ΑΜΠΕΛΟΣ ΕΥΚΛΗΜΑΤΟΥΣΑ

Κάτω ἀπό τούς τίτλους καί τά περιεχόμενα μέ τούς τίτλους τῶν ἄρθρων
ὅπως παρουσιάζονται στήν πρώτη σειρά κάθε σελίδας, Στάθη, πρόσθεσε,
ἄν χωράει τό ἑξῆς : «Ὁ ἀββάς Μωυσῆς εἶπε : ‘Νικηθήκαμε σωματικά ἀπό
κάποιο πάθος; Ἄς μήν παραμελήσουμε τή μετάνοια καί τό πένθος γιά τόν
ἑαυτό μας, πρίν μᾶς προλάβει τό πένθος τῆς Κρίσεως’» (ἀπό τό Μικρό
Εὐεργετινό, σελ. 204)
Κατόπιν στή δεύτερη σελίδα ξεκινᾶμε μέ τίτλο « Κατά τάς Γραφάς»,
ὁπότε αὐτός μπαίνει ὡς τίτλος στά περιεχόμενα.

«Κατά τάς Γραφάς…» (Α’ Κορ. ιε’, 3)

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει στήν πρός Ἐφεσίους (στ’, 11) ἐπιστολή του :
«Ἐνδύσασθε τήν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ πρός τό δύνασθαι ὑμᾶς στῆναι πρός
τάς μεθοδείας τοῦ διαβόλου». Δηλαδή, ντυθεῖτε ὁλόκληρο τόν ὁπλισμό, μέ
τόν ὁποῖο ὁ Θεός ὁπλίζει τούς στρατιῶτες του γιά νά μπορεῖτε νά
ἀντιστέκεσθε στά πανοῦργα τεχνάσματα τοῦ διαβόλου.
Σύμφωνα μέ τήν ἑρμηνεία τοῦ Π. Τρεμπέλα (Ὑπόμνημα εἰς τάς Ἐπιστολάς
τῆς Κ.Δ., Τομ. Β’ σελ. 156-157), ὁ ἀπόστολος Παῦλος μέ τή φράση
πανοπλία τοῦ Θεοῦ ἐννοεῖ τήν παντοδύναμη χάρη τοῦ Χριστοῦ τήν ὁποία
ἁποκτοῦμε διά τῆς προσευχῆς καί αὐτή μόνη, καί ὄχι ἄλλη ἀνθρώπινη
δύναμη ἤ ἱκανότητα, μπορεῖ νά μᾶς προστατεύσει ἀπό τά τεχνάσματα
(=μεθοδεῖες) τοῦ διαβόλου. Ποιά εἶναι ὅμως τά τεχνάσματα τοῦ διαβόλου;
Ὁ ἅγιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς ἀναλύοντας τό χωρίο αὐτό διευκρινίζει πώς
τέχνασμα ἤ μεθοδεία (δηλ. μέθοδος) τοῦ διαβόλου εἶναι :
«-τό νά κάνει τούς ἀνθρώπους τυφλούς, ὥστε νά μή βλέπουν πρός τόν
οὐρανό,
-τό νά σκέπτεται ὁ ἄνθρωπος ὅτι δέν μπορεῖ νά ὑπάρχει Θεός σ’ αὐτόν τόν
κόσμο, στον ὁποῖο βασιλεύει τόσο κακό, ὁ φόβος καί ὁ θάνατος…
-τό νά πιστέψει ὁ ἄνθρωπος ὅτι εἶναι μεγάλος καί γι’ αὐτό ἀνεξάρτητος
ἀπό τόν οὐρανό, ἀπό τόν Θεό…
-τό νά πιστέψει ὁ ἄνθρωπος ὅτι μπορεῖ μόνος του νά διευθετήσει τόν
κόσμο αὐτό καί ὅτι γι’ αὐτό ἀποτελεῖ δῆθεν βασική ἀνάγκη, τό νά
ἀπελευθερωθεῖ ὁ ἄνθρωπος ἀπό κάθε πίστη στό Θεό…
-τό νά πιστέψει ὁ ἄνθρωπος ὅτι ὅλα τά ζητήματα πρέπει νά λυθοῦν διά
τοῦ ἀνθρώπου, μέ ἀνθρώπινο τρόπο…
-τό νά πιστέψει ὁ ἄνθρωπος ὅτι εἶναι Θεός καί συνεπῶς δέν εἶναι
ἀπαραίτητοι ἄλλοι θεοί ἐκτός ἀπό αὐτόν…
-τό νά πιστέψει ὁ ἄνθρωπος ὅτι αὐτός εἶναι ἡ πηγή κάθε καλοῦ, τῆς
ἀλήθειας τῆς δικαιοσύνης καί τῆς ἀγάπης…τῆς γνώσεως, τῆς σοφίας καί
τῆς δημιουργίας…
-τό νά πιστέψει ὁ ἄνθρωπος ὅτι δέν ὑπάρχει Θεός, δέν ὑπάρχει διάβολος…
-τό νά τοποθετηθεῖ τό κτίσμα (ὁ ἄνθρωπος) στή θέση τοῦ Κτίστη (Θεοῦ)
καί νά προΐσταται μάλιστα τοῦ Κτίστη (ἰσοδυναμεῖ μέ εἰδωλολατρεία πού
εἶναι διαβολοπροσκύνηση!)…
-τό νά ἐπινοεῖ ὁ ἄνθρωπος ψευδοθεούς, ψευτοιδέες, ψευτοτέχνες,
ψευτοαγίους, ψευτοπαραδείσους…καί αὐτό τό μασκάρεμα τῆς ἀλήθειας
γίνεται ἔντεχνα καί μέ διαβολική εὐφυΐα». Κλείνοντας δέ ὁ Ἅγιος τά
σχόλιά του προβάλλει τή σχετική διδασκαλία τοῦ ἁγ. Ἰωάννου τοῦ
Χρυσοστόμου πού ἐφιστᾶ τήν προσοχή μας καθώς «ποτέ δέν παρουσιάζει ὁ
ἐχθρός (ὁ διάβολος) φανερά τά ἁμαρτήματα, δέν φανερώνει τήν
εἰδωλολατρεία, ἀλλά διαφορετικά ἐμφανίζει τά πράγματα,
μεταχειριζόμενος τεχνάσματα γιά νά παραπλανήσει».
Ὅλα αὐτά τά τεχνάσματα μπορεῖ νά τά διακρίνει καί νά τά ξεπεράσει ὁ
ἄνθρωπος πού ζεῖ μυστηριακή ζωή. Ὁ ἄνθρωπος πού ζεῖ μέσα στήν
Ἐκκλησία, λαμβάνει ἀπό τό Θεό ὡς «πανοπλία» τίς ἅγιες ἀρετές. Μέ
αὐτές τίς ἀρετές ὁ Χριστιανός ἀναγνωρίζει τίς κακίες, τά πάθη, τίς
ἀπάτες, τούς πειρασμούς τοῦ διαβόλου καί μέ τή χάρη τοῦ Χριστοῦ καί τά
ἱερά μυστήρια κατοικεῖ ὁ Θεός στήν καρδιά καί ἀφοῦ πρώτα μᾶς ἐνδύσει
μέ τήν πανοπλία τοῦ Θεοῦ, μᾶς ἀνυψώνει στόν οὐρανό.

«Οἱ Μάρτυρές σου Κύριε»

 Μάρτυρος Ἰουλιανοῦ τοῦ Αἰγυπτίου – 21 Ἰουνίου

Τό μήνα πού διανύουμε ἡ Ἐκκλησία μας προβάλλει τή ζωή καί τό μαρτύριο

τοῦ ἁγίου Μάρτυρος Ἰουλιανοῦ τοῦ Αἰγυπτίου. Ὁ Ἰουλιανός καταγόταν ἀπό
τήν Ἀντινόπολη τῆς Θηβαΐδος κοντά στό Νεῖλο ποταμό. Ἦταν λίαν
εὐσεβής, δραστήριος καί γεμᾶτος αὐταπάρνηση. Τήν ἐποχή ἐκείνη εἶχε
ἀρχίσει ὁ διωγμός κατά τῶν Χριστιανῶν ἀπό τό Διοκλητιανό καί οἱ
χριστιανοί ἔβρισκαν καταφύγιο στήν ἔρημο. Ἐκεῖ πήγαινε καί τούς ἔβρισκε
ὁ Ἰουλιανός γιά νά τούς μιλήσει γιά τόν Χριστό καί νά τούς ἐνθαρρύνει.
Αὐτό τό ἔμαθε ὁ Μαρκιανός πού τόν συνέλαβε καί τόν δίκασε δημοσίως. Ὁ
Ἰουλιανός ὁμολόγησε μέ θάρρος τήν πίστη του καί βρῆκε τό κουράγιο καί
τή δύναμη νά ἐλέγξει τούς εἰδωλολάτρες γιά τόν διωγμό τῶν Χριστιανῶν.
Ὁ ἡγεμόνας διέταξε νά μαστιγωθεῖ σκληρότατα. Κατά τό μαρτύριο αὐτό,
ἕνας στρατιώτης ἀπό ἀπροσεξία τραυματίστηκε σοβαρά στό μάτι. Ὁ
Ἰουλιανός τότε προσευχήθηκε καί ἀπευθυνόμενος πρός τόν μαστιγωτῆ του
αὐτόν εἶπε : «Ἔχε θάρρος! Στό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τόν ὁποῖον οἱ
ἄρχοντές σου καταδιώκουν, ἄς ἐπανέλθει στή θέση του ὑγιές τό μάτι
σου»! Καί τό μάτι του θεραπεύθηκε πλήρως. Πολλοί πού εἶδαν τό θαῦμα
αὐτό ὁμολόγησαν τόν Χριστό καί φυλακίστηκαν ἀπό τόν Μαρκιανό, μεταξύ
τους δέ καί ὁ γιός του Κέλσιος.
Ἡ μητέρα τοῦ Κέλσιου πολύ λυπήθηκε μέ τήν ἐξέλιξη αὐτή καί γι’ αὐτό
ἀποφάσισε νά ἐπισκεφθεῖ τό γιό της στή φυλακή μήπως καί πετύχαινε νά
τόν ἐπαναφέρει στίς τάξεις τῶν εἰδωλολατρῶν. Ὅμως, ἀντί ἡ μητέρα νά
μεταστρέψει τό γιό της, κατάφερε ὁ γιός νά φέρει κοντά στόν Ἰησοῦ
Χριστό τήν πολυαγαπημένη μητέρα του! Ὁ Μαρκιανός μή μπορώντας νά
ἀντέξει κάτι τέτοιο, κάλεσε ὅλους τούς εἰδωλολάτρες «ἱερεῖς» στό ναό
τῶν εἰδώλων γιά νά προσφέρουν θυσίες στούς θεούς μήπως καί
ἐπιστρέψουν μητέρα καί γιός στήν εἰδωλολατρεία. Οἱ θερμές προσευχές
ὅμως τῶν μαρτύρων μέσα ἀπό τή φυλακή, εἶχαν σαν ἀποτέλεσμα τό
γκρέμισμα τῶν εἰδώλων καί τήν ἀνατροπή τῶν βωμῶν χωρίς νά τά
ἀγγίξει ἀνθρώπινο χέρι. Ἔτσι, ὁ Μαρκιανός διέταξε τόν ἀποκεφαλισμό
τῶν μαρτύρων-μάνας καί γιοῦ!
Μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς αὐτῆς, καλόν θά ἦταν νά προβληματιστοῦμε
ὅλοι μέ τίς δικές μας δυνάμεις, τήν πίστη, τό θάρρος, τήν αὐταπάρνηση,
τήν ἀγάπη γιά τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό. Στίς μέρες μας, μαίνεται ἕνας
νέος διωγμός. Τό νά λοιδωρούμαστε, νά προκαλούμαστε, νά ὑβριζόμαστε,
νά ὑποτιμούμαστε, νά διωκόμαστε, νά περιθωριοποιούμαστε ἀπό τίς
λεγόμενες «πνευματικές» δυνάμεις τοῦ τόπου μας εἶναι περίπου τῆς
«μόδας». Πολύ μελάνι ἔχει χυθεῖ τελευταίως γιά νά βλασφημηθεῖ τό ὄνομα
τοῦ Κυρίου μας. Κι ἄν δηλώσει κανείς εὐθαρσῶς τήν πίστη του,
ἀποκαλεῖται «μεσαιωνιστής», «σκοταδιστής», «παραδοσιόπληκτος»,
«φανατικός», «ταλιμπάν», «ρατσιστής», κ.ἄ. τέτοια κοσμητικά! Εἶναι κι
αὐτό μιά σύγχρονη μορφή μαρτυρίου. Δέν καλούμαστε ὅμως νά δώσουμε
τό αἶμα μας, ἀλλά τήν ὁμολογία μας. Ὅπως τό ἔκαναν οἱ Μάρτυρες τῆς
Ἐκκλησίας μας, πηγαίνοντας πολλές φορές μέ τή θέλησή τους στό
μαρτύριο κραυγάζοντας : «Χριστιανός εἰμί»!
Σήμερα, δυστυχῶς, οἱ πολέμιοι δέν ἔρχονται ἀπό κάποιο βάρβαρο ἔθνος,
ἀπό μακρυά, ἀπό ἄλλους πολιτισμούς. Ἔρχονται ἀπό τήν Ὀρθόδοξη
Ἑλλάδα. Συνέλληνες εἶναι. Ἀλλά, δυστυχῶς, ὁρκισμένοι νεογενίτσαροι.
Μιλοῦν τήν ἴδια γλῶσσα μέ μᾶς. Κατοικοῦν δίπλα μας. Μᾶς
συναναστρέφονται καθημερινά! Κυκλοφοροῦν «ὡς λέοντες ὁρυόμενοι». Τί
θά γίνει; Θά σκύψουμε τό κεφάλι; Θά ἀρνηθοῦμε τό Χριστό μας γιά νά μή
μᾶς ἐνοχλοῦν; Τό μήνυμα εἶναι ἕνα: «Θαρσεῖτε! Ὁ Κύριος νενίκηκε τόν
κόσμον»

«Βλέπετε μή πλανηθῆτε…» (Λουκ. κα’, 8)

Διαλογισμός: Τεχνική ἤ Ἀπάτη;

Πολύς λόγος γίνεται σήμερα γιά τήν «τεχνική» τοῦ Διαλογισμοῦ καί τή
δῆθεν θετική συμβολή της στή μείωση τῆς ἔντασης, τοῦ ἄγχους, τοῦ
στρές, τῆς χαλάρωσης τοῦ σώματος καί τῆς ἀνάπτυξης τῆς διανοητικῆς,
φυσικῆς, πνευματικῆς ἱκανότητας τοῦ ἀνθρώπου. Ὅσοι τήν ἐφαρμόζουν,
λένε πώς μέ τήν ἐξάσκηση τῆς αὐτοσυγκέντρωσης οἱ μαθητευόμενοι
ἀναπτύσσουν αὐξημένες νοητικές ἱκανότητες πού τούς ἐπιτρέπουν νά
διακρίνονται στίς σπουδές ἤ στίς ἐπαγγελματικές τους ἐπιδιώξεις. Οἱ
«πνευματικοί εἰδήμονες διδάσκουν ὅτι ἡ ἐπίτευξη τῆς ἐσωτερικῆς εἰρήνης
μέσῳ τοῦ διαλογισμοῦ…μπορεῖ νά μᾶς ὁδηγήσει στήν ἐξωτερική εἰρήνη
πάνω στή γῆ. (Ὁδηγός Σύγχρονης Θεραπευτικῆς, τευχ. 2002-2003, Ἐκδ.
MEDICUM, σελ. 142).
Εἶναι ὅμως ἔτσι, ἤ μήπως ὑποκρύπτεται ἡ ἀλήθεια; Κατά τήν
ἀντιχριστιανική ἀντίληψη πολλῶν γκουρού (διδασκάλων) , κυρίως τοῦ
ἐσωτερισμοῦ, ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του ὅλες τίς ἱκανότητες καί δυνάμεις
γιά νά πραγματοποιεῖ τήν αὐτογνωσία, τήν αὐτοθεραπεία καί τήν ἐξέλιξή
του. Δέν γνωρίζει ὅμως τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο μπορεῖ νά ἐνεργοποιήσει
καί ἀπελευθερώσει αὐτές τίς δυνάμεις ὥστε νά φθάσει στήν ἐπιδιωκόμενη
ἑνότητα αὐτῶν μέ τήν Συμπαντική Ἐνέργεια (πού γιά τή Νέα Ἐποχή
προσδιορίζεται ὡς μιά ἀπρόσωπη θεότητα), ἤ ἀλλιῶς τήν Οἰκουμενική
Δύναμη.
Σύμφωνα μέ ἐμβριθῆ ἔρευνα τοῦ μακαριστοῦ πατρός Ἀντωνίου
Ἀλεβιζοπούλου («Διαλογισμός ἤ Προσευχή;», 1997, σελ. 58-66), «ὁ
διαλογισμός στήν ἀσιατική του ἔκδοση συνίσταται ἀπό ψυχοσωματικές
ἀσκήσεις. Χρησιμοποιεῖ τά διάφορα Μάντραμ, δηλαδή διαλογιστικές
συλλαβές πού εἶναι τίς περισσότερες φορές ὀνόματα ἰνδουϊστικῶν
θεοτήτων…Ὁ διαλογισμός χρειάζεται προετοιμασία… σωστή διατροφή,
ἀσκήσεις, χαλάρωση, συγκέντρωση, ἀναπνοές…Στό διαλογισμό ὁ
ἄνθρωπος εἰδωλοποιεῖται καί παίρνει τή θέση τοῦ Θεοῦ. Ἄν μιά
γκουρουϊστική κίνηση κάνει λόγο γιά προσευχή, τότε ἤ τήν ἐκλαμβάνει μέ
τήν ἴδια ἔννοια, ὅπως τό διαλογισμό, ἤ τή θεωρεῖ προετοιμασία γιά
διαλογισμό…Γιά τόν ὀπαδό τοῦ διαλογισμοῦ ὅλη ἡ σοφία βρίσκεται μέσα
του. Δέν ἔχει ἀνάγκη νά προσευχηθεῖ ἤ νά ἐπικαλεστεῖ τή βοήθεια καί τό
ἔλεος τοῦ Θεοῦ, γιατί ὁ ἴδιος παίρνει τή θέση τοῦ Θεοῦ».
Συνεπῶς, ἡ χρησιμοποίηση τοῦ ὅρου «προσευχή» γίνεται μέ διαφορετική
ἐννοια ἀπό τήν πραγματική (δηλ. τήν ἐπικοινωνία μέ τό Θεό προκειμένου
νά ζητηθεῖ τό ἔλεός Του), μέ σκοπό τήν παγίδευση τῶν Χριστιανῶν. Αὐτό
καί μόνο καθιστᾶ τή νεοεποχίτικη πρακτική τοῦ διαλογισμοῦ ἀσυμβίβαστη
μέ τήν Ὀρθόδοξο πίστη καί ζωή.
Καί εἶναι ἀληθές πώς ἐνῶ ἡ προσευχή μᾶς στρέφει πρός τά πάνω, πρός
τόν οὐρανό, ἐνῶ ὁ διαλογισμός μᾶς ὁδηγεῖ μέσα μας, στόν ἑαυτό μας, ὁ
ὁποῖος εἰδωλοποιεῖται, γίνεται θεός. Ὁ διαλογισμός ὄχι μόνο δέ μπορεῖ νά
θεωρεῖται λύση τῶν ἀδιεξόδων τῶν χριστιανῶν, ἀλλά καί ἐπικίνδυνος γιά
τήν ψυχική ἰσορροπία μπορεῖ νά ἀποδειχθεῖ σέ ἄτομα πού δέν εἶναι ψυχικά
ὑγιῆ.

ΠΑΤΕΡΙΚΕΣ ΝΟΥΘΕΣΙΕΣ

Στό τεῦχος αὐτό γιά μιά ἀκόμη φορά θά γίνει ἀναφορά στήν ἐμπνευσμένη
καί θεοφώτιστη διδασκαλία τοῦ Γέροντος Εὐστρατίου Γκολοβάνσκι
(«Ἀπαντήσεις σέ ἐρωτήματα Χριστιανῶν» Ἐκδ. Ἱ Μ. Παρακλήτου 2008,
σελ. 57-58 καί 67-68) σχετικά μέ τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἀντιμετωπίζουν
οἱ Χριστιανοί τούς ἁμαρτωλούς. Στήν ἐρώτηση «ποιά εἶναι ἡ εὐθύνη μας
γιά τίς ξένες ἁμαρτίες;» ἀπαντᾶ : «Ἡ εὐθύνη μας γιά τίς ξένες ἁμαρτίες
εἶναι ἀνάλογη μέ τή συμμετοχή μας σ’ αὐτές. Καί ἡ συμμετοχή ἑνός
ἀνθρώπου σέ ξένες ἁμαρτίες καμιά φορά εἶναι τεράστια, ἀνυπολόγιστη.
Αὐτό συμβαίνει πρό πάντων μ’ ἐκείνους πού ξεσηκώνουν στίς ψυχές τή
φιληδονία καί προξενοῦν δημόσιο σκανδαλισμό διαχρονικά, ὅπως εἶναι λ.χ.
ὁρισμένοι συγγραφεῖς μέ τά πορνογραφήματά τους ἤ κάποιοι ζωγράφοι μέ
τά ἄσεμνα ἔργα τους. Γιά ν’ ἀντιληφθεῖ κανείς πόσο βαριά ἁμαρτάνουν
αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, φθάνει νά θυμηθεῖ τά λόγια τοῦ Χριστοῦ : ‘Ἀλίμονο
στον κόσμο γιά τά σκάνδαλα πού ἔχει ν’ ἀντιμετωπίσει. Γιατί ἀναγκαστικά
θά ἔρθουν τά σκάνδαλα· μά ἀλίμονο στόν ἄνθρωπο πού προκαλεῖ τό
σκάνδαλο (Ματθ. ιη’, 7)’».
Στήν δέ ἑπόμενη ἐρώτηση : «Πρέπει ὁ χριστιανός ν’ ἀγαπάει τούς
ἁμαρτωλούς;», ὁ πατήρ Εὐστράτιος μᾶς συμβουλεύει: «Καί βέβαια πρέπει
νά τούς ἀγαπάει, ὅσο βαριά κι ἄν εἶναι τά ἁμαρτήματά τους. Παρά τήν
ἁμαρτωλότητά τους, δέν παύουν νά εἶναι ἀδερφοί μας μέ τή δυνατότητα
τῆς μετανοίας καί τῆς διορθώσεως. Μήπως ξέρει κανείς μας ποιός θά στή
βασιλεία τῶν οὐρανῶν καί ποιός ὄχι; Μήπως ἀποκλείεται ὁ ἁμαρτωλός νά
μετανοήσει ἔγκαιρα καί νά σωθεῖ, ἐνῶ ὁ ἐνάρετος νά ἁμαρτήσει βαριά
λίγο πρίν πεθάνει καί νά κολαστεῖ;
Τό δικό μας χρέος εἶναι ν’ ἀγαπᾶμε ἀκόμα καί τούς πιό κακούς ἀνθρώπους
ὡς παιδιά τοῦ οὐράνιου Πατέρα καί ὡς ἀδέρφια μας ἐξαγορασμένα μέ τό
Πανάγιο Αἷμα τοῦ Χριστοῦ. ‘Νά μή μισήσεις τόν ἁμαρτωλό’ λέει ὁ ἀββᾶς
Ἰσαάκ ὁ Σύρος, ‘γιατί ὅλοι εἴμαστε ἔνοχοι. Ἄν τόν ἀποστέργεις γιά χάρη
τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, κλάψε γι’ αὐτόν. Καί γιατί τόν μισεῖς;Μίσησε τίς
ἁμαρτίες του καί προσευχήσου γι’ αὐτόν. Ἔτσι θά μοιάσεις στό Χριστό,
πού δέν ἀγανακτοῦσε μέ τούς ἁμαρτωλούς, ἀλλά προσευχόταν γι’
αὐτούς’…
Σέ πολλά πράγματα μᾶς ἐξαπατᾶ κι ἐμᾶς ὁ διάβολος. Γιατί, λοιπόν, νά
μισοῦμε τόν ἄνθρωπο πού, ὅπως ἐμεῖς, ἐξαπατήθηκε ἀπό τό διάβολο; Γιατί
μισεῖς τόν ἁμαρτωλό ἄνθρωπέ μου; Μήπως ἐπειδή δέν εἶναι ἐνάρετος σάν
κι’ ἐσένα; Καί πού εἶναι ἡ ἀρετή σου ἀφού δέν ἔχεις ἀγάπη; Γιατί, ἀντί νά
κλαῖς γι’ αὐτόν, τόν κατατρέχεις; Ναι, ὑπάρχουν ἄνθρωποι πού ἀπό
ἄγνοια, ἄν καί θεωροῦνται διακριτικοί, ὀργίζονται γιά τίς πράξεις τῶν
ἁμαρτωλῶν»!!!
Ἄς ἐπιτραπεῖ νά συμπληρώσουμε ἐδῶ περιπτώσεις γνωστῶν ἁμαρτωλῶν
πού λάμπρυναν τήν Ἐκκλησία μας μέ τή μετάνοιά τους ὅπως ὁ ,ἐμμέσως,
φονέας καί μοιχός Δαβίδ πού ἔγινε ὁ μέγας Προφήτης καί Βασιλέας. Ὁ
κακοῦργος ληστής πού ὑπῆρξε ἐκ τῶν πρώτων κατοίκων τοῦ Παραδείσου.
Ὁ μέγας διώκτης τῶν χριστιανῶν Σαῦλος πού ἔγινε ὁ μέγας τῶν Ἐθνῶν
Ἀπόστολος Παῦλος. Ὁ μέγας Μάγος Κυπριανός πού ἔγινε μεγάλος ἅγιος μέ
τή συνδρομή τῆς παιδίσκης ἁγίας Ἰουστίνης. Ἡ μεγαλύτερη πόρνη τῆς
ἐποχῆς της, Μαρία, ἔγινε ἡ ἐπί 40 χρόνια ἀσκήτρια στήν ἔρημο Ὁσία
Μαρία ἡ Αἰγυπτία. Ὁ ἀρνητής Πέτρος ἐπί τῆς ὁμολογίας τοῦ ὁποίου
βασίστηκε ἡ Ἐκκλησία,κ.ἄ.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΓΙΩΝ ;

«Στῶμεν καλῶς ἀδελφοί!»

Μέ ἀφορμή τό προηγούμενο ἄρθρο τοῦ παρόντος τεύχους καί αἰτία τά

πρόσφατα θλιβερά γεγονότα στή μικρή κοινωνία τῆς Βορείου Εὐβοίας πού-
ὄχι ἄδικα- στιγμάτισαν, τόπους καί πρόσωπα, λόγος θά γίνει γιά τό κατά
πόσο ἡ κοινωνία μας -ἠθελημένα ἤ ἄθελά της- στρουθοκαμηλίζει, ὅσο δέ
καί ὑποκρίνεται ὅσον ἀφορᾶ στήν ἀντίδρασή της στά τεκταινόμενα τῶν
τελευταίων ἑτῶν.
Σίγουρα, ἡ πορνεία, ἡ πορνογραφία, ἡ μαστροπεία, ἡ σύχρονη δουλεία, ἡ
διακίνηση ναρκωτικῶν οὐσιῶν μεταξύ νέων ἤ ἀκόμη χειρότερα καί
παιδιῶν, ὁ ἀλκοολισμός, ἡ ἐνδοοικογενειακή βία, ἡ ἀνεργία, ἡ ἐξαθλίωση,
καί τόσα ἄλλα προβλήματα πού ἀντιμετωπίζει ἡ κοινωνία μας εἶναι ἱκανά
νά ξεσηκώσουν θύελλες διαμαρτυριῶν. Πορεῖες, συλλαλητήρια, πύρινοι
λόγοι, ἀποκλεισμοί, ἀπεργίες καί ἄλλα ὅπλα βρίσκονται στίς φαρέτρες
τῶν ἀδύναμων, τῶν καταφρονεμένων, τῶν καταδιωγμένων, τῶν
ἀδικημένων συμπολιτῶν μας.
Ὑπάρχουν καί ἄλλα προβλήματα ὅμως ἐξίσου σημαντικά τά ὁποία
ἀγνοοῦνται, ἤ τό χειρότερο ὑποτιμοῦνται συνολικά ἀπό τόν γενικό
πληθυσμό. Ἕναν πληθυσμό πού μέχρι πρότινος πίστευε στό Χριστό.
Πήγαινε στήν Ἐκκλησία. Ζοῦσε πνευματική ζωή. Βρισκόταν σέ ἐγρήγορση.
Ἀγρυπνοῦσε γιά νά προστατεύσει τά παιδιά. Σήμερα, ὅμως τί ἔγινε; Ποιός
μᾶς κοίμισε; Ποιός μᾶς παραπλάνησε; Ποιός μᾶς ἀλλοίωσε τό ἐθνικό
φρόνημα ἀποκαλώντας το «ἐθνικισμό»; Ποιός μᾶς σκανδάλισε καί μᾶς
ἀπομάκρυνε ἀπό τήν Ἐκκλησία ταΐζοντάς μας μέ σκάνδαλα; Γιατί δέν μᾶς
προβάλλουν τά ὅσα (καί εἶναι πολλά!) καλά γίνονται; Ποιός κατάφερε νά
μᾶς πείσει ὅτι ἡ ὁμοφυλοφιλία δέν εἶναι ἁμαρτία, οὔτε προσβλητική τῆς
ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας, ἀλλά «διαφορετικότητα»; Ποιός καί πῶς
κατάφερε νά μᾶς κλονίσει τήν ἐμπιστοσύνη στά λειτουργήματα τοῦ
ἱερέως, τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ, τοῦ ἀστυνομικοῦ, τοῦ ἰατροῦ, τοῦ δικαστικοῦ;
Ποιός μπόρεσε νά μᾶς πείσει ὅτι ἡ μοιχεία ὅπως καί ἡ πορνεία δέν εἶναι
καταστάσεις πού διαλύουν οἰκογένειες καί δημιουργοῦν δυσεπούλωτα
ψυχικά τραύματα στά παιδιά, ἀλλά δικαίωμα στήν προσωπική ζωή; Ποιός
κατάφερε νά μᾶς κάνει νά δεχόμαστε παθητικά τό φόνο ἐκ προ μελέτης
περισσοτέρων ἀπό 350.000 ἐμβρύων κάθε χρόνο, ὡς δικαίωμα διάθεσης
τοῦ σώματος τῆς γυναίκας; Ποιός φοβερός νοῦς μᾶς ἐλέγχει καί ἐπιτιμᾶ
ὡς χώρα γιατί δέ λαμβάνουμε νομοθετική μέριμνα γιά νά νομιμοποιήσουμε
«γάμους» ὁμοφυλοφίλων; Ποιός ἀρρωστημένος καί διαβολοδίδακτος
«νομικός» τῆς Ἑσπερίας ,πού ἔχει μόνιμα μεσάνυχτα, μπόρεσε νά μᾶς
πείσει γιά τήν «ἀνάγκη» νά καταργηθοῦν οἱ γλυκύτατοι ὅροι ΜΗΤΕΡΑ, καί
ΠΑΤΕΡΑΣ μέ τούς νέους «Γονιός» Α καί «Γονιός» Β γιά νά μήν
προσβάλλονται οἱ ὁμοφυλόφιλοι; Ποιός μᾶς ψιθύρισε στ’ αὐτί ὅτι
μποροῦμε νά ἐπαναστατοῦμε γιά τίς σαρκικές ἁμαρτίες ἄλλων, ἐνῶ
ἀδιαφοροῦμε γιά τό ὅτι τά δικά μας παιδιά 8, 9, 10, 12 ἑτῶν
παρακολουθοῦν ἡμερησίως 2, 3, 4 ὧρες τηλεόρασης καί διαδικτύου μέ
πιπεράτες ταινίες ἐπειδή-δῆθεν- τά παιδιά πρέπει νά γίνουν γρήγορα
ἄντρες καί γυναῖκες; Ποιός διεστραμμένος νοῦς μᾶς εἶπε ὅτι τά κορίτσια
ἀπό 12 ἑτῶν μποροῦν νά ἀλλάζουν σεξουαλικούς συντρόφους; Ὑπερβολή;
Καθόλου! Ὁ νομοθέτης ἄλλωστε φρόντισε γι’ αὐτά. Τούς ἔδωσε τό
δικαίωμα (σέ λίγο θά γίνει καί ὑποχρέωση) νά ἐμβολιάζονται ἀπό 12
χρονῶν κατά τοῦ καρκίνου τοῦ τραχήλου τῆς μήτρας!!!
Ποιός; Ὁ Διάβολος καί τά τσιράκια του. Κι ἐμεῖς; Στῶμεν καλῶς ἀδελφοί!
Ἀγρυπνεῖτε καί προσεύχεσθε γιά νά μή πέσετε σέ ποικίλους πειρασμούς.
Ἄς ξεκινήσουμε πνευματικές πορεῖες διαμαρτυρίας γι’ αὐτά πού μᾶς
κλέβουν. Τήν ἀθωότητα καί τήν ἀξιοπρέπειά μας.

ΥΠΑΡΧΕΙ «ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ»;

Στό περασμένο τεῦχος ξεκινήσαμε μιά σειρά ἄρθρων σχετικῶν μέ τόν

«ἐγκεφαλικό θάνατο» μέ ἀφορμή τό προωθούμενο νομοσχέδιο πού
προβλέπει τήν ἀπαράδεκτη ἀπό κάθε ἄποψη «εἰκαζόμενη συναίνεση».
Τά τελευταία χρόνια ἡ ἐπιστήμη τῆς ἰατρικῆς δημιούργησε μέ τεχνητό
τρόπο ἕνα διαφορετικό «θάνατο» προκειμένου νά προωθηθοῦν οἱ
πτωματικές μεταμοσχεύσεις. Σύμφωνα μέ τήν πρακτική αὐτή, ὅταν
κάποιος πέσει θύμα τροχαίου ἤ ἄλλου δυστυχήματος καί ὑποστεῖ σοβαρές
ἐγκεφαλικές κακώσεις, ἄν καί ὑπό καρδιοαναπνευστική (μηχανική)
ὑποστήριξη, ὁ ἀσθενής ἀνακηρύσσεται «ἐγκεφαλικά νεκρός», ὥστε νά
χρησιμοποιηθοῦν τά ὑγιῆ ὄργανά του ὡς μοσχεύματα. Δέ δίνεται ὅμως
σημασία στό γεγονός ὅτι ἡ καρδιά, ἔστω καί μηχανικά ὑποστηριζόμενη,
συνεχίζει νά λειτουργεῖ, ὅπως ὑπάρχουν στό καί στό σῶμα ὑπολοιπόμενες
ἐνέργειες.
Μέ τίς τελευταῖες αὐτές ἐξελίξεις ἔχει πλήρως συνταχθεῖ καί ἡ Ἐκκλησία
τῆς Ἑλλάδος κατόπιν ὅμως ἐλλιποῦς μελέτης καί μή πλήρως
τεκμηριωμένης ἐπιχειρηματολογίας τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς.
Δημοσιοποίησε, μάλιστα, καί τίς 55 ἐπίσημες θέσεις της σέ εἰδικό τόμο
προκαλώντας σφοδρές ἀντιδράσεις ἀπό κληρικούς καί λαϊκούς,
θεολόγους, ἰατρούς καί ἁπλούς χριστιανούς. Στή συνέχεια τῶν ἄρθρων
αὐτῶν θά δοῦμε ἀπό κοντά τό βάσιμο τῶν ἀντιρρήσεων σχετικά μέ τήν
ὀρθότητα ὁρισμένων ἀπό τίς 55 θέσεις πού ἀναφέρθηκαν πιο πάνω καί
κυρίως τήν συμβατότητά τους μέ τήν Πατερική μας Παράδοση. Εἶναι δέ
ἀναγκαῖο νά τονιστεῖ ὅτι μέ τά ἄρθρα αὐτά ἐπιδιώκεται ὁ
προβληματισμός καί ἡ πιθανή ἀναθεώρηση τῶν ἀποφάσεων ἀπό τήν
ἁρμόδια Συνοδική Ἐπιτροπή καί ὄχι ἡ κενόδοξη ὑπόδειξη ἤ διόρθωσή της.
Μέ τήν 13η θέση της, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, δέχθηκε πώς : «ἡ τεχνητή
ὑποστήριξη τῆς ἀναπνοῆς προσωρινῶς ἀναχαιτίζει τή διαδικασία
ἀποσυνθέσεως τοῦ σώματος ὄχι ὅμως καί τήν ἀναχώρηση τῆς ψυχῆς».
Εἶναι γνωστό ὅμως πώς γιά τήν Ἐκκλησία ὁ θάνατος δέν εἶναι ἕνα
στιγμιαῖο γεγονός, ἀλλά μιά σταδιακή κατάσταση. Εἶναι ὁ χωρισμός τῆς
ψυχῆς ἀπό τοῦ σώματος, ἀλλά χωρίς νά μπορεῖ κανείς νά πεῖ πότε
ἀκριβῶς καί πῶς συμβαίνει. Πῶς λοιπόν γνωρίζει καί δογματίζει ἡ
Συνοδική Ἐπιτροπή κάτι τόσο σχολαστικό ὅσο ὁ θάνατος; Πῶς γνωρίζει
πότε ἀκριβῶς ἀναχωρεῖ ἡ ψυχή ἀπό τό σῶμα; Πῶς εἶναι τόσο σίγουρη ὅτι
ἡ μηχανική ὑποστήριξη δέν συνδυάζεται μέ τήν ὕπαρξη τῆς ψυχῆς στό
σῶμα; Γιατί σπεύδει νά «νομοθετήσει» ἕνα νέο θάνατο ἀσυμβίβαστο μέ τή
θεολογία της; Καί πῶς ἀφοῦ ἡ ψυχή μπορεῖ νά ἔχει ἀναχωρήσει (ἀφοῦ
ὅπως δέχεται ἡ μηχανική ὑποστήριξη τοῦ σώματος δέν ἐμποδίζει τήν
ἔξοδο τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα), τά ζωτικά ὄργανα τοῦ ἀνθρώπου
παραμένουν ζωντανά καί μεταμοσχεύονται μεταλαμπαδεύοντας ζωή;
Διότι, ὡς γνωστόν, «ἡ ψυχή κινεῖ τά μέλη»!
Θά συνεχίσουμε στό ἑπόμενο τεῦχος μέ τίς ὑπόλοιπες προβληματικές
θέσεις.

«Ἄφετε τά παιδία…» (Ματθ. ιθ’, 14)

Στό ἀριστερό μέρος τῆς σελίδας Στάθη βάλε τόν ἄγγελο τοῦ Βασίλη
ἀναφέροντας τό ὄνομά του Βασίλης Σταμούλης (14 ἑτῶν), Ταξιάρχης. Καί
στά δεξιά τό παρακάτω κείμενο :
«Γυρνώντας κάθε μεσημέρι ἀπό τό σχολεῖο καί βλέποντας πώς ἡ μαμά ἔχει
πάντα τό τραπέζι στρωμένο καί μᾶς περιμένει, ἐμένα καί τήν ἀδερφή μου
γιά νά φᾶμε ὅλοι μαζί, πάντα περνάει ἀπό τό μυαλό μου πόσο
δυστυχισμένα εἶναι τά παιδιά σέ κάποιες χῶρες, ὅπως γιά παράδειγμα
στήν Αἰθιοπία, πού δέν ἔχουν οὔτε νερό νά πιοῦν. Δέν πρέπει ποτέ νά τά
ξεχνᾶμε καί νά βοηθᾶμε ὅποτε μποροῦμε, εἴτε ἀγοράζοντας κάρτες ὅπου
τά ἔσοδα πᾶνε σέ αὐτά τά παιδιά, εἴτε μέ τό νά τούς στέλνουμε τά
ἀπαραίτητα. Πρέπει νά σταματήσει ἡ δυστυχία αὐτῶν τῶν παιδιῶν καί νά
χαμογελοῦν καί αὐτά ὅπως καί ὅλα τά παιδιά πού δέν τούς λείπει τίποτα».
(Ἀντώνης Ντελέκος, 5η Δημοτικοῦ Σχολείου Ταξιάρχη) .

«Πεντηκοστήν ἑορτάζομεν»

Ἀντί τοῦ λατρευτικοῦ κειμένου στή σελίδα αὐτή καί κατ’ ἐξαίρεση λόγῳ
τῆς ἑορτῆς τῆς Πεντηκοστῆς θά γράψουμε σχετικά μέ τήν ἑορτή καί στό
ἑπόμενο τεῦχος θά συνεχίσουμε μέ τήν περιγραφή τοῦ θυμιάματος ὡς
στοιχείου ἀπαραίτητου στή λατρεία μας.
Κατά τήν Πεντηκοστή ἐκπληρώθηκε ἡ προφητεία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ
Προδρόμου (Ματθ. γ’, 11) : «…αὐτός θά σᾶς βαπτίσει μέ Πνεῦμα Ἅγιον καί
πῦρ»,ἐννοώντας τό καθαρτικό πῦρ τῆς θείας χάριτος πού ἀνακαινίζει τίς
ψυχές μας. Ὄντως, τήν 50η ἡμέρα ἀπό τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου, τό
Ἅγιο Πνεῦμα «ἐπιφοίτησε» στούς μαθητές καί ἀποστόλους τοῦ Κυρίου
ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ- περί τούς 120- στήν οἰκία ὅπου βρίσκονταν, μέ τή
μορφή πυρίνων γλωσσῶν κι ἐνῶ προηγήθηκε θόρυβος σφοδροῦ ἀνέμου.
Ἐπίσης, τήν Πεντηκοστή ἐκπληρώθηκε ἡ ὑπόσχεση τοῦ Κυρίου ὅτι θά
ἔστελνε στούς Ἀποστόλους τόν Παράκλητο, τό Πνεῦμα τῆς Ἀληθείας, γιά
νά φωτιστοῦν καί νά κατανοήσουν τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ. Ὁ μακαριστός
π. Ἰωάννης Ρωμανίδης σημειώνει πώς τήν ἡμέρα αὐτή ἔγινε ἡ ἀποκάλυψη
τῆς ἀληθείας ὅτι, ἡ Ἐκκλησία εἶναι πλέον τό σῶμα τοῦ ἀναστημένου
Χριστοῦ τοῦ ὁποίου τά μέλη θά γίνουν πρῶτα οἱ Μαθητές καί ὅτι στήν
Ἐκκλησία θά γνωρίσουν τά μυστήρια τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Κάθε
ἄνθρωπος πού περνᾶ τά στάδια τῆς κάθαρσης τῆς καρδιᾶς, τοῦ φωτισμοῦ
τοῦ νοῦ καί φθάνει στήν κατά Χάριν θέωση, ἔχει τήν ἴδια ἐμπειρία μέ τούς
Ἀποστόλους, τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς» (Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ.κ.
Ἱεροθέου, «Ἐμπειρική Δογματική τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας
κατά τίς προφορικές παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδου», Τόμ. Β’,
2011, σελ. 248-264).
Ἐφ’ ὅσον παραμένει κανείς ἐντός τῆς Ἐκκλησίας ἐκτός τῆς ὁποίας δέν
ὑπάρχει ἡ πλήρης ἀλήθεια.

Η ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΥ…ΕΦΥΓΕ
Στή νέα αὐτή σελίδα λόγος θά γίνεται γιά τούς χαμένους θησαυρούς τῆς
ἑλληνορθοδόξου Παραδόσεως. Γιά νά γνωρίσουν τούς θησαυρούς της οἱ
νέοι μας καί νά θυμηθοῦν τά «παλιά» οἱ μεγαλύτεροι. Ἀρχή θά γίνει ἀπό τό
πολύ ἐνδιαφέρον βιβλίο τῆς Τζούλιας Κούκκη «Εὔβοια- Διατροφή καί
Παράδοση», (Ἐκδ. Κίνητρο Ε. Καλέμη, 2002, σελ. 253-269). Στό βιβλίο
αὐτό παρουσιάζονται πτυχές τοῦ τρόπου ζωῆς τῶν Ἑλλήνων τῆς
Καππαδοκίας ἀπό τόν πρόσφυγα ἱερέα Χρυσόστομο Ἐνωτιάδη, τμήματα
τῆς ὁποίας θά παρουσιάσουμε ἐδῶ.
«Πρίν ἀπό τήν ἀνταλλαγή, στό Προκόπιο (τῆς Καππαδοκίας) κατοικοῦσαν
περίπου 20.000 ἄνθρωποι. Ἀπ’ αὐτούς οἱ 13.000 ἦσαν Τούρκοι καί οἱ 7.000
Ἕλληνες Χριστιανοί Ὀρθόδοξοι…Ἡ πόλη τοῦ Προκοπίου ἐξυπηρετοῦσε στό
ἐμπόριο περίπου 35 χωριά. Ἦταν τό κέντρο αὐτῶν τῶν χωρίων. Γι’ αὐτό
ἐκεῖ ὑπῆρχαν μεγάλα καταστήματα χονδρικῆς πωλήσεως, τεράστια σέ
χῶρο. Τό ἐμπόρευμα ἐρχόταν ἀπό τά Ἄδανα, τή Μερσίνα, τή Σμύρνη ἤ τήν
Κωνσταντινούπολη μέ 200 ἤ 300 καμῆλες φορτωμένες. Τότε τά
μεταφορικά μέσα ἦταν ἡ καμήλα ἤ καμιά φορά ἀλογάμαξα.
Ὅταν ξεφόρτωναν τά πράγματα τοῦ ἐμπορίου ἀπό τίς καμῆλες, τίς
ἄφηναν σέ μιά ἀλάνα οἱ καμηλιέρηδες καί οἱ γυναῖκες ἔβρισκαν τήν
εὐκαιρία νά μαζεύουν τά περιττώματα ἀπ’ αὐτές. Αὐτά τά περιττώματα
τά ζύμωναν καί τά ἔπλαθαν μέ ἄχυρο καί ὅταν στέγνωναν, τά καίγανε στό
ταντούρι γιά νά ψήσουν τά ψωμιά καί τά φαγητά. Τό ταντούρι ἦταν ἕνα
μικρό πηγάδι χτισμένο μέ ἄργιλο ἤ πυρότουβλα μέ μιά τρύπα στό κάτω
μέρος γιά νά ἀερίζεται ἡ φωτιά τήν ὥρα τῆς καύσης. Ἐκεῖ ψήνανε τό ψωμί
ὅταν αὐτό πύρωνε, στά πλάγια κολλώντας τα γύρω γύρω. Κατόπιν ἐκεῖ
στό ταντούρι μέσα σέ πήλινα τζομλέκια ψήνανε καί τά φαγητά τους. Γι’
αὐτό ἀπαραιτήτως σέ κάθε σπίτι ὑπῆρχε τό ταντούρι.
Ὅλοι σχεδόν οἱ Προκοπιεῖς εἶχαν ἀμπέλια καί ἐκτός ἀπό τό κρασί, πού
εἶχαν σέ μεγάλα κιούπια, ἀπαραιτήτως, εἴχανε καί τό πετιμέζι. Ρετσέλια
ἀπό κολοκύθια, ἀπό κυδώνια, ἀπό φλούδα καρπουζιοῦ καί κυδωνόπαστα
γιά ὅλον τό χειμώνα, καθώς καί τραχανά γλυκό καί ἁλμυρό ἤ ξινό.
Τό τυρί τό ἀγόραζαν ἀπό Τούρκους χωριάτες καί τό ἔβαζαν νά ὡριμάσει
σέ ὑπόγεια σπιτιῶν μέσα σέ πήλινες πηνιῶτες (μικροκιούπι)…Τά σταφύλια
ἦσαν διαφόρων εἰδῶν…καί χειμωνιάτικα πού τά κρεμοῦσαν σέ τσαλιά καί
δέν χαλοῦσαν μέχρι τό Πάσχα κρεμασμένα σέ ἀποθῆκες σπιτιῶν…
Ἀπαραίτητος σέ κάθε σπίτι ἦταν καί ὁ μπαστουρμᾶς ἀπό βοδινό κρέας καί
καμιά φορά ἀπό καμηλίσιο, πού γίνεται πολύ μαλακός. Ὅλοι οἱ ἄνθρωπο,
φτωχοί καί πλούσιοι, ἔκαμναν μπαστουρμᾶ καί σουτζούκια μέ διάφορα
μπαχαρικά. Αὐτά τά φαγητά ἦταν ἀπό τά πιό ἀπαραίτητα γιά κάθε
οἰκογένεια. Πολλοί εἶχαν καί μελίσσια πού τό μέλι εἶχαν γιά τό σπίτι τους.
Θά συνεχίσουμε ὅμως στό ἑπόμενο τεῦχος. Ὑπομονή!