Αριστοτέλους Πολιτικά

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ενότητα 11
1. Να δώσετε τον ορισμό της έννοιας της πόλεως, όπως αυτός προκύπτει από το κείμενο.
2. «η πασων κυριωτάτη και πάσας περιέχουσα τάς άλλας»: να σχολιάσετε το περιεχόμενο της
φράσης.
3. Ο Αριστοτέλης θεωρεί υπέρτατο αγαθό την ευδαιμονίαν. α) Με ποια φράση του κειμένου
υποδηλώνεται το υπέρτατο αγαθό; β) Τι γνωρίζετε για την έννοια ευδαιμονία; Ποια η αρχική
σημασία της και ποιον ορισμό δίνει ο Αριστοτέλης;
4. Πώς φαίνεται μέσα από το κείμενο ότι ο Αριστοτέλης βλέπει τη σύσταση της πόλεως και όλων
των κοινωνιών τελεολογικά; Τι σημαίνει ο όρος αυτός;
5. Να σχολιάσετε το λεκτικό σύνολο πασαν πόλιν και τη λέξη ορωμεν σε συσχετισμό με τις
μεθόδους με τις οποίες διερευνά συνήθως τα θέματά του.
6. Να παρουσιάσετε τη συλλογιστική πορεία του φιλοσόφου, όπως αποτυπώνεται στο κείμενο.

Ενότητα 12
1. Να διατυπώσετε τους συλλογισμούς με τους οποίους ο Αριστοτέλης καταλήγει στο
συμπέρασμα ότι η πόλη είναι φυσική ύπαρξη.
2. Να διατυπώσετε τους συλλογισμούς με τους οποίους ο Αριστοτέλης καταλήγει στο
συμπέρασμα ότι ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως ζώον πολιτικόν.
3. Ποιο είναι το περιεχόμενο του αριστοτελικού όρου «εντελέχεια»;
4. Ποια είναι η σημασία της λέξης αυτάρκεια και με ποιο νόημα τη χρησιμοποιεί ο Αριστοτέλης
ως φιλοσοφικό όρο στην ηθική του και στην πολιτική του φιλοσοφία; Σε ποιες περιπτώσεις είναι
μια πόλη αυτάρκης;
5. Σχετικά με τη γένεση της πόλης να συγκρίνετε τις απόψεις του Πρωταγόρα και του
Αριστοτέλη.

Ενότητα 13
1. Να παρακολουθήσετε και να διατυπώσετε διεξοδικά τη συλλογιστική πορεία του Αριστοτέλη
με την οποία διατυπώνει ακόμα ένα επιχείρημα, για να αποδείξει ότι ο άνθρωπος είναι εκ
φύσεως ζώον πολιτικόν.
2. Να διατυπώσετε τις σκέψεις σας για το λόγο ως γνώρισμα του ανθρώπου που τον
διαφοροποιεί από τα άλλα ζώα.
3. Με αφετηρία το κείμενο να διατυπώσετε τις σκέψεις σας για το λόγο ως αίτιο για τη
δημιουργία των πόλεων.
4. Κατά τον Αριστοτέλη, στην τάξη της φύσης το όλον προηγείται του μέρους. Πώς στηρίζεται
αυτή η θέση στο κείμενο και γιατί ο φιλόσοφος την παρεμβάλλει;

Ενότητα 14
1. Ποια κίνητρα, κατά τον Αριστοτέλη, οδηγούν τους ανθρώπους στην ολοκληρωμένη μορφή
συμβίωσης της πόλης;
2. Ποιος είναι εκείνος που πρώτος συγκρότησε την πόλη; Να αναφέρετε τις δύο ερμηνείες που
δίνονται στη φράση.
3. Να σχολιάσετε τη φράση: «Δεν υπάρχει πιο ανυπόφορο και πιο ολέθριο πράγμα από την
αδικία που διαθέτει όπλα».
4. Ποιο νόημα δίνει ο Αριστοτέλης στη δικαιοσύνη ως αρετή και ιδιότητα ενός ανθρώπου και
από την άλλη ως κοινωνική αρετή και συστατικό στοιχείο της πολιτικής κοινότητας;
5. Με τη χρήση ποιων μέσων ασκείται η αδικία; Πώς αξιολογεί ο Αριστοτέλης την αδικία και τον
άδικο;

Ενότητα 15
1. Στο πλαίσιο της διερεύνησης της ουσίας και των γνωρισμάτων κάθε πολιτεύματος, το πρώτο
που πρέπει να εξεταστεί είναι η έννοια της πόλης. Να εξετάσετε τους λόγους που υπαγορεύουν
αυτή την ανάγκη.
2. Ο Αριστοτέλης εξετάζει αν την ευθύνη των πολιτικών πράξεων την έχει το κράτος ή τα
πρόσωπα – φορείς της εξουσίας, οι κυβερνήσεις (ιδιαίτερα όταν πρόκειται για φορείς της
εξουσίας που δεν εκπροσωπούν όλο το λαό ή την πλειοψηφία του). Ποιο ιστορικό παράδειγμα
φαίνεται να τον οδήγησε στη διερεύνηση αυτού του θέματος;
3. Πριν εξεταστεί η έννοια της πόλης, πρέπει να εξεταστεί η έννοια πολίτης. Για ποιους λόγους
πρέπει να γίνει αυτό;
4. Να εξετάσετε τη μέθοδο που ακολουθεί ο Αριστοτέλης για να δώσει το ορισμό της έννοιας της
πόλης- κράτους.

Ενότητα 16
1. Στη διερεύνηση της έννοιας πολίτης ο Αριστοτέλης αναφέρεται πρώτα στα στοιχεία που δεν
αποδεικνύουν ότι κάποιος είναι πολίτης. Ποια είναι αυτά και γιατί δεν μπορούν να στηρίξουν
τον ορισμό της έννοιας του πολίτη;
2. Ποιος είναι ο πολίτης σύμφωνα με το κείμενο;
3. Πώς ορίζεται στο κείμενο η έννοια πόλις;

Ενότητα 17
1. Να δώσετε τον ορισμό της έννοιας πολιτεία (πολίτευμα) και να κατατάξετε όλα τα
πολιτεύματα σε δύο κατηγορίες, σημειώνοντας αυτούς που ασκούν τη διακυβέρνηση στο
καθένα και το στόχο του κάθε πολιτεύματος.
2. Να εξετάσετε τα κριτήρια με τα οποία κάνει ο Αριστοτέλης τη διάκριση των πολιτευμάτων.
3. Ποιο πολίτευμα ονομάζεται αριστοκρατία και ποιοι θεωρούνται άριστοι;
4. Ποιο πολίτευμα ονομάζεται από τον Αριστοτέλη πολιτεία και ποιο δημοκρατία;
Ενότητα 18
1. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της διακυβέρνησης του κράτους από τους πολλούς; Να τα
παρουσιάσετε, σχολιάζοντας τις φράσεις α) ενωμένοι όλοι μαζί και β) όχι σαν άτομα, αλλά σαν
σύνολο.
2. Ο Αριστοτέλης, για να κάνει πιο εύληπτη τη δύναμη και την αξία των πολλών, φέρνει κάποια
παραδείγματα. Να τα παρουσιάσετε διεξοδικά.
3. Ποια πλεονεκτήματα παρουσιάζει η διακυβέρνηση της πόλης από τους λίγους και αρίστους;
Με τι μοιάζουν οι άριστοι; Να αναπτύξετε τα σχετικά παραδείγματα που αναφέρει ο φιλόσοφος.
4. Σε ποιο συμπέρασμα οδηγούν οι σκέψεις του Αριστοτέλη σχετικά με εκείνους που πρέπει να
έχουν στα χέρια τους τη διακυβέρνηση του κράτους;

Ενότητα 19
1. Να παρουσιάσετε τις μορφές της δημοκρατίας τις οποίες αναφέρει ο Αριστοτέλης στο πλαίσιο
της εξέτασης των διάφορων πολιτευμάτων.
2. Να εξετάσετε την ελευθερία και την ισότητα ως γνωρίσματα της δημοκρατίας.
3. Τι είναι ο νόμος για τους αρχαίους και πώς λειτουργούν τα ψηφίσματα;
4. Ποιος ο ρόλος των δημαγωγών στα δημοκρατικά πολιτεύματα; Τι λειτουργούσε ως τροχοπέδη
για τη δράση τους;

Ενότητα 20
1. Για ποιους λόγους η παιδεία είναι πολιτικό θέμα, κατά τον Αριστοτέλη;
2. Ποιες είναι οι θέσεις του φιλοσόφου ως προς το δημόσιο χαρακτήρα που πρέπει να έχει η
παιδεία;
3. Ποιος είναι ο χαρακτήρας της παιδείας την εποχή του Αριστοτέλη ως προς το περιεχόμενο και
ως προς τους στόχους της;
4. Πού αποδίδει ο Αριστοτέλης το ότι στις μέρες του δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς τους
στόχους της εκπαίδευσης αλλά και σχετικά με την αρετή ως αντικείμενο της παιδείας;
5. Ποιες είναι οι θέσεις του Αριστοτέλη ως προς τη διδασκαλία των χρησίμων, των αναγκαίων
και των ελευθερίων;

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ 11
1. Να δώσετε συνώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου στα αρχαία ελληνικά: ὁρῶμεν,
ἀγαθοῦ, πράττουσι, δῆλον, καλουμένη.
2. Να δώσετε ένα παράγωγο (απλό ή σύνθετο) ουσιαστικό και ένα επίθετο στα νέα ελληνικά για
καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: πόλιν, ὁρῶμεν, κοινωνίαν, δῆλον, καλουμένη.
3. Να βρείτε μέσα στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις παρακάτω: ανακωχή,
επικύρωση, κάτοπτρο, σταθμός, οντολογικός.
4. Να δώσετε ομόρριζα (απλά ή σύνθετα) στα νέα ελληνικά για καθένα από τα παρακάτω
θέματα του ρήματος «ὁρῶ»: ορ-, οπ-, ιδ-.

ΕΝΟΤΗΤΑ15
1.«ἀμφισβητοῦσιν»: Να βρείτε την ετυμολογία της λέξης και να δώσετε τέσσερις σύνθετες λέξεις
με πρώτο συνθετικό το πρόθεμα «αμφι-» στα νέα ελληνικά.
2.Να δημιουργήσετε τέσσερα ονοματικά σύνολα με παράγωγα (απλά ή σύνθετα) από το πρώτο
συνθετικό της λέξης «δημοκρατίᾳ».
3.Να βρείτε στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις παρακάτω: επίκληση, νομαδικός,
συνδιάσκεψη, υποψία, μερίδα, βάθρο.
4. Να δώσετε δύο ομόρριζα στα νέα ελληνικά για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις (για τις
σύνθετες λέξεις να χρησιμοποιήσετε το δεύτερο συνθετικό τους): πλῆθος, ἐπισκοποῦντι,
φάσκοντες, συνεστώτων, ὁμολογοῦσι, ὀλιγαρχίαν.

ΕΝΟΤΗΤΑ 16
1.Να βρείτε στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις παρακάτω: άφιξη, υπερηφάνεια,
αδιευκρίνιστος, ευεξία, προσδιορισμός, βολίδα.
2. Να δημιουργήσετε πέντε ονοματικά σύνολα με παράγωγα (απλά ή σύνθετα) του θέματος της
λέξης «δικαίων».
3. Να δώσετε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων στην αρχαία ελληνική: δικαίων, μετέχοντες,
μᾶλλον, ἱκανόν, ζωῆς.
4. Να δοθεί η ετυμολογία των παρακάτω λέξεων του κειμένου: μέτοικοι, ὑπέχειν, ὑπάρχει,
συμβόλων, ἱκανόν, αὐτάρκειαν.

ΕΝΟΤΗΤΑ 20
1.Να γράψετε ένα αντώνυμο στην αρχαία ελληνική για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του
κειμένου: κοινήν, φανερόν, νέους, χρήσιμα, εὐλόγως, μετέχοντα.
2.Να δώσετε την ετυμολογία των παρακάτω λέξεων του κειμένου: νομοθετητέον,
ἀμφισβητεῖται, χρήσιμα, φανερόν, διάνοιαν.
3.Να σχηματίσετε πέντε ονοματικά σύνολα με παράγωγα (απλά ή σύνθετα) του ρήματος
«ἀπεργάζονται».
4.Να βρείτε στο κείμενο λέξεις ετυμολογικά συγγενείς με τις παρακάτω: ανακωχή, χρηματικός,
λησμονιά, διένεξη, βάθρο, τονισμός.

ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. ὁρῶμεν: Να δώσετε τέσσερα παράγωγα της λέξης, τα οποία να προέρχονται από
διαφορετικά θέματα του ρήματος. (Ενότητα 11)
2. πόλιν: Να γράψετε τέσσερις σύνθετες λέξεις, χρησιμοποιώντας τη λέξη πόλιν δύο φορές ως
πρώτο συνθετικό και δύο ως δεύτερο συνθετικό. (Ενότητα 11)
3. Από ποιες λέξεις του κειμένου προέρχονται οι λέξεις: σταθμός, πρόσκοπος, είδωλο,
υποτακτική, υποχρέωση; (Ενότητα 15)
4. ὀλιγαρχία, δημοκρατίαν: Να σχηματίσετε δύο παράγωγα από καθένα από τα δύο συνθετικά
των λέξεων. (Ενότητα 15)
5. ἐπισκοποῦντι, συγκειμένων, συνεστώτων, οἰκούντων, φάσκοντες: Να γράψετε δύο
ομόρριζα ουσιαστικά, απλά ή σύνθετα, για κάθε λέξη. (Ενότητα 15)
6. Να βρείτε τα πρωτόκλιτα ουσιαστικά του κειμένου που δηλώνουν πολιτικούς όρους και να
γράψετε ομόρριζές τους λέξεις στη νέα ελληνική. (Ενότητα 15)
7. οἰκεῖν, δικαίων, κοινωνεῖν, πόλιν: Να σχηματίσετε από καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις
τέσσερις σύνθετες παράγωγες. Στις δύο να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις που σας δίνονται ως
πρώτο συνθετικό και στις άλλες δύο ως δεύτερο συνθετικό. (Ενότητα 16)
8. κοινωνοῦσι, ὑπέχειν, ὁρίζεται, δικάζεσθαι, μετέχοντες. Να γράψετε δύο ομόρριζα
ουσιαστικά, απλά ή σύνθετα, για κάθε λέξη. (Ενότητα 15)
9. Από ποιες λέξεις του κειμένου προέρχονται οι λέξεις: επισκέπτης, αναβιώνω, δεοντολογία,
επινοητικός, πρόσληψη, οισοφάγος, εκθέτω. (Ενότητα 20)
10. Να σχηματίσετε ρήματα και ουσιαστικά ή επίθετα (στην αρχαία ελληνική):
Λέξεις Ρήμα Ουσιαστικό ή Επίθετο
ποιητέον
φανερόν
εὐλόγως
εὐθύς
χρήσεις