Nr Rozwiązanie Schemat oceniania

zadania
1. Symbol Liczba Główna liczba Wzór sumaryczny tlenku 1 pkt – za prawidłowe podanie
pierwiastka X atomowa kwantowa dla orbitali pierwiastka X wszystkich 4 informacji
pierwiastka X walencyjnych atomu
pierwiastka X
Ga 31 4 Ga2O3

2. Przykładowe rozwiązanie: 1 pkt – metoda obliczeń

1 pkt – poprawność obliczeń i
τ 56 podanie prawidłowego wyniku
1 1
1
28 Łącznie: 2 pkt.
m = m0 ⋅   t
2 = 0,9 ⋅10 −6 ⋅   = 0,9 ⋅10 −6 ⋅ 0,25 = 2,25 ⋅10 −7 g
2 2
90 g 90Sr − 6,02 ⋅10 23 atomów
2,25 ⋅10 −7 g − x
x = 1,505 ⋅1015 atomów 90Sr
Uwaga:
Przyjęcie masy 1 mola atomów 90Sr odczytanej z układu okresowego (średniej masy molowej) jest
błędem i skutkuje utratą punktów za poprawność obliczeń!
3. 1 pkt – za prawidłowe podanie
88 1 86 1 liczby atomowej, liczby
38 Sr + 1 p 39 Y + 3 0n masowej i symbolu pierwiastka
będącego produktem reakcji
jądrowej
4. 1. Wypadkowy moment dipolowy różny od zera (µ≠0) wykazują następujące cząsteczki: 2 pkt. – za 4 prawidłowe
podkreślenia
CO2, SO2, SeO2 / CO2, COS, CCl4 / CHCl3, SO2, H2S.
1 pkt – za 3 prawidłowe
podkreślenia
0 pkt. – za 2, 1 lub 0
 2. Aby wyjaśnić budowę jonu NO2- (w oparciu o teorię orbitali molekularnych) orbitalom prawidłowych podkreśleń
walencyjnym atomu azotu przypisuje się hybrydyzację sp2 /sp / sp3.

3. Atom potasu ma większy/mniejszy/jednakowy promień atomowy w porównaniu z

atomem wapnia.

4. W cząsteczce NH3 kąt między wiązaniami jest najbliższy wartości 107˚/120˚/109˚.

5. Obliczenie liczby moli jonów Ag+ dodanych na początku miareczkowania: 1 pkt – metoda obliczeń
1 pkt – poprawność obliczeń i
mol podanie wyniku wraz z
n Ag + = C mV = 0,12 3
⋅ 0,025 dm 3 = 0,003 mola jonów Ag + jednostką z dokładnością do
dm
Obliczenie liczby moli tiocyjanianiu amonu użytego do odmiareczkowania jonów Ag+ będących drugiego miejsca po przecinku
w nadmiarze:
mol
n NH 4 SCN = C mV = 0,09 3
⋅ 0,0141 dm 3 = 1,269 ⋅ 10 −3 mola NH 4 SCN Łącznie: 2 pkt
dm
Z równania reakcji wynika, że: n Ag + = nSCN − , stąd liczba moli AgNO3, który przereagował z
jonami chlorkowymi, strącając osad AgCl:

n Ag + reakcja = 0,003 − 0,001269 = 0,001731 mola Ag +

 1 mol AgNO3 − 58,5 g NaCl
0,001731 mol AgNO3 − x g NaCl
x = 0,1013 g NaCl

0,1013g
% NaCl ( m / m ) = ⋅ 100% = 3,16% NaCl
3,2040 g

6. Fe(SCN)2+ 1 pkt – za podanie

prawidłowego wzoru jonu
kompleksowego
7. 1 pkt – prawidłowe
Numer probówki 1 2 3 4 przyporządkowanie wzorów
Wzór sumaryczny sumarycznych substancji do
zidentyfikowanego CuSO4 AlCl3 NH4I NaOH probówek
związku
8. Doświadczenie 2.: 1 pkt – za prawidłowy zapis
2Cu 2+ + 4 I − → 2CuI + I 2 równania reakcji z
doświadczenia 2.
Doświadczenie 6.: 1 pkt – za prawidłowy zapis
+ równania reakcji z
NH 4 + OH − → NH 3 ↑ + H 2 O
doświadczenia 6.
lub Łącznie: 2 pkt.
+
NH 4 + OH − → NH 3 ⋅ H 2 O
9. pkt.1. 1 pkt – za prawidłowa podanie
siarczan(VI) miedzi(II), chlorek glinu obu nazw systematycznych
substancji oraz
pkt.2. wpisanie prawidłowego
H+ / H3O+ wzoru jonu
10. Numer Równanie reakcji w postaci jonowej Obserwacje 1 pkt – za prawidłowe podanie
 doświadczenia skróconej wszystkich 3 brakujących
1 2 Br + Cl 2 → Br2 + 2Cl −
− 1. Początkowo bezbarwny obserwacji
roztwór przyjmuje
zabarwienie brunatne. 2 pkt – za prawidłowy zapis
. wszystkich 4 równań reakcji
1 pkt – za prawidłowy zapis 3
lub 2 równań reakcji
2− 2− 0 pkt – za zapis 1 równania
2 2CrO4 + 2 H + → Cr2 O7 + H 2O 1. Roztwór w probówce
zmienia zabarwienie z reakcji lub brak prawidłowych
żółtego na pomarańczowe. równań reakcji

Łącznie: 3 pkt.
2− + −
3 3 MnO 4 + 4H → MnO 2 ↓ + 2 MnO 4 + 2 H 1. Wytrąca się brązowy osad,
roztwór zmienia barwę z
ciemnozielonej na
różowofioletową.

−
4 2 MnO4 + 5 H 2 O2 + 6 H + → 2 Mn 2+ + 5O2 ↑ +8 1. Roztwór zmienia
zabarwienie z fioletowego
(fioletoworóżowego) na
bezbarwne (jasnoróżowe).

2. Wydzielają się
pęcherzyki gazu
(bezbarwnego
gazu)./Wydziela się gaz.

11. 1 pkt – za prawidłowe podanie

Odczyn roztworu: kwasowy/kwaśny odczynu wraz z
uzasadniającym odczyn
 Uzasadnienie: równaniem reakcji w postaci
cząsteczkowej
Br2 + H 2 O → HBr + HBrO
12. Katalizatorem reakcji przeprowadzonej w doświadczeniu 4. są jony Mn2+. Jest to przykład 1 pkt – za prawidłowe
autokatalizy. uzupełnienie zdania

13. 80 kg NaOH − 106 kg Na 2 CO3 1 pkt – metoda rozwiązania

30 kg NaOH − x kg 1 pkt – poprawność obliczeń
wraz z podaniem poprawnej
x = 39,75 kg odpowiedzi (wraz z jednostką)
39,75 kg − 83%
x kg − 100%
x = 47,9kg Na 2 CO3

168 kg NaHCO3 − 106 kg Na 2 CO3

84 kg NaHCO3 − x kg Na 2 CO3
x = 53kg

47,9kg
W= ⋅ 100% = 90,38%
53kg
14. utlenianie : I 2 + 6H 2 O → 2IO 3 + 10e - + 12H + 1 pkt – zapis obu równań
-

połówkowych
redukcja : PbO 2 + 2e - + 4H + → Pb 2+ + 2H 2 O 1 pkt – prawidłowy dobór
równanie sumaryczne : współczynników w równaniu
reakcji
5PbO 2 + I 2 + 8H + → 5Pb 2+ + 2IO 3 + 4H 2 O
-

a. 1 pkt – metoda rozwiązania

15. MIt 52 g / mol ⋅ 2 A ⋅ 40 ⋅ 60s 1 pkt – poprawność obliczeń
mCr = = = 0,86 g Cr wraz z podaniem właściwego
Fn C
96500 ⋅3 wzoru sumarycznego hydratu
mol
łącznie za cz.a.: 2 pkt
0,86 g Cr − 5,92 g
1 pkt – za zapis prawidłowego
104 g Cr − x g równania reakcji anodowej
x = 716 g hydratu
Zatem : m H 2O = 716 g − 392 g = 324 g wody
g
n H 2O = 324 g / 18
= 18 moli H 2 O
mol
wzór sumaryczny: Cr2(SO4)3·18H2O

b.

2H2O → O2 + 4H+ + 4e-

16. (-) Pt| Cr3+, H+, Cr2O72- || Ce4+, Ce3+ |Pt (+) 1 pkt – za prawidłowy zapis
schematu ogniwa, wraz z
Uwaga : zaznaczeniem znaków elektrod
Brak zapisu elektrody platynowej w półogniwach typu redoks skutkuje utratą punktu!
17. 0,059 Fe 3+ 1 pkt – za metodę obliczeń
E = Eo + log 2+ = 0,77 + 0,059 log 10 = 0,829 V ≈ 0,83V 1 pkt – za podanie
n Fe
prawidłowego wyniku z
właściwym zaokrągleniem i
prawidłową jednostką
18. a) cz. a.
1 pkt – za prawidłowe podanie
rząd całkowity: 4 obu rzędów: sumarycznego i
cząstkowego
rząd cząstkowy względem H+: 2
 Reakcja przebiegała z większą szybkością w układzie A cz.b.
1 pkt – za prawidłowy wybór
układu
−
19. v = k[ BrO3 ][ Br − ][ H + ] 2 1 pkt – za prawidłowe
wyprowadzenie jednostki stałej
mol
[v ] = szybkości k
dm 3 ⋅ s
mol mol
mol ⋅ dm12 dm 9
[k ] = dm ⋅ s = dm ⋅4s =
3 3
= [ ]
mol 4 mol dm 3
⋅ s ⋅ mol 4
s ⋅ mol 3
( 3)
dm dm12
Uwaga: każdy błąd rachunkowy w działaniach na jednostkach powoduje utratę punktów
(nawet, gdyby wynik był poprawny).
20. 1 pkt – prawidłowa metoda
2− −5 mol
[ SO4 ] = K SO = 6,4·10 = 0,008 3 1 pkt – podanie wyniku wraz z
dm interpretacją (osad wytrąca się)
mol 2−
n SO 2 − = C ⋅ V = 0,008 3
⋅ 0,1dm 3 = 0,0008 mola SO4 uwaga: zapis, przy obliczaniu
4
dm
m 12,5 g iloczynu stężeń kationów baru i
VBaCl2 = = = 10cm 3 anionów siarczanowych(VI), że
d r 1,25 cm 3 jest to Ir lub KSO
mol automatycznie skutkuje utratą
n Ba 2 + = C ⋅ V = 2,5 3 ⋅ 0,01dm 3 = 0,025 mola Ba 2+
dm punktów za metodę i wynik
2− 0,0008 mola mol
[ SO4 ] po zmieszaniu = n / V = 3
= 0,002 3
0,4dm dm
0,025 mola mol
[ Ba 2+ ] po zmieszaniu = n / V = 3
= 0,0625 3
0,4dm dm
2−
[ Ba 2+ ][ SO4 ] = 0,002 ⋅ 0,0625 = 1,25 ⋅ 10 −4
2−
[ Ba 2+ ][ SO4 ] > K SO ,
 osad siarczanu(VI) baru wytrąca się
21. 1 pkt – poprawność uzasadnień
1013 hPa ⋅ 9,62dm3 (poprawny zapis obliczeń)
nCO2 = pV / RT = = 0,4mola CO2 1 pkt – zapis wzoru związku A
hPa ⋅ dm 3
83,14 ⋅ 293K 1 pkt – zapis wzoru związku B
mol ⋅ K
2 K + 2 H 2 O → 2 KOH + H 2 ↑
78 g K − 2 mole H 2 O
18,72 g K − x mol H 2 O
x = 0,48mola
0,4mola C − 0,08mola
x − 1mol
x = 5moli C

0,96molaH − 0,08mola
x − 1mol
x = 12 moli H

Zatem C5H12, wzór półstrukturalny:CH3-C(CH3)2-CH3

b)
g
M = 2,7 ⋅ 20 = 54
mol

Węglowodór B jest alkinem, stąd wzór ogólny szeregu homologicznego: CnH2n-2

 12n + (2n − 2) ⋅ 1 = 54
14n − 2 = 54
14n = 56
n=4
C 4 H 6 − wzór sumaryczny

Butyn ma dwa izomery: but-1-yn i but-2-yn, ale wiadomo z treści zadania, że w cząsteczce B
żaden atom węgla nie jest połączony z jednym (czyli HC≡) lub dwoma (-CH2-) atomami
wodoru. Zatem B nie jest but-1-ynem, bo but-1-yn posiada takie wiązania: HC≡CCH2CH3.

Zatem B:

CH3C≡CCH3
22. a. a.
COOH COONa 1 pkt – za prawidłowy zapis
równania reakcji
b. 1 pkt – za podanie wzorów
+ NaOH + H2O sumarycznych obu kwasów

b. HNO3, H2SO4
23. a. chlorofenylometan a.
1 pkt – za podanie prawidłowej
b. nazwy systematycznej
b. 1 pkt – za narysowanie
wzoru półstrukturalnego
benzoakiny
 O OCH2CH3

NH2

24. Numer reakcji Typ reakcji Mechanizm reakcji 2 pkt – prawidłowe wpisanie 4
brakujących określeń
3 SUBSTYTUCJA ELEKTROFILOWY 1 pkt – prawidłowe wpisanie 3
brakujących określeń
0 pkt – prawidłowe wpisanie 2
6 SUBSTYTUCJA NUKLEOFILOWY określeń, 1 określenia lub brak
prawidłowych określeń

7 SUBSTYTUCJA RODNIKOWY

25. odczynnik B 1 pkt – wybór odczynnika

Obserwacja: 1 pkt – prawidłowy zapis
Następuje wytrącanie się żółtego osadu w probówce 1., w probówce 2. – brak objawów obserwacji
reakcji.
26. 2CH3CH2SH + I2 CH3CH2SSCH2CH3 + 2HI 1 pkt – prawidłowy zapis
równania reakcji
27. Obecność grup –SH umożliwia tworzenie mostków sulfidowych (mostków disiarczkowych) Cys – 1 pkt – za prawidłowe
S – S – Cys, które stabilizują III-rzędową strukturę białka. wyjaśnienie wraz z podaniem
nazwy oddziaływania (mostki
disiarczkowe/mostki sulfidowe)
28. a. a. 1 pkt – zapis równania
reakcji z określeniem
 warunków (enzymy/zymaza)
b. 1 pkt – prawidłowe
C 6 H 12 O6 enzymy
 ( zymaza
) → 2C 2 H 5 OH (lub C 2 H 6 O) + 2CO2 ↑
określenie rzędowości
c. 1 pkt – za prawidłową nazwę
b. II – rzędowa systematyczną produktu
reakcji
c. N-etylo-N-metyloacetamid / N-etylo-N-metyloetanoamid

CH3C≡CH + NH2- ↔ CH3C≡C- + NH3

29. 1 pkt – za prawidłowy wybór
określeń
kwas 1 zasada 2 zasada 1 kwas 2

30. a. 1 pkt – podanie 3 wzorów

rzutowych Fischera
COOH COOH 1 pkt – ocena i wyjaśnienie w
pkt. b
Br H H Br

Br H H Br

KWAS FUMAROWY + Br2 COOH lub COOH

COOH COOH

H Br Br H

Br H H Br

KWAS MALEINOWY + Br2 COOH COOH

+
 b) Nie. Powstała mieszanina racemiczna, która nie wykazuje czynności optycznej. (Każdy z
enancjomerów skręca kąt płaszczyzny światła spolaryzowanego o tę samą wartość, lecz w
przeciwnym kierunku, stąd brak czynności optycznej).

31. a) 1 pkt – za metodę obliczeń

1 pkt – za poprawność obliczeń,
∆H x = ∆H propen − ∆H cyklopropan = −32,9kJ / mol podanie i interpretację wyniku
32,9 kJ − 42 g cyklopropanu
1 pkt – za zapis równania
x kJ − 10,5 g cyklopropanu reakcji
x = 8,2kJ

Z układu do otoczenia wydzieliło się 8,2 kJ energii na sposób ciepła.

Uwaga: jeśli zdający zapisuje wynik jako ∆H = -8,2 kJ , otrzymuje komplet punktów.
Zapis wyniku z jednostką kJ/mol skutkuje utratą punktu za wynik.

+
b) + H 2 O →
H
CH 3 CH 2 CH 2 OH

32. Zdanie do oceny P/F 1 pkt – za poprawną ocenę

Wszystkie monosacharydy posiadają P prawdziwości wszystkich 3
właściwości redukujące, czyli dają zdań
pozytywny wynik próby z odczynnikami
Tollensa, Trommera i Benedicta.
Produktem reakcji kondensacji mocznika jest F
acetamid (amid kwasu etanowego).
Niewielkie ilości etynu (acetylenu) można P
otrzymać w laboratorium w wyniku reakcji
karbidu z wodą.
33. Sekwencja: 1 pkt – za podanie prawidłowej
Gly-Phe-Ala-Gly sekwencji aminokwasów
34. a, d 1 pkt – za wybór dwóch nazw
związków
35. a. 2 pkt. – każdy prawidłowo
OH narysowany wzór – 1 pkt

H OH
H OH
H OH
H OH

OH
b.

OH

H O

H H H O
HO
OH OH
Przed sprawdzeniem arkusza zapoznajcie się, proszę, z ogólnymi zasadami oceniania:
http://archiwum.cke.edu.pl/images/stories/00000000000000002012_matura_czerw_2012/klucze/chemia_06_pr_klucz.pdf
(są w linku, strona 17.). Jest to przydatne także przed maturą, aby wiedzieć, za co możecie, a za co nie możecie stracić
punktów. W razie wątpliwości proszę, pytajcie mnie lub Belpherkę, w temacie, w którym znajduje się arkusz tak, aby nie
robić niepotrzebnego bałaganu na Forum. ☺