2 ο Γυμνάσιο Καβάλας

Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18

Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Σχέδιο Μαθήματος

για το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

B’ Γυμνασίου

Ανάγνωση ολόκληρου λογοτεχνικού έργου

2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Εισαγωγή
Το παρόν σχέδιο μαθήματος αποτελεί μια καινοτόμο πρόταση για τη διδασκαλία του
μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Αναπτύχθηκε για να συμβάλει στην ανανέωση
του μαθήματος της λογοτεχνίας κατά το σχολ. έτος 2017-18 στο πλαίσιο του Σχεδίου
Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης του 2ου Γυμνασίου Καβάλας με τίτλο “Διδάσκοντας πολύτιμες
δεξιότητες ζωής” και βασίζεται αφενός στις Οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος κατά
το τρέχον έτος και αφετέρου στην εμπειρία που αποκομίσαμε κατά τη διάρκεια της
επιμόρφωσης μας στην χρήση των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαίδευση και κυρίως στη
συναισθηματική αγωγή. Η συγκεκριμένη πρόταση βασίζεται στην πεποίθηση ότι η
λογοτεχνία έχει τη δυνατότητα να προάγει τη συναισθηματική νοημοσύνη παρέχοντας
αντιπροσωπευτικές συναισθηματικές εμπειρίες που καλλιεργούν την ενσυναίσθηση και
βοηθούν το παιδί να αποκτήσει γνώσεις για την ανθρώπινη συμπεριφορά και ότι
εμπλουτίζοντας το λεξιλόγιο των μαθητών τους βοηθά να αποκτούν επίγνωση των
συναισθημάτων τους.

Υπό το πρίσμα αυτό προτείνουμε τη διδασκαλία ολόκληρου λογοτεχνικού έργου, Δεκατρία

Γιατί, ενός έργου που συζητάει με τρόπο ευαίσθητο και ταυτόχρονα σοκαριστικό το επίκαιρο
θέμα της νεανικής θυματοποιήσης, αναδεικνύοντας το ρόλο της εμπιστοσύνης και της
ελπίδας στην αντιμετώπιση των ατομικών και συλλογικών δυσκολιών.

Με το παρόν σχέδιο εργασίας προτείνουμε την ανάγνωση μεγάλων αποσπασμάτων του

βιβλίου μέσα στη σχολική αίθουσα, την επεξεργασία των ιδεών του αποκλειστικά από τους
ίδιους τους μαθητές με τη βοήθεια ατομικών φύλλων εργασίας, τη συζήτησή του σε ομάδες
(reading circles) και τέλος τη δημιουργική έκφραση των μαθητών με αφόρμηση το
συγκεκριμένο βιβλίο με τη χρήση βιωματικών ασκήσεων.
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Βιβλιοπαρουσίαση
Το βιβλίο «Δεκατρία γιατί» του πρωτοεμφανιζόμενου Αμερικανού συγγραφέα Τζέι Άσερ είναι
ένα βαθύ, συγκινητικό και οδυνηρό βιβλίο για τα προβλήματα και τις δυσκολίες που
αντιμετωπίζουν παιδιά και έφηβοι στην εποχή μας. Ένα βιβλίο αληθινό στις μικρολεπτομέρειές
του, στην καρδιά του οποίου βρίσκεται η βαθιά κατανόηση της εφηβικής σύγχυσης σε όλες τις
επίπονες παραλλαγές της μέσα από την αφήγηση της μικρής Χάννα η οποία αποφάσισε
ξαφνικά να δώσει τέλος στη ζωή της.

Σε μια εποχή όπου οι σχέσεις παιδιών και εφήβων με τους γονείς, συνομηλίκους και άλλους
βρίσκονται σε σύγχυση, αυτό το βιβλίο μπορεί να αποτελέσει έναν οδηγό ελπίδας αλλά και
εγχειρίδιο αυτογνωσίας, έτσι ώστε να ξεπεραστούν τα εμπόδια που μας κρατούν από το να
κατανοήσουμε ο ένας τον άλλον και παράλληλα να στρέψει τους έφηβους προς μια ποικιλία
χρήσιμων ιδεών και σκέψεων οι οποίες εγγυημένα εμψυχώνουν, προκαλούν, καλλιεργούν και
παρηγορούν.

Μια μέρα ο Κλέυ βρίσκει στη βεράντα του σπιτιού του ένα πακέτο με το όνομά του. Όταν το
ανοίγει, ανακαλύπτει εφτά κασέτες που έχουν ηχογραφηθεί από τη Χάννα, πρώην συμμαθήτρια
και κρυφό του έρωτα. Μόνο που η Χάννα έχει δώσει τέλος στη ζωή της εδώ και δύο εβδομάδες...

Όταν ο Κλέυ βάζει την πρώτη κασέτα να παίξει, ακούει τη φωνή της Χάννα να του ανακοινώνει
ότι είναι ένας από τους δεκατρείς λόγους που την οδήγησαν στην αυτοκτονία. Γιατί όμως;

Στην καρδιά του μυθιστορήματος βρίσκεται η βαθιά κατανόηση της εφηβικής σύγχυσης σε όλες
τις επίπονες παραλλαγές της. Εδώ βρίσκουμε τη διαδρομή προς την αυτοκτονία ενός κοριτσιού
που άφησε μια ολόκληρη κοινότητα να αναρωτιέται: Γιατί πέθανε η Χάννα Μπέικερ; Η
απάντηση στα ερωτήματα αυτά βρίσκεται στις κασέτες όπου οι γνωστοί του νεκρού κοριτσιού
θα ακούσουν την απόκοσμη φωνή της να εξιστορεί τη συνεχή της πτώση και να κατονομάζει
τους δεκατρείς ανθρώπους που την οδήγησαν στη φριχτή απόφαση της αυτοκτονίας.
Καταδεικνύοντας τις αφανείς —αλλά και τις εμφανείς— πράξεις σκληρότητας στη ζωή ενός
εφήβου (από τα κουτσομπολιά μέχρι τις φήμες, τους εκφοβισμούς, την αδιαφορία αλλά και τη
σκληρότητα), η Χάννα εξηγεί στους ακροατές της ότι «τελικά όλα έχουν τη σημασία τους».

Το αυτί του πρωτοεμφανιζόμενου Άσερ είναι συντονισμένο στην εφηβική απελπισία, καθώς,
όπως ο ίδιος παραδέχεται, έχει αντλήσει την έμπνευσή του από ένα συγκεκριμένο συμβάν της
ζωής του:
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

«Ήμουν στο γυμνάσιο και οι φίλοι μου πείραζαν έναν συμμαθητή μας» λέει. «Δεν κάναμε τίποτα
πραγματικά κακό, απλώς επαναλαμβάναμε ένα αστείο που κυκλοφορούσε. Όμως μια φορά το
πρόσωπο του θύματος είχε ένα διαφορετικό ύφος... Ήταν ανέκφραστος και το βλέμμα του μ’
έκανε να παγώσω. Τότε μου ήρθε σαν χτύπημα η αίσθηση ότι δεν είχα ιδέα πώς μπορεί να ήταν
η ζωή αυτού του παιδιού έξω από το σχολείο, κι αυτό σήμαινε ότι δεν είχα ιδέα τι αποτέλεσμα
μπορεί να είχε πάνω του αυτό το μικρό πείραγμα».

Ο Τζέι Άσερ συνέλαβε την ιδέα του μυθιστορήματος μέσα σ’ ένα μουσείο, την ώρα που
παρακολουθούσε μια ηχογραφημένη ξενάγηση. Η φωνή της ξεναγού που περιέγραφε όλα όσα
έβλεπε μπροστά του, δίχως να είναι παρούσα, του φάνηκε αλλόκοτα παράξενη.

Ο Τζέι Άσερ ζει στην Καλιφόρνια. Το Δεκατρία γιατί είναι το πρώτο του βιβλίο κι αγαπήθηκε
τόσο πολύ από το εφηβικό κοινό, που έφτασε στην κορυφή της λίστας των ευπώλητων των New
York Times, όπου και παρέμεινε για 57 εβδομάδες! Αυτός πιθανώς να είναι κι ο λόγος που αυτή
την εποχή γυρίζεται η κινηματογραφική εκδοχή του με πρωταγωνίστρια τη Σελένα Γκόμεζ.
Επιπλέον έχει βραβευτεί με πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων και το βραβείο Καλύτερου
Εφηβικού Βιβλίου του YALSA για το 2008.

Αργυρώ Πιπίνη

(Πηγή: http://www.in.gr/entertainment/archive/article/?aid=1300149391#firstphoto)
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Θεωρητική τεκμηρίωση

Σκοποθεσία-Στοχοθεσία
Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα της λογοτεχνίας, που εκπονήθηκε στα
πλαίσια της πράξης «Νέο Σχολείο» και στο οποίο παραπέμπουν οι φετινές οδηγίες για τη
διδασκαλία του μαθήματος, βασικός σκοπός της διδασκαλίας της λογοτεχνίας είναι «η
κριτική αγωγή στο σύγχρονο πολιτισμό». Έχοντας κατά νου το συγκεκριμένο σκοπό
επιλέξαμε ένα κείμενο που αποτελεί προϊόν της σύγχρονης βιβλιοπαραγωγής, ασχολείται με
προβλήματα που αφορούν όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες του 21ου αι., και διδάσκεται και σε
άλλα ευρωπαϊκά εκπαιδευτικά συστήματα. Όπως αναφέρει το συγκεκριμένο Πρόγραμμα
Σπουδών, αφετηρία μας είναι το παρόν, τα προβλήματα και τα χαρακτηριστικά του
σύγχρονου, περίπλοκου και δυσνόητου κόσμου. Σκοπός μας είναι να αναδείξουμε τη
λογοτεχνία ως ένα σύνθετο πολιτισμικό φαινόμενο το οποίο χαρακτηρίζεται από την
ιστορικότητα του συγγραφέα, του κειμένου αλλά και των αναγνωστών του, εκπαιδευτικών
και μαθητικού κοινού.

Το λογοτεχνικό φαινόμενο έχει σημαντική θέση στη ζωή μας, γιατί μας δίνει εργαλεία να
κατανοήσουμε τον κόσμο και να συγκροτήσουμε την υποκειμενικότητά μας. Οφείλουμε να
θέσουμε ως πρωταρχική αξία του μαθήματος την κριτική στάση απέναντι στις πολιτισμικές
παραδόσεις, τις αξίες και τα μηνύματα από όπου κι αν προέρχονται. Σκοποί του
συγκεκριμένου σχεδίου μαθήματος είναι: 1) Η συνειδητοποίηση, η διερεύνηση και η κριτική
κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την κοινωνική, ιστορική και
πολιτισμική μας εμπειρία και συγκροτούμε την ταυτότητά μας. 2) Η ανασύσταση της
σχολικής τάξης ως μιας κοινότητας αναγνωστών, η οποία θα διέπεται από τις αξίες της
δημοκρατίας, της ισότητας, του σεβασμού της διαφοράς, του πλουραλισμού, του διαλόγου,
της κριτικής εγρήγορσης και αυτογνωσίας, της διαπολιτισμικής συνείδησης. 3)Η καλλιέργεια
μιας ποικιλίας αναγνωστικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων, μέσα από την αξιοποίηση
κειμένων από όλο το φάσμα της πολιτισμικής παραγωγής, από όλα δηλαδή τα διαφορετικά
είδη της εικονικής, θεατρικής και μαζικής επικοινωνίας. 4) H συμβολική ενδυνάμωση της
υποκειμενικότητας όλων των μαθητών και μαθητριών έτσι ώστε να γίνουν ενεργητικοί
πολίτες και παραγωγοί πολιτισμού. 5) Η αναγνώριση ότι η λογοτεχνία είναι ένας κατεξοχήν
διαπολιτισμικός τόπος όπου ο διάλογος ανάμεσα στους πολιτισμούς γίνεται πράξη μέσα από
τη μετάφραση, τη διασκευή και την αέναη επανερμηνεία.

Οι Δεξιότητες που αναμένεται να αποκτήσουν οι μαθητές και οι μαθήτριες, όπως αυτές

περιγράφονται και στο πιλοτικό πρόγραμμα Σπουδών για τη διδασκαλία του μαθήματος της
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

λογοτεχνίας είναι: 1) Η ανάπτυξη αιτιολογημένης και τεκμηριωμένης προσωπικής άποψης,

αρέσκειας ή απαρέσκειας, για τα κείμενα που διαβάζουν. 2) Η αναγνώριση των
διαφορετικών τρόπων με τους οποίους οι συγγραφείς μιλούν για τα διάφορα θέματα. 3) Η
εξοικείωση με όλα τα είδη ανάγνωσης: ιδιωτική, συν-ανάγνωση, δημόσια ανάγνωση σε
συγκεκριμένες περιστάσεις, ανάγνωση ύστερα από προτροπή, σύσταση, ανάθεση,
δραματοποιημένη ανάγνωση, ανάγνωση μέσω της χρήσης κοινωνικών δικτύων κτλ. 4) Η
αναγνώριση των πολιτισμικών στοιχείων που υπάρχουν σε κάθε κείμενο και προσδιορισμός
της ιστορικότητάς τους. Αναγνώριση και περιγραφή ιστορικού πλαισίου: χρόνος, χώρος,
ιστορικά γεγονότα που ορίζουν την εξέλιξη της πλοκής, τους χαρακτήρες, καθώς και την
οπτική γωνία του συγγραφέα. 5) Η αφήγηση με τη συνδυασμένη χρήση λόγου και εικόνας. 6)
Η μετουσίωση και μεταφορά των συναισθημάτων που τους προκαλεί μια λογοτεχνική
ανάγνωση σε νέο κείμενο κάθε είδους: πεζό, ποιητικό, δοκιμιακό, ζωγραφικό, μουσικό,
δραματικό.

Τέλος, όπως εξάλλου προκύπτει και από την επιμόρφωσή μας, σε θέματα συναισθηματικής
αγωγής, η ανανέωση στον τρόπο προσέγγισης του μαθήματος κρίνεται απαραίτητη εφόσον
απαιτούνται νέες δεξιότητες για να ανταποκριθεί η νέα γενιά στις πολύπλοκες
συναισθηματικές προκλήσεις της καθημερινότητας. Θέτοντας ως στόχο την προαγωγή της
ψυχικής υγείας, την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, την ενίσχυση των δεξιοτήτων επικοινωνίας
και των κοινωνικών δεξιοτήτων, τη δημιουργία θετικού ψυχολογικού κλίματος και ενός
υποστηρικτικού για όλους τους μαθητές περιβάλλοντος μέσα στην τάξη, μελετούμε μαζί,
εντός του ωρολογίου προγράμματος, ολόκληρο το βιβλίο και με βάση αυτό προχωρούμε σε
ασκήσεις εντοπισμού και έκφρασης συναισθημάτων. Επιδιώκοντας την ολιστική ανάπτυξη
των παιδιών, τόσο δηλαδή στην ευημερία όσο και στην ακαδημαϊκή τους εξέλιξη,
επιτρέπουμε στους μαθητές να συζητούν ημιδομημένα σε μια χαλαρή ατμόσφαιρα, και
ταυτόχρονα τα εκπαιδεύουμε στον εντοπισμό, αναγνώριση και έκφραση πρωτογενών και
δευτερογενών συναισθημάτων, καθώς και στον εντοπισμό και τροποποίηση των αρνητικών
σκέψεων Προς τις παραπάνω κατευθύνσεις θεωρούμε ότι στοχεύει και η παρούσα πρόταση
διδασκαλίας.

Γιατί να διδάξουμε ολόκληρο λογοτεχνικό έργο στο σχολείο;

Σύμφωνα με τις οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος κατά το τρέχον σχολικό έτος, σε
όλες τις τάξεις προτείνεται να οργανώνονται δραστηριότητες που προωθούν τη
φιλαναγνωσία. Στο πλαίσιο αυτό, οι μαθητές/τριες μπορούν να διαβάζουν στη διάρκεια του
σχολικού έτους ένα ή δύο λογοτεχνικά βιβλία είτε του ίδιου/της ίδιας συγγραφέα είτε του
ίδιου θέματος είτε του ίδιου είδους. Την ανάγνωση του βιβλίου μπορούν να συνοδεύουν και
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

άλλου είδους δραστηριότητες, όπως πρόσκληση του συγγραφέα, δραστηριότητες

δημιουργικής γραφής, δραματοποίηση κ.ά. Σε κάθε περίπτωση, οι δραστηριότητες αυτές
εντάσσονται στη μαθησιακή διαδικασία και αξιολογείται η συμμετοχή των μαθητών/τριών
από τον/την εκπαιδευτικό. Επισημαίνεται ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα αποτελεί
κριτήριο αξιολόγησης των μαθητών/τριών, ωστόσο τα λογοτεχνικά βιβλία δε
συμπεριλαμβάνονται στην ύλη των εξετάσεων της περιόδου Μαΐου-Ιουνίου.

Σύμφωνα εξάλλου με τα Προγράμματα Σπουδών για τη Νεοελληνική Γλώσσα και

Λογοτεχνία [συμπληρωματικά προς τα ισχύοντα (ΦΕΚ Β’ 2334 / 03-10-2011,
http://ebooks.edu.gr/new/ps.php)] η ανάγνωση λογοτεχνικών βιβλίων μέσα στο σχολείο είναι
ένα βήμα προς την κατεύθυνση της αλλαγής της σχέσης με το βιβλίο, της σχέσης τελικά με
την ίδια τη γνώση και την προώθηση της διά βίου εκπαίδευσης. Η ανάγνωση λογοτεχνικών
βιβλίων στο σχολείο δεν θα επηρεάσει μόνο το μάθημα της λογοτεχνίας, αλλά αποτελεί το
προοίμιο τόσο για μια συνολικότερη αλλαγή κλίματος στην εκπαίδευση και στη σχέση
διδασκόντων-διδασκομένων όσο και για τη σύνδεση του σχολείου με την πραγματική ζωή.

Μεθοδολογία
(εργασία σε εταιρικά σχήματα: δυάδες, ομαδοσυνεργατική μέθοδος, μέθοδος project,
χρήση ΤΠΕ, βιωματικές ασκήσεις συναισθηματικής αγωγής)

Το συγκεκριμένο σχέδιο μαθήματος συνδυάζει ποικίλα μεθοδολογικά εργαλεία:

Εργασία ανά δυάδες

Η εμπειρία δείχνει ότι οι μαθητές ηλικίας 6-10 ετών εργάζονται πιο αποτελεσματικά σε
σωστά οργανωμένες δυάδες , στα οποία τα δύο μέλη συνεργάζονται ισότιμα. Τα οφέλη της
ομαδικής εργασίας των μαθητών είναι πολλά, όπως αναμφισβήτητη είναι και η συμβολή της
στην ανάπτυξη πολλαπλών κοινωνικών δεξιοτήτων και την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης
των παιδιών. Η προτίμηση σε συλλογικότερες μορφές εργασίας μέσα στη σχολική τάξη
φαίνεται πως λειτουργεί προς όφελος της εμβάθυνσης και της βιωματικής διερεύνησης της
γνώσης και συνιστά μια παιδαγωγική αλλαγή ιδιαιτέρως ουσιαστική για κάθε γνωστικό
αντικείμενο, πολύ περισσότερο δε για ένα μάθημα που απαιτεί τόσο μεγάλο βαθμό
βιωματικής και διερευνητικής εμπλοκής του μαθητή, όπως αυτό της λογοτεχνίας.

Χρήση New Hive

Η χρήση εργαλείων ψηφιακής αφίσας όπως το New Hive συμβάλλει στην καλλιέργεια του
ψηφιακού γραμματισμού αλλά και στην επίτευξη ενός κριτικού γραμματισμού. Ο κριτικός
γραμματισμός δεν συνιστά απλώς την ικανότητα χειρισμού του έντυπου λόγου ώστε να
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

μπορούν τα υποκείμενα να λειτουργήσουν ικανοποιητικά μέσα στην κοινωνία. Σ’ αυτό το

πλαίσιο η αξιοποίηση του New Hive αποτελεί μια πιο δημιουργική, οργανική και
εναλλακτική αξιοποίηση των ΤΠΕ, η οποία δεν θα περιορίζεται στην απλή παρουσίαση
πληροφοριών και τη μηχανιστική προσπέλαση της γνώσης μέσω άκαμπτων οδηγιών.

Μέθοδος project

Σύμφωνα με το Πιλοτικό πρόγραμμα Σπουδών, για κάθε τάξη του γυμνασίου προτείνονται
διδακτικές ενότητες, σχεδιασμένες ως projects, προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες της
λογοτεχνίας. Η διάρκειά τους είναι δύο με τρεις μήνες, ανάλογα με τη συχνότητα των ωρών
διδασκαλίας και των δραστηριοτήτων που θα γίνουν και περιλαμβάνουν τη διδασκαλία μιας
ομάδας κειμένων. Το παρόν σχέδιο προτείνει τη διδασκαλία ενός μυθιστορήματος και για το
λόγο αυτό μπορεί να ολοκληρωθεί σε 6 εβδομάδες. Η ανάπτυξή του ωστόσο ακολουθεί το
σχήμα που προτείνει το Πιλοτικό πρόγραμμα Σπουδών και έχει τη μορφή project κυρίως
στην τρίτη φάση του κατά την οποία οι μαθητές καλούνται να προχωρήσουν σε πρωτότυπες
δημιουργίες.

Όπως σε όλα τα project, η διδασκαλία των ενοτήτων μας αναπτύσσεται σε φάσεις, με

διακριτή στοχοθεσία στην καθεμία. Οι φάσεις αυτές είναι συνήθως τρεις. Κάθε ενότητα
ξεκινά με τη φάση που ονομάζουμε συνήθως: Πριν από την ανάγνωση. Η φάση αυτή είναι
πολύ σημαντική, καθώς «χτίζει τις γέφυρες» μεταξύ των κειμένων και των μαθητών και
μαθητριών μας. Ο κυριότερος σκοπός της είναι να δώσει κίνητρα για την ανάγνωση που θα
ακολουθήσει και να πλουτίσει το γνωστικό και πολιτισμικό ορίζοντα των μαθητών και
μαθητριών, δημιουργώντας ένα πλαίσιο προβληματισμού που θα διευκολύνει την εξαγωγή
νοήματος

Τότε περνούμε στη φάση της κυρίως ανάγνωσης, που είναι και η σημαντικότερη φάση. Εδώ οι
μαθητές και οι μαθήτριες διαβάζουν μεγαλύτερα κείμενα (διηγήματα, κεφάλαια από
μυθιστορήματα και στο τέλος ολόκληρα βιβλία) στο σπίτι τους. Στο σημείο αυτό θα πρέπει
ιδιαιτέρως να τονιστεί πως έχει μεγάλη σημασία το σχολείο να ζητά από τους μαθητές και τις
μαθήτριες να διαβάζουν λογοτεχνικά κείμενα στο σπίτι. Δεν γίνεται κανείς αναγνώστης
μόνο με την ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων στο σχολείο, όσο πετυχημένη κι αν είναι
αυτή. Η ανάγνωση της λογοτεχνίας είναι κατά βάση μια μοναχική δραστηριότητα η οποία
γίνεται σε προσωπικό χρόνο, επειδή αποτελεί ανάγκη του αναγνώστη. Υπάρχουν ωστόσο
ενότητες του βιβλίου των οποίων η ανάγνωση προτείνεται μέσα στην τάξη.

Τέλος, περνούμε στην τρίτη και τελευταία φάση, που συνήθως ονομάζεται: μετά την
ανάγνωση. Στη φάση αυτή οι μαθητές και οι μαθήτριές μας παράγουν το δικό τους λόγο όχι
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

πια γύρω από τα κείμενα, αλλά γύρω από το θέμα της διδακτικής ενότητας με την οποία
ασχολήθηκαν. Ο σκοπός της φάσης αυτής είναι να διαπιστώσουν όλοι, διδάσκοντες και
διδασκόμενοι, τι καινούριο έμαθαν, ποιες αντιλήψεις σχημάτισαν, ποια συναισθήματα
ένιωσαν μέσα από τις αναγνώσεις και τις συζητήσεις τους. Η παραγωγή λόγου νοείται ως
έκφραση προσωπικών αντιλήψεων και στάσεων που μπορεί να επιτευχθεί με γλωσσικές
αλλά και μη γλωσσικές δραστηριότητες. Σ’ αυτή τη φάση ζητείται από τους μαθητές και τις
μαθήτριες να γράψουν, ατομικά ή ομαδικά, ένα κείμενο ανάλογο του είδους που διάβασαν,
να κάνουν έρευνα και παρέμβαση στο πεδίο, να οργανώσουν μια έκθεση ή μια εκδήλωση στο
σχολείο τους. Στις εργασίες αυτής της φάσης αξιοποιούνται συνήθως μοτίβα, λογοτεχνικοί
χαρακτήρες και επεισόδια από τα βιβλία που διαβάστηκαν. Με τις τελικές αυτές
δραστηριότητες, άλλοτε πιο κοινωνικές και δημόσιες και άλλοτε πιο εσωστρεφείς,
ολοκληρώνεται η διδακτική ενότητα, δηλ. το project.

Βιωματικές ασκήσεις συναισθηματικής αγωγής

❖ Δουλέψτε σε μικρές ομάδες. Βάλτε το εαυτό σας στη θέση του ήρωα και πείτε τι θα
νιώθατε. Πώς θα νιώθατε εάν αυτό συνέβαινε σε εσάς; Πώς θα νιώθατε; Γιατί θα
νιώθατε έτσι;
“Εγώ θα ένιωθα ........, εάν ..............................”
❖ Να βρουν τρόπους θετικής έκφρασης συναισθημάτων. Να κάνουν ένα λεξικό Θετικών
Δηλώσεων μετατρέποντας τις αρνητικές εκφράσεις σε θετικές. Να καταγράψουν
εκφράσεις που δηλώνουν ενδιαφέρον, ενσυναίσθηση, προθυμία να μοιραστούν,
προθυμία να συνεργαστούν.
❖ Η Λίμνη των Συναισθημάτων: Αποκωδικοποιούν τα συναισθήματα των ηρώων, τα
καταγράφουν σε μεγάλα κομμάτια χαρτί, αναλαμβάνουν έναν ρόλο, ένας
ξαναδιαβάζει το αποσπάσματα, και ο κάθε ήρωας πατά την κατάλληλη στιγμή στην
κατάλληλη σελίδα.

Ασκήσεις Δημιουργικής Γραφής

❖ Να ξαναγράψουν την ιστορία κάνοντας τους ήρωες να δείχνουν κατανόηση και να

κάνουν την ηρωίδα να νιώθει καλά.
❖ Να ξαναγράψουν αποσπάσματα που δηλώνουν σύγκρουση, διαφωνία ή θλίψη με
τρόπο που να δηλώνει πιο θετική επικοινωνία.
❖ Να γράψουν ημερολογιακές καταγραφές για κάποιον ήρωα.
❖ Να γράψουν επιστολές στους ήρωες ενσωματώνοντας θετικές εκφράσεις που
δηλώνουν ενδιαφέρον.
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Οργάνωση του μαθήματος

Προ-αναγνωστική φάση

Οι μαθητές διαβάζουν το οπισθόφυλλο του βιβλίου και κάνουν υποθέσεις για την εξέλιξη της
ιστορίας.

Σχολιάζουν το εξώφυλλο του βιβλίου.

Φάση της κυρίως ανάγνωσης

Α. ανάγνωση, κατανόηση με τη βοήθεια φύλλου εργασίας, συζήτηση σε δυάδες

Κάποια κεφάλαια διαβάζονται μέσα στην τάξη, κάποια στο σπίτι.

Σε αυτή τη φάση ο μαθητές εργάζονται σε δυάδες. Το κάθε παιδί παίρνει ένα φύλλο εργασίας
και συμπληρώνει τις ερωτήσεις για τα συγκεκριμένα κεφάλαια είτε μέσα στην τάξη είτε στο
σπίτι του. Στο τέλος της διδακτικής ώρας έχουν 10 λεπτά για να συμπληρώσουν τα φύλλα
εργασίας και να συζητήσουν μεταξύ τους.

Αν έχει μεσολαβήσει ανάγνωση στο σπίτι, αφιερώνονται 10 λεπτά στην αρχή της ώρας για
να συζητηθούν οι σημειώσεις, σύμφωνα με τους εξής κανόνες:

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης οι μαθητές:

Ακούν ενεργητικά

Δε διακόπτουν όποιον μιλά

Κάνουν αναφορές στο κείμενο

Διατυπώνουν ιδέες και ερωτήσεις

Διαφωνούν με σεβασμό

Β. ανάλογα με το διαθέσιμο χρόνο επιλέγουμε και υλοποιούμε κάποιες ασκήσεις

συναισθηματικής αγωγής.
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Μετά-αναγνωστική φάση

Α. Δημιουργία λεξικού θετικών συμπεριφορών.

Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των 4-5 ατόμων. Η κάθε ομάδα καλείται να δημιουργήσει
ένα λεξικό θετικών συμπεριφορών και θετικών δηλώσεων. Σε αυτή τη φάση η εργασία σε
ομάδες 4-5 ομάδων ευνοεί την παραγωγή πολλών ιδεών.

Στην αρχή της εργασίας καταιγισμός ιδεών: συζητούν μέσα στην ομάδα και για την καλύτερη
οργάνωση της συζήτησης ο καθένας παρουσιάζει στους υπόλοιπους τις ιδέες του για 2 λεπτά,
απαντά σε ερωτήσεις για 1 λεπτό και συνεχίζει ο επόμενος. Την εναλλαγή ελέγχει για όλες
τις ομάδες ο καθηγητής. Αφού μιλήσουν όλα τα μέλη της ομάδας ορίζεται υπεύθυνος για την
καταγραφή του λεξικού. Η ολοκλήρωση της συγγραφής θα γίνει σε εξωδιδακτικό χρόνο.

Β. Δημιουργία ψηφιακής αφίσας.

Οι μαθητές θα εγγραφούν στο New Hive ή σε άλλο ανάλογο πρόγραμμα. Θα δημιουργήσουν

μια ψηφιακή αφίσα σε συνεργασία με τον καθηγητή της πληροφορικής ή στο σπίτι στην
οποία θα αποτυπώνουν ορισμένες χρήσιμες οδηγίες για ένα θετικό τρόπο σκέψης και
συμπεριφοράς, αξιοποιώντας το λεξικό που έχουν ήδη δημιουργήσει στην τάξη.

:
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Βιβλιογραφία

Ádám Merényi, Vince Szabó, Attila Takács, 101 ΙΔΕΕΣ για πρωτοπόρους εκπαιδευτικούς,
Μετάφραση: Γιάννα Σκαρβέλη, Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, ΑΘΗΝΑ, 2010

Μαρία Παπαλεοντίου, Ο ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ στοιχεία

θεωρίας της αφήγησης, Λευκωσία, 2014

Μαρία Κελεπούρη – Ελένη Χοντολίδου, ΜΕΛΕΤΗ ΓΙΑ ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΣΤΗ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, Κέντρο
Ελληνικής Γλώσσας, 2012

Προγράμματα Σπουδών για τη Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία [συμπληρωματικά

προς τα ισχύοντα (ΦΕΚ Β’ 2334 / 03-10-2011, http://ebooks.edu.gr/new/ps.php)]

Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γυμνάσιο για το σχολ. έτος 2016
– 2017
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

1Ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Κάθε κεφάλαιο του βιβλίου αποδίδει την συναισθηματική εξέλιξη της ηρωίδας. Μπορείτε να σχεδιάσετε
έναν «χάρτη συναισθημάτων» στον οποίο να αποδίδεται η μεταβολή των συναισθημάτων της.
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ελέγξτε ποιες στρεβλές πεποιθήσεις έχουν οι ήρωες και ποιες στρεβλές συμπεριφορές ακολουθούν. Στη
συνέχεια προτείνετε θετικές σκέψεις και θετικές συμπεριφορές που θα ήταν καλό να υιοθετήσουν.

Στρεβλές Θετικές
πεποιθήσεις και συμπεριφορές πεποιθήσεις και συμπεριφορές
Κασέτα 1η
Κασέτα 2η
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Στρεβλές Θετικές
πεποιθήσεις και συμπεριφορές πεποιθήσεις και συμπεριφορές
Κασέτα 3η
Κασέτα 4η
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Στρεβλές Θετικές
πεποιθήσεις και συμπεριφορές πεποιθήσεις και συμπεριφορές
Κασέτα 5η
Κασέτα 6η
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Στρεβλές Θετικές
πεποιθήσεις και συμπεριφορές πεποιθήσεις και συμπεριφορές
Κασέτα 7η
Τέλος
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

3ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Αφού μελετήσετε τις σημειώσεις που ακολουθούν συζητήστε πόσο συναισθηματικά ευφυείς είναι οι ήρωες
του βιβλίου.

Συναισθηματική Νοημοσύνη

Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι ο όρος που γενικά σχετίζεται με τα συναισθήματα Είναι

η ικανότητα ενός ατόμου να αντιλαμβάνεται, να αναγνωρίζει, να αξιοποιεί να επικοινωνεί ή
ακόμα και να παρακολουθεί τα συναισθήματα τα δικά του ή των άλλων. Βασικά γνωρίσματα
ενός συναισθηματικά ευφυούς ατόμου είναι:

✓ Εντοπισμός και αναγνώριση των συναισθημάτων

✓ Διαχωρισμός μεταξύ σκέψεων και συναισθημάτων
✓ Ανάληψη ευθύνης για τα συναισθήματα μου.
✓ Εμφάνιση ενσυναίσθησης
✓ Σεβασμός για τα συναισθήματα των άλλων

Άλλα στοιχεία συναισθηματικής νοημοσύνης θεωρούνται

✓ Η χρήση ευγενικών υποδείξεων και όχι εντολών.

✓ Η δήλωση των αναγκών και των επιθυμιών μας και όχι των υποχρεώσεων των άλλων
προς εμάς.
✓ Αποφυγή γλώσσας που διατυπώνει ισχυρές συμβουλές, εντολές, έλεγχο και κριτική.
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Συναισθηματική Νοημοσύνη
συναισθημάτων

❖ αναγνωρίζω με ακρίβεια τα συναισθήματά μου

επίγνωση των

❖ αναγνωρίζω τα γνωστικά σχήματα/πεποιθήσεις

μου
❖ αναγνωρίζω τις αντιλήψεις των άλλων
❖ αντιλαμβάνομαι την επιρροή μου στους άλλους
αναγνωρίζω το ένστικτό μου
συναισθημάτων

❖ παραμένω ψύχραιμος
έλεγχος των

❖ μιλάω με θετικό τρόπο στον εαυτό μου

μου

❖ επιδεικνύω συναισθηματικό σθένος

❖ παραμένω δεσμευμένος στους στόχους μου
διαρκής ανάπτυξη
συναισθημάτων
κατανόηση των

❖ είμαι ευαίσθητος στα συναισθήματα των άλλων

των άλλων

❖ ανταποκρίνομαι με ενσυναίσθηση
❖ ενδιαφέρομαι να βοηθήσω τους άλλους
❖ αντιλαμβάνομαι τη λειτουργία της ομάδας
διαθέτω συνεργατικές δεξιότητες

❖ συζητώ για τα συναισθήματα

κοινωνικές
δεξιότητες

❖ χτίζω σχέσεις συνεργασίας

❖ κινητοποιώ τους άλλους
❖ προσαρμόζομαι
❖ χτίζω σχέσεις εμπιστοσύνης
2 ο Γυμνάσιο Καβάλας
Σχέδιο Ευρωπαϊκής Ανάπτυξης 2017-18
Διδάσκοντας Πολύτιμες Δεξιότητες ζωής

Τηλεφωνικές γραμμές για παιδιά και εφήβους

1107 Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας
δωρεάν, 24 ώρες, κάθε μέρα

Άμεση ενημέρωση και επείγουσα συμβουλευτική, ψυχολογική και κοινωνική στήριξη για θέματα
που σε απασχολούν ή αν βρίσκεσαι σε κίνδυνο. Διασύνδεση με τις κατάλληλες υπηρεσίες,
κινητοποίηση μηχανισμών επείγουσας παρέμβασης. Επίσης, ενημέρωση και συμβουλευτική σε
γονείς για θέματα που αφορούν τα παιδιά τους και τον γονικό ρόλο τους.

116 111 Γραμμή Στήριξης Παιδιών και Εφήβων

δωρεάν, Δευτέρα έως Παρασκευή: 2:00μμ-8:30μμ, Σάββατο: 9:30πμ-2:00μμ

Συμβουλευτική τηλεφωνική γραμμή αποκλειστικά για παιδιά και εφήβους. Μπορείς να μιλήσεις για
οτιδήποτε σε απασχολεί.

1056 Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά

δωρεάν, 24 ώρες, κάθε μέρα

Δέχεται καταγγελίες για παιδιά-θύματα κακοποίησης. Παρεμβαίνει επιτόπου αν βρίσκεσαι σε

κίνδυνο. Ψυχολογική στήριξη σε παιδιά και εφήβους και συμβουλευτική σε γονείς και
εκπαιδευτικούς. Πληροφορίες και κατευθύνσεις για θέματα που αφορούν τα δικαιώματα των
παιδιών και την παιδική προστασία.

80011 80015 Γραμμή Βοηθείας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ

δωρεάν, Δευτέρα έως Παρασκευή: 9:00πμ-3:00μμ

Απευθύνεται σε εφήβους και στις οικογένειές τους. Παρέχει στήριξη και συμβουλές για θέματα που
σχετίζονται με τη χρήση του διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών
(παρενόχληση, εξάρτηση, επιβλαβές περιεχόμενο, παιδοφιλία κ.α.).

115 25 Γραμμή Μαζί για το Παιδί

χρέωση μιας αστικής μονάδας, Δευτέρα έως Παρασκευή: 9:00πμ-9:00μμ

Παροχή συμβουλών και κατευθύνσεων σε παιδιά, εφήβους, γονείς και εκπαιδευτικούς.

800 11 32 000 Γραμμή του Συνηγόρου του Παιδιού για παιδιά

δωρεάν, Δευτέρα έως Παρασκευή: 9:00πμ-4:00μμ
Πληροφορίες για το πώς μπορεί να σε βοηθήσει ο Συνήγορος αν νομίζεις ότι παραβιάζεται κάποιο
δικαίωμά σου ή επειδή αντιμετωπίζεις εσύ ή φίλοι/ες σου ένα σοβαρό πρόβλημα. Αν προτιμάς τον
υπολογιστή από το τηλέφωνο, μπορείς να μας γράψεις εδώ!