green complex

yeşil külliyesi

T.C.
BURSA VALİLİĞİ
Yeşil Külliyesi
Bursa’nın simgelerinden biri olan Yeşil Türbe’nin de içinde
bulunduğu; cami, medrese, imaret ve hamamdan oluşan
Yeşil Külliyesi, Sultan Yıldırım Bayezid’in oğlu Sultan Çelebi
Mehmed tarafından 1419 ‘da yaptırılmıştır. Kurulduğu semte
ismini veren yapılar topluluğu, Bursa’da en fazla ziyaret
edilen tarihi ve dini mekanların başında gelmektedir.
Yeşil Cami
Yeşil semtinde Bursa ovasına bakan sırtta Sultan Çelebi
Mehmed tarafından 1419 yılında inşa ettirilmeye başlanan
cami, erken Osmanlı mimarisinin baş yapıtlarından biridir.
Üzeri kubbelerle örtülmüş, duvarları düzgün kesme taş ve
mermer kullanılarak inşa edilen camin mimarı Hacı İvaz
Paşa‘dır. Zengin süslemeler ve hatlarla kaplı mermer taç
Green Complex (Yeşil Külliyesi)
Green Complex which is composed of a mosque, a madarasaa
(Moslem theological school), a public soup-kitchen and a Turkish
bath and which includes the Green Tomb (Yeşil Türbe), one of
the symbolic monuments of Bursa, has been constructed in 1419
by Sultan Çelebi Mehmed, the son of Sultan Yıldırım Beyazid. This
group of buildings, which gave the name to the region that they are
located, is the most visited historical and religious place in Bursa.
Green Mosque (Yeşil Cami)
Green Mosque is one of the masterpieces of the early Ottoman
architecture; the construction of the Green Mosque has started in 1419
by the order of Çelebi Sultan Mehmed in Yeşil District overlooking the
Bursa plain. The architect of this mosque that is covered with domes
and constructed with smooth cut stones and marble is Hajji İvaz
Pasha (Hacı İvaz Paşa). The marble portal covered with scriptures
and rich ornaments is one of the most beautiful samples of Ottoman
stone works. The surroundings of the main portal are covered with rumi
patterns and the low arch is enriched with pendants. Some parts have
flower ornaments, which are carved spirally. All lunettes are covered
with unique embossed flower ornaments. The surroundings of the door
frontal are covered with the Prophet Mohammad’s deeds. The mosque
is based on a reverse T-plan and the façade is made of marble.
There are four ornamented windows, which have two mihrabs and four
niches with railings. The windows of the Green Mosque are among
the most beautiful examples of ornamental stonework in Turkey. There
are interesting unfinished scriptures around windows. The entrance to
the mosque is via a vestibule that is 2-3 meters long. There are two
Byzantine columns inside this vestibule. This vestibule opens to side
rooms at the eastern and western parts, which are cross-vaulted, the
low entrances opens to the middle chamber. The greater part of the
Green Mosque is covered with tiles. The most important feature of
the mosque is the tiles. It is called “Green Mosque” because of the
turquoise color used in the ornaments. The gathering place for the
muezzin is also covered with tiles to the Bursa arc. The place of the
Sultan is also covered with magnificent tiles. The pendant tiles at the
place of the Sultan are designed as flowers. The fence of this place
made of tiles is also regarded as a masterpiece. In the first part of the
main area covered with two domes there is a water fountain made
from a single marble block. This fountain had a magnificent and very
thin sprinkler, which was unfortunately stolen recently. The mihrab of
the mosque decorated with tiles is a masterpiece. The mihrab, which
is higher than 10 meters and decorated with geometric motifs and
flowers, is regarded as the summit of the tile works. The iron parts used
in doors, windows and cupboards are skillfully crafted. There is no final
community place in Green Mosque. It is believed that the construction
of it had started however was not completed due to the sudden death
of the Sultan. There are assertions that the Green Mosque has been
constructed as a council of state. The minarets of the mosque have
been reconstructed in the 19th century.
kapısı, Osmanlı taş işçiliğinin en güzel
örneklerindendir. Ana kapının etrafı rumi
motifle bezenmiş, basık kemeri sarkıtlarla
zenginleştirilmiştir. Bazı bölümleri ise çiçek
dizisi ve sarmal biçimli oymalıdır. Kemer
aynalarının her birinde farklı olmak üzere
kabartma çiçek motifleriyle süslenmiştir. Kapı
alınlığının etrafı hadis hatları ile çerçevelidir.
Ters T planlı, kanatlı camilerden olan Yeşil
Cami’nin cephesi, mermerdendir. Süslü
dört pencerede iki ufak mihrapçık ve dört
korkuluklu niş görülür. Yeşil Cami pencereleri,
Türkiye’deki anıtsal taş işçiliğinin en güzel
örneklerindendir. Pencere etrafında bir
bölümü yarım bırakılan yazılar dikkati
çeker. Camiye 2-3 metre uzunluğundaki
bir koridordan geçilerek girilir. Koridorun
gerisinde Bizans başlıklı ikişer sütun yer alır.
Bu koridor doğu ve batı ucunda üstü tonoz
örtülü yan odalara açılırken, alçak girişin
ardından orta mekâna ulaşılır. Yeşil Cami’nin
büyük bölümü çini ile kaplıdır. Çini süslemeler
caminin en önemli özelliğidir. Süslemede
kullanılan firuze rengi çinilerden dolayı “Yeşil
Cami” adıyla anılmaktadır. Caminin müezzin
mahfili Bursa kemerlerinin üstüne kadar çini
ile kaplıdır. Hünkâr mahfili de muhteşem çini
süslemelere sahiptir. Hünkar mahfilindeki
sarkıt halindeki çiniler çicek görünümündedir.
Mahfilin korkuluğu da çini harikası olarak
gösterilir. İki kubbe ile örtülü ana mekânın ilk
bölümündeki şadırvanın yekpare mermerden
yapılan eşsiz incelikteki fıskiyesi maalesef
son yıllarda çalınmıştır. Caminin mihrabı ise
bir çini şaheseridir. Geometrik motiflerle,
çiçeklerin yer aldığı on metreden yüksek
olan mihrap camideki çini işçiliğinin zirvesidir.
Camideki kapı, pencere ve dolaplardaki
ahşap işçiliği ile kullanılan demir aksam da
son derece usta işidir.
Yeşil Cami’de son cemaat yeri yoktur. Buna
inşaat sırasında başlandığı fakat Sultan’ın
ani ölümüyle yapılamadığı sanılmaktadır.
Yeşil Cami’nin Divan Meclis Dairesi olarak
da düşünüldüğü ve buna göre yapıldığı
konusunda da iddialar vardır. Caminin
minareleri 19. yüzyılda yeniden yapılmıştır.
Yeşil Türbe
Bursa’nın en önemli simgelerinden biri olan
ve kentin sembolü haline gelen Yeşil Türbe,
külliyenin bir başka yapıtıdır.
Yeşil Türbe, 1421 yılında Sultan Çelebi
Mehmet tarafından yaptırılmıştır. Yeşile
çalan çinilerle kaplı olduğu için bu isimle
anılmaktadır. Yeşil Cami’nin olduğu gibi
türbenin mimarı da Hacı İvaz Paşa’dır.
Türbe, sekiz köşeli planı ve alt kattaki mezar
odası ile Selçuklu kümbetlerinin devamı
görünümündedir. En dar yüzü 8.45 metre,
en geniş yüzü 8.87 metre olan sekizgen
yapıyı, sekiz pencereli, yüksek bir kasnağa
oturan kurşun kaplı kubbe örtmektedir.
Beden yüzleri beyaz mermerden yapılmıştır.
Çerçeve ve ayaklar 3.5 metre açıklığı
bulunan üzengilerle boşta duran sivri
kemerleri taşımaktadır. Güney ve kuzey
cepheleri haricindekilerde dikdörtgen büyük
pencereler ile sivri kemerli alçı pencereler
vardır. Pencere alınlıklarındaki çinilerde
ayet ve hadisler yazılıdır. Günümüze çok
az değişikliklerle gelen cephe, girişin
doğusundaki ilk yüzdedir. Türbenin ceviz
ağacından oyulmuş kapısı Osmanlı ahşap
işçiliğinin en muhteşem örneklerinden biridir.
Rozet, rumi ve geometrik motiflerle oya
gibi işlenen kapının Bursa kemeri cumbası
ve çevresi çini kaplıdır. Türbenin içindeki
renkli sır ve mozaik çini süslemeleri de eşsiz
güzelliktedir. Türbe günümüze ulaşan en
muhteşem çinili mihraba sahiptir. Renkli ve
geometrik motifli çinilerle bezenmiş olan
mihrap, bir sanat şaheseri olarak kabul
edilir. Türbe içinde bulunan Çelebi Sultan
Mehmed’in sandukası sekiz köşeli, yanları
mermer, üstü çini kaplamadır. Sandukayı
kaplayan beyaz, mavi, sarı, lacivert çinilerin
üzerine yazılar bezenmiştir. Çelebi Sultan
Mehmed’in sandukasının etrafında oğulları
Mustafa, Mahmud ve Yusuf, kızları Selçuk
Hatun ve Sitti Hatun ile Ayşe Hatun ve
dadısı Daya Hatun’nun çinili sandukaları
bulunmaktadır.
Green Tomb (Yeşil Türbe) Green Madarasaa (Yeşil Medrese)
Green Tomb, which is one of the most important symbols of the city, (The Museum of Turkish and Islamic Art)
is another monumental building of the complex.
Green Madarasaa, which is one of the first madarasaas (Moslem
Sultan Çelebi Mehmet got Green Tomb constructed in 1421. It is theological school) of the Ottomans, is also called as the Sultaniye
called Green Tomb because of the greenish tiles that cover the and Çelebi Mehmed Madarasaa. This building located within
building. The architect of the tomb is Hajji İvaz Pasha who also the Yeşil Complex resembles the madarasaas with patios (iwan)
designed the Green Mosque. The tomb is built on an octagonal of Anatolian Seljuks. The madarasaa where many famous scholars
plan and the burial vault at the lowest floor resembles Seljuk vaults. have attended has been constructed in 1414-1424 by architect
The narrowest façade is 8,45 meters and the largest façade is Hajji İvas Pasha. The madarasaa has been completed after
8,87 meters; there are eight windows on the octagonal building the sudden death of the Sultan. One can reach the courtyard
and the tomb is crowned with a spherical dome build at a high through a door with a lancet arch at the entrance iwan covered
level and covered with lead. Façades are made of white marble. by a cross vault and located at the northern part. The porticos
Frames and feet are carrying sharp pointed arcs, which are 3,5 located at three sides of the iwan have lancet arches. There is a
meters long. There are large rectangle windows and plaster large courtyard in the building and at the center there is a pool
cast windows with lancet arches at the walls excluding the south made out of marble. There is a classroom with an open iwan at the
and northern façades. The tiles used for window pediments are south and there are two small iwans at two sides and 13 rooms.
covered with verses of the Koran and Prophet Mohammad’s The larger iwan is located on a octagonal rim and is covered
deeds. The façade, which has survived with minimum changes, with a lead dome. Other iwans are covered with roof tiles and
is located at the eastern first part of the entrance. The carved have saw-teeth eaves. Two stairs that are 1.2 meters wide at
door made of walnut tree is one of the greatest examples of
Ottoman wood ornaments. The Bursa fascia pavilion and the
surroundings are covered with tiles and the door has rosette,
rumi and geometric ornaments. The colored glazing and mosaic
tile ornaments in the tomb are uniquely beautiful. The tomb has
a mihrab with extraordinary tiles survived to our day. The mihrab
with colorful and geometric tiles is considered as an artistic
masterpiece. The sarcophagus of Çelebi Sultan Mehmed located
in the tomb is octagonal; the sides are made of marble and
the top is covered with glazed tiles. Inscriptions are written on
the white, blue, yellow and navy blue tiles of the sarcophagus.
Around the sarcophagus of Çelebi Sultan Mehmed there are
sarcophaguses with glazed tiles of his sons Mustafa, Mahmud and
Yusuf and his daughters Selçuk Hatun, Sitti Hatun and Ayşe Hatun
and also Daya Hatun the governess of Çelebi Sultan Mehmed.
Yeşil Medrese (Türk İslam Eserleri Müzesi)
İlk Osmanlı medreselerinden olan Yeşil Medrese, Sultaniye
ve Çelebi Mehmed Medresesi adıyla da anılır. Yeşil Külliyesi
bünyesinde yer alan bu yapıt Anadolu Selçuklularının açık
avlulu (eyvanlı) medreselerinin devamı görünümündedir.
Birçok ünlü bilgin yetiştiren medrese Mimar Hacı İvaz Paşa
tarafından 1414–1424 yılları arasında inşa edilmiştir.
Sultanın ani ölümü üzerine sonradan tamamlanmıştır.
Kuzeydeki yıldız tonoz ile örtülü giriş eyvanından sivri
kemerli bir kapı ile avluya girilir. Avluyu üç taraftan çeviren
revaklar sivri kemerlidir. Yapının ortasında geniş bir avlusu,
merkezinde ise mermerden bir havuzu bulunmaktadır.
Güneyde yüksek açık eyvanlı bir dershane, iki yanda ise
birer ufak eyvan ile 13 oda yer almaktadır. Geniş eyvan
sekizgen kasnak üzerine oturur ve kurşun kaplı kubbeyle
örtülüdür. Diğer eyvanlar ise kiremitle örtülü ve kirpi
saçaklıdır. Yanlardaki 1.2 metre genişliğindeki iki merdiven
ve yarım bırakılan kısımlar medresenin başta iki katlı both sides and unfinished parts show that the madarasaa has
planlandığını göstermektedir. Medrese odalarının önünde been originally planned two-storey. In front of the madarasaa
avluyu üç taraftan çeviren revaklar yer almaktadır. Odaların rooms there are porticos that cover the iwan from three sides. The
tavanları çapraz tonozludur. Batıdaki firuze ve beyaz ceilings of the rooms are cross-vaulted. The one of the western part
çinilerle kaplıdır. Tavanı beyaz, lacivert ve sarı renklerle is covered with white and turquoise tiles. The ceiling is covered
yapılmış geometrik örgü motifi ile bezenmiş, pencere with a geometrical braiding design in white, navy blue and yellow
aynaları ise dama motifi şeklinde çinilerle süslenmişti. 1975 and the window faces are covered with checker pattern tiles. The
yılından beri Türk İslam Eserleri Müzesi olarak faaliyet madarasaa which is used as the Museum of Turkish and Islamic
gösteren medresede, 12. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar Arts since the year 1975 has various materials in exhibition such
uzanan; maden, seramik, ahşap, işleme, silah, el yazması as metal, ceramic, wooden art pieces, ornaments, weapons, hand
kitaplar, İslami sikkeler, İslami kitabeler ve mezar taşları ile written books, Islamic coins, Islamic epigraphs and grave stones
çeşitli etnografik eserler sergilenmektedir. Medrese 2000’li and other ethnographic materials. The madarasaa was thoroughly
repaired during the beginning of the year 2000.
yılların başında önemli bir onarımdan geçmiştir.

Yeşil İmareti Green Public Soup Kitchen

Yeşil Cami’nin güney doğusunda yer alan imaretinin
büyük bir bölümü günümüze ulaşamamıştır. Çelebi Sultan
Mehmed’in yaptırdığı imarette kendisinin de bizzat fakirlere
yemek dağıttığı bilinmektedir. Restore edilen yapının imaret
ve yemekhane bölümüne ait duvarlar ayakta durmaktadır.
A large proportion of the soup kitchen located at the southeastern
part of the Green Mosque has not survived to our day. It is known
that Çelebi Sultan Mehmed has personally served food to the poor
in this building, which was constructed also by his order. The walls
of the soup kitchen and the mess hall of the building, which was
restored, are standing.

Yeşil Hamamı Green Bathhouse

Yeşil Caddesi’nde Yeşil Cami’nin karşısında yer alan
hamam Fatih Sultan Mehmed döneminde 1480’li yıllarda
yaptırılmıştır. Önce soğukluk kısmına oradan da ufak, tek
kubbeli ve yanları tonozla örtülü eyvanlı göbek taşına
geçilir. Günümüzde ticaret merkezi olarak kullanılmaktadır.
The bathhouse located in Yeşil Street in front of the Green Mosque
was constructed in 1480 during the reign of Fatih Sultan Mehmed.
There is a cool room at the entrance and beyond the cool room a
central massage platform on a small iwan with squinch supporting a
single dome. The bathhouse is used as a commerce center today..
 www.kiraziletisim.com

w w w . b u r s a . g o v. t r