1/15/2018 Shteti, kombi dhe nacionalizmi modern – Gazeta 55 Online

Shteti, kombi dhe nacionalizmi

modern
Nga Nga Ibrahim Gashi më 21/04/2011

Save

Çështja e përkufizimit të definicionit për shtetin mbetet edhe më tutje një nga preokupimet e
teoricienëve botërorë të ditëve tona. Analizën tonë për shtetin po e shtrojmë dukë bërë dy
pyetje se çfarë është shteti dhe çfarë duhet të bëjë ai? Në mesin e atyre qindra definicioneve
për shtetin që nga Hobsi, Lloku, Engelsi dhe Veberi e deri tek shkencëtarët politikë me një
mendim empirik si Almond, Easton, Abrahams apo Foucalt, dominion përkufizimi pothuaj
në mënyrë kontekstuale i pranuar nga të gjithë se shteti është organizëm politik i
detyrueshëm me veprimtari të vazhdueshme, për aq kohë sa stafi i tij administrativ të
përballojë me sukses kërkesat për monopolin në përdorimin legjitim të forcës fizike për
ruajtjen e rendit”(Max Weber, Politics as a vocation, 1970, f.77-78). Duke iu rikthyer pjesës
së dytë të pyetjes se çfarë duhet të bëjë shteti, përgjigjja është shumë më komplekse. Shteti
nuk është realiteti që fshihet pas maskës së praktikës politike. Është vetë maska, do të
shprehet Abrahams (Abrahams, Notes on the difficulty of studing the state, Journal of
Historical Sociology I, 1, 1958, f. 58). Edhe studiuesi francez Mishel Fuko ka provuar të
argumentojë se shteti nuk është “asgjë më shumë se një realitet i përberë dhe një abstraksion
i mitizuar”(Michel Foucault, Power, New York, 1994, f. 84). Për Fukon shteti është vetëm
një aspekt i mënyrës së qeverisjes. Përdorimi legjitim i forcës fizike për ruajtjen e rendit
përbën atë që ne e njohim si pushtet të një autoriteti suprem që e definuam si shtet modern.
Kur flasim për pushtetin nënkuptojmë pushtetin e njeriut mbi mendjet dhe veprimet e
njerëzve të tjerë. Pra njerëzit (individët) janë qeniet konkrete që ushtrojnë pushtetin. Ata
janë të prirë që ta identifikojnë veten me kombin (vendin) dhe të qeverisin në emër të
kombit. Por çfarë është kombi? Kombi është një diçka abstrakte dhe jo empirike. Ajo që
mund të vëzhgohet praktikisht janë vetëm individët që i përkasin një kombi. Edhe fuqia e
kombit nuk mund të shpjegohet ndryshe veçse nëpërmjet fuqisë së individit. Prandaj kur
flasim për pushtetin apo politikën e jashtme të një vendi të caktuar, ne mund ta kuptojmë
vetëm politikën e jashtme të individëve të caktuar që i përkasin të njëjtit vend. Gjithsesi në
këtë rast mendohet jo në të gjithë individët, pjesëtarë të atij kombi, por individë që kur
shfaqen si përfaqësues të vendit të tyre në skenën ndërkombëtare ushtrojnë pushtetin dhe
ndjekin interesat e shtetit të tyre.
Edhe pse po themi se pushteti i kombit ndikohet nga pushteti i individëve dhe jo anasjelltas
megjithatë këta individë e identifikojnë veten me pushtetin dhe politikat e jashtme të vendit
të tyre dhe e bëjnë këtë me një intensitet emocional që shpesh ia kalon lidhjes emocionale të
aspiratave të tyre për pushtet. Kur po ngremë këto pyetje ne po ngremë problemin e
nacionalizmit modern.
Shoqëritë moderne kanë ngritur një rrjet rregullash veprimi dhe mjetesh shtetërore për
kontrollimin e shtytësve individualë për pushtet. Këto rregulla dhe mjete e fusin egon

http://gazeta55.al/shteti-kombi-dhe-nacionalizmi-modern/ 1/2
1/15/2018 Shteti, kombi dhe nacionalizmi modern – Gazeta 55 Online

individuale për pushtet në kanale të duhura ku ato nuk mund të rrezikojnë shoqërinë ose e
dobësojnë dhe e shtypin atë ego. Kështu sot në shtetet moderne pushteti i arritur nga
individi për vete konsiderohet një e keqe që tolerohet vetëm brenda kufijve të caktuar.
Përderisa pushteti i kamufluar nga ideologjia dhe i ndërmarr në emër dhe për hir të kombit
bëhet një e mirë për të cilën duhet të luftojnë të gjithë shtetasit. (H. Morgenthau, Politika
ndërmjet kombeve, AIIS, Tiranë, 2008, f. 129). Simbolet kombëtare, sidomos ato që kanë të
bëjnë me forcat e armatosura dhe raportet me vendet e tjera, janë instrumente të këtij
identifikimi të individit me fuqinë e kombit.
Kur flasim për fuqinë e kombit në shtetet moderne kemi parasysh ato elemente që e
determinojnë këtë fuqi dhe mbi të cilat ndërtohet nacionalizmi modern. Këtu para së
gjithash hyjnë faktorët më të qëndrueshëm si gjeografia (territori), popullsia, burimet
natyrore, por edhe ata faktorë njerëzorë më pak të qëndrueshëm si kapacitetet industriale,
përgatitja ushtarake, karakteri dhe morali kombëtar dhe së fundi, por jo nga rëndësia, cilësia
e diplomacisë. Kombet e botës sot synojnë që këto elemente që shprehin fuqinë e tyre t’i
bëjnë sa më konkurruese në një areal sa më të gjerë me synim përmasat e nivelit global.
Aspiratat e tilla të kombeve janë ose pretendohet se janë ideale dhe ambicie individuale të të
gjithë pjesëtarëve të atyre kombeve. Rrjedhimisht këto ambicie janë shtytësit kryesorë për
pushtet përmes të cilit individët realizojnë idealet e kombit të tyre. Kur qytetari i Shteteve të
Bashkuara të Amerikës mendon për pushtetin e kombit të tij, ai përjeton një lloj ekzaltimi
dhe krenarie kombëtare krejt legjitime.
Përpjekja e vazhdueshme për të ruajtur dhe fuqizuar qëndrueshmërinë e shtetit në raport me
të tjerët, përmes një veprimtarie të palodhshme fizike dhe mendore në forcimin e
elementeve të sipërpërmendura ku përqendrohet fuqia e shteteve dhe e kombeve, përbën një
ndjenjë të lartë të patriotizmit të kohës sonë.
Të gjitha këto përsiatje teorike nuk do të kishin ndonjë vlerë të veçantë nëse ato nuk do të
viheshin në funksion të një sfondi praktik të politikëbërjes në shtetin e Kosovës, shtetin me
traditën më të shkurtër, territorin më të kufizuar, me rritje tejet të vogël ekonomike,
industrinë krejtësisht të paralizuar, me ushtrinë në krijim e sipër dhe efektivë të kufizuar dhe
me diplomacinë ende jo shumë vepruese. Në tërë këtë realitet të pashpresë pjesëtarët e këtij
shteti të ri që kanë një histori të lashtë të vuajtjeve dhe sakrificave për të krijuar këtë shtet
nuk po arrijnë t’i mbledhin fuqitë e tyre për ta konsoliduar shtetin e tyre. Kjo vlen për
klasën politike, e cila e fragmentarizuar politikisht dhe partiakisht po i mban të
fragmentarizuar dhe pasivë qytetarët e vendit. Ajo (klasa politike) nuk po arrin në masën e
duhur të motivojë qytetarët që të manifestojnë një nacionalizëm modern për forcimin e
shtetit përmes krijimit të faktorëve të qëndrueshëm që i përmendëm më lart. Në vend të
kësaj një pjesë e klasës politike i ka varur shpresat te ndihma nga jashtë, duke pranuar
kështu dështimin në rivitalizimin e resurseve vendëse që do t’ia kthenin fuqinë vendit të
tyre. Ndërsa pjesa tjetër e elitës politike, ndoshta edhe më keq, shpëtimin po e kërkon duke
thirrur në rikthimin tek nacionalizmi etnik, i shekullit të kaluar, pa analizuar fare ndryshimet
që kanë ndodhur në realpolitikën e vendeve të rajonit dhe me gjerë dhe raportin e Kosovës
në këtë kontekst.
Ndaj konsideroj se vetëm një përkushtim shumë më i madh i klasës politike, një qasje
shumë më serioze ndaj përgjegjësive institucionale dhe kombëtare që ka, një shkallë shumë
më e lartë e dedikimit dhe kreativitetit në zgjidhjen e problemeve, me shumë punë për
vendin dhe më pak deklarime, sepse sukseset flasin vetë. Pra më pak krenari kombëtare të
bazuar në të bëmat e paraardhësve tanë dhe më shumë nacionalizëm modern në punë për
fuqizimin e shtetit.

http://gazeta55.al/shteti-kombi-dhe-nacionalizmi-modern/ 2/2