BUMI DAN ALAM SEMESTA

Sistem suria

Soalan Jawapan
1. Sistem suria terdiri daripada?

2. Nyatakan ciri-ciri bagi Asteroid

3. Meteoroid adalah

4. Namakan komet yang paling terkenal?

Tempoh komet yang dapat dilihat ?
5. Susun kedudukan planet bermula paling hampir dengan
matahari
6. Planet yang paling besar dan mempunyai 16 bulan ialah
7. Planet putar mengikut arah jam dan paling panas ialah
8. Planet yang paling kecil, sejuk, malap ialah
9. Planet yang berputar sisi sebahagian akan malam ialah
1. Rajah menunjukkan susunan planet dalam Sistem Suria

(a) Berdasarkan Rajah 8, planet yang manakah mempunyai hidupan?

………………………………………………………………………………................................

(b) Mengapakah planet yang kamu nyatakan pada jawapan 8 (a) sesuai untuk
hidupan?
………………………………………………………………………………..………………………

(c) Jadual 8 menunjukkan jarak planet dari Matahari.

Planet Jarak Planet Dari Matahari / km
A 58 juta
B 108 juta
C 150 juta
D
E 778 juta

Ramalkan jarak planet D dari Matahari.

………………………………………………………………………………..………………………

(d) MUSYTARI URANUS NEPTUN ZUHAL

Susun planet di atas mengikut urutan bermula daripada yang paling jauh
kepada paling dekat dari Matahari.
……………………………………………………………………..………………………………

(d) Lengkapkan pernyataan berikut tentang ahli Sistem Suria.

1. Batuan logam yang beredar mengelilingi Matahari yang terletak di

antara orbit Marikh dan Musytari dinamakan sebagai
…………………………..
2. Gas-gas beku dan bergabung dengan batuan dan debu membentuk
………………………….. turut beredar mengelilingi Matahari
2.. Jadual menunjukkan data yang dikumpul oleh sekumpulan murid

Planet Jarak Planet Dari Matahari / Masa untuk satu peredaran

juta km lengkap mengelilingi matahari
(tahun)

P 150 1

Q 780 12

R 1430 30

S 2870 84

T 4500 165

(a) Apakah corak bagi masa untuk satu peredaran lengkap mengelilingi matahari
(tahun)?
………………………………………………………………………………..…………………………

(b) Nyatakan hubungan di antara jarak planet dari matahari dengan masa untuk satu
peredaran lengkap mengelilingi matahari
………………………………………………………………………………..…………………………
………………………………………………………………………………..…………………………

(c) Planet X mengambil masa 2 tahun untuk membuat satu peredaran lengkap
mengelilingi matahari.
Ramalkan kedudukan planet X
..……………………………………………………………………..…………………………………

(d)
BENDA HIDUP HANYA TERDAPAT DI PLANET P

Beri dua sebab bagi pernyataan di atas

1) ………………………………………………………………………………..……………………
………………………………………………………………………………..……………………

2) ………………………………………………………………………………..……………………
………………………………………………………………………………..……………………
3. Rajah menunjukkan kedudukan planet-planet dalam Sistem Suria.

(a) Nyatakan satu planet yang mempunyai hidupan ?

…………………………………………………………………………………..

(b) Namakan dua ahli dalam Sistem Suria .

1. _________________________________________
2. _________________________________________

 Ahli Sistem Suria ini sentiasa mengelilingi Bumi dan Matahari

 Ia juga merupakan satelit semula jadi Bumi.

(b) Namakan ahli Sistem Suria berdasarkan huraian yang diberikan di atas.

…………………………………………………………………………………..

(e) Rajah menunjukkan jasad-jasad di angkasa lepas

Namakan
X : ____________________________________
Y : ____________________________________
Z : ____________________________________

(e) Pilih penyataan yang betul tentang X, Y dan Z. Tandakan ( / ) pada pilihan anda.

Saiz relatif X adalah 100 kali saiz Z

Saiz relatif X adalah 400 kali saiz Y

Saiz Z adalah sama dengan saiz Y

4. Rajah di bawah menunjukkan hasil penyiasatan sekumpulan murid.

Keputusan direkodkan dan ditunjukkan dalam jadual 6.1 di bawah.

Jarak antara planet dengan matahari Suhu Planet
Sangat Dekat Sangat panas
Sederhana Panas
Jauh Sejuk
Sangat jauh Sangat sejuk

a) Apakah tujuan penyiasatan ini?

………………………………………………………………………………..……………………………
……...………………………………………………………………………………..……………………

b) Berdasarkan penyiasatan di atas, namakan Planet Q dan objek R.

...............………………………………………………………………………………..…………………

c) Nyatakan hubungan antara pemboleh ubah manipulasi dengan bergerak balas

dalam penyiasatan di atas.
………………………………………………………………………………..……………………………
………………………………………………………………………………..……………………………

d) Lukiskan orbit yang menunjukkan peredaran Bulan mengelilingi Bumi dan Bumi
mengelilingi Matahari dengan betul serta namakan jasad P, Q dan R dalam rajah
di bawah.
5. Jadual menunjukkan ahli sistem suria

a) Lengkapkan ahli sistem suria yang tertinggal dalam ruangan yang disediakan
Satelit
Matahari Planet Komet Asteroid
semula jadi

b) Susun semula planet di bawah bermula dari planet yang paling dekat dengan
matahari

Bumi Musytari Utarid Neptun

1 2 3 4

c) Mengapakah planet tidak berlanggar antara satu sama lain semasa

mengelilingi matahari?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

d) Apakah yang mempengaruhi tempoh peredaran suatu planet semasa

mengelilingi matahari?
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

e) Apakah asteroid?
____________________________________________________________________________
6. Rajah menunjukkan kedudukan planet dalam Sistem Suria

a) (i) Apakah nama bagi planet Q?

………………………………………………………………………………...........................................
[1 markah]

(ii) Berikan alasan bagi jawapan kamu di (a)(i).

………………………………………………………………………………...........................................
[1 markah]

b) Semua hidupan akan mati jika Bumi berada di kedudukan planet W.

Mengapa?
………………………………………………………………………………...........................................
[1 markah]

c) Dua orang murid sedang berbual tentang saiz beberapa objek dalam Sistem Suria.

Razak : Saiz Matahari adalah 400 kali lebih besar daripada objek X.
Amin: Wah! Besarnya Matahari. Berapakah kali saiz Matahari daripada
objek Y?
Razak: Matahari 100 kali lebih besar daripada objek Y

Berdasarkan perbualan di atas, apakah objek X dan objek Y?

Objek X: _____________________________________________________________
Objek Y: _____________________________________________________________
[2 markah]
7. Carta menunjukkan kedudukan empat planet dari matahari dan masa yang diambil
oleh planet untuk membuat satu peredaran lengkap mengelilingi matahari.

180 165
160
140
120
100 84
80
60
40
20 12
1
0
M N O P
Masa yang diambil untuk
membuat satu peredaran 1 12 84 165
lengkap mengelilingi matahari.
Kedudukan Planet

a) Apakah pemerhatian yang boleh dibuat berdasarkan data di atas?

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

b) Beri inferens daripada jawapan di (a)

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

c) Nyatakan hubungan antara kedudukan planet dari matahari dengan masa yang
diambil untuk membuat satu peredaran lengkap mengelilingi matahari.
____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________

d) Nyatakan
i. Pemboleh ubah manipulasi
________________________________________________________________________________

ii. Pemboleh ubah bergerak balas

________________________________________________________________________________

e) Ramalkan masa yang diambil oleh planet Y untuk beredar mengelilingi matahari jika Y
terletak di antara planet N dan O
____________________________________________________________________________________
8.
Semua planet beredar mengelilingi Matahari dan pada masa yang sama

. semua planet berputar pada paksi masing-masing

a) Nyatakan nama laluan setiap planet semasa beredar mengelilingi Matahari.

_______________________________________________________________________________________
[1 markah]

b) Carta palang dalam rajah menunjukkan perbandingan suhu di lima buah planet J, K, L,
M dan N dalam Sistem Suria

Suhu planet

Planet

J K L M N

Jika L ialah Bumi, M ialah Marikh dan N ialah Musytari, apakah planet J dan K?
a) J : _____________________________________________________________________
b) K : ____________________________________________________________________
[1 markah]

c) Rajah menunjukkan situasi di planet X dan planet Y.

Planet X Planet Y

Berdasarkan rajah, bagaimanakah planet X sesuai untuk hidupan?

_______________________________________________________________________________________
[1 markah]
d) Rajah menunjukkan planet-planet dalam sistem suria.

Sun
J Bumi
K

Apakah yang akan berlaku kepada benda hidup, jika kedudukan planet Bumi berada di
kedudukan planet J?
Benda hidup : _______________________________________________________________________
Sebab : _______________________________________________________________________
[2 markah]
PEREDARAN DAN PUTARAN BUMI

Soalan Jawapan

1. Kejadian siang dan malam berlaku apabila ...

2. Nyatakan waktu untuk siang dan malam bagi satu hari di

bumi.
3. Kejadian yang berlaku apabila bumi berputar pada
paksinya

4. Bagaimanakah kejadian empat musim boleh berlaku?

5. Nyatakan kejadian yang berlaku apabila bulan beredar

mengelilingi bumi
6. Bentuk bulan yang wujud pada tarikh 14 -15 takwin qamari

7. Nyatakan tarikh bagi kewujudan bulan sabit baru

1. Rajah menunjukkan tiga jasad dalam sistem suria yang terdiri daripada Matahari, Bumi dan
Bulan.

Y
X

a) Berdasarkan rajah, jasad manakah yang terlibat dengan fenomena :

i) X : …………………………………………………………………………………
ii) Y : …………………………………………………………………………………
[ 1 markah ]

b) Tandakan (√) pada pernyataan yang BETUL dan (X) pada pernyataan yang SALAH.
i. Bumi berputar pada paksinya dari Timur ke Barat. [ ]
ii. Bayang-bayang terbentuk pada awal pagi di sebelah Barat. [ ]
[ 1 markah ]

c) Berapa lamakah masa Bumi membuat satu edaran lengkap mengelilingi Matahari?
………………………………………………………………………………………….
[ 1 markah ]

d) Nyatakan dua fenomena yang disebabkan Bumi berputar pada paksinya.

i. …………………………………… ii. ………………………………………………
[ 1 markah ]
2. Maklumat berikut diambil dari buku catatan ammar berkaitan penyiasatan terhadap
pembentukan bayang-bayang

a) Apakah tujuan penyiasatan ini?

………………………………………………………………………………..……………………………
……...............…………………………………………………………………………..…………………

b) Nyatakan hubungan di antara waktu kajian dengan arah bayang-bayang dalam

penyiasatan ini
………………………………………………………………………………..……………………………
……...............…………………………………………………………………………..…………………

c) Nyatakan pemboleh ubah yang bergerak balas dalam penyiasatan ini.

………………………………………………………………………………..……………………………

d) Berdasarkan rajah di atas, apakah hubungan antara kedudukan matahari dengan

kedudukan bayang-bayang
………………………………………………………………………………..……………………………
.............…………………………………………………………………………..………………………
3. Carta palang di bawah menunjukkan panjangbayang-bayang sebatang kayu pada
waktu-waktu yang berbeza dalam sehari.

Panjang bayang-bayang (cm)

160
140
120
100
80
60
40
20
0 Masa
9.00 a.m 10.00 11.00 12.00 1.00 p.m 2.00 p.m 3.00 p.m
a.m a.m noon

a. Apakah tujuan penyiasatan ini?

………………………………………………………………………………..………………………
……………………………………………………………………………………..…………………

b. Nyatakan corak perubahan panjang bayang-bayang dari pukul 9.00 a.m. hingga
3.00 p.m.

………………………………………………………………………………..………………………

c. Berikan satu alasan ( inferens ) bagi panjang bayang-bayang pada pukul 1.00
p.m.

………………………………………………………………………………..………………………

d. Nyatakan pemboleh ubah yang dimalarkan dalam penyiasatan ini.

………………………………………………………………………………..………………………

e. Apakah kesimpulan yang boleh dibuat daripada penyiasatan ini?

………………………………………………………………………………..………………………
………………………………………………………………………………..………………………
4. Sekumpulan murid telah memerhatikan peringkat fasa bulan dalam tempoh satu
bulan mengikut Takwim Qamari.

Hari Peringkat fasa Bulan

1 Anak bulan

4 Bulan sabit baru

8 Bulan separa

11 Purnama baru

15 Bulan Purnama

19 Purnama lama

23 Bulan separa

27

a) Apakah tujuan penyiasatan ini ?

………………………………………………………………………………..……………………………
……………………………………………………………………………..……………………………

b) Apakah corak perubahan peringkat fasa Bulan sepanjang tempoh penyiasatan ini?
………………………………………………………………………………..……………………………

c) Ramalkan peringkat fasa Bulan pada hari ke-27.

………………………………………………………………………………..……………………………

d) Nyatakan dua maklumat yang dikumpul dalam penyiasatan ini.

i. ………………………………………………………………………………..………………………
ii. ………………………………………………………………………………..………………………

e) Apakah kesimpulan yang boleh dibuat daripada penyiasatan ini?

…………………………………………………………………………..…………………………….......
5. Rajah di bawah menunjukkan pembentukan fasa-fasa bulan.

a) Namakan fasa bulan yang berlaku apabila bulan berada di kedudukan A.

______________________________________________________________________
(1 markah)

b) Berdasarkan rajah di atas, lengkapkan peta alir berikut bagi menunjukkan fasa-fasa
bulan yang terbentuk pada kedudukan B, C, D, F, G dan H.

(2 markah)

c) Bulan purnama muncul pada hari ke-15 setiap bulan dalam takwim Qamari.
Apakah yang diperhatikan pada fasa Bulan tersebut? Berikan sebab.

Pemerhatian :
_______________________________________________________________________________________
Sebab :
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
(2 markah)
6. Rajah menunjukkan dua buah pantai, A dan B, yang mengalami perubahan waktu.

Rajah 5

a) Nyatakan pemerhatian suasana kejadian berikut.

…………………………………………………………………………..…………………………….......

b) Setelah 12 jam berlalu , apakah yang dialami oleh pantai B ?

Tandakan ( √ ) pada jawapan yang betul.

Siang Malam

Mengapa ia berlaku?

…………………………………………………………………………..…………………………….......
…………………………………………………………………………..…………………………….......

c) Nyatakan pemboleh ubah yang dimalarkan dalam rajah.

…………………………………………………………………………..…………………………….......

d) Ramalkan apa yang akan berlaku jika Bumi tidak berputar pada paksinya.
…………………………………………………………………………..…………………………….......
7. Rajah di bawah menunjukkan dua gambar berlainan bagi tempat yang sama yang
diambil pada dua waktu yang berbeza.

(a) Pada pendapat kamu, apakah yang menyebabkan berlakunya fenomena seperti
dalam Rajah di atas?
…………………………………………………………………………..…………………………….......
…………………………………………………………………………..…………………………….......

(b) Ramalkan arah bayang objek pada pukul 9 pagi

…………………………………………………………………………..…………………………….......
…………………………………………………………………………..…………………………….......

(c) Selain daripada fenomena rajah di atas nyatakan satu lagi kesan fenomena di siang
hari yang berlaku di bumi berdasarkan jawapan (a)
…………………………………………………………………………..…………………………….......
…………………………………………………………………………..…………………………….......
(d) Nyatakan pemboleh ubah dimanipulasikan: ………………………………………………
Nyatakan pemboleh ubah bergerak balas:…………………………………………………
8. Rajah menunjukkan dua buah pantai, A dan B, yang mengalami perubahan waktu.

Pantai A Pantai B

a) Nyatakan pemerhatian suasana kejadian berikut.

A : ___________________________________________________________________
B : ___________________________________________________________________
[2 Markah]
(b) Berikan sebab (inferens) bagi jawapan di 8(a)
______________________________________________________________________
[1 Markah]

(c) Setelah 12 jam berlalu, apakah yang akan dialami oleh pantai B?
Tandakan (√) pada jawapan yang betul.

Siang Malam

Mengapakah ia berlaku?
______________________________________________________________________
[1 Markah]

(d) Nyatakan kesan jika Bumi mengalami waktu siang lebih daripada waktu malam.
______________________________________________________________________
[1 Markah]

(e) Ramalkan apa yang akan berlaku jika Bumi tidak berputar pada paksinya.
______________________________________________________________________
[1 Markah]
Gerhana

1. Bagaimanakah gerhana berlaku ?

2. Dua sifat cahaya yang menyebabkan gerhana berlaku

3. Gerhana bulan berlaku apabila

4. Nyatakan tempoh berlakunya gerhana bulan ?

5. Gerhana matahari berlaku apabila

6. Nyatakan tempoh berlakunya gerhana matahari ?

7. Apakah yang berlaku pada permukaan bumi apabila
gerhana matahari
1. Rajah menunjukkan perubahan peratusan bahagian gelap pada matahari semasa
gerhana matahari. Hasil penyiasatan direkodkan seperti graf di bawah

11.30 am 12.05 pm 12.40 pm 1.15 pm 1.40 pm

Bahagian gelap %
120
100
80
60
40
20
0
11.30 am 12.05 pm 12.40 pm 1.15 pm 1.40 pm

a) Apakah tujuan penyiasatan ini?

………………………………………………………………………………..………………………
………………………………………………………………………………..………………………

b) Nyatakan hubungan di antara masa dengan peratusan bahagian gelap pada

matahari sehingga gerhana matahari penuh berlaku
………………………………………………………………………………..………………………
………………………………………………………………………………..………………………

c) Nyatakan corak perubahan peratusan bahagian gelap pada matahari

………………………………………………………………………………..………………………

d) Ramalkan peratusan bahagian gelap yang dapat dilihat pada pukul 2.50 petang
………………………………………………………………………………..………………………
2. Rajah menunjukkan susunan radas suatu penyiasatan yang dijalankan oleh
sekumpulan murid.

(a) Nyatakan fenomena alam berdasarkan susunan radas di atas?

____________________________________________________________________________________

(b) Apakah yang dapat diperhatikan pada glob?

____________________________________________________________________________________

(c) Berdasarkan penyiasatan ini, terangkan kedudukan Matahari, Bulan dan bumi
semasa gerhana matahari.
____________________________________________________________________________________

(d) Lukiskan rajah untuk menerangkan jawapan di 6(c).

(e) Terangkan situasi di bumi semasa gerhana matahari penuh berlaku.

____________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________
3.
(a) Rajah menunjukkan dua tempat yang berbeza pada pukul 11.30 pagi

i. Pada pendapat anda, mengapakah kawasan di Kuching gelap, manakala Kota

Baharu tidak?
………………………………………………………………………………..………………………
………………………………………………………………………………..………………………

ii. Berikan pemerhatian untuk menyokong alasan anda di (a)

………………………………………………………………………………..………………………
………………………………………………………………………………..………………………
iii. Apakah pemboleh ubah yang dimalarkan?
………………………………………………………………………………..………………………

(b) Sekumpulan murid sedang menyiasat tentang gerhana bulan. Rajah menunjukkan
peringkat gerhana bulan pada masa yang berbeza.

i. Ramalkan pada pukul berapakah gerhana bulan akan berakhir.

………………………………………………………………………………..……………

ii. Lukiskan kedudukan bulan pada pukul 11.20 pm (berdasarkan rajah)

BURUJ
1. Rajah 4.1 menunjukkan pengembara yang tersesat pada waktu malam kerana
kompasnya telah hilang.

a) Apakah yang perlu dilakukan oleh pengembara itu untuk menentukan arah?
_______________________________________________________________
[ 1 markah]

b) Berdasarkan petunjuk yang dilihat, kemanakah arah yang ingin ditujui?

_______________________________________________________________
[ 1 markah]

c) Lukiskan petunjuk yang boleh dilihat oleh pengembara itu dan namakan?

[ 2 markah]

d) Kenapakah petunjuk yang dilihat itu tidak dapat dilihat pada waktu siang?
_______________________________________________________________
[ 1 markah]
2.

Sebelum terciptanya kompas dan kalendar, manusia berpandukan buruj

di langit sebagai penunjuk arah

a) Apakah yang dimaksudkan dengan buruj?

____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________

b) Selain daripada menujukkan arah, apakah kegunaan lain bagi buruj?

____________________________________________________________________________

c) Rajah menunjukkan peta sebahagian negeri Terengganu

i. Jika Encik Entalang berlayar dari pulau P ke Kuala Terengganu, namakan

buruj yang sepatutnya digunakan oleh beliau.
_________________________________________________________________________

ii. Lukiskan buruj yang dinyatakan di c (i)

d) Sekumpulan pengakap telah kehilangan kompassewaktu mengembara di

hutan. Cadangkan satu cara untuk mengelakkan mereka tersesat.
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________