GRAD BEOGRAD

GRADSKA UPRAVA GRADA BEOGRADA

SEKRETARIJAT ZA SOCIJALNU ZAŠTITU
XIX-01 Broj:
Beograd, 25.08.2009. god

IZMENE I DOPUNE AKCIONOG PLANA ZA RASELJAVANJA

NEHIGIJENSKIH NASELJA NA TERITORIJI GRАDA BEOGRDA U
2009. GODINI

OPIS PROJEKTA

Evropska investiciona banka (EIB) i Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD) su

odobrile zajam za rekonstrukciju mosta Gazela, za obnovu i unapređenje preko 29 km
puteva za pristup mostu, kao i za rekonstrukciju preostalih 29 km kružnog puta
(sektora R251) između Leštana i Železnika, na jugu grada. Most Gazela je glavni
pristup Beogradu preko Save i čini sastavni deo Transevropskog koridora. Ukupna
vrednost projekta je procenjena na 290,4 milona evra. Jula 2007. godine Evropska
investiciona banka je potpisala ugovor sa Javnim preduzećem Putevi Srbije, a u
oktobru iste godine Upravni odbor Evropske banke za obnovu i razvoj je odobrio
nezavisan, zagarantovani zajam od 80 miliona evra preduzeću Putevi Srbije. Grad
Beograd će u projektu učestvovati sa 7,5 miliona evra, a preduzeće Putevi Srbije će
učestvovati sa 112 miliona evra.

Popis koji je sproveo grad Beograd marta 2012. godine, je ustanovio da 220 porodica
živi u neformalnom naselju locirana ispod, i pored mosta Gazela, a koje bi trebalo
preseliti (dislocirati), kako bi se obavila rekonstrukcija mosta. Popis je identifikovao
202 domaćinstva sa 915 stanovnika (465 muškaraca i 450 žena) na levoj obali, u
opštini Novi Beograd, i 18 domaćinstava sa 71 stanovnikom (36 muškaraca i 35 žena)
na opštini Savski venac, na desnoj obali reke (Stari Beograd). U međuvremenu se
jedan broj porodica odselio. Proverama koje je Sekretarijat za socijalnu zaštitu grada
Beograda obavio novembra i decembra 2008. godine, kao i aprila 2009. godine,
identifikovano je 175 porodica ispod mosta: 166 na novobeogradskoj strani i 9 na
opštini Savski venac.

Raseljavanje ovih porodica je prioritet i mora biti sprovedeno u skladu sa EIB i EBRD
politikom o prisilnom raseljavanju (OD 4.30). Raseljavanje će takođe biti sprovedeno
u skladu sa Akcionim planom za raseljavanje nehigijenskih naselja na teritoriji grada
Beograda u 2009. godini, koji je usvojen na sednici veća Grada Beograda, 28. maja
2009. godine. Plan za raseljavanje porodica koje žive ispod mosta Gazela se smatra
aneksom ovog Akcionog plana.

Gradska uprava je preuzela odgovornost za raseljavanje onih porodica ispod Gazele

koje bi inače imale pravo na preseljenje u skladu sa gradskim Akcionim planom za
raseljavanje. To su sledeće kategorije: porodice koje su poreklom iz Beograda, i

1
porodice raseljene sa Kosova i Metohije koje imaju prijavljeno boravište na teritoriji
grada Beograda. Provera, koja je obavljena u novembru i decembru 2008. godine, kao
i aprilu 2009. godine, je utvrdila da od 175 porodica koje žive ispod mosta, njih 114
ispunjava uslove za gradski program raseljavanja (prilog 1 – preliminarni spisak
porodica obuhvaćenih ovim planom). U skladu sa ovim programom odlučeno je da će
porodice biti privremeno preseljene u mobilne stambene jedinice na nekoliko
raspoloživih lokacija u Beogradu, do njihovog trajnog stambenog zbrinjavanja.

Grad Beograd iz budžetskih sredstava već realizuje izgradnju stanova za socijalno

ugrožene građane (završena su 63 stana a u pripremi za izgradnju je još 849 stanova
za koje se planira da budu završeni do kraja 2010 godine). Dosadašnja praksa je
pokazala da se oko 10% socijalnih stanova dodeljuje licima romske nacionalnosti. I
porodice trenutno zbrinute u mobilne stambene jedinice pod okriljem ovog plana, u
skladu sa Pravilnikom o raspodeli stanova, imaće jednaka prava i mogućnosti da
konkurišu za useljenje u te stanove kao i svi ostali socijalno ugroženi građani grada
Beograda.

Grad će nastojati da kroz saradnju sa donatorskim organizacijama, pre svega iz

inostranstva, obezbedi i širi dijapazon modaliteta za rešavanje stambenih pitanja
ugroženih porodica (podsticanje individualne izgradnje, otkup poljoprivrednih
domaćinstava i sl.).

Članovi preostale 61 porodice su migranti i sezonski radnici koji su u Beograd došli iz

drugih krajeva Srbije. Gradske vlasti nisu prihvatile odgovornost za raseljavanje ovih
porodica jer smatraju da bi to podstaklo dalje migracije ka Beogradu i izvršilo
neprihvatljiv pritisak na gradsku stambenu i socijalnu politiku. U dogovoru sa
nadležnim organima - Ministarstvom za lokalnu samoupravu, Ministarstvom
unutrašnjih poslova i Ministarstvom rada i socijalne politike, odlučeno je da
republički organi preuzmu odgovornost za raseljavanje ovih porodica, kao i svih
ostalih za koje se, nakon sprovedene provere dokumenata i imovinskog statusa, utvrdi
da nisu stanovnici Beograda i imaju imovinu u nekom mestu u Srbiji (izuzev Kosova i
Metohije).

Raseljavanje porodica ispod mosta Gazela predstavlja značajan politički rizik za

gradske vlasti. Većinu porodica čine Romi i oni žive u užasnim uslovima u naselju
ispod mosta. Prikupljanje sekundarnih sirovina je njihov osnovni izvor prihoda. Jedan
pokušaj raseljavanja ovih porodica iz juna 2005. godine je doveo do protesta ljudi koji
žive na lokaciji koja je bila predviđena za naseljavanje Roma. Protesti su trajali više
dana i gradske vlasti su bile primorane da odustanu od prvobitnog projekta.

Isplata zajma EIB i EBRD zavisi od usvajanja planova za raseljavanje svih porodica
koje žive ispod mosta Gazela – plana grada Beograda za 114 porodica i plana
Republike Srbije za 61 porodicu. Usvajanje planova za raseljavanje predstavlja jedini
preostali (nedovršeni) korak. Preduzeće Putevi Srbije je potpisalo ugovore za
izgradnju kružnog toka, prilaznih puteva i rekonstrukciju mosta Gazela, ali nije u
mogućnosti da isplati avanse ugovaračima dok se ne obave prve isplate zajma EIB i
EBRD. Od trenutka kada se potpiše ugovor za rekonstrukciju mosta Gazela, i isplati
prva tranša ugovora, izvođaču će biti potrebno 8 – 9 meseci za pripremne aktivnosti.
Pre toga će biti neophodno raščišćavanje terena, tj. glavnog naselja koje se nalazi na
levoj obali reke Save (na novobeogradskoj strani).

2
POPIS IZ 2007. GODINE

Popis iz avgusta 2007. godine je pružio dragoceni uvid u položaj ljudi koji žive ispod
mosta Gazela. Populacija popisana avgusta 2007. godine je brojala 220 porodica, sa
ukupno 986 ljudi (501 muškarca i 485 žena). Postojao je visok procenat dece i preko
43% (427) ukupne populacije je bilo mlađe od 15 godina. Procenat starih ljudi je bio
jako nizak: ljudi stariji od 65 godina su činili jedva 1% (11) ukupne populacije, a onih
od 50 i više godina, svega 6% (63) od ukupnog broja stanovnika. Postoje dva moguća
objašnjenja za ovo: ili stanovnici naselja imaju jako nizak prosečan ljudski vek, ili su
pripadnici starije generacije ostavljeni da žive u rodnom kraju. Prvo moguće
objašnjenje je verovatnije, jer među porodicama iz Beograda, sa Kosova i Metohije i
iz bivših jugoslovenskih republika – tj. porodicama koje nemaju drugo mesto
boravka, procenti su vrlo slični sa 6% (27) onih od 50 godina i više i 1,6% (7) onih
preko 65 godina. Poređenja radi, samo 18,5% celokupnog stanovništva Srbije je ispod
15 godina, a blizu 15% je starije od 65 godina.

Stambeni uslovi ispod mosta Gazela su ekstremno loši. Većina kuća je sagrađena od
kutija za pakovanje, kartonskih kutija i drugih otpadnih materijala. Samo 16 kuća
(7%), je sagrađeno od cigle, kompozitnih blokova i sličnog građevinskog materijala,
dok je dodatnih 18 kuća (8%) delimično sagrađeno od građevinskog materijala;
preostale 203 kuće (85%) su kompletno sagrađene od otpadnog materijala. Samo je
jedna kuća prijavila da ima pitku vodu u dvorištu; 12 domaćinstava (5%) se vodom
snabdeva iz česme u blizini kuća. Sva preostala domaćinstva moraju da donose vodu
van naselja, u kanisterima ili ručnim kolicima. Pet domaćinstava je prijavilo da ima
pristup kanalizaciji, a 111 ima poljske nužnike ili septičke jame, dok je preostalih 121
kuća bez ikakvih sanitarnih uslova. Nije obezbeđeno odlaganje čvrstog otpada
(deponija), pa su kuće u novobeogradskom naselju okružene gomilama đubreta koje
trune. Kao posledica toga samo naselje i okolina su preplavljeni pacovima. Pacovi
noću ulaze u kuće, kradu hranu šireći zarazu, a u nekoliko slučajeva su čak napadali i
malu decu.

Drugi značajan problem je opasnost od požara: 187 domaćinstava (79%) je izjavilo da

koriste drva za ogrev, dok je 197 (83%) reklo da koristi električnu energiju. Kako su
kuće sagrađene od otpadnog drveta, i kako su jako blizu jedna druge, vatra lako može
da izbije i proširi se na susedne kuće. Izgleda da se to često dešava tokom zime.

Ukupno 33 domaćinstva (14%) poseduje prostor za skladištenje otpadnog materijala

(sekundarnih sirovina), a 54 (23%) ima ograđeno dvorište. Ukupno 23 domaćinstva
(10%) poseduje motorno vozilo – kola ili kamione, a 135 (61%) ima ručna kolica.
Ručna kolica se koriste za prikupljanje metalnog otpada i kartona – ovo je glavna
privredna aktivnost kojom se bave stanovnici naselja – kao i za dopremanje vode za
piće koja se nalazi izvan naselja. Ni jedno domaćinstvo ne poseduje konje ili stoku, a
samo 2 domaćinstva imaju kokoške ili druge domaće životinje. Shodno proceni
anketara koji su vršili popis, 134 domaćinstva (61%) se može okaraktersati kao
“siromašno”, 79 (36%) kao “prosečno” i 7 (3%) kao “dobrostojeće” .

PORODICE KOJE ĆE BITI PRESELJENE

3
Karakteristika svakog megapolisa, pa i Beograda, je da beleži kontinuirani mehanički
priliv stanovništva. Međutim, problem Beograda je taj što se priliv dešava bez ikakvih
mehanizama kontrole i evidencije. Romska populacija ima posebno značajan udeo u
ukupnom broju pristiglog stanovništva, kako iz drugih delova Srbije, tako i iz drugih
zemalja. Procenjuje se da u Beogradu u ovom trenutku ima oko 130 nehigijenskih
naselja u kojima živi nekoliko desetina hiljada stanovnika. Jedno od najvećih naselja
je locirano ispod mosta Gazela.

Među 114 porodica koje ispunjavaju uslove za gradski program raseljavanja,

jednočlanih ima 7, sa dva člana 12, sa tri 17, sa četiri člana 24, sa pet 18, sa šest ih je
18, sa sedam 8, sa osam članova ima 7 porodica, sa devet 1 a sa jedanaest članova
postoje 2 porodice. Ukupan broj lica u ovih 114 porodica je 519.

KRITERIJUMI

Važno je imati jasne kriterujume koji će odrediti ko ima, a ko nema pravo učešća u
programu raseljavanja. Gradska uprava je definisala sledeće kriterijume:

 Popis iz avgusta 2007. godine je određen kao “trenutak” preseka stanja, kao što je
i dogovoreno između gradskih vlasti i predstavnika porodica, pre nego što je popis
započeo. To znači da ni jedna porodica koja se ispod mosta Gazela doselila posle
avgusta 2007. godine ne može biti uključena u aktivnosti raseljavanja. Porodice
koje su bile popisane avgusta 2007. godine, ali su bile odsutne tokom provere u
novembru i decembru 2008. godine, ili tokom provere u aprilu 2009. godine će se
takođe raseliti u skladu sa ovim planom, ukoliko se do trenutka raseljavanja vrate
u naselje ispod Gazele.

 Gradska uprava je domaćinstva nehigijenskih naselja za koje je nadležna

kategorisala u dve grupe. To su: domaćinstva iz Beograda i interno raseljene
porodice sa Kosova i Metohije koje imaju prijavljeno boravište na teritoriji grada
Beograda. Grad Beograd će obezbediti raseljavanje ovih porodica pod uslovom da
ne poseduju imovinu na nekom drugom mestu (videti sledeću tačku). Preostale
porodice koje se smatraju migrantima, ili privremenim rezidentima i, u pravnom
smislu, predstavljaju odgovornost gradova / opština u kojima imaju zakonsko
prebivalište. Gradska uprava je ostvarila dogovor sa Ministarstvom rada i
socijalne politike da to ministarstvo preuzme odgovornost za raseljavanje ovih
porodica. Stav da se porodicama koje su u Beograd došle iz drugih delova Srbije,
obezbede drugačija prava, je zasnovan na pretpostavci da ove porodice poseduju
kuće u drugim delovima zemlje, i da se radi o ekonomskim migrantima, koji su
došli u Beograd u potrazi za poslom. Gradske vlasti ne žele da ohrabruju dalje
migracije iz seoskih sredina u nehigijenska naselja, jer je to već prouzrokovalo
ozbiljne stambene probleme.

 Nijedna porodica čiji članovi imaju prebivalište / boravište na teritoriji Beograda,

koja poseduje stan ili kuću, na drugom mestu, takođe neće imati pravo na
raseljenje. Informacije o imovini će biti proverene od strane Sekretarijata za
socijalnu zaštitu grada Beograda u saradnji sa Poreskom upravom i Ministarstvom
unutrašnjih poslova.

4
 Porodica ili domaćinstvo koja ima pravo na preseljenje u jednu stambenu jedinicu,
je definisana kao grupa ljudi koja je živela zajedno, pod jednim krovom, u avgustu
mesecu 2007. godine, kada je popis vršen. Ako je domaćin (glava porodice) u
međuvremenu umro, napustio porodicu, ili se preselio, preostali članovi porodice
će i dalje imati pravo na preseljenje u jednu stambenu jedinicu. Međutim, one
porodice koje su se posle datuma obavljenog popisa podelile – npr. ukoliko se
mlađi član porodice oženio-udala i osnovao/la sopstveno domaćinstvo, ili su se
bračni partneri razveli ili razdvojili, ili se proširena porodica podelila posle smrti
roditelja – neće automatski steći pravo na odvojene stambene jedinice. Sekretarijat
za socijalnu zaštitu grada Beograda će razmatrati ovakve slučajeve ponaosob i
ponuditi rešenje koje je povoljnije za podeljene porodice.

PRAVNI OKVIR

Ne postoje zakonski uslovi za raseljavanje porodica koje žive ispod mosta Gazela, ni
na gradskom, ni na republičkom nivou, s obzirom da se svi tretiraju kao nezakoniti
posednici, bez obzira na poreklo. Zakon o eksproprijaciji koji je poslednji put
dopunjen 1995. godine, dopušta republici, gradskoj vladi i javnim preduzećima da
eksproprišu zemlju ili privatna dobra koja su od javnog interesa. Zakon propisuje
procedure za prinudni otkup zemljišta i predviđa obezbeđivanje sredstava za
kompenzaciju vlasnika, ali ne predviđa kompenzaciju za ne-vlasnike čija su
domaćinstva tim otkupom obuhvaćena. Ni jedan stanovnik nehigijenskog naselja
Gazela nije vlasnik parcele na kojoj živi već je tu parcelu bespravno uzurpirao.

Ovakva regulativa nije u suprotnosti sa EIB, EBRD ili bilo kojom drugom
međunarodnom politikom raseljavanja. Pre bi se moglo reći da je međunarodna
politika raseljavanja u skladu sa domaćim propisima, ali da u svojim zahtevima ide
dalje u odnosu na njih.

Drugi zakonski osnov koji bi mogao biti relevantan za položaj porodica koje žive
ispod Gazele, je republički nacrt Zakona o socijalnom stanovanju. Zakon je bio na
javnoj raspravi, ali još uvek nije usvojen u Skupštini Republike Srbije. S toga je
aktuelni plan raseljavanja zasnovan na konceptu Ugovora građanskog prava
sklopljenog između porodica uključenih u plan raseljavanja i grada, kojim su
definisana pravila po kojima će se odlučivati ko ima pravo na stambene jedinice i
način njihovog korišćenja, na koji rok i kakva će im biti prava i obaveze. Sličan
ugovor je definisan i za potrebe Projekta socijalnog stanovanja grada Beograda, koji
je obezbedio 174 stambene jedinice za siromašne porodice u Kamendinu. Ugovor o
korišćenju mobilnih stambenih jedinica, predstavnici porodica potpisuju na osnovu
pisanog zahteva koji dobrovoljno podnose Sekretarijatu za socijalnu zaštitu da žele
da im Grad obezbedi ovu vrstu smeštaja.

Ugovor precizira uslove korišćenja stambenih jedinica, dužinu perioda korišćenja (do
trajnog stambenog zbrinjavanja), obaveze i prava potpisnika ugovora, reguliše
obaveze Grada u održavanju stambenih jedinica, infrastrukturnih sistema,
subvencionisanja određenih troškova i sl. Posebnim aneksom utvrđen je kućni red u
naselju, precizirano je ko vrši kontrolu, kao i sankcije u slučaju da se neko ne

5
pridržava kućnog reda, namerno oštećuje opremu i stambene jedinice, ne ispunjava
obaveze iz ugovora i sl.

Nakon obezbeđivanja nekog vida trajnog stambenog zbrinjavanja, porodice raseljene

ispod mosta Gazela će u skladu sa važećom regulativom, sa Gradom Beogradom
sklopiti nove ugovore za korišćenje tih stambenih jedinica, na period od 5 godina uz
mogućnost produžetka ugovora.

INSTITUCIONALNI OKVIR

Sekretarijat za socijalnu zaštitu grada Beograda je vodeća institucija u pripremi i

implementaciji Akcionog plana za raseljavanje Grada Beograda, na čelu sa
sekretarom Sekretarijata koji podnosi izveštaje direktno zameniku gradonačelnika.
Ključni partner u sprovođenju plana je i Gradski centar za socijalni rad (GCSR).
Sekretarijat takođe sarađuje i sa drugim gradskim službama i sekretarijatima, naročito
sa sekretarijatima za zdravstvo, obrazovanje i privredu kao i sa nekim institucijama na
republičkom nivou, posebno Nacionalnom službom za zapošljavanje (NSZ) i
Komesarijatom za izbeglice RS.

Rešenjem gradskog veća od 5. maja 2009. godine usvojen je Pravilnik o unutrašnjem

uređenju i sistematizaciji radnih mesta u okviru Sekretarijata za socijalnu zaštitu
kojim je formiran Sektor za planiranje i razvoj sa 5 zaposlenih čija je nadležnost,
između ostalog, i implementacija Akcionog plana za raseljavanje nehigijenskih
naselja što obuhvata i porodice koje žive ispod Gazele. Sektor za planiranje i razvoj
će blisko sarađivati sa stručnim radnicima iz odeljenja GCSR u opštinama na čijoj
teritoriji se nalaze novonastala naselja.

U periodu priprema i neposredno nakon preseljenja, u novoosnovnim naseljima će biti

izbran po jedan predstavnik koji će objedinjavati predloge stanara i posredovati u
međusobnoj komunikaciji sa Sektorom za planiranje i razvoj i opštinskim odeljenjima
GCSR. Sa izabranim predstavnicima će biti zaključeni ugovori o privremenim i
povremenim poslovima kojima će biti regulisano njihovo angažovanje do godinu
dana, a u skladu sa procenama Sektora za planiranje i razvoj, i duže.

Osim toga, grad Beograd je konstituisao Radnu grupu za sprovođenje Akcionog plana
za raseljavanje nehigijenskih naselja na teritoriji grada Beograda u 2009. godini,
kojom predsedava zamenik gradonačelnika. Radna grupa u svom sastavu, osim
članova Sekretarijata za socijalnu zaštitu ima članove ostalih relevantnih sekretarijata
i Nacionalnog saveta za romsku nacionalnu manjinu, kao i pridružene članove iz
Ministarstva za ljudska i manjinska prava, Ministarstva rada i socijalne politike i
Komesarijata za izbeglice RS. Na sastanke radne grupe će biti pozivani, i uključeni u
njen rad, predstavnici međunarodnih institucija koji su zainteresovani za navedene
aktivnosti.

Uspešno raseljavanje takođe podrazumeva međusektorsku saradnju sa ostalim

relevantnim institucijama kao što su lokalne samouprave, policija, ustanove
obrazovanja, socijalne i zdravstvene zaštite i dr.

6
LOKACIJE ZA PRESELJENJE

U saradnji sa gradskim opštinama su utvrđene sledeće lokacije za raseljavanje

porodica koje žive ispod Gazele, na kojima će biti postavljene mobilne stambene
jedinice i koje će biti opremljene neophodnom pratećom infrastrukturom (struja, voda,
kanalizacija, pristupni putevi, rasveta i sl.):

r/b Opština Broj stambenih Broj sanitarnih Broj porodica

jedinica kontejnera
1. Surčin 6 1 6
2. Rakovica 22 5 18
3. Obrenovac 22 5 16
4. Mladenovac
5. Lazarevac 22 5 16
6. Barajevo 22 4 16
7. Čukarica 32 5 22
8. Voždovac
9. Zemun 24 5 20
UKUPNO 150 30 114
Tabela 1: Broj stambenih jedinica, sanitarnih kontejnera i porodica, po lokaciji

Slika 1: Beogradske opštine

Sektor za planiranje i razvoj će na osnovu detaljne analizu podataka iz popisa i

razgovora sa porodicama koje će biti preseljene sačiniti plan zbrinjavanja porodica na
određenoj lokaciji. U tom procesu će se voditi računa o tome da se članovi uže
porodice i srodnici ne razdvajaju, kao i o njihovim željama sa kojim porodicama žele
da žive zajedno.

7
Informisanje lokalnog stanovništva biće u nadležnosti opštinskih vlasti a realizovaće
se na nivou mesnih zajednica i biće usmereno na stanovnike iz neposrednog
okruženja. Oni će biti detaljno upoznati sa planom raseljavanja, brojem porodica koje
će biti doseljene u njihov komšiluk, razlozima njihovog preseljenja, planovima za
njihovu socijalizaciju i integraciju u novu sredinu i sl. Planirani vremenski okvir za
aktivnosti informisanja lokalnog stanovništva je jul/septembar 2009 godine. Ova faza
će verovatno biti i najvažnija u procesu raseljavanja imajući u vidu dosadašnja
iskustva sa lokalnom zajednicom i otporima koji su dolazili sa te strane. U skladu sa
potrebama aktiviraće se i sprovođenje planiranog medija plana, a sa lokalnim
stanovništvom će razgovarati predstavnici gradskih vlasti i po potrebi, zamenik
gradonačelnika.

Pre početka sprovođenja Plana za raseljavanje i tokom njegovog sprovođenja biće

vođena aktivna, pozitivna medijska kampanja na temu jednakosti, ljudskih prava i
problema romske populacije, sa ciljem da se ublaže eventualne negativne reakcije
starosedelaca u novoizabranim lokacijama, ali i u cilju postepenog menjanja svesti
opšte javnosti i predrasuda koje postoje prema socijalno ugroženim građanima, a
samim tim i prema Romima.

INFRASTRUKTURA

Sve lokacije će, pre nego što se otpočne sa raseljavanjem, biti potpuno infrastrukturno
opremljene. To znači da će sve imati pristupne puteve, obezbeđenu kanalizaciju,
vodovod, uličnu rasvetu, električnu energiju u svakoj mobilnoj stambenoj jedinici,
mesta za parkiranje automobila, prikolica i kolica za prikupljanje sekundarnih
sirovina, itd. O rasporedu mobilnih stambenih jedinica u okviru jedne lokacije će se
takođe napraviti dogovor sa samim porodicama a nastojaće se da se uvaže i specifične
verske i kulturne potrebe različitih grupa.

U samom naselju će postojati i sanitarni kontejneri opremljeni tuš kabinama,

toaletima i lavaboima. Svaki sanitarni kontejner sadrži bojler od 80 litara, dve tuš
kabine, četiri toaleta i četiri umivaonika (prilog 2 – skica sanitarnog kontejnera). Broj
sanitarnih kontejnera po naseljima će biti takav da će u proseku 5 osoba koristiti jedan
toalet a 10 osoba jednu tuš kabinu (tj. u proseku će jedna porodica koristiti jedan
toalet, a dve porodice jednu tuš kabinu). Ovako određeni minimalni uslovi biće
dodatno poboljšani sanitarnim kontejnerima koje će kupiti opštine i koji će se
pribaviti putem donacija.

Sve troškove utrošene električne energije, vode, odnošenja smeća itd. u naseljima na
novim lokacijama će snositi opštine i JKP „Gradska čistoća“.

Zbog velikog broja dece mlađe od 10 godina u saradnji sa JP „Gradsko zelenilo“

urediće se i mini igrališta za decu u svakom naselju.

STANOVANJE

Sve porodice će imati pravo na po jednu stambenu jedinicu koju će činiti jedan ili više
mobilnih kontejnera, u zavisnosti od broja članova domaćinstva. Ovo će biti učinjeno

8
u skladu sa standardima stanovanja po kome svakoj porodici od 1 do 5 članova
pripada jedna mobilna stambena jedinica od 14.8 m2, a porodici od 6 i više članova,
dve mobilne stambene jedinice ukupne površine od 29.6 m2.

Postupak za nabavku potrebnog broja mobilnih stambenih jednica je već pokrenut i

sprovedena je tenderska procedura. Odabrane mobilne stambene jedinice odgovaraju
međunarodnim standardima i slični su onima koje su predstavnici gradskih vlasti
imali priliku da vide u Italiji, a koje se koriste u slične svrhe.

Minimalne tehničke karakteristike mobilne stambene jedinice:

 Konstrukcija: čelična konstrukcija sa 6 čeličnih nožica koje garantuju stabilnost na
šljunčanoj podlozi.
 Dimenzije: dužina od 5.77 m do 6.06 m, širina od 2.15 m do 2.44 m i unutrašnja
visina od 2.3 m.
 Prozori: PVC stolarija, 100 h 120 cm, dvokrilni.
 Vrata: čelična jenokrilna, brava i cilindar sa 3 ključa.
 Pod: čelična konstrukcija, vodonepropustljiv.
 Krov: pocinkovan plastificiran višeslojan lim, plafon od iverice.
 Zidovi: pocinkovan plastificiran višeslojan lim, spajanje PVC lajsnama.

Prilog 3 - skice mobilnih stambenih jedinica.

NAMEŠTAJ I OPREMA

Sve stambene jedinice će biti opremljene sledećom opremom i nameštajem:

krevetima, stolovima, stolicama, ormarima za odeću i grejnim telima. Svu opremu će
obezbediti Grad iz budžetskih sredstava i donacija. Oprema će biti prilagođena
uslovima u kojima će biti korišćena i pri tome će se posebna pažnja posvetiti
prevenciji od požara. Preseljenim porodicama će biti organizovan prevoz ličnih stvari
i pokućstva, a nedostajući deo potrebnog pokućstva će obezbediti Grad iz budžetskih
sredstava i donacija. Grad Beograd će im takođe obezbediti protiv požarne (PP)
aparate, obuku za korišćenje PP aparata kao i redovno održavanje i kontrolu PP
aparata. Grad će postaviti hidrant za vodu u centar svakog naselja i obezbediti crevo
za vodu dovoljno dugo da može da dosegne do svake mobilne stambene jedinice.

PRESELJENJE

Gradska uprava je naložila JKP GSP-u, gradskoj čistoći i saobraćajnim preduzećima

da obave prevoz porodica koje imaju pravo na raseljavanje, i njihovih ličnih stvari, od
Gazele do novog naselja. Porodice će biti prevežene direktno od mesta sa kog se
raseljavaju do novog naselja/lokacije o trošku Grada.

Porodicama koje imaju pravo na raseljavanje neće biti plaćena nikakva odšteta za
uništene objekte. Većina tih objekata ima malu, ili nikakvu, vrednost. Porodice će
imati pravo da zadrže, ili prodaju, građevinski materijal koji bi mogao da ima neku
vrednost, ali im neće biti dozvoljeno da taj materijal koriste za proširivanje stambenih
objekata koji im budu dodeljeni na korišćenje. Takođe im neće biti dozvoljeno da

9
ponesu sa sobom bilo kakav otpadni materijal (sekundarne sirovine) koji su sakupili i
skladištili u nehigijenskom naselju. Porodice će biti obaveštene na vreme o
preseljenju i imati dovoljno vremena da prikupljene sekundarne sirovine prodaju ili
uklone na drugi način.

ŽIVOT U NASELJU I REŠAVANJE ŽALBI STANARA

Ugovorom koji potpisuju korisnici sa jedne, i Gradska uprava sa druge strane,

precizno su navedena prava i obaveze obe strane. Definisan je kućni red u naselju i
mehanizmi kontrole poštovanja ugovora kao i sankcije ukoliko se on ne poštuje.

Po definitivnoj odluci o rasporedu porodica po lokacijama, predstavnici Sektora za

planiranje i razvoj i centara za socijalni rad će na sastancima sa stanarima novih
lokacija upoznati iste sa obavezom i načinom održavanja higijene i rasporedom po
kome će porodice čistiti kupatila i toalete i održavati higijenu u naselju. Stanari će
obavljati sve neophodne popravke vezane za same stambene jedinice i infrastukturu u
naselju i snositi troškove tih popravki, ukoliko su oštećenja nastala nedomaćinskim
korišćenjem mobilnih stambenih jedinica i opreme. Ukoliko oštećenja nisu nastala
nedomaćinskim korišćenjem, organizaciju i troškove popravki će snositi Grad
Beograd.

Svi stanari će lično ili preko svog predstavnika moći da iznesu svoje primedbe i
probleme zaposlenim u GCSR koji će ih zatim prenositi članovima Sektora za
planiranje i razvoj. Zaposleni GCSR će takođe biti zaduženi za kontakt i sprovođenje
dogovorenih aktivnosti sa predstavnicima zdravstvenih, obrazovnih i ustanova koje su
zadužene za pružanje socijalne pomoći, kao i sa predstavnicima svih ostalih
relevantnih institucija.

Sastanci zaposlenih u GCSR sa stanarima će se održavati redovno, u početku jednom

nedeljno, a nakon tri meseca, kada se uspostavi normalan život u naselju, jednom
mesečno. Ovi termini se, u dogovoru sa stanarima, po potrebi mogu menjati. Sastanci
stanara naselja sa drugim predstavnicima vlasti i institucija (zdravstvo, obrazovanje,
zapošljavanje, komunalne službe i sl.) će se održavati van ovih termina, po potrebi.

Na sastancima sa predstavnicima CSR i Sektora za planiranje i razvoj, stanari će

grupno iznositi sve svoje probleme i primedbe. Stanari će takođe uvek imati na
raspolaganju mogućnost da se direktno obrate Sektoru za planiranje i razvoj, ukoliko
ne žele svoje probleme i primedbe da iznose pred ostalim stanarima. Ukoliko
podnosioci žalbe nisu zadovoljni rešenjima ponuđenim od strane Sektora za planiranje
i razvoj, imaće mogućnost da se obrati direktno Sekretaru za socijalnu zaštitu grada
Beograda, koji će pokušati sa njim da postigne sporazumno rešenje.

U slučaju da se ne postigne sporazumno rešenje, Sekretar za socijalnu zaštitu će

zadužiti zaposlenog u Sektoru za planiranje i razvoj da omogući i pomogne
nezadovoljnoj stranci da u skladu sa pozitivnim zakonskim propisima i predviđenom
propisanom procedurom, u najkraćem mogućem roku podnese žalbu gradskom
Građanskom braniocu. Sekretar za socijalnu zaštitu će u skladu sa pozitivnim
zakonskim propisima u što kraćem mogućem vremenskom roku sprovesti odluku
gradskog Građanskog branioca.

10
U slučaju da stranka i dalje nije zadovoljna zaposleni u Sektoru za planiranje i razvoj
će u skladu sa pozitivnim zakonskim propisima i predviđenoj propisanoj proceduri, u
najkraćem mogućem roku omogućiti i pomoći nezadovoljnoj stranci da podnese žalbu
republičkom Zaštitniku građana.

Pored zaposlenih u Centru za socijalni rad i Sektoru za planiranje i razvoj, strankama

će na raspolaganju biti i besplatna pravna pomoć nevladine organizacije „Komitet za
pomoć i zaštitu“, koja će zainteresovanim licima besplatno pružati svu pravnu pomoć,
uključujući i pomoć u formulisanju tužbe sudskim organima.

Celokupni žalbeni postupak je besplatan. Na slici ispod je dat pregled žalbene

procedure koja je na raspolaganju porodicama raseljenim pod okriljem ovog plana.

11
 Slika 2: Žalbena procedura

DOKUMENTACIJA

Obezbeđivanje osnovnih dokumenata je i dalje veliki problem. Popis naselja ispod

Gazele iz 2007. godine je pokazao da 501 (66%) od ukupno 759 ljudi iznad 6 godina
starosti poseduje neki dokument, dok je 258 (34%) njih bez ikakvih dokumenata. Od

12
onih koji imaju neka dokumenta 402 (53%) ima ličnu kartu, 106 (14%) je imalo
legitimacije interno raseljenih lica, 57 (7%) pasoše, 68 (9%) vozačke dozvole i 47
(6%) neki drugi tip dokumenata, kao što je izvod iz matične knjige rođenih.
Nedostatak ličnih dokumenata otežava porodicama da nađu regularno zaposlenje, da
upišu decu u školu, ili da dobiju socijalnu ili zdravstvenu pomoć. Posebno je teško
obezbediti dokumenta deci, ukoliko njihovi roditelji nemaju nikakva dokumenta.

Interno raseljena lica sa KiM se suočavaju sa dodatnim teškoćama. Mnogi su izgubili

svoja lična dokumenta i dobili su legitimacije interno raseljenih lica. Međutim, neke
porodice su vratile ta dokumenta i vratile se na Kosovo i Metohiju, tamo shvatile da
nemaju uslove za ostanak i vratili se u Beograd izgubivši status raseljenih lica. Osobe
koje su raseljene sa Kosova i Metohije imaju ista prava kao i oni koji su poreklom iz
Beograda, ali moraju imati legitimacije interno raseljenih lica.

Da bi se stanovnicima novih naselja omogućila integracija u novu sredinu i društvenu

zajednicu u celini, da bi im se omogućio pristup svim uslugama na koje imaju pravo
svi građani Srbije i Beograda, neophodno im je pomoći da obezbede sva dokumenta
koja su ima za ostvarivanje tih prava neophodna – izvodi iz matične knjige rođenih,
umrlih, venčanih, državljanstvo, lične karte, zdravstvene knjižice, radne knjižice,
povlastice za prevoz i sl.

Gradski centar za socijalni rad, MUP i lokalne samouprave će pomoći svim osobama
da dobiju lična dokumenta, a pomoć i organizaciju celog procesa će pružiti Sektor za
planiranje i razvoj u saradnji sa predstavnicima naselja. Ova aktivnost će biti
prioritetno sprovedena, odmah nakon preseljenja na nove lokacije.

ZAPOŠLJAVANJE

Trenutno svega nekoliko osoba, stanovnika naselja Gazela, ima znanja i veštine koje
će im pomoći da nađu posao. Ipak, veliki broj muškaraca, koji je bio intervjuisan
avgusta 2007. godine, prilikom popisa, je pokazao interesovanje da završe neki zanat:
od 266 muškaraca uzrasta starijeg od 16 godina, njih 182 (68%) je izjavilo da bi
želelo da nauči neki zanat. Od toga, njih 83 (46%) je izrazilo želju da nauči zidarske
poslove, 31 (17%) da nauči stolarski zanat, 25 (14%) vodoinstalaterski zanat, 24
(13%) bravarski i 19 (10%) električarski zanat. Žene su – verovatno zbog
kulturoloških razloga koji proklamuju da je ženino mesto u kući – izrazile manje
interesovanja: samo 8 (3%) od 255 žena starijih od 16 godina je želelo da nauči neki
zanat – 7 je bilo zainteresovano za građevinski zanat, a 1 je želela da postane
električar.

Kako je ovo jedna od najbitnijih komponenti koja će obezbediti održivost Akcionog

plana za raseljavanje nehigijenskih naselja na teritoriji grada Beograda a samim tim i
Plana raseljavanja porodica koje žive ispod mosta Gazela, posebna pažnja je
posvećena zapošljavanju socijalno ugroženih građana, a samim tim i Roma. U ovom
procesu Grad će se prvenstveno osloniti na Nacionalnu službu za zapošljavanje i JKP,
a na dugoročnom planu i na izgradnju reciklažnih centara. Osim toga, Sekretarijat za
socijalnu zaštitu će do kraja juna 2009. godine realizovati dva konkursa za
finansiranje projekata društvenih i nevladinih organizacija namenjenih romskoj
populaciji na teritoriji Beograda iz oblasti edukacije, socijalizacije i socijalne zaštite,

13
kao i iz oblasti obrazovanja: pripremnih programa za polazak u školu, sticanja
kvalifikacija i zapošljavanja.

Nacionalna služba za zapošljavanje

Nacionalna služba za zapošljavanje je, sa svoje strane, u mogućnosti da svakom

pojedincu ponaosob obezbedi savetovanje i karijerno vođenje. To uključuje proveru
veština i sposobnosti svakog pojedinca, izradu planova zapošljavanja, procenu
mogućnosti zapošljavanja, obuku u traženju posla – na primer, predstavljanje
poslodavcu i savet kako se traži posao, učešće u “džob klubovima” i direktne kontakte
sa poslodavcima na sajmovima zapošljavanja.

NSZ će takođe pomoći u obuci i obrazovanju. Ona može da nađe šegrtske poslove za
one koji žele da izuče zanat kao i da obezbedi obuku za poznate poslodavce. Služba
takođe ima programe kojima pomaže pojedincima pri samozapošljavanju. To
uključuje obuku za samozapošljavanje, subvencije za započinjanje biznisa – sa
dodatnom podrškom za zapošljavanje više od četiri radnika, uključujući nabavku
opreme za rad. Postoje i programi koji se odnose na zapošljavanje Roma kao i
specifični programi i subvencije za osobe sa invaliditetom.

Programi kojima se pojedinci ohrabruju za samozapošljavanje bi, možda, mogli da se

zasnivaju na tradicionalnim, ili postojećim veštinama, umetnosti i zanatima. Naime,
Romi u zapadnoj Evropi više vole samozapošljavanje i ponekad se specijalizuju za
specifične aktivnosti, kao što je popravka bakarnog posuđa, asfaltiranje i
kaldrmisanje, i slično. Postoje i neke modernije veštine popravki koje bi mogle da
obezbede pristojne prihode, kao na primer vulkanizer, mehaničarske radnje, popravka
električnih aparata, uključujući mobilne telefone, itd. Takođe bi bilo korisno podržati
tradicionalne umetničke veštine, kao što su muzika i ples, koje mogu da obezbede
pristojna primanja za neke ljude, i koje bi, takođe, podigle nivo samopoštovanja i
poboljšalo sliku o Romima. Postoji mogućnost saradnje sa državnim organizacijama i
NVO na razvoju veština koje su tražene i obezbeđivanju obuke u upravljanju i
administriranju mikro-preduzećima, kao i u upravljanju finansijama.

Proces uključivanja Nacionalne službe za zapošljavanje u plan raseljavanja će voditi i

pratiti zaposleni u GCSR koji će informacije o sprovedenim aktivnostima i
postignutim rezultatima prenositi članovima Sektora za planiranje i razvoj.

Zapošljavanje u Javnim komunalnim preduzećima grada Beograda

Grad je u proteklom periodu već zaposlio jedan broj Roma u Javnim komunalnim
preduzećima (prvenstveno u JKP Gradska čistoća) što je praksa već godinama unazad,
a učiniće i dodatne napore da to učini i u drugim JKP. Preduslov za veće zapošljavanje
je dodatna edukacija Roma koja će biti obavljena uz pomoć NSZ, NVO, Radničkih
univerziteta i sl. Zapošljavanje lica raseljenih iz naselja Gazela u JKP biće realizovano
neposrednim prijemom i bez procedure oglašavanja kad god to bude moguće.

Reciklažni centri

Grad će u saradnji sa opštinama i uz pomoć donatora, izgraditi reciklažne centre koji

će dodatno olakšati zapošljavanje Roma i omogućiti im da nastave da se bave

14
sakupljanjem sekundarnih sirovina, čime su se prvenstveno i do sada bavili. Jedna
lokacija, površine 4,5 hektara je već identifikovana na teritoriji opštine Palilula.
Opština Zvezdara je takođe najavila mogućnost stvaranja uslova za realizaciju
reciklažnog centra na svojoj teritoriji.

Reciklažni centar će biti tzv. srednje preduzeće, pod upravom grada Beograda, i
obezbediće direktno zaposlenje za oko 220 osoba, i možda još oko 1000 neformalnih
radnih mesta u sakupljanju otpada. Predviđeno je da ovakav jedan centar zapošljava
članove siromašnih porodica, uključujući i osobe koje žive u romskim naseljima u
Beogradu.

Grad Beograd će u narednom periodu raditi na pisanju detaljnog projekta za izgradnju

i funkcionisanje reciklažnih centara i nastojati da obezbedi sredstva za njegovu
realizaciju kod zainteresovanih donatora.

OBRAZOVANJE

Nivo formalnog obrazovanja među stanovnicima nehigijenskih naselja je vrlo nizak.

Popis stanovnika naselja ispod Gazele iz avgusta 2007. godine pokazuje da od 742
osobe starije od 7 godina koje su odgovorile na pitanje o poslednjem završenom
razredu škole, samo je 97 (13%) završilo osnovnu školu, 14 (2%) je završilo srednju
školu, a samo jedan je završio fakultet. Ima razlike i među polovima: od 231
muškarca starijeg od 19 godina, 56 (24%) je završilo osnovnu školu i 6 (3%) je
završilo srednju školu; od 233 žene starije od 19 godina, samo njih 30 (13%) je
završilo osnovnu školu, 8 (3%) srednju, a jedna je završila fakultet. Razlozi niskog
nivoa formalnog obrazovanja leže u nedostatku dokumentacije, diskriminaciji u
školama, ekstremnom siromaštvu – koje onemogućava roditelje da decu obuku u čistu
odeću, obuću i slično, kao i u jezičkoj barijeri. 482 (64%) od 759 osoba starijih od 7
godina, na primer, je kao maternji jezik navelo romski a ne srpski, a 109 (14%) je za
sebe reklo da ne govori tečno srpski. Manjak formalnog obrazovanja se odražava na
visok nivo nepismenosti. 306 (40%) od 759 osoba starijih od 7 godina se izjasnilo kao
nepismeno; 62 (25%) od 245 muškaraca starijih od 19 godina je nepismeno, kao i 107
(45%) od 236 žena starijih od 19 godina.

U odabiru lokacija bitan uslov je pristupačnost institucija obrazovanja naročito

predškolskih ustanova i osnovnih škola. Pre početka preseljenja stanovnika naselja
ispod Gazele, zaposleni u GCSR i Sektoru za planiranje i razvoj će obaviti razgovore
sa direktorima ovih ustanova, izložiti im plan raseljavanja i u saradnji sa školskim
psiholozima obezbediti testiranje dece i pravljenje planova njihovog upisa (u koju
školu, u koji razred i sl.). Ovakvi planovi su posebno važni za decu koja do sada nisu
išla u školu i prerasla su razred koji treba da pohađaju i oni uključuju dopunsku
nastavu, pomoć u učenju i sl. Svoj deci će biti ozbeđeni besplatni udžbenici i pribor za
školu, na početku školske godine.

Zaposleni u GCSR i Sektoru za planiranje i razvoj će biti zaduženi za praćenje

pohađanja nastave, tako što će biti u redovnom kontaktu sa školskim psihologom i o
tome će jednom mesečno izveštavati predstavnike Sekretarijata za obrazovanje grada
Beograda, koji će preduzimati dalje zakonske korake kako bi se obezbedilo redovno
školovanje dece.

15
U saradnji sa Nacionalnom službom za zapošljavanje i centrima za obrazovanje
odraslih biće napravljen plan doškolovavanja, obuke i kurseva za one Rome koji
imaju želju da se dodatno obrazuju. Zaposleni u GCSR i Sektoru za planiranje i razvoj
će u te svrhe sarađivati sa radničkim univerzitetima i drugim ustanovama za
obrazovanje odraslih.

ZDRAVSTVO

Posle popisa iz avgusta 2007. godine, sve porodice iz naselja ispod mosta Gazela su
uvedene u redovni sistem zdravstvene zaštite. Po preseljenju će im biti pružena
dodatna pomoć pri uključenju u zdravstveni sistem u mestu gde će biti naseljeni, a
zdravstvena edukacija će biti obezbeđena kroz projektne aktivnosti, što je i do sada
bila praksa Sekretarijata za socijalnu zaštitu u radu sa romskom populacijom. Za ove
aktivnosti će biti zaduženi zaposleni u GCSR i Sektoru za planiranje i razvoj kao i u
domovima zdravlja.

Osim toga, pre preseljenja na nove lokacije, u zavisnosti od broja porodica, njihovih
članova, lokacije i udaljenosti zdravstvenih ustanova, biće urađen plan po kome će se
obavljati redovni sistematski pregledi, vakcinacije, posete lekara naselju, edukacije i
sl. Ovaj plan će sačiniti gradski Sekretarijat za zdravstvo i gradski Sekretarijat za
socijalnu zaštitu, a za njegovo sprovođenje će biti zaduženi zaposleni u GCSR i
Sektoru za planiranje i razvoj, kao i stanari naselja.

Na edukaciji porodica će biti angažovana i Udruženja građana koja imaju iskustva u

sličnim projektima.

SOCIJALNA ZAŠTITA

Strategija za smanjenje siromaštva i sva istraživanja koja su vođena na teritoriji

Srbije, a i šire, pokazuju da su socijalno najugroženija kategorija upravo Romi.
Sekretarijat za socijalnu zaštitu grada Beograda i Gradski centar za socijalni rad su
uključeni u sve faze/aktivnosti u raseljavanju nehigijenskih naselja i nosioci su
projekta raseljavanja nehigijenskih naselja u Beogradu.

Osim već postojećih vidova zaštite, usluga i pomoći (MOP, tuđa nega i pomoć, i sl.),
Gradski centar za socijalnu zaštitu je u saradnji sa drugim institucijama, kao što je
Crveni krst, obezbedio i dodatne programe koji imaju za cilj da olakšaju Romima
integraciju i privikavanje na novu sredinu i nove uslove života. Tako je predviđena
isplata jednokratnih novčanih pomoći svim preseljenim porodicama. Stanarima koji
prema pozitivnim zakonskim propisima ispunjavaju uslove biće obezbeđena usluga
narodne kuhinje, što znači da će ovi građani na novim lokacijama dobijati jedan topli
obrok. Osim toga, obezbeđena je odeća i obuća za sve kojima je to neophodno. I drugi
vidovi pomoći će biti obezbeđeni čim se stekne uvid u prioritetne potrebe porodica,
po preseljenju na nove lokacije.

16
Ceo proces ostvarivanja prava i analize potreba će vršiti Gradski centar za socijalni
rad sa svojim opštinskim odeljenjima, uz pomoć Sektora za planiranje i razvoj i
stanara naselja.

Obezbeđivanje socijalne pomoći i usluga socijalne zaštite je naročito važna

komponenta plana za raseljavanje, koja će omogućiti porodicama da prevaziđu
teškoće i nemaštinu u periodu dok se neki članovi ne zaposle i obezbede prihode za
svakodnevni život.

Poseban oblik podrške licima raseljenim pod okriljem ovog plana je i činjenica da će
grad snositi troškove redovnog funkcionisanja naselja. To znači da će grad snositi sve
troškove električne energije, vode, kanalizacije i odvoza smeća.

INTEGRACIJA SA LOKALNIM STANOVNIŠTVOM

Od suštinske važnosti je promena stavova lokalnog stanovništva, kao i promena stava

šire javnosti. Pored saradnje, komunikacije i uvažavanja lokalnog stanovništva,
Gradska uprava će utvrditi medija plan o praćenju pozitivnih aktivnosti Grada na
raseljavanju nehigijenskih naselja na teritoriji grada Beograda.

Iz ovih razloga gradska uprava će angažovati marketinšku agenciju koje će izraditi

plan kampanje i sprovesti je pre i tokom preseljenja Roma koji žive ispod Gazele.

Predstavnici gradskih i opštinskih vlasti će redovno imati sastanke sa starosedeocima

lokacija na koje će se Romi preseliti. Ovi sastanci će biti intenzivniji pre i tokom
samog raseljavanja, i služiće prvenstveno tome da se lokalnom stanovništvu objasni
da se ne radi samo o pukom seljenju Roma sa jednog mesta na drugo bez ikakvog
plana, već, naprotiv, da se radi o ozbiljnom projektu tokom čije realizacije će se voditi
računa ne samo o interesima Roma, već i lokalnog stanovništva i šire zajednice.
Predstaviće im se plan raseljavanja sa svim programima za obrazovanje,
zapošljavanje i potpunu integraciju Roma u društvo, kao i svim kontrolnim
mehanizmima koje je Grad preuzeo kako se na novim lokacijama ne bi izgradilo novo
nehigijensko naselje i deponija.

Takođe će biti organizovani i sastanci članova Sektora za planiranje i razvoj

Sekretarijata za socijalnu zaštitu i Nacionalnog saveta za romsku nacionalnu manjinu
sa predstavnicima starosedelaca nove lokacije. Kampanja ne bi smela da se završi u
trenutku kada se obavi raseljavanje, već bi trebalo da se nastavi i kasnije,
objavljivanjem postignutih rezultata i prikazivanjem pozitivnih primera.

Osim toga, grad već radi na utvrđivanju opštih infrastrukturnih i drugih potreba
stanovnika koji žive u neposrednoj okolini novoformiranih naselja. Grad će nastojati
da ovim sredinama obezbedi određeni prioritet u rešavanju njihovih lokalnih potreba,
u okviru opšteg plana razvoja Grada. Grad Beograd želi da na ovaj način obezbedi
veći stepen prihvatanja raseljenih porodica od strane njihovih komšija, koji će i sami
osetiti određena poboljšanja u svojoj okolini.

17
DINAMIKA SPROVOĐENJA PLANA DO KRAJA 2009. GODINE

Aktivnost juni juli avgust septembar oktobar novembar decembar

I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV

Kampanja za promociju tolerancije (obaveštavanje h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h

javnosti o gradskim aktivnostima vezanim za
raseljavanje nehigijenskih naselja)
Početak razgovora sa lokalnim stanovništvom na h h h h h h h h h h h h h h h h
novim lokacijama
Nabavka mobilnih stambenih jedinica, sanitarnih h h h h h h
kontejnera i opreme / nameštaja; raspisivanje tendera
Provera imovinskog stanja porodica i utvrđivanje h h h h
konačnog spiska onih koji imaju pravo na
raseljavanje
Odabir lokacija i pravljenje rasporeda porodica po h h h h h h
lokacijama
Priprema terena, uvođenje infrastrukture, h h h h h h h h
postavljanje i opremanje stambenih jedinica i
pratećih objekata (sanitarnih, zajedničkih prostorija,
itd.)
Izbor predstavnika novih naselja h h
Potpisivanje ugovora sa porodicama i obaveštavanje h h h
porodica o svim aspektima plana za raseljavanje.
Preseljenje, transport porodica i njihovih stvari do h h h h
novih lokacija
Predstavljanje kućnog reda i dogovori oko h h h h h h
održavanja reda i higijene u novim naseljima

18
 Aktivnost juni juli avgust septembar oktobar novembar decembar
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV

Početak održavanja sastanaka stanara i članova h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h

Sektora za planiranje i razvoj i pravljenje okvirnog
plana aktivnosti (zdravstveni pregledi, upis u škole,
zapošljavanje itd.)
Obezbeđivanje dokumentacije za sve pojedince h h h h h h h h
uključene u program raseljavanja
Procena potreba za uslugama i pravima iz socijalne h h h h h h h h
zaštite
Uvođenje svih pojedinaca u zdravstveni sistem na h h h h h h h h
novoj lokaciji (prenos kartona) i početak redovnih
sistematskih pregleda i edukativnih programa.
Pripreme za upis dece u predškolske ustanove i škole h h h h
i izrada pojedinačnih planova za uključivanje u
redovnu nastavu.
Upis dece u predškolske ustanove i škole, početak h h h h
programa za pomoć u učenju. Podela školskog
pribora i knjiga.
Izrada planova za doškolovavanje, prekvalifikaciju i h h h h h h h h
zapošljavanje odraslih radno sposobnih pojedinaca.
Početak procedura za uspostavljanje reciklažnih h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h
centara (zakonski i dr. akti, lokacije, izgradnja,
oprema, početak rada).
Praćenje sprovođenja plana za raseljavanje i h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h h
izveštavanje.

19
PRAĆENJE SPROVOĐENJA AKTIVNOSTI I IZVEŠTAVANJE

Radna grupa za raseljavanje nehigijenskih naselja, zaposleni u GCSR i Sektoru za

planiranje i razvoj, će redovno pratiti sve aktivnosti vezane za raseljavanje porodica
smeštenih ispod Gazele i uspešnost socijalizacije ove populacije. U prvim fazama
implementacije predstavnici GCSR i Sektora za planiranje i razvoj će se redovno
konsultovati sa Sekretarom za socijalnu zaštitu i obaveštavati ga o sprovedenim
aktivnostima, kao i o nastalim preprekama koje je potrebno rešiti. Tokom godine,
kvartalno će se praviti preseci u svakom naselju gde su preseljene porodice, tj. vršiće
se kontrola korišćenja stambenih jedinica, redovnost pohađanja škole dece i mladih,
radno angažovanje odraslih radno sposobnih lica, zdravstveni status, higijensko-
sanitarni uslovi u naselju, itd. (prilog 4 – indikatori za praćenje sprovođenja Plana
raseljavanja porodica koje žive ispod mosta Gazela). Kvartalne izveštaje će pisati
zaposleni u GCSR i Sektoru za planiranje i razvoj i dostavljati ih Sekretaru za
socijalnu zaštitu, koji će o napretku izveštavati Zamenika gradonačelnika i
Gradonačelnika grada Beograda. Izveštaji će takođe biti dostavljeni Evropskoj
investicionoj banci i Evropskoj banci za rekonstrukciju i razvoj.

Zamišljeno je da realizacija Akcionog plana za raseljavanje nehigijenskih naselja na

teritoriji Beograda u 2009. godini, u okviru koga je i plan raseljavanja naselja ispod
Gazele, pruži pilot-model za raseljavanje porodica koji žive u divljim / nehigijenskim
naseljima. Jedna od početnih socioloških pretpostavki je da će podela porodica po
lokacijama, a time i smanjivanje njihovog broja na jednoj lokaciji, sprečiti getoizaciju
ovih naselja i sukobe sa lokalnim stanovništvom. Takođe se smatra da će ponuđeni
standard života i stanovanja na novim lokacijama biti značajno unapređeni u odnosu
na postojeće stanje u nehigijenskim naseljima, ali i da će se porodicama omogućiti da
zadrže elemente svog načina života, koji nisu u koliziji sa normama i vrednostima
okruženja. To znači da će sva raseljena lica dobiti lična dokumenta, adrese stanovanja,
biti uvedena u osnovnu socijalnu i zdravstvenu zaštitu, i da će se stvoriti uslovi za
školovanje dece i zapošljavanje odraslih. U dosadašnjim uslovima života, oni su bili
„lica bez imena i adrese“, bez identiteta i ikakve socijalne perspektive.

Godinu dana pošto se porodice presele na novu lokaciju, zaposleni u GCSR i Sektoru
za planiranje i razvoj, sa timom nezavisnih stručnjaka, će sprovesti evaluaciju plana
za raseljavanje. Evaluacija će se fokusirati na “naučene lekcije”: koji su aspekti bili
uspešni, a koji su mogli da budu bolje sprovedeni. Cilj je da se izvrši procena
programa, sa namerom da se poboljša izrada i sprovođenje budućih programa ovog
tipa. Izveštaj o evaluaciji će biti dostavljen EBRD-u i EIB-u.

BUDŽET

Izmenom finansijskog plana Sekretarijata za socijalnu zaštitu (Rešenja

Gradonačelnika br. 5-1525/09-G i 5-1526/09-G od 27. maja 2009. godine) na kontu
511 112 (kupovina stambenog prostora za socijalne grupe), obezbeđena su sredstva u
iznosu od 129.800.000,00 dinara, sa obračunatim PDV-om. Ova sredstva su
namenjena za raseljavanje ukupno 220 porodica, od kojih će raseljavanje 114
porodica iz Gazele imati prioritet.

Pregled procenjenih troškova po stavkama za raseljavanje 114 porodica koje su

obuhvaćene ovim planom:

20
Aktivnost Jedinica Ukupan iznos u Izvor finansiranja
dinarima
Priprema terena, ravnanje, 15 ari 10.000.000 Iz budžeta opština
nasipanje tucanikom
Kopanje i polaganje vodovodne i 200 m 20.000.000 Iz budžeta opština
kanalizacione mreže
Ulična rasveta i uvođenje 300 m 10.000.000 Iz budžeta opština
električne mreže
Betoniranje podloge 500 m2 30.000.000 Iz budžeta opština
Kupovina 150 mobilnih 150+30 71.000.000 Iz budžeta Grada
stambenih jedinica i 30
sanitarnih kontejnera
Nabavka opreme i nameštaja 114 4.560.000 Iz budžeta opština
Nabavka grejnih tela 114 760.000 Iz budžeta Grada
Nabavka PP opreme aparati S-6 i 114 380.000 Iz budžeta Grada
obuka za korišćenje
Nabavka i montiranje estetske 300m 2.000.000 Iz budžeta opština
ograde visine 120 cm
Opremanje dečijeg „kutka“ 8 800.000 Donacija JKP Gradsko
(ljuljaška, klackalica, pesak) zelenilo
Preseljenje ljudi 519 (15 300.000 Vanredni troškovi JKP-a
autobusa)
Preseljenje stvari 30 500.000 Vanredni troškovi JKP-a
kamiona
Nadoknada predstavnicima 8 800.000 Iz budžeta Grada
naselja
Jednokratne novčane pomoći 114 570.000 Iz redovnog budžeta grada
Besplatni obroci po 50 2.000.000 Iz redovnog budžeta grada
potrebi
Odeća, udžbenici 519 osoba 1.200.000 Crveni krst i donatori
Lokalni investicioni projekti 8 8.000.000 Iz budžeta grada i donacija
UKUPNO 163.870.000

Procenjuje se da će troškovi izgradnje jednog reciklažnog centra iznositi 2.000.000 €.

Grad Beograd planira da se obrati zainteresovanim donatorima za finansiranje ovog
dela plana.

SEKRETAR ZA SOCIJALNU ZAŠTITU

S E K R ETAR

__________________________
Vladan Đukić

21