MathKatB 14 02

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ B ΛΥΚΕΙΟΥ
Κεφάλαιο 1: ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΑ
The 3 D’s that make a champion:

ΜΑΘΗΜΑ 1&2 Devotion, Desire, Discipline
Η έννοια του διανύσματος

& πρόσθεση – αφαίρεση διανυσμάτων
Τα διανύσµατα έχουν σηµασία όχι µόνο για τα µαθηµατικά αλλά και για πολλές άλλες
επιστήµες διότι προσφέρουν τη δυνατότητα µαθηµατικοποίησης µεγεθών τα οποία δεν
ορίζονται µόνο µε την αριθµητική τιµή τους. Εξάλλου η αµφιµονοσήµαντη αντιστοιχία ενός
σηµείου του επιπέδου µε ένα διατεταγµένο ζεύγος πραγµατικών αριθµών οδηγεί στην
αλγεβροποίηση της γεωµετρίας, δηλαδή της µελέτης γεωµετρικών σχηµάτων µε αλγεβρικές
µεθόδους. Ετσι πολλά θέµατα της Ευκλείδιας γεωµετρίας µπορούν πλέον να
αντιµετωπισθούν και διανυσµατικά.
Εισαγωγή
Κάποια µεγέθη στη φύση όπως η µάζα, ο όγκος, η θερµοκρασία, η πυκνότητα
κλπ. προσδιορίζονται πλήρως, απλά και µόνο µε το µέτρο τους και τη µονάδα
µέτρησης τους. Πχ λέµε 2 kgr, 15 lt, 34 οC κοκ. Τα µεγέθη αυτά λέγονται
µονόµετρα ή βαθµωτά.
Υπάρχουν όµως και άλλα µεγέθη που για να προσδιοριστούν πλήρως
χρειάζονται επιπλέον τη διεύθυνση και τη φορά. Τέτοια είναι η δύναµη, η
ταχύτητα, η επιτάχυνση, η µετατόπιση, η µαγνητική επαγωγή κλπ. Τα µεγέθη
αυτά λέγονται διανυσµατικά µεγέθη ή απλώς διανύσµατα. Πρακτικά η έννοια
τους υπονοεί ένα βέλος! (αρκεί να σκεφτούµε ότι η έννοια του βέλους
εµπεριέχει το µέτρο ή µήκος, τη διεύθυνση και τη φορά...)
Ορισμός
Το διάνυσµα ορίζεται ως ένα προσανατολισµένο ευθύγραµµο τµήµα, δηλαδή
ως ένα ευθύγραµµο τµήµα µε διατεταγµένα άκρα. Το πρώτο άκρο λέγεται
αρχή του διανύσµατος (ή σηµείο εφαρµογής) και το δεύτερο άκρο λέγεται
πέρας του διανύσµατος. Ετσι ένα διάνυσµα µε αρχή Α και πέρας Β
συµβολίζεται ως AB . Β
Α
Αν η αρχή και το πέρας ενός διανύσµατος συµπίπτουν τότε το διάνυσµα
λέγεται µηδενικό διάνυσµα. Πχ το AA είναι ένα µηδενικό διάνυσµα.
Συμβολισμός
Τα διανύσµατα συµβολίζονται µε κεφαλαία γράµµατα πχ AB, KL, BC, ΡΜ ,...
ή µε µικρά πχ a , b, γ , w ,..... αρκεί από πάνω να τοποθετούµε το βέλος.
www . la zar id i. in fo 5
Στοιχεία
Διανύσματος
Η απόσταση των άκρων Α, Β ενός διανύσµατος AB , δηλαδή το µήκος του
ευθυγράµµου τµήµατος ΑΒ λέγεται µέτρο του διανύσµατος και συµβολίζεται
ως AB . Αν AB = 1 τότε το AB θα το λέµε µοναδιαίο διάνυσµα.
Η ευθεία ε πάνω στην οποία βρίσκεται
ένα µη-µηδενικό διάνυσµα λέγεται ε
φορέας του διανύσµατος.
Ως φορέα ενός µηδενικού διανύσµατος AA µπορούµε να θεωρήσουµε
οποιαδήποτε ευθεία διέρχεται από το Α.
Αν ο φορέας ενός διανύσµατος AB είναι παράλληλος ή συµπίπτει µε µια
ευθεία ζ, τότε λέµε ότι AB // ζ.
→ →
∆ύο µη-µηδενικά διανύσµατα a , β που έχουν τον ίδιο φορέα ή παράλληλους
φορείς λέγονται παράλληλα ή συγγραµµικά και προφανώς γράφουµε
→ → → →
a / / β . Στην περίπτωση αυτή λέµε ότι τα a , β έχουν την ίδια διεύθυνση.
Τα συγγραµµικά διανύσµατα διακρίνονται σε οµόρροπα ή αντίρροπα.
Οµόρροπα διανύσµατα Αντίρροπα διανύσµατα
α
α
β
β
α
β β
α
→ → Στις περιπτώσεις αυτές λέµε ότι τα

Στις περιπτώσεις αυτές λέµε ότι τα a , β → →
έχουν την ίδια κατεύθυνση (ίδια a , β έχουν την αντίθετη κατεύθυνση
διεύθυνση και ίδια φορά) και γράφουµε (ίδια διεύθυνση και αντίθετη φορά) και
→ → → →
a ↑↑ β . γράφουµε a ↑↓ β .
Ισα
Διανύσματα
∆ύο µη-µηδενικά διανύσµατα λέγονται ίσα όταν έχουν την ίδια κατεύθυνση
→ →
και ίσα µέτρα. Οπότε γράφουµε ΑΒ = Γ∆ ή a = β . Τα µηδενικά διανύσµατα
θεωρούνται ίσα µεταξύ τους και συµβολίζονται µε 0 .
Ισχύει ότι
Αν Μ µέσο του ΑΒ τότε Μ
Α Β
ΑM = MB και αντιστρόφως
Αν ΑΒ = Γ∆ τότε και
Α Β
ΑΓ = Β∆ ∆Β = ΓΑ
ΒΑ = ∆Γ Γ ∆
Αντίθετα
Διανύσματα
∆ύο διανύσµατα λέγονται αντίθετα όταν έχουν αντίθετη κατεύθυνση και ίσα
µέτρα. Οπότε γράφουµε ΑΒ = −Γ∆ ή − ΑΒ = Γ∆ .
Ισχύει AB = −Γ∆ ⇔ AB = ∆Γ και AB = − BA
Γωνία δύο
Διανύσματων
Εστω δύο µη-µηδενικά διανύσµατα a, β . Με αρχή ένα σηµείο Ο παίρνουµε
τα διανύσµατα OA = α και OΒ = β .
β B
β
ϑ A
α O
α
∧
Την κυρτή γωνία A O B που ορίζουν οι ηµιευθείες ΟΑ και ΟΒ την λέµε
γωνία των διανυσµάτων α και β και τη συµβολίζουµε ως (α, β) ή (β, α) ή
ϑ . Η γωνία αυτή είναι ανεξάρτητη από την επιλογή του σηµείου Ο. Επίσης
0 ≤ ϑ ≤ 180o ή 0 ≤ ϑ ≤ π . Ισχύει
ϑ = 0 ↔ α ↑↑ β
ϑ = π ↔ α ↑↓ β
π
ϑ = ↔ α⊥β
2
Αν ένα από τα διανύσµατα α και β είναι το 0 τότε ως γωνία των α και β
µπορούµε να θεωρήσουµε οποιαδήποτε γωνία ϑ µε 0 ≤ ϑ ≤ π . Επίσης θεωρούµε
ότι το 0 είναι οµόρροπο, αντίρροπο ή κάθετο σε κάθε άλλο διάνυσµα.
Πρόσθεση
Διανυσμάτων
Εστω δύο διανύσµατα a, β . Με αρχή ένα σηµείο Ο παίρνουµε το διάνυσµα
ΟΑ = a και µετά µε αρχή το Α παίρνουµε ΑΜ = β .
Το διάνυσµα ΟΜ λέγεται Μ
άθροισµα ή συνισταµένη
των a, β και συµβολίζεται
β a+β
β
ως a + β . Ο
a Α
Αποδεικνύεται ότι το a + β είναι

ανεξάρτητο της επιλογής του a
σηµείου Ο.
Ιδιότητες της
Πρόσθεσης διανυσμάτων
 a+β =β +a αντιµεταθετική
 (a + β ) + γ = a + ( β + γ ) προσεταιριστική
 a+0=a το 0 ουδέτερο στοιχείο στην πρόσθεση

 a + ( − a) = 0 αντίθετα διανύσµατα
Αφαίρεση
Ως διαφορά a − β ορίζουµε το άθροισµα των διανυσµάτων a και − β .
( )
∆ηλαδή
a−β =a+ −β
a a−β
β
a−β −β
a
Αν έχουµε δύο διανύσµατα a, β τότε υπάρχει µοναδικό διάνυσµα x µε
β + x = a . Πράγµατι,
β + x = a ⇔ (− β ) + ( β + x) = (− β ) + a ⇔ 0 + x = a + (− β ) ⇔ x = a − β
Διάνυσμα Θέσεως
Εστω Ο σταθερό σηµείο (σηµείο αναφοράς). Τότε για κάθε σηµείο Μ
ορίζεται το διάνυσµα ΟΜ το οποίο λέγεται διάνυσµα θέσης του Μ ή
διανυσµατική ακτίνα του Μ. Το σηµείο Ο λέγεται σηµείο αναφοράς και
είναι η κοινή αρχή όλων των διανυσµατικών ακτίνων των σηµείων.
Ετσι αν Ο το σηµείο αναφοράς τότε για οποιοδήποτε διάνυσµα ΑΒ έχουµε
OA + AB = OB
∆ηλαδή
→ → →
AB = OB − OA
Συμπέρασμα:
Κάθε διάνυσµα στο χώρο είναι ίσο µε τη διανυσµατική ακτίνα του
πέρατος µείον τη διανυσµατική ακτίνα της αρχής.
Μέτρο
Αθροίσματος
Για το µέτρο αθροίσµατος διανυσµάτων ισχύει γενικά ότι
r ur r ur r ur
a − β ≤ a+β ≤ a + β
(Τριγωνική ανισότητα)
Ειδικότερα
• Αν a, β µη-συγγραµµικά τότε | α | − | β | < α + β < α + β
• Αν a, β οµόρροπα τότε | α | − | β | < α + β = α + β
• Αν a, β αντίρροπα τότε | α | − | β | = α + β < α + β
• Αν α = 0 ή β = 0 τότε | α | − | β | = α + β = α + β
Βασική
Μεθοδολογία
Α Για να εκφράσουµε ένα διάνυσµα συναρτήσει κάποιων άλλων

ή για να αποδείξουµε σχέση µε διανύσµατα είναι χρήσιµο να
θεωρούµε σηµείο αναφοράς (τυχαίο ή συγκεκριµένο). Αλλιώς
κάνουµε πράξεις στην δοθείσα σχέση.
Β Οι ασκήσεις που ζητούν να αποδειχτεί µια ανίσωση µε µέτρα

(απλή ανίσωση ή διπλή ανίσωση) αντιµετωπίζονται µε κατάλληλη
χρήση της σχέσης
|α|−|β| ≤ α +β ≤ α + β
Γ Από την εκφώνηση πρέπει να µπορούµε να καταλάβουµε αν

απαιτείται σχήµα για την επίλυση της άσκησης ή όχι
∆ Για νδο δύο σηµεία Α, Β ταυτίζονται (συµπίπτουν), αρκεί νδο

ΑΒ = 0 .
Ε Για να αποδείξουµε ότι τα α και β είναι συγγραµµικά και

οµόρροπα αρκεί να δείξουµε ότι α + β = α + β
Για να αποδείξουµε ότι τα α και β είναι συγγραµµικά και αντίρροπα
αρκεί να δείξουµε ότι | α | − | β | = α + β
Ζ Αν η άσκηση µας λέει ότι ένα σηµείο Μ είναι το µέσο του

→ → → → →
τµήµατος ΑΒ, τότε ΑΜ = ΜΒ ⇔ ΜΑ + ΜΒ = 0
→ →
Η Αν ΑΜ = ΜΒ καταλαβαίνουµε ότι AM = // MB και επειδή
έχουµε δύο παράλληλα τµήµατα µε κοινό σηµείο το Μ, τότε τα
σηµεία Α, Μ, Β είναι συνευθειακά, και συνεπώς το Μ είναι το µέσο
του τµήµατος ΑΒ.
r r r r
Θ Αν α + β = α + β τότε τα διανύσµατα είναι οµόρροπα, ενώ αν
r r r r
α + β = α − β τότε τα διανύσµατα είναι αντίρροπα
ΛΥΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΕΛΕΤΗ
► Παράδειγµα 1
Για τέσσερα σηµεία Α, Β, Γ, ∆ νδο ΑΒ + ∆Γ = ∆Β + ΑΓ

Απάντηση
Θεωρούµε σηµείο αναφοράς Ο, οπότε
( ) (
ΑΒ + ∆Γ = OΒ − OA + OΓ − Ο∆ = ΟΒ − Ο∆ + ΟΓ − ΟΑ = ∆Β + ΑΓ )
Νδο α + β + γ ≤ α + β + γ
Απάντηση
Οι ασκήσεις αυτού του τύπου αποδεικνύονται µε χρήση της τριγωνικής ανίσωσης
δηλαδή της | α | − | β | ≤ α + β ≤ α + β
Οπότε
α + β + γ = ( α + β) + γ ≤ α + β + γ ≤ α + β + γ
Εστω Μ το µέσο της πλευράς ΑΓ ενός τριγώνου ΑΒΓ. Με αρχή το Μ γράφουµε τα
διανύσµατα Μ∆ = ΓΒ και ΜΕ = ΒΑ . Νδο το Α είναι µέσο του ∆Ε
Απάντηση E
Κάνουµε σχήµα A
∆ M
B Γ
Αφού Μ µέσο του ΑΓ άρα ΑΜ = ΜΓ

Αφού Μ∆ = ΓΒ άρα ΜΓ = ∆Β Συνεπώς ΑΜ = ∆Β άρα και ∆Α = ΒΜ (1)
Αφού ΜΕ = ΒΑ άρα ΑΕ = ΒΜ (2)
Από τις (1) και (2) προκύπτει
∆Α = ΑΕ δηλαδή Α µέσο του ∆Ε
Εστω τα σηµεία Α, Β, Γ, ∆, Ε, Ζ για τα οποία ισχύει ΑΓ + ∆Ε = ∆Γ + ΒΕ . Νδο τα σηµεία Α

και Β συµπίπτουν
Απάντηση
Α τρόπος
Θεωρούµε Ο σηµείο αναφοράς.
Οπότε
ΑΓ + ∆Ε = ∆Γ + ΒΕ ⇔ ΟΓ − ΟΑ + ΟΕ − Ο∆ = ΟΓ − Ο∆ + ΟΕ − ΟΒ ⇔ −ΟΑ = −ΟΒ ⇔
⇔ ΟΑ = ΟΒ ⇔ − ΑΟ = ΟΒ ⇔ ΑΟ + ΟΒ = 0 ⇔ ΑΒ = 0 άρα τα Α,Β ταυτίζονται.
Β τρόπος
Eκτελούµε πράξεις στην δοθείσα σχέση.
Οπότε
ΑΓ + ∆Ε = ∆Γ + ΒΕ ⇔ ΑΓ + ∆Ε − ∆Γ − ΒΕ = 0 ⇔ ΑΓ + ∆Ε + Γ∆ + ΕΒ = 0 ⇔
⇔ ΑΓ + Γ∆ + ∆Ε + ΕΒ = 0 ⇔ Α∆ + ∆Β = 0 ⇔ ΑΒ = 0 άρα τα Α,Β ταυτίζονται.
Αν για δύο τρίγωνα ΑΒΓ και Α∆Ε ισχύει ΑΒ + ΑΓ = Α∆ + ΑΕ νδο το τετράπλευρο Β∆ΓΕ
είναι παραλληλόγραµµο
Απάντηση
Κάνουµε πράξεις στην δοθείσα σχέση.
Παρατηρούµε ότι αυτή γράφεται ως
ΑΒ + ΑΓ = Α∆ + ΑΕ ⇔ ΑΒ − Α∆ + ΑΓ − ΑΕ = 0 ⇔ ∆Β + ΕΓ = 0 ⇔
∆Β = −ΕΓ ⇔ ∆Β = ΓΕ
δηλαδή το Β∆ΓΕ είναι παρ/µο
Για ένα τυχαίο εξάγωνο ΑΒΓ∆ΕΖ νδο ΑΓ + Β∆ + ΓΕ + ∆Ζ + ΕΑ + ΖΒ = 0

Απάντηση Α Β
Θεωρούµε Ο σηµείο αναφοράς
οπότε
Ζ Γ
ΑΓ + Β∆ + ΓΕ + ∆Ζ + ΕΑ + ΖΒ =
ΟΓ − ΟΑ + Ο∆ − ΟΒ + ΟΕ − ΟΓ + ΟΖ − Ο∆ + ΟΑ − ΟΕ + ΟΒ − ΟΖ = 0
Ε ∆
Εστω το κανονικό εξάγωνο ΑΒΓ∆ΕΖ µε ΑΒ = a και ΒΓ = β .

Να γραφεί το διάνυσµα Γ∆ ως συνάρτηση των a, β
Απάντηση
Θεωρούµε ως σηµείο αναφοράς Ο το κέντρο του εξαγώνου Α Β
οπότε
Γ∆ = ΓΟ + Ο∆ = − a + β O
Ζ Γ
Ε ∆
Αν Α, Β, Γ, ∆ είναι τέσσερα τυχαία σηµεία, να συµπληρωθούν οι ισότητες
Απάντηση
1) AB + BΓ = ……………………………………………………………………..
2) AB − ∆B = ……………………………………………………………………..
3) AB + BΓ + Γ∆ = ……………………………………………………………………..
4) B∆ − Γ∆ = ……………………………………………………………………..
5) AB − ∆B + ∆Γ = ……………………………………………………………………..
6) AΓ + Γ∆ − B∆ = ……………………………………………………………………..
7) ΓB + B∆ − A∆ = ……………………………………………………………………..
8) A∆ + ∆B + BA = …………………………………………………………………….
9) AB + B∆ − Γ∆ − AΓ = …………………………………………………………………….
Αν ΑΒΓ∆ ρόµβος να χαρακτηρίσεις ως Σ ή Λ
Απάντηση
1) AB = ∆Γ 4) AB = B∆
2) AB = Γ∆ 5) AB = ∆Γ
3) AB = A∆ 6) AB = BΓ
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ / ΕΞΑΣΚΗΣΗ
1) Να βρεθεί το άθροισµα ΑΓ + Β∆ + ΓΕ + ∆Ζ + ΕΑ + ΖΒ
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
2) Αν ΑΒ + ΑΓ = ∆Β + ∆Γ νδο τα σηµεία Α και ∆ ταυτίζονται

…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
3) Αν Α∆ = ΒΓ και ΑΓ = ΒΕ νδο το Γ είναι µέσο του ∆Ε

…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
B
4) Βάση του διπλανού σχήµατος νδο το Μ είναι µέσο του ΑΒ β
……………………………………………………………………… γ Μ α
……………………………………………………………………… β γ
α
A
5) Αν α = 2 , β = 5 νδο 3 ≤ α + β ≤ 7
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
6) Αν ΟΑ = 5 , ΟΒ = 3 νδο 2 ≤ ΑΒ ≤ 8
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
7) Εστω τρίγωνο ΑΒΓ. Νδο ΑΒ + ΒΓ + ΓΑ = 0

…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
8) Αν ΚΛ = ΛΚ νδο ΚΛ = 0
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
Ασκήσεις
1) Oι δυνάµεις F1, F2 ,....., F5 ασκούνται στο σώµα Σ. Ποιά δύναµη χρειάζεται ώστε να
µην αφήσει το σώµα Σ να µετακινηθεί από τη θέση του?
F4
F5
F1
F3 Σ
F2
→ → → →
2) ∆ίνεται τετράπλευρο ΑΒΓ∆ και έστω a , β , γ , δ τα αντίστοιχα διανύσµατα θέσεως
ως προς ένα σηµείο αναφοράς Ο. Τι µπορείτε να πείτε για το τετράπλευρο ΑΒΓ∆ αν
Α) α + γ = β + δ
Β) | α − γ |=| β − δ |
Γ) α + γ = β + δ και | α − γ |=| β − δ |
3) Να εκφράσετε το διάνυσµα x σε καθένα από τα παρακάτω σχήµατα ως συνάρτηση

των άλλων διανυσµάτων που δίνονται
β
x α
x α α γ
γ δ
x ε
β β
ζ
4) Αν για δύο τρίγωνα ΑΒΓ και Α∆Ε ισχύει ΑΒ + ΑΓ = Α∆ + ΑΕ νδο το τετράπλευρο

Β∆ΓΕ είναι παραλληλόγραµµο
5) ∆ίνονται 4 σηµεία Α, Β, Γ, ∆ και έστω Ο το µέσο του τµήµατος ΑΓ. Νδο

OΒ + Ο∆ = ΑΒ − ∆Γ
6) ∆ίνεται κανονικό εξάγωνο ΑΒΓ∆ΕΖ. Αν ΑΒ = α , ΒΓ = β να εκφράσετε το Γ∆ ως
συνάρτηση των α και β
7) Για ένα τυχαίο εξάγωνο Ρ1P2P3P4 P5P6 νδο
Ρ1P3 + P2 P4 + P3P5 + P4 P6 + P5P1 + P6P2 = 0

Γ
8) Στο ρόµβο ΑΒΓ∆ του σχήµατος είναι ΑΓ = a , Β∆ = b .
Να βρεθούν τα διανύσµατα ΑΒ, ΒΓ , Γ∆ , ∆Α

∆ Β
O
Α
9) Εστω παραλληλόγραµµο ΑΒΓ∆ και Ρ τυχαίο σηµείο του χώρου.
Α) Νδο ΡΑ + ΡΓ = ΡΒ + Ρ∆
Β) Να βρεθεί η θέση του σηµείου Ρ ώστε να ισχύει ΡΑ + ΡΒ + ΡΓ + Ρ∆ = 0
10) Εστω τα διανύσµατα ΟΑ = a , ΟΒ = b , ΟΓ = a + b , Ο∆ = a − b . Να εκφραστούν τα
διανύσµατα ΑΓ , ∆Β , ΒΓ , ΑΒ , ΑΓ + ∆Β συναρτήσει των a, b
11) Εστω το παραλληλόγραµµο ΑΒΓ∆. Νδο το διάνυσµα x = MA + BM + ΜΓ + ∆Μ

είναι σταθερό (δηλαδή ανεξάρτητο του Μ)
12) Εστω τρίγωνο ΑΒΓ και Ρ τυχαίο σηµείο του επιπέδου. Νδο το διάνυσµα
w = 2ΡΑ − 5ΡΒ + 3ΡΓ είναι σταθερό (δηλαδή ανεξάρτητο του Ρ)
13) Εστω ΑΒΓ∆ παραλληλόγραµµο και Ε σηµείο του επιπέδου µε ΑΕ = ΑΓ + ΒΓ . Νδο
α) ∆Ε = ΑΒ + Α∆ , β) τα ευθύγραµµα τµήµατα ΑΕ, Γ∆ διχοτοµούνται
14) Εστω ΑΒΓ∆ παραλληλόγραµµο µε ∆Α = α , ΑΒ = β και τα σηµεία Μ, Ν µε
∆Μ = Α∆ και ΒΝ = ΑΒ . Νδο τα σηµεία Μ, Γ, Ν είναι συνευθειακά
15) Νδο για οποιαδήποτε σηµεία Α, Β, Γ, ∆ ισχύει
Α∆ + ΒΓ = ΑΓ + Β∆
→ → →
16) Αν για τα µη-µηδενικά διανύσµατα a, β , γ ισχύει ότι α+β+ γ = 0 και
3 | α |= 6 | β |= 2 | γ | νδο α ↑↑ β και β ↑↓ γ
→ → →
|β| | γ | → → →
| α |= = νδο a / / β / / γ
3 4
→ → →
|β| | γ | → → →
| α |= = νδο a / / β / / γ
2 3
→ → → → → → → →
19) Για τρία µη-µηδενικά διανύσµατα a, β , γ ισχύει a = β ⋅γ + γ ⋅ β και
→ → 2 →2 → → → → 2
a = β + γ . Νδο α) β = γ , β) a = 2 β
→ → →
 → →  → → → →
20) Αν a − β + γ = 2  β + γ  −  β + γ  τότε a = 2 β
   
→ → → → → → → → → →
21) Αν 3 u + 4 υ = a , 4 u − 3υ = β να εκφράσετε τα u , υ συναρτήσει των a , β
→ → → →
22) Νδο αν a ≤ 2 , β ≤ 5 τότε 4 a + 3 β ≤ 23
→ → → → → → 2
23) Νδο αν 4 a + 3 β ≤ 1 και 3 a + 4 β ≤ 1 τότε a + β ≤
7
Μια απλή αλλά ιδιαίτερα όµορφη πρόταση του γνωστού Καραθεοδωρή, που συνδυάζει απλές γνώσεις
διανυσµάτων και ευκλείδιας γεωµετρίας…απλή µεν ..έξυπνη δε…!!!...
ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΡΑΘΕΟ∆ΩΡΗ
(∆όθηκε ως θέµα σε αλαιότερη Ελληνική Μαθηµατική Ολυµιάδα)
Στο εσωτερικό τριγώνου ΑΒΓ, θεωρούµε τυχαίο σηµείο Ο.

Αν ΕΑ, ΕΒ, ΕΓ είναι τα εµβαδά των τριγώνων
ΒΟΓ, ΑΟΓ, ΑΟΒ αντίστοιχα, νδο
uuur uuur uuur r
E A ⋅ OA + EB ⋅ OB + EΓ ⋅ OΓ = 0
EΓ EB
O
EA
B Γ
Σήµερα γίνεσαι αυτό που θα είσαι

αύριο…
ΜΑΘΗΜΑ 3
Πολλαπλασιασμός αριθμού με διάνυσμα
Ορισμός
→
Εστω λ ∈ R * και a ένα µη-µηδενικό διάνυσµα. Λέµε γινόµενο του αριθµού
→ → →
λ µε το διάνυσµα a και συµβολίζουµε ως λ a ή λ ⋅ a , ένα διάνυσµα το
οποίο είναι
→ →
Οµόρροπο του a αν λ > 0 και αντίρροπο του a αν λ < 0
→
Εχει µέτρο | λ | ⋅ | a |
→ → → →
Αν λ = 0 ή a = 0 τότε ορίζουµε ως λ a το µηδενικό διάνυσµα 0 .
Ιδιότητες
( )
λ α ± β = λ α ± λβ
(λ ± µ )α = λα ± µα
λ (µα ) = (λµ )α
λα = 0 ⇔ λ = 0 ή α = 0
(− λα ) = λ(− α ) = −(λα)
Αν λα = λβ και λ ≠ 0 τότε α = β
Αν λα = µα και α ≠ 0 τότε λ = µ
Γραμμικός
Συνδυασμός
→ →
Γραµµικό συνδυασµό δύο διανυσµάτων a και β λέµε κάθε διάνυσµα της
→ → →
µορφής v = k a + λ β , όπου k , λ ∈ ℜ . Πχ. v = 2α − 3β , m = −4α + 5β κλπ
Ανάλογα ορίζεται και ο γραµµικός συνδυασµός τριών ή περισσότερων
διανυσµάτων.
Συνθήκη
Παραλληλίας
α // β ⇔ α = λβ όπου λ ∈ ℜ και β ≠ 0
Διανυσματική
Ακτίνα
Μέσου τμήματος
Εστω ένα διάνυσµα ΑΒ και ένα σηµείο αναφοράς Ο. Αν Μ µέσο του ΑΒ,
τότε προφανώς ΑΜ = ΜΒ . B
∆ηλαδή αναλύοντας προκύπτει M
OΜ − OA = OΒ − OM A
δηλαδή
2OΜ = OA + OΒ ή O
1
OΜ = (OA + OΒ)
2
Βασική
Α Για να δείξουµε ότι δύο διανύσµατα a , b είναι παράλληλα (ή
συγγραµµικά), αρκεί νδο a = kb k ∈ℜ
Β Για να δείξουµε ότι δύο διανύσµατα a , b είναι οµόρροπα,
αρκεί νδο a = kb k ∈ ℜ, k > 0
Γ Για να δείξουµε ότι δύο διανύσµατα a , b είναι αντίρροπα,
αρκεί νδο a = kb k ∈ ℜ, k < 0
∆ Για να δείξουµε ότι τρία σηµεία Α, Β, Γ είναι συνευθειακά,
αρκεί νδο AB = k BΓ ή AB = k AΓ k ∈ℜ
Ε Είναι χρήσιµο να θυµόµαστε ότι οι περισσότερες ασκήσεις

αντιµετωπίζονται αναλύοντας (σπάζοντας) τα διανύσµατα της σχέσης
που δίνεται. Οι αναλύσεις αυτές γίνονται είτε ως προς τυχαίο σηµείο
αναφοράς Ο είτε ως προς συγκεκριµένο σηµείο αναφοράς Α
δεδοµένου ότι το σηµείο Α προυπάρχει στα διανύσµατα που δίνονται
Ζ Οταν µια άσκηση αναφέρει µέσο τµήµατος, θα

χρησιµοποιούµε τον τύπο για την διανυσµατική ακτίνα του µέσου
τµήµατος
Η Οταν µια άσκηση αναφέρει το βαρύκεντρο G ενός τριγώνου,

θα χρησιµοποιούµε σχέσεις για το βαρύκεντρο
► Παράδειγµα 1 (βασική εφαρμογή για το βαρύκεντρο τριγώνου)

Νδο
Α) Ενα σηµείο G είναι βαρύκεντρο ενός τριγώνου ΑΒΓ αν και µόνο αν GA + GB + GΓ = 0
Β) Aν G το βαρύκεντρο τριγώνου ΑΒΓ, τότε για οποιοδήποτε σηµείο Ο ισχύει
1
OG = (OA + OB + OΓ)
3
Απάντηση
Α) Αφού G βαρύκεντρο (ή κέντρο βάρους) του ΑΒΓ
A
(δηλαδή σηµείο τοµής των διαµέσων) τότε ΑG = 2G∆
δηλαδή και AG = 2G∆ .
G
1
Επίσης ισχύει G∆ = (GB + GΓ) ή 2G∆ = GB + GΓ
2 B Γ
∆
Οπότε GA + GB + GΓ = GA + 2G∆ = GA + AG = GG = 0
Αντιστρόφως:
Aν για ένα σηµείο G ενός τριγώνου ΑΒΓ, ισχύει GA + GB + GΓ = 0 , θδο το G είναι
βαρύκεντρο του τριγώνου.
Πράγµατι,
GA + GB + GΓ = 0 ⇒ GA + 2G∆ = 0 ⇒ − AG + 2G∆ = 0 ⇒ AG = 2G∆ άρα AG = 2G∆
δηλαδή G βαρύκεντρο του ΑΒΓ.
Β) Η σχέση GA + GB + GΓ = 0 αναλύοντας την, γράφεται ως
1
OA − OG + OB − OG + OΓ − OG = 0 ⇒ 3OG = OA + OB + OΓ ⇒ OG = (OA + OB + OΓ)
3
Aν G, G΄ τα βαρύκεντρα των τριγώνων ΑΒΓ και Α΄Β΄Γ΄ νδο AA' + BB' + ΓΓ' = 3GG '
Απάντηση
Ξεκινούµε αναλύοντας τα διανύσµατα του Α-µέλους, οπότε
AA' + BB' + ΓΓ ' = OA' − OA + OB' − OB + OΓ' − OΓ = (OA' + OB' + OΓ') − (OA + OB + OΓ) =
= 3OG ' − 3OG = 3(OG ' − OG ) = 3GG '
∆ίνονται τα σηµεία Α, Β, Γ. Νδο για οποιοδήποτε σηµείο Μ το διάνυσµα
3MA − 5MB + 2MΓ είναι σταθερό
Απάντηση
Ξεκινούµε αναλύοντας το δοθέν διάνυσµα ως προς Α.
3MA − 5MB + 2MΓ = 3MA − 5(AB − AM) + 2(AΓ − AM) =
= 3MA − 5AB + 5AM + 2AΓ − 2AM = −3AM + 5AM − 2AM − 5AB + 2AΓ = −5AB + 2AΓ
το τελευταίο διάνυσµα είναι σταθερό (ανεξάρτητο του Μ)
1 1
Στο παρακάτω σχήµα είναι Α∆ = ΑB και ΑE = − ΑΓ . Αν G βαρύκεντρο του ΑΒΓ, νδο
3 3
το τετράπλευρο ΑG∆Ε είναι παραλληλόγραµµο
Απάντηση
E
1
Αφού Ζ µέσο του ΒΓ, άρα AZ = AB + AΓ .
2
( ) A
Για νδο ΑG∆Ε παρ/µο, αρκεί νδο E∆ = AG . ∆

Πράγµατι, G
1 1
E∆ = EA + A∆ = − AE + A∆ = AΓ + AB =
3 3 Γ
B Z
1 1 2
= (AB + AΓ) = ⋅ 2AZ = AZ = AG
3 3 3
Εστω παρ/µο ΑΒΓ∆ και δύο σηµεία Ε, Ζ ώστε AE = k A∆ και AZ = λ AB µε

k
λ= , k ≠ 1 . Νδο τα σηµεία Ε, Γ, Ζ είναι συνευθειακά
k −1
Απάντηση
EΓ = AΓ − AE = AB + BΓ − k A∆ = AB + A∆ − k A∆ = AB + (1 − k )A∆ = AB − (k − 1)A∆ (1)
( )
(1)
k k k
EZ = AZ − AE = λ AB − k A∆ = AB − k A∆ = AB − (k − 1)A∆ = ΕΓ
k −1 k −1 k −1
k A B
Αρα EZ = ⋅ ΕΓ δηλαδή EZ // ΕΓ
k −1
Οπότε τα σηµεία Ε, Γ, Ζ είναι συνευθειακά
∆ Γ
∆ίνεται παρ/µο ΑΒΓ∆. Να βρεθεί σηµείο Μ τέτοιο ώστε MA + MB + MΓ = M∆

Απάντηση
A B
Αναλύουµε τα διανύσµατα της δοθείσας σχέσης ως προς Α.
Οπότε
∆ Γ
MA + MB + MΓ = M∆ ⇔ − AM + AB − AM + AΓ − AM = A∆ − AM ⇔
⇔ 2AM = AB + AΓ − A∆ ⇔ 2AM = AB + AB + BΓ − A∆ ⇔
⇔ 2AM = AB + AB + A∆ − A∆ ⇔ 2AM = 2AB ⇔ AM = AB ⇔ M = B

Το ζητούµενο σηµείο Μ είναι η κορυφή Β του παρ/µου
Εστω τετράπλευρο ΑΒΓ∆ και Μ, Ν τα µέσα των διαγωνίων ΑΓ και Β∆ αντίστοιχα. Νδο αν
ισχύει 4MN = A∆ − BΓ τότε το τετράπλευρο αυτό είναι παρ/µο
Απάντηση
Αναλύουµε τα διανύσµατα της δοθείσας σχέσης ως προς Α.
Οπότε A B
M
4MN = A∆ − BΓ ⇔ 4(AN − AM) = A∆ − (AΓ − AB) ⇔ N
1 1
⇔ 4( (AB + A∆) − AΓ) = A∆ − AΓ + AB ⇔ ∆ Γ
2 2
⇔ 2(AB + A∆) − 2AΓ = A∆ − AΓ + AB ⇔ 2AB + 2A∆ − 2AΓ = A∆ − AΓ + AB ⇔
⇔ AB + A∆ = AΓ ⇔ AB + A∆ = AB + BΓ ⇔ A∆ = BΓ
άρα ΑΒΓ∆ είναι παρ/µο
→ → → → → → → → →
Αν AB = a + 2 β , AΓ = 7 a − 28 β , AM = 2 a − 3 β νδο το Μ ανήκει στην ΒΓ
Απάντηση
→
Το διάνυσµα BM αναλύεται ως
→ → → → → → → → →
BM = AM − AB = 2 a − 3 β − a − 2 β = a − 5 β
→
Το διάνυσµα M Γ αναλύεται ως
→ → → → → → → → →
→ → →
M Γ = AΓ− AM = 7 a − 28 β − 2 a + 3 β = 5 a − 25 β = 5  a − 5 β  = 5 BM
 
→ →
Οπότε M Γ / / BM και Μ κοινό σηµείο, άρα τα Μ, Β, Γ είναι συνευθειακά συνεπώς το Μ
ανήκει στην ΒΓ
Νδο αν ισχύουν δύο από τις σχέσεις x KA + y KB + z KΓ = 0 (1), x ΛA + y ΛB + z ΛΓ = 0 (2),

x + y + z = 0 (3) τότε θα ισχύει και η τρίτη (δίνεται ότι το σηµείο Κ είναι διαφορετικό από
το Λ)
Απάντηση
Εστω ότι ισχύει η (1) και η (3). Θδο ισχύει και η (2)
(3)
(1) ⇒ x (ΛΑ − ΛΚ ) + y(ΛΒ − ΛΚ ) + z(ΛΓ − ΛΚ ) = 0 ⇒ −( x + y + z)ΛΚ + x ΛΑ + y ΛΒ + z ΛΓ = 0 ⇒
⇒ x ΛΑ + yΛΒ + z ΛΓ = 0 άρα ισχύει και η (2)
Εστω ότι ισχύει η (1) και η (2). Θδο ισχύει και η (3)
Αφαιρώντας κατά µέλη τις (1) και (2) προκύπτει
x (KA − ΛΑ) + y(KB − ΛΒ) + z(KΓ − ΛΓ) = 0 ⇒
x (KA + ΑΛ) + y(KB + ΒΛ ) + z(KΓ + ΓΛ ) = 0 ⇒
x KΛ + y KΛ + z KΛ = 0 ⇒ ( x + y + z)KΛ = 0 ⇒ x + y + z = 0 άρα ισχύει και η (3)
MA k
Αν α,β, r είναι οι διανυσµατικές ακτίνες των σηµείων Α, Β, Μ αντίστοιχα και = νδο
MB λ
λ α + kβ
αν το Μ είναι εσωτερικό του ΑΒ τότε r = , ενώ αν το Μ είναι εξωτερικό του ΑΒ
λ+k
λ α − kβ
τότε r =
λ−k
Απάντηση
k
Είναι MA = − MB , οπότε αναλύοντας προκύπτει
λ
k
OA − OM = − (OB − OM ) ⇒ λ OA − λ OM = −k (OB − OM ) ⇒ λ OA − λOM = −k OB + k OM ⇒
λ
λ OA + k OB λ α + kβ
⇒ k OM + λ OM = λ OA + k OB ⇒ (k + λ )OM = λ OA + k OB ⇒ OM = ⇒ OM =
k+λ k+λ
k
Είναι MA = MB , οπότε αναλύοντας προκύπτει
λ
k
OA − OM = (OB − OM ) ⇒ λ OA − λ OM = k (OB − OM ) ⇒ λ OA − λ OM = k OB − k OM ⇒
λ
− λ OA + k OB
⇒ k OM − λOM = −λ OA + k OB ⇒ (k − λ )OM = −λ OA + k OB ⇒ OM = ⇒
k −λ
− λ α + kβ − (λ α − kβ) λ α − kβ
⇒ OM = ⇒ OM = ⇒ OM =
k −λ − (λ − k ) λ−k
Στο παρακάτω σχήµα δίνεται ένα τραπέζιο ΑΒΓ∆ µε ΑΒ = 2Γ∆. Το ΚΑΛΒ είναι παρ/µο και
Ι µέσο του Γ∆. Νδο
1 1
Α) ΚΓ = − KA και Κ∆ = − KB
2 2
Β) Τα σηµεία Ι, Κ, Λ είναι συνευθειακά
Απάντηση
Α) Τα τρίγωνα ΚΑΒ, ΚΓ∆ είναι όµοια άρα ∆ I Γ
ΚΓ K∆ Γ∆ 1 K
= = =
KA KB AB 2
1 1
Αρα ΚΓ = KA και Κ∆ = KB
2 2
A B
1 1
Οπότε ΚΓ = − KA και Κ∆ = − KB
2 2
Β) Αρκεί νδο ΚI = k ⋅ KΛ . Πράγµατι: Λ
( ) ( ) ( )
(A )
1 1 1 1  1  1 1 1
ΚI = KΓ + K∆ =  − KA − KB  = ⋅  −  KA + KB = − KA + AΛ = − KΛ
2 2 2 2  2  2 4 4
Όταν λέμε γεωμετρικό τόπο, εννοούμε το σύνολο των σημείων του

επιπέδου που έχουν μια κοινή ιδιότητα. Αν για παράδειγμα, πούμε ποιο
είναι το σύνολο των σημείων Μ που ισαπέχουν από σταθερό σημείο Κ
είναι σα να λέμε ποιος είναι ο γ.τ. των σημείων Μ που ισαπέχουν από
σταθερό σημείο Κ….
Ας δούµε τα εξής παραδείγµατα…
► Παράδειγµα 12 ευθεία
Εστω Ρ σταθερό σηµείο µε PM = PA + m ⋅ PB , m ∈ ℜ . Να βρεθεί ο γ.τ. των σηµείων Μ

Απάντηση
PM = PA + m ⋅ PB ⇔ PM − PA = m ⋅ PB ⇔ AM = m ⋅ PB άρα AM// PB
Ο γ.τ. των σηµείων Μ είναι ευθεία // στο ΡΒ που διέρχεται από το Α
► Παράδειγµα 13 κύκλος
Εστω Α σταθερό σηµείο. Να βρεθεί ο γ.τ. των σηµείων Μ αν | AM |2 − | OA |2 = 7 και

| OA |= 3
Απάντηση
| AM|2 − | OA |2 = 7 ⇔ | AM |2 −32 = 7 ⇔ | AM|2 = 16 ⇔ | AM|= 4
Ο γ.τ. των σηµείων Μ είναι κύκλος µε κέντρο Α και ακτίνα 4
► Παράδειγµα 14 ευθεία-μεσοκάθετος
Αν Α, Β, Γ, ∆ σταθερά σηµεία του επιπέδου, να βρεθεί ο γ.τ. των σηµείων Μ µε

MA + MB = MΓ + M∆
Απάντηση
Αν Ε το µέσο του ΑΒ και Ζ το µέσο του Γ∆, τότε
MA + MB = MΓ + M∆ ⇔ 2ME = 2MZ ⇔ 2 ME = 2 MZ ⇔ ME = MZ
Ο γ.τ. των σηµείων Μ είναι η µεσοκάθετος του ΕΖ
Παραλλαγή του παραπάνω αλλά σε πιο σύνθετη μορφή είναι να το υπάρχει στην δοθείσα σχέση
διάνυσμα της μορφής k ⋅ MA + m ⋅ MB , όπου k , m ≠ 0 .
Τότε το διάνυσμα k ⋅ MA + m ⋅ MB μετασχηματίζεται ως
k ⋅ MA + m ⋅ MB = (k + m) ⋅ MO (1)
Απόδειξη:
m
Στο φορέα του AB παίρνω σημείο Ο με AO =
OB . Οπότε k AO = mOB ή
k
( ) ( )
k AM + MO = m OM + MB ή k AM + kMO = mOM + mMB ή − kMA + kMO = −mMO + mMB
ή
kMO + mMO = kMA + mMB ή (k + m)MO = kMA + mMB ή kMA + mMB = (k + m)MO
► Παράδειγµα 15 ευθεία-μεσοκάθετος
Αν ΑΒΓ τρίγωνο, να βρεθεί ο γ.τ. των σηµείων Μ µε 2MA + 5MB = 4MA + 3MΓ (2)
Απάντηση
Αν ∆ σηµείο στο φορέα του ΑΒ, Ε στο φορέα του ΑΓ τότε λόγω (1)
η (2) γράφεται ως
(2 + 5)M∆ = (4 + 3)ME ⇔ 7M∆ = 7ME ⇔ 7 M∆ = 7 ME ⇔ M∆ = ME
µεσοκάθετος του ∆Ε
1) Αν 3α + 4β = 0 νδο τα διανύσµατα α, β είναι αντίρροπα
………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………….………………………………………………………
2) Αν 5ΟΑ − 2ΟΒ − 3ΟΓ = 0 νδο τα σηµεία Α, Β, Γ είναι συνευθειακά

………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………….………………………………………………………
3) Αν ΣΑ − 2ΣΒ + 5ΣΓ = 0 να γραφεί το ΣΑ ως γραµµικός συνδυασµός των ΑΒ και ΑΓ

………………………………………….………………………………………………………………
………………………………………………….………………………………………………………
4) ∆ίνεται τρίγωνο ΑΒΓ. Να βρεθεί σηµείο Μ ώστε AM + 3BM = ΓΜ

………………………………………………………………………………………….………………
………………………………………………………………………..….…………….………………
5) Νδο το ευθύγραµµο τµήµα που ενώνει τα µέσα δύο πλευρών τριγώνου είναι παράλληλο και
ίσο µε το µισό της τρίτης πλευράς
…………………………………………….……………………………………………………………
……………………………………………………...…………………………………………………
6) Εστω Ο τυχαίο σηµείο. Νδο τα σηµεία Α, Β, Γ είναι συνευθειακά αν-ν ∃λ ∈ ℜ ώστε
OΓ = λ OA + (1 − λ )OB
……………………………………………………………………..……………………………………
…………………………………………………………………..………………………………………
7) Αν τα a, b είναι µη-συγγραµµικά και ισχύει k ⋅ a = m ⋅ b , όπου k , m ∈ R τότε k = m = 0

……………………………………………………………………..……………………………………
…………………………………………………………………..………………………………………
8) Αν ΑΒ = a + 2b , ΑΓ = 7a − 28b , ΑΜ = 2a − 3b νδο το Μ είναι στη ΒΓ

……………………………………………………………………..……………………………………
…………………………………………………………………..………………………………………
9) Εστω ΑΒΓ τρίγωνο και Μ1, Μ2 σηµεία ώστε ΑΜ 1 = 2ΑΒ + ΑΓ , ΑΜ 2 = 2ΑΒ − 3ΑΓ ,
νδο Μ 1 Μ 2 ↑↓ ΑΓ
……………………………………………………………………..……………………………………
…………………………………………………………………..………………………………………
Ασκήσεις
1) Αν α διάνυσµα, τι µπορείτε να πείτε για το µέτρο και την κατεύθυνση του

1
διανύσµατος α o = ⋅α ?
|α|
2) Να βρεθεί το διάνυσµα x , µε
1 1
Α) ( x + α) = ( x + β) Β) x + 3(α + β) = 4(α − β) − 3x
2 3
3) Αν στο σχήµα ισχύει (ΒΜ) = 2(ΜΓ) B
1 β
νδο x = (β + 2 γ )
3
x M
Γ
A γ
4) Στο παρακάτω σχήµα ισχύει ∆Ε = 2ΕΒ, ΑΒ = α , ∆Γ = 2α και ∆Α = β .
Α) Να εκφράσετε συναρτήσει των α, β τα διανύσµατα ∆B, EB, ΓB, AE, EΓ
Β) Από τις εκφράσεις των AE, EΓ τι συµπέρασµα προκύπτει για τα σηµεία Α,Ε,Γ ?
Γ
B
2α
E
α
A ∆
β
5) Στο παρακάτω σχήµα, νδο τα σηµεία Α, Γ, Ε είναι συνευθειακά

A Γ Ε
α
β 3α 3β
B
∆
6) Αν ΑK + 3ΒΚ − 2ΒΑ = ΒΛ + 3AM , νδο τα σηµεία Κ, Λ, Μ είναι συνευθειακά
7) Αν Α∆, ΒΕ, ΓΖ οι διάµεσοι του τριγώνου ΑΒΓ, νδο Α∆ + ΒΕ + ΓΖ = 0
8) Αν Κ, Λ, Μ είναι τα µέσα των πλευρών ΒΓ, ΓΑ, ΑΒ αντίστοιχα ενός τριγώνου ΑΒΓ,
νδο για οποιοδήποτε σηµείο Ο ισχύει OA + OB + OΓ = OK + OΛ + ΟΜ
9) Αν Μ, Ν είναι τα µέσα των διαγωνίων ΑΓ και Β∆ αντίστοιχα ενός τετραπλεύρου
ΑΒΓ∆ νδο AB + A∆ + ΓB + Γ∆ = 4MN
10) ∆ίνεται το µη-µηδενικό διάνυσµα AB και σηµείο Γ τέτοιο ώστε AΓ = λ AB και
BΓ = µ AB . Νδο λ − µ = 1
11) ∆ίνεται τρίγωνο ΑΒΓ. Αν A∆ = k AB + λ ΑΓ και AΕ = λ AB + k ΑΓ νδο ∆Ε // ΒΓ

●●●●●●
12) Νδο
5
2
1
[ ] 1
(α + β) − α − 3(2α − 2β + 6 γ ) + 4(3α − β − γ ) − β − 10 γ = β + γ − α
2 2
13) Αν (k + 2)MA + 3MB = (k + 5)MΓ νδο τα σηµεία Α, Β, Γ είναι συνευθειακά
14) Εστω τρίγωνο ΑΒΓ και Μ µέσο του ΒΓ, Ν µέσο του ΑΓ. Νδο
1 1
α) AM = (AB + AΓ) , β) MN = BA
2 2
15) Εστω τα διανύσµατα AB, A' B' . Αν Μ, Μ΄ είναι τα µέσα των AB, A' B' αντίστοιχα,
νδο
AA' + BB' = 2MM '
16) Εστω τετράπλευρο ΑΒΓ∆. Αν Μ µέσο της διαγωνίου ΑΓ και Ν µέσο της διαγωνίου
1 1
Β∆, νδο α) MN = (A∆ − BΓ) = (AB + Γ∆ ) , β) 4MN = A∆ + AB + Γ∆ + ΓB
2 2
17) ∆ίνεται τραπέζιο ΑΒΓ∆ και Μ, Ν τα µέσα των µη-παραλλήλων πλευρών του. Νδο
το ευθύγραµµο τµήµα ΜΝ είναι παράλληλο προς τις βάσεις του και
1
MN = (AB + ∆Γ)
2
18) ∆ίνεται ένα κανονικό εξάγωνο ΑΒΓ∆ΕΖ. Νδο AB + AΓ + A∆ + AE + AZ = 3A∆
19) Εστω παρ/µο ΑΒΓ∆, Κ το κέντρο του και Μ το µέσο του ΚΓ. Νδο
AB + A∆ = 4 ΑM − 2AΓ
20) Εστω παρ/µο ΑΒΓ∆ και Ρ σηµείο τέτοιο ώστε ΡΓ = −2ΡB . Νδο
ΡA + ΡB + Ρ∆ + 2AB = 0
21) Εστω τετράπλευρο ΑΒΓ∆ και Κ, Λ τα µέσα των ΑΒ, Γ∆ αντίστοιχα. Νδο
ΑΓ + Β∆ = 2KΛ
22) ∆ίνεται τρίγωνο ΑΒΓ. Να βρεθεί σηµείο Ρ τέτοιο ώστε ΡA + ΡΒ + ΡΓ = 0
23) ∆ίνεται τρίγωνο ΑΒΓ. Να βρεθεί σηµείο Ρ τέτοιο ώστε AΡ + 3ΒΡ = ΓΡ
24) ∆ίνεται παρ/µο ΑΒΓ∆. Να βρεθεί σηµείο Ρ τέτοιο ώστε ΡA + ΡΒ + ΡΓ = Ρ∆
25) ∆ίνεται τετράπλευρο ΑΒΓ∆. Να βρεθεί σηµείο Μ τέτοιο ώστε AΓ + BM = B∆ − Γ∆
26) ∆ίνεται τρίγωνο ΑΒΓ και σηµείο Μ ώστε 3BM + MΓ = 0 . Νδο 3AB = 2AM + AΓ
27) ∆ίνεται τετράπλευρο ΑΒΓ∆. Να βρεθεί σηµείο Μ τέτοιο ώστε
MA + MB + MΓ + Μ∆ = 0
28) Σε παρ/µο ΑΒΓ∆ παίρνουµε τα σηµεία Ε και Ζ της διαγωνίου ΑΓ ώστε
1
AE = ΖΓ = AΓ . Αν AB = α , ΒΓ = β να εκφραστούν τα διανύσµατα ∆E , ∆Z
4
συναρτήσει των α, β και µετά νδο το ΕΒΖ∆ είναι παρ/µο
29) ∆ίνεται κανονικό εξάγωνο ΑΒΓ∆ΕΖ µε ΑB = α και ΒΓ = β . Α) Να εκφραστούν τα
Γ∆, AE συναρτήσει των α, β και Β) Nδο AB + AΓ + A∆ + AE + AZ = 6BΓ
30) Αν 2 ΑΛ + 3ΒΛ + 2ΜΒ = ΑΚ + ΑΜ + ΒΚ νδο ΚΛ ↑↓ ΜΛ

31) Νδο σε κάθε παρ/µο οι διαγώνιοι του διχοτοµούνται και αντιστρόφως
32) Νδο τα µέσα των πλευρών τετραπλεύρου είναι κορυφές παρ/µου
33) Αν τα διανύσµατα α, β, γ είναι ανά δύο µη-συγγραµµικά και ισχύει α //(β + γ ) και
β //(α − 2γ ) νδο γ //(α − 2β)
34) Αν τα διανύσµατα α, β, γ είναι ανά δύο µη-συγγραµµικά και ισχύει α //(β + γ ) και
β //(α + γ ) νδο γ //(α + β)
35) Eστω 4mOA + (2 − 4m)OB = 3OΓ − OB . Νδο τα σηµεία Α, Β, Γ είναι συνευθειακά

για κάθε m ∈ ℜ
36) Αν ΑΚ, ΒΛ, ΓΜ διάµεσοι του τριγώνου ΑΒΓ και υπάρχουν µη-µηδενικοί
πραγµατικοί κ , λ , µ µε κ ⋅ ΑΚ + λ ⋅ ΒΛ + µ ⋅ ΓΜ = 0 νδο κ = λ = µ
37) ∆ίνεται κύκλος (Ο,ρ) και δύο κάθετες χορδές του ΑΒ και Γ∆ που τέµνονται στο Μ.
Εστω Ν το µέσο της ΑΒ και Λ το µέσο της Γ∆. Νδο
α) ΟΑ + ΟΒ + ΟΓ + Ο∆ = 2ΟΜ β) ΜΑ + ΜΒ + ΜΓ + Μ∆ = 2ΜΟ
38) Αν Ε, Ζ τα µέσα των πλευρών ΑΒ, Γ∆ ενός τετραπλεύρου ΑΒΓ∆ νδο
α) 2ΕΖ = Α∆ + ΒΓ β) 2 ΕΖ < Α∆ + ΒΓ
39) Εστω το µη-µηδενικό διάνυσµα ΑΒ και Γ τέτοιο ώστε ΑΓ = λ ΑΒ , ΒΓ = µ ΑΒ . Νδο

λ −µ =1
→ → →
40) Εστω τα σηµεία Α, Β, Γ, Ο µε OΓ = p OA+ q OB, p, q ∈ R, p + q = 1 . Νδο τα σηµεία
Α, Β, Γ είναι συνευθειακά
→ → → → →
41) Εστω AM = λ AB . Νδο για οποιοδήποτε σηµείο Ο ισχύει OM = (1 − λ ) OA+ λ OB .
→ 1 →
Τι συµβαίνει αν AM = AB ?
2
→ → → → → → →
42) Εστω τα διανύσµατα u , υ , w και τα σηµεία Ο, Α, Β, Γ µε OA = u − υ + 2 w ,
→ → → → → → → →
OB = u − 2 υ + w , OΓ = u − 5υ − 2 w . Νδο τα σηµεία Α, Β, Γ είναι συνευθειακά
→ → → → →
43) Αν τα διανύσµατα a , β δεν είναι παράλληλα, νδο και τα διανύσµατα u = 2 a + 3 β
→ → →
και υ = 4 a − 3 β δεν είναι παράλληλα
44) Εστω τα σηµεία Α, Β, Γ και οι αριθµοί p, q, r . Νδο για κάθε θέση του σηµείου Μ το
→ → →
διάνυσµα ( p − q ) AM + (q − r ) BM + (r − p ) ΓM είναι σταθερό
→ → → → → →
45) Εστω τρίγωνο ΑΒΓ και σηµεία ∆, Ε µε A∆ = x AB + y AΓ , AE = y AB + x AΓ . Νδο
→ →
∆Ε / / BΓ
→ → → → → →
46) Εστω τρίγωνο ΑΒΓ και σηµεία Μ1, Μ2 µε AM 1 = 2 AB + AΓ , AM 2 = 2 AB − 3 AΓ .
→ →
Νδο M 1M 2 ↑↓ AΓ
Η γνώση εµπεδώνεται µέσα µας

µόνο µε τη συνεχή επανάληψη…
ΜΑΘΗΜΑ 4
Συντεταγμένες στο επίπεδο
Ορισμός
→
Kάθε διάνυσµα a του επιπέδου γράφεται κατά µοναδικό τρόπο στη µορφή
→ → → →
a = x i + y j ή a = ( x, y ) .
→ → →
Τα διανύσµατα x i , y j λέγονται συνιστώσες του διανύσµατος a ενώ οι
→
αριθµοί x, y λέγονται συντεταγµένες του διανύσµατος a . (Ο αριθµός x
→ →
λέγεται τετµηµένη του a , ενώ ο y λέγεται τεταγµένη του a ).
Συνεπώς
∆ύο διανύσµατα είναι ίσα αν και µόνο αν οι αντίστοιχες συντεταγµένες τους
είναι ίσες.
Ιδιότητες
→ →
Αν a = ( x1 , y1 ) και β = ( x2 , y2 ) τότε
α + β = (x1, y1 ) + (x 2 , y 2 ) = (x1 + x 2 , y1 + y 2 )
λ ⋅ α = λ ⋅ (x1, y1 ) = (λx1, λy1 )
λ ⋅ α + µ ⋅ β = λ ⋅ (x1, y1 ) + µ ⋅ (x 2 , y 2 ) = (λx1 + µx 2 , λy1 + µy 2 )
Συντεταγμένες
Μέσου Τμήματος
Αφού το Μ είναι µέσο του ΑΒ, ως γνωστό ισχύει
OM =
1
2
( ) 1
OA + OB δηλαδή ( x , y) = (( x1, y1 ) + ( x 2 , y 2 ) )
2
Β( x 2 , y 2 )
1
οπότε ( x , y) = (x1 + x 2 , y1 + y 2 )
2 M ( x , y)
άρα
A( x1, y1 )
οι συντεταγµένες του µέσου Μ είναι
 x + x2 y1 + y2  O
(x , y ) =  1 , 
 2 2 
Συντεταγμένες
με γνωστά άκρα
Ως γνωστό βάση του σχήµατος ισχύει OA + AB = OB δηλαδή

AB = OB − OA άρα Β( x 2 , y 2 )
AB = (x 2 , y 2 ) − (x1, y1 ) = (x 2 − x1, y 2 − y1 )
Αρα οι συντεταγµένες (x , y ) ενός διανύσµατος A ( x1, y1 )
µε άκρα A(x1, y1 ) και Β(x 2 , y 2 ) είναι
O
x = x 2 − x1 και y = y 2 − y1
∆ηλ. (x , y ) = (x 2 − x1 , y2 − y1 )
Μέτρο
A ( x , y)
Διανύσματος A2
Εφαρµόζοντας Π.Θ. στο τρίγωνο ΟΑΑ1,
|α|
προκύπτει
| α |2 = (OA) 2 = (OA1 ) 2 + (A1A) 2 = x 2 + y 2

O A1
άρα
| α |= x 2 + y 2
Απόσταση δύο
Σημείων
Η απόσταση των σηµείων A(x1, y1 ) και Β(x 2 , y 2 ) είναι ίση µε
( AB) = (x 2 − x1 )2 + ( y 2 − y 1 )2
Συνθήκη Παραλληλίας
α //β ⇔ det α ,β = 0 ( ) ή α // β ⇔
x1
x2
y1
y2
=0
α // β ⇔ α = λβ
Συντελεστής Διεύθυνσης
r
Εστω το µη-µηδενικό διάνυσµα a και Α σηµείο του επιπέδου για το οποίο
uuur r
ισχύει OA = a . Τη γωνία φ που διαγράφει ο ηµιάξονας Οχ αν στραφεί γύρω
από το Ο κατά τη θετική φορά µέχρι να συµπέσει µε την ηµιευθεία ΟΑ, την
λέµε γωνία που σχηµατίζει το διάνυσµα µε τον χ΄χ. Προφανώς ϕ ∈ [0,2π) .
r
Συντελεστή διεύθυνσης του διανύσµατος a = ( x, y ) λέµε το πηλίκο
y
µε x ≠ 0 και τον συµβολίζουµε µε λ. A ( x, y)
x
∆ηλαδή ϕ
O
y
λ = εφϕ =
x
r
Αν y = 0 δηλαδή a / / x ' x τότε λ=0
r
Αν x = 0 δηλαδή a / / y ' y τότε δεν ορίζεται συντελεστής διεύθυνσης
Συνθήκη Παραλληλίας
ur uur
a / / β ⇔ λuuar = λuuuβr
Απόδειξη
Αφού α // β άρα det(α, β) = 0

x y1
δηλαδή 1 = 0 οπότε
x 2 y2
x1y 2 − x 2 y1 = 0 ⇒ x1y 2 = x 2 y1 ⇒
y1 y 2
= ⇒ λ α = λβ
x1 x 2
Βασική
Α Για νδο δύο συγγραµµικά διανύσµατα είναι οµόρροπα ή

αντίρροπα τότε εξετάζουµε το πρόσηµο των συντεταγµένων τους.
Αν οι αντίστοιχες συντεταγµένες είναι οµόσηµες τότε τα
διανύσµατα είναι οµόρροπα, ενώ αν είναι ετερόσηµες τότε είναι
αντίρροπα.
ΓΙΑ ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ
Νδο τα διανύσµατα a = (1,2), β = (−3,−6) είναι συγγραµµικά και
αντίρροπα.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Παρατηρούµε ότι το διάνυσµα β = (−3,−6) γράφεται ως β = −3(1,2) ,
δηλαδή β = −3a . Αρα τα διανύσµατα είναι συγγραµµικά.
Επειδή οι αντίστοιχες συντεταγµένες των διανυσµάτων είναι ετερόσηµες άρα
τα διανύσµατα είναι αντίρροπα.
Β Για να είναι δύο διανύσµατα ίσα, αρκεί να έχουν ίσες τις

αντίστοιχες συντεταγµένες τους.
Να βρεθούν τα x, y ώστε τα διανύσµατα a = ( x 2 + x,3 y ), β = (2,3) να
είναι ίσα.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Για να είναι τα διανύσµατα ίσα, πρέπει
( x 2 + x,3 y ) = (2,3)
δηλαδή
 x 2 + x = 2  x 2 + x − 2 = 0  x = −2, x = 1  x = −2  x = 1
 ⇒  ⇒  ⇒  ή 
 3 y = 3  y =1  y =1  y = 1 y = 1
Γ Για νδο τρία διαφορετικά σηµεία Α, Β, Γ (των οποίων οι

συντεταγµένες είναι γνωστές) είναι συνευθειακά, τότε θεωρούµε τα
διανύσµατα πχ ΑΒ, ΑΓ βρίσκουµε τις συντεταγµένες τους και
δείχνουµε ότι είναι συγγραµµικά.
Νδο τα σηµεία Α(0,1), Β(2,-3), Γ(-1,3) είναι συνευθειακά.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Θεωρούµε τα διανύσµατα ΑΒ, ΑΓ και βρίσκουµε τις συντεταγµένες αυτών.
Οπότε ΑΒ = (2 − 0,−3 − 1) = (2,−4) και ΑΓ = (−1 − 0,3 − 1) = (−1,2) .
Για να είναι τα διανύσµατα ΑΒ, ΑΓ συγγραµµικά αρκεί
det( ΑΒ, ΑΓ) = 0
Πράγµατι
2 −4
det( ΑΒ, ΑΓ) = = 2 ⋅ 2 − (−4) ⋅ (−1) = 4 − 4 = 0
−1 2
Συνεπώς ΑΒ // ΑΓ και Α κοινό σηµείο άρα τα σηµεία Α, Β, Γ είναι
συνευθειακά.
∆ Για νδο δύο διανύσµατα δεν είναι συγγραµµικά (δηλαδή

δεν είναι παράλληλα) αρκεί νδο η ορίζουσα αυτών είναι ≠ 0.
Ανάλογα, για νδο δύο διανύσµατα είναι συγγραµµικά αρκεί νδο η
ορίζουσα αυτών είναι = 0.
Να εξεταστεί αν τα διανύσµατα a = (2,1), β = (−3,0) είναι συγγραµµικά.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Βρίσκουµε την ορίζουσα αυτών.Οπότε
2 1
det(a, β ) = = 2 ⋅ 0 − 1 ⋅ (−3) = 0 + 3 = 3 ≠ 0
−3 0
Αρα τα διανύσµατα δεν είναι συγγραµµικά.
Ε Κάθε διάνυσµα u του επιπέδου µπορεί κατά µοναδικό

τρόπο να γραφεί ως γραµµικός συνδυασµός δύο οποιονδήποτε µη-
συγγραµµικών διανυσµάτων του επιπέδου δηλαδή να αναλυθεί σε
δύο συνιστώσες που σηµαίνει να γραφεί στην µορφή u = λ a + µ β
όπου λ , µ κατάλληλοι πραγµατικοί αριθµοί.
Να αναλυθεί το u = (2,1) σε δύο συνιστώσες που να είναι παράλληλα προς
τα a = (2,−2), β = (3,1)
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Ξεκινάµε υπολογίζοντας τους λ, µ ∈ ℜ για τους οποίους ισχύει
u = λa + µβ
Οπότε
u = λ a + µ β ⇔ (2,1) = λ (2,−2) + µ (3,1)
⇔ (2,1) = (2λ ,−2λ ) + (3µ , µ ) ⇔ (2,1) = (2λ + 3µ ,−2λ + µ ) .
 2λ + 3µ = 2
Καταλήγουµε στο (Σ)  το οποίο λύνουµε οπότε βρίσκουµε
 − 2λ + µ = 1
λ = −1 / 8, µ = 3 / 4
Αρα
1 3
u=− a+ β
8 4
► Παράδειγµα 1 (βασική εφαρμογή για το βαρύκεντρο τριγώνου)

Να βρεθούν οι συντεταγµένες του βαρύκεντρου G ενός τριγώνου ΑΒΓ µε κορυφές
A(x1, y1 ) , Β(x 2 , y 2 ) και Γ(x 3 , y3 )
Απάντηση
A
Σύµφωνα µε το παρ. 1.Β του προηγούµενου µαθήµατος, αν Ο ένα
1
οποιοδήποτε σηµείο τότε ισχύει OG = (OA + OB + OΓ )
3 G
δηλαδή
B Γ
1
( x , y) = ( ( x1, y1 ) + ( x 2 , y 2 ) + ( x 3 , y3 ) ) άρα
3
1
( x , y) = ( x1 + x 2 + x 3 , y1 + y 2 + y3 )
3
x1 + x 2 + x 3 y1 + y 2 + y3
( x , y) = ( , )
3 3
Αρα οι συντεταγµένες του βαρύκεντρου G είναι
x1 + x 2 + x 3 y1 + y 2 + y3
x= , y=
3 3
→ → → →
Αν a = ( 2m + 3, 4 ) , β = ( −1, m ) , m ∈ R να εξετάσετε αν a / / β
Απάντηση
Η ορίζουσα των διανυσµάτων είναι
 → →  2m + 3 4
det  a , β  = = m ( 2m + 3) + 4 = 2m 2 + 3m + 4 > 0
  − 1 m
διότι το τριώνυµο 2m 2 + 3m + 4 έχει ∆ < 0 άρα δεν έχει πραγµατικές ρίζες και είναι πάντα
οµόσηµο του α = 2 > 0
→ → → →
συνεπώς det  a , β  ≠ 0 άρα τα a , β δεν είναι παράλληλα
 
Σε ένα σύστηµα αξόνων οι τετµηµένες δύο σηµείων Α και Β είναι οι ρίζες της εξίσωσης
( )
x 2 − λ2 − 4λ + 3 x − 17 = 0 (1). Να βρεθεί η τιµή του λ ∈ ℜ ώστε το µέσο του τµήµατος
ΑΒ να έχει τετµηµένη ίση µε 4
Απάντηση
Εστω τα σηµεία A(x1, y1 ) και B(x 2 , y 2 ) οπότε οι τετµηµένες αυτών δηλαδή τα x1, x 2 είναι
ρίζες της δευτεροβάθµιας εξίσωσης (1).
Οπότε σύµφωνα µε τους τύπους Vieta για το άθροισµα των ριζών τριωνύµου, έχουµε
Nα γνωρίζω ότι:
− (λ2 − 4λ + 3)
S = x1 + x 2 = − = λ2 − 4λ + 3 (2) ΤΥΠΟΙ VIETA
1
Τριώνυµο αx 2 + bx + γ = 0
Το µέσο Μ του ΑΒ έχει συντεταγµένες µε ρίζες x1, x 2
 x + x 2 y1 + y 2  S = x1 + x 2 = −
b
(x M , yM ) =  1 ,  και αφού x M = 4 άρα
 2 2  α
γ
x1 + x 2 P = x1 ⋅ x 2 =
= 4 δηλαδή x1 + x 2 = 8 (3) α
2
Από την (2) και (3) προκύπτει λ2 − 4λ + 3 = 8 δηλαδή
λ2 − 4λ − 5 = 0 δηλ. λ = 5 ή λ = −1
uuur uuur
Εστω τα σηµεία Α(-1,0), Β(3,4), Γ(x, y) µιας ευθείας (ε) και ΒΓ = 4ΓΑ . Να βρεθούν οι
συντεταγµένες του σηµείου Γ
Απάντηση
uuur uuur
Είναι ΒΓ = ( x − 3, y − 4) , ΓΑ = (−1 − x, 0 − y ) = (−1 − x, − y )
Οπότε
uuur uuur
ΒΓ = 4ΓΑ
( x − 3, y − 4) = 4 ⋅ (−1 − x, − y ) ⇒ ( x − 3, y − 4) = (−4 − 4 x, −4 y )
 x − 3 = −4 − 4 x 5 x = −1  x = −1/ 5
 ⇒  ⇒ 
 y − 4 = −4 y  5y = 4  y = 4/5
 1 4
Αρα Γ = − , 
 5 5
∆ίνονται τα σηµεία M1 (κ1, λ1 ) , M 2 (κ 2 , λ 2 ) , M 3 (κ3 , λ 3 ) και M 4 (κ 4 , λ 4 ) . Νδο αν τα

σηµεία αυτά είναι µέσα των διαδοχικών πλευρών ενός τετραπλεύρου τότε ισχύει
κ1 + κ3 = κ 2 + κ 4 και λ1 + λ 3 = λ 2 + λ 4
Απάντηση
Εστω το τετράπλευρο ΑΒΓ∆ µε κορυφές A(x1, y1 ) , B(x 2 , y 2 ) , Γ(x 3 , y3 ) , ∆(x 4 , y 4 ) .
x1 + x 2 y1 + y 2
Αφού M1 (κ1, λ1 ) µέσο του ΑΒ άρα κ1 = και λ1 =
2 2
x 2 + x3 y 2 + y3
Αφού M 2 (κ 2 , λ 2 ) µέσο του ΒΓ άρα κ2 = και λ2 =
2 2
x3 + x 4 y3 + y 4
Αφού M 3 (κ3 , λ 3 ) µέσο του Γ∆ άρα κ3 = και λ3 =
2 2
x1 + x 4 y1 + y 4
Αφού M 4 (κ 4 , λ 4 ) µέσο του ∆Α άρα κ4 = και λ4 =
2 2
Συνεπώς:
x1 + x 2 x 3 + x 4 x1 + x 2 + x 3 + x 4
κ1 + κ3 = + = Αρα
2 2 2
κ1 + κ3 = κ 2 + κ 4
x 2 + x 3 x1 + x 4 x1 + x 2 + x 3 + x 4
κ2 + κ4 = + =
2 2 2
y1 + y 2 y3 + y 4 y1 + y 2 + y3 + y 4
λ1 + λ 3 = + = Αρα
2 2 2
λ1 + λ 3 = λ 2 + λ 4
y 2 + y3 y1 + y 4 y1 + y 2 + y3 + y 4
λ2 + λ4 = + =
2 2 2
Για οποιουσδήποτε πραγµατικούς αριθµούς α1, α 2 , β1, β2 , x, y νδο

( x − α1 ) 2 + ( y − β1 ) 2 + ( x − α 2 ) 2 + ( y − β 2 ) 2 ≥ (α 2 − α1 ) 2 + (β 2 − β1 ) 2
Απάντηση
Θεωρούµε τα σηµεία A(α1, β1 ) , B(α 2 , β 2 ) , Γ(x, y ) . Λόγω της τριγωνικής ανισότητας

έχουµε (ΓΑ) + (ΓΒ) ≥ (AB) οπότε αντικαθιστώντας (σύμφωνα με τον τύπο της απόστασης δύο
σημείων) προκύπτει το ζητούµενο:
( x − α1 ) 2 + ( y − β1 ) 2 + ( x − α 2 ) 2 + ( y − β 2 ) 2 ≥ (α 2 − α1 ) 2 + (β 2 − β1 ) 2
3 5  7  5 3 1
Aν τα σηµεία K ,  , Λ 3,  , M 4,  , N(3,1) και Ξ ,  είναι τα µέσα των πλευρών
 2 2  2  2 2 2
ΑΒ, ΒΓ, Γ∆, ∆Ε και ΕΑ αντιστοίχως του πενταγώνου ΑΒΓ∆Ε, να βρεθούν οι συντεταγµένες
των κορυφών του πενταγώνου
Απάντηση
B
Εστω το πεντάγωνο ΑΒΓ∆Ε µε κορυφές
K Λ
A(x1, y1 ) , B(x 2 , y 2 ) , Γ(x 3 , y3 ) , ∆(x 4 , y 4 ) , Ε(x 5 , y5 ) .
A Γ
Αφού Κ µέσο του ΑΒ ισχύει:
3 x1 + x 2 5 y1 + y 2 Ξ M
= ⇒ x1 + x 2 = 3 και = ⇒ y1 + y 2 = 5
2 2 2 2
E N ∆
Αφού Λ µέσο του ΒΓ ισχύει:
x + x3 7 y 2 + y3
3= 2 ⇒ x 2 + x 3 = 6 και = ⇒ y 2 + y3 = 7
2 2 2
Αφού Μ µέσο του Γ∆ ισχύει:

x + x4 5 y3 + y 4
4= 3 ⇒ x 3 + x 4 = 8 και = ⇒ y3 + y 4 = 5
2 2 2
Αφού Ν µέσο του ∆Ε ισχύει:

x + x5 y + y5
3= 4 ⇒ x 4 + x 5 = 6 και 1 = 4 ⇒ y 4 + y5 = 2
2 2
Αφού Ξ µέσο του ΑΕ ισχύει:

3 x1 + x 5 1 y1 + y5
= ⇒ x1 + x 5 = 3 και = ⇒ y1 + y5 = 1
2 2 2 2
Είναι προφανές ότι από τα παραπάνω καταλήγουµε στα εξής (Σ):

 x1 + x 2 = 3  y1 + y 2 = 5
x 2 + x 3 = 6  y 2 + y3 = 7
 
(Σ1 ) x 3 + x 4 = 8 (Σ 2 )  y 3 + y 4 = 5
x 4 + x 5 = 6  y 4 + y5 = 2
x + x = 3  y + y =1
 5 1  5 1
Προσθέτοντας κατά µέλη τις εξισώσεις του (Σ1) προκύπτει

2 x1 + 2 x 2 + 2 x 3 + 2 x 4 + 2 x 5 = 26 δηλαδή
x1 + x 2 + x 3 + x 4 + x 5 = 13 (1)
και αφού πχ x1 + x 2 = 3 και x 3 + x 4 = 8 άρα (1) ⇒ 3 + 8 + x 5 = 13 ⇒ x 5 = 2
Οµοίως αφού x1 + x 5 = 3 και x 2 + x 3 = 6 άρα (1) ⇒ 3 + 6 + x 4 = 13 ⇒ x 4 = 4
Οµοίως αφού x1 + x 2 = 3 και x 4 + x 5 = 6 άρα (1) ⇒ 3 + x 3 + 6 = 13 ⇒ x 3 = 4
Οµοίως αφού x1 + x 5 = 3 και x 3 + x 4 = 8 άρα (1) ⇒ x 2 + 3 + 8 = 13 ⇒ x 2 = 2
Οµοίως αφού x 2 + x 3 = 6 και x 4 + x 5 = 6 άρα (1) ⇒ x1 + 6 + 6 = 13 ⇒ x1 = 1
Με την ίδια λογική δουλεύουµε στο (Σ2) για να βρούµε τις τεταγµένες y1,..., y5 ....
∆ίνονται δύο µη-συγγραµµικά διανύσµατα α, β ενός επιπέδου. Να αποδείξετε ότι

οποιοδήποτε διάνυσµα r του επιπέδου αυτού µπορεί να εκφραστεί ως γραµµικός
συνδυασµός των α, β κατά µοναδικό τρόπο
Απάντηση
Σχεδιάζουµε τα διανύσµατα α,β, r έτσι ώστε να έχουν A

α
κοινή αρχή το Ο. Από το πέρας Ρ του διανύσµατος r ∆ P
φέρουµε παράλληλες προς τα α, β ώστε να
σχηµατιστεί το παρ/µο Ο∆ΡΓ O
Γ B
β
Προφανώς O∆ = x ⋅ α , OΓ = y ⋅ β όπου x , y ∈ ℜ .
Αρα OP = OΓ + ΓΡ = OΓ + ΓΡ = y ⋅ β + x ⋅ α δηλαδή το διάνυσµα r γράφεται ως γραµµικός
συνδυασµός των α, β µε r = x ⋅ α + y ⋅ β (1)
Αρκεί νδο αυτός ο γραµµικός συνδυασµός είναι µοναδικός, δηλαδή οι αριθµοί x , y ∈ ℜ
ώστε να ισχύει η (1) είναι µοναδικοί.
Θα δουλέψουµε µε την εις-άτοπο απαγωγή.
Υποθέτουµε ότι υπάρχουν και άλλοι αριθµοί x′, y′ ∈ ℜ ώστε να ισχύει r = x′ ⋅ α + y′ ⋅ β (2)
Από τις (1) και (2) προκύπτει x ⋅ α + y ⋅ β = x′ ⋅ α + y′ ⋅ β
Από την τελευταία σχέση συµπεραίνουµε ότι x = x′ και y = y′ αφού α // β
Αρα τελικά το r γράφεται κατά µοναδικό τρόπο µε την µορφή (1)
1) Να βρεθούν τα x , y ώστε το διάνυσµα ΑΒ = (2x − 3y , x + y − 1) να είναι 0

……………………………………………….…………………………………………………………
……………………………………………………….…………………………………………………
2) Να εξεταστεί αν τα διανύσµατα α = (2 , 1) και β = (− 3 , 0 ) είναι συγγραµµικά

……………………………………………….…………………………………………………………
……………………………………………………….…………………………………………………
3) Να βρεθεί ο αριθµός λ ώστε τα διανύσµατα α = (λ , 2) και β = (2 , λ ) να είναι συγγραµµικά

……………………………………………………….…………………………………………………
…………………………………………………….……………………………………………………
4) Νδο τα σηµεία A (0 , 1) , B(2 , − 3) , Γ(− 1 , 3) είναι συνευθειακά
…………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………..…..………………………………………………………
5) ∆ίνονται τα διανύσµατα α = (4 , - 2) και β = (− 4 , 3) . Να βρεθεί διάνυσµα v έτσι ώστε

Α) v = α + β Β) 2v = 3α − 2β
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
6) Νδο το v = (− 2 , 6 ) γράφεται ως γραµµικός συνδυασµός των α = (3 , 1) β = (2 , − 1) ως
εξής v = 2α − 4β
……………………………………………………….…………………………………………………
………………………………………………………….………………………………………………
7) Να βρεθεί η απόσταση των σηµείων A (1 , 2) , B(− 3 , 6 )
……………………………………………………….…………………………………………………
……………………………………………………….…………………………………………………
8) Αν AB = (4 , − 5) και B(1 , - 2) να βρεθεί το σηµείο A

…………………………………………………….……………………………………………………
…………………………………………………….……………………………………………………
9) Να βρεθούν διανύσµατα w // α = (− 6 , 8 ) µε µέτρο w ίσο µε 5
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
Ασκήσεις
1) Ποιά είναι η θέση στο καρτεσιανό επίπεδο των σηµείων Μ(x,y) για τα οποία ισχύει
Α) | x |= 2 , Β) | x |< 2 , Γ) | y |> 2 , ∆) | x |=| y |
2) Να βρεθούν οι αποστάσεις των παρακάτω σηµείων από τους άξονες χ΄χ και ψ΄ψ
A(− 1,2) Β(3,4) Γ(− 5,−6) ∆(α − 1, β + 2) M (x , y )
3) ( )
∆ίνεται το διάνυσµα α = λ2 − 4, λ2 − 3λ + 2 µε λ ∈ ℜ . Για ποιά τιµή του λ είναι
Α) α = 0 Β) α ≠ 0 και α // χ′χ
4) (
∆ίνονται τα διανύσµατα α = λ2 − 3λ + 2 , 2λ2 − 3λ − 2 και )
( )
β = λ2 − 5λ + 6 , − 3λ2 + 7λ − 2 . Να βρεθεί το λ ώστε α = β
5) Να βρεθεί ο πραγµατικός αριθµός x ώστε τα διανύσµατα α = (x , 1) και β = (4 , x )

να είναι οµόρροπα
6) Αν u = (3 , 4 ) ποιό διάνυσµα είναι συγγραµµικό µε το u και έχει διπλάσιο µέτρο
από το u ?
7) Στο διπλανό σύστηµα συντεταγµένων

είναι OA = i , OΒ = j .
Z
Να εκφράσετε συναρτήσει των i, j
Α) Τα διανύσµατα θέσεως των σηµείων B ∆ Θ Η
Γ, ∆, Ε, Ζ, Κ , Η E
j K
Β) Τα διανύσµατα
O i A
Γ∆, KA, Η∆, K∆, ΗΘ, ZA, KZ
8) ∆ίνονται τα σηµεία A(− 1,6) και Β(− 9,−2) . Να βρεθεί

Α) Το σηµείο του χ΄χ που ισαπέχει από τα Α και Β
Β) Το σηµείο του ψ΄ψ που ισαπέχει από τα Α και Β
●●●●●●
9) Να εξεταστεί αν τα σηµεία M1 (− 6, 1) , M 2 (− 2, 3) , M 3 (− 10, − 1) είναι συνευθειακά
10) Να εξεταστεί αν τα σηµεία M1(a + b, a − b ) , M 2 (a , − b ) , M 3 (a + 2b, 2a − b ) είναι

συνευθειακά
11) ∆ίνονται τα σηµεία A(5, − 1) , B(1, 1) , Γ(2, 3) . Νδο το τρίγωνο ΑΒΓ είναι
ορθογώνιο µε Β = 90ο
12) Να βρεθούν οι πραγµατικοί αριθµοί x , y ώστε τα διανύσµατα α = (x, 2 x − y ) και
β = (2 y, 4) να είναι ίσα
13) ∆ίνονται τα σηµεία A(3, 2) , B(7, - 4) . Να βρεθεί σηµείο Μ του χ΄χ ώστε το τρίγωνο
ΜΑΒ να είναι Α) Ισοσκελές µε κορυφή το Μ, Β) Ορθογώνιο στο Μ
14) Να εξετάσετε αν το τρίγωνο ΑΒΓ µε κορυφές A(5, − 1) , Β(9, 2) και Γ(6, 6) είναι
ισοσκελές και να υπολογίσετε την περίµετρό του
15) Να εξετάσετε αν τα σηµεία A(− 2, 1) , Β(− 1, 3) , Γ(1, 2) και Ο(0, 0) είναι κορυφές
τετραγώνου
16) ∆ίνεται τρίγωνο ΑΒΓ µε A(3, 0 ) , Β(1, 2) και G (3, 2) όπου G το βαρύκεντρο του
ΑΒΓ. Να βρεθούν οι συντεταγµένες της κορυφής Γ
17) Αν α = (2, 3) , β = (− 1, 1) , γ = (− 2, 3) να βρεθούν τα µέτρα
α) | α − β + γ | και β) | α + β | + | β + γ | + | γ + α |
18) Αν α = (2 x − y, x + 2 y − 4 ) , β = (x − 3y + 2, − 3x + 2y - 2 ) , γ = (3, − 2 ) και δ = (− 3, 4 )
Α) Να βρεθούν οι συντεταγµένες του διανύσµατος u = α + β + γ
Β) Να βρεθεί σχέση ώστε u // δ

Γ) Να βρεθούν τα x , y ώστε u = 0
19) Εστω τα σηµεία Α(-κ, 4), Β(-2, 5). Να βρεθεί ο αριθµός κ ώστε το διάνυσµα ΑΒ να
είναι παράλληλο στον ψ΄ψ
20) Εστω τα σηµεία Α(4, κ+3), Β(9, 4κ+1). Να βρεθεί ο αριθµός κ ώστε το διάνυσµα
ΑΒ να είναι παράλληλο στον χ΄χ

21) Εστω τα σηµεία Α(4κ-5, 5µ-3), Β(7κ+3, 4µ+9). Να βρεθούν οι αριθµοί κ, µ ώστε το
διάνυσµα ΑΒ να µην είναι παράλληλο σε κανέναν από τους άξονες
22) Εστω τα διανύσµατα a = ( −2,3) , b = (4 ,−1) , u = (x + y , 3y ) , v = (5x + y − 2, 3y + 4 ) .
Να βρεθούν οι αριθµοί x , y ώστε a // u και b // v
23) Eστω τα διανύσµατα α = (− 1, 2) και β = (− 1,-1 ) . Να εκφραστεί το διάνυσµα
w = (1, − 3) ως γραµµικός συνδυασµός των α και β
24) Eστω τα διανύσµατα α = (1, 2) , β = (− 1,2 ) και γ = (3,4 ) . Να βρεθούν οι αριθµοί λ ,
µ, ν ώστε λ ⋅ α + µ ⋅ β + ν ⋅ γ = 0
25) Το σηµείο Μ βρίσκεται πάνω στον χ΄χ και απέχει απόσταση 13 από το σηµείο
Κ(1, 2). Να βρεθούν οι συντεταγµένες του Μ
26) Εστω τα διανύσµατα a = (1,2) , b = (3,4 ) . Να βρεθούν τα συγγραµµικά προς τα a και
b διανύσµατα, που να έχουν άθροισµα c = (0 ,3)
27) Eστω τα διανύσµατα α = (1, 2) και β = (0,3 ) . Να οριστούν τα συγγραµµικά προς τα
α και β διανύσµατα που έχουν διαφορά ίση µε το διάνυσµα i

28) Αν τα σηµεία A(2, 1) και Β(5, 0) είναι κορυφές ενός παρ/µου ΑΒΓ∆ µε κέντρο
K (4, 3) να βρεθούν οι συντεταγµένες των κορυφών Γ και ∆
29) Να βρεθεί ο ακέραιος αριθµός x ώστε η απόσταση των σηµείων A(3x + 1, 2) και
B(1, 4 - 5x ) να είναι 10. Μετά να βρεθεί σηµείο Γ του άξονα ψ΄ψ για το οποίο το
τρίγωνο ΑΒΓ είναι ισοσκελές µε κορυφή Γ
30) Να βρεθεί σηµείο Μ του χ΄χ ώστε το άθροισµα των αποστάσεων του από τα σηµεία
A(1, 2) και Β(3, 4) να είναι ελάχιστο
31) Να βρεθεί σηµείο Μ του ψ΄ψ ώστε η διαφορά των αποστάσεων του από τα σηµεία
A(− 3, 2) και Β(2, 5) να είναι µέγιστη
|β| | γ |
32) Αν για τα διανύσµατα α, β, γ ισχύει α + β + γ = 0 και | α |= = νδο
2 3
Α) α ↑↓ β Β) β ↑↓ γ
|β| | γ |
33) Αν για τα διανύσµατα α, β, γ ισχύει α + β + γ = 0 και | α |= = νδο α // β // γ
3 4
34) Εστω Μ σηµείο τοµής των ευθυγράµµων τµηµάτων που ενώνουν τα µέσα των
απέναντι πλευρών ενός τετραπλεύρου ΑΒΓ∆ και στο επίπεδο του τετραπλεύρου
ορίζουµε τα σηµεία Κ και Λ ώστε AK = MB , KΛ = MΓ . Νδο το Μ είναι µέσο του

τµήµατος Λ∆
ΕΜΕ
→
 λ  →
2 
35) Για ποια τιµή του λ τα διανύσµατα a =  2 , −3  και β =  , λ 2 − 4λ + 1 είναι
 λ −1  3 
ίσα? Απ. λ = 2
36) Για ποιες τιµές των x, y το ευθύγραµµο τµήµα ΑΒ µε άκρα A ( x, 4 ) και B ( 5, y )
έχει ως µέσο το σηµείο M ( 2,3) Απ. x = -1, y = 2
→ → → →
37) Eστω a = (1, 2 ) , β = ( 2, −1) , γ = ( 3, 4 ) . Να γραφεί το διάνυσµα γ ως γραµµικός
→ → → 11 → 2 →
συνδυασµός των a , β Απ. γ= a+ β
5 5
→
38) Το µέτρο του διανύσµατος u = ( x − 1, x + 1) είναι 3. Να βρεθεί το µέτρο του
→
διανύσµατος w = ( x − 3, x + 3)
→ → → → → →
39) ∆ίνεται τρίγωνο ΑΒΓ µε AB = a + 2 β , AΓ = 7 a − 28 β και ένα σηµείο Ρ µε
→ → →
AΡ = 2 a − 3 β . Νδο το σηµείο Ρ ανήκει στην ΒΓ
40) Εστω τετράπλευρο ΑΒΓ∆ και τα σηµεία Κ, Λ στις πλευρές ΑΒ και Γ∆ αντίστοιχα
→ → → →
ώστε AK = λ AB, ∆Λ = λ ∆Γ, λ ∈ R * . Νδο τα µέσα των ΒΓ, ΚΛ, Α∆ είναι
συνευθειακά
→ → → → → → → → → →
41) Εστω τα διανύσµατα a = OM 1 , β = OM 2 , γ = OM 3 . Αν k a + λ β + µ γ = 0 µε
k , λ , µ ∈ R (διαφορετικοί µεταξύ τους) και k + λ + µ = 0 νδο τα σηµεία M 1 , M 2 , M 3

είναι συνευθειακά
Προσδιορισµός σηµείου αό γνωστή σχέση…

1) Εστω Α, Β δυο διαφορετικά σηµεία. Να βρεθεί σηµείο Μ ώστε
uuuur 2 uuur uuuur 2 uuur uuuur 2 uuur
α) AM = AB , β) AM = − AB , γ) AM = MB
3 3 3
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
2) Εστω Α, Β δυο διαφορετικά σηµεία. Νδο υπάρχει µοναδικό σηµείο Μ ώστε για κάθε
uuuur uuur uuur
σηµείο Ο να ισχύει OM = kOB + (1 − k )OA, k ∈ R και να βρεθεί το σηµείο Μ
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
3) Εστω Α, Β δυο διαφορετικά σηµεία. Νδο υπάρχει µοναδικό σηµείο Μ ώστε για κάθε
uuuur uuur uuur
σηµείο Ο να ισχύει OM = kOA + λ OB, k , λ ∈ R και να βρεθεί το σηµείο Μ
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
uuur uuur
4) ∆ίνεται τρίγωνο ΑΒΓ. Να βρεθεί σηµείο Μ ώστε | 2 MA + 3MB |= 10 ,
uuur uuur uuuur uuur
MA + MB + M Γ / / BΓ
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
uuur uuur uuuur uuuur
5) ∆ίνεται παραλληλόγραµµο ΑΒΓ∆. Να βρεθεί σηµείο Μ µε MA + MB + M Γ = M ∆
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
uuur uuur uuur uuuur uuuur uuur
6) ∆ίνεται τραπέζιο ΑΒΓ∆ µε ∆Γ = 2AB . Να βρεθεί σηµείο Μ µε MA + M Γ + M ∆ = 3BA
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
Η σκληρή δουλειά είναι η

συσσώρευση των εύκολων
ΜΑΘΗΜΑ 5 πραγµάτων που δεν τελείωσαν
όταν έπρεπε…
Εσωτερικό γινόμενο διανυσμάτων
Ορισμός
→ →
Εστω δύο µη-µηδενικά διανύσµατα a , β . Ονοµάζουµε εσωτερικό γινόµενο
→ → → →
των a , β και συµβολίζουµε ως a ⋅ β τον πραγµατικό αριθµό
α ⋅ β =| α | ⋅ | β | ⋅συνφ
→ →
όπου φ η γωνία των διανυσµάτων a , β
→ → → → → →
Αν a = 0 ή β = 0 τότε ορίζουµε a ⋅ β = 0
Ιδιότητες
→ → → →
a⋅ β = β ⋅ a
→ → → →
a ⊥ β ⇔ a⋅ β = 0
→ → → → → → → → → → → →
a ↑↑ β ⇔ a ⋅ β = a ⋅ β a ↑↓ β ⇔ a ⋅ β = − a ⋅ β
→2 →2 → → → → →2 →2
a = a i ⋅ j = j ⋅ i = 0 και i = j = 1
Αναλυτική Έκφραση του

Εσωτερικού γινομένου
→ →
Αν a = ( x1 , y1 ) , β = ( x2 , y2 ) τότε α ⋅ β = x 1 ⋅ x 2 + y1 ⋅ y 2
∆ηλαδή, το εσωτερικό γινόµενο δύο διανυσµάτων είναι ίσο µε το άθροισµα
των γινοµένων των οµώνυµων συντεταγµένων τους. (βλ. Απόδειξη)
Ιδιότητες
(λ α) ⋅ β = α ⋅ (λβ) = λ (α ⋅ β)
α ⋅ (β + γ ) = α ⋅ β + α ⋅ γ
α =β⇒ α⋅ γ =β⋅ γ
α ⊥ β ⇔ λ α ⋅ λβ = −1 (βλ.Απόδειξη)
Συνημίτονο γωνίας
Δύο διανυσμάτων
→ →
Αν a = ( x1 , y1 ) , β = ( x2 , y2 ) δύο µη-µηδενικά διανύσµατα που σχηµατίζουν
µεταξύ τους γωνία φ, τότε α ⋅ β =| α | ⋅ | β | ⋅συνφ (1)
α ⋅β
η οποία γράφεται ως συνφ = (2)
| α |⋅|β|
και αφού α ⋅ β = x1 ⋅ x 2 + y1 ⋅ y 2 , | α |= x12 + y12 , | β |= x 2 2 + y 2 2
x1 ⋅ x 2 + y1 ⋅ y 2
άρα η (2) γράφεται ως συνφ = (3)
x12 + y12 ⋅ x 2 2 + y 2 2
Προβολή
Διανύσματος σε Διάνυσμα
Εστω a, v δύο διανύσµατα του επιπέδου µε a ≠ 0 . Με αρχή ένα σηµείο Ο

παίρνουµε τα διανύσµατα OA = a και OM = v . Από το Μ φέρνουµε κάθετο
στη διεύθυνση του OA και έστω Μ1 το ίχνος της καθέτου όπως φαίνεται στο
σχήµα.
Μ
v Α
ϑ Μ1
a
Ο
Το διάνυσµα OM 1 λέγεται προβολή του v στο a και συµβολίζεται ως

προβ a v . ∆ηλαδή
OM1 = προβa v
Η προβολή του v στο a είναι ανεξάρτητη από την επιλογή του σηµείου Ο.
Ισχύει
( )
a ⋅ v = a ⋅ OM 1 + M 1 M = a ⋅ OM 1 + a ⋅ M 1 M = a ⋅ OM 1 = a ⋅ προβ a v ,
οπότε
a ⋅ v = a ⋅ προβa v (1)
Xρήσιμος τύπος:
Aπό την (1) προκύπτει ένας ιδιαίτερα χρήσιµος τύπος για τις
ασκήσεις, ως εξής:
→ → → → → → → → → →
a ⋅ v = a ⋅ προβ → v ⇒ a ⋅ a ⋅ v = a ⋅ a ⋅ προβ → v ⇒
a a
→2 2
→ → → →
→ → → → →
⇒  a⋅ v  ⋅ a = a ⋅ προβ → v ⇒  a ⋅ v  ⋅ a = a ⋅ προβ → v ⇒
  a   a
→ → → → →
   
→  a⋅ v  ⋅ a →  a⋅ v  →
⇒ προβ v =  →
 ⇒ προβ v = 
→
a
a →2 a →2
a a
Bασική πρόταση:
→ → → →
προβ  λ β + µ γ  = λ ⋅ προβ β + µ ⋅ προβ γ
→ → →
a   a a
Απόδειξη
→
 → →

a  λ β + µ γ → λ→ → →→
 → →
   a β+ µ aγ →
προβ →  λ β + µ γ  = a= a=
a   →2 →2
a a
→→ →→ →→ →→
λaβ → µ aγ → aβ → aγ → → →
= a+ a= λ a+ µ a = λ ⋅ προβ → β + µ ⋅ προβ → γ
→2 →2 →2 →2 a a
a a a a
Βασική
Α Για νδο α ⊥ β αρκεί νδο (Ι) a ⋅ β = 0 ή (ΙΙ) λ ⋅ λ = −1

a β
Να εξεταστεί αν τα διανύσµατα a = (2,5), β = (6,3) είναι κάθετα.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Για να είναι τα διανύσµατα κάθετα αρκεί a ⋅ β = 0 .
Πράγµατι a ⋅ β = (2,5)(6,3) = 2 ⋅ 6 + 5 ⋅ 3 = 12 + 15 = 27 ≠ 0
συνεπώς τα διανύσµατα δεν είναι κάθετα.
Να εξεταστεί αν τα διανύσµατα a = (1,2), β = (2,−1) είναι κάθετα.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Για να είναι τα διανύσµατα κάθετα αρκεί λ ⋅ λ = −1 .
a β
Βρίσκουµε τους συντελεστές διεύθυνσης του κάθε διανύσµατος
2 −1 1
λa = = 2 και λ =
β
= − οπότε λ a ⋅ λ β = −1
1 2 2
άρα τα διανύσµατα είναι κάθετα.
Β Για να βρούµε το µέτρο διανύσµατος a όταν δεν γνωρίζουµε

τις συντεταγµένες του, τότε χρησιµοποιούµε τη σχέση | a | 2 = a ⋅ a .
Αν τα διανύσµατα u , w, z έχουν µέτρο 1 και σχηµατίζουν ανά δύο γωνία
π/3 νδο | u + w + z |= 6 .
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
π 1 1
Είναι u ⋅ w =| u | ⋅ | w | ⋅συν = 1⋅1⋅
=
3 2 2
π 1 1
u ⋅ z =| u | ⋅ | z | ⋅συν = 1 ⋅1 ⋅ =
3 2 2
π 1 1
w ⋅ z =| w | ⋅ | z | ⋅συν = 1 ⋅1 ⋅ =
3 2 2
Οπότε
2 2 2
| u + w + z |2 = (u + w + z )(u + w + z ) = u + w + z + 2u w + 2u z + 2w z =
1 1 1
=| u |2 + | w |2 + | z |2 +2 + 2 + 2 = 1 + 1 + 1 + 3 = 6
2 2 2
Συνεπώς | u + w + z |= 6
Γ Για να αποδείξουµε µια ισότητα ή ανισότητα µε µέτρα

διανυσµάτων εργαζόµαστε είτε αναλύοντας τα διανύσµατα ως προς
τις συντεταγµένες τους είτε χρησιµοποιώντας τη σχέση
| a |2 = a ⋅ a
Νδο | a + β | 2 − | a − β | 2 = 4a β
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Α µέλος =
2 2 2 2
(a + β )(a + β ) − (a − β )(a − β ) = a + 2a β + β − a + 2a β − β = 4a β
∆ Για να αναλύσουµε ένα διάνυσµα σε δύο κάθετες µεταξύ τους

συνιστώσες εργαζόµαστε όπως στο επόµενο παράδειγµα.
Να αναλυθεί το διάνυσµα u = (10,5) σε δύο συνιστώσες µιας παράλληλης
προς το διάνυσµα a = (3,4) και µιας κάθετης προς αυτό.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Είναι u = u1 + u 2 µε u1 // a και u 2 ⊥ a .
Χρησιµοποιούµε τον τύπο a ⋅ u = a ⋅ προβ u = a ⋅ u1 (1)
a
Επειδή u1 // a άρα ∃λ ∈ ℜ µε u1 = λ a = λ (3,4 ) = (3λ ,4λ )

Οπότε a ⋅ u1 = (3,4 ) ⋅ (3λ ,4λ ) = 9λ + 16λ = 25λ &
a ⋅ u = (3,4) ⋅ (10,5) = 30 + 20 = 50
Οπότε αντικαθιστώντας στην (1) προκύπτει 50 = 25λ ⇒ λ = 2 , συνεπώς
u1 = (6,8)
Οπότε u = u1 + u 2 ⇒ u 2 = u − u1 ⇒ u 2 = (10,5) − (6,8) ⇒
u 2 = (4,−3)
Ε Για να βρούµε την γωνία που σχηµατίζουν

a ⋅b
δύο διανύσµατα a, β χρησιµοποιούµε τον τύπο συνϑ =
| a |⋅| b |
→ → → →
Εστω τα διανύσµατα a , β του επιπέδου µε a = 2, β = 3 και
 → ∧→  → → →  →∧ → 
 a , β  = 60o . Αν γ = a − 2 β , να υπολογιστεί η γωνία  a, γ 
   
   
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
 →∧→  → a ⋅
→
γ
Είναι συν  a , γ  = → → (1)
 
  a ⋅γ
→ → → 2 2
→ → → →→ → →→ 1
a ⋅ γ = a ⋅  a − 2 β  = a − 2 a β = a − 2 a β = 2 2 − 2 ⋅ 2 ⋅ 3 ⋅ = −2
  2
→2 → → 2 → → 2 →2 →2 →→
γ = a − 2 β =  a − 2 β  = a + 4 β − 4 a β = 4 + 4 ⋅ 9 − 4 ⋅ 2 ⋅ 3 ⋅ = 28
1
  2
 → ∧→  → a ⋅
→
γ −2 −1
Οπότε η (1) δίνει συν  a , γ  = → → = =
  2 ⋅ 28 2 7
  a⋅γ
∆ίνονται τα σηµεία A(− 2,2 ) , Β(1,1) . Να βρεθεί σηµείο Γ του άξονα ψ΄ψ ώστε το τρίγωνο
ΑΒΓ να είναι ορθογώνιο στο Γ
Απάντηση
Προφανώς Γ(0, y ) . Οπότε AΓ = (2, y − 2 ) , ΒΓ = (− 1, y − 1) . Αφού Γ = 90ο άρα
AΓ ⊥ ΒΓ δηλαδή AΓ ⋅ ΒΓ = 0 ⇒ 2(−1) + ( y − 2)( y − 1) = 0 ⇒ y 2 − 3y = 0 ⇒

y( y − 3) = 0 ⇒ y = 0 ή y = 3
Αρα Γ(0 ,0 ) ή Γ(0 ,3)
Να βρεθεί διάνυσµα β = (x , y ) µε µέτρο 2 κάθετο στο α = (− 3,4 )

Απάντηση
| β |= 2 ⇒ x 2 + y 2 = 2 ⇒ x 2 + y 2 = 4 (1)
β ⊥ α ⇒ α ⋅ β = 0 ⇒ − 3x + 4 y = 0 (2)
Λύνοντας το (Σ) των (1) και (2) προκύπτει β = (8 / 5,6 / 5) ή β = (− 8 / 5,−6 / 5)
2 2 2 1 2
Σε κάθε τρίγωνο ΑΒΓ µε διάµεσο ΑΜ, νδο AΒ + ΑΓ = 2AM + ΒΓ
2
ο
(1 θεώρημα διαμέσων)
Απάντηση
Β µέλος =
2
 ΑΒ + ΑΓ 
1 22
2AM + ΒΓ = 2
2 2  2
2
2
( 2
2
) (
 + 1 AΓ − AB = 1 AB + AΓ + 1 ΑΓ − ΑΒ =
2
) ( )
 
=  AB + AΓ + 2 ΑΒΑΓ  +  ΑΓ + ΑΒ − 2 ΑΓ ΑΒ  = AB + ΑΓ
1 2 2 1 2 2 2 2
2  2 
r ur r ur r ur 2π r ur
Εστω τα διανύσµατα a, β µε a = 2, β = 1 a, β =
3
( )
, να βρεθεί το 2a − 3β
Απάντηση
→ →2
Βρίσκω το τετράγωνο του µέτρου, χρησιµοποιώντας τη γνωστή σχέση: | a |2 = a .
r ur 2 r ur r2 ur 2 r ur r ur r ur 2π
Οπότε 2a − 3β = (2a − 3β ) 2 = 4a + 9 β − 12a β = 4 | a |2 +9 | β |2 −12⋅ | a || β | συν =
3
 1 r ur
= 4 ⋅ 22 + 9 ⋅12 − 12 ⋅ 2 ⋅1 ⋅  −  = 16 + 9 + 12 = 37 . Αρα 2a − 3β = 37
 2
r ur r r ur r r ur r r
Εστω τα διανύσµατα a, β , γ µε a = 1, β = 2, γ = 3 και 4a + 2 β − 3γ = 0 , να βρεθεί η τιµή
r ur ur r rr
της παράστασης K = 2a β − 3β γ + 5γ a
Απάντηση
Στη δεδοµένη ισότητα κρατάµε κυκλικά στο 1ο µέλος δύο προσθετέους και υψώνουµε στο
τετράγωνο ώστε να δηµιουργήσουµε το γινόµενο των δύο διανυσµάτων του 1ου µέλους. Ετσι,
r ur r r r ur r r ur r r2 ur 2 r ur r2
4a + 2 β − 3γ = 0 ⇒ 4a + 2 β = 3γ ⇒ (4a + 2 β ) 2 = (3γ ) 2 ⇒ 16a + 4 β + 16a β = 9γ ⇒
r ur r ur r r ur r ur
⇒ 16 | a |2 +4 | β |2 +16 ⋅ a β = 9 | γ |2 ⇒ 16 ⋅12 + 4 ⋅ 22 + 16 ⋅ a β = 9 ⋅ 32 ⇒ 16 ⋅ a β = 49 ⇒
r ur 49
aβ =
16
r ur r r ur r r ur r r ur 2 r2 ur r r2
4a + 2 β − 3γ = 0 ⇒ 2 β − 3γ = −4a ⇒ (2 β − 3γ ) 2 = (−4a ) 2 ⇒ 4 β + 9γ − 12 β γ = 16a ⇒
ur r ur r r ur r ur r
⇒ 4 | β |2 +9 | γ |2 −12 β γ = 16 | a |2 ⇒ 4 ⋅ 22 + 9 ⋅ 32 − 12 βγ = 16 ⋅12 ⇒ 12 β γ = 81 ⇒
ur r 81
βγ =
12
r ur r r r r ur r r ur r2 r2 rr ur 2
4a + 2 β − 3γ = 0 ⇒ 4a − 3γ = −2 β ⇒ (4a − 3γ ) 2 = (−2 β ) 2 ⇒ 16a + 9γ − 24aγ = 4 β ⇒
r r rr ur rr rr
⇒ 16 | a |2 +9 | γ |2 −24aγ = 4 | β |2 ⇒ 16 ⋅12 + 9 ⋅ 32 − 24aγ = 4 ⋅ 2 2 ⇒ 24aγ = 81 ⇒
r r 81
aγ =
24
r ur ur r rr 49 81 81 49 81 405 66 11
Οπότε K = 2a β − 3β γ + 5γ a = 2 ⋅ − 3 ⋅ + 5 ⋅ = − + = =
16 12 24 8 4 24 24 4
r ur ur
Εστω τα διανύσµατα a = (−3, 2), β = (5, −1) να βρεθεί η προβ ar β
Απάντηση
→ → → → → → → →
Είναι a ⋅ β = a ⋅ προβ → β µε προβ → β / / a άρα προβ → β = λ a , λ ∈ R
a a a
→ → → → → → → → → 2
Οπότε a ⋅ β = a ⋅ προβ → β ⇒ a ⋅ β = a ⋅ λ a ⇒ (−3, 2)(5, −1) = λ | a |2 ⇒ −15 − 2 = λ ⋅ 9 + 4 ⇒
a
17 → 17 → 17  51 34 
⇒ −17 = λ ⋅13 ⇒ λ = − συνεπώς προβ → β = − a = − (−3, 2) =  , − 
13 a 13 13  13 13 
r ur r ur r ur ur 3 r
( )
Εστω τα διανύσµατα a, β µε a, β = 60o και a = 4, β = 3 , νδο προβ ar β = a
8
Απάντηση
→ → → → → → → →
Είναι a ⋅ β = a ⋅ προβ → β µε προβ → β / / a άρα προβ → β = λ a , λ ∈ R
a a a
→ → → → → → → → 1 3
Οπότε a ⋅ β = a ⋅ προβ → β ⇒ a ⋅ β = a ⋅ λ a ⇒ 4 ⋅ 3 ⋅ = λ ⋅ 42 ⇒ λ =
a 2 8
→ → → 3→
Συνεπώς προβ → β = λ a ⇒ προβ → β = a
a a 8
uuuur 2 uuur 2 uuur uuuur
Εστω Α σταθερό σηµείο. Αν Ο, Μ σηµεία για τα οποία ισχύει OM + OA = 4 + 2 ⋅ OA ⋅ OM
νδο το Μ ανήκει σε κύκλο
Απάντηση
uuuur 2 uuur 2 uuur uuuur
Από την OM + OA = 4 + 2 ⋅ OA ⋅ OM προκύπτει
uuuur 2 uuur 2 uuur uuuur uuuur uuur 2 uuuur 2 uuuur 2
(
OM + OA − 2 ⋅ OA ⋅ OM = 4 ⇔ OM − OA = 4 ⇔ AM = 4 ⇔ AM = 4 ⇔ )
uuuur
AM = 2
άρα το Μ ανήκει σε κύκλο µε κέντρο Α και ακτίνα 2
Νδο τα διανύσµατα a = 4i + 3 j , β = i + 7 j , γ = 3i − 4 j σχηµατίζουν πλευρές τριγώνου του

οποίου να βρεθούν οι γωνίες.
Απάντηση
Είναι a + β + γ = 4i + 3 j + i + 7 j + 3i − 4 j = 8i + 6 j = 2 4i + 3 j = 2a , ( )
συνεπώς τα διανύσµατα αποτελούν τρίγωνο.
β γ
α
Είναι
( )
συν a, β =
a⋅β
| a |⋅| β |
=
4 ⋅1 + 3 ⋅ 7
16 + 9 ⋅ 1 + 49
=
25
25 ⋅ 50
=
25
5⋅5 2
=
1
2
=
2
2
( )
⇒ a, β =
π
4
(
συν γ , − a = ) γ ⋅ (− a) 3 ⋅ (−4) + (−4) ⋅ (−3)
|γ |⋅| a |
=
9 + 16 ⋅ 16 + 9
=
0
25 ⋅ 25
= 0 ⇒ γ ,− a =
π
2
( )
(
συν − β , γ = ) − β ⋅γ
| β |⋅|γ |
=
(−1) ⋅ 3 + (−7) ⋅ (−4)
1 + 49 ⋅ 9 + 16
=
25
50 ⋅ 25
=
25
5 2 ⋅5
=
2
2
( )
⇒ − β ,γ =
π
4
2
1) Αν a = 2, b = 3 και η γωνία των a, b είναι π/3 , να βρεθεί το a ⋅ b και το a
…………………………………………………………………………………………………………
…….……………………………………………………………………………………………………
2) Να βρεθεί το a ⋅ b αν a = ( 4 ,−4 ) , b = (1,−2)

…………………………………………………………………………………………………………
…….……………………………………………………………………………………………………
3) Να βρεθεί η γωνία φ των διανυσµάτων a = (1,3) και b = (2 ,1)

…………………………………………………………………………………………………………
…….……………………………………………………………………………………………………
4) Να εξεταστεί αν τα διανύσµατα a = (2,3) και b = (1,−1) είναι κάθετα

…………………………………………………………………………………………………………
…….……………………………………………………………………………………………………
5) ( ) ( )
Να βρεθεί ο αριθµός λ ≠ 0 ώστε λa ⊥ a + λb όπου a = (1,2) και b = (2,0)
…………………………………………………………………………………………………………
…….……………………………………………………………………………………………………
6) Aν a = 2i + 3 j , b = i − j να βρεθεί το a ⋅ b
…………………………………………………………………………………………………………
…….……………………………………………………………………………………………………
7) Αν | a |= 2 , | b |= 3 και (a, b) = π / 3 να βρεθούν

2 1
Α) a ⋅ b Β) a Γ) (a − 2b)(3a + b) ∆) (2a − b)2
2
…………………………………………………………………………………………………………
…….……………………………………………………………………………………………………
8) Εστω a = (2,3) και b = ( −1,2) . Να βρεθούν
( )(
Α) a − b ⋅ a + 2b ) (
Β) a + 2b ⋅ a − 2b ) 2
( )
Γ) a ⋅ a + b ⋅ a
…………………………………………………………………………………………………………
…….……………………………………………………………………………………………………
9) Να βρεθεί η γωνία των διανυσµάτων a + b και a − b αν a = (− 1/2 , 6 ) και b = (5/2 , - 1)

………………………………………………………………………………………………………
Ασκήσεις
1) Αν α = (− 1,3) και β = (2,5) τότε
Α) Να βρεθούν τα εσωτερικά γινόµενα α ⋅ β , (2α) ⋅ (−3β) , (α − β) ⋅ (3α + β)

Β) Να βρεθεί η σχέση που συνδέει τους κ, λ ∈ ℜ ώστε το εσωτερικό γινόµενο των
u = (κ, λ ) και β να είναι ίσο µε µηδέν. Ποιά η σχέση όλων των διανυσµάτων u
στην περίπτωση αυτή?
2) Αν u = (1,2) , v = (4,2 ) και w = (6,0 ) να βρεθούν οι παραστάσεις
u ⋅ (7 v + w ) , | u | ( v ⋅ w ) , | (u ⋅ v) w | , (| u | v) ⋅ w
3) Αν α = (1,0 ) και β = (1,1) τότε να βρεθεί ο λ ∈ ℜ ώστε
Α) Τα διανύσµατα α και α + λβ να είναι κάθετα
Β) Τα διανύσµατα β και α + λβ να είναι κάθετα
4) Να βρεθούν τα διανύσµατα που είναι κάθετα στο u = (3 , − 2 ) και έχουν µέτρο ίσο
µε 1
5) Αν | α |= 2 , | β |= 3 και (α, β) = π/3 να βρεθεί ο k ∈ ℜ ώστε τα διανύσµατα
u = 3α − β και v = k α + 2β να είναι κάθετα
6) Αν α = (k , 1) και β = (4,3) να βρεθεί ο k ∈ ℜ ώστε
Α) α ⋅ β = 0 Β) (α, β) = π/4 Γ) α // β
7) Αν | α |=| β |= 1 και (α, β) = 2π/3 να βρεθεί η γωνία των διανυσµάτων u = 2α + 4β
και v = α − β
8) Αν τα διανύσµατα α και β είναι µη-µηδενικά, νδο α ⊥ α − β ⇔ συν α, β = ( ) ( ) |α|

|β|
9) Νδο τα διανύσµατα u =| α | β+ | β | α και v =| α | β− | β | α είναι κάθετα

2
10) Νδο για δύο µη-µηδενικά διανύσµατα α και β , το διάνυσµα v = β α − (α ⋅ β)β είναι
κάθετο στο β
11) ∆ίνονται τα σηµεία A(3, − 2) , B(6, - 4) , Γ(1, 5) και ∆(− 1, 2) . Να βρεθεί
Α) Το εσωτερικό γινόµενο AB ⋅ Γ∆
Β) Τι συµπεραίνετε για τα διανύσµατα AB, Γ∆ ?
12) ∆ίνονται τα διανύσµατα α = (2,−4) και β = (−8,5) . Να αναλυθεί το β σε δύο
κάθετες συνιστώσες, από τις οποίες η µια να είναι παράλληλη προς το α

13) Να υπολογιστούν τα µήκη των διαγωνίων ενός παρ/µου που κατασκευάζεται µε τα
διανύσµατα 5α + 2β και α − 3β αν | α |= 2 2 , | β |= 3 και (α, β) = 45o
14) Για τα διανύσµατα του σχήµατος να βρεθεί B

Γ
η παράσταση AB ⋅ AΓ + AB ⋅ Γ∆
E A ∆
15) Να εξεταστεί πότε ισχύει
Α) | α + β |=| α | + | β |
Β) | α + β |= | α | − | β |
●●●
1 1
16) Νδο Α) | u + v |2 + | u − v |2 = 2 | u |2 +2 | v |2 Β) u ⋅ v = | u + v |2 − | u − v |2
4 4
17) Τα διανύσµατα α, β είναι µη-µηδενικά και µη-συγγραµµικά. Νδο για όλους τους
2 2
πραγµατικούς αριθµούς λ, µ ισχύει λ2 α + 2λµ(αβ) + µ 2 β ≥ 0 . Πότε ισχύει η
ισότητα?
18) Αν | α |= 2 , | β |= 1 , | γ |= 3 και 2α + β + γ = 0 να βρεθούν τα Α) α ⋅ β , β ⋅ γ , γ ⋅ α
Β) συν(α, β) , συν(β, γ ) , συν( γ, α) και νδο α = −2β και γ = 3β

αγ + βδ
19) Νδο −1 ≤ ≤1
α 2 + β2 ⋅ γ 2 + δ2
20) Αν τα διανύσµατα α = ( κ, λ) και β = (µ, ν) είναι κάθετα και έχουν µέτρα ίσα µε τη
µονάδα, νδο ( κν − λµ ) 2 = 1
●●●●●●
21) Αν a = (1,2) και b = (3,4 ) να βρεθούν τα διανύσµατα p , q ώστε να ισχύουν

συγχρόνως οι σχέσεις a = p + q , p // a και q ⊥ b
→ →
απ. p = (1, 2 ) , q = ( 0, 0 )
22) ( )
Να βρεθεί το εσωτερικό γινόµενο a ⋅ − b όταν a = 2 , b = 3 και a, b = − π / 2 ( )
απ. 0
23) (
Να βρεθεί το εσωτερικό γινόµενο a ⋅ b όταν a = 2 , b = 3 και − 2a,3b = 2π / 3 )
απ. 3
24) ( ) ( )
Αν a = (x − 1) 3 , 2x , b = − 3 , 1 να βρεθεί ο x ώστε (a, b) = π / 3
απ. ±1
25) Αν a = (1, 3) , b = (3, − 1) , c = (− 1, 0 ) να βρεθούν όλα τα διανύσµατα v µε | v |= 10 ,
v ⊥ c και v = λa + µb λ, µ ∈ℜ
απ. ( 0,10 ) , ( 0, −10 )
26) Αν a, b µοναδιαία διανύσµατα µε (a, b) = π / 3 να βρεθεί διάνυσµα γ µε γ //(a + b)
και b ⊥ (a + γ )
1 1
απ. γ =− a− b
3 3
27) Να αναλυθεί το διάνυσµα b = (5, 10 ) σε δύο κάθετες µεταξύ τους συνιστώσες, από
τις οποίες η µια να είναι παράλληλη στο a = (3, − 4 )
απ. ( −3, 4 ) , (8, 6 )

28) Αν u = ( −2,3) , v = (4 ,−3) να βρεθεί το διάνυσµα w ώστε w ⊥ (3v − 5u)
 11x 
απ.  x, , x ∈ R
 12 
29) Αν a ⊥ b , (a + b) ⊥ (a − 3b) και | a − b |= 2 νδο | a |= 3 , | b |= 1
30) ( ) ( )
Αν a, b διανύσµατα µε λa + kb ⊥ ka − λb για κάθε k , λ ∈ ℜ *
Α) να βρεθεί το |b | όταν | a |= 2 Β) νδο a ⊥ b
απ. 2
31) Αν | a |=| b |=| a + b | νδο | a − b |=| a | ⋅ 3
32) (
Αν τα a, b έχουν ίσα µέτρα και είναι κάθετα µεταξύ τους, νδο 2a + b ⊥ a − 2b ) ( )
33) Αν a, b διανύσµατα µε | b |= 2 | a | και | a + b |=| a | νδο τα a, b είναι αντίρροπα
34) Αν a, b διανύσµατα µε | a |= 3 , | b |= 6 να βρεθεί ο αριθµός m ώστε τα διανύσµατα
3a + mb και 3a − mb να είναι κάθετα

απ. ±3 / 2
θ
35) Αν a, b µοναδιαία διανύσµατα και θ η µεταξύ τους γωνία, νδο a + b = 2 ⋅ συν
2
36) Αν | a |= 3 , | b |= 4 , | c |= 5 και a + b + c = 0 να βρεθεί το άθροισµα a ⋅ b + b ⋅ c + c ⋅ a

απ. −25
37) Να αναλυθεί το διάνυσµα b = (1, 4 ) σε δύο συνιστώσες κάθετες µεταξύ τους, από τις
οποίες η µια να είναι παράλληλη στο a = (1, − 3)
 11 33   21 7 
απ.  − , , , 
 10 10   10 10 
∧
38) Αν για τα διανύσµατα a, b ≠ 0 είναι | 2a |=| b | και a ⊥ a − b νδο (a, b) = 60 o
39) Αν τα διανύσµατα a , b είναι κάθετα και έχουν ίσα µέτρα, νδο το ίδιο συµβαίνει και
για τα διανύσµατα w = 2a + b , v = a − 2b
40) Αν | a |=| b |=| c |= 1 και a ⋅ b + b ⋅ c = −2 νδο a // b // c BAC
41) Αν Α(1,2), Β( −2,1), Γ(3,6) κορυφές του τριγώνου ΑΒΓ, να βρεθεί η γωνία Α
απ. 3π / 4
→ →
42) Για δύο µη-µηδενικά διανύσµατα a , b νδο
→ →
→ → a b → →
a− b ⋅ →
− →
≤ 2 a+b
a b  
43) Νδο a // b ⇔ |a ⋅ b |=| a | ⋅ | b | ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
44) Νδο 1) a ↑↑ b ⇔ |a + b |=| a | + | b |
2) a ↑↓ b ⇔ |a + b |= | a | − | b | ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
45) Νδο 1) a ↑↑ b ⇔ a ⋅ b =| a | ⋅ | b |
2) a ↑↓ b ⇔ a ⋅ b = − | a | ⋅ | b | ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
2 2
46) Νδο a // b ⇔ ( a ⋅ b)2 = a ⋅ b ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
47) Νδο a ⋅ b = 0 ⇔ |a + b |=| a − b | ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
2 2 2
48) Νδο 1) a⋅b = 0 ⇔ a + b = a + b
2 2 2
2) a⋅b = 0 ⇔ a − b = a + b ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
49) Νδο a ⋅ b ≤|a | ⋅ | b | ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Πότε ισχύει η ισότητα?
50) Νδο a + b ≤|a | + | b | ΒΑΣΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Πότε ισχύει η ισότητα?
51) Αν τα διανύσµατα a = (x 2 + y 2 , −1), b = (1, 2x − 4 y − 5) είναι κάθετα, να βρεθούν
οι x, y ∈ ℜ απ. x = 1, y = −2
52) Α) Νδο | a ⋅ b |≤| a | ⋅ | b | . Πότε ισχύει η ισότητα?

Β) Να βρεθεί η µέγιστη και ελάχιστη τιµή της παράστασης K = 3x − 4 y αν
x 2 + y 2 = 36 απ. − 30 ≤ K ≤ 30
53) Α) Νδο | a ⋅ b |≤| a | ⋅ | b | . Πότε ισχύει η ισότητα?

Β) Να βρεθεί η µέγιστη και ελάχιστη τιµή της παράστασης K = 6x − 8y αν
x 2 + y 2 = 36
Γ) Νδο | 6ηµx − 8συνx |≤ 10 απ. − 60 ≤ K ≤ 60
54) Αν για τα διανύσµατα a, b , c ισχύει 2a + b − 3c = 0 και | a |= 1 , | b |= 2 , | c |= 3 να
βρεθεί η τιµή της παράστασης A = a ⋅ b + 2 ⋅ b ⋅ c + c ⋅ a απ. 52
|β| | γ |
55) Αν για τα διανύσµατα α, β, γ ισχύει α + β + γ = 0 και | α |= = νδο α ↑↑ β ,
2 3
β ↑↓ γ
|β| | γ |
56) Αν για τα διανύσµατα α, β, γ ισχύει α + β + γ = 0 και | α |= = νδο α // β // γ
3 4
57) ∆ίνονται τα διανύσµατα α, β, γ µε (α, β) = π / 2 , ( γ, α) = π / 3 και | α |= 3 , | β |= 5 ,
| γ |= 8 .
Α) Να βρεθούν τα (3α − 2β)(β + 3γ ) και (α + 2β − 3γ ) 2
Β) Να γραφεί το γ ως γραµµικός συνδυασµός των α, β
4 4 3
απ. A ) 58 + 120 3 , 613 + 240 3 , B) a− b
3 5
58) Σε τρίγωνο ΑΒΓ είναι ΑΒ = 5a − 2b , ΑΓ = 3a − 4b µε | a |=| b |= 1 , a ⊥ b και ΑΜ
διάµεσος. Νδο | ΑΜ |= 5
a⋅b a⋅b
59) Αν b ≠ 0 και a = p + q µε p // b και q ⊥ b νδο Α) p = 2
⋅b , Β) q = a − 2
⋅b
b b
bx
60) Νδο το διάνυσµα a = 2
b − x είναι κάθετο στο b για κάθε διάνυσµα x
b
αγ
61) Aν x + ( x α)β = γ µε 1 + αβ ≠ 0 νδο x α =
1 + αβ
62) Αν a = (2, 3) , b = (− 1, 4 ) να βρεθεί η προβολή του a πάνω στο b
 − 10 40 
απ.  , 
 17 17 
63) Να βρεθεί η προβολή του a = (2,1) στο b = (3,4 )
64) Αν a = (4 ,−3) και b = (1,3) νδο προβa a + b =( ) 20

25
a
65)
6
Αν a = (− 3,4 ) και b = (1,2) νδο προβa a + b = a
5
( )
59
66) Αν a = (− 6 ,8 ) και b = (1,3) νδο προβ a a + b = ( ) 50
a
| av |
67) Α) Αν a, v ≠ 0 νδο | προβ → v |=
a |a|
Β) Αν a = (3,−4 ) , b = (2,8) νδο 5 ⋅ | προβ a

b | −2 17 ⋅ | προβ b
a |= 0
68) Αν a, b ≠ 0 νδο | προβ → b | = | προβ → α | ⇔ a ⊥ b ή | a |= | b |

a b
69) Αν a = (1,−1) , b = (1,2) να βρεθεί η προβb a και µετά αν OA = a , OB = b να βρεθεί
 −1 −2  −6 3
το διάνυσµα ΑΓ όπου ΑΓ το ύψος του τριγώνου ΟΑΒ απ.  , ,  , 
 5 5   5 5
70) Εστω τρίγωνο ΑΒΓ µε ΑΒ = u , ΑΓ = w και φέρνουµε την ΒΕ κάθετη στην ΑΓ. Νδο
uw
BE = ⋅w −u
| w |2
71) Αν b ⊥ a + c , c ⊥ a − b νδο a ⊥ b + c
72) Αν τα διανύσµατα a, b , c έχουν ίσα µέτρα και είναι ανά δύο κάθετα νδο
2 2 2 2
a+b +c = a + b + c
→ → → π → → → → → → →
73) Αν ισχύει  a , a + β  = και a + β = 2 ⋅ a νδο a ⊥ β , a = β
  4
→ →  → ∧→ 
74) (
Αν a = 0, λ 2
) , β = ( −λ , λ ) , λ ≠ 0 να βρεθεί η γωνία  a , β 
 
 
75) Αν a ⊥ b νδο a ≤ a + b
76) Εστω τα διανύσµατα a, b , c µε | a |= 5 , | b |= 2 , (a, b) = π / 3 και c = 2a + 5b . Να
βρεθεί η γωνία (c , a)
m
77) Εστω a, b µε | a |= 3 , | b |= 6 και ma + nb ⊥ na − b για οποιοσδήποτε
2
1 3 29
πραγµατικούς m, n . Να βρεθεί το µέτρο του u = a + b απ.
3 2 6
r ur r r r ur
78) Εστω a = ( 2,5 ) , β = ( 3, 7 ) , γ = (1,3) . Να εξεταστεί αν γ / /(8a − 4 β ) . Να βρεθεί
r r
(
θετικός ακέραιος x ώστε γ / / u = x, x 2)
79) Αν α, β µοναδιαία διανύσµατα και (3α + 2β) ⊥ (α − 4β) να βρεθεί το εσωτερικό
γινόµενο α ⋅ β
→ → → ∧
80) Σε τρίγωνο ΑΒΓ είναι AB = 2α + β , AΓ = −3β µε | α |=| β |= 1 και (α, β) = 2π / 3 .
Α) Να βρεθούν οι παραστάσεις α ⋅ β , (4β + 2α) 2 , (α − β) 2

→ →
Β) Αν Μ µέσο της ΒΓ να εκφραστούν τα AM , ΒΓ συναρτήσει των α, β
→ →
Γ) Να βρεθεί η γωνία των AM , ΒΓ
∧
81) Για τα διανύσµατα α, β δίνεται ότι | α |= 1 , | β |= 2 , (α, β) = π / 3 και έστω τα
διανύσµατα u = 2α + 3β , v = α − 2β . Να βρεθεί
Α) Το εσωτερικό γινόµενο α ⋅ β Β) Τα µέτρα των u, v
Γ) Το εσωτερικό γινόµενο u ⋅ v ∆) Το συνηµίτονο της γωνίας των u, v
82) Για τα διανύσµατα α, β ισχύει 2α + 3β = (4,−2) , α − 3β = (−7,8)
Α) Νδο α = (−1,2) , β = (2,−2)
Β) Να βρεθεί ο αριθµός κ ώστε τα διανύσµατα κα + β και 2α + 3β να είναι κάθετα
Γ) Να αναλυθεί το διάνυσµα γ = (3,−1) σε δύο κάθετες µεταξύ τους συνιστώσες από
τις οποίες η µια να είναι παράλληλη στο α
83) Εστω τρίγωνο ΑΒΓ µε | ΑΒ |= 4 , | ΑΓ |= 6 , Μ µέσο της ΒΓ και ( ΑΒ, ΑΓ) = π / 3 . Να
4 19
βρεθεί το | ΑΜ | καθώς και το | προβAM AB | απ. 19 ,
19

MathKatB 14 02

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

MathKatB 14 02

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ B ΛΥΚΕΙΟΥ

The 3 D’s that make a champion:

Η έννοια του διανύσματος

→ → Στις περιπτώσεις αυτές λέµε ότι τα

Εστω δύο µη-µηδενικά διανύσµατα a, β . Με αρχή ένα σηµείο Ο παίρνουµε

Εστω δύο διανύσµατα a, β . Με αρχή ένα σηµείο Ο παίρνουµε το διάνυσµα

ΟΑ = a και µετά µε αρχή το Α παίρνουµε ΑΜ = β .

Αποδεικνύεται ότι το a + β είναι

 a+0=a το 0 ουδέτερο στοιχείο στην πρόσθεση

Ετσι αν Ο το σηµείο αναφοράς τότε για οποιοδήποτε διάνυσµα ΑΒ έχουµε

• Αν a, β µη-συγγραµµικά τότε | α | − | β | < α + β < α + β

• Αν a, β οµόρροπα τότε | α | − | β | < α + β = α + β

• Αν a, β αντίρροπα τότε | α | − | β | = α + β < α + β

Α Για να εκφράσουµε ένα διάνυσµα συναρτήσει κάποιων άλλων

Β Οι ασκήσεις που ζητούν να αποδειχτεί µια ανίσωση µε µέτρα

Γ Από την εκφώνηση πρέπει να µπορούµε να καταλάβουµε αν

∆ Για νδο δύο σηµεία Α, Β ταυτίζονται (συµπίπτουν), αρκεί νδο

Ε Για να αποδείξουµε ότι τα α και β είναι συγγραµµικά και

Ζ Αν η άσκηση µας λέει ότι ένα σηµείο Μ είναι το µέσο του

ΛΥΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΕΛΕΤΗ

Για τέσσερα σηµεία Α, Β, Γ, ∆ νδο ΑΒ + ∆Γ = ∆Β + ΑΓ

Αφού Μ µέσο του ΑΓ άρα ΑΜ = ΜΓ

Εστω τα σηµεία Α, Β, Γ, ∆, Ε, Ζ για τα οποία ισχύει ΑΓ + ∆Ε = ∆Γ + ΒΕ . Νδο τα σηµεία Α

⇔ ΟΑ = ΟΒ ⇔ − ΑΟ = ΟΒ ⇔ ΑΟ + ΟΒ = 0 ⇔ ΑΒ = 0 άρα τα Α,Β ταυτίζονται.

Για ένα τυχαίο εξάγωνο ΑΒΓ∆ΕΖ νδο ΑΓ + Β∆ + ΓΕ + ∆Ζ + ΕΑ + ΖΒ = 0

Εστω το κανονικό εξάγωνο ΑΒΓ∆ΕΖ µε ΑΒ = a και ΒΓ = β .

2) Αν ΑΒ + ΑΓ = ∆Β + ∆Γ νδο τα σηµεία Α και ∆ ταυτίζονται

3) Αν Α∆ = ΒΓ και ΑΓ = ΒΕ νδο το Γ είναι µέσο του ∆Ε

7) Εστω τρίγωνο ΑΒΓ. Νδο ΑΒ + ΒΓ + ΓΑ = 0

3) Να εκφράσετε το διάνυσµα x σε καθένα από τα παρακάτω σχήµατα ως συνάρτηση

4) Αν για δύο τρίγωνα ΑΒΓ και Α∆Ε ισχύει ΑΒ + ΑΓ = Α∆ + ΑΕ νδο το τετράπλευρο

5) ∆ίνονται 4 σηµεία Α, Β, Γ, ∆ και έστω Ο το µέσο του τµήµατος ΑΓ. Νδο

6) ∆ίνεται κανονικό εξάγωνο ΑΒΓ∆ΕΖ. Αν ΑΒ = α , ΒΓ = β να εκφράσετε το Γ∆ ως

συνάρτηση των α και β

7) Για ένα τυχαίο εξάγωνο Ρ1P2P3P4 P5P6 νδο

Ρ1P3 + P2 P4 + P3P5 + P4 P6 + P5P1 + P6P2 = 0

Να βρεθούν τα διανύσµατα ΑΒ, ΒΓ , Γ∆ , ∆Α

10) Εστω τα διανύσµατα ΟΑ = a , ΟΒ = b , ΟΓ = a + b , Ο∆ = a − b . Να εκφραστούν τα

διανύσµατα ΑΓ , ∆Β , ΒΓ , ΑΒ , ΑΓ + ∆Β συναρτήσει των a, b

11) Εστω το παραλληλόγραµµο ΑΒΓ∆. Νδο το διάνυσµα x = MA + BM + ΜΓ + ∆Μ

w = 2ΡΑ − 5ΡΒ + 3ΡΓ είναι σταθερό (δηλαδή ανεξάρτητο του Ρ)

13) Εστω ΑΒΓ∆ παραλληλόγραµµο και Ε σηµείο του επιπέδου µε ΑΕ = ΑΓ + ΒΓ . Νδο

α) ∆Ε = ΑΒ + Α∆ , β) τα ευθύγραµµα τµήµατα ΑΕ, Γ∆ διχοτοµούνται

14) Εστω ΑΒΓ∆ παραλληλόγραµµο µε ∆Α = α , ΑΒ = β και τα σηµεία Μ, Ν µε

∆Μ = Α∆ και ΒΝ = ΑΒ . Νδο τα σηµεία Μ, Γ, Ν είναι συνευθειακά

15) Νδο για οποιαδήποτε σηµεία Α, Β, Γ, ∆ ισχύει

Στο εσωτερικό τριγώνου ΑΒΓ, θεωρούµε τυχαίο σηµείο Ο.

Σήµερα γίνεσαι αυτό που θα είσαι

Πολλαπλασιασμός αριθμού με διάνυσμα

Α Για να δείξουµε ότι δύο διανύσµατα a , b είναι παράλληλα (ή

συγγραµµικά), αρκεί νδο a = kb k ∈ℜ

Β Για να δείξουµε ότι δύο διανύσµατα a , b είναι οµόρροπα,

αρκεί νδο a = kb k ∈ ℜ, k > 0

Γ Για να δείξουµε ότι δύο διανύσµατα a , b είναι αντίρροπα,

αρκεί νδο a = kb k ∈ ℜ, k < 0

∆ Για να δείξουµε ότι τρία σηµεία Α, Β, Γ είναι συνευθειακά,

Ε Είναι χρήσιµο να θυµόµαστε ότι οι περισσότερες ασκήσεις

Ζ Οταν µια άσκηση αναφέρει µέσο τµήµατος, θα

Η Οταν µια άσκηση αναφέρει το βαρύκεντρο G ενός τριγώνου,

ΛΥΜΕΝΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΜΕΛΕΤΗ

► Παράδειγµα 1 (βασική εφαρμογή για το βαρύκεντρο τριγώνου)

Για νδο ΑG∆Ε παρ/µο, αρκεί νδο E∆ = AG . ∆

Εστω παρ/µο ΑΒΓ∆ και δύο σηµεία Ε, Ζ ώστε AE = k A∆ και AZ = λ AB µε