε

ισόποση ταμειακή ροή Χ, οπότε για τη λύση του προβλήματος θα χρησιμοποιηθεί η
μέθοδος της παρούσας αξίας ροής μετρητών (D.C.F.). Για τη συγκεκριμένη περίπτωση
θα εφαρμοστεί το παρακάτω παραστατικό διάγραμμα ετήσιων εκροών και εισροών.
73
Σχήμα 10. Παραστατικό διάγραμμα χρονικού προγραμματισμού κατασκευής - λειτουργίας
επιχείρησης
Από το παραπάνω παραστατικό διάγραμμα συνάγεται ότι η καθαρή αξία θα δίδεται

από την παράσταση:
X X X X 1 1
N .P.V . = C = + +3+ + (W + S ) ⋅ − Q1 − Q 2 ⋅ − Q3 ⋅
(1 + i )
3
(1 + i ) 4
(1 + i ) n+2
(1 + i ) n+2 1+ i (1 + i ) 2 (31)
Όμως,
X  1 1  X (1 + i ) n − 1 (1 + i ) n − 1
A= ⋅ 1 + + 3 +  = ⋅ = X ⋅ (32)
(1 + i ) 3  1 + i (1 + i ) n −1  (1 + i ) 3 i ⋅ (1 + i ) n −1 i ⋅ (1 + i ) n + 2
Αρα,
(1 + i) n − 1 1 1 1
N .P.V . = C = X ⋅ n+2
+ (W + S ) ⋅ n+2
− Q1 − Q 2 ⋅ − Q3 ⋅
i ⋅ (1 + i) (1 + i ) 1+ i (1 + i ) 3 (33)
όπου: Χ= ισόποση ετήσια ταμειακή ροή

I = ρυθμός επιστροφής επενδυμένου κεφαλαίου
W = κεφάλαιο κίνησης
S = αξία εκποίησης
Q1 = ποσό που επενδύεται στην αρχή της κατασκευής
Q2 = ποσό που επενδύεται στο τέλος του πρώτου χρόνου κατασκευής
Q3 = ποσό που επενδύεται στο τέλος του δεύτερου χρόνου κατασκευής
n = χρόνια παραγωγικής ζωής της μονάδας
74
ΠΙΝΑΚΑΣ 19. Υπολογισμός του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης, κεφαλαίου κίνησης, υπολειμματικής αξίας και αποσβέσεων για τον υπολογισμό
της ετήσιας ταμειακής ροής του πίνακα 18.
Σταθερό κεφάλαιο
μονάδας εξόρυξης / Παραγωγική ζωή μονάδας, n χρόνια
σταθερό κεφάλαιο
μονάδας
εμπλουτισμού 10 15 20
Μεταβολή
συντελεστή (ε) 2.74 3.14 3.54 3.92 2.74 3.14 3.54 3.92 2.74 3.14 3.54 3.92
Σταθερό Κεφάλαιο
Επένδυσης Μονάδας 806.245 923.945 1.041.645 1.153.460 806.245 923.945 1.041.645 1.153.460 806.245 923.945 1.041.645 1.153.460
Εμπλουτισμού
2 Συνολικό Κεφάλαιο
Επένδυσης 2.418.735 2.771.835 3.124.935 3.460.380 2.418.735 2.771.835 3.124.935 3.460.380 2.418.735 2.771.835 3.124.935 3.460.380
Μεταλλείο-Εμπλουτισμός
Κεφάλαιο Κίνησης 241.900 277.200 312.500 346.000 241.900 277.200 312.500 346.000 241.900 277.200 312.500 346.000
Υπολειμματική Αξία 362.800 415.800 468.700 519.100 362.800 415.800 468.700 519.100 362.800 415.800 468.700 519.100
Αποσβέσεις 181.400 207.900 234.400 259.500 120.950 138.600 156.250 173.000 90.700 103.950 117.200 129.750
Επένδυσης 806.245 923.945 1.041.645 1.153.460 806.245 923.945 1.041.645 1.153.460 806.245 923.945 1.041.645 1.153.460
Μονάδας Εμπλουτισμού
Συνολικό Κεφάλαιο
3 ΕΠένδυσης
3.224.980 3.695.780 4.166.580 4.613.840 3.224.980 3.695.780 4.166.580 4.613.840 3.224.980 3.695.780 4.166.580 4.613.840
Αποσαβέσεις 241.900 277.200 312.500 346.000 161.250 184.800 208.350 230.700 120.950 138.600 156.250 173.000
Επένδυσης 806.245 923.945 1.041.645 1.153.460 806.245 923.945 1.041.645 1.153.460 806.245 923.945 1.041.645 1.153.460
Μονάδας Εμπλουτισμού
Συνολικό Κεφάλαιο
4.619.72 4.619.72
4 Επένδυσης
4.031.225
5
5.208.225 5.767.300 4.031.225
5
5.208.225 5.767.300 4.031.225 4.619.725 5.208.225 5.767.300
Αποσβέσεις 302.350 346.500 390.600 432.500 201.550 231.000 260.400 288.350 151.150 173.250 195.300 216.300
75
ΠΙΝΑΚΑΣ 20. Υπολογισμός της ετήσιας ταμειακής ροής
Ετήσια Εσοδα 1.788.600

Μείον λειτουργικά έξοδα 825.600
Ακαθάριστο εισόδημα 963.000
Παραγωγική ζωή μονάδας, n χρόνια
10 10 10
Μεταβολή συντελεστή (ε) 2.74 3.14 3.54 3.92 2.74 3.14 3.54 3.92 2.74 3.14 3.54 3.92
Μείον αποσβέσεις 181.400 207.900 234.400 259.500 120.950 138.600 156.250 173.000 90.700 103.950 117.200 129.750
Φορολογητέο εισόδημα 781.600 755.100 728.600 703.500 842.050 824.050 806.750 790.000 872.300 859.050 845.800 833.250
Μείον φόροι εισοδήματος 351.720 339.795 327.870 316.575 378.923 370.980 363.038 355.500 392.535 386.573 380.610 374.963
429.880 415.305 400.730 386.925 463.127 453.420 443.712 434.500 479.765 472.477 465.190 458.287
φορολογία
Συν αποσβέσεις 181.400 207.900 234.400 259.500 120.950 138.600 156.250 173.000 90.700 103.950 117.200 129.750
Ετήσια ταμειακή ροή 611.280 623.205 635.130 646.425 584.077 592.020 599.962 607.465 570.465 576.427 582.390 588.037
Μείον φόροι εισοδήματος 324.495 308.610 292.725 277.650 360.788 350.190 339.593 329.535 378.923 370.980 363.038 355.500
396.605 377.190 357.775 339.350 440.962 428.010 415.057 402.765 463.127 453.420 443.712 434.500
φορολογία
Συν αποσβέσεις 241.900 277.200 312.500 346.000 161.250 184.800 208.350 230.700 120.950 138.600 156.250 173.000
Μείον φόροι ειοδήματος 297.293 277.425 257.580 238.725 342.653 329.400 316.170 303.593 365.333 355.388 345.465 336.015
363.357 339.075 314.820 291.775 418.797 402.600 386.430 371.057 446.517 434.362 422.235 410.685
φορολογία
Συν αποσβέσεις 302.350 346.500 390.600 432.500 201.550 231.000 260.400 288.350 151.150 173.250 195.300 216.300
76
Εξισώνοντας την παράσταση (33) με μηδέν, προκύπτει η εξίσωση:
N .P.V . =C = X ⋅
(1 + i) n
−1 ) + (W + S ) ⋅ 1
− Q1 − Q2 ⋅
1
− Q3 ⋅
1
=0 (34)
i ⋅ (1 + i ) n+2
(1 + i ) n+2 1+ i (1 + i )2
Για τη λύση της εξίσωσης (7) χρησιμοποιήθηκαν οι Πίνακες 18, 19 και 20 από τους
οποίους υπολογίζονται τα ποσά Q1, Q2, Q3 που επενδύονται κάθε χρόνο, οι ετήσιες
ταμειακές ροές, το κεφάλαιο κίνησης, και η αξία εκποίησης για κάθε μία από τις 36
(4x3x3) περιπτώσεις.
Επειδή η λύση της εξίσωσης ήταν πολύ επίπονη, αναπτύχθηκε πρόγραμμα
ηλεκτρονικού υπολογιστή σε γλώσσα προγραμματισμού Basic (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β), που
λύθηκε στο μικροϋπολογιστή του Εργαστηρίου Εμπλουτισμού.
Τα αποτελέσματα της λύσης της εξίσωσης δίδονται στον Πίνακα 21.
7.7.2. Συμπεράσματα
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα αποτελέσματα της λύσης της εξίσωσης 7

(Πίνακας 21) καταγράφονται συνοπτικά στον Πίνακα 22 από τον οποίο προκύπτουν τα
εξής:
1. Αύξηση του κεφαλαίου επένδυσης της μονάδας εμπλουτισμού δηλ. του συντελεστή ε
προκαλεί μείωση του ρυθμού απόδοσης της επένδυσης i.
2. Αύξηση των παραγωγικών χρόνων ζωής της επένδυσης προκαλεί πάλι μείωση του
ρυθμού απόδοσης, αλλά μικρότερη αυτή τη φορά για την ίδια αύξηση του συνολικού
κεφαλαίου επένδυσης και τον ίδιο λόγο Ra (10>8.90>8.52).
3. Αύξηση του λόγου Ra, για ίδια αύξηση του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης,
προκαλεί μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση του ρυθμού απόδοσης της επένδυσης για
τα ίδια χρόνια παραγωγικής ζωής της μονάδας (10<11.97<13.97).
77
ΠΙΝΑΚΑΣ 21. Μεταβολή των τιμών του ρυθμού επιστροφής επενδυμένου κεφαλαίου i, για τις
αντίστοιχες τιμές ταμειακής ροής και καθαρής παρούσας αξίας και για 10, 15 ή 20 χρόνια
παραγωγικής ζωής της μονάδας
Χ: Ταμειακή ροή C: Καθαρή παρούσα αξία I: i, ρυθμός επιστροφής

επενδυμένων κεφαλαίων
Ν=10
Χ=611280 C=-0,44 I=16,41%
X=623205 C=-1,65 I=14,77%
X=635130 C=-1,66 I=13,32%
X=646425 C=0,25 I=12,10%
X=638550 C=1,77 I=12,20%
X=654390 C=-1,21 I=10,74%
X=670275 C=1,25 I=9,47%
X=685350 C=-0,47 I=8,41%
X=665707 C=-1,85 I=9,38%
X=685575 C=0,48 I=8,07%
X=705420 C-0,90 I=6,94%
X=724275 C=-0,86 I=6,00%
N=15
X=584077 C=-1,55 I=17,55%
X=592020 C=-0,06 I=15,99%
X=599962 C=1,78 I=14,61%
X=607500 C=-1,89 I=13,45%
X=602212 C=0,75 I=13,55%
X=612810 C=0,74 I=12,16%
X=623407 C=-1,70 I=10,96%
X=633465 C=-0,58 I=9,96%
X=620347 C=1,24 I=10,87%
X=633600 C=1,94 I=9,62%
X=646830 C=-0,83 I=8,55%
X=659407 C=-0,04 I=7,66%
N=20
X=570465 C=-0,92 I=17,85%
X=576427 C=0,54 I=16,33%
X=582390 C=-0,02 I=15,00%
X=588037 C=1,68 I=13,89%
X=584077 C=0,46 I=14,00%
X=592020 C=-1,23 I=12,66%
X=599962 C=-1,28 I=11,51%
X=607500 C=1,17 I=10,55%
X=597667 C=1,98 I=11,43%
X=607612 C=-0,34 I=10,24%
X=617535 C=-0,57 I=9,21%
X=626985 C=-0,42 I=8,36%
78
ΠΙΝΑΚΑΣ 22. Ποσοστιαία % μεταβολή του ρυθμού απόδοσης της επένδυσης προς ποσοστιαία
% μεταβολή του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης.
Ποσοστιαία % μείωση ρυθμού απόδοσης της

Ποσοστιαία % αύξηση επένδυσης
Λόγος Ra του συνολικού κεφαλαίου
Παραγωγική ζωή μονάδας, χρόνια
επένδυσης
10 15 20
14,60 10,00 8,90 8,52
2 29,20 18,80 16,75 15,97
43,07 25,70 23,36 22,18
14,60 11,97 10,26 9,57
3 29,20 22,38 19,11 17,79
43,07 31,07 26,49 24,64
14,60 13,97 11,50 10,41
4 29,20 26,01 21,34 19,42
43,07 36,03 29,53 26,86
Σημ.: Ra = Λόγος σταθερού κεφαλαίου μονάδας εξόρυξης/σταθερό κεφάλαιο μονάδας

79
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α
Για να προσδιοριστεί το επιτόκιο δανεισμού r μέχρι του οποίου επιτρέπεται στην

επιχείρηση να δανειστεί ποσοστό P/Q% των απαραίτητων κεφαλαίων, που απαιτούνται
για την υλοποίηση της επένδυσης εφαρμόζονται τα παρακάτω:
Επιλέγεται ο απαιτούμενος (αποδεκτός απο την επιχείρηση) ρυθμός απόδοσης των
ίδιων κεφαλαίων της επένδυσης i . Εάν επιζητείται ρυθμός απόδοσης iα ,όσος είναι και
ο ρυθμός απόδοσης για την περίπτωση που τα κεφάλαια είναι μόνο «ίδια», τότε πρέπει:
n
∑C
1 1
N .P.V = z ⋅ + (W + S ) ⋅ − (Q − P) = 0 (Α.1)
z =1 (1 + iα ) z
(1 + iα ) z
όπου: n, iα, W, S, Q και P είναι γνωστά.

Άγνωστες είναι οι τιμές των ετήσιων ταμειακών ροών Cz (z = 1,2,3,….,n), οι οποίες
μηδενίζουν την εξίσωση (Α.1). Οι τιμές Cz είναι συναρτήσεις του επιτοκίου δανεισμού r,
δηλαδή Cz = f(r).
Όμως, από τη γνωστή διαδικασία υπολογισμού της ετήσιας ταμειακής ροής, προκύπτει
η εξίσωση:
Cz = A - D - Kn - x∙[A - D - Kn] + D - (R - Kn) (A.2) ή
x x
C z = (1 − x / 100) ⋅ A + ⋅D+ ⋅ Kn − R (A.3)
100 100
γνωστή τιμή συνάρτηση του R
Όπου: Α είναι τα ακαθάριστα ετήσια έσοδα, (A = Χ - L)

Χ είναι τα έσοδα από πωλήσεις
L είναι τα λειτουργικά έξοδα
D είναι οι ετήσιες αποσβέσεις
Κn είναι το ετήσιο ποσό τόκων από εξίσωση (21 ή Α.4)
x είναι το ποσοστό φορολογίας (% φορολογητέου εισοδήματος)
R είναι η ετήσια επιβάρυνση του επενδυτή (χρεωλύσια και τόκοι δανείου) από
εξίσωση:
r ⋅ (1 + r )n
Όμως, R =P ⋅ (Α.4)
(1 + r )n −1
Επίσης, Kn = (1+r)n-1∙[P·r - R] + R (A.5)
80
Αντικαθιστώντας την εξίσωση (Α.5) και για z = 1, 2,…,5 στην εξίσωση (Α.3), προκύπτει:
x x x
C1 = (1 − )⋅ A+ ⋅D−R+ ⋅P⋅r
100 100 100
x x x
C 2 = (1 − )⋅ A+ ⋅D−R+ ⋅ [(1 + r )1 ⋅ ( P ⋅ r − R) + R]
100 100 100
x x x
C 3 = (1 − )⋅ A+ ⋅D−R+ ⋅ [(1 + r ) 2 ⋅ ( P ⋅ r − R) + R] (A.6)
100 100 100
x x x
C 4 = (1 − )⋅ A+ ⋅D−R+ ⋅ [(1 + r ) 3 ⋅ ( P ⋅ r − R) + R]
100 100 100
x x x
C 5 = (1 − )⋅ A+ ⋅D−R+ ⋅ [(1 + r ) 4 ⋅ ( P ⋅ r − R) + R]
100 100 100
όπου, P αντιπροσωπεύει τα δανειακά κεφάλαια, που χρησιμοποιούνται στην επένδυση

και P/Q % είναι το ποσοστό συμμετοχής δανειακών κεφαλαίων στην επένδυση.
Με τη μέθοδο των διαδοχικών προσεγγίσεων και με τη χρήση των εξισώσεων (Α.5)
βρίσκεται στην τιμή του r που μηδενίζει την εξίσωση (Α.1). Η τιμή του r, αν ως
συντελεστής απόδοσης ίδιων κεφαλαίων επένδυσης είχε προϋποτεθεί ο iα, είναι η τιμή
του επιτοκίου δανεισμού r μέχρι της οποίας επιτρέπεται να δανείζεται ο επενδυτής σε
ποσοστό P/Q% για να έχει ρυθμό απόδοσης ίδιων κεφαλαίων επένδυσης μεγαλύτερο ή
ίσο του ρυθμού απόδοσης iα. Ο iα είναι ο ρυθμός απόδοσης κεφαλαίων επένδυσης στην
περίπτωση χρησιμοποίησης μόνο «ίδιων» κεφαλαίων.
Με την ίδια διαδικασία μπορεί να βρεθεί το επιτόκιο δανεισμού r, μέχρι της τιμής του
οποίου επιτρέπεται σ’ ένα επενδυτή να δανείζεται για να έχει ένα συντελεστή απόδοσης
«ίδιων» κεφαλαίων επένδυσης i, τον οποίο έχει θέσει ως στόχο για τα ίδια κεφάλαιά του.
Στην περίπτωση αυτή υποτίθεται ότι τα n, W, S, Q, P είναι γνωστά και τα x, D και R
καθορίζονται ή υπολογίζονται.
81
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β
Πρόγραμμα υπολογισμού του εσωτερικού ρυθμού επιστροφής i (λύση της εξίσωσης 34)
10 REM CALCULATION OF INTERNAL RATE OF RETURN

20 MODE 3
30 PRINT “GIVE ME NUMBER OF YEARS N? 10 OR 15 OR 20”
40 INPUT N
50 PROCKOST (611280, 241900, 362800, 1200000, 1200000, 18735)
60 PROCKOST (623205, 277200,415800, 1200000, 1200000, 371835)
70 PROCKOST (635130, 312500, 468700, 1200000, 1200000, 724935)
80 PROCKOST (646425, 346000, 519100, 1200000, 1200000, 1060380)
90 PROCKOST (638550, 322500, 483750, 1600000, 1600000, 24980)
100 PROCKOST (654390, 369600, 554400, 1600000, 1600000, 495780)
110 PROCKOST (670275, 416700, 625000, 1600000, 1600000, 966580)
120 PROCKOST (685350, 461400, 692100, 1600000, 1600000, 1413840)
130 PROCKOST (665707, 403100, 604700, 2000000, 2000000, 31225)
140 PROCKOST (685575, 462000, 693000, 2000000, 619725)
150 PROCKOST (705420, 520800, 781200, 2000000, 2000000, 1208225)
160 PROCKOST (724275, 576700, 865095, 2000000, 2000000, 1767300)
170 PROCKOST (584077, 241900, 362800, 1200000, 1200000, 18735)
180 PROCKOST (592020, 277200, 415800, 1200000, 1200000, 371835)
190 PROCKOST (599962, 312500, 468700, 1200000, 1200000, 724935)
200 PROCKOST (607500, 346000, 519100, 1200000, 1200000, 1060380)
210 PROCKOST (602212, 322500, 483750, 1600000, 1600000, 24980)
220 PROCKOST (612810, 369600, 554400, 1600000, 1600000, 495780)
230 PROCKOST (623407, 416700, 625000, 1600000, 1600000, 966580)
240 PROCKOST (633465, 461400, 692100, 1600000, 1600000, 1413840)
250 PROCKOST (620347, 403100, 604700, 2000000, 2000000, 312225)
260 PROCKOST (633600, 462000, 693000, 2000000, 2000000, 619725)
270 PROCKOST (646830, 520800, 781200, 2000000, 2000000, 1208225)
280 PROCKOST (659407, 576700, 865095, 2000000, 2000000, 2767300)
290 PROCKOST (570465, 241900, 362800, 1200000, 1200000, 18735)
300 PROCKOST (576427, 277200, 415800, 1200000, 1200000, 371835)
310 PROCKOST (582390, 312500, 468700, 1200000, 1200000, 724935)
82
320 PROCKEST (588037, 346000, 519100, 1200000, 1200000, 1060380)
330 PROCKEST (584077, 322500, 483750, 1600000, 1600000, 24980)
340 PROCKEST (592020, 369600, 554400, 1600000, 1600000, 495780)
350 PROCKEST (599962, 416700, 625000, 1600000, 1600000, 966580)
360 PROCKOST (607500, 461400, 692100, 1600000, 1600000, 1413840)
370 PROCKOST (597667, 403100, 604700, 2000000, 2000000, 31225)
380 PROCKOST (607612, 462000, 693000, 2000000, 2000000, 619725)
390 PROCKOST (617535, 520800, 781200, 2000000, 2000000, 1208225)
400 PROCKOST (626985, 576700, 865095, 2000000, 2000000, 1767300)
410 END
420 DEF PROCKOST (X, W, S, D, E, F)
430 INF=0.04
440 SUP=0.19
450 i = (INF+SUP)/2
460 A = [(1+i) N-1]
470 B= (1+i) (N+2) *i
480 LET A= (X*A)/B
490 LET B= (W+S) / (1+i) (N+2)
500 G = E / (1+i)
510 H = F / (1+i) 2
520 LET C = A+B-D-G-H
530 IF C>O THEN INF=I ELSE SUP=I
540 IF C<-2 OR C>2 THEN GOTO 450 ELSE 550
550 %=&20609: PRINT “X=”;X;: %=&20209 : PRINT” C=”;C,” i=”;i*100;:
PRINT “%”
560 ENDPROC
Σημείωση:
Τα Q1, Q2, Q3 της Εξίσωσης (34) έχουν αντικατασταθεί στο πρόγραμμα από τα D, E και
F αντίστοιχα.
83
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ
ΤΕΧΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΔΡΑΝΩΝ

ΥΛΙΚΩΝ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ : Η διαδικασία παραγωγής αδρανών υλικών περιλαμβάνει συνδυασμό μεθόδων

ελάττωσης μεγέθους (πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή θραύση) και ταξινόμηση κατά
μέγεθος (κοσκίνιση) σε κατάλληλα κοκκομετρικά κλάσματα (διαβαθμίσεις). Η διαδικασία αυτή
χαρακτηρίζεται ως σχετικώς απλή, εμπεριέχει όμως παραμέτρους, που αξίζει να διερευνώνται
κατά περίπτωση ώστε να καθίσταται πλέον αποδοτική και ως εκ τούτου και οικονομική.
Σημαντική είναι επίσης η περιβαλλοντική διάσταση των διεργασιών παραγωγής αδρανών
υλικών, όσον αφορά στο ποσοστό απόληψης χρήσιμων κλασμάτων υλικού από τη
συγκεκριμένη διαδικασία. Επειδή τα μηχανήματα ελάττωσης μεγέθους (θραυστήρες) έχουν την
ουσιαστικότερη επίπτωση στις διεργασίες παραγωγής αδρανών υλικών από πλευράς
χαρακτηριστικών παραγωγής και κόστους λειτουργίας-συντήρησης, στην παρούσα εργασία
γίνεται προσπάθεια διερεύνησης της επίδρασης του συνδυασμού διαφόρων τύπων
θραυστήρων στην ποσοστιαία (% κατά βάρος) κατανομή των παραγόμενων προϊόντων με
στόχο τη μείωση του ποσοστού του λεπτόκκοκου υλικού (-5 mm).
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Κατά τη διαδικασία παραγωγής αδρανών υλικών (εξόρυξη, θραύση-κοσκίνιση), μαζί με τα

εμπορεύσιμα κοκκομετρικά κλάσματα, συμπαράγεται και ένα λεπτόκοκκο κλάσμα (-5 mm), το
οποίο δημιουργεί σχετικά προβλήματα διαχείρισης (εμπορευσιμότητα, απόθεση κλπ.).
Λεπτόκοκκα αδρανή προκύπτουν κυρίως από τη διαδικασία εξόρυξης, την προ-διαλογή του
εξορυσσόμενου υλικού και από τις διαδικασίες θραύσης και ταξινόμησης (ξηρή κοσκίνιση) του
«καθαρού» υλικού. Τα υλικό αυτό «επιβαρύνει» τη διαδικασία παραγωγής τόσο από οικονομική
όσο και από περιβαλλοντική σκοπιά. Απλοποιημένο διάγραμμα ροής παραγωγής αδρανών
δίνεται στο Σχήμα 1 με τον απαραίτητο μηχανικό εξοπλισμό θραύσης, ταξινόμησης και
εσωτερικής διακίνησης - τροφοδοσίας (π.χ. μεταφορικές ταινίες). Η διαμόρφωση του
απλοποιημένου διαγράμματος ροής παραγωγής αδρανών υλικών είναι ενδεικτική του
απαραίτητου κύριου εξοπλισμού της μονάδας παραγωγής αδρανών υλικών και είναι δυνατόν
να χρησιμοποιηθεί για την προκαταρκτική τεχνικοοικονομική διερεύνηση (προμελέτη
σκοπιμότητας), αν είναι γνωστή η απαιτούμενη δυναμικότητα στα επιθυμητά προϊόντα
(διαβαθμισμένα κλάσματα αδρανών).
84
Σχήμα 2. Απλοποιημένο διάγραμμα παραγωγής αδρανών υλικών.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΔΡΑΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ
Στον Πίνακα 1 δίνονται τα κατάλληλα μηχανήματα (θραυστήρες) για την παραγωγή αδρανών
υλικών και τα όρια εφαρμογής τους κατά στάδιο θραύσης. Επίσης, στο Σχήμα 2 φαίνεται η
ποσοστιαία % διαμόρφωση του κόστους παραγωγής αδρανών υλικών.
Όπως φαίνεται (Πίνακας 2), το ποσοστό του λεπτόκοκκου (-5 mm) υλικού αυξάνει από την
πρωτογενή στη δευτερογενή και στα επόμενα στάδια θραύσης και εξαρτάται σημαντικά από το
στάδιο θραύσης, τον τύπο μηχανήματος και τον τύπο του πετρώματος.
Επίσης, το ποσοστό του υλικού αυτού στο προϊόν της πρωτογενούς θραύσης εξαρτάται
σημαντικά από τις διαδικασίες εξόρυξης-ανατίναξης (blasting). Η εξόρυξη ενός πετρώματος
χωρίς τη χρήση εκρηκτικών μπορεί να μειώσει σημαντικά (μέχρι 10-15%) το ποσοστό των
λεπτομερών που παράγονται στο στάδιο της πρωτογενούς θραύσης.
85
Πίνακας 1. Μηχανήματα θραύσης κατά στάδιο θραύσης και μέγεθος τεμαχίων τροφοδοσίας και
προϊόντος. Πηγή: www.goodquarry.com (2007) & Σταμπολτζής (1994)
Εύρος μεγεθών Εύρος μεγεθών

ΣΤΑΔΙΑ
Μηχάνημα θραύσης τεμαχίων τροφοδοσίας, τεμαχίων προϊόντος,
ΘΡΑΥΣΗΣ
mm mm
Jaw crusher
Πρωτογενής, (Σιαγονωτός)
700-1000 100-300
Primary Gyratory crusher
(Γυροσκοπικός)
Cone crusher (Κωνικός)

Δευτερογενής, HSI crusher (οριζόντιος
100-250 20-100
Secondary κρουστικός)
Jaw crusher (σπανίως)

VSI crusher
Τριτογενής,
(κατακόρυφος 14-100 10-50
Tertiary
κρουστικός τύπου
Barmac)
VSI crusher
Τεταρτογενής (κατακόρυφος
κ.ο.κ., κρουστικός τύπου 10-40 10-20
Quaternary Barmac)
Κεφάλαιο (Εξοπλισμός κλπ.), 13%
Ενέργεια, 9%
13,0%
Ανταλλακτικά-Συντήρηση, (3+7) %
27,8%
9,0% Μισθοδοσία, 2%
Διάτρηση, 11%
10,0%
Ανατίναξη, 13%
2,0% Θραύση με υδραυλικό σφυρί
14,0%
(δευτερογενής), 0.2%
11,0% Φόρτωση, 14%
0,2%
13,0%
Μεταφορά, 27.8%
Σχήμα 3. Κατά προσέγγιση ποσοστιαία % διαμόρφωση του κόστους παραγωγής αδρανών

υλικών (Metso Minerals, 2007).
86
Πίνακας 2. Ποσοστό (% κατά βάρος) λεπτόκοκκου υλικού (-5 mm) στο προϊόν του θραυστήρα
συναρτήσει του σταδίου θραύσης (τύπος μηχανήματος) και του τύπου του πετρώματος (Πηγή:
www.goodquarry.com, 2007)
Ποσοστό λεπτομερών (-5 mm)

ΣΤΑΔΙΑ
Τύπος πετρώματος στο προϊόν του θραυστήρα (%
ΘΡΑΥΣΗΣ
κατά βάρος)
1. 3 - 6% (Σιαγονωτός)
1. Εκρηξιγενή +
έως 10 - 15%
Μεταμορφωμένα
(Γυροσκοπικός)
(Igneous +
Πρωτογενής, metamorphic)
έως 20% (Κρουστικός)
Primary 2. Ασβεστολιθικό
(Limestone)
έως 15 - 20%
3. Χαλαζιτικό
(Σιαγονωτός &
(Sandstone)
Γυροσκοπικός)
Μεταμορφωμένα
(Igneous + 1. 0 - 23% (Κωνικός)
Δευτερογενής, metamorphic) 2. 15 - 25% (Κωνικός) έως
Secondary 2. Ασβεστολιθικό <30% (Κρουστικός)
(Limestone) 3. 10 - 15% (Κωνικός)
3. Χαλαζιτικό
(Sandstone)
Μεταμορφωμένα 1. 5 - 30% (Κωνικός) έως
(Igneous + 40% (Κρουστικός)
Τριτογενής
metamorphic) 2. <20% (Κρουστικός) έως
κ.ο.κ.,
2. Ασβεστολιθικό 40% (Σφυρόμυλος)
Tertiary etc.
(Limestone) 3. ~15% (Κωνικός) έως
3. Χαλαζιτικό 40% (Κρουστικός)
(Sandstone)
87
Στο παρόν πρόβλημα εξετάζεται η παραγωγή αδρανών υλικών από τη διαδικασία ελάττωσης
μεγέθους ασβεστολιθικού υλικού, μέγιστου μεγέθους τεμαχίων εξόρυξης 700 mm, για την
παραγωγή κατάλληλων κοκκομετρικών κλασμάτων (διαβαθμίσεων) αδρανών υλικών
σκυροδέματος με εφαρμογή των παρακάτω τριών διαφορετικών μεθοδολογιών:
1. Με συνδυασμό θραυστήρα σιαγόνων ως πρωτογενή θραυστήρα και με

χρησιμοποίηση κωνικού θραυστήρα για τη δευτερογενή θραύση
χρησιμοποίηση κωνικών θραυστήρων για τη δευτερογενή και τριτογενή θραύση
χρησιμοποίηση κρουστικού/περιστροφικού θραυστήρα για τη δευτερογενή θραύση
Η δυναμικότητα της εγκατάστασης παραγωγής αδρανών υλικών είναι 500 t/h. Αυτό σημαίνει
ότι, για λειτουργία της μονάδας σε δύο βάρδιες το 24ωρο (14 ώρες), η συνολική ετήσια (300
ημέρες λειτουργίας) παραγωγή διαβαθμισμένων αδρανών είναι 2.100.000 t/χρόνο
Ενδεικτικές κοκκομετρικές αναλύσεις προϊόντων θραύσης που χρησιμοποιούνται για τη

διαμόρφωση των ισοζυγίων των διακινούμενων υλικών και το σχεδιασμό των αντίστοιχων
διαγραμμάτων ροής δίνονται στα Σχήματα 3, 4 και 5 για τους τρεις τύπους θραυστήρων
(σιαγόνων, κωνικός, κρουστικός) που διερευνώνται, συναρτήσει των κλειστών ανοιγμάτων
αποκένωσής τους (closed side setting, c.s.s.). Τα σχήματα αυτά κατασκευάστηκαν από
δεδομένα της εταιρείας Metso Minerals (2007).
Στο Σχήμα 6 δίνονται πολυωνυμικές εξισώσεις που περιγράφουν κάποιες από τις παραπάνω
κοκκομετρικές αναλύσεις και προέκυψαν με κατάλληλη μαθηματική επεξεργασία Τσακαλάκης
(1990a) και Tsakalakis (2006g) δεδομένων από τα Σχήματα 3, 4 και 5.
88
Σχήμα 3. Ενδεικτικές κοκκομετρικές αναλύσεις προϊόντων θραυστήρα σιαγόνων συναρτήσει
του «κλειστού» ανοίγματος αποκένωσης (Metso, 2007).
Σχήμα 4. Ενδεικτικές κοκκομετρικές αναλύσεις προϊόντων κωνικού θραυστήρα συναρτήσει του

«κλειστού» ανοίγματος αποκένωσης (Metso, 2007).
89
Σχήμα 5. Ενδεικτικές κοκκομετρικές αναλύσεις προϊόντων κρουστικού θραυστήρα συναρτήσει
του «κλειστού» ανοίγματος αποκένωσης (Metso, 2007).
100
y = 0,0002x3 - 0,0377x2 + 3,067x + 9,4486
90 R2 = 0,9997 (3)
% Αθροιστικό διερχόμενο
80
3
70
60 2
50 3
y = -0,0003x + 0,0316x2 + 0,3502x + 3,1645
2
R = 0,9969 (2)
40
30 1
20
3 2
y = 2E-06x - 0,0006x + 0,4319x + 0,4908
10 R2 = 0,9977 (1)
0
1 10 100 1000
Μέγεθος τεμαχίων, mm
Σχήμα 6. Ενδεικτικές κοκκομετρικές αναλύσεις προϊόντων θραύσης (1-Θρ. Σιαγόνων, 2-Θρ.

Κωνικός, 3-Θρ. Κρουστικός) και αντίστοιχες μαθηματικές (πολυωνυμικές) συναρτήσεις
(Τσακαλάκης, 1990a; Tsakalakis, 2006g).
Από την όλη επεξεργασία των δεδομένων διαμορφώνονται τα αντίστοιχα διαγράμματα ροής
παραγωγής αδρανών υλικών (Σχήματα 7, 8, 9, 10, 11 και 12) για τους δύο τύπους θραυστήρων
90
με τα αντίστοιχα ανοίγματα αποκένωσης, οι παροχές (t/h) υλικών σε κάθε φάση, όπως επίσης
και η ποσοστιαία % κατανομή των παραγόμενων προϊόντων (Πίνακας 3).
Η ποσοστιαία κατανομή των προϊόντων προέκυψε με χρήση των ενδεικτικών κοκκομετρικών

καμπυλών, εφαρμόζοντας τις βασικές αρχές και εξισώσεις που διέπουν τη λειτουργία των
κλειστών κυκλωμάτων θραύσης-κοσκίνισης (Τσακαλάκης, 1993b; Τσακαλάκης, 1996c;
Tsakalakis, 2000d; Τσακαλάκης, 2001e). Οι δευτερογενείς θραυστήρες (κωνικοί και κρουστικοί-
περιστροφικοί) λειτουργούν σε κλειστό κύκλωμα με κόσκινο ανοίγματος 38 mm για κάθε
περίπτωση, τα δε 4 κοκκομετρικά κλάσματα (προϊόντα) προκύπτουν από την ταξινόμηση του
διερχόμενου από το κόσκινο των 38 mm υλικού σε κόσκινα ανοιγμάτων 20, 10 και 5 mm με τις
αναμενόμενες για κάθε άνοιγμα αποδόσεις κοσκίνισης.
91
Σχήμα 7. Διάγραμμα ροής παραγωγής αδρανών υλικών (Συνδυασμός θραυστήρα σιαγόνων-
κωνικού ανοίγματος αποκένωσης 22 mm).

92
Σχήμα 10. Διάγραμμα ροής παραγωγής αδρανών υλικών (Συνδυασμός θραυστήρων σιαγόνων
και κρουστικού ανοίγματος αποκένωσης 50 mm).
93
Σχήμα 11. Διάγραμμα ροής παραγωγής αδρανών υλικών (Συνδυασμός θραυστήρων σιαγόνων
και κρουστικού ανοίγματος αποκένωσης 60 mm).
κωνικών θραυστήρων (τρία στάδια θραύσης, πρωτογενής-δευτερογενής-τριτογενής θραύση).
94
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Τα αποτελέσματα που προέκυψαν δίνονται συγκεντρωτικά στον Πίνακα 3.
Πίνακας 3. Αποτελέσματα κοκκομετρικών αναλύσεων προϊόντων κατάτμησης-ταξινόμησης

(ποσοστιαία % κατανομή)
ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΘΡΑΥΣΤΗΡΑΣ ΣΙΑΓΟΝΩΤΟΣ
ΚΥΚΛΩΜΑΤΟΣ
(Άνοιγμα αποκένωσης 175 mm)
500 t/h
Β. ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ
Παραγόμενα Α. ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ
ΘΡΑΥΣΤΗΡΑΣ
κοκκομετρικά ΘΡΑΥΣΤΗΡΑΣ (Κωνικός) -ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ
(Κρουστικός)
κλάσματα, c.s.s.: 22, 25 και 38 mm ΘΡΑΥΣΗ ΜΕ
c.s.s.: 50 και 60 mm
Ποσοστό % κατά ΚΩΝΙΚΟΥΣ
Άνοιγμα Άνοιγμα Άνοιγμα Άνοιγμα Άνοιγμα
βάρος ΘΡΑΥΣΤΗΡΕΣ
22 mm 25 mm 38 mm 50 mm 60 mm
-38+20 mm 32.1 43 58.1 21.4 32 35.8
-20+10 mm 33.7 26.2 21.4 44.2 24.9 26
-10+5 mm 13.2 13.4 9.8 17.9 15.8 14.2
-5 mm 21 17.5 10.7 16.5 27.3 24.0
ΣΥΝΟΛΟ 100 100 100 100 100 100
c.s.s. (closed side setting): κλειστό άνοιγμα αποκένωσης θραυστήρα
Διαπιστώνεται ότι, με χρήση κωνικών θραυστήρων στη θέση των κρουστικών-περιστροφικών,

το ποσοστό του επί τοις % παραγόμενου λεπτόκοκκου υλικού (-5 mm) είναι σε κάθε περίπτωση
μικρότερο τουλάχιστον κατά 7.5% περίπου από αυτό που παράγεται με χρήση κρουστικών
θραυστήρων. Αυτό δικαιολογείται από το σημαντικά μικρότερο λόγο κατάτμησης των κωνικών
έναντι των κρουστικών θραυστήρων. Το αποτέλεσμα αυτό έχει σημαντική επίπτωση στην
οικονομικότητα της διεργασίας παραγωγής, εφόσον η μείωση αυτή αντιστοιχεί σε αύξηση των
χρήσιμων προϊόντων περίπου κατά 157.500 t/χρόνο για την ετήσια δυναμικότητα (2.100.000
τόνοι) της μονάδας. Η αύξηση των εσόδων από την πώληση των εμπορεύσιμων προϊόντων
(για μέση τιμή πώλησης αδρανών ≈ 4 €/ t) αναμένεται να είναι:
157.500 t/χρόνο × 4 € / t = 630.000 € / χρόνο
Το αυξημένο κόστος αγοράς των κωνικών έναντι των κρουστικών θραυστήρων αναμένεται να
αποσβεστεί σε δύο έως τρία χρόνια λειτουργίας της εγκατάστασης θραύσης.
Αν όμως ληφθεί υπόψη και το σημαντικό οικονομικό/περιβαλλοντικό όφελος από την

παραγωγή συμπληρωματικού χρήσιμου υλικού, από τη μείωση της εξορυσσόμενης ποσότητας
ασβεστολιθικού υλικού, από τη μειωμένη επιφάνεια απόθεσης του λεπτόκοκκου υλικού και από
τα μικρότερα έξοδα συντήρησης των κωνικών θραυστήρων έναντι των κρουστικών, γίνεται
ακόμη περισσότερο φανερό το όφελος από τη χρήση κωνικών έναντι των κρουστικών
95
θραυστήρων στη διαδικασία παραγωγής αδρανών υλικών. Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν τις
διαπιστώσεις των Mitchell & Benn (2007) και Τσακαλάκης (2008h).
Οι πρώτοι χρησιμοποιώντας κατάλληλο λογισμικό ασχολήθηκαν με τη βελτιστοποίηση των
κυκλωμάτων παραγωγής αδρανών υλικών και ο δεύτερος διερεύνησε διεξοδικά τη δυνατότητα
βελτιστοποίησης των κυκλωμάτων θραύσης – ταξινόμησης εξετάζοντας πολλές εναλλακτικές
περιπτώσεις και συνδυασμούς τόσο μηχανημάτων (θραυστήρες-κόσκινα) όσο και ρυθμίσεών
τους.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ)
1. Metso Minerals, “Crushing and Screening Handbook”, Brochure No. 2051-04-07-CBL/

Tampere (2007).
2. Mitchell, C., Benn, A., «Quarry Fines Minimisation: Process Optimisation Case Study 4»
British Geological Survey & Metso Minerals (UK) Ltd (2007), www.goodquarry.com.
3. Τσακαλάκης, Κ.Γ., "Κατανομές μεγέθους τεμαχίων προιόντος θραύσης Γυροσκοπικού

θραυστήρa βιομηχανικού μεγέθους", Μεταλλειολογικά - Μεταλλουργικά Χρονικά, Τεύχος
75, Μάϊος-Αύγουστος (1990a), 41-48.
4. Τσακαλάκης, Κ.Γ., "Κλειστά κυκλώματα θραύσης - κοσκίνισης", Μεταλλειολογικά -

Μεταλλουργικά Χρονικά, Τόμος 3, Τεύχος 4 (1993b), 37-45.
5. Tσακαλάκης, Κ.Γ., "Αξιολόγηση και υπολογισμός κλειστών κυκλωμάτων θραύσης με

νομογραφήματα", Μεταλλειολογικά - Μεταλλουργικά Χρονικά, Τόμος 6, τεύχος 1 (1996c),
25-36.
6. Tsakalakis, K., “Use of a simplified method to calculate closed crushing circuits”, Minerals
Engineering, Vol. 13, No 12 (2000d), pp.1289-1299, Pergamon.
7. Τσακαλάκης, Κ.Γ., "Μελέτη των παραμέτρων σχεδιασμού έμμεσων κλειστών κυκλωμάτων

θραύσης", δημοσιεύτηκε στον Τιμητικό Τόμο για τον Καθ. Ι. Παπαγεωργάκη, Αθήνα
(2001e), 263-272.
8. Tsakalakis, K.G., «Modelling the Crushing-Sizing Procedure of Industrial Gyratory

Crushers», in 11th European Symposium on Comminution, October 9-12, 2006, Budapest,
Hungary (2006g).
9. Τσακαλάκης, Κ.Γ., «Βελτιστοποίηση διεργασιών παραγωγής αδρανών υλικών», 1ο

Πανελλήνιο Συνέδριο Δομικών Υλικών και Στοιχείων, 21-23 Μαϊου 2008, Τόμος Α΄, ΤΕΕ
(2008) σελ. 113-126.
96
ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Barnes M.P., Computer-Assisted Mineral Appraisal and Feasibility, SME of AIMM & PE,
Inc., New York, 1980.
2. Rudawsky O., Economic Evaluation Techniques for Mining Investment Projects, Part I,
Colorado School of Mines Mineral Industries Bulletin, Vol. 13, No. 6, November 1970, σελ.
1-10.
3. Rudawsky O., Economic Evaluation Techniques for Mining Investment Projects, Part II,
Colorado School of Mines Mineral Industries Bulletin, Vol. 14, No. 1, January 1971, σελ. 1-
12.
4. Ευθύμογλου Π., Σημειώσεις του Μαθήματος Οικονομικής των Επιχειρήσεων, Ε.Μ.Π., Εδρα
Θεωρητικής και Εφηρμοσμένης Οικονομικής, Αθήνα, 1978-70.
5. Stermole F.J., Economic Evaluation and Investment Decision Methods, Investment
Evaluations Corporation, Second Edition, Golden Colorado, 1974.
6. Παπαθανασίου Κ., Παναγόπουλος Κ., Κρίσιμοι Παράγοντες κατά την Αξιολόγηση
Μεταλλευτικών Επενδυτικών Σχεδίων, Τ.Ε.Ε., 1ο Συνέδριο Ελληνικού Ορυκτού Πλούτου,
Αθήνα, 1978, σελ. 1389-1410.
7. Chemical Engineer’s Handbook, R.H. Perry, C.H. Chilton, International Student Edition,
Published by McGraw-Hill International Book Company, Fifth Edition, 1973.
8. Economics of Mineral Engineering, Inter-regional Seminar, Organized by the United
Nations in Co-operation with the Government of Turkey, Ankara, April 1976, Published by
Mining Journal Books Limited, London 1976.
9. Τεχνικοοικονομική Μελέτη Χημικών Βιομηχανικών, Σύντομες Σημειώσεις, Ε.Μ.
Πολυτεχνείο, Αθήνα, Οκτώβριος 1978.
10. Mular A.L., Bhappu R.B., Mineral Processing Plant Design, SME of AIMM & PE, Inc., New
York, 1980.
11. Peters M.S., Timmerhaus K.D., Plant Design and Economics for Chemical Engineers,
McGraw-Hill Book Co., 3rd Edition, New York, 1980.
12. Καβουρίδης Κ., Απόδοση επενδυμένων κεφαλαίων, Αδημοσίευτη εργασία.
13. Παναγόπουλος Κ.Ι., Υπολογισμός κόστους και εσόδων, Σεμινάριο: “Σύγχρονοι μέθοδοι
αξιολογήσεως επενδυτικών σχεδίων εκμεταλλεύσεως Ορυκτού Πλούτου”, Σύλλογος Μ.Μ.Μ.
και ΤΕΕ, Αθήνα, 1974.
14. Health G.C.K., Kalcov D.G., Inns S.G., Treatment of Inflation in Mine Evaluation,
Transactions of Institution of Mining and Metallurgy, Section A., Vol. 83, January 1974, σελ.
Α-20-Α33.
15. Holland F.A., Watson F.A., and Wilkinson K.J., Inflation and its Impact on Costs and Prices,
Chemical Engineering, October 28, 1974, σελ. 133-136.
97
16. Holland F.A., Watson F.A., Project risk, inflation, and profitability, Chemical Engineering,
March 14, 1977, σελ. 107-112.
17. Παπανικολάου Ν., Πίσκας Β., Ποσοτική ανάλυση της επίδρασης του δανεισμού στην
αποδοτικότητα μιας μεταλλευτικής επενδύσεως κάτω από συνθήκες πληθωρισμού,
Περιοδικό ΟΡΥΚΤΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ, Τεύχος 22, Εκδοση ΕΕΤΟΠ, Ιαν.-Φεβ. 1983, σελ. 17-28.
18. Dran I.J., McCarl N.H., An Examination of Interest Rates and Their Effect on Valuation of
Mineral Deposits, Mining Engineering, June 1977, σελ. 44-47.
19. Van Rensburg W.C.J., Bambrick S., The Economics of the World’s Mineral Industries
(Company Mineral Policies), McGraw-Hill Book Co., First Edition, Johannesburg, 1978.
20. Αποστολίδη Ν.Χ., Το κριτήριο καθορισμού της οριακής περιεκτικότητας και η επίδρασή του
στην οικονομία του κοιτάσματος, Περιοδικό ΟΡΥΚΤΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ, Τεύχος 27, Εκδοση
ΕΕΤΟΠ, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1983, σελ. 9-16.
21. Τσακαλάκης Κ.Γ. και Φραγκίσκος Α.Ζ., Αρχές Αξιολόγησης Μεταλλευτικών Επενδύσεων και
Χρησιμοποίησή τους στο Σχεδιασμό Εργοστασίων Εμπλουτισμού, Γενικές Αρχές
Αξιολόγησης Μεταλλευτικών Επενδύσεων, Μεταλλειολογικά-Μεταλλουργικά Χρονικά,
Τεύχος 71, Απρίλιος-Ιούνιος 1989.
22. Τσακαλάκης Κ.Γ. και Φραγκίσκος Α.Ζ., Αρχές Αξιολόγησης Μεταλλευτικών Επενδύσεων και
Χρησιμοποίησή τους στο Σχεδιασμό Εργοστασίων Εμπλουτισμού, Εφαρμογή των Αρχών
Αξιολόγησης στο Σχεδιασμό Εργοστασίων Εμπλουτισμού, Μεταλλειολογικά-Μεταλλουργικά
Χρονικά, Τεύχος 72, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 1989.
23. Φραγκίσκος Α.Ζ., Η Μεταλλευτική Επιχείρηση, Σχολή Μηχ. Μεταλλείων-Μεταλλουργών,
Ε.Μ. Πολυτεχνείο, Αθήνα 1994.
24. Hard Rock Miners Handbook - Rules of Thumb, McIntosh Engineering, Edition 5 (CD/Web)
- January 2014 - CD/Web,
http://www.stantec.com/content/dam/stantec/files/PDFAssets/2014/Hard%20Rock%20Mine
r's%20Handbook%20Edition%205_3.pdf
25. Mular A.L., Mineral Processing Equipment Costs and Preliminary Capital Cost Estimations,
Published by the Canadian Institute of Mining and Metallurgy / A Handbook of Major
Equipment Costs for Factored Capital Cost Estimations, 1978.
26. Peters M.S., Timmerhaus K.D., Plant Design and Economics for Chemical Engineers,
McGraw-Hill Book Co., Third Edition, New York, 1980.
27. Froth Flotation, 50th Anniversary Volume, D.W. Fuerstenau, Flotation Economics, Part 1
Operating Costs, by Norman Weiss, AIME of SME, New York, 1962.
28. Loh, H.P., Lyons Jennifer, Process Equipment Cost Estimation, Final report, National
Energy Technology Center, DOE/NETL-2002/1169, 2002.
98

Economic Evaluation and Investment Decision Methods For Mineral Processing and Aggregates Production Plants

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Economic Evaluation and Investment Decision Methods For Mineral Processing and Aggregates Production Plants

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Economic Evaluation and Investment Decision Methods For Mineral Processing and Aggregates Production Plants

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ- ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ

1. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΑΠΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ 7

2. ΦΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ 10

3. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ 12

4. ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΑ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ 16

4.1. Παραστατική απεικόνιση λειτουργίας επιχείρησης 16

5.1. Πηγές προέλευσης κεφαλαίων 25

6. ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ (ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΚΥΚΛΩΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΑΔΡΑΝΩΝ

1.1. Γενικά περί της μορφής των διαφόρων επιχειρήσεων

Η σύγχρονη κοινωνία χαρακτηρίζεται από σημαντική συμμετοχή του κράτους στην

1. 2. Επιχειρηματικοί στόχοι ιδιωτικών επιχειρήσεων

Κύριος στόχος μιας ιδιωτικής επιχείρησης είναι η μεγιστοποίηση του οικονομικού

Στη συνέχεια, γίνεται αναφορά στο «κόστος ευκαιρίας».

1.3. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των μεταλλευτικών επενδυτικών σχεδίων

Οι ιδιαίτεροι παράγοντες, που έχουν επίτπωση στην οικονομική αξιολόγηση των

1.3.2. Παράγοντες με καθοριστική επίπτωση στην εκλογή της κατάλληλης

Υπάρχουν επίσης λόγοι με καθοριστική επίδραση στη μέθοδο αξιολόγησης, οι

2. ΦΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

Για να αναπτυχθεί μια μεταλλευτική επιχείρηση, από τη διαπίστωση ενδιαφέρουσας

1. Η μεταλλευτική / γεωλογική έρευνα, που περιλαμβάνει:

1. Γεωλογική – Γεωφυσική έρευνα

2. Γεωτρήσεις – εκσκαφές – ερευνητικές στοές - κεκλιμμένα

3. Δειγματοληψία – Υπολογισμό μέσης περιεκτικότητας – Ποσότητας

2. Οι δοκιμές εμπλουτισμού – Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εμπλουτισμού

3. Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των δοκιμών εμπλουτισμού σε πρόδρομη

4. Η προκαταρκτική οικονομική ανάλυση, που απαιτεί τα παρακάτω

7. Τη σχέση αποκάλυψης (π.χ. για επιφανειακές εκμεταλλεύσεις)

8. Την οριοθέτηση της εκσκαφής

9. Τη σύγκριση μεταξύ επιφανειακής και υπόγειας εκμετάλλευσης (καθορισμός

10. Τη γνώση του εξοπλισμού – το αναγκαίο προσωπικό

11. Το κόστος εξόρυξης - μεταφοράς

12. Τη μελέτη - σχεδιασμό του εργοστασίου εμπλουτισμού

13. Τον προσδιορισμός της μεθόδου/-ων εμπλουτισμού και αιτιολόγηση εφαρμογής

14. Τον υπολογισμός του κόστους εμπλουτισμού

16. Τη συγκριτική μελέτη επιλογής της θέσης εγκατάστασης – Κριτήρια – οικονομικά

17. Τη μελέτη των έργων υποδομής (υπάρχουσα και απαιτούμενη)

18. Τις βοηθητικές – συμπληρωματικές υπηρεσίες

19. Τη μέριμνα για εξασφάλιση χώρου απόθεσης απορριμμάτων

20. Τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της εκμετάλλευσης – Τα αναγκαία μέτρα

21. Τον προϋπολογισμό του έργου

22. Τα πάγια κεφάλαια (διάρθρωση ίδια/δανειακά)

23. Το κεφάλαιο κίνησης

24. Τις εισπράξεις – Έξοδα – Κέρδος

25. Τη συσχέτιση κερδών – ύψους παραγωγής

26. Τη διερεύνηση απόδοσης επένδυσης – δείκτες απόδοσης – βαθμό ευαισθησίας

27. Την κοινωνική σκοπιμότητα υλοποίησης της επένδυσης

28. Τη διερεύνηση του προγράμματος χρηματοδότησης

29. Το χρονικός προγραμματισμός των έργων

31. Την απόκτηση της άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας

32. Τη διοίκηση της επιχείρησης

33. Την ανασκόπηση της οικονομικής αξιολόγησης

3. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ

3.2. Μελέτη σκοπιμότητας (feasibility study)

Η μελέτη σκοπιμότητας είναι η διαδικασία υπολογισμού του κεφαλαίου επένδυσης που

(i) Την έρευνα αγοράς (Εμπορία-Marketing)

Η έρευνα αγοράς ασχολείται με τη μελέτη των συνθηκών, που επικρατούν στην