Η ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ Β-401 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΚΗΡΗΘΡΩΝ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΗΡΟΣΚΟΡΟ (GALLERIA MELLONELLA)

1 2
Δ. Τσέλιος και, Α. Θρασυβούλου

1. Σταθμός Γεωργικής 'Ερευνας Χαλκεδεκήε, 'Αγιος Μάμμας

2. Εργαστήριο Μελεσσοκομεας-Σηροτροφίας, Τμήμα Γεωπονίας
Αρεστοτέλεεο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Το εμπορικό ιδιοσκεύασμα Β Bacillus
- <+01 του
thuringiensis, που παρασκεύασε καε κυκλοφορεί! η Εταιρεία
Sandoz, χρησιμοποιήθηκε γεα την προστασία των κηρηθρών
στην αποθήκη καε στην κυψέλη από του κη- ρόσκορο ( Gallevia
mellonella). OL αποθηκευμέυες κηρήθρες προστατεύο- νταε
γεα δεάστημα τουλάχεστου 12 μηνών. 0ε κηρήθρες που
τοποθετούν- ταε στην κυψέλη μετά την εφαρμογή του Β-
<+01,δεν επηρεάζουν τη φυ- σεολογεκή ζωή του μελεσσεού καε
η εκτροφή του γόνου σ’αυτές εξελίσ- σεταε ομαλά.
Σ’αντέθεση με τες χημικές μεθόδους,που η εφαρμογή τους
απαιτεί λΰγη εργασεα, αλλά εγκυμονεί! κενδύυους γεα το
μελίσσι καε την υγεία του μελεσσοκόμου, η χρήση του Β-401
είναι ακίνδυνη, απαιτείται περεσσότερος χρόνος καε
εργασεα.
Σε σύγκρεση με τες φυσεκές μεθόδους, θέρμανσης ή
κατάψυξης των κηρηθρών, πλεονεκτεύ γεατέ δεν εεναε
αναγκαία περαετέρω προφύλαξη των κηρηθρών από
επαναπροσβολή.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το Λεπιδόπτερο Gallevia mellonella, ο μεγάλος κηρόσκορος των με-
λισσών, προκαλεί σοβαρές ζημιές στες κηρήθρες που αποθηκεύονται ή
παραμένουν μέσα στην κυψέλη και για κάποιο λόγο δεν καλύπτονται από
τις μέλισσες, Η φροντίδα των μελισσοκόμων να διατηρούν πολυπληθή με-
λίσσια δεν είναι πάντοτε μέσα στις δυνατότητές τους, ενώ η χρησιμο-
ποίηση χημικών μέσων γ ια την προστασία των κηρηθρών στην αποθήκη ε-
νέχει κινδύνους για το μελισσοκόμο και τις μέλισσες και απαιτεί πε-
ρισσότερες της μιας εφαρμογές (Burges, 1978, Cantwell et al. , 1972)'.
Η εφαρμογή φυσικών μεθόδων, θέρμανσης ή κατάψυξης των κηρηθρών, δεν
είναι εφικτή κυρίως γιατί δεν προφυλάσσει τις κηρήθρες από μεταγε-
νέστερες προσβολές από τον κηρώσκορο (Burges, 1978) .
 2 43
Ιδιοσκευάσματα του Bacillus t’huvingiensis με τις ονομασίες Thu-
ricide-HP (Ala-Ud-Din et al. , 1973) και H-Serotype v {Burges, 1977),
ενσωματωμένα στο κερί κατασκευής των φύλλων κηρήθρας, προστατεύουν τις
κηρήθρες για 1 χρόνο. Το πλεονέκτημα αυτό εξουδετερώνεται από το
γεγονός ότι στη μελισσοκομική πρακτική ποικίλλει σημαντικά ο χρόνος
από την ημέρα κατασκευής των φύλλων κηρήθρας και χρησιμοποίησής τους
από τις μέλισσες για το κτίσιμο των κηρηθρών (Burges, 1978).
Ικανοποιητικά αποτελέσματα έδωσε η δοκιμή πρόσφατα στις Η.Π.Α.
του Certantm για τις κηρήθρες που διατηρούνται στην αποθήκη (Calvert,
1982, Cantwell, 1981). Το Β-401, όπως και το Certantm, είναι ένα ε-
πιλεγμένο βιολογικό εντομοκτόνο το οποίο περιέχει δ-ενδοτοξινη και
σπόρια του Bacillus t'huringiensis Berliner, Σερότυπος V, το οποίο
παράγει η ψαρμακευιική ειαιμεία Sandoz. Το βιολογικό αυτό εντομοκτόνο
μπορεί επίσης να ενσωματωθεί στα φύλλα κηρήθρας πριν τα κτίσει η
μέλισσα (Ala-Ud-Din et al., 1973, Burges, 1977)
0 Σταθμός Γεωργικής 'Ερευνας Χαλκιδικής σε συνεργασία με το Ερ-
γαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας του Α.Π. Θεσσαλονίκης ερεύνησαν την
αποτελεσματικότητα του Β-401 για την προστασία των κηρηθρών στην
αποθήκη και την επίδραση του φαρμάκου στη γέννα και την εξέλιξη του
γόνου. Τα οχειικά πειμάμαια έγιναν σιην περίοδο Σεπτέμβριος 1985 -
Αύγουστος 1987 και τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στην εργασία αυτή.

ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ

Η εξέταση της αποτελεσματικότητας του Β - 4 0 1 έγινε σε κηρήθρες
που αποθηκεύτηκαν και επί πλέον μελετήθηκε η τυχόν επίδρασή του στην
εκτροφή γόνου και στις μέλισσες σε κηρήθρες που τοποθετήθηκαν μέσα
στην κυψέλη.
Α . Ε π ί δ ρ αυ η τ ο υ Β - 4 0 1 σ τ ι ς α π ο θ η κ ευ μ έ ν ες κ η ρ ήθ ρ ε ς
Εκατόν είκοσι κηρήθρες ραντίστηκαν με διάλυμα Β - 4 0 1 στο νερό
(1:20) και ισάριθμες κηρήθρες με νερό. Οι 80 κηρήθρες με το φάρμακο
τοποθετήθηκαν σε ξεχωριστούς ορόφους, ενώ οι 40 κηρήθρες τοποθετήθηκαν
εναλλάξ μία προς μία με 40 κηρήθρες ραντισμένες με νερό.
Η εφαρμογή του φαρμάκου έγινε το Σεπτέμβριο του 1985 και ο έ-
λεγχος προσβολής τον Αύγουστο του 1986.Όλες οι κηρήθρες διατηρήθηκαν
σε θερμαινόμενη αποθήκη όπου οι θερμοκρασίες κυμάνθηκαν από 20°- 35°0.
Η προσβολή των κηρηθρών από κηρόσκορο διαβαθμίστηκε ως εξής :
0 : καμμιά ένδειξη προσβολής.
1 : ελαφρά προσβολή, σχεδόν χωρίς ορατές ζημιές.
2 : μέτρεα προσβολή’ οι κηρήθρες μπορούν να ξαναχρησυμοποιηθούν σ'
ένα μελίσσι.
 2 44
3 : προχωρημένη προσβολή* οι κηρήθρες δεν μπορούν να ξαναχρησιμο-
ποιηθούν.
4 : ολοκληρωτική καταστροφή των κηρηθρών.
Β. Επίδραση του Β — <+ 01 στη γέννα της βασίλισσας «αν την εξέλιξη του
γόνου
Σε 5 μελίσσια τοποθετήθηκαν ισάριθμες κηρήθρες ραντισμένες με Β-
401 στις οποίες εγκλωβίστηκε η βασίλισσα για να συγκριθεί η γέννα και
η εξέλιξη του γόνου με κηρήθρες-μάρτυρες που τοποθετήθηκαν κατά
παρόμοιο τρόπο σ'άλλα 5 μελίσσια. Στα μελίσσια αυτά μαρκαρίστηκε ένας
αριθμός αυγών με τη βοήθεια πλαστικού φύλλου που τοποθετήθηκε σε
συγκεκριμένη θέση στο πλαίσιο και παρακολουθήθηκε η ανάπτυξή τους
μέχρι το στάδιο του ακμαίου.
Το σκεύασμα του Β-401 , σε φιαλίδια των 120 ml, για όλα τα στάδια
των δοκιμών παραχωρήθηκε από την Εταιρεία Sandoz.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Α. Προστασία κηρηθρών στην αποθήκη
Στον πίνακα 1 φαίνεται η αποτελεσματικότητα του Β - 4 0 1 για την
προστασία των κηρηθρών στην αποθήκη. Σ'αντίθεση με τις κηρήθρες-μάρ-
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
Αποτελέσματα χρησιμοποίησης του Β-401 για την προστασία των κηρηθρών
από τον κηρόσχορο των μελισσών (Galleria mellonetla) στην αποθήκη
Βαθμός προσβολής* κηρηθρών εμφάνισε την αντίστοιχη
Αριθμ ός που προσβολή
Β-401 Νερό
Β-ι+οΐ** Νερό
αυάμυκτες ανάμικτες

0 75 0 0 0
1 3 0 10 0
2 2 0 21 9
3 0 8 9 22
4 0 72 0 9

Σύνολο κηρηθρών 40 40
80 80
* Όπως δίνεται στα υλικά και μέθοδοι.
"" Ψεκάστηκαν με Β-401 και αποθηκεύτηκαν εναλλάξ με κηρήθρες που
ψεκάστηκαν μι νερό.
 2 45
τυρες, οι οποίες στο σύνολό τους καταστράφηκαν ολοκληρωτικά, οι ρα-
ντισμένες κηρήθρες με το Β-401 δεν παρουσίασαν ενδείξεις σοβαρής
προσβολής (Εικ. 1 και 2). Δύο κηρήθρες (ποσοστό 2,5%) ψεκασμένες με Β-
401 εμφάνισαν μέτρια προσβολή.
Κηρήθρες ραντισμένες με το φάρμακο και τοποθετημένες εναλλάξ με
κηρήθρες-μάρτυρες παρουσίασαν ενδιάμεση προσβολή. Προφανώς οι προ-
νύμφες του κηρόσκορου αναπτύσσονταν στις κηρήθρες-μάρτυρες και στη
συνέχεια μετακινούνταν στις διπλανές όπου όμως δεν μπορούσαν να συ-
νεχίσουν περισσότερο την ανάπτυξή τους λόγω της παρουσίας του Β. th.iL-
ϊ'ίηρίβηβίβ .

ΕΙΜ. 1. Κηρήθρες ραντισμένες με Β-401 (αριστερά).

Κηρήθρες ραντισμένες με νερό (δεξιά).
Εφαρμογή:Μάιος 1986 - Φωτογράφηση¡Νοέμβριος 1986

Β. Επίδραση του Β-401 στη γέννα της βασίλισσας και την εξέλιξη του
γόνου
Στα μελίσσια που τοποθετήθηκαν κηρήθρες ψεκασμένες με Β-401 ηγέν-
να της βασίλισσας καθυστέρησε για 5-6 ημέρες, ενώ στο μάρτυρα η γέννα
2 46

Eux. 2. Παρά την παρουσία κηρόσκορου στον περιβάλλοντα χώρο

(νύμφες στον ορθοστάτη του πλαισίου) η κηρήθρα δεν εμφανίζει
:
ορατές ζημιές. Εφαρμογή του Β-401:Μάιος 1986. Φωτογράφηση
Νοέμβριος 1986

ήταν κανονική. Πιθανώς τα έχδοχα που έχει το φάρμακο να ανέστειλαν για

λίγο την ωοτοκία. Στη συνέχεια η εξέλιξη του γόνου ήταν φυσιολογική
και δεν παρουσίασε στατιστικώς σημαντικές διαφορές (t κριτήριο, από το
μάρτυρα. Από το σύνολο των 2.013 αυγών που μαρκαρίστηκαυ σε κηρήθρες
που ψεκάστηκαν με Β-401 εκκολάφθηκαν 1.751 μέλισσες που αντιπροσωπεύει
το 86,9%, ενώ στην περίπτωση του μάρτυρα εκκολάφθηκε το 83,4% (Πίν.
2).

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Από τα αποτελέσματα συμπεραίνεται ότι μία εφαρμογή με διάλυμα Β-
401 είναι αρκετή για την προστασία των κηρηθρών από τον κηρόσκορο
(Galleria mellonella) για το διάστημα που συνήθως αποθηκεύονται στη
Χώρα μας (περίπου 6 μήνες). Στην περίπτωση που η θερμοκρασία στο χώρο
της αποθήκης υπερβεί τους 30°C, επιβάλλεται δεύτερη εφαρμογή.
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
 2 47
Εκκόλαψη αυγών καν εκτροφή γόνου σε κηρήθρες «ου ψεκάστηκαν με Β-401
(Α) καε νερό (Β)
Αρεθμός Αρεθμός Προνύμφες Νύμφες σε
Απώλεεες
μελεσ- κελεών με 3ης σφραγεσμέ Ακμαία
- να Απόλυτου ^ αρεθμοί
σών αυγά Ημέρας
κελεά
A. Μελεσσεα που ψεκάστηκαν με Β-401
1 450 400 365 350 100 22,2
2 320 316 310 310 10 3,1
3 450 425. 410 406 44 9,7
4 425 410 395 365 60 14,1
5 368 350 320 320 48 13,0
Σύνολο 2.013 1.901 1.800 1.751 262 13,0

Β. Μελίσσυα που ψεκάστηκαν με νερό

1 360 320 315 315 45 12,5
2 350 315 300 300 50 14,2
3 460 300 290 280 180 39,1
4 650 625 620 615 35 5,3
5 350 325 320 300 50 14,2

Σύνολο 2.170 1.885 1.845 1.810 360 16,5

Ο χρόνος και. η εργασία που απαετείταε είναι, περεσσότερος απ'αυ-

τόν της εφαρμογ ή ς των χημικών μέσων, είναε όμως ακίνδυνο γ ια τες
μέ- λεσσες καε το μελεσσοκόμο καε δεν απαετείταε εδεαίτερη προφύλαΕη
στην αποθήκευση από επαναπροσβολή, όπως συμβαίνεε μετά την εφαρμογή
φυσεκών μεθόδων (θέρμανση-κατάφυζη) (Burges, 1978).
Η εκτροφή γόνου δεν επηρεάζεταε στες κηρήθρες που επεστρέφονταε
την άνοεξη στα μελεσσεα καε ραντίζονταε με δεάλυμα Β-401 γεα προστασία
τους από τον κηρόσκορο μέσα στην κυψέλη. Είναε ενδεαφέρον όμως να
ερευνηθεί περαετέρωο λόγος που αποφεύγεε η βασίλεσσα να γεννήσεε
σ'αυτές τες κηρήθρες τες πρώτες 5 ή 6 ημέρες καε το δεάστημα που
δεαρκεί η προστασία των κηρηθρών μέσα στο μελίσσε.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ALA-UD-DIN, D., ABDELLATIF , A., BAKRY , Ν. and SAWAF , 1973. Studies
on the biological control of the greater wax moth, Galleria mel-