ANKETNI UPITNIK

Istraživanje na temu:

„Utjecaj institucionalnih faktora na primjenu koncepta računovodstvenog konzervatizma“

UPUTSTVO O POPUNJAVANJU UPITNIKA

Popunjava šef računovodstva ili član menadžmenta preduzeća

Molimo Vas da kod pitanja sa više ponuđenih odgovora zaokružite jedan ili više odgovora sa kojim
ste saglasni. Kod pitanja u kojima se želi utvrditi nivo Vašeg slaganja sa postavljenim tvrdnjama
molimo Vas da zaokružite ocjenu koja je najpribližnija Vašem mišljenju. Kod pitanja ovog tipa,
ocjene su od 1 do 5, a označavaju:
1 - apsolutno neslaganje
2 - neslaganje
3 - djelimično slaganje
4 – slaganje
5 - apsolutno slaganje

DIO A – Osnovni podaci o preduzeću

A1. Sjedište Vašeg preduzeća je:
a) Federacija BiH
b) Republika Srpska
c) Brčko Distrikt
A2. Vaše preduzeće pripada sljedećem području djelatnosti:1
a) industrija (B, C, D, E)
b) građevinarstvo (F)
c) trgovina (G)
d) ostale nefinansijske usluge (H, I, L, M, S)
A3. Prema Zakonu o računovodstvu Vaše preduzeće se klasificira kao:2
a) veliko preduzeće
b) srednje veličine preduzeće
A4. Vaše preduzeće je preduzeće sa:
a) pretežno domaćim kapitalom
b) pretežno stranim kapitalom
c) približno jednakim udjelom domaćeg i stranog kapitala

1
(B) Vađenje ruda i kamena, (C) Prerađivačka industrija, (D) Proizvodnja i snabdijevanje električnom energijom, plinom, parom i klimatizacija,
(E) Snabdijevanje vodom; Uklanjanje otpadnih voda, upravljanje otpadom, te djelatnosti sanacije okoliša, (F) Građevinarstvo, (G) Trgovina na
veliko i na malo; Popravak motornih vozila i motocikala, (H) Prijevoz i skladištenje, (I) Djelatnosti pružanja smještaja te pripreme i usluživanja
hrane (hotelijerstvo i ugostiteljstvo), (J) Informacije i komunikacije, (L) Poslovanje nekretninama, (M) Stručne, naučne i tehničke djelatnosti, (N)
Administrativne i pomoćne uslužne djelatnosti, (S) Ostale uslužne djelatnosti
2
Srednje veličine preduzeće (ukoliko su zadovoljena minimalno dva od sljedeća tri kriterija: vrijednost ukupne aktive do 4.000.000,00 KM,
ukupan prihod do 8.000.000,00 KM, prosječan broj zaposlenih u toku godine do 250), veliko preduzeće (ukoliko su zadovoljena minimalno dva
od sljedeća tri kriterija: vrijednost ukupne aktive preko 4.000.000,00 KM, ukupan prihod preko 8.000.000,00 KM, prosječan broj zaposlenih u
toku godine preko 250)
1
A5. Vaše preduzeće je preduzeće sa:
a) 100% privatnim kapitalom
b) većinskim udjelom privatnog kapitala
c) 100% državnim kapitalom
d) većinskim udjelom državnog kapitala
A6. Vaše preduzeće je preduzeće koje se pretežno finansira:
a) na tržištu vrijednosnih papira
b) iz bankarskih kredita
c) iz vlastitih izvora finansiranja (akumulirane neto dobiti, amortizacije)
DIO B – Efekti primjene konzervativnih računovodstvenih politika

B1. Polazeći od stava da savremeni koncept računovodstva sadržaj računovodstva podređuje

ciljevima korisnika računovodstvenih informacija, mišljenja ste da je konzervativno
računovodstvo:
a) računovodstvo koje preferira princip opreznosti
b) računovodstvo koje uzima u obzir nesigurnosi i rizike koje vladaju u poslovnom
okruženju
c) računovodstvo koje je poželjno u nestabilnom privrednom okruženju
d) računovodstvo koje pogoduje stvaranju latentnih rezervi i skrivenih gubitaka
e) računovodstvo koje koristi starije metode obračuna poslovnog rezultata
B2. Koje metode, propisane MRS/MSFI, koristite prilikom vrednovanja pojedinih bilansnih
pozicija:
a) metodu historijskog troška (nabavna vrijednost)
b) metodu fer vrijednosti (tržišna vrijednost)
c) metodu tekućeg troška
d) metodu ostvarive vrijednosti
e) metodu sadašnje vrijednost
B3. Po Vašem mišljenju, u uslovima bosanskohercegovačkog tržišnog poslovanja, koji model
vrednovanja, peredviđen MRS 16 – Nekretnine, postrojenja i oprema i MRS 38 –
Nematerijalna imovina, realnije prikazuje imovinske pozicije u bilansu stanja:
a) model troška, po kojoj se imovinske pozicije nakon početnog priznavanja iskazuju po
trošku umanjenom za svaku akumuliranu amortizaciju i sve akumulirane gubitke od
umanjenja vrijednosti
b) model revalorizacije, po kojoj se imovinske pozicije nakon početnog priznavanja iskazuju
u iznosima koji čine njenu fer vrijednost, umanjenu za naknadno akumuliranu
amortizaciju i gubitke od umanjenja vrijednosti
B4. Po Vašem mišljenju, poštujući paragrafe MRS 36 – Umanjenje vrijednosti imovine, koliko
često bi trebalo provoditi testiranje imovine i finansijskih sredstava na obezvrijeđivanje, kako
bi se osiguralo da iskazani iznosi ne budu veći od njihovog nadoknadivog iznosa:
a) svake godine
b) svake druge godine
c) svake treće i više godina
d) po potrebi
e) nikako

2
B5. Molimo Vas da ocijenite od 1 do 5 u kojoj se mjeri slažete sa sljedećim tvrdnjama vezanim za
efekte primjene konzervativnih računovodstvenih politika:

Ocjena
Načelo opreza (iako može rezultirati prenosom dijela dobiti tekućeg
perioda na buduće poslovne godine) bolja je opcija nego primjena 1 2 3 4 5
pretjeranog optimizma u finansijskom izvještavanju.
Paragrafi MRS 16 i 38 na jasan i potpun način definišu uslove koji
trebaju biti ispunjeni da bi se zavisni troškovi nabavke priznali kao 1 2 3 4 5
sredstvo u finansijskom izvještavanju.
Paragrafi MRS 2 – Zalihe i MRS 36 (vezani za metode naknadnog
vrednovanja kratkoročne i dugoročne imovine) su jasni i razumljivi
1 2 3 4 5
u pogledu postupaka vezanih za testiranja na umanjenje vrijednosti
imovine.
U skladu sa zahtjevima MRS/MSFI, vezanih za naknadno
vrednovanje, na svaki datum izvještavanja postoje tržišni indikatori
1 2 3 4 5
u Bosni i Hercegovini koji mogu ukazati da je vrijednost imovine
umanjena.
Računovodstveni konzervatizam ima važnu ulogu u procesu
finansijskog izvještavanja, ali samo uz pretpostavku da ne prelazi
1 2 3 4 5
optimalan nivo, tj. nivo koji se može braniti opšteprihvaćenim
računovodstvenim principima i načelima urednog knjigovodstva.
Izostavljanje opreznosti iz finansijskog izvještavanja moglo bi da
1 2 3 4 5
pokrene nastanak nove ekonomske i finansijske krize.

DIO C – Utjecaj institucionalnih faktora na računovodstveni konzervatizam

C1. Prilikom usvajanja računovodstvenih politika, koje se primjenjuju prilikom izrade finansijskih
izvještaja, uprava društva prvenstveno treba da zadovolji:
a) interese vlasnika kapitala
b) interese vlade i vladinih institucija
c) interese potencijanih investitor i kreditora
d) interes javnosti
C2. Molimo Vas da ocijenite od 1 do 5 u kojoj se mjeri slažete sa sljedećim tvrdnjama vezanim za
utjecaj institucionalnih investitora na računovodstveni konzervatizam:

Ocjena
Potreba za opreznim odmjeravanjem finansijskog rezultata
proizilazi, na prvom mjestu, iz principa zaštite dioničara od 1 2 3 4 5
opasnosti raspodjele eventualno precjenjenih dobitaka.
Sve dividende koje su isplaćene nakon oporezivanja dobiti, a
koje se vrše prema rezidentnim pravnim i fizičkim licima trebaju
1 2 3 4 5
predstavljati neoporezive isplate, čime se izbjegava dvostruko
oporezivanje

3
 Da bi informacije sadržane u finansijskim izvještajima bile
pouzdane neophodno je, uvođenjem asimterične opreznosti,3
1 2 3 4 5
osigurati se od pretjeranog menadžerskog oportunizma
usmjerenog ka maksimiziranju menadžerskih bonusa.
Primjena mjerenja pojedinih bilansnih pozicija po fer vrijednosti
su u mnogim slučajevima neprovjerljiva i u znatnoj mjeri
1 2 3 4 5
neizvjesna, što čini ovaj koncept nepouzdanim u
bosanskohercegovačkim uslovima poslovanja.
Postoji značajna povezanost između vlasničke strukture
1 2 3 4 5
preduzeća i zahtjeva za konzervativnim računovodstvom.
Kod preduzeća koja podcjenjuju vrijednost imovine na
kontinuiranoj osnovi nepovoljne vijesti se brže reflektuju u
1 2 3 4 5
finansijskim izvještajima u odnosu na preduzeća koja iskazuju
knjigovodstvenu vrijednost blisku tržišnoj vrijednosti.
Asimetrična opreznost, formiranjem latentnih rezervi, omogućava
vođenje politike ujednačenih dobitaka, odnosno politiku stabilnih 1 2 3 4 5
dividendi, čime se narušava kvaliteta finansijskih izvještaja.

C3. Prilikom utvrđivanja Vaših računovodstvenih politika, koje se odnose na obračun troškova
amortizacije materijalne i nematerijalne imovine u finansijskom izvještavanju, kriterij za odabir
metode je bio:
a) ekonomski aspekt same imovine (stepen iskorištenosti, tržišni uslovi i sl.)
b) porezni aspekt (primjenjena ista metoda obračuna kao i u poreznom bilansu)
c) kombinacija prethodno navedenih aspekata
C4. Prilikom računovodstvenog evidentiranja rezervisanja za buduće rashode, u skladu sa MRS 37
– Rezervisanja, potencijalne obaveze i potencijalna imovina, koristite sljedeći princip knjiženja:
a) neto princip knjiženja - doknjižavate na teret rashoda samo iznos povećanja rezervisanja,
a u korist prihoda evidentirate samo iznos umanjenja pojedinih rezervisanja u odnosu na
prethodnu godinu
b) bruto princip knjiženja rezervisanja - sva ranija rezervisanja knjižite u korist prihoda, a
sva nova rezervisanja na teret rashoda
c) kombinacija prethodno navedenih principa
C5. Prema Vašem mišljenju tretman troškova rezervisanja u poreznom bilansu je:
a) krut
b) destimulativan
c) fleksibilan
d) stimulativan
e) jasno definisan
f) nije jasno definisan

C6. Po Vašem mišljenju, prilikom procjene rashoda koji se rezervišu po MRS 37 – Rezervisanja,
potencijalne obaveze i potencijalna sredstva, MRS 19 – Primanja zaposlenih, MRS 17 -
Najmovi i MRS 11 – Ugovora o izgradnji, prvenstveno se treba opredijeliti u odnosu na:
a) visinu porezno priznatog rashoda u poreznom bilansu
b) ostvarenu visinu dobiti kojom preduzeće raspolaže
c) fer prikaz finansijskih izvještaja

3
Asimetrična opreznost podrazumijeva da je za priznavanje gubitaka dovoljno da su nastali da bi bili priznati, dok se za priznavanje dobitaka
zahtjeva visok stepen izvjesnosti, tj. sigurnosti njihovog nastanka.
4
C7. Molimo Vas da ocijenite od 1 do 5 u kojoj se mjeri slažete sa sljedećim tvrdnjama vezanim za
utjecaj poreske regulative na računovodstveni konzervatizma:

Ocjena
Paragrafi MRS/MSFI-ova omogućuju efikasan sistem kontrole
prihoda i rashoda u preduzeću od strane regulatornih tijela (npr. 1 2 3 4 5
Porezne uprave).
Odlaganjem priznavanja prihoda tekućeg na naredne obračunske
periode, menadžment može primjenom konzervativnih
1 2 3 4 5
računovodstvenih politika umanjiti visinu obaveza po osnovu
poreza na dobit.
Budući da prihodi i porezno priznati rashodi, koji ulaze u
poresku osnovicu, manje podliježu dodatnim kontrolama od
strane poreskih organa, pružaju veći prostor za primjenu 1 2 3 4 5
manipulativnog računovodstva, nego što je to slučaj kod porezno
nepriznatih rashoda.
Zakon o porezu na dobit, propisujući proporcionalnu metodu
obračuna amortizacije kao jedinu porezno dopustivu metodu,
1 2 3 4 5
utiče na odabir bezuslovne konzervativne računovodstvene
politika u području amortizacije.
Dobit povezanih društava preko transfernih cijena i
odgovarajućih konzervativnih računovodstvenih politika moguće
je transferirati iz zemlje sa relativno velikim poreznim 1 2 3 4 5
opterećenjem u zemlje s manjim opterećenjem (radi
minimizacije obaveze po osnovu poreza na dobit).
Porezni tretman pojedinih rashoda u poreznom bilansu, poput
rezervisanja, otpisa potraživanja, amortizacije i sl., umanjuju 1 2 3 4 5
mogučnost „friziranja“ finansijskih izvještaja.

C8. Po Vašem mišljenju koji faktori mogu doprinijeti narušavanju kvaliteta revizije:
a) dužina revizorskog angažmana
b) cijena nerevizijskih usluga
c) veličina klijenta
d) važnost klijenta
e) rejting i i iskustvo revizorske kuće u određenoj grani djelatnosti
C9. Koji bi po Vama bio osnovni motiv angažovanja eksterne revizije u Vašoj kompaniji:
a) provjera ispravnosti evidentiranih poslovnih promjena i obračunatih poreskih obaveza,
b) propisana zakonska obaveza, koja se provodi s ciljem izbjegavanja zakonskih sankcija i
plaćanja novčanih kazni,
c) dobijanje bankarskih kredita (banke češće odobravaju kredite kompanijama sa
revidiranim finansijskim izvještajima)
d) provjera saglasnosti knjiženja sa usvojenim računovodstvenim politikama

5
C10. Da li su revizori u postupku revizije, u Vašem preduzeću, u zadnjih 5 godina dali mišljenje s
rezervom ili negativno mišljenje:
a) da, negativno mišljenje
b) da, mišljenje s rezervom
c) da, i mišljenje s rezervom i negativno mišljenje
d) ne
C11. Da li je mišljenje s rezervom ili negativno mišljenje bilo uslovljeno vrednovanjem materijalne
i nematerijalne imovine:
a) da
b) djelimično
c) ne
C12. Molimo Vas da ocijenite od 1 do 5 u kojoj se mjeri slažete sa sljedećim tvrdnjama vezanim za
utjecaj revizorske regulative na računovodstveni konzervatizam:

Ocjena
Nedostatak nezavisnosti revizora može dovesti do podrške
1 2 3 4 5
agresivnom konzervativnom računovodstvu svog klijenta.

Revizorski rizici od neotkrivanja materijalno značajnih greška su

umanjeni, a kvaliteta revizije poboljšana, ukoliko su finansijski 1 2 3 4 5
izvještaji sastavljeni razumnom primjenom principa opreznosti.
Princip razumne opreznosti doprinoseći kredibilitetu finansijskih
izvještaja (npr. identifikovanjem poslovnih rizika), smanjuje 1 2 3 4 5
potrebno vrijeme revizorskog angažmana.
Primjena uslovnog konzervatizma u finansijskom izvještavanju
1 2 3 4 5
utiče na smanjenje revizorskih naknada.
Revizija finansijskih izvještaja povečanjem kredibiliteta
računovodstvenih informacija doprinosi realnijem vrednovanju 1 2 3 4 5
preduzeća na tržištu.

C13. Po Vašem mišljenju kreditni rizik u bankama se procjenjuje na osnovu:

a) finansijskih izvještaja i finansijskih pokazatelja
b) procjene znanja i kvalitete rukovodećeg kadra
c) kombinacija prethodno navedenoga
d) drugih informacija
C14. Uzimajući u obzir sve faktore koji determinišu nivo kreditnog rizika u Bosni i Hercegovini,
kao što su poslovni rizici korisnika kredita, tržišni rizici, prirodne katastrofe i sl., cijena
pozajmljenog kapitala je:
a) precijenjena
b) podcijenjena
c) odgovarajuća
d) nemam komentar

6
C15. Molimo Vas da ocijenite od 1 do 5 u kojoj se mjeri slažete sa sljedećim tvrdnjama vezanim za
utjecaj kreditnih institucija na računovodstveni konzervatizam:

Ocjena
Finansijski izvještaji su važan izvor informacija za kreditore
prilikom utvrđivanja kreditne sposobnosti preduzeća koja su 1 2 3 4 5
aplicirala za dobijanje novih kredita.
Primjena opreznosti dovodi do smanjenja informacione
asimetrije4, bolje procjene stepena izloženosti povjerilaca
1 2 3 4 5
kreditnom riziku, a samim time i do povoljnijih uslova
kreditiranja, tj smanjenja troškova pozajmljivanja.
Postojanje suprotnosti interesa između primaoca i davaoca
kredita, opravdava zahtjev kreditora za asimetričnim
priznavanjem gubitka i dobitka u finansijskom izvještavanju, jer
1 2 3 4 5
na taj način oni dobijaju rani signal o nepoželjnim promjenama
boniteta dužnika tako da imaju vremena da se zaštite podizanjem
kamatne stope, ili zahtijevanjem dodatnih obezbijeđenja.
Izvještaj o bilansu uspjeha nije dobra podloga za upravljanje
1 2 3 4 5
likvidnošću preduzeća.
Analiza izvještaja o novčanim tokovima, sastavljenih u skladu sa
MRS 7, pruža važne informacije o rezultatima upravljanja 1 2 3 4 5
gotovinskim tokovima u preduzeću
Iznos novčanih tokova, koji proizlazi iz poslovne aktivnosti,
ključni je pokazatelj obima u kojem je preduzeće sposobno da
1 2 3 4 5
uredno otplaćuje svoje dospjele kreditne obaveze, bez da koristi
vanjske izvore finansiranja.
Izvještaj o novčanim tokovima pruža ključne informacije vezane
za procjenu kvalitete zarada, stepen obnovljivosti poslovnih 1 2 3 4 5
resursa te stepen konkurentnosti na tržištu.
Pokazatelji likvidnosti i solventnosti zasnovani na novčanom
toku podižu kvalitet racio analize koja se zasniva samo na 1 2 3 4 5
informacijama iz bilansa stanja i bilansa uspjeha.
Izvještaj o novčanim tokovima od poslovnih aktivnosti
neophodno je uporediti sa ostvarenom neto dobiti u bilansu
1 2 3 4 5
uspjeha, u cilju utvrđivanja i pronalaženja razloga koji su doveli
do nelikvidnosti preduzeća.
Računovodstveni konzervatizam omogućava pravovremeno
povlačenje investicija iz nerentabilnih projekata, putem zahtjeva
1 2 3 4 5
da se gubici priznaju u bilansu uspjeha tekućeg perioda, već na
prve znake smanjenja očekivanih novčanih tokova.

Anketu proveo: Anketirano lice:

Datum anketiranja:

4
Informaciona asimetričnost podrazumijeva da menadžment raspolaže sa više informacija, vezanih za aktivnosti, pokazatelje, probleme i opasnosti
koji postoje u preduzeću, u odnosu na kreditore.
7