2.4.4.

Prostorna raspodjela kretanja

Tabela 10. Prostorna raspodjela ukupnih dnevnih kretanja

I–C 1 2 3 4 5 Ukupno
1 0 27589 8750 6789 3913 47041
2 10235 0 2365 9713 6602 28915
3 3659 1870 0 10265 8931 24725
4 7542 5552 10859 0 4575 28528
5 8900 7965 9962 7652 0 34479
Ukupno 30336 42976 31936 34419 24021 163688

U Tabeli 10. je data ukupna dnevna raspodela kretnja koja se vrši između različitih
zona.Ukupan broj kretanja po svim zonama je 163688. Najveću produkciju ima zona 1, 47041
kretanja, jer je to zona sa najvećim brojem radnih mjesta. Najmanju produkciju ima zona 3 i
ona iznosi 24725 kretanja. Najveću atrakciju ima zona 2 koja ima 42976 kretanja. Najmanju
atrakciju ima zona 5, i to 24021 kretanja na dan.

U sledećem prilogu su prikazane karte mreže linije želja i spajder mreža.

Linije želja predstavljaju hipotetičku mrežu koja povezuje, direktno, parove centroida i
služe za grafički prikaz broja putovanja između svakog para zona. Debljinom linije se
iskazuje veličina opterećenja.

Prilog 5. Mreža “Linija želja”

Spajder (paukova) mreža je također hipotetička mreža. Formirana je vezivanjem

susjednih centroida i služi za grafički prikaz koridorskog opterećenja.
 Prilog 6. Spajder mreža

3. OCJENA POSTOJEĆEG STANJA

Grad Zadar, se nalazi u Hrvatskoj. Prestavlja jednu od najprestižniji turistički destinacija

, sa svojom bogatom kulturnom – istorijskom baštinom. Obuhvata 25 km² i sa oko 75000
stanovnika. Transport i komunikacije su od velikog značaja za grad Zadar. Rad i industrija su
raspoređeni u zonu 2 , dok je ukupan broj javnih mejsta sa kojim raspolaže Zadar 11200.
Ulična mreža se prostire kroz grad dužinom od 47,2 km. Od toga magistrale su zastupljene sa
15,04% ( 7,10 km ), ulice I reda sa 39,72% ( 18,75 km), ulice II reda sa 30,72% ( 14,50 km) i
ulice nižeg reda sa 14,52% ( 6,85 km. ).

Magistrale imaju širinu trake od 3,75m, dok saobraćajnice I reda i saobraćajnice II reda
imaju širinu trake od po 3,00m. Parkiranje se obavlja na trotoarima i ulicama (gde je
obilježeno i dozvoljeno parkiranje), u garažama i na javnim parkiralištima.

Kao i u ostalim bolje razvijenim gradovima, do problema parkiranja dolazi u vršnom

času, što je posebno izraženo u centralnoj zoni, i kratkoročna mera koju bi trebalo sprovesti,
da se zaustavi nepropisno i nedozvoljeno parkiranje, pooštravanjem režima parkiranja u
vršnom času (vremenskim ograničenjem u centralnoj zoni) i naplate kazni za nepoštovanje
propisa. Građane treba stimulisati da u još većoj mjeri koriste javni prevoz. Što se tiče
autobuske stanice ona je smeštena u blizini granice sa zonama 3 i 5, što znači neposrednoj
blizini centra grada, i zbog svog položaja, odgovara skoro svim stanovnicima ovog grada.
Pored autobuske, grad ima i željezničku stanicu koja se nalazi na granici između zona 5 i 4.
Na osnovi studije koja je urađena za grad Zadar, i navedenih parametara i karakteristika koji
su izračunati, može se reći da grad funkcioniše u svakom od sektora, odnosno oblasti,
zastupljene su sve funkcije koje su od vitalnog značaja za razvoj jednog grada.

2
 Prevoz je razvijen u sprezi sa dobro razvijenom uličnom mržom, što za rezultat daje
dobro razvijen i korišćen javni prevoz. Uprava grada poklanja posebnu pažnju zaštiti životne
sredine. Na ekološkom planu je izrađen projekt, po kome su delovi grada sa izraženom
industrijom dodatno ozelenjeni, da bi se smanjio nivo zagađenja.

Takođe, u svakoj od zona se može naći određen zeleni prostor, koji građani ovog grada
mogu iskoristiti za rekreaciju i opuštanje. Pošto je ovo grad u kome se turizam i ugostiteljstvo
konstantno penju na ljestvicu zastupljenosti usluga i rada, predlog je da se još više razviju
pešački i biciklistički saobraćaj, kako zbog klime koja svakako pogoduje, tako i zbog
ekološkog faktora, koji dodatno može da pospješi kvalitet života u Zadru. Ovaj predlog se
može ostvariti izgradnjom dodatnih pješačkih i bicikilističkih staza koje mogu biti integrisane,
radi boljeg iskorišćenja prostora.

3
4. DEFINISANJE CILJEVA BUDUĆEG RAZVOJA
Osnovni ciljevi strateškog razvoja saobraćajnog sistema su:

 poboljšanje sigurnosti i bezbjednosti, u cilju očuvanja ljudskih života, materijalnih

vrijednosti i očuvanja državnih sredstava;
 domaće transportne privrede;
 povećanje kvaliteta saobraćajnih usluga;
 stimulacija ekonomskog rasta kroz efikasniji i jeftiniji transport;
 minimiziranje negativnog uticaja razvoja transporta i saobraćajne infrastrukture na
 životnu sredinu i društvo ukupno.

Vizija obezbijediti kvalitetan transportni sistem za korisnike, koji će biti siguran, održiv,
integrisan u evropske sisteme i koji će podržavati i podsticati ekonomski razvoj u državi.
Transportni sistem će biti razvijan tako da:

 Obezbjedjuje siguran i bezbjedan saobraćaj;

 Obezbjedjuje kvalitetno održavanje saobraćajne infrastrukture;
 Bude efikasan;
 Doprinosi ekonomskom razvoju;
 Minimizira štetne uticaje na životnu sredinu;
 Bude uskladjen i podrži proces integracije

Ovaj cilj podrazumijeva:

 kvalitetnu saobraćajnu infrastrukturu, bez slabih mjesta, u smislu izazivanja

 saobraćajnih incidenata i akcidenata,
 organizovanu i stalnu tehničko-tehnološku kontrolu saobraćajnica i voznih
sredstava,
 jasne i precizne procedure vezane za pitanja sigurnosti i bezbjednosti,

Transportni sistem će biti razvijan tako da:

 Obezbjedjuje siguran i bezbjedan saobraćaj;

 Obezbjedjuje kvalitetno održavanje saobraćajne infrastrukture;
 Bude efikasan;
 Doprinosi ekonomskom razvoju;
 Minimizira štetne uticaje na životnu sredinu;
 Bude uskladjen i podrži proces integracije Evropsku Uniju;

4
 Transportni sistem u će biti razvijen tako da obezbjedjuje siguran i bezbjedan
saobraćaj za sve učesnike, robe i okolinu.

Ovaj cilj podrazumijeva:

- kvalitetnu saobraćajnu infrastrukturu, bez slabih mjesta, u smislu izazivanja

saobraćajnih incidenata i akcidenata,
- organizovanu i stalnu tehničko-tehnološku kontrolu saobraćajnica i voznih sredstava,
- jasne i precizne procedure vezane za pitanja sigurnosti i bezbjednosti,
- organizovane, opremljene i efikasne službe intervencija kod saobraćajnih incidenata i
akcidenata.

Transportni sistem u biće razvijen na način koji će pratiti kvalitetno održavanje

saobraćajne infrastrukture.

Kvalitetno i odgovorno održavanje saobraćajne infrastrukture podrazumijeva:

- postojanje planiranog sistema preventivnog održavanja zasnovanog na detaljno

snimljenom stanju saobraćajnica,
- efikasno organizovan sistem korektivnog održavanja,
- postojanje kvalitetnih privrednih društava koja se bave poslovima u saobraćajnom
gradjevinarstvu, kao i lojalnih odnosa izmedju države i tih privrednih društava.

Već je rečeno da je teško mobilisati finansijske izvore za održavanje saobraćajnica.

Obezbjedjenje finansijskih izvora za održavanje biće prije svega moguće, ukoliko se faktori
degradacije saobraćajne infrastrukture, stave pod kontrolu u što kraćem vremenskom periodu.
Makroekonomski gledano, kombinovani transport, uglavnom željeznički i pomorski, dobra su
alternativa drumskom saobraćaju, ali su manje fleksibilni i potrebna im je podrška putem
olakšica od strane države. Preopterećenost teretnih vozila pitanje je implementacije postojećih
propisa.

Transportni sistem u biće razvijen tako da bude efikasan.

Transportni sistem razvijaće se tako da doprinosi ekonomskom razvoju.

5
Karakteristike ovakve saobraćajne privrede bi bile:

- efikasna, tehnički modernizovana, savremeno upravljana privredna društva u oblasti

saobraćaja,
- kvalitetna saobraćajna usluga, uslovljena je sa jedne strane zakonskim okvirom
(osiguranje, tehnički standardi, poštovanje procedura, fer regulativa) i tržišnim
uslovima (konkurencija), sa druge strane.
-dobro poznavanje tržišta, dobra veza privrednih društava sa finansijskim
organizacijama, veza sa partnerima iz šireg okruženja,
- prisustvo na prostorima Jugoistočne Evrope i šire

Transportni sistem biće razvijan tako da minimizira negativne uticaje saobraćaja

na životnu sredinu.

Kroz uvodjenje najviših standarda u planiranju i projektovanju saobraćajne

infrastrukture, kao i u njenom korišćenju, obezbijedjeni su mehanizmi zaštite prostora i
životne sredine. Ova pitanja posebno su istaknuta kod zaštite područja sa velikom
osjetljivošću na zagadjenja i ona koja imaju poseban značaj za razvoj Zadra. Očekuje se da će
primorski turizam, u narednom periodu, biti glavni faktor ekonomskog rasta.

Nedostatak urbanističkog planiranja i usluga, već dovodi u pitanje ovaj potencijal, dok
drugu prepreku predstavlja povećanje intenziteta saobraćaja i »zagušenost« za vrijeme ljetnje
turističke sezone. Mora se uzeti u obzir veći broj mogućnosti za prevazilaženje ovog
problema, npr.: aktivnosti vezane za izgradnju trećih traka, izgradnja obilaznica, odredjivanje
alternativnih pravaca sa novim režimima saobraćaja itd.

Kao posebni ciljevi nameću se:

- planiranje trase novih saobraćajnica van najosjetljivijih područja,

- izgradnja obilaznice za tranzitna kretanja oko osjetljivih područja,
- izgradnja trećih traka za rasterećenje uskih grla u turističkoj sezoni,
- utvrdjivanje posebnog režima za teretni sabraćaj u odredjenim periodima,
- primjena alternativnih varijanti saobraćaja u odredjenim periodima itd.

5. PROGNOZA TRANSPORTNIH POTREBA

6
 Za daljni dio rada planiran je razvoj grada koji će obuhvatati proširenje sa postojećih 5
na 6 saobraćajnih zona. Zbog promjene broja stanovnoka, zaposlenih i radnih mjesta doći će
do formiranja nove zone, koja će nastati podjelom jedne zone na dva dijela.

U okviru prognoze budućeg stanja korišten je četverostepeni pristup prognoze. Ovakav

pristup obuhvata:

 Model prognoze nastajanja kretanja;

 Model prostorne raspodele radnih
kretanja;
 Model vidovne raspodjele;
 Model opterećenja mreže.
U narednoj tabeli ćemo predstaviti podatke za buduću namjenu površina i za socio -
ekonomske karakteristike.

Tabela 11. Prognoza buduće namjene površina i prognozirane socio – ekonomske karakteristike
Zona Broj stanovnika Broj zaposlenih Broj radnih mjesta
1 25236 17860 28010
2 0 0 11258
3 20432 15200 2641
4 9784 3056 0
5 30900 12936 0
6 10642 9551
Ukupno 96994 58603 41909

Dijagram 8. Prognoza buduće namjene površina i prognozirane socio – ekonomske karakteristike

7
 U Tabeli 11. su prikazani podaci o prognoziranom broju stanovnika, zaposlenih i broju
radnih mjesta. Broj stanovnika se sa 75533 povećao na 96994, a kao posledica povećanja
broja stanovnika javlja se i povećanje broja zaposlenih, sa 44086 na 58603, kao i povećanje
broja radnih mjesta, sa 31425 na 41909.

Novonastala zona, biće mješovitog karaktera, jer sa porastom broja stanovnika uslijedilo
je i otvaranje novih radnih mjesta, pa samim tim i povećanja broja zaposlenih. Iz ovoga
slijedi i povećanje gustine stanovanja, kako individualnog tako i kolektivnog. Povećanje
kolektivnog stanovanja će biti rezultat izgradnje stambenih objekata veće spratnosti,
povećanje stanovnika pratiće i povećanje stepena motorizacije, izgradnja sistema garaža, i
uopšte unapreženja svih funkcija grada.

Na Dijagramu 8. biće prikazan broj stanovnika u postojećem i u budućem stanju

Dijagram 9. Razlika između postojećeg i budućeg broja stanovnika

Na Dijagramu 9. grafički je prikazan porast broja stanovnika po zonama. Vidimo da će

zona 1 imati najveći porast stanovnika, za 19523 do 25236 stanovnika, zona 1 je u
postojećem stanju druga po broju stanovnika. Zona 5 će imati najmanji porast broja
stanovnika, sa 29745 u postojećem stanju do 30900 u budućenm stanju. U budućem stanju,
zona 5 će biti zona sa najvećim brojem stanovnika, tj. 30900 stanovnika dok će zona 4 imati
najmanji broj stanovnika, tj. 9784 stanovnika. Zona 6 ima će 10642 stanovnika.

U sledećem dijagramu grafički ćemo prikazati razlike između broja zaposlenih u

postojećem i u budućem stanju.

8
 Dijagram 10. Razlika između postojećeg i budućeg broja zaposlenih

Na osnovu Dijagrama 10 može se utvrditi da je porast broja zaposlenih najviše izražen

u zoni 3, sa 12300 do 15200 stanovnika, dok se čak u budućem stanju pojavljuje i smanjenje
broja zaposlenih u zoni 5, sa 13563 do 12936 stanovnika. Ostale zone imaju takođe izražen
porast broja zaposlenih.

U Dijagramu 10. prikazat ćemo razliku između broja radnih mjesta u postojećem i u
budućem stanju, što je posljedica porasta broja stanovnika.

Dijagram 10. Postojeći i budući broj radnih mjesta

Analizom možemo zaključiti da je došlo do neznatnog povećanje broja radnih mjesta u

zonama 2 i 3. Međutim, u zoni 1 je došlo do većeg povećanja radnih mjesta, odnosno sa 3870

9
do 28010 mjesta. Ono što je izuzetno značajno je to što novonastala zona ( zona 6), kao i zone
4 i 5 nemaju novo nastalnih radnih mjesta.

Prilog 7. Prijedlog novog zonskog sistema grada Zadar (sa zonom br. 6)

Prilog 8. Budući broj stanovnika, zaposlenih i radnih mjesta grada Zadar

10
 Prilog 9. Buduća namjena površina( sa zonom br. 6)

5.1. Četverostepeni pristup u prognozi budućih transportnih potreba

11
 5.1.1. Model prognoze nastajanja kretanja

Pri prognozi nastajanja kretanja korišten je model koji pretpostavlja sledeće: produkcija
kretanja zone je srazmjerna broju zaposlenih u zoni, korigovana faktorom koji govori o
odsustvovanju sa posla ( k=8-12 [%], uzima se da 10 [%] zaposlenih odsustvuje sa posla
dnevno); atrakcija zone je srazmjerna broju radnih mjesta u zoni. Izračunate produkcije i
atrakcije treba dovesti na nivo da suma produkcija i suma atrakcija budu uravnoteženi
(izjednačavanje se vrši prema većoj sumi).

Produkcija: ( 1- k ) ;
Pi = Bzi �
Atrakcija: A j = BRM j ;
Faktor odsustvovanja sa posla: k = 0,1

gdje je:

Pi - produkcija i – te zone,
Aj - atrakcija j – te zone,
BZ i - broj zaposlenih u zoni i ,
BRM j - broj radnih mjesta u zoni j .

Tabela 12. Produkcija i atrakcija u budućem stanju

Zona Broj zaposlenih Produkcija (P) Atrakcija (A)
1 17860 16074 28010
2 0 0 11258
3 15200 13680 2641
4 3056 2750 0
5 12936 11642 0
6 9551 8596
Ukupno 58603 52742 41909

U Tabeli 12. izračunate su vrijednosti produkcije i atrakcije, pri čemu dobijene

vrijednosti nisu korigovane. Nakon izračunatih atrakcija i produkcija za buduće stanje
neophodno je izvršiti korigovanje sa faktorom k=41909/52742=0,7946. U nastavku će biti
prikazana tabela sa korigovanim vrijednostima.

Tabela 13. Produkcija i atrakcija u budućem stanju (korigovana)

Zona Produkcija (P) Atrakcija (A)

12
 1 12772,4 28010
2 0 11258
3 10870,128 2641
4 2185,15 0
5 9250,733 0
6 6830,382
Ukupno 41908,793 41909

13