Usvajanje kuke

Moć nošenja:
FQ=Q·g=20·103·10=200 [kN]
1. Usvajanje i provjera kuke za kačenje tereta:
Prema standard DIN687 za Q=20t usvaja se kuka

d3 w a 𝐟𝟐 𝐡𝟏 b1 b2
112 130 160 800 170 145 60
𝐫𝟏 𝐡𝟐 𝐛𝟑 𝐛𝟒 𝐫𝟐
20 149 115 70 30

Za nosivost kuke 20t usvaja se obli navoj Rd80x10. Napon zatezanja vrata kuke računa se na mjestu
najmanjeg poprečnog presjeka tj. presjeka jezgra zavojnice.
Prečnik jezgra navoja: d0=68 [mm]
Provjera kuke na zatezanje:
Dozvoljeni napon: σz doz=(3÷6) [kN/cm2]
Usvajam: σz doz=5.7 [kN/cm2]
Stvarni napon na zatezanje:
𝐹 4∙𝐹 4∙200
σz= 𝐴𝑄 =𝜋∙𝑑𝑄2 =6.82 ∙3,14=5.5 [kN/cm2]
0

σz< σz doz –napon na zatezanje kuke zadovoljava

Student:
Mašinski fakultet Transportna sredstva
Aleksandar Istočno Sarajevo
Reljić 60/13 Proračun donje koturače
 Izbor užeta za dizanje tereta

Za nosivost do 32t usvaja se dvojna koturača sa 4 kraka.

Izbor užeta se vrši prema jednačini:
Fr≥K∙Fuž
Fr – računska sila kidanja užeta, proizvod metalnog presjeka svih žica užeta i nazivne čvrstoće
materijala žica
K=5 –stepen sigurnosti za drugu pogonsku klasu
Fuž –maksimalna sila koju trpi jedno uže pri maksimalnom dizanju
GKO +FQ
Fuž =
m∙ηKO

GKO=mKO∙g=400∙10≈4 [kN] – težina koturače

𝜂𝑘 = 0.94 − 0.98 – stepen iskorišćenja jednog kotura. Usvaja se 𝜂𝑘 = 0.98
1−𝜂𝑘𝑚
𝜂𝑘𝑜 = = 0.97
𝑚∙(1−𝜂𝑘 )

ηKO=0,97 – stepen iskorišćenja koturače

200+4
Fuž= =52,57 [kN]
4∙0,97
Fr≥5∙52,57=262,85 [kN]
Karakteristike usvojenog užeta:
Na osnovu računske vrijednosti prekidne sile usvaja se čelično uže sa vlaknastim jezgrom:
Tip užeta: uže obične konstrukcije DIN655 6x19

Student:
Mašinski fakultet Transportna sredstva
Aleksandar Istočno Sarajevo
Reljić 60/13 Proračun donje koturače
 Prečnik užeta: d=22 [mm]
Zatezna čvrstoća jedne žice 𝜎𝑡 = 160 [N/mm2]

Najmanja računska prekidna sila 𝐹𝑟𝑚𝑖𝑛 = 280.5 [𝑘𝑁]

Površina metalnog presjeka A=175.5 𝑚𝑚2
Koeficijent ispune poprečnog presjeka f=0.455

Proračun i izbor navrtke za kuku

Navrtka ide u sklopu sa kukom i tako je standardizovana. Potrebna visina navrtke se određuje prema
dozvoljenom pritisku na zavojnici navoja.
4∙𝐹𝑞 ∙𝑡
H≥
𝜋(𝑑 2 −𝑑02 )𝑃𝑑𝑜𝑧

t=1 [cm] –korak zavojnice d0=6.8 [cm] –prečnik jezgra navoja

d=8 [cm] –prečnik navoja Pdoz=3÷3,5 [kN/cm2] –dozvoljeni pritisak
Usvajam: Pdoz=3,25 [kN/cm2]
4∙200∙1
H= 𝜋(82 −6.82 )∙3,25 =4.41 [cm]
Prema standardu JUS MD1.151 usvaja se jednodjelna navrtka materijal C1430.

Student:
Mašinski fakultet Transportna sredstva
Aleksandar Istočno Sarajevo
Reljić 60/13 Proračun donje koturače
 Proračun i izbor aksijalnog ležaja za kuku

Izbor aksijalnog ležaja se vrši prema statičkoj moći nošenja, prema obrascu:
C0≥k∙F0 F0=FQ=200 [kN]
k=1,8 (druga klasa) C0≥1,8∙200=360 [kN]
Na osnovu dobijenog uslova za statičku moć nošenja i dimenzija vrata usvojene kuke, koji mora da
prođe kroz otvor ležaja, usvaja se aksijalni kuglični jednoredi podesivi ležaj oznake 51318 prema
standardu DIN/711/ISO 104, sa web sajta www.fag.com
d=90 [mm] –unutrašnji prečnik ležaja T=H=50 [mm] –visina ležaja
D=155 [mm] –spoljašnji prečnik ležaja C=193 [kN] –dinamička moć nošenja
C0=455 [kN] –statička moć nošenja

Proračun i izbor koturova

Određivanje prečnika koturova u sklopu donje koturače i kotura za izravnanje vrši se prema
preporučenim minimalnim odnosima ovih dimenzija prema prečniku usvojenog užeta, a u fuknkciji
pogonske klase.
Za drugu pogonsku klasu ovaj odnos iznosi:
𝐷
( 𝑑𝑘𝑜 )=20
𝑢ž

Student:
Mašinski fakultet Transportna sredstva
Aleksandar Istočno Sarajevo
Reljić 60/13 Proračun donje koturače
 Dko=20∙duž=20∙22=440 [mm]

Usvojeni prečnik kotura : Dko=450 [mm] za uže grupe 1-4

Proračun i izbor kotura za izravnanje

𝐷
( 𝑑𝑘𝑜 )=11
𝑢ž

Dko=11∙duž=11∙22=242 [mm]
Usvaja se prečnik kotura za izravnanje iz tabele 23: Dko=280 [mm]

Proračun i izbor ležajeva ispod koturova

Ako je broj obrtaja kotura, a ujedno i ležaja mali tj. nko≤10 [o/min] onda se ležaj bira prema dinamičkoj
moći nošenja.
Vuž=ik∙Vdiz=2∙8=16 [m/min] –brzina dizanja užeta
𝑉𝑢ž
𝜔= = 64 𝑟𝑎𝑑/𝑚𝑖𝑛
𝑟
𝜔
n= =10.18 [o/min]
2𝜋

𝛼 60∙𝑛∙𝐿ℎ
𝐶≥𝐹∙ √ , 𝐿ℎ = 10000 − 15000 ℎ
106

C= 96,09kN
α=3 za kuglične ležajeve
Na osnovu potrebne statičke nosivosti usvaja se prsteni radijalni kuglični jednoredni ležaj oznake
6219 iz P42-1a tablice mašinski elementi 2009, Vojislav Miltenović.
d=95 [mm] –unutrašnji prečnik ležaja B=32 [mm] –širina ležaja
D=170 [mm] –spoljašnji prečnik ležaja C0=81.5 [kN] –statička nosivost

Student:
Mašinski fakultet Transportna sredstva
Aleksandar Istočno Sarajevo
Reljić 60/13 Proračun donje koturače
 Konstrukcija i proračun traverze
Prvo se vrši definisanje mjera traverze koje su u dobroj mjeri uslovljene dimenzijama usvojenih elemenata.
Posle toga se vrši provjera traverze na čvrstoću u dva presjeka. Materijal traverze Č1430 𝜎𝑑𝑜𝑝 =
14.5 𝑘𝑁/𝑚𝑚2

Materijal traverze: Č1430 H= d1+15=95+15=110 [mm]

σdoz=14,5 [kN/cm2] – dozvoljeni napon h=H-5=105 [mm]

Dlež=165 [mm]
Btr= Dlež+(10÷15)=165+15=180 [mm]
l0=Dlež+15=165+15=180 [mm]
d1=95 [mm]
𝑙𝑟 = 10 + 𝐵𝑙𝑒ž + 2 + 𝐵𝑙𝑒ž + 10 = 86 𝑚𝑚
d2=dkuke+(2÷5)=80+5=85 [mm]

Student:
Mašinski fakultet Transportna sredstva
Aleksandar Istočno Sarajevo
Reljić 60/13 Proračun donje koturače
 Provjera na čvrstoću:

Presjek I-I:
𝐹𝑄 𝑙 𝑙
MI= ∙ ( 𝑟 + 0 )=100(43+90)=1330 [kNcm] –moment u presjeku I
2 2 2

(𝐵−𝑑2 )ℎ2 (18−8.5)∙10.52

WI= = =174.6 [cm3]
6 6
𝑀
σI=𝑊𝐼 =7.61[kN/cm2]
𝐼

σI< σdoz
Presjek II-II
𝐹𝑄 𝑙
MII= ∙ 𝑟=100∙4.3=430[kNcm]
2 2
𝑑13 ∙𝜋 9.53 ∙𝜋
WII= = =84.2 [cm3]
32 32
𝑀
σII=𝑊𝐼𝐼 =5.1 [kN/cm2]
𝐼𝐼

σII< σdoz
Definisana traverza je zadovoljila na čvrstoću u datim presjecima.

Student:
Mašinski fakultet Transportna sredstva
Aleksandar Istočno Sarajevo
Reljić 60/13 Proračun donje koturače