‫بررسی و تحلیل هسجذ فرح آباد ساری‬

‫‪2‬‬
‫مبینا روحی‪ ،*، 1‬رضا قنبری سیدکالیی‬
‫‪4‬‬
‫مجید عالیشاه پرکوهی ‪ ، 3‬محمد عرب کلمری‬

‫)‪(Memar.2011@yahoo.com‬‬
‫)‪(R.Ghanbari28@yahoo.com‬‬
‫)‪( Alishah.sari@yahoo.com‬‬
‫)‪(Mohammad.Arab09@gmail.com‬‬

‫خالصه‬
‫ٔسدس فطح آثبز خعئی اظ ٔدٕ‪ٛ‬ػ‪ٝ‬ای اظ ث‪ٙ‬ب‪ٞ‬بی تبضیری ٔطث‪ٛ‬ط ث‪ ٝ‬ثمبیبی ض‪ٟ‬ط لسیٕی فطحآثبز است و‪ ٝ‬زض‬
‫ثیٗ ضا‪ ٜ‬سبضی‪-‬فطحآثبز لطاض زاضز‪ .‬ایٗ اث‪ٙ‬ی‪ ٝ‬زض ظٔبٖ ضب‪ ٜ‬ػجبس غف‪ٛ‬ی ث‪ٙ‬ب ضس‪ ٜ‬است‪ .‬ایٗ اثط زض تبضید ‪ 16‬اسف‪ٙ‬س‬
‫‪ 1355‬ثب ضٕبض‪ ٜ‬ثجت ‪ 1376‬ث‪ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ یىی اظ آثبض ّٔی ایطاٖ ث‪ ٝ‬ثجت ضسیس‪ ٜ‬است‪ٔ .‬سدس تبضیری فطح آثبز ٔیطاث‬
‫اضظضٕ‪ٙ‬سی است و‪ٔ ٝ‬تبسفب٘‪ٛٙٞ ٝ‬ظ خبیٍب‪ ٜ‬آٖ ث‪ ٝ‬زضستی ض‪ٙ‬بذت‪٘ ٝ‬طس‪ ٜ‬است‪ .‬ایٗ ث‪ٙ‬ب ثب سجه ‪ ٚ‬سیبق ٔؼٕبضی ٔىتت‬
‫اغف‪ٟ‬بٖ ‪ ٚ‬ثب ث‪ٟ‬ط‪ٌ ٜ‬یطی اظ ضی‪ٞ ٜٛ‬بی ضایح زض الّیٓ ٔبظ٘سضاٖ سبذت‪ ٝ‬ضس‪ ٜ‬است‪ .‬ایٗ اثط ث‪ ٝ‬ا‪ٚ‬ایُ لطٖ ‪ٞ 11‬دطی ثط‬
‫ٔیٌطزز‪ .‬ث‪ٙ‬ب ث‪ ٝ‬غ‪ٛ‬ضت چ‪ٟ‬بض ای‪ٛ‬ا٘ی سبذت‪ ٝ‬ضس‪ ٜ‬است ‪ ٚ‬فطْ آٖ چ‪ٟ‬بض ای‪ٛ‬ا٘ی است ‪.‬ای‪ٛ‬اٖ اغّی ثب ٌ‪ٙ‬جس ثعضي‬
‫آخطی زض لسٕت خ‪ٛٙ‬ثی و‪ٔ ٝ‬حطاة ٘یع زض آٖ خب ‪ٚ‬الغ است ‪ .‬زض ز‪ ٚ‬عطف ای‪ٛ‬اٖ ز‪ ٚ‬ضجستبٖ ثعضي لطاض زاضز ‪ٚ‬‬
‫پیطأ‪ ٖٛ‬حیبط ضا حدط‪ٞ ٜ‬بیی ثطای زضس عالة زض ثط ٌطفت‪ ٝ‬است‪ٚ .‬ض‪ٚ‬زی اغّی ٔسدس زض لسٕت ضٕبِی است‪.‬‬
‫ثست‪ ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬یعاٖ ‪ٚ‬سؼت ‪ ٚ‬ظطفیت ث‪ٙ‬ب‪ ،‬پیص ‪ٚ‬ض‪ٚ‬زی ٔ‪ٙ‬بست ‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬ضی ٘یع زض ٔمبثُ آٖ زض ٘ظط ٌطفت‪ ٝ‬ضس‪ ٜ‬است‪ .‬سطزض‬
‫ٔسدس‪ ،‬فضبی ٘یٕ‪ ٝ‬ثبظی است و‪ ٝ‬زض اثتسا سّسّ‪ٔ ٝ‬طاتت ‪ٚ‬ض‪ٚ‬زی ثب تظب‪ٞ‬طی ل‪ٛ‬ی زض ثیط‪ ٖٚ‬ػظٕت‪ ،‬تمبضٖ ‪ ٚ‬ثب‬
‫تعیی‪ٙ‬بت ضىُ ٌطفت‪ ٝ‬است‪ .‬ای‪ٛ‬اٖ ضٕبِی زض وف ثب ز‪ ٚ‬غف‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬اضتفبع (‪ )70‬سب٘تیٔتط زض ز‪ ٚ‬عطف ‪ ٚ‬آخط فطش ظیجب‬
‫تعییٗ ضس‪ ٜ‬است‪ .‬یىی اظ ػ‪ٙ‬بغط ضبذع زض ضىٌُیطی ‪ ٚ‬چیسٔبٖ ٔ‪ٙ‬ظٓ فضب‪ٞ‬بی ٔسدس‪ٞ ،‬طتی‪ٞ‬ب ‪ٞ‬ست‪ٙ‬س‪ .‬ایٗ‬
‫ػ‪ٙ‬بغط‪ ،‬فضب‪ٞ‬بی ٔ‪ٔ ٟٓ‬سدس ٔب٘‪ٙ‬س ضجستبٖ‪ ،‬ضا‪ٞ‬ط‪ٞٚ‬ب ‪ ...‬ضا ث‪ ٝ‬یىسیٍط ٔتػُ ٔیسبظ٘س‪.‬حیبط ٔسدس زض اثؼبزحس‪ٚ‬ز‬
‫(‪ٔ )43×28‬تط یىی اظ ٔ‪ ٟٓ‬تطیٗ فضب‪ٞ‬بی ثب اضظش ٔسدس است و‪ ٝ‬اظلط‪ٔ ٖٚ‬تٕبزی ‪ٚ‬زضٔسبخس سطاسط وط‪ٛ‬ض‪ٞ‬بی‬
‫اسالٔی‪ ،‬زض ٘‪ٟ‬بیت سبزٌی ‪ ٚ‬ظیجبیی اظ ضبذعتطیٗ ػ‪ٙ‬بغط ‪ٛٞ‬یت ثرطی ‪ ٚ‬تدّیٌب‪ٚ ٜ‬حست ث‪ ٝ‬ضٕبض ٔیض‪ٚ‬ز‪ .‬ز‪ٚ‬ض‬
‫تب ز‪ٚ‬ض حیبط (فضبی ثبظ) فضب‪ٞ‬بی ٘یٕ‪ٝ‬ثبظ ض‪ٚ‬اق لطاض زاضز‪.‬‬

‫واشگاى کلیذی‪ :‬هسجذ‪ ،‬فرح آباد‪ ،‬ساری‪ ،‬هجووعه فرح آباد‪،‬‬

‫‪ٛ٘ -* ٚ 1‬یس‪ٙ‬س‪ٔ ٜ‬سئ‪ :َٛ‬زا٘طد‪ٛ‬ی زوتطا ٔ‪ٟٙ‬سسی ٔؼٕبضی‪،‬زا٘طٍب‪ ٜ‬ػّ‪ ٚ ْٛ‬تحمیمبت ت‪ٟ‬طاٖ ‪0 /‬‬
‫‪ - 2‬زا٘طد‪ٛ‬ی وبضض‪ٙ‬بسی اضضس ٔ‪ٟٙ‬سسی ٔؼٕبضی‪،‬زا٘طٍب‪ ٜ‬ػّ‪ ٚ ْٛ‬تحمیمبت ٔبظ٘سضاٖ ‪/‬‬
‫‪ - 3‬زا٘طد‪ٛ‬ی وبضض‪ٙ‬بسی اضضس ٔ‪ٟٙ‬سسی ٔؼٕبضی‪،‬زا٘طٍب‪ ٜ‬ػّ‪ ٚ ْٛ‬تحمیمبت ٔبظ٘سضاٖ‪/‬‬
‫‪ -4‬زا٘طد‪ٛ‬ی وبضض‪ٙ‬بسی اضضس ٔ‪ٟٙ‬سسی ٔؼٕبضی‪،‬زا٘طٍب‪ ٜ‬ػّ‪ ٚ ْٛ‬تحمیمبت ٔبظ٘سضاٖ‪/‬‬
 ‫‪-1‬هقذهه‬
‫ٔسدس فطح آثبز خعئی اظ ٔدٕ‪ٛ‬ػ‪ٝ‬ای اظ ث‪ٙ‬ب‪ٞ‬بی تبضیری ٔطث‪ٛ‬ط ث‪ ٝ‬ثمبیبی ض‪ٟ‬ط لسیٕی فطحآثبز است و‪ ٝ‬زض ثیٗ‬
‫ضا‪ ٜ‬سبضی‪-‬فطحآثبز لطاض زاضز‪ٞ .‬ط چ‪ٙ‬س الّیٓ ٔبظ٘سضاٖ ‪ٞ‬طٌع ٘ت‪ٛ‬ا٘ست‪ٔ ٝ‬ب٘‪ٙ‬س ذطىی و‪ٛ‬یط ‪ ٚ‬سطظٔیٗ ٌطْ آٖ ذغ‪ٝ‬‬
‫ٍ٘ب‪ٞ‬جبٖ ٔیطاث تبضیری ذ‪ٛ‬ز ثبضس‪ .‬اظ آ٘دب و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬زِیُ ضع‪ٛ‬ثت فطا‪ٚ‬اٖ ٔ‪ٛ‬از ٔػبِح زض ٔبظ٘سضاٖ ظ‪ٚ‬ز فطس‪ٛ‬ز‪ٔ ٜ‬ی‬
‫ض‪٘ٛ‬س ‪ ،‬ث‪ٙ‬ب‪ٞ‬بی تبضیری زض ایٗ استبٖ ثیطتط ‪ ٚ‬ظ‪ٚ‬ز ث‪ ٝ‬ظ‪ٚ‬ز ٔحتبج ٔطٔت ٔی ض‪٘ٛ‬س‪ .‬او‪ ٖٛٙ‬ایٗ ث‪ٙ‬ب زض زست ٔطٔت ٔی‬
‫ثبضس‪.‬‬

‫‪-2‬روش تحقیق‬
‫ض‪ٚ‬ش تحمیك زض ایٗ ٔمبِ‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ایٗ غ‪ٛ‬ضت است و‪ ٝ‬اوثط ٔ‪ٛ‬ض‪ٛ‬ػبت اظ افطاز آض‪ٙ‬ب ث‪ ٝ‬ایٗ ث‪ٙ‬ب التجبظ ضس‪ٚ ٜ‬‬
‫ثػ‪ٛ‬ضت ت‪ٛ‬غیفی زض ایٗ لبِت اضاز‪ٌ ٜ‬طزیس‪ ٜ‬است‪ .‬افطازی و‪ ٝ‬سؼی زض ض‪ٙ‬بذت ‪ ٚ‬ض‪ٙ‬بسب٘سٖ تجطستبٖ ٕ٘‪ٛ‬ز٘س و‪ٝ‬‬
‫ثیطتط ایٗ افطاز اظ وبضو‪ٙ‬بٖ سبظٔبٖ ٔیطاث فط‪ٍٙٞ‬ی ‪ ٚ‬غ‪ٙ‬بیغ زستی استبٖ ٔبظ٘سضاٖ ث‪ٛ‬ز٘س‪.‬‬

‫‪-3‬خصوصیات کلی فرم ابنیه سنتی هنطقه اقلین هعتذل خسری‬

‫اِف‪ -‬ثبْ سبذتٕبٖ ث‪ ٝ‬غ‪ٛ‬ضت ضیجساض‬
‫ة‪ -‬ای‪ٛ‬اٖ ‪ ٚ‬یب غالْ ٌطز زض اعطاف سبذتٕبٖ‬
‫ج‪ -‬ضىُ سبذتٕبٖ ث‪ ٝ‬غ‪ٛ‬ضت ثط‪ٌ ٖٚ‬طا‬
‫ز‪ -‬ػسْ ‪ٚ‬خ‪ٛ‬ز ظیطظٔیٗ‬
‫ش‪ -‬وف عجم‪ٕٞ ٝ‬ىف ثبالتط اظ سغح عجیؼی ظٔیٗ‬
‫ض‪ -‬وطیسٌی ضطلی‪ -‬غطثی‬
‫ظ‪ -‬زض ٘‪ٛ‬احی ثسیبض ٔطع‪ٛ‬ة وطا٘‪ٞ ٝ‬بی ٘عزیه ث‪ ٝ‬زضیب ثطای حفبظت سبذتٕبٖ اظ ضع‪ٛ‬ثت ثیص اظ حس ظٔیٗ‬
‫ذب٘‪ٞ ٝ‬ب ثط ض‪ٚ‬ی پبی‪ٞ ٝ‬بیی اظ س‪ ٚ ٌُ ٚ ًٙ‬زض پبض‪ ٜ‬ای ٔ‪ٛ‬اضز ثط ض‪ٚ‬ی ٌطث‪ ٝ‬ض‪ ٚ‬ث‪ٙ‬ب ضس‪ ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫ح‪ -‬پالٖ ٌستطز‪ ٚ ٜ‬ثبظ ‪ ٚ‬فطْ وبِجسی آ٘‪ٟ‬ب ثیطتط ضىُ ‪ٙٞ‬سسی ‪،‬ع‪ٛ‬یُ ‪ ٚ‬ثبضیه است‪.‬‬
‫خ‪ -‬خ‪ٟ‬ت سبذتٕبٖ ثب ت‪ٛ‬خ‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬خ‪ٟ‬ت ‪ٚ‬ظش ثبز ٔغّ‪ٛ‬ة زضلسٕت ‪ٚ‬ظش ثبز‪ٞ‬بی سطز زی‪ٛ‬اض‪ٞ‬بیی وبٔال ثست‪ٝ‬‬
‫زاضیٓ‪.‬‬
‫ز‪ -‬أىبٖ ت‪ٟٛ‬ی‪ٛٞ ٝ‬ا ث‪ ٝ‬زِیُ ضع‪ٛ‬ثت‬
‫ثبْ ضا تب خّ‪ٛ‬ی غالْ ٌطز ازأ‪ٕٟ‬ی ز‪ٙٞ‬س‪ .‬ثسیٗ تطتیت ثبْ ٔب٘‪ٙ‬س چتطی ٌستطز‪ ٜ‬ثطض‪ٚ‬ی وُ سبذتٕبٖ ‪ ٚ‬ای‪ٛ‬اٖ لطاض‬
‫ٔی ٌیطز‪ٕٞ.‬چ‪ٙ‬یٗ اظ سٕتی و‪ ٝ‬ثبز غبِت ٔی ‪ٚ‬ظز ‪ ٚ‬ثبضاٖ اظ ٘بحی‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ثس٘‪ ٝ‬سبذتٕبٖ ثطذ‪ٛ‬ضز ٔی و‪ٙ‬س‪،‬ثبْ ضا تب اضتفبع‬
‫پبییٗ تطی ازأ‪ٔ ٝ‬ی ز‪ٙٞ‬س‪( .‬لجبزیبٖ‪)1392،‬‬

‫‪-4‬هسجذ فرح آباد ساری‬

‫ٔسدس فطحآثبز ثرطی اظ ٔدٕ‪ٛ‬ػ‪ ٝ‬تبضیری فطح آثبز است و‪ ٝ‬زض ز‪ٚ‬ضاٖ غف‪ٛ‬ی‪( ٝ‬ضب‪ ٜ‬ػجبس ا‪ )َٚ‬احساث‬
‫ٌطزیس‪ٜ‬است‪.‬زض ث‪ٙ‬ب وتیج‪ ٝ‬تبضیدزاض یبفت ٘طس‪ ٜ‬است أب ث‪ٙ‬بی آٖ ضا حس‪ٚ‬ز سبَ ‪ٞ 1025‬دطی لٕطی ترٕیٗ ٔیظ٘‪ٙ‬س‪.‬‬
‫ٔدٕ‪ٛ‬ػ‪ ٝ‬فطح آثبز و‪ ٝ‬ضب‪ ٜ‬ػجبس ثرطی‪ٞ‬بیی اظ ز‪ٚ‬ضاٖ سّغ‪ٙ‬ت ذ‪ٛ‬ز ضا زض آٖ ٌصضا٘س‪ٜ‬است ضبُٔ ٔسدس‪ ،‬پُ ‪ ٚ‬وبخ‬
‫خ‪ٟ‬بٖٕ٘ب ٔیضس‪ٜ‬است و‪ ٝ‬اظ اٖ ٔیبٖ ت‪ٟٙ‬ب ٔسدس ثسِیُ ٔ‪ٛ‬لؼیت ٔطزٔی اش ثدب ٔب٘س‪ٜ‬است‪ .‬ایٗ ٔسدس و‪ ٝ‬زض فبغّ‪ٝ‬‬
‫‪ 25‬ویّ‪ٔٛ‬تطی سبضی ‪ 2 ٚ‬ویّ‪ٔٛ‬تطی زضیبی ذعض ‪ٚ‬الغ ضس‪ ،ٜ‬عیك ثط٘بٔ‪ ٝ‬ضیعی ا٘دبْ ضس‪ ٜ‬ث‪ٛٔ ٝ‬ظ‪ ٜ‬تطیغ ضٕبَ وط‪ٛ‬ض‬
‫تجسیُ ٔیٌطزز‪.‬‬
‫تبضید ػبِٓ آضای ػجبسی سبذت ٔدٕ‪ٛ‬ػ‪ ٝ‬فطح آثبز ضا ‪ٞ 1025‬دطی لٕطی شوط وطز‪ٜ‬است ‪ٛ٘ ٚ‬ضت‪ٝ‬است‬
‫و‪٘ «:ٝ‬بْ لسیٓ فطحآثبز عب‪ٞ‬بٖ ث‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬چ‪ ٖٛ‬ضب‪ ٜ‬ػجبس آٖ ٘مغ‪ ٝ‬ضا ٔ‪ٙ‬بست ایدبز ض‪ٟ‬ط زیس‪ ،‬زست‪ٛ‬ض زاز زض آٖ خب‬
‫ز‪ِٚ‬تذب٘‪ ٚ ٝ‬ػٕبضات ػبِی‪٘ ٚ ٝ‬یع ثبظاض ‪ ٚ‬حٕبْ ‪ٔ ٚ‬سدس ‪ ٚ‬وبض‪ٚ‬اٖسطا ثسبظ٘س ‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬ز آٖ ذغّ‪ ٝ‬ضا فطحآثبز ٘بٔیس»‪.‬زض‬
‫سفط٘بٔ‪ٔ ٝ‬بظ٘سضاٖ ‪ ٚ‬استطاثبز آٔس‪ٜ‬است و‪ ٝ‬فطحآثبز زض سبَ ‪1020‬ق ث‪ ٝ‬فطٔبٖ ضب‪ ٜ‬ػجبس سبذت‪ ٝ‬ضس‪ .‬أب زض ز‪ٚ‬ض‪ٜٞ‬بی‬
‫تبضیری ثؼس سطا٘دبْ ض‪ٟ‬ط زض حّٕ‪ ٝ‬لعاق‪ٞ‬ب زض لطٖ ‪ٞ‬فس‪ٔ ٓٞ‬یالزی‪ /‬یبظز‪ ٓٞ‬لٕطی ‪ٚ‬یطاٖ ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬آتص وطیس‪ ٜ‬ضس‪.‬‬
‫( ٍّٔ‪٘ٛ‬ف‪ِ . )75-70: 1364،‬یىٗ ثبیس ثی ت‪ٛ‬خ‪ٟ‬ی پبزضب‪ ٚ ٜ‬ثبظٌطت ٔطزْ ث‪ ٝ‬زیبض ذ‪ٛ‬ز ضا ػُّ اغّی ض‪٘ٚ‬ك ٘یبفتٗ‬
‫ٔدسز ض‪ٟ‬ط زا٘ست پس اظ آٖ ضع‪ٛ‬ثت ظیبز ‪ ٚ‬ثبضاٖ‪ٞ‬بی سیُآسب ‪ ٚ‬ضس‪ٛ‬ثبت سیالثی ‪ ٚ‬ظِعِ‪ ٝ‬غسٔبت فطا‪ٚ‬ا٘ی ث‪ ٝ‬اث‪ٙ‬ی‪ٝ‬‬
‫‪ٚ‬اضز وطز‪.‬‬

‫تػ‪ٛ‬یط‪٘ :1‬مط‪ٔ ٝ‬سدس(ٔبذص‪:‬آضضی‪ٔ ٛ‬یطاث فط‪ٍٙٞ‬ی ‪ٌ ٚ‬طزضٍطی استبٖ ٔبظ٘سضاٖ)‬

‫‪-5‬هعواری هسجذ‬
‫ٔسدس تبضیری فطح آثبز ٔیطاث اضظضٕ‪ٙ‬سی است و‪ٔ ٝ‬تبسفب٘‪ٛٙٞ ٝ‬ظ خبیٍب‪ ٜ‬آٖ ث‪ ٝ‬زضستی ض‪ٙ‬بذت‪٘ ٝ‬طس‪ ٜ‬است‪.‬‬
‫‪ٔٚ‬طزْ فط‪ٍٙٞ‬س‪ٚ‬ست ٔب ‪ ٓٞ‬ض‪ٙ‬بذت چ‪ٙ‬سا٘ی اظ آٖ ٘ساض٘س‪.‬ث‪ٙ‬بی ٔسدس فطح آثبز سبضی ٔطث‪ٛ‬ط ث‪ ٝ‬ز‪ٚ‬ضاٖ ضب‪ ٜ‬ػجبس‬
‫غف‪ٛ‬ی است و‪ ٝ‬ثب سجه ‪ ٚ‬سیبق ٔؼٕبضی ٔىتت اغف‪ٟ‬بٖ ‪ ٚ‬ثب ث‪ٟ‬ط‪ٌ ٜ‬یطی اظ ضی‪ٞ ٜٛ‬بی ضایح زض الّیٓ ٔبظ٘سضاٖ‬
‫سبذت‪ ٝ‬ضس‪ ٜ‬است‪ .‬ایٗ اثط ث‪ ٝ‬ا‪ٚ‬ایُ لطٖ ‪ٞ 11‬دطی ثط ٔیٌطزز‪ .‬ث‪ٙ‬ب ث‪ ٝ‬غ‪ٛ‬ضت چ‪ٟ‬بض ای‪ٛ‬ا٘ی سبذت‪ ٝ‬ضس‪ ٜ‬است‪ٚ.‬زض‬
‫ظٔی‪ٙ‬ی ٔستغیُ ضىُ ث‪ ٝ‬اثؼبز ‪ٔ 65*75‬تط لطاض زاضز ‪ ٚ‬فطْ آٖ چ‪ٟ‬بض ای‪ٛ‬ا٘ی است ‪.‬ای‪ٛ‬اٖ اغّی ثب ٌ‪ٙ‬جس ثعضي آخطی‬
‫زض لسٕت خ‪ٛٙ‬ثی و‪ٔ ٝ‬حطاة ٘یع زض آٖ خب ‪ٚ‬الغ است زض ز‪ ٚ‬عطف ای‪ٛ‬اٖ ز‪ ٚ‬ضجستبٖ ثعضي لطاض زاضز ‪ ٚ‬پیطأ‪ٖٛ‬‬
‫حیبط ضا حدط‪ٞ ٜ‬بیی ثطای زضس عالة زض ثط ٌطفت‪ ٝ‬است‪ٚ.‬ض‪ٚ‬زی اغّی ٔسدس زض لسٕت ضٕبِی است‪ .‬سطزضة‬
‫ٔسدس ٔجیٗ ا‪ٕٞ‬یت ‪ ٚ‬ػظٕت ث‪ٙ‬بست ‪ ٚ‬سؼی ضس‪ ٜ‬تب ‪ٞ‬ط چ‪ٚ ٝ‬سیغتط‪ٔ ،‬طتفغتط ‪ٔ ٚ‬عیٗتط ثط پب ض‪ٛ‬ز‪ .‬ثست‪ ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬یعاٖ‬
‫‪ٚ‬سؼت ‪ ٚ‬ظطفیت ث‪ٙ‬ب‪ ،‬پیص ‪ٚ‬ض‪ٚ‬زی ٔ‪ٙ‬بست ‪ ٚ‬زضذ‪ٛ‬ضی ٘یع زض ٔمبثُ آٖ زض ٘ظط ٌطفت‪ ٝ‬ضس‪ ٜ‬است‪ٚ.‬ض‪ٚ‬زی ٔسدس ثب‬
‫سطزضی ضفیغ و‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ظٌبضی ثب وبضی ‪ٞ‬بی ‪ٞ‬فت ضً٘ ٔعیٗ ضس‪ ٜ‬است سطزض ٔسدس‪ ،‬فضبی ٘یٕ‪ ٝ‬ثبظی است و‪ ٝ‬زض‬
‫اثتسا سّسّ‪ٔ ٝ‬طاتت ‪ٚ‬ض‪ٚ‬زی ثب تظب‪ٞ‬طی ل‪ٛ‬ی زض ثیط‪ ٖٚ‬ػظٕت‪ ،‬تمبضٖ ‪ ٚ‬ثب تعیی‪ٙ‬بت ضىُ ٌطفت‪ ٝ‬است‪.‬ای‪ٛ‬اٖ ضٕبِی زض‬
‫وف ثب ز‪ ٚ‬غف‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬اضتفبع (‪ )70‬سب٘تیٔتط زض ز‪ ٚ‬عطف ‪ ٚ‬آخط فطش ظیجب تعییٗ ضس‪ ٜ‬است‪.‬‬
‫‪ٞ -‬طتی‪ٞ‬ب‪:‬یىی اظ ػ‪ٙ‬بغط ضبذع زض ضىٌُیطی ‪ ٚ‬چیسٔبٖ ٔ‪ٙ‬ظٓ فضب‪ٞ‬بی ٔسدس‪ٞ ،‬طتی‪ٞ‬ب ‪ٞ‬ست‪ٙ‬س‪ .‬ایٗ ػ‪ٙ‬بغط‪،‬‬
‫فضب‪ٞ‬بی ٔ‪ٔ ٟٓ‬سدس ٔب٘‪ٙ‬س ضجستبٖ‪ ،‬ضا‪ٞ‬ط‪ٞٚ‬ب ‪ ...‬ضا ث‪ ٝ‬یىسیٍط ٔتػُ ٔیسبظ٘س‪.‬حیبط ٔسدس زض اثؼبزحس‪ٚ‬ز (‪)43×28‬‬
‫ٔتط یىی اظ ٔ‪ ٟٓ‬تطیٗ فضب‪ٞ‬بی ثب اضظش ٔسدس است و‪ ٝ‬اظلط‪ٔ ٖٚ‬تٕبزی ‪ٚ‬زضٔسبخس سطاسط وط‪ٛ‬ض‪ٞ‬بی اسالٔی‪ ،‬زض‬
‫٘‪ٟ‬بیت سبزٌی ‪ ٚ‬ظیجبیی اظ ضبذعتطیٗ ػ‪ٙ‬بغط ‪ٛٞ‬یت ثرطی ‪ ٚ‬تدّیٌب‪ٚ ٜ‬حست ث‪ ٝ‬ضٕبض ٔیض‪ٚ‬ز‪ .‬ز‪ٚ‬ض تب ز‪ٚ‬ض حیبط‬
‫(فضبی ثبظ) فضب‪ٞ‬بی ٘یٕ‪ٝ‬ثبظ ض‪ٚ‬اق لطاض زاضز‪ .‬زض ٔح‪ٛ‬ض خ‪ٛٙ‬ثی‪ -‬ضٕبِی ز‪ ٚ‬ای‪ٛ‬اٖ اغّی ‪ ٚ‬ثعضي ثب ز‪ٝٙٞ‬ای حس‪ٚ‬ز‬
‫(‪ ٚ 9/5‬ث‪ ٝ‬ػٕك ‪ٔ 5/5‬تط) ‪ ٚ‬زض ٔح‪ٛ‬ض غطثی‪ -‬ضطلی ز‪ ٚ‬ای‪ٛ‬اٖ و‪ٛ‬چه ث‪ ٝ‬ز‪ ٝٙٞ‬حس‪ٚ‬ز (‪ ٚ )4‬ث‪ ٝ‬ػٕك (‪ٔ )2‬تط‪ ،‬حیبط‬
‫ٔطوعی ٔسدس ضا احبع‪ ٝ‬وطز‪ٜ‬ا٘س‪ .‬ثؼس اظ فضبی ٘یٕ‪ ٝ‬ثبظ ض‪ٚ‬اق‪ٞ‬ب زض ضّغ خ‪ٛٙ‬ثی ضجستبٖ غطثی ‪ ٚ‬ضطلی ‪ ٚ‬زض ثمی‪ٝ‬‬
‫لسٕت‪ٞ‬ب‪ ،‬حدطاتی زض یه عجم‪ ٝ‬ثب فضبی ثست‪ ٝ‬عطاحی ضس‪ ٜ‬است‪ .‬ز‪ٚ‬ضتب ز‪ٚ‬ض حیبط ‪ٞ‬یچٌ‪ ٝ٘ٛ‬آثبض تعیی‪ٙ‬ی یب ایدبز‬
‫سبی‪ ٝ‬ث‪ٚ ٝ‬سیّ‪ ٝ‬زضذتبٖ یب ػ‪ٙ‬بغط ضبذع ‪ ٚ‬تؼییٗ و‪ٙٙ‬س‪ٜ‬ای خع ای‪ٛ‬اٖ اغّی‪ٌٙ ،‬جسذب٘‪ٙٔ ٚ ٝ‬بض‪ٞ‬بی ٔسدس ث‪ ٝ‬زیس‪ ٜ‬ا٘سبٖ‬
‫خصاة ‪ ٚ‬زِفطیت ٘یست‪ ٕٝٞ .‬ایٗ ػ‪ٙ‬بغط و‪ٌ ٝ‬طزاٌطز حیبط چیس‪ ٜ‬ضس‪ٜ‬ا٘س‪ ،‬ث‪ ٝ‬یه ٘مغ‪ ٝ‬اظ ٔطوع حیبط و‪ٕٞ ٝ‬بٖ‬
‫ح‪ٛ‬ؼ ٔطوعی است‪ٔ ،‬ؼغ‪ٛ‬ف ضس‪ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫‪ٌٙ -‬جس ذب٘‪ٔ ٝ‬سدس‪ٌٙ:‬جسذب٘‪ ٝ‬ث‪ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ ٔطوع ثمُ خبشث‪ٞ ٝ‬بی ٔسدس ‪ ٚ‬اضتجبط ثیٗ ػبثس ‪ٔ ٚ‬ؼج‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ذبِك ‪ٔ ٚ‬رّ‪ٛ‬ق‬
‫است‪ٔ .‬حُ احساث آٖ سٕت لجّ‪ ٚ ٝ‬ض‪ ٚ‬ی ٔح‪ٛ‬ض اغّی ٔسدس ث‪ ٝ‬غ‪ٛ‬ضتی عطاحی ضس‪ ٜ‬و‪٘ ٝ‬ظط ػجبزت و‪ٙٙ‬س‪ ٜ‬ضا فمظ‬
‫ثس‪ٛ‬ی اهلل خصة ٔیو‪ٙ‬س‪ .‬حدٓ ذبضخی ٌ‪ٙ‬جس ٘یع ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ ٘طب٘‪ٝ‬ای اظ فضبی ٔمسس ػجبزی ‪ ٚ‬حبفظ سمف ٌ‪ٙ‬جسذب٘‪ٝ‬‬
‫ذ‪ٛ‬زٕ٘بیی ٔیو‪ٙ‬س‪ٌٙ.‬جسذب٘‪ٔ ٝ‬سدس زض ظٔی‪ٔ ٝٙ‬طثغ حس‪ٚ‬ز (‪ٔ )9/40×9/40‬تط زض ا٘ت‪ٟ‬بی ٔح‪ٛ‬ض اغّی ضٕبِی‪-‬خ‪ٛٙ‬ثی ثب‬
‫ٌ‪ٙ‬جسی ضفیغ ث‪ ٝ‬اضتفبع حس‪ٚ‬ز (‪ٔ )14‬تط لطاض زاضز‪ٔ.‬سدس زاضای ز‪ ٚ‬ضجستبٖ ضطلی ‪ ٚ‬غطثی ث‪ ٝ‬غ‪ٛ‬ضت لطی‪ ٝٙ‬زض‬
‫ز‪ٚ‬عطف ٌ‪ٙ‬جسذب٘‪ٔ ٝ‬یثبضس‪ .‬ایٗ ضجستبٖ‪ٞ‬ب ثب استفبز‪ ٜ‬اظ ست‪ٖٞٛ‬ب‪ ،‬ت‪ٛ‬یع‪ٜٞ‬ب ‪ ٚ‬عبق‪ٞ‬بیی اظ ٘‪ٛ‬ع چ‪ٟ‬بض ثرطی و‪ ٝ‬ثط ظٔی‪ٝٙ‬‬
‫ٔطثغ اخطا ضس‪ٜ‬ا٘س‪ٔ ،‬سمف ٌطزیس‪ ٜ‬است‪ .‬تؼساز ٘ب‪ٞٚ‬بی ضجستبٖ زض خ‪ٟ‬ت ضٕبِی‪ -‬خ‪ٛٙ‬ثی ‪ ٚ‬ضطلی‪ -‬غطثی چ‪ٟ‬بض ٘ب‪ٚ‬‬
‫زض یه ا٘ساظ‪ ٜ‬ثس‪ٞ ٖٚ‬یچٌ‪ ٝ٘ٛ‬تأویسی ثط ٘ب‪ٞٚ‬بی ٔطوعی احساث ضس‪ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫زض ٔسدس فطح آثبز زض چ‪ٟ‬بض ٌ‪ٛ‬ض‪ ٝ‬حیبط ٔطوعی ضا‪ٞ‬ط‪ٞٚ‬بیی ث‪ٚ ٝ‬خ‪ٛ‬ز آٔس‪ ٜ‬و‪ ٝ‬ػّٕىطز آٖ پی‪٘ٛ‬س ‪ ٚ‬اضتجبط‬
‫عجم‪ٕٞ ٝ‬ىف ث‪ ٝ‬فضبی ف‪ٛ‬لب٘ی ٔیثبضس‪ .‬ضا‪ٞ‬ط‪ٞٚ‬ب زاضای پ‪ٛ‬ضص تب‪ٜٚ‬ای زض اثتسا ‪ ٚ‬ا٘ت‪ٟ‬بی زض ٔطوع پ‪ٛ‬ضص چ‪ٟ‬بضثرص‬
‫‪ٞ‬ست‪ٙ‬س ‪ٔ ٚ‬ػبِح ٔ‪ٛ‬ضز استفبز‪ ٜ‬زض ایٗ فضب‪ٞ‬ب‪ ،‬آخط ٔؼٕ‪ِٛ‬ی‪ ،‬ذتبیی ‪ٔ ٚ‬الت ٔبس‪ٝ‬سیٕبٖ ‪ٌ ٚ‬چ است‪ٟٓٔ.‬تطیٗ ٔػبِح‬
‫ث‪ ٝ‬وبض ضفت‪ ٝ‬آخط است‪ .‬آخط ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ اغّیتطیٗ ‪ ٚ‬ثیطتطیٗ ٔػبِح ‪ ٚ‬زض اثؼبز ‪ ٚ‬ا٘ساظ‪ٞ ٜ‬بی ٔرتّف زض ٔسدس فطح‬
‫آثبز ث‪ ٝ‬وبض ثطز‪ ٜ‬ضس‪ ٜ‬است‪ٔ .‬ػبِح زیٍطی ٔب٘‪ٙ‬س چ‪ٛ‬ة زض زضة ‪ٚ‬ض‪ٚ‬زی ‪ ٚ‬ظیط ضیط‪ٚ‬ا٘ی ز‪ٙٔ ٚ‬بض‪ ،ٜ‬سفبَ ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ‬
‫پ‪ٛ‬ضص ٘‪ٟ‬بیی ثبْ ‪ ٚ‬اظ ٌطظٔبَ‪ ،‬سبض‪ٚ‬ج‪ ،‬غ‪ٛ‬ض‪ٔ ٚ ٌُٜ‬الت ٔبس‪ ٝ‬سیٕبٖ (خسیس) ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ ٔالت چسج‪ٙ‬س‪ ٜ‬ثیٗ ٔػبِح‬
‫زض ث‪ٙ‬ب استفبز‪ ٜ‬ضس‪ ٜ‬است‪ .‬اظ ٔػبِح خسیس ث‪ ٝ‬وبض ضفت‪ ٝ‬زض ث‪ٙ‬ب ٔی ت‪ٛ‬اٖ ث‪ٔ ٝ‬الت ٔبس‪ٝ‬سیٕبٖ‪ ،‬لیطٌ‪٘ٛ‬ی‪ ،‬آخط‪ٞ‬بی‬
‫خسیس ‪ ٚ‬سفبَ‪ٞ‬بی خسیس اضبض‪ٕٛ٘ ٜ‬ز‪.‬‬
 ‫تػ‪ٛ‬یط ‪ٔ :2‬سدس فطح آثبز (ٔبذص‪:‬آضضی‪ٔ ٛ‬یطاث فط‪ٍٙٞ‬ی ‪ٌ ٚ‬طزضٍطی استبٖ ٔبظ٘سضاٖ)‬

‫‪-6‬نور در هسجذ‬
‫زض ٔسدس فطحآثبز ثؼس اظ ٌصض اظ فضبی ٘یٕ‪ ٝ‬ثبظ‪ٞ ،‬طتی ‪ٚ‬الغ ضس‪ ٜ‬است و‪ ٝ‬زاضای ػّٕىطز ‪ٚ‬اسغ‪ٝ‬ی ‪ٔ ٚ‬فػّی‪،‬‬
‫تمّیُ ٘‪ٛ‬ض ‪,‬ایدبز خبشث‪ ٝ‬ثب ٘‪ٛ‬ض و‪ٙ‬تطَ ضس‪, ٜ‬تمسیٓ‪ٞ ,‬سایت حطوت ‪ ٚ‬ضػبیت تمسس ثط ٔح‪ٛ‬ض لجّ‪ ٝ‬است‪.‬‬
‫ایٗ فضب ثط ظٔی‪ٔ ٝٙ‬طثغ‪ ،‬ثطای ضفغ ٘یبظ زیٍط فضب‪ٞ‬ب ثب ضرػیتی ٔؼیٗ‪ٌٙ ،‬جسی ز‪ٚ‬اض ‪ ٚ‬ثب وبضث‪ٙ‬سی ظیجب‪ٔ ،‬یبٖ زاالٖ ‪ٚ‬‬
‫سطزض فضبی ٘یٕ‪ ٝ‬تبضیىی عطاحی ضس‪ ٜ‬است و‪٘ ٝ‬سجت ث‪ ٝ‬فضبی ثیط‪ ،ٖٚ‬حطیٕی ٔضبػف ‪ٛ٘ ٚ‬ض و‪ٙ‬تطَ ضس‪ٜ‬ای اظ‬
‫عطیك ‪ٚ‬ض‪ٚ‬زی ‪ٞ‬بی فطػی ز‪ ٚ‬عطف ایدبز وطز‪ ٚ ٜ‬تحطن ‪ ٚ‬خصاثیتی ٔغّ‪ٛ‬ة ٘سجت ث‪ ٝ‬زیس ٔج‪ ٟٓ‬غحٗ پسیس آ‪ٚ‬ضز‪ٜ‬‬
‫است‪.‬‬

‫تػ‪ٛ‬یط‪ٛ٘:1‬ض زض ٔسدس(ٔبذص‪:‬آضضی‪ٔ ٛ‬یطاث فط‪ٍٙٞ‬ی ‪ٌ ٚ‬طزضٍطی استبٖ ٔبظ٘سضاٖ)‬

‫‪-7‬هرهت و بازسازی‬
‫زض ز‪ٚ‬ض‪ ٠‬ظ٘سی‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬زست‪ٛ‬ض وطیٓذبٖ ظ٘س ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬زست ٔحٕسذبٖ س‪ٛ‬ازو‪ٞٛ‬ی تدسیس ث‪ٙ‬ب ضس ‪ .‬زض سبَ ‪ ،1353‬ث‪ٙ‬بی‬
‫ٔسدس ت‪ٛ‬سظ «ازاض‪ ٜ‬حفبظت آثبض ثبستب٘ی» تؼٕیط ‪ٔ ٚ‬طٔت ضس‪ .‬زض ایٗ ٔطٔت‪ ،‬ضس‪ٛ‬ثبت سیالثی اظ ث‪ٙ‬ب پبن ‪ ٚ‬سمف‬
‫ثؼضی اظ لسٕت‪ٞ‬ب ضیتزاض ضس‪ .‬ثب آغبظ ٔدسز تؼٕیطات زض سبَ ‪ ،1360‬سمف لسٕت ضطلی ضجستبٖ ٔطٔت ‪ ٚ‬ثطای‬
‫اوثط ض‪ٚ‬اق‪ٞ‬ب سمف ضیتزاض سبذت‪ ٝ‬ضس‪ .‬زض سبَ ‪٘ 1382‬یع ای‪ٛ‬اٖ ‪ٚ‬ض‪ٚ‬زی آٖ ٔطٔت ‪ ٚ‬وف سبظی ضجستبٖ ‪ٚ‬‬
‫ٌ‪ٙ‬جسذب٘‪ ،ٝ‬ز‪ٚ‬ذت ‪ ٚ‬ز‪ٚ‬ظ زی‪ٛ‬اض‪ٞ‬ب‪ٔ ،‬طٔت وطزٖ ٌ‪ٙ‬جس عبق‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬احساث وب٘بَ ٘بوص ‪ ٚ‬ظ‪ ٜ‬وص ا٘دبْ ضس‪ .‬زض سبَ‬
‫‪٘ 1388‬یع ث‪ٛ‬زخ‪ٔ 1 ٝ‬یّیبضز ضیبِی ثطای ازأ‪ٔ ٝ‬طٔت آٖ اذتػبظ یبفت ‪ ٚ‬زض آثبٖ ‪ٔ 1389‬طٔت فضبی زاذّی ضجستبٖ‬
‫‪ٌٙ ٚ‬جسذب٘‪ ،ٝ‬وف سبظی حیبط‪ ،‬تأسیسبت ‪ٔ ٚ‬طٔت زی‪ٛ‬اض ٔح‪ٛ‬ع‪ٔ ٝ‬سدس ‪ ٚ‬زض ثرص حدط‪ٜٞ‬ب ٔسدس‪ ،‬السأبت‬
‫ٔطٔتی چ‪ ٖٛ‬وف سبظی‪ٛ٘ ،‬ضپطزاظی ‪ ٚ‬سبذت زض ‪ ٚ‬پ‪ٙ‬دط‪ ٜ‬آغبظ ٌطزیس ‪ ٚ‬تب تیط ٔب‪ 1390 ٜ‬پبیبٖ یبفت‪.‬‬

‫‪ -8‬هسجذ در آثار تاریخی‬

‫زض آثبض خ‪ٟ‬بٍ٘طزاٖ ث‪ٔ ٝ‬دٕ‪ٛ‬ػ‪ ٝ‬فطح آثبز ‪ٔ ٚ‬سدس آٖ اضبض‪ ٜ‬ضس‪ٜ‬است‪.‬خیٕع ثیّی فطیعض و‪ ٝ‬زض سبَ ‪ٔ1822‬یالزی‪/‬‬
‫‪ٞ 1300‬دطی لٕطی اظ آٖ ثبظزیس وطز‪ٜ‬است ٔی٘‪ٛ‬یسس‪:‬‬
‫«اظ فطح آثبز و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬أط ضب‪ ٜ‬ػجبس ‪ ٚ‬زض ا‪ٚ‬ج لسضت آٖ پبزضب‪ ٜ‬پی افى‪ٙ‬س‪ ٜ‬ضس‪ ،‬ای‪ٙ‬ه ‪ٚ‬یطا٘‪ٞٝ‬بیی ث‪ ٝ‬خبی ٔب٘س‪ٜ‬است‪.‬‬
‫ایٗ ‪ٚ‬یطا٘‪ٞٝ‬ب زض ز‪ٞ‬ب٘‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ز تدٗ و‪ ٝ‬اظ سبضی ٔیٌصضز‪ ،‬لطاض ٌطفت‪ٝ‬است ‪ ٚ‬اظ ذ‪ٛ‬ز ض‪ٟ‬طسبضی ‪ٞ‬فس‪ٔ ٜ‬بیُ فبغّ‪ ٝ‬زاضز‪.‬‬
‫زض ای‪ٙ‬دب ‪ٚ‬یطا٘‪ ٝ‬وبخ ضب‪ٞ‬ی ثب «حطْ» ‪« ٚ‬ا٘سض‪ »ٖٚ‬ثؼال‪ ٜٚ‬ثمبیبی ٔسدس ظیجب ‪ ٚ‬ثبظاض‪ٞ‬ب ثط خبی ٔب٘س‪ٜ‬است‪ .‬ایٗ اث‪ٙ‬ی‪ ٝ‬ضا ثب‬
‫اسّ‪ٛ‬ثی غحیح ‪ٔ ٚ‬حىٓ سبذت‪ٝ‬ا٘س‪.‬ایٗ ث‪ٙ‬بی ظطیف و‪ 66 ٝ‬لسْ ع‪ 25 ٚ َٛ‬لسْ ػطؼ زاضز اظ چ‪ٟ‬بض ضزیف عبل‪ٟ‬بی‬
‫خ‪ٙ‬بغی تطىیُ ضس‪ ٜ‬و‪ ٝ‬ثط ض‪ٚ‬ی ست‪ٟ٘ٛ‬بی سبز‪ ٜ‬ثس‪٘ ٖٚ‬مص ظز‪ ٜ‬ضس‪ٜ‬ا٘س‪.‬زض ٔطوع ث‪ٙ‬ب‪ٌٙ ،‬جسی است و‪ ٝ‬سمف آٖ ضا‬
‫ثسیبض ذ‪ٛ‬ة خٕغ وطز‪ ٜ‬ا٘س‪ ،‬ایٗ ٌ‪ٙ‬جس ٔب٘‪ٙ‬س سبیط لسٕت‪ٟ‬بی ث‪ٙ‬ب اظ آخط ‪ ٚ‬سبض‪ٚ‬ج سبذت‪ ٝ‬ضس‪ٜ‬است‪.‬ثس٘‪ٞٝ‬بی زاذّی‬
‫ٌ‪ٙ‬جس ‪ ٚ‬زی‪ٛ‬اض‪ٞ‬ب ‪ٞ‬یچٍب‪ٌ ٜ‬چ وبضی ٘ساضت‪ٝ‬ا٘س‪ ،‬آخط‪ٞ‬بیی و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬زلت ثب آ‪ٞ‬ه ث‪ٙ‬سوطی وطز‪ٜ‬ا٘س ث‪ٕٞ ٝ‬بٖ ضىّی و‪ٝ‬‬
‫زض ا‪ َٚ‬ث‪ٛ‬ز‪ٜ‬ا٘س‪ ،‬تب أط‪ٚ‬ظ ثبلی است‪ ،‬أب ‪ٞ‬الَ عبل‪ٟ‬ب زض چ‪ٙ‬س ٘مغ‪ ٝ‬فط‪ ٚ‬ضیرت‪ٝ‬است ‪ ٚ‬لسٕت‪ٟ‬بی ضیٍط ث‪ٙ‬ب ثدع ٌ‪ٙ‬جس زض‬
‫حبَ ذطاثی است‪.‬زض ٔمبثُ ٔسدس حبیّی است و‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ال‪ٟ‬بی ٔسدس ضا اظ یه ضزیف اعبق و‪ٔ ٝ‬حُ أبْ ‪ ٚ‬ذساْ‬
‫است‪ ،‬خسا ٔیو‪ٙ‬س‪.‬زض ‪ٞ‬ط عطف ٔسدس زض آذطیٗ ٘مغ‪ ٝ‬ضطلی ‪ ٚ‬غطثی‪ ،‬آثبض ث‪ٙ‬ب‪ٞ‬بی ٔحمطتطی زیس‪ٜ‬‬
‫ٔیض‪ٛ‬ز‪ٔ.‬دٕ‪ٛ‬ػ‪ ٝ‬ایٗ ث‪ٙ‬ب‪ٞ‬ب ٔستغیُ ضىُ ا٘س ‪ ٚ‬اعبل‪ٟ‬بیی زاضت‪ ٝ‬و‪ ٝ‬سط ثربضی‪ ،‬عبلچ‪ ،ٝ‬ضف‪ ،‬غ‪ٙ‬س‪ٚ‬لرب٘‪ ٚ ٝ‬پست‪ٛ‬‬
‫زاضت‪ٚ ٝ‬ظب‪ٞ‬طاً ٔحُ البٔت عالة ث‪ٛ‬ز‪ٜ‬است‪(.‬فطیعض‪)1364،‬‬
 ‫‪-9‬فهرست هنابع‬
‫‪ -1‬اسالٔی ‪ ،‬حسیٗ‪ ،1372 ،‬تبضید ز‪ٞٚ‬عاضسبِ‪ ٝ‬سبضی(زاضإِّه سبضی)‪ ،‬ا٘تطبضات زا٘طٍب‪ ٜ‬آظاز اسالٔی ٔبظ٘سضاٖ‬
‫‪ٚ‬احس لبئٕط‪ٟ‬ط‬
‫‪ -2‬پیط٘یب‪ ،‬وطیٓ (‪«)1389‬سجه ض‪ٙ‬بسی ٔؼٕبضی ایطاٖ»‪،‬ت‪ٟ‬طاٖ‪٘ ،‬طط سط‪ٚ‬ش زا٘ص‪.‬‬
‫‪ -3‬ست‪ٛ‬ز‪ٛٙٔ ،ٜ‬چ‪ٟ‬ط‪« ،)1366( ،‬اظ آستبضا تب استطآثبز»‪ ،‬ا٘تطبضات ‪ٚ‬ظاضت فط‪ ٚ ًٙٞ‬اضضبز اسالٔی‪ ،‬ت‪ٟ‬طاٖ‬
‫‪ -4‬فطیعض‪،‬خیٕع ثیّی(‪«،)1364‬سفط٘بٔ‪ ٝ‬فطیعض»‪ٔ،‬تطخٓ‪ٛٙٔ:‬چ‪ٟ‬ط أیطی‪٘ ،‬طط ت‪ٛ‬س‪ ،‬ت‪ٟ‬طاٖ‬
‫‪ -5‬لجبزیبٖ ‪ٚ ،‬حیس‪«،)1392( ،‬ثطضسی الّیٕی اث‪ٙ‬ی‪ ٝ‬س‪ٙ‬تی ایطاٖ»‪ ،‬چبح ‪ٞ‬طتٓ‪ ،‬ا٘تطبضات زا٘طٍب‪ ٜ‬ت‪ٟ‬طاٖ‪،‬ت‪ٟ‬طاٖ‬
‫‪ -6‬وتبثرب٘‪ ٝ‬سبظٔبٖ ٔیطاث فط‪ٍٙٞ‬ی ‪ ٚ‬غ‪ٙ‬بیغ زستی استبٖ ٔبظ٘سضاٖ‬
‫‪ٍّٛٙٔ -7‬ف‪ٌ ،‬طیٍ‪ٛ‬ضی ‪ٚ‬اِطیب٘‪ٚٛ‬یچ(‪ «)1364‬سفط٘بٔ‪ٍّ٘ٛٔ ٝ‬ف ث‪ ٝ‬سو‪ٛ‬احُ خ‪ٙ‬و‪ٛ‬ثی زضیوبی ذوعض»‪ٔ،‬تطخٓ‪ٔ:‬سوؼ‪ٛ‬ز‬
‫ٌّعاضی‪٘،‬طط زازخ‪،ٛ‬ت‪ٟ‬طاٖ‬