ΑΜΠΕΛΟΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2013

Εἰσαγωγικό κείμενο
Πῶς τιμοῦνται οἱ ἅγιοι;
«Ἄς τιμήσωμε…τούς ἁγίους τοῦ Θεοῦ. Νά τούς τιμήσωμε ὅμως πῶς; Ἄν
κατά μίμησή τους καθαρίσωμε τούς ἑαυτούς μας ἀπό κάθε μολυσμό σαρκός
καί πνεύματος καί ἔτσι ἄν ἀπομακρυνθοῦμε ἀπό τά κακά, ὁδηγούμενοι μέ
τήν ἀπομάκρυνσι ἀπό αὐτά πρός τήν ἁγιότητα. Ἄν παύσωμε τήν γλῶσσα
μας ἀπό ὅρκο καί ἐπιορκία, φλυαρία καί λοιδωρία, καί τά χείλη μας ἀπό
ψεῦδος καί συκοφαντία, καί ἔτσι νά προσφέρωμε σ’ αὐτούς τήν εὐφημία. Ἄν
ὅμως δέν καθαρίσωμε ἔτσι τούς ἑαυτούς μας, δίκαια θά ἀκούσωμε… ‘γιατί
τολμᾶς νά μνημονεύης καί νά ἀναφέρης καί αὐτά τά ὀνόματα τῶν ἁγίων
καί νά διηγῆσαι τήν γεμάτη κάθε ἀρετή καί καθαρότητα διαγωγή τους;».
(Βενεδίκτου Ἱερομονάχου Ἁγιορείτου, «Παλαμικόν Ταμεῖον», Ἔκδ. Συνοδίας
Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου-Νέα Σκήτη Ἅγιον Ὄρος, 2008 σελ. 88)

«Κατά τάς γραφάς»

Φθάσαμε, μέ τή χάρη τοῦ Χριστοῦ μας, στήν ἑορτή τῆς Ἀναλήψεώς Του
καί στήν ἁγία Πεντηκοστή. Ἄς δοῦμε μέ πόσο γλαφυρό τρόπο ἑρμηνεύει ὁ
θεοφώτιστος ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης τά κορυφαῖα αὐτά γεγονότα σέ
ἁπλή γλῶσσα.
«Ἐφθάσαμε καί στήν ἔνδοξον Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ,
τό τέλος ὅλων τῶν Δεσποτικῶν ἑορτῶν· καθώς ὁ Εὐαγγελισμός εἶναι ἀρχή
καί κεφάλαιο ὅλων τῶν ἑορτῶν τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ· ἔτσι καί ἡ Ἀνάληψη
εἶναι τέλος καί συμπέρασμα τῶν αὐτῶν ἑορτῶν τοῦ Κυρίου· καί ἐκείνη μέν
ἦταν ἡ κατάβαση τοῦ Θεοῦ Λόγου ἀπό τόν Οὐρανόν στή γῆ· αὐτή δέ, εἶναι ἡ
ἀνάβαση τοῦ Θεοῦ Λόγου ἀπό τή γῆ στόν Οὐρανό· ἐκείνη ἦταν τό Προοίμιο,
αὐτή δέ εἶναι ὁ Ἐπίλογος…· τότε μέν Αὐτός κατέβηκε γυμνός ἀπό σάρκα,
τώρα δέ ἀνεβαίνει φορώντας τήν ἀνθρώπινη φύση· τότε κατέβηκε κρυφά
καί χωρίς νά ξέρη κανείς· τώρα δέ ἀνεβαίνει φανερά καί μέ δόξα…
Α

»Διά τοῦτο ἄς εὐφρανθοῦμε σήμερα, ἀδελφοί, βλέποντας τή φθαρτή καί

θνητή φύση μας πού γκρεμίστηκε ἀπό τόν Παράδεισο ὡς τόν Ἄδη, νά
ἀνεβαίνει στόν Οὐρανό μέ τό Χριστό, ἄφθαρτη καί ἀθάνατη μέ μεγάλη
δόξα. Ὑπεράνω τῶν ἀγγελικῶν τάξεων».
Ὁ Ἅγιος διευκρινίζει πώς, σύμφωνα καί μέ προφητεία τοῦ Ἰεζεκιήλ πού
ἐπαληθεύτηκε μέ τό γεγονός αὐτό (ἐνν. τῆς Ἀναλήψεως), τόν Κύριό μας
σήκωσαν πάνω τους τά πολυόμματα Χερουβίμ («τῷ ἐπί ὤμων Χερουβίμ
ἀναληφθέντι»). Ἄν καί- σύμφωνα μέ διευκρίνιση τοῦ ἁγίου Νικοδήμου- ὁ
Εὐαγγελιστής Λουκᾶς στίς Πράξεις κάνει λόγο γιά νεφέλη, καί ὁ Ἰωάννης
γιά Χερουβείμ, ἐν τούτοις δέν ὑπάρχει οὐσιαστική διαφορά ἀφοῦ τά
Χερουβίμ ἔλαβαν σχῆμα νεφέλης. Γιά τό λόγο αὐτό ὁ Προφητάναξ Δαυίδ
ἀναφέρει (Ψαλμ. ιζ΄11) : «καί ἐπετάσθη ἐπί πτερύγων ἀνέμων». Γιατί ὅμως
συνόδευσαν τόν Κύριό μας τά Χερουβείμ;
 Α

Διότι τά Χερουβείμ, κατά τήν ἑρμηνεία τοῦ Ἁγίου, ἦταν μέσα στά Ἅγια
τῶν Ἁγίων τῆς Σκηνῆς, πάνω στις πτέρυγες τῶν ὁποίων φαινόταν στούς
Ἀρχιερεῖς ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ. Στή συνέχεια, ἀναφερόμενος στό 2 ο
τροπάριο τοῦ Α’ κανόνος τῆς Ἀναλήψεως, ἐπισημαίνει πώς ἡ
σπουδαιότητα τῆς ἑορτῆς αὐτῆς γιά τήν σωτηρία μας ἔγκειται στό ὅτι ὁ
Κύριος κάθισε ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός μαζί μέ τήν ἑνωμένη μέ τήν θεία Του
ὑπόσταση, ἀνθρώπινη φύση καί ἔτσι «συνεκάθισε καί ἡμᾶς, τούς συγγενεῖς
αὐτοῦ» («…καί συγκαθίσαντι ἡμᾶς ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρός…»).
Α
Τέλος, ὁ ἅγιος Νικόδημος, ἐμφαντικά τονίζει – σχολιάζοντας τόν εἱρμό
τῆς 3ης ὡδῆς «Δυνάμει τοῦ Σταυροῦ Σου, Χριστέ, στερέωσόν μου τήν
διάνοιαν, εἰς τό ὑμνεῖν καί δοξάζειν Σου, τήν σωτήριον Ἀνάληψιν»- πώς,
εἶναι σωτηριώδης ἡ Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου. Κι αὐτό διότι ὅλοι οἱ χριστιανοί
πού τηροῦν τίς ἐντολές τοῦ Κυρίου μέ τή δύναμή της, πρόκειται νά
ἀναληφθοῦν ἀπό τίς νεφέλες καί νά προϋπαντήσουν τόν Δεσπότη Χριστό,
ὅταν ἔλθει στή Δευτέρα Παρουσία (α’ Θεσσ. δ’17 «Ἔπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες
οἱ περιλοιπόμενοι ἅμα σύν αὐτοῖς ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς
ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα»).
Α
Εἶναι δέ πολύ σημαντικό νά ἐπισημανθεῖ τό γεγονός ὅτι ὁ Μελωδός
ἀναφέρει τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι τήν Ἀνάστασή Του, ὡς τή
δύναμη ἡ ὁποία δοξάζει τόν Χριστό. Γι’ αυτό, τονίζει ὁ Ἅγιος, ὁ Κύριος
ἀπευθυνόμενος στούς δύο μαθητές κατά τήν πορεία τους πρός Ἐμμαούς,
λέγει : «Σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ τό ὁποῖο προεκήρυξαν οἱ
προφῆτες, δέν ἔπρεπε αὐτά νά πάθει ὁ Χριστός καί διά τῶν παθημάτων
αὐτῶν νά δοξασθεῖ; (Λουκ. κδ’ 26).
Α
Ὅσον ἀφορᾶ στήν ἑορτή τῆς Ἁγίας Πεντηκοστῆς, ἄς μείνουμε στά ἑξῆς
λίαν κατατοπιστικά τοῦ ἁγίου Νικοδήμου. Στήν ἑρμηνεία τοῦ τροπαρίου «Ἡ
ἐπιφοιτήσασα ἰσχύς σήμερον…Πνεῦμα ἐκ Πατρός ἐκπορευτόν καί δι’ Υἱοῦ
πιστοῖς ἡμῖν πεφηνός…» ἐπιλέγει νά τονίσει τήν ἀλήθεια ὅτι κατά τήν
ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος- τό ὁποῖο ἐκπορεύεται μόνο ἀπό τόν
Πατέρα- ἔγινε γνωστή καί ὁρατή σέ ἐμᾶς τούς ἀνθρώπους, διά μέσου τοῦ
Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καί Σωτήρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἡ ὕπαρξη καί οἱ ἐνέργειες
τοῦ ὁμοουσίου Παρακλήτου. Ὁ Παράκλητος- στή συνέχεια- ἐφανέρωσε σ’
ἐμᾶς τή δόξα τοῦ Υἱοῦ. Γιά τό λόγο αὐτό εἶπε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος «Ὅταν γάρ
ἔλθῃ ὁ Παράκλητος, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὅ παρά τοῦ Πατρός
ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περί ἐμοῦ» (Ἰωα. ιζ’ 6). Καί διερωτᾶται-ὁ
Ἅγιος- γιά νά δώσει κατόπιν ὁ ἴδιος τήν ἀπάντηση : «Ἀπό ποῦ ἐμεῖς οἱ
ἄνθρωποι ξέρουμε τό ὄνομα Παράκλητος; Πῶς ξέρουμε ὅτι τό Πνεῦμα τῆς
ἀληθείας ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα (δική μας σημείωση : ἐκτός ἀπό τόν
«ἀλάνθαστο» Πάπα Ρώμης ὅλοι οἱ ἄλλοι τό γνωρίζουμε!) ἄν δέν μᾶς τό
ἀπεκάλυπτε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος;
Α
Σέ ποιούς ὅμως γίνεται σήμερα, Πεντηκοστή, ἡ ἐπιφοίτηση τοῦ Ἁγίου
Πνεύματος; Ὁ ἅγιος Νικόδημος, ἀνακεφαλαιώνοντας ὁλόκληρη τήν
προηγούμενη Πατερική ἐμπειρία, διδάσκει πώς αὐτό γίνεται σέ καρδιές
δεκτικές τῆς χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, κατ’ ἀναλογίαν τῆς
προπαθείας γιά τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου καί κάθαρσης τῶν παθῶν.
Ἀκολούθως, ἀναλύοντας τροπάριο τῆς 8ης ὡδῆς πού ἀναφέρεται στό
θαῦμα τῆς γλωσσολαλιᾶς τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, καταρρίπτει τήν
ἐσφαλμένη ἑρμηνεία συγχρόνων θεολόγων περί μιᾶς γλώσσας ἡ ὁποία
γινόταν κατανοητή ἀπό τούς διαφορετικούς λαούς. Ὑπενθυμίζει τήν ἀπορία
τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου στό χωρίο Πραξ. β’ 6 : «Γενομένης δέ
τῆς φωνῆς ταύτης, συνῆλθε τό πλῆθος καί συνεχύθη, ὅτι ἤκουον εἷς
ἕκαστος τῇ ἰδίᾳ διαλέκτῳ λαλούντων αὐτῶν»· (πού δημιουργεῖ κάποια
σύγχυση στήν ἑρμηνεία του).
Α
Ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης παρουσιάζει τήν πεποίθηση τοῦ
μεγάλου Θεολόγου τῆς Ἐκκλησίας μας σχετικά μέ τό θέμα. Λέγει πώς ὁ
ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος θέλει νά πιστεύει ὅτι οἱ «Ἀπόστολοι δέν
μιλοῦσαν μόνο τήν Ἑβραϊκή γλῶσσα καί ἡ μία γινόταν πολλές στά αὐτιά
τῶν ἀκουόντων πολύγλωσσων Ἑβραίων· διότι ἄν γινόταν ἔτσι, τό θαῦμα θά
ἦταν τῶν ἀκουόντων Ἑβραίων καί ὄχι τῶν λαλούντων Ἀποστόλων· ἀλλά οἱ
Ἀπόστολοι μιλοῦσαν χωριστά ὅλες τίς γλῶσσες τῶν ἐκεῖ εὑρισκομένων
Ἰουδαίων καί Ἐθνικῶν…διά τοῦτο κατηγοροῦσαν οἱ Ἰουδαῖοι τούς
Ἀποστόλους ὅτι εἶναι μεθυσμένοι…». Πρός ἐπιβεβαίωσιν αὐτοῦ ὁ ἅγιος
Νικόδημος ἐπιστρατεύει καί τήν ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας
καθώς καί τήν μαρτυρία τῶν προφητῶν Ἰωήλ καί Ἡσαΐα (κη’ 11).
Α
Κλείνοντας τήν παροῦσα ἑρμηνεία του ὁ φωτισμένος ὅσιος Νικόδημος
εὔχεται πρός ὅλους μας νά «ἀξιωθοῦμε τῆς χάριτος καί ἐνεργείας τοῦ
Ἁγίου Πνεύματος…Μέ ποιό τρόπο; Ἐάν καταφρονήσουμε ὅλα τοῦ Κόσμου τά
πράγματα, καί ἐπιστρέψουμε τό νοῦ μας μέσα στήν καρδιά καί ἀπό ἐκεῖ
μέσα νά προσευχηθοῦμε σάν σέ Ναό, κατά τό ‘ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε’…
Πῶς καί μέ ποιό τρόπο; Ἐάν ἀνεβοῦμε στό ὑπερῶο, ὅπως οἱ Ἀπόστολοι,
δηλαδή ἄν σηκωθοῦμε πάνω ἀπό τά γήϊνα καί πάνω ἀπό κάθε φιληδονία,
φιλαργυρία καί φιλοδοξία καί ἀπό κάθε ἄλλο πάθος· τότε καί τό Ἅγιο
Πνεῦμα κατεβαίνει καί ἔρχεται σ’ ἐμᾶς. Ἐάν δέν σηκωθοῦμε ὅμως πιό ψηλά
ἀπό τά γήϊνα καί ἀπό τά πάθη, οὔτε τό Ἅγιον Πνεῦμα κατεβαίνει σ’ ἐμᾶς
κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τό Θεολόγο».