Γλώσσα ΣΤ΄. Ενότητα 10η: ΄΄ Ατυχήματα ΄΄

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
http://st-taksh.blogspot.gr
Γλώσσα ΣΤ΄
Επανάληψη 10ης ενότητας:
΄΄ Ατυχήματα ΄΄
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Θεωρία - Γραμματική σελ. 3 - 64
Φύλλα εργασιών σελ. 65 - 109
Παρουσιάσεις σελ 110 - 180
Επαναληπτικά σελ. 181 - 333

 Πώς διηγούμαστε κάτι που μας συνέβη.
 Κατά την αφήγηση:

• α) ακολουθούμε τη χρονική σειρά των γεγονότων
• β) χρησιμοποιούμε χρόνους που δείχνουν παρελθόν,
• γ) χρησιμοποιούμε χρονικούς συνδέσμους και επιρρήματα για να συνδέ-
σουμε τις προτάσεις και τις περιόδους μεταξύ τους.
 Πώς βρίσκουμε το υποκείμενο το ρήμα και τα συμπληρώματά του

Υποκείμενο του ρήματος είναι η λέξη που δείχνει ποιος κάνει αυτό που λέει
το ρήμα (βρίσκεται σε ονομαστική πτώση).
Το ρήμα μπορεί να είναι:
• αμετάβατο
• μεταβατικό (δέχεται αντικείμενο)
› μεταβατικό μονόπτωτο (δέχεται ένα αντικείμενο)
› μεταβατικό δίπτωτο (δέχεται δύο διαφορετικά αντικείμενα• το ένα
ονομάζεται άμεσο και το άλλο έμμεσο)
• συνδετικό (συνοδεύεται από κατηγορούμενο)
Ξεχωρίζω το αντικείμενο σε αιτιατική ή με πρόθεση από τις λέξεις που
δείχνουν χρόνο ή τόπο, επειδή το αντικείμενο είναι αναγκαίο συμπλήρωμα του
ρήματος και απαντάει στην ερώτηση τι/ποιον ή σε ποιον, ενώ οι λέξεις που
δείχνουν χρόνο ή τόπο απαντούν στις ερωτήσεις πότε ή πού αντίστοιχα.
 Πώς χρησιμοποιούμε τις αντωνυμίες

• Θυμόμαστε τα είδη των αντωνυμιών:
› Προσωπικές: εγώ, εσύ, αυτός
› κτητικές: δικός μου, δικός σου, δικός του, δικοί μου, δικοί σου, δικοί του,
δικός μας, δικός σας, δικός τους, δικοί μας, δικοί σας, δικοί τους.
Στη θέση τους χρησιμοποιείται και ο αδύνατος τύπος της προσωπικής
αντωνυμίας σε γενική, π.χ. μου, σου, κ.τ.λ.
Αθανάσιος Παλάνης
› αυτοπαθείς: του εαυτού μου, του εαυτού σου, του εαυτού του/της
› οριστικές: ο ίδιος, μόνος
› δεικτικές: αυτός, τούτος, εκείνος, τέτοιος, τόσος
› αναφορικές: που, όποιος, ο οποίος, όσος
› ερωτηματικές: τι, ποιος, πόσος
› αόριστες: ένας, μία, ένα, κανένας, κάποιος, μερικοί, κάτι, κατιτί, τίποτε,
κάμποσος, κάθε, καθένας, καθετί, ο δείνα, ο τάδε, άλλος
• Χρησιμοποιούμε τις αντωνυμίες στη θέση των ουσιαστικών και επιθέτων,
για να μην αναγκαζόμαστε να επαναλαμβάνουμε διαρκώς τις ίδιες λέξεις.
 Πώς βρίσκουμε τα συνώνυμα και τα αντώνυμα (αντίθετα) των λέξεων

Συνώνυμα ονομάζονται οι λέξεις που έχουν περίπου την ίδια σημασία.
Αντώνυμα ονομάζονται οι λέξεις που έχουν αντίθετη σημασία.
 Ποια ρήματα σχηματίζονται όπως στα αρχαία ελληνικά

Οι χρόνοι μερικών ρημάτων που σχηματίζονται όπως στα αρχαία ελληνικά:
Ενεστώτας Παρατατικός Στ. Μέλλοντας Αόριστος Παρακείμενος
συμβαίνει συνέβαινε Θα συμβεί συνέβη έχει συμβεί
αναδεικνύομαι αναδεικνυόμουν θα αναδειχθώ αναδείχτηκα έχω αναδειχθεί
εισάγω εισήγα θα εισαγάγω εισήγαγα έχω εισαγάγει
εισάγομαι εισαγόμουν θα εισαχθώ εισήχθηκα έχω εισαχθεί
συλλαμβάνεται συλλαμβανόταν θα συλληφθεί συνελήφθη έχει συλληφθεί
ανατίθεμαι --- θα ανατεθώ ανατέθηκα έχω ανατεθεί
 Πότε δύο λέξεις γράφονται σε μία

Λέξεις που γράφονται σε μία είναι οι εξής:
 τα αριθμητικά από ο 13 έως το 19: δεκατρία, δεκατέσσερα κτλ.
 οι αντωνυμίες: καθένας, καθεμία, καθένα, καθετί, κατιτί, οποιοσδήποτε,
οσοδήποτε, οτιδήποτε
 τα άκλιτα: απαρχής, απεναντίας, απευθείας, αφότου, αφού, δηλαδή, διαμιάς,
ειδάλλως, ειδεμή, ενόσω, εντάξει, ενώ, εξαιτίας, εξάλλου, εξαρχής, εξίσου,
επικεφαλής, επιτέλους, καθαυτό, καθεξής, καλημέρα, καληνύχτα, καλησπέρα,
καληώρα, καταγής, κατευθείαν, κιόλας, μεμιάς, μολαταύτα, μόλο(που), μολονότι,
ολημέρα, οληνύχτα, ολωσδιόλου, οπουδήποτε, οπωσδήποτε, προπάντων, υπόψη,
ωστόσο.
 η πρόθεση σε (σ) με τη γενική και την αιτιατική του άρθρου: στου, στον, στο κτλ.
Αθανάσιος Παλάνης
ΦΥΛΛΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΣΤ’ ΤΑΞΗΣ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
1. Υποκείμενο
Το υποκείμενο είναι η λέξη που φανερώνει ποιος ενεργεί , ποιος παθαίνει αυτό που λέει το ρήμα , ποιος
είναι κάτι ή ποιος βρίσκεται στην κατάσταση που δηλώνει το ρήμα
Για να βρούμε το υποκείμενο του ρήματος ρωτάμε ποιος / ποιοι κάνει – κάνουν παθαίνουν – παθαίνουν κλπ
που δηλώνει το ρήμα.
Π.χ. Το παιδί διαβάζει ( ποιος διαβάζει;) ο πατέρας κοιμάται (ποιος κοιμάται;)

Παίζεις ( Υ = εσύ, εννοείται) εγώ και η Μαρία θα πάμε εκδρομή (ποιοι θα πάμε;2 υποκ)
Μερικές φορές το υποκείμενο μπορεί να είναι μια ολόκληρη πρόταση

Π.χ. Το ότι απέτυχε δεν εξηγείται
Δεν επιτρέπεται να μολύνετε το περιβάλλον (Υποκείμενο η δευτερεύουσα πρόταση στο απρόσωπο
ρήμα δεν επιτρέπεται)
2. Αντικείμενο
Η λέξη που δηλώνει το πρόσωπο, το ζώο ή το πράγμα στο οποίο μεταβαίνει (πηγαίνει) η ενέργεια του
υποκειμένου λέγεται αντικείμενο
Για να το βρούμε, κάνουμε την ερώτηση τι ή ποιον
Π.χ. Ο δάσκαλος εξετάζει τον ασθενή (Ποιον εξετάζει;)
Ο δάσκαλος τιμώρησε το μαθητή (Ποιον τιμώρησε;)
Φοβάται μήπως βρέξει (Τι φοβάται;)
Το αντικείμενο μπορεί να είναι μια εξαρτημένη πρόταση

Π.χ. Δε θέλω να έρθει μαζί μας αυτός
Δεν είπε πού θα πάει
Σε μερικές περιπτώσεις ένα ορισμένο αντικείμενο εννοείται, όταν η έννοια του ρήματος είναι τέτοια
Π.χ. Πήγαινε να αλλάξεις (εννοείται ρούχα)
ΠΑΓΩΝΗ ΗΛΕΚΤΡΑ
3. Κατηγορούμενο
Το όνομα που δίνει κάποια πληροφορία για το υποκείμενο – φανερώνει δηλαδή κάποια ιδιότητα λέγεται
κατηγορούμενο. Η σύνδεση του υποκειμένου με το κατηγορούμενο γίνεται με τη μεσολάβηση του ρήματος
είμαι ή άλλου συγγενικού ρήματος που λέγεται συνδετικό, ακριβώς επειδή συνδέει τους δύο όρους της
πρότασης.
Τα πιο συνηθισμένα συνδετικά ρήματα είναι: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, εμφανίζομαι, παρουσιάζομαι,
βρίσκομαι, γεννιέμαι, ζω, μένω, παθαίνω, διορίζομαι, λέγομαι, ονομάζομαι, θεωρούμαι, αποδεικνύομαι,
μοιάζω, εκλέγομαι κλπ
Π.χ. ο ήλιος είναι φωτεινός η κυρία Ελένη είναι νοικοκυρά Η Κάτια έγινε δασκάλα
Οι αιχμάλωτοι βρέθηκαν δεμένοι
Με μερικά ρήματα που χρησιμοποιούνται ως συνδετικά το κατηγορούμενο παίρνει μπροστά του συνήθως τα
μόρια για, σαν , ως
Π.χ. Ο Σπύρος υπηρέτησε ως αξιωματικός
Κατηγορούμενο μπορεί να είναι ένας εμπρόθετος προσδιορισμός ή και μια ολόκληρη πρόταση
Π.χ. Η σκάλα είναι από μάρμαρο
Η εμφάνισή του είναι να τον λυπάται κανείς
4. Μεταβατικά και Αμετάβατα ρήματα
Τα ρήματα που χρειάζονται αντικείμενο για να συμπληρωθεί η έννοιά τους λέγονται μεταβατικά ενώ εκείνα
που δεν χρειάζονται αντικείμενο λέγονται αμετάβατα
Π.χ. Σκάβω τον κήπο (μεταβατικό)
Κοιμάμαι νωρίς (τι κοιμάμαι; Δεν υπάρχει απάντηση άρα το ρήμα είναι αμετάβατο)
5. Μονόπτωτα και δίπτωτα ρήματα
Μονόπτωτα είναι τα ρήματα που χρειάζονται ως συμπλήρωμα ένα μόνο αντικείμενο, που βρίσκεται σε
πτώση αιτιατική ή γενική
Π.χ. Η μητέρα καθαρίζει το σπίτι
Μου μίλησε πολύ άσχημα
Δίπτωτα είναι τα ρήματα που χρειάζονται ως συμπλήρωμα δύο αντικείμενα, που βρίσκονται στην ίδια ή
και σε διαφορετική πτώση
Π.χ. Τα εγγόνια έδωσαν στον παππού δώρα
Τους δάνεισε χρήματα
6. Άμεσο και Έμμεσο Αντικείμενο
Τα δίπτωτα ρήματα συντάσσονται με δύο αντικείμενα από τα οποία το ένα λέγεται:

 Άμεσο γιατί σε αυτό μεταβαίνει άμεσα η ενέργεια του υποκειμένου του ρήματος, και το άλλο
 Έμμεσο, γιατί σε αυτό μεταβαίνει έμμεσα η ενέργεια του υποκειμένου του ρήματος.
Το άμεσο αντικείμενο είναι συνήθως σε αιτιατική και απαντά στην ερώτηση «τι;»
Το έμμεσο αντικείμενο είναι συνήθως σε πτώση γενική και απαντά στην ερώτηση «σε ποιον;» ή μερικές
φορές σε αιτιατική και απαντά στην ερώτηση «ποιον»
Μας είπες ψέματα
Π.χ. Διδάσκει το μαθητή χημεία
έμμεσο άμεσο έμμεσο άμεσο

αντικείμενο αντικείμενο αντικείμενο αντικείμενο
 Στα ρήματα που συντάσσονται με γενική και αιτιατική το άμεσο είναι αυτό που βρίσκεται σε
αιτιατική και το έμμεσο αυτό που βρίσκεται σε γενική
Π.χ. Του έκανα σινιάλο από μακριά
Έμμεσο άμεσο
 Στα ρήματα που συντάσσονται με δύο αιτιατικές το άμεσο είναι αυτό που δηλώνει πρόσωπο εκτός αν
μπορεί να αντικατασταθεί με εμπρόθετο αντικείμενο, οπότε είναι έμμεσο
Π.χ. Με ρώτησε κάτι
άμεσο έμμεσο
Διδάσκει τους μαθητές ( στους μαθητές ) μαθηματικά
έμμεσο άμεσο
 Στα ρήματα που συντάσσονται με δύο αιτιατικές που δηλώνουν πράγμα , το έμμεσο αντικείμενο είναι
εκείνο που μπορεί να αντικατασταθεί με εμπρόθετο αντικείμενο
Π.χ. Έσπειρε το χωράφι λαχανικά ( με λαχανικά)
άμεσο έμμεσο
10η Ενότητα
τραυματίας ποδηλάτης στο δρόμο
15 ΕΥΤΥΧΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΑ
Αντωνυμίες
Μελετώ τις αντωνυμίες από το βιβλίο Γραμματικής σελ. 112 – 121.
Παρατηρήσεις:
1) Το άρθρο βρίσκεται πάντα μπροστά από όνομα (ουσιαστικό, επίθετο ή

αντωνυμία). Π.χ. Είδα την Ελένη.
Η προσωπική αντωνυμία βρίσκεται πάντα μπροστά ή πίσω από κάποιο

ρήμα. Π.χ. Την είδα.
Η κτητική αντωνυμία βρίσκεται πάντα ύστερα από ουσιαστικό. Π.χ. Έφερε

το αυτοκίνητό του.
2) Ό,τι = αναφορική αντωνυμία …………… ότι = ειδικός σύνδεσμος
3) Ποιο = ερωτηματική αντωνυμία …………… πιο = ποσοτικό επίρρημα
Ασκήσεις:
1) Υπογραμμίζω τις αντωνυμίες και γράφω το είδος τους:
…Έτσι συνηθίζουμε εμείς, μου είπε η Ειρήνη σαν έφυγε η μαμά της κι
έμεινα μόνος με τα παιδιά, όποιος μας χαρίζει ένα παιχνίδι το βαφτίζουμε
με το όνομά του για να τον θυμόμαστε. Κι αν είναι δύο αυτοί που μας το
χάρισαν, φτιάχνουμε από τα δύο ονόματα ένα. …… Ήτανε από κείνα τα
άψυχα παιχνίδια, σαν τις κούκλες, που ούτε μιλούν, ούτε λαλούν. …… Αυτό
είναι μια πολύ μπερδεμένη ιστορία και θα σου την πω άλλη φορά, τώρα δεν
έχω καιρό, απαντά η Ειρήνη…
(«Ο θείος Πλάτων», Άλκη Ζέη)
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
____________________________________________________
2) Συμπληρώνω τα κενά με τις κατάλληλες αντωνυμίες:
Ο Γιώργος _______ ζήτησε τις φωτοτυπίες.
_______ το κορίτσι δεν _______ είχαμε δει στη γειτονιά _______,

Μαρία;
«_______ απαντήσει σωστά θα _______ χαρίσω _______ τη σφραγίδα,

είπε η κυρία _______.»
_______ θα _______ πει την πρωτεύουσα της Ισπανίας;
_______ από _______ τα κουτιά κρύβει μία έκπληξη.
Πάμε να δούμε το χώρο _______ πρόκειται να _______ κάνω γραφείο.
Συνώνυμα -
Αντώνυμα
Συνώνυμα λέγονται οι λέξεις που έχουν

παρόμοια σημασία. Π.χ. έξυπνος – ευφυής, σημαντικός – αξιόλογος
Αντώνυμα ή αντίθετα λέγονται οι λέξεις που έχουν εντελώς αντίθετη

σημασία. Π.χ. ειρήνη – πόλεμος, μέσα – έξω
Άσκηση:
Ξαναγράφω τις παρακάτω προτάσεις αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες
λέξεις με ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο:
Ήταν δυσαρεστημένος που έχασε στο σκάκι.
___________________________________________________ (συν)
___________________________________________________ (αντ)
Χαίρομαι που έχω έναν αληθινό φίλο.
___________________________________________________ (συν)
___________________________________________________ (αντ)
Όποιος ενδιαφέρεται, μαθαίνει.
___________________________________________________ (συν)
___________________________________________________ (αντ)
_______________________________________________________
Λόγιοι σχηματισμοί
ρημάτων
Υπάρχουν κάποια ρήματα στη γλώσσα μας, τα οποία κατά την κλίση
τους και το σχηματισμό των χρόνων τους ακολουθούν ορισμένους τύπους
όμοιους με αυτούς των αρχαίων ελληνικών. Τα ρήματα αυτά είναι, κυρίως,
σύνθετα, με α΄ συνθετικό πρόθεση (από, εκ, ανά, παρά, κ.ά.) και β΄ συνθετικό
ελληνικά ρήματα, όπως άγω = οδηγώ / φέρνω, βαίνω = βαδίζω, δεικνύω /
δείκνυμι = δείχνω / φανερώνω, λαμβάνω = παίρνω / πιάνω.
Ρήματα:
• συμβαίνω, αποβαίνω, επεμβαίνω, κ.ά. που σχηματίζουν το γ΄ ενικό

πρόσωπο του Αορίστου από το αρχαίο «έβην» συνέβη, απέβη, επενέβη
κ.λ.π.
• εισάγω, αποδεικνύω, συλλαμβάνω, κ.ά. που σχηματίζουν το γ΄ ενικό

πρόσωπο του παθητικού Αορίστου από τα αρχαία «ήχθην, εδείχθην,
ελήφθην» εισήχθη, απεδείχθη, συνελήφθη κ.λ.π.
Οι ρηματικοί αυτοί τύποι χρησιμοποιούνται συχνά σε επίσημα κείμενα και,

εκτός από το γ΄ ενικό, χρησιμοποιείται συχνά και το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο.
Π.χ. Τότε συνέβησαν πολλά άσχημα πράγματα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιείται ακόμα και το α΄ ή το β΄ ενικό

πρόσωπο.
Π.χ. Απεδείχθης άξιος της εμπιστοσύνης μου.
Άσκηση:
Συμπληρώνω γράφοντας τα ρήματα στον αόριστο:
____________ (επεμβαίνω) ο δάσκαλος για να τους χωρίσει.
Ύστερα από όσα ____________ (συμβαίνω) δε νομίζω ότι έχουμε να πούμε

κάτι άλλο.
Τελικά ο Αλέξης ____________ (αποδεικνύομαι) πολύ ζωηρός.
Το κοινό ____________ (καταλαμβάνομαι) από τρόμο μόλις άκουσε για την

πυρκαγιά.
Για να λυθεί το ζήτημα ____________ (παρεμβαίνω) ο πατέρας.
Δεκάδες χιλιάδες τέτοια επικίνδυνα προϊόντα ____________ (εισάγομαι)

στη χώρα μας τους τελευταίους μήνες.
_______________________________________________________
Με μία ή δύο
λέξεις
Με μία λέξη:
 τα αριθμητικά από το 13 ως και το 19 (δεκατρία, δεκατέσσερα…),
 οι αντωνυμίες «καθένας, καθεμιά, καθένα, καθετί, κατιτί, οποιοσδήποτε,

οσοδήποτε, οτιδήποτε»
σύνθετα, άκλιτα και φράσεις με προθέσεις που δε χωρίζονται, όπως:
«απευθείας, αφενός, αφετέρου, αφότου, διαπαντός, διαμέσου, ειδεμή, ενόσω,
εντέλει, εντούτοις, εξαιτίας, εξαρχής, εξίσου, εξολοκλήρου, επιτόπου, εφόσον,
καθεαυτό, καθεξής, καθόσον, καθότι, καθωσπρέπει, καλωσορίζω, καταγής,
καταπάνω, καταρχήν, καταμεσής, κατεξοχήν, κατευθείαν, ολημερίς,
ολωσδιόλου, οποτεδήποτε, παραδίπλα, παραέξω, παραμέσα, παραπίσω, υπόψη,
ωσότου».
Με δύο λέξεις:
 «εν ανάγκη, εν γένει, εν μέρει, εν ονόματι, εν πάση περιπτώσει, εν τω μεταξύ,

εξ ονόματος, επί λέξει, επί τη ευκαιρία, επ’ ονόματι (= στο όνομα), καθ’ οδόν,
καθ’ όλα, καλώς όρισες, καλώς τον, κατά βάθος, κατά λάθος, κατά λέξη, κατά
μέρος, κατά νου, κατ’ αντιστοιχία, κατ’ αρχάς, μετά χαράς, παρά κάτι, παρά
ταύτα, παρά τρίχα, παρ’ ελπίδα, τέλος πάντων»
Άσκηση:
Φτιάχνω προτάσεις με τις λέξεις «οσοδήποτε, εν πάση περιπτώσει,
καταμεσής, επιτόπου, επί τη ευκαιρία, κατά λέξη»:
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
Αν υπάρχει κάτι που δεν το ‘μαθες

καλά στην ενότητα αυτή, έλα να το
κάνουμε επανάληψη!
10Η ΕΝΟΤΗΤΑ
Μεταβατικά και αμετάβατα ρήματα
Μεταβατικά ονομάζονται τα ρήματα που χρειάζονται αντικείμενο για να
συμπληρωθεί η έννοια τους (η ενέργειά τους μεταβαίνει σε ένα πρόσωπο, ζώο ή
πράγμα) και αμετάβατα εκείνα που δε χρειάζονται αντικείμενο (η ενέργειά τους
δε μεταβαίνει κάπου αλλού).
Π.χ. Πλένω τα πιάτα. (τι πλένω; - τα πιάτα – άρα μεταβατικό)
Κοιμάμαι νωρίς. (τι κοιμάμαι; - δεν έχει απάντηση – άρα αμετάβατο)
Μερικές φορές μπορεί κάποιο ρήμα να χρησιμοποιείται σε μία πρόταση

ως αμετάβατο και σε άλλη ως μεταβατικό.
Π.χ. Τελείωσε στις εννιά. (αμετάβατο)
Τελείωσε την εργασία της στις εννιά. (μεταβατικό)
Αντικείμενο
Μπορεί να είναι:
- ουσιαστικό (π.χ. Ο κηπουρός μαζεύει τα πεσμένα φύλλα.)
- αντωνυμία (π.χ. Τον ζητούν στο τηλέφωνο.)
- ουσιαστικοποιημένο επίθετο ή μετοχή (επίθετο ή μετοχή με άρθρο στη θέση

ουσιαστικού) (π.χ. Να λυπάσαι τους δυστυχισμένους.)
- άλλο μέρος του λόγου ή φράση (π.χ. Ρωτούσε το πού και το πώς.)
- εξαρτημένη πρόταση (π.χ. Ρωτούσε πότε θα έρθει ο παππούς.)
- εμπρόθετος προσδιορισμός (π.χ. Ο Γιάννης μοιάζει με τον πατέρα του = του

πατέρα.)
Ασκήσεις:
1) Υπογραμμίζω με κόκκινο τα μεταβατικά ρήματα και με πράσινο τα

αμετάβατα. Στα μεταβατικά υπογραμμίστε το αντικείμενό τους:
Δείτε τι μάζεψα, κι έβγαλε από την τσέπη της αχιβάδες, κοχύλια, πεταλίδες.
Όταν βαριόμασταν, ψαρεύαμε θαλασσινά.
Στεκόμασταν σαστισμένες και κοιτούσαμε τα κύματα που έρχονταν κι

έσκαγαν μπροστά μας.
Στη ρίζα του βράχου σάλευαν οι αχινοί κι ανάμεσά τους ξεχώριζαν μερικοί
φραγκοαχινοί.
Σαν να είχαν ρίξει μέσα τόνους λουλάκι.
Ανοίγαμε με μια πέτρα το καβούκι τους και ρουφούσαμε τ΄αβγά.
(«Το διπλό ταξίδι», Λίτσα Ψαραύτη)
2) Κάνω σύνταξη:
Ακονίζω τα δόντια μου, της απάντησε ο αγριόχοιρος.
Κάποτε μαζεύτηκαν όλοι οι λαγοί κι έκλαιγαν τη μοίρα τους.
Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα ορμήσει κάποιος και θα σε αρπάξει.
Όλοι συμφώνησαν και άρχισαν να τρέχουν προς τη λίμνη για να πέσουν.
Ένας λαγός, μόλις είδε τους βατράχους στο νερό, σταμάτησε τους
συντρόφους του.
Οι άνθρωποι είναι πονηροί και μας κυνηγούν συνέχεια.
(Μύθοι του Αισώπου)
Μονόπτωτα και δίπτωτα ρήματα
ΡΗΜΑΤΑ
ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ
ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ ΔΙΠΤΩΤΑ
Παίρνουν ένα αντικείμενο, που
Δέχονται δύο αντικείμενα που είναι: α) και
είναι σε πτώση αιτιατική ή γενική
τα δύο σε αιτιατική (π.χ. Τους έδωσε
(σπάνια).
χρήματα.), β) το ένα σε γενική και το άλλο
Π.χ. Ο Μάρκος ζωγράφισε σε αιτιατική (π.χ. Της έστειλε το γράμμα.)
λουλούδια.
Το ένα αντικείμενο λέγεται άμεσο (Αμ. Α.)
Μπορούν να δεχτούν δύο ή και το άλλο έμμεσο (Εμ. Α.). Τα ξεχωρίζουμε
περισσότερα αντικείμενα που εύκολα, γιατί το έμμεσο μπορεί να
συνδέονται με το «και» ή κόμμα. αντικατασταθεί με εμπρόθετο αντικείμενο.
Π.χ. Δώσε μου το βιβλίο.
Π.χ. Φορά μπλούζα, παντελόνι
και σακάκι. Εμ.Α Αμ.Α
Άσκηση:
Κάνω σύνταξη:
Μας ζήτησε να κάνουμε τις ασκήσεις.
Η μητέρα έπλυνε τα ποτήρια, τα πιάτα και τις κατσαρόλες.
Ρώτησε τον Κώστα πότε θα ετοιμάσει την εργασία του.
Όταν μας χρειάζεται, μας τηλεφωνεί.

Δώσε μου το βιβλίο σου και σταμάτα να μιλάς.
Ο πατέρας έπλυνε το αυτοκίνητο, κούρεψε το γρασίδι και ξάπλωσε.
________________________________________________________
Συνδετικά ρήματα
Ορισμένα ρήματα ονομάζονται συνδετικά γιατί, αντί για αντικείμενο,

παίρνουν κατηγορούμενο (= λέξη που φανερώνει πως το υποκείμενο έχει μια
ιδιότητα ή ένα χαρακτηριστικό ή βρίσκεται σε μία κατάσταση).
Π.χ. Ο γείτονας είναι καθηγητής.
Τα κυριότερα συνδετικά ρήματα είναι τα: «είμαι, φαίνομαι, καλούμαι,

λέγομαι, ονομάζομαι, βρίσκομαι, θεωρούμαι, αποδεικνύομαι, παρουσιάζομαι,
ανακηρύσσομαι, εκλέγομαι, διορίζομαι, κ.λ.π.».
Ορισμένα δε συνδέουν πάντα το υποκείμενό τους με κάποιο

κατηγορούμενο. Σε αυτή την περίπτωση ονομάζονται υπαρκτικά, αφού τότε
έχουν την έννοια του «υπάρχω, βρίσκομαι».
Π.χ. Πάνω στο τραπέζι ήταν το πορτοφόλι μου. (= βρισκόταν)
Μαύρα σύννεφα φαίνονται στον ουρανό. (= υπάρχουν)
 Το κατηγορούμενο βρίσκεται πάντα στην ίδια πτώση με το υποκείμενο,

δηλ. σε ονομαστική. Γι’ αυτό δεν το μπερδεύουμε με το αντικείμενο που
είναι σε πτώση αιτιατική ή γενική.
 Μπορεί να είναι: α) ουσιαστικό (π.χ. Εκλέχτηκε πρόεδρος.), β) επίθετο

(π.χ. Το μολύβι είναι κόκκινο.), γ) μετοχή παθητικής φωνής (π.χ. Το
κορίτσι φαίνεται κουρασμένο.), δ) αριθμητικό (π.χ. Οι μέρες της
εβδομάδας είναι εφτά.), ε) αντωνυμία (π.χ. Αυτό δεν ήταν τίποτα.), στ)
επίρρημα (π.χ. Το σπίτι είναι άνω κάτω.), ζ) εμπρόθετος προσδιορισμός
(από ή με + αιτιατική, για + ονομαστική) (π.χ. Το κολιέ είναι από χρυσό.),
η) εξαρτημένη πρόταση (π.χ. Η εμφάνισή του ήταν να τον λυπάσαι.)
Άσκηση:
Κάνω σύνταξη:
Ο γείτονας μάς μίλησε άσχημα το προηγούμενο βράδυ.
Η νεαρή γυναίκα φαινόταν ταλαιπωρημένη και αναστατωμένη.
Μας θύμισε τις υποχρεώσεις μας και μας είπε τα δικαιώματά μας.
Εγώ είχα βγει στο μπαλκόνι και παρακολουθούσα.
Μόλις γύρισε, μαγείρεψε και βοήθησε το Νίκο να λύσει τις ασκήσεις.
Ονομάζομαι Γιώργος και είμαι οδοντίατρος.
Ωραία! Τα μάθαμε και αυτά! Είμαστε

έτοιμοι για το διαγώνισμα;
Εγκύκλιος Παιδεία
Είναι η λέξη της πρότασης που δείχνει κάποιος (κάποια, κάποιο, κάποιοι,
κάποιες, κάποια) κάνει ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.
π. χ. Ο Γιώργος παίζει κιθάρα.
Για να βρούμε το υποκείμενο, απαντούμε στην ερώτηση ποιος/ ποια/ποιο …
Το υποκείμενο βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική και είναι
(συνήθως)ουσιαστικό ή αντωνυμία. Συχνά το υποκείμενο παραλείπεται, γιατί
εννοείται.Στην περίπτωση, όμως, που το ρήμα είναι απρόσωπο το υποκείμενο
είναι μία ολόκληρη πρόταση. Όταν το ρήμα είναι απρόσωπο, η πρόταση (που
είναι υποκείμενο στο ρήμα) ξεκινάει με το να, το ότι ή το πώς. Σε αυτήν την
περίπτωση το υποκείμενο απαντά στην ερώτηση τι.
π. χ. Η μαθήτρια διαβάζει τα μαθήματά της.
(Ποια διαβάζει; Η μαθήτρια –υποκείμενο/ ουσιαστικό)
Αυτή διαβάζει τα μαθήματά της.
(Ποια διαβάζει; Αυτή –υποκείμενο/ αντωνυμία)
Διαβάζει τα μαθήματά της.
(Ποια διαβάζει; Αυτή –το υποκείμενο εννοείται)
Φαίνεται ότι/ πως θα βρέξει σήμερα.
(Τι φαίνεται; Ότι/Πως θα βρέξει σήμερα. –το υποκείμενο είναι πρόταση-το
φαίνεται, απρόσωπο ρήμα)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Βρες τα ρήματα και τα υποκείμενα του παρακάτω κειμένου:

Η Ασπρούδα ήταν το πιο περήφανο πουρνάρι της περιοχής. Ήταν θεόρατο. Οι
ρίζες του έμπαιναν βαθιά κι άγγιζαν την καρδιά της γης. Ο κορμός του είχε ως
δέκα μέτρα περιφέρεια. Και οι κλώνοι του απλώνανε κι άγγιζαν το παλιόκαστρο.
Κι εκείνη η θεόρατη κορυφή του, που πήγαινε μεσούρανα, περήφανη κι αλύγιστη,
όσοι βοριάδες κι αν φυσούσαν…
2. Γράψε ένα οποιοδήποτε υποκείμενο που να ταιριάζει σε κάθε πρόταση
α)______________ έγραψε το μάθημα στον πίνακα

β)______________ ήταν συννεφιασμένος
γ)______________ είναι πρωτεύουσα
δ) _____________ βασίλεψε στης θάλασσας τα βάθη
ε) Λάμπουν τα _______________ στα βουνά
Είναι η λέξη της πρότασης που φανερώνει το πρόσωπο ή το πράγμα στο οποίο
πηγαίνει η ενέργεια του υποκειμένου.
π. χ. Ο Γιώργος παίζει κιθάρα.
Για να βρούμε το αντικείμενο, απαντούμε στην ερώτηση τι ή (σε) ποιον. Το
αντικείμενο είναι συνήθως σε πτώση αιτιατική και είναι (συνήθως)ουσιαστικό,
επίθετο, μετοχή ή αντωνυμία (στην τελευταία περίπτωση συχνά χρησιμοποιείται
ο ασθενής τύπος της αντωνυμίας). Επίσης, το αντικείμενο μπορεί να
είναι ονοματική φράση (φράση χωρίς ρήμα) ή ολόκληρη πρόταση(φράση με
ρήμα). Σε μία πρόταση μπορεί να υπάρχουν δύο αντικείμενα. Τα ρήματα που
έχουν αντικείμενο λέγονται μεταβατικά, ενώ αυτά που δεν έχουναμετάβατα.
π.χ.* Η Νεφέλη μου χάρισε το μολύβι.

(Τι χάρισε; Το μολύβι –αντικείμενο/ ουσιαστικό
Σε ποιον το χάρισε; Σε εμένα/ μου –αντικείμενο/αντωνυμία- ασθενής
τύπος). Το ρήμα είναι μεταβατικό, γιατί έχει αντικείμενο.
* Η Σοφία κάνει παρέα στην αδελφή μου.
(Τι κάνει; Παρέα στην αδελφή μου–αντικείμενο/ονοματική φράση).Το ρήμα είναι
μεταβατικό.
* Κανονίσαμε να συναντηθούμε.
(Τι κανονίσαμε; Να συναντηθούμε –αντικείμενο/πρόταση).Το ρήμα είναι
μεταβατικό.
*Ο Μάριος τρέχει γρήγορα.Το ρήμα είναι αμετάβατο, γιατί δεν έχει αντικείμενο.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Υπογράμμισε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων,

κύκλωσε τα αντικείμενα αν έχουν και γράψε αν είναι μεταβατικά
ή αμετάβατα:
Ο Γιώργος έφυγε νωρίς.....................

Η Ηλιάνα παίζει πιάνο....................
Έμαθα πως θα σχολάσουμε νωρίτερα.................
Ο πάνθηρας τρέχει γρήγορα......................
Το μωρό τρώει κρέμα με λαχανικά..............
2. Βρες τα αντικείμενα στις παρακάτω προτάσεις:
Η πωλήτρια σού έδωσε το φόρεμα

Μας ζήτησε να σταματήσουμε να μιλάμε
Το εισιτήριο αναγράφει τον αριθμό της θέσης μας.
Η Βασιλική διαλέγει δαμάσκηνα για να φτιάξει μαρμελάδα
Είναι η λέξη της πρότασης που φανερώνει ότι το υποκείμενο έχει μια ιδιότητα ή
ένα χαρακτηριστικό ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.
Κατηγορούμενο παίρνουν μόνο ορισμένα ρήματα, τα οποία
ονομάζονταισυνδετικά, επειδή συνδέουν το υποκείμενο με το κατηγορούμενο.
Τα πιο συνηθισμένα ρήματα είναι τα εξής: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, λέγομαι,
ονομάζομαι, γεννιέμαι, θεωρούμαι, παρουσιάζομαι, ορκίζομαι, σπουδάζω.
ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Ορισμένα από αυτά τα ρήματα μπορεί άλλες φορές να παίρνουν

κατηγορούμενο και άλλες όχι! Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ουσιαστικό,
επίθετο, αντωνυμία, ονοματική φράση ή και ολόκληρη πρόταση. Το
κατηγορούμενο μπαίνει πάντα στην ίδια πτώση, γένος και αριθμό με το
υποκείμενο και απαντά στην ερώτηση τι.
π.χ. Ο Πέτρος φαίνεται αγχωμένος.

(Τι είναι; Αγχωμένος –κατηγορούμενο/μετοχή, δείχνει την κατάσταση του
υποκειμένου)
Η Τασία σπουδάζει γιατρός.
(Τι σπουδάζει; Γιατρός –κατηγορούμενο/ουσιαστικό, δείχνει την ιδιότητα του
Ο γείτονάς μας θεωρείται εξαιρετικός στη δουλειά του.
(Τι θεωρείται; Εξαιρετικός στη δουλειά του –κατηγορούμενο/ονοματική φράση,
δείχνει ένα χαρακτηριστικό του υποκειμένου)
Η Δήμητρα ορκίστηκε δασκάλα.
(Τι ορκίστηκε; Δασκάλα –κατηγορούμενο/ουσιαστικό, δείχνει μία ιδιότητα του
ΟΜΩΣ:
Λέγεται ότι θα πάμε εκδρομή.
(Λέγεται –απρ. ρήμα Τι λέγεται; Ότι θα πάμε εκδρομή –υποκείμενο)
Ορκίστηκα να μην αποκαλύψω το μυστικό του.
(Ορκίστηκα –ρήμα Τι ορκίστηκα; Να μην αποκαλύψω το μυστικό του-αντικείμενο)
Σ’ αυτές τις προτάσεις δεν υπάρχει κάτι που να φανερώνει ιδιότητα,
χαρακτηριστικό ή κατάσταση του υποκειμένου, οπότε δεν έχουμε κατηγορούμενο.
ΑΣΚΗΣΗ
Βρες τα συνδετικά ρήματα (αυτά που συνδέουν το υποκείμενο με το
κατηγορούμενο) των παρακάτω προτάσεων και γράψε τα μαζί με τα
κατηγορούμενα:
Ο Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα το 1859. Είναι κορυφαίος ποιητής της
νεοελληνικής λογοτεχνίας με πολύ αξιόλογο έργο. Εργάστηκε ως γραμματέας του
Πανεπιστημίου Αθηνών και το 1926 έγινε ένας από τους πρώτους ακαδημαϊκούς.
Αγωνίστηκε για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας και για την ανανέωση της
ποίησης. Με το έργο του κατάφερε να εκφράσει τις αγωνίες και τους αγώνες του
ελληνικού έθνους και θεωρείται σημαντικότατο. Πέθανε στην Αθήνα το 1943, στη
διάρκεια της Κατοχής.
..................................................................................................
Τα μεταβατικά ρήματα παίρνουν ένα αντικείμενο και λέγονται μονόπτωτα ή δύο

αντικείμενα οπότε λέγονται δίπτωτα. Στα δίπτωτα ρήματα το ένα αντικείμενο
λέγεται άμεσο και είναι συνήθως σε αιτιατική και απαντάει στην ερώτηση "τι;", ενώ
το άλλο λέγεται έμμεσο και είναι συνήθως σε πτώση γενική, δείχνει πρόσωπο και
απαντάει στην ερώτηση "σε ποιον" ή μερικές φορές σε αιτιατική και απαντάει στην
ερώτηση "ποιον".
Παραδείγματα:
• Ο Σοφοκλής διαβάζει εφημερίδα (άμεσο αντικείμενο)
• Η Νεφέλη μου είπε ένα μυστικό (έμμεσο αντικείμενο, άμεσοαντικείμενο)
Σημ. Βεβαίως και μπορεί να έχουμε και περισσότερα αντικείμενα αν συνδέονται
πολλές λέξεις με το "και", όπως επίσης μπορεί να έχουμε και αντικείμενα
ολόκληρες προτάσεις (εξαρτημένες)
Νίκος Νταλακούδης
ENOTHTA 8
MÈÏÒ ÁÈ· ·ÓıÚÒÔ˘˜, ˙Ò·,
Ú¿ÁÌ·Ù· Î·È Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜
ÌÂ ¿ÏÏÔ ÙÚfiÔ √È ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜
•¤ÚÂÈ Î·ÓÂ›˜ ª· ·˘Ùfi˜

ÔÈÔ˜ Î¤Ú‰ÈÛÂ
ŒÓ·˜ ÂÚÂ˘ÓËÙ‹˜ Â›Ó·È Ô ıÂ›Ô˜
Ê¤ÙÔ˜ ÙÔ ·ÏÏÈÒÙÈÎÔ˜ ÌÔ˘!
‚Ú·‚Â›Ô ·fi ÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜
«°ÓÒÛË»;
µ√§√™
ŒÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜

ÛÔ˘‰·ÈfiÙÂÚÔ˘˜
ÂÚÂ˘ÓËÙ¤˜ ÙÔ˘
·ÈÒÓ· ˙ÂÈ ·Ó¿ÌÂÛ¿ Ì·˜. O Û˘-
ªÂ Ï›Á· ÏfiÁÈ·
ÌÔÚÂ› Ó· ÙÔ ÌÔÏ›ÙË˜ Ì·˜ µÚ·Û›‰·˜ ∞Ó·- √ˆÛ‰‹ÔÙÂ
·ÁÔÚ¿ÛÂÈ fiÔÈÔ˜ ÁÓÒÛÙÔ˘ Â›Ó·È Ô ÊÂÙÈÓfi˜ Î¿ÙÔ- ı· ·ÁÔÚ¿Ûˆ ÙÔ
ı¤ÏÂÈ! ¯Ô˜ ÙÔ˘ ‚Ú·‚Â›Ô˘ «°ÓÒÛË» ÌÂ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘!
·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ Ó¤Ô ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘.
∆Ô ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ÂÚÂ˘ÓËÙ‹, ÌÂ Ù›Ù-
ÏÔ «æ¿ÍÂ „¿ÍÂ ÌÔÚÂ› Ó· ÙÔ
‚ÚÂÈ˜», ·Â˘ı‡ÓÂÙ·È ÛÂ fiÏÔ˘˜
ÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙÂ˜: ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜
Î·È ·È‰È¿, ÂÈÛÙ‹ÌÔÓÂ˜ Î·È ÌË,
Ê·Ó·ÙÈÎÔ‡˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙÂ˜ Î·È
·Ó·ÁÓÒÛÙÂ˜ ÙÔ˘ ™·‚‚·ÙÔÎ‡-
ÚÈ·ÎÔ˘.
ŸÙ·Ó ÙÔÓ ÚˆÙ‹Û·ÌÂ Ò˜ ÍÂÎ›-
ÓËÛÂ ÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó·, Ô Î. µÚ·Û›‰·˜
∫È ÂÁÒ ·Á·¿ˆ
Ì¿˜ Â›Â: «ªÈÎÚfi˜ Â›¯· ¤Ó· Ûˆ- µÚÂ Î·Îfi ÌÂ
ÙÈ˜ Û·˙ÔÎÂÊ·ÏÈ¤˜!
¡ÔÌ›˙ˆ ˆ˜ fiÏÔÈ ÙÈ˜ Úfi ·ÔÚ›Â˜. µÏ¤ÂÙÂ, Ù· ·È‰È¿ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ:
·Á·¿ÓÂ! ·Á·¿ÓÂ ÙÈ˜ Û·˙ÔÎÂÊ·ÏÈ¤˜, flÚÂ˜ ÒÚÂ˜ ÌÈÏ¿ÂÈ ÌÂ
ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘!
·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û· Ó· ÙÈ˜ Ï‡-
Ûˆ Â‡ÎÔÏ·. ªÈ· Ì¤Ú· ÏÔÈfiÓ
ÎÔÈÙ¿¯ÙËÎ· ÛÙÔÓ Î·ıÚ¤ÊÙË Î·È
Â›·: «µÚ·Û›‰·, ·˘Ù‹ Â›Ó·È Ë
‰Ô˘ÏÂÈ¿ ÛÔ˘ ·fi ‰ˆ Î·È ¤Ú·,
Ó· ‚ÚÂÈ˜ ··ÓÙ‹ÛÂÈ˜ ÛÂ ·˘Ù¤˜
ÙÈ˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂÈ˜ ÛÔ˘».
112
GRAMMATIKH E'-ST' DHM 11-01-04 23:59 Page 113
™¯ËÌ·Ù›˙
ˆ Ï¤Í
ÂÈ˜
∞¡∆ø¡Àªπ∂™
→ ∂›Ó·È ÎÏÈÙ¤˜ Ï¤ÍÂÈ˜ Ô˘ ·ÓÙÈÎ·ıÈÛÙÔ‡Ó ÔÓÔÌ·ÙÈÎ¤˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜
(‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 16.2 ∞) Î·È Î¿ÓÔ˘Ó ÙËÓ ›‰È· «‰Ô˘ÏÂÈ¿» ÌÂ ·˘Ù¤˜.
∞˜ ‰Ô‡ÌÂ fiÛÔ ÈÔ ·Ïfi Â›Ó·È ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ 2, ÛÙÔ ÔÔ›Ô

¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ ÛÙË ı¤ÛË ÔÚÈÛÌ¤ÓˆÓ ÔÓÔÌ·ÙÈ-
ÎÒÓ ÊÚ¿ÛÂˆÓ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ 1.
1.√ ¡›ÎÔ˜ ¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ÂÎÓÂ˘Ú›˙ÂÈ ÙË ™ÔÊ›·. 2.√ ¡›ÎÔ˜ ¿Ú¯ÈÛÂ Ó· ÙËÓ ÂÎÓÂ˘Ú›˙ÂÈ. ¢ÂÓ
¢ÂÓ Î·Ù·Ï·‚·›Óˆ ÙÈ ÂÚ›ÌÂÓÂ Ó· ÂÈ ÙÔ˘ Î·Ù·Ï·‚·›Óˆ ÙÈ ÂÚ›ÌÂÓÂ Ó· ÙÔ˘ ÂÈ.
¡›ÎÔ˘. ™ÙÔ Î¿Ùˆ Î¿Ùˆ Ë ™ÔÊ›· Â›¯Â ™ÙÔ Î¿Ùˆ Î¿Ùˆ ÂÎÂ›ÓË Â›¯Â ÊÙÈ¿ÍÂÈ ÙÔ
ÊÙÈ¿ÍÂÈ ÙÔ Ô‰‹Ï·ÙÔ ÙÔ˘ ¡›ÎÔ˘, Â›¯Â Ô‰‹Ï·Ùfi ÙÔ˘, Â›¯Â ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ÙÔ˘
·Ú¯›ÛÂÈ Ó· Ù·ÎÙÔÔÈÂ› ÁÈ· ¯¿ÚË ÙÔ˘ Ù·ÎÙÔÔÈÂ› Ù· Ú¿ÊÈ· Î·È ·ÊÈ¤ÚˆÓÂ ¤Ó·
¡›ÎÔ˘ Ù· Ú¿ÊÈ· Î·È ·ÊÈ¤ÚˆÓÂ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙË˜ Ì¤Ú·˜ ÙË˜
ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙË˜ Ì¤Ú·˜ ÙË˜ ™ÔÊ›·˜ ··ÓÙÒÓÙ·˜ ÛÙÈ˜ ÂÈÛÙÔÏ¤˜ ÙÔ˘. ¢ÂÓ
··ÓÙÒÓÙ·˜ ÛÙÈ˜ ÂÈÛÙÔÏ¤˜ ÙÔ˘ ¡›ÎÔ˘. ‹ÍÂÚÂ ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÊÈÏÈÎfi˜ Ì·˙› ÙË˜,
¢ÂÓ Í¤Úˆ ÁÈ·Ù› ‰ÂÓ ‹Ù·Ó ÊÈÏÈÎfi˜ ÌÂ ÙË ·ÏÏ¿ ı· ‹Ù·Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Ó· Ù· ‚¿ÏÂÈ ÌÂ
™ÔÊ›·, ·ÏÏ¿ ı· ‹Ù·Ó Î·Ï‡ÙÂÚ· Ó· Ù· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘, ÚÈÓ ÙË˜ ÌÈÏ‹ÛÂÈ ¤ÙÛÈ.
‚¿ÏÂÈ ÌÂ ÙÔÓ ¡›ÎÔ, ÚÈÓ ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÛÙË
™ÔÊ›· ¤ÙÛÈ.
√È ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÏfiÁÔ Ì·˜ Û˘ÓÙÔÌ›· Î·È Û·Ê‹-

ÓÂÈ·. ª·˜ ‚ÔËıÔ‡Ó Ó· ÌÈÏ¿ÌÂ ÈÔ Â‡ÎÔÏ· ÁÈ· ÚfiÛˆ· Î·È
Ú¿ÁÌ·Ù· ¯ˆÚ›˜ Ó· Ù· Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘ÌÂ Û˘Ó¤¯ÂÈ·!
∆È Ú¤ÂÈ Ó· Í¤ÚÔ˘ÌÂ ÁÈ· ÙÈ˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜;

ñ √È ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙË ı¤ÛË ÔÓÔÌ·ÙÈÎÒÓ ÊÚ¿ÛÂˆÓ.
ñ √È ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ ‰Â Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÎÏËÙÈÎ‹.
113
ˆ Ï ¤ Í ÂÈ˜
Ì · Ù›˙
™¯Ë
8.1 ¶ÚÔÛˆÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜
ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ ÙÈ˜ ÚÔÛˆÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ fiÙ·Ó ı¤ÏÔ˘ÌÂ Ó· ÌÈÏ‹ÛÔ˘ÌÂ ÁÈ· Ù· ÙÚ›·

ÚfiÛˆ· Ô˘ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· Ì·˜ ··Û¯ÔÏÔ‡Ó ÛÂ ÌÈ· Û˘˙‹ÙËÛË, ‰ËÏ·‰‹ ÁÈ· ÂÌ¤Ó·
(ÚÒÙÔ ÚfiÛˆÔ), ÁÈ· ÂÛ¤Ó· (‰Â‡ÙÂÚÔ ÚfiÛˆÔ) Î·È ÁÈ· Î¿ÔÈÔÓ ¿ÏÏÔ (ÙÚ›ÙÔ ÚfiÛˆÔ).
∞ã ÚfiÛˆÔ
∂ÓÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ¶ÏËı˘ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜
√Ó. ÂÁÒ ÂÌÂ›˜
°ÂÓ. ÂÌ¤Ó· ÂÌ¿˜
∞ÈÙ. ÂÌ¤Ó· ÂÌ¿˜
µã ÚfiÛˆÔ
Œ¯Ô˘Ó ‰˘Ó·ÙÔ‡˜ Ù‡Ô˘˜. √Ó. ÂÛ‡ ÂÛÂ›˜

°ÂÓ. ÂÛ¤Ó· ÂÛ¿˜
∞ÈÙ. ÂÛ¤Ó· ÂÛ¿˜
°ã ÚfiÛˆÔ
∞ÚÛÂÓÈÎfi £ËÏ˘Îfi √˘‰¤ÙÂÚÔ ∞ÚÛÂÓÈÎfi £ËÏ˘Îfi √˘‰¤ÙÂÚÔ
√Ó. ·˘Ùfi˜ ·˘Ù‹ ·˘Ùfi ·˘ÙÔ› ·˘Ù¤˜ ·˘Ù¿
°ÂÓ. ·˘ÙÔ‡ ·˘Ù‹˜ ·˘ÙÔ‡ ·˘ÙÒÓ ·˘ÙÒÓ ·˘ÙÒÓ
∞ÈÙ. ·˘ÙfiÓ ·˘Ù‹(Ó) ·˘Ùfi ·˘ÙÔ‡˜ ·˘Ù¤˜ ·˘Ù¿
∞ã ÚfiÛˆÔ
Œ¯Ô˘Ó Î·È ·‰‡Ó·ÙÔ˘˜ Ù‡-
∂ÓÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ ¶ÏËı˘ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜ Ô˘˜, ÌÔÓÔÛ‡ÏÏ·‚Ô˘˜ Î·È
°ÂÓ. ÌÔ˘ Ì·˜ ¿ÙÔÓÔ˘˜.
∞ÈÙ. ÌÂ Ì·˜
µã ÚfiÛˆÔ
°ÂÓ. ÛÔ˘ Û·˜
∞ÈÙ. ÛÂ Û·˜
114
ÓıÚÒÔ˘˜, ˙Ò·... ÌÂ ¿ÏÏÔ
∂¡ √ ∆ · ÙÚfi
∏∆∞ 8 : MÈÏÒ ÁÈ· Ô
°ã ÚfiÛˆÔ
∞ÚÛÂÓÈÎfi £ËÏ˘Îfi √˘‰¤ÙÂÚÔ ∞ÚÛÂÓÈÎfi £ËÏ˘Îfi √˘‰¤ÙÂÚÔ
√Ó. ÙÔ˜ ÙË ÙÔ ÙÔÈ ÙÂ˜ Ù·
°ÂÓ. ÙÔ˘ ÙË˜ ÙÔ˘ ÙÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÙÔ˘˜
∞ÈÙ. ÙÔÓ ÙË(Ó) ÙÔ ÙÔ˘˜ ÙÈ˜/ÙÂ˜ Ù·
ªfiÓÔ ÛÙÈ˜ ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ˜: «¡· ÙÔ˜», «¡· ÙË», «¡· ÙÔ», «¡· ÙÔÈ», «¡· ÙÂ˜», «¡· Ù·»
™˘Ó‹ıˆ˜, Ë ÔÓÔÌ·-
(∂ÁÒ) ÙÚÒˆ Ì·Î·ÚfiÓÈ·. (∂ÌÂ›˜) ÙÚÒÌÂ Ì·Î·ÚfiÓÈ·.
ÛÙÈÎ‹ ÙË˜ ÚÔÛˆÈ-
(∂Û‡) ÙÚˆ˜ Ì·Î·ÚfiÓÈ·. (∂ÛÂ›˜) ÙÚÒÙÂ Ì·Î·ÚfiÓÈ·.
Î‹˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›·˜ ‰Â
(∞˘Ùfi˜) ÙÚÒÂÈ Ì·Î·ÚfiÓÈ·. (∞˘ÙÔ›) ÙÚÒÓÂ Ì·Î·ÚfiÓÈ·.
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È.
∫·Ù·Ï·‚·›ÓÔ˘ÌÂ ÙÔ ÚfiÛˆÔ ·fi ÙÈ˜ Î·Ù·Ï‹ÍÂÈ˜ ÙÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜, ¿Ú· Â›Ó·È

ÂÚÈÙÙfi Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È ÙËÓ ÚÔÛˆÈÎ‹ ·ÓÙˆÓ˘Ì›·. ∆ËÓ ÚÔÛˆ-
ÈÎ‹ ·ÓÙˆÓ˘Ì›· ÛÂ ÔÓÔÌ·ÛÙÈÎ‹, ÏÔÈfiÓ, ÙË ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ ÌfiÓÔ ÁÈ· Ó·
ÙÔÓ›ÛÔ˘ÌÂ ÔÈÔ˜ ¤Î·ÓÂ ÙËÓ Ú¿ÍË Ô˘ ‰ËÏÒÓÂÈ ÙÔ Ú‹Ì·:
– ∂ÁÒ ¤Ê·Á· Ù· Ì·Î·ÚfiÓÈ·, fi¯È Ë ª·Ú›·.
– ¶¤ÙÚÔ, ÂÛ‡ Ú¤ÂÈ Ó· ÍÂÎ·ı·Ú›ÛÂÈ˜ ÙÈ ı· Î¿ÓÂÈ˜ ·fi Â‰Ò Î·È ¤Ú· Î·È
fi¯È ÔÈ ÁÔÓÂ›˜ ÛÔ˘.
8.2 KÙËÙÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜
– ¢ÒÛÂ ÌÔ˘ ›Ûˆ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÌÔ˘!

– ∆Ô ‚È‚Ï›Ô Ì·˜, ı¤ÏÂÈ˜ Ó· ÂÈ˜...
– Ÿ¯È, ‰ÈÎfi ÌÔ˘ Â›Ó·È.
∫ÙËÙÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ Â›Ó·È ÔÈ ·‰‡Ó·ÙÔÈ Ù‡ÔÈ ÙˆÓ ÚÔÛˆÈÎÒÓ ·ÓÙˆÓ˘ÌÈÒÓ ÛÙË ÁÂÓÈÎ‹.
ñ ÃÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ ÙÈ˜ ÎÙËÙÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ ÁÈ· Ó· ‰ËÏÒÛÔ˘ÌÂ ÛÂ ÔÈÔÓ ·Ó‹ÎÂÈ Î¿ÔÈÔ

Ú¿ÁÌ·.
ñ ∂›ÛË˜, Î˘Ú›ˆ˜ fiÙ·Ó ı¤ÏÔ˘ÌÂ Ó· ‰ÒÛÔ˘ÌÂ ¤ÌÊ·ÛË, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ ÙËÓ ·ÓÙˆÓ˘Ì›·
‰ÈÎfi˜,-‹, -fi ÌÔ˘ (‰ÈÎfi˜, -‹, -fi + ÁÂÓÈÎ‹ ÙÔ˘ ·‰‡Ó·ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÙË˜ ÚÔÛˆÈÎ‹˜
·ÓÙˆÓ˘Ì›·˜).
115
ˆ Ï ¤ Í ÂÈ˜
Ì · Ù›˙
™¯Ë
8.3 A˘ÙÔ·ıÂ›˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜
¶Ú¤ÂÈ Ó· ÚÔÛ¤¯Ô˘ÌÂ ÌË Ì·˜

¯Ù˘‹ÛÂÈ Á˘Ú›˙ÔÓÙ·˜. ¢ÂÓ Í¤ÚÂÈ˜ fiÛÂ˜
ÊÔÚ¤˜ ¤¯ˆ ÙÚ·˘Ì·Ù›ÛÂÈ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÌÔ˘
ÌÂ ·˘Ùfi ÙÔ ÌÔ‡ÌÂÚ·ÓÁÎ.
ÓÓÓÓÓÓÓ
ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ
ÓÓÓÓÓ
ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ
ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ
√ ‰¿ÛÎ·ÏÔ˜ ‰ÈÔÚıÒÓÂÈ ∏ ∆˙¤ÓË Î·Ì·ÚÒÓÂÈ ∆Ô ¯ÂÏˆÓ¿ÎÈ ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ

ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘. ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙË˜. ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘.
√È ·˘ÙÔ·ıÂ›˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ Ì¿˜ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ ÙÔ ›‰ÈÔ ÚfiÛˆÔ

ÂÓÂÚÁÂ› ·ÏÏ¿ Î·È ‰¤¯ÂÙ·È ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÙÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜.
∏ ·ÓÙˆÓ˘Ì›· Ô Â·˘Ùfi˜ ÌÔ˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ Î·È Ù· ÙÚ›· ÚfiÛˆ· ÛÙÔ˘˜

‰‡Ô ·ÚÈıÌÔ‡˜:
∂ÓÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜
∞ã ÚfiÛˆÔ µã ÚfiÛˆÔ °ã ÚfiÛˆÔ
√Ó. Ô Â·˘Ùfi˜ ÌÔ˘ Ô Â·˘Ùfi˜ ÛÔ˘ Ô Â·˘Ùfi˜ ÙÔ˘/ÙË˜
°ÂÓ. ÙÔ˘ Â·˘ÙÔ‡ ÌÔ˘ ÙÔ˘ Â·˘ÙÔ‡ ÛÔ˘ ÙÔ˘ Â·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘/ÙË˜
∞ÈÙ. ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÌÔ˘ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÛÔ˘ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘/ÙË˜
116
¶ÏËı˘ÓÙÈÎfi˜ ·ÚÈıÌfi˜
∞ã ÚfiÛˆÔ μã ÚfiÛˆÔ °ã ÚfiÛˆÔ
√Ó. Ô Â·˘Ùfi˜ Ì·˜ Ô Â·˘Ùfi˜ Û·˜ Ô Â·˘Ùfi˜ ÙÔ˘˜
°ÂÓ. ÙÔ˘ Â·˘ÙÔ‡ Ì·˜ / ÙÔ˘ Â·˘ÙÔ‡ Û·˜ / ÙÔ˘ Â·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘˜ /
ÙˆÓ Â·˘ÙÒÓ Ì·˜ ÙˆÓ Â·˘ÙÒÓ Û·˜ ÙˆÓ Â·˘ÙÒÓ ÙÔ˘˜
∞ÈÙ. ÙÔÓ Â·˘Ùfi Ì·˜ / ÙÔÓ Â·˘Ùfi Û·˜ / ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘˜ /
ÙÔ˘˜ Â·˘ÙÔ‡˜ Ì·˜ ÙÔ˘˜ Â·˘ÙÔ‡˜ Û·˜ ÙÔ˘˜ Â·˘ÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜
ªÂÚÈÎ¤˜ ÊÔÚ¤˜, Ë ·˘ÙÔ¿ıÂÈ· ‰ËÏÒÓÂÙ·È ÌÂ ÙËÓ

ÂÈÏÔÁ‹ ÙÔ˘ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙËÓ ·ıËÙÈÎ‹
ÊˆÓ‹.
¶.¯. ¯ÙÂÓ›˙ˆ ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÌÔ˘ = ¯ÙÂÓ›˙ÔÌ·È
8.4 √ÚÈÛÙÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜
«√ ∂ÈıÂˆÚËÙ‹˜ Ì·Ù· ÙˆÓ Û˘ÓÂÚÁÒÓ

‹ıÂÏÂ Ó· ÂÍÈ¯ÓÈ¿- ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛÙË. ∂ÎÂ›ÓÔ˜
ÛÂÈ Ô ›‰ÈÔ˜ ÙÔ Ì˘- ›ÛÙÂ˘Â fiÙÈ Ô ÂÚÈ-
ÛÙ‹ÚÈÔ. ΔÈ ÎÈ ·Ó ÔÈ ‚fiËÙÔ˜ Î·ÎÔÔÈfi˜
Û˘ÓÂÚÁ¿ÙÂ˜ ÙÔ˘ •˘Ó›‰Ë˜ ‰ÚÔ‡ÛÂ Ìfi-
ÙÔÓ ‰È·‚Â‚·›ˆÓ·Ó ÓÔ˜ ÙÔ˘, ¯ˆÚ›˜ ÙË
fiÙÈ Ë Ï‡ÛË ‚ÚÈÛÎfi- ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÚ›ÙˆÓ».
Ù·Ó ÛÙ· ·ÔÙ˘Ò-
∏ ÊÚ¿ÛË Ô ›‰ÈÔ˜, Ë ›‰È·, ÙÔ ›‰ÈÔ Î·È ÙÔ Â›ıÂÙÔ ÌfiÓÔ˜, ÌfiÓË, ÌfiÓÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È
ˆ˜ ÔÚÈÛÙÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜. ¢Â›¯ÓÔ˘Ó ‰ËÏ·‰‹ fiÙÈ Î¿ÔÈÔ ÚfiÛˆÔ, ˙ÒÔ ‹ Ú¿ÁÌ·
ÍÂ¯ˆÚ›˙ÂÈ ·fi ¿ÏÏ· ÚfiÛˆ·, ˙Ò· ‹ Ú¿ÁÌ·Ù· ÙÔ˘ Â›‰Ô˘˜ ÙÔ˘.
ΔÔ ›‰ÈÔ˜ ÎÏ›ÓÂÙ·È Î·Ù¿ Ù· Â›ıÂÙ· ÛÂ -Ô˜, -·, -Ô, ÂÓÒ ÙÔ ÌfiÓÔ˜

ÎÏ›ÓÂÙ·È Î·Ù¿ Ù· Â›ıÂÙ· ÛÂ -Ô˜, -Ë, -Ô (Î·È Û˘ÓÔ‰Â‡ÂÙ·È ·fi
ÙË ÁÂÓÈÎ‹ ÙÔ˘ ·‰‡Ó·ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ ÙË˜ ÚÔÛˆÈÎ‹˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›·˜).
117
ΔÔ‡ÙÔ
8.5 ¢ÂÈÎÙÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÂÚÈ¤¯ÂÈ
ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË Ô˘
Á˘ÚÂ‡ÂÙÂ.
•¤ÚÂÈ˜
ÌÂ ÔÈ· Ù·¯‡ÙËÙ·
Ù·ÍÈ‰Â‡ÂÈ ÙÔ Êˆ˜;
√‡ÙÂ
Ÿ¯È, ·ÏÏ¿ ·˘Ù‹
ÂÁÒ Í¤Úˆ, ·ÏÏ¿
›Ûˆ˜ Ó· Í¤ÚÂÈ.
ÓÔÌ›˙ˆ fiÙÈ Ë ·¿ÓÙËÛË
‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÂ Î¿ÔÈÔ
·fi ÂÎÂ›Ó· Ù·
‚È‚Ï›·.
√È ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ ·˘Ùfi˜, -‹, -fi, ÙÔ‡ÙÔ˜, -Ë, -Ô, ÂÎÂ›ÓÔ˜, -Ë, -Ô Ï¤ÁÔÓÙ·È ‰ÂÈÎÙÈÎ¤˜
·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜. ΔÈ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ Û˘Ó‹ıˆ˜ ÁÈ· Ó· ‰Â›ÍÔ˘ÌÂ ÚfiÛˆ·, ˙Ò· ‹
Ú¿ÁÌ·Ù· Ù· ÔÔ›· Â›Ó·È ÎÔÓÙ¿ Ì·˜ ‹ ÛÙ· ÔÔ›· ·Ó·ÊÂÚı‹Î·ÌÂ Ï›ÁÔ ÚÈÓ.
∂, ÏÔÈfiÓ, Í¤Úˆ ‰‡Ô Ú¿ÁÌ·Ù·. ¶ÚÒÙÔÓ, fiÙÈ ÙÔ Êˆ˜ Ù·ÍÈ‰Â‡ÂÈ

ÌÂ Ù·¯‡ÙËÙ· 300 ¯ÈÏÈ¿‰ˆÓ ¯ÈÏÈÔÌ¤ÙÚˆÓ ÙÔ ‰Â˘ÙÂÚfiÏÂÙÔ! Δfi-
ÛÔ ÁÚ‹ÁÔÚ·. •¤Úˆ ·ÎfiÌ· fiÙÈ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒ ÙË ‰ÂÈÎÙÈÎ‹ ·ÓÙˆ-
Ó˘Ì›· ·˘Ùfi˜, -‹, -fi Î·È ÙÔ‡ÙÔ˜, -Ë, -Ô ÁÈ· Ó· ·Ó·ÊÂÚıÒ ÛÂ Úfi-
Ûˆ·, ˙Ò· ‹ Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÎÔÓÙ¿, ÂÓÒ ÎÚ·ÙÒ ÙË
‰ÂÈÎÙÈÎ‹ ·ÓÙˆÓ˘Ì›· ÂÎÂ›ÓÔ˜, -Ë, -Ô ÁÈ· ÚfiÛˆ·, ˙Ò· ‹ Ú¿Á-
Ì·Ù· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ì·ÎÚÈ¿ ÌÔ˘.
¢ÂÈÎÙÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ Â›ÛË˜ Â›Ó·È Î·È Ù·

Ù¤ÙÔÈÔ˜, -·, -Ô Î·È ÙfiÛÔ˜, -Ë, -Ô.
118
∂¡ √ ∆ · ÙÚfi
∏∆∞ 8 : MÈÏÒ ÁÈ· Ô
8.6 ∞Ó·ÊÔÚÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜
√ √Ú¤ÛÙË˜ ÛÎ¤ÊÙÂÙ·È ÙËÓ ÎÔ¤Ï·. ∏ ÎÔ¤Ï· ¯fiÚÂ˘Â ÛÙÔ ¿ÚÙÈ.
√ √Ú¤ÛÙË˜ ÛÎ¤ÊÙÂÙ·È ÙËÓ ÎÔ¤Ï· Ë ÔÔ›· / Ô˘ ¯fiÚÂ˘Â ÛÙÔ ¿ÚÙÈ.
√È ·Ó·ÊÔÚÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙË ‰Â˘ÙÂÚÂ‡Ô˘Û· ÚfiÙ·ÛË ÌÂ ÌÈ· ¿ÏÏË Ï¤ÍË ÛÙËÓ ÔÔ›·
·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë ÚfiÙ·ÛË.
ø˜ ·Ó·ÊÔÚÈÎ¿ ÛÙÔÈ¯Â›· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ:

ñ ∆Ô ¿ÎÏÈÙÔ Ô˘
ñ ∆Ô ÎÏÈÙfi Ô ÔÔ›Ô˜, Ë ÔÔ›·, ÙÔ ÔÔ›Ô
ªÂÚÈÎ¿ Â›‰Ë ·Ó·ÊÔÚÈÎÒÓ ÚÔÙ¿ÛÂˆÓ ÍÂÎÈÓÔ‡Ó Î·È ÌÂ ÙÈ˜

·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜:
√È ‰È·ÊÔÚ¤˜ ÌÂ ÙÔÓ ÂÈ‰ÈÎfi Û‡Ó‰ÂÛÌÔ
fiÔÈÔ˜, -·, -Ô fiÙÈ (ÂÓfiÙËÙ· 14) Â›Ó·È ˆ˜ ÙÔ ·Ó·ÊÔ-
fiÛÔ˜, -Ë, -Ô ÚÈÎfi fi,ÙÈ:
fi,ÙÈ ·. ¶·›ÚÓÂÈ ˘Ô‰È·ÛÙÔÏ‹.
‚. ªÔÚÂ› Ó· ·ÓÙÈÎ·Ù·ÛÙ·ıÂ› ·fi ÙÔ
ÔÙÈ‰‹ÔÙÂ.
√ ¡›ÎÔ˜ Â›Â fiÙÈ ı· ¿ÂÈ ÛÙÔ ı¤·ÙÚÔ ·‡ÚÈÔ. (ÂÈ‰ÈÎfi)

∏ ª¿Úı· ı˘Ì¿Ù·È fi,ÙÈ ÙË Û˘ÌÊ¤ÚÂÈ. (·Ó·ÊÔÚÈÎfi)
(¢ËÏ·‰‹: ∏ ª¿Úı· ı˘Ì¿Ù·È ÔÙÈ‰‹ÔÙÂ ÙË Û˘ÌÊ¤ÚÂÈ.)
119
ˆ Ï ¤ Í ÂÈ˜
Ì · Ù›˙
™¯Ë
¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∞ 26 •Â¯ˆÚ›˙ˆ ÙËÓ ·Ó·ÊÔÚÈÎ‹ ·ÓÙˆÓ˘Ì›· fi,ÙÈ ·fi ÙÔÓ ÂÈ‰ÈÎfi Û‡Ó‰Â-
ÛÌÔ fiÙÈ Û˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ·˜ ÛˆÛÙ¿ ÙÈ˜ ·Ú·Î¿Ùˆ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜.
1. ªÂÚÈÎ¤˜ ÊÔÚ¤˜ Ô °È¿ÓÓË˜ Î¿ÓÂÈ ________ ÙÔ˘ Î·Ù¤‚ÂÈ.

2. ______ Î·È Ó· ÙË˜ ÂÈ˜, ÂÎÂ›ÓË ¤¯ÂÈ ÂÈÏ¤ÍÂÈ ÙÔÓ ‰ÚfiÌÔ ÙË˜.
3. ______ Ô Ì·ıËÙ‹˜ Ú¤ÂÈ Ó· ‰È·‚¿˙ÂÈ, ÙÔ Í¤ÚÔ˘Ó fiÏÔÈ.
4. √ Î·ıËÁËÙ‹˜ Ì¿˜ ÂÍ‹ÁËÛÂ ______ Ô Î·ı¤Ó·˜ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ¿ÚÂÈ Ì·˙› ÙÔ˘ ÛÙËÓ ÂÎ‰ÚÔ-
Ì‹ ______ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ÎÔ˘‚·Ï‹ÛÂÈ Î·È Ù›ÔÙ· ·Ú·¿Óˆ.
5. ∆Ô ÂÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ÙÔ˘ µÚ·Û›‰· ¤¯ÂÈ ______ ‚¿˙ÂÈ Ô ÓÔ˘˜ ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘.
6. ŸÙ·Ó ¤¯ˆ ÙÈ˜ Î·Î¤˜ ÌÔ˘, Í¤Úˆ _____ _____ Î·È Ó· Î¿Óˆ ı· ÌÔ˘ ¿ÓÂ fiÏ· ÛÙÚ·‚¿.
8.7 EÚˆÙËÌ·ÙÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜
ªÂÚ‰Â‡ÙËÎ·! ¶ÔÈÔ˜ ÙÔ ¤ÁÚ·„Â ·˘Ùfi ÙÔ

‚È‚Ï›Ô Î·È ÙÈ ÂÓÓÔÂ›; ∏ ˘fiıÂÛ‹ ÙÔ˘ Â›Ó·È ‚·ÚÂÙ‹ Î·È ÛÂ
ÔÚÈÛÌ¤Ó· ÛËÌÂ›· ‰ÂÓ ÙÔ Î·Ù·Ï·‚·›Óˆ Î·ıfiÏÔ˘. ÿÛˆ˜, ·Ó
‰È·‚¿Ûˆ Ï›ÁÔ ·Ú·¿Óˆ, Ó· Î·Ù·Ï¿‚ˆ ÔÈÔ˜ Â›Ó·È Ô ‰Ú¿-
ÛÙË˜ Î·È fiÛÔÈ Â›Ó·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎ¿ ÔÈ Û˘ÓÂÚÁÔ› ÙÔ˘.
√ ÂÚˆÙËÌ·ÙÈÎ¤˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ Â›Ó·È ÙÚÂÈ˜:

ÔÈÔ˜ – ÔÈ· – ÔÈÔ
∫Ï›ÓÂÙ·È fiˆ˜ Ù· Â›ıÂÙ· ÛÂ -Ô˜, -·, -Ô,
·ÏÏ¿ ÛÙËÓ ·ÈÙÈ·ÙÈÎ‹ ÙÔ˘ ·ÚÛÂÓÈÎÔ‡
Á¤ÓÔ˘˜ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ Î·È Ù‡Ô ÔÈÔÓ.
¶ÚÔÛÔ¯‹! ∏ ·ÓÙˆÓ˘Ì›· ·˘Ù‹ ‰ÂÓ ÙÔÓ›˙ÂÙ·È!
ÙÈ
ÕÎÏÈÙÔ – ¢ÂÓ ÙÔÓ›˙ÂÙ·È.
fiÛÔ˜ – fiÛË – fiÛÔ
∫Ï›ÓÂÙ·È fiˆ˜ Ù· Â›ıÂÙ· ÛÂ -Ô˜, -Ë, -Ô.
∏ ·ÓÙˆÓ˘Ì›· ÔÈÔ˜ – ÔÈ· – ÔÈÔ

Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ ÛÙË ÁÂÓÈÎ‹ Î·È ÙÔ˘˜ Ù‡Ô˘˜:
ñ ÔÈ·ÓÔ‡ – ÔÈ·Ó‹˜ – ÔÈ·ÓÔ‡ (ÂÓÈÎfi˜)
ÔÈ·ÓÒÓ (ÏËı˘ÓÙÈÎfi˜)
ñ ªÂÚÈÎ¤˜ ÊÔÚ¤˜ fiÌˆ˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Î·È
ÁÈ· Ù· ÙÚ›· Á¤ÓË Ë ·ÓÙˆÓ˘Ì›· Ù›ÓÔ˜.
120
∂¡ √ ∆ · ÙÚfi
∏∆∞ 8 : MÈÏÒ ÁÈ· Ô
8.8 AfiÚÈÛÙÂ˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ ∆È ·Ú¿ÍÂÓË fiÏË ÙÔ

§ÔÓ‰›ÓÔ! ¢ÂÓ ÌÔÚÂ›˜ Ó· ‰ÂÈ˜ ÙË
Ì‡ÙË ÛÔ˘ ·fi ÙËÓ ÔÌ›¯ÏË. °ÂÌ¿ÙÔ ÎfiÛÌÔ,
fiÌˆ˜. ∫¿ÔÈÔÈ ËÁ·›ÓÔ˘Ó ÁÚ‹ÁÔÚ· ÛÙÈ˜
‰Ô˘ÏÂÈ¤˜ ÙÔ˘˜. ÕÏÏÔÈ ¯·˙Â‡Ô˘Ó ÙÈ˜ ‚ÈÙÚ›ÓÂ˜,
ÁÂÌ¿ÙÂ˜ ·ÎÚÈ‚¿ ÚÔ‡¯·. ∫¿ÌÔÛÔÈ Û˘˙ËÙ¿ÓÂ ÌÂ
Ê›ÏÔ˘˜ Î·È Û¯ÔÏÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ Î·ıÂÙ›. ªÂÚÈÎÔ›
¿ÏÏÔÈ ÁÂ˘Ì·Ù›˙Ô˘Ó ÛÂ ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈ·. ∞! ∫È
¤Ó·˜ ·Ú·ÙËÚÂ› ÌÂ ÙÔ ÛÙfiÌ·
·ÓÔÈ¯Ùfi. ∂°ø!
¤Ó·˜ – Ì›· – ¤Ó·

Î¿ÔÈÔ˜ – Î¿ÔÈ· – Î¿ÔÈÔ
Î¿ıÂ, Î·ı¤Ó·˜ – Î·ıÂÌÈ¿ (Î·ıÂÌ›·) – Î·ı¤Ó·
Ô Ù¿‰Â
Ô ‰Â›Ó·
∞˘Ù¤˜ ÔÈ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ Ï¤ÁÔÓÙ·È Î·Ó¤Ó·˜ (Î·ÓÂ›˜) – Î·Ì›· (Î·ÌÈ¿) – Î·Ó¤Ó·
·fiÚÈÛÙÂ˜, ÂÂÈ‰‹ ‰ÂÓ ÔÚ›˙Ô˘Ó Î·ıÂÙ›
·ÎÚÈ‚Ò˜ ÁÈ· ÔÈÔÓ ¿ÓıÚˆÔ, ÔÈÔ Ù›ÔÙ· (Ù›ÔÙÂ)
˙ÒÔ ‹ ÔÈÔ Ú¿ÁÌ· ÌÈÏ¿ÌÂ. ÌÂÚÈÎÔ› – ÌÂÚÈÎ¤˜ – ÌÂÚÈÎ¿
¿ÏÏÔ˜ – ¿ÏÏË – ¿ÏÏÔ
Î¿ÌÔÛÔ˜ – Î¿ÌÔÛË – Î¿ÌÔÛÔ
∆È ı· ı˘Ì¿Ì·È ÁÈ·... ÙÈ˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜

1. √È ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ ·ÓÙÈÎ·ıÈÛÙÔ‡Ó ÔÓÔÌ·ÙÈÎ¤˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜.
2. √È ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ ‰Â Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ÎÏËÙÈÎ‹.
3. √È ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ Â›Ó·È ÔÎÙÒ ÂÈ‰ÒÓ: ÚÔÛˆÈÎ¤˜, ÎÙËÙÈÎ¤˜, ·˘-
ÙÔ·ıÂ›˜, ‰ÂÈÎÙÈÎ¤˜, ÔÚÈÛÙÈÎ¤˜, ·Ó·ÊÔÚÈÎ¤˜, ÂÚˆÙËÌ·ÙÈÎ¤˜
Î·È ·fiÚÈÛÙÂ˜.
∆È Ó· ı˘Ì¿Ì·È fiÙ·Ó ÁÚ¿Êˆ
ñ ∏ ·Ó·ÊÔÚÈÎ‹ ·ÓÙˆÓ˘Ì›· fi,ÙÈ ·›ÚÓÂÈ ¿ÓÙÔÙÂ ˘Ô‰È·ÛÙÔÏ‹, ÂÓÒ Ô

ÂÈ‰ÈÎfi˜ Û‡Ó‰ÂÛÌÔ˜ fiÙÈ ‰ÂÓ ·›ÚÓÂÈ ÔÙ¤ ˘Ô‰È·ÛÙÔÏ‹.
ñ ∏ ÂÚˆÙËÌ·ÙÈÎ‹ ·ÓÙˆÓ˘Ì›· ÔÈÔ˜ – ÔÈ· – ÔÈÔ Î·ıÒ˜ Î·È Ë ¿ÎÏÈÙË
ÂÚˆÙËÌ·ÙÈÎ‹ ·ÓÙˆÓ˘Ì›· ÙÈ ‰ÂÓ ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·È.
ñ √È ·fiÚÈÛÙÂ˜ ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ Î·ı¤Ó·˜ – Î·ıÂÌÈ¿ (Î·ıÂÌ›·) – Î·ı¤Ó·,
Î·Ó¤Ó·˜ (Î·ÓÂ›˜) – Î·Ì›· (Î·ÌÈ¿) – Î·Ó¤Ó· Î·È Î·ıÂÙ› ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È
Û·Ó ÌÈ· Ï¤ÍË.
121
ENOTHTA 17
¶Ò˜ ÊÙÈ¿¯Óˆ Ó¤Â˜ Ï¤ÍÂÈ˜;
¶·Ú·ÁˆÁÈÎ‹ ÌÔÚÊÔÏÔÁ›· - ™‡ÓıÂÛË
¡·È, ·ÏÏ¿ ÔÏÏ¤˜

Ï¤ÍÂÈ˜ ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·È ·fi
ŸÏÔÈ
¿ÏÏÂ˜. ¡·, ‰Â˜, ÛÙÔ ÏÂÍÈÎfi ¤Ó·
Ì·˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ
ÛˆÚfi Ú‹Ì·Ù· ÊÙÈ¿¯ÓÔÓÙ·È
ÙÂÏÈÎ¿ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜ Ï¤ÍÂÈ˜.
·fi Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿.
∞ÔÚÒ Ò˜ ÌÔÚÔ‡ÌÂ Î·È
ÙÈ˜ ı˘ÌfiÌ·ÛÙÂ!
ŸÙ·Ó ÊÙ¿Óˆ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜

→ ÙÂÏÂÈÒÓˆ,
fiÙ·Ó ÍÂÎÈÓÒ ·’ ÙËÓ ·Ú¯‹
→ ·Ú¯›˙ˆ,
fiÙ·Ó ‚Ï¤ˆ ¤Ó· fiÓÂÈÚÔ
→ ÔÓÂÈÚÂ‡ÔÌ·È,
ÎÈ fiÙ·Ó È¿ÛÔ˘Ó ÔÈ ˙¤ÛÙÂ˜, Â ÙfiÙÂ
→ ˙ÂÛÙ·›ÓÔÌ·È ÁÈ· Ù· Î·Ï¿.
°›ÓÂÙ·È, fiÌˆ˜, Î·È

H ·‰ÂÏÊ‹ ÌÔ˘ Á˘ÌÓ¿˙ÂÙ·È
→ÛÙÔ Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈÔ.
ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ, ¤¯Ô˘ÌÂ
‰ËÏ·‰‹ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ·fi
™˘¯Ó¿ ÎÔÏ˘Ì¿ÂÈ
→ ÙË˜ ·Ú¤ÛÂÈ ‰ËÏ·‰‹ ÙÔ ÎÔÏ‡ÌÈ.
Ú‹Ì·Ù·.
∫·Ù·ÛÎÂ˘¿˙Ô˘ÌÂ
Â›ÛË˜ Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ·fi
∏ ÌÈÎÚ‹ Á¿Ù· Ï¤ÁÂÙ·È→ Á·Ù¿ÎÈ, Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿.
Ô ÛÎ‡ÏÔ˜ → ÛÎ˘Ï¿ÎÈ.
→
ŒÓ· ÛÔ˘‰·›Ô ÁÎÔÏ Â›Ó·È ÁÎÔÏ¿Ú·,
ÌÈ· ¤ÎÙ·ÛË ÌÂ ÂÏÈ¤˜ → ÂÏ·ÈÒÓ·˜,
ÎÈ fiÙ·Ó Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ·È ÔÏÏ¿ ÛÎÔ˘›‰È· ÛÙÔ ‰ˆÌ¿ÙÈfi ÌÔ˘
Ë ÌËÙ¤Ú· ÌÔ˘ Ï¤ÂÈ fiÙÈ ÌÔÈ¿˙ÂÈ ÌÂ→ ÛÎÔ˘È‰·ÚÈfi.
202
µÚ›ÛÎˆ ÙÈ˜ Û¯
¤ÛÂÈ˜
ÙˆÓ
Ï¤ÍÂ
ˆÓ
∫·È Â›ıÂÙ· ÌÔÚÒ Ó·

ÊÙÈ¿Íˆ ÌÂ ÙÈ˜ Î·Ù¿ÏÏËÏÂ˜
Î·Ù·Ï‹ÍÂÈ˜.
∂›ıÂÙ·;
∞˘Ùfi˜ Ô˘ ÊÙÈ¿¯ÓÂÙ·È ·fi ·Û‹ÌÈ Â›Ó·È
→ ·ÛËÌ¤ÓÈÔ˜,
ÎÈ ·˘Ùfi˜ Ô˘ Ì·˜ ÂÓÔ¯ÏÂ›
→ÂÓÔ¯ÏËÙÈÎfi˜.
√ Û˘ÌÌ·ıËÙ‹˜ ÌÔ˘, Ô ™Ù·‡ÚÔ˜, Ô˘ ÌÂÏÂÙ¿ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎ¿,
Â›Ó·È ÔÏ‡
→ ÌÂÏÂÙËÚfi˜.
∂ÁÒ ÔÏÏ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÍÂ¯ÓÒ ÙÈ˜ ·ÛÎ‹ÛÂÈ˜ Ô˘ ¤¯ˆ ÁÈ· ·‡ÚÈÔ.
∫È fiÙ·Ó ÊÙ¿ÓÂÈ Ë
→
·˘ÚÈ·Ó‹ Ì¤Ú· ÙÚ¤¯ˆ ÁÈ· Ó· ÚÔÏ¿‚ˆ.
ªÔÚÒ Ó· ÊÙÈ¿Íˆ Ó¤Â˜ Ï¤ÍÂÈ˜ ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ Î·Ù·Ï‹ÍÂÈ˜ ÛÂ Ï¤ÍÂÈ˜ Ô˘ ‹‰Ë ˘¿Ú¯Ô˘Ó.
∏ ‰È·‰ÈÎ·Û›· ·˘Ù‹ Ï¤ÁÂÙ·È ·Ú·ÁˆÁ‹.
ŸÙ·Ó ¤Ó· Û¯‹Ì· Â›Ó·È ÛÙÂÓfi Î·È Ì·ÎÚ‡ ÙÔ Ï¤ÌÂ

→ ÛÙÂÓfiÌ·ÎÚÔ.
ŸÙ·Ó ·ÓÂ‚·›Óˆ Î·È Î·ÙÂ‚·›Óˆ ¿ÛÎÔ· ÙÈ˜ ÛÎ¿ÏÂ˜ ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡ ÌÔ˘, fiÏÔÈ ·Ó·ÚˆÙÈÔ‡ÓÙ·È
ÁÈ·Ù›
→ ·ÓÂ‚ÔÎ·ÙÂ‚·›Óˆ ¯ˆÚ›˜ ÏfiÁÔ.
ŸÙ·Ó Ô ‹ÏÈÔ˜ ‚·ÛÈÏÂ‡ÂÈ, ÌÔ˘ ·Ú¤ÛÂÈ Ó· ¯·˙Â‡ˆ ÙÔ
→ËÏÈÔ‚·Û›ÏÂÌ·.
ªÔÚÒ Â›ÛË˜ Ó· ÂÓÒÛˆ Ï¤ÍÂÈ˜ Î·È Ó· ÊÙÈ¿Íˆ ·ÎfiÌ· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÂ˜. ∏ ‰È·‰ÈÎ·Û›· ·˘Ù‹
Ï¤ÁÂÙ·È Û‡ÓıÂÛË.
17.1 ¶·Ú·ÁˆÁ‹
A. ¶·Ú¿ÁˆÁ· Ú‹Ì·Ù·
∫˘Ú›ˆ˜ ·fi Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ ‹ Â›ıÂÙ·: ∞ÏÏ¿ Î·È:
ÓÂ‡ÚÔ – ÓÂ˘ÚÈ¿˙ˆ 1) ∞fi ¿ÏÏ· Ú‹Ì·Ù·:
Ê˘Ùfi – Ê˘ÙÂ‡ˆ Ê¤ÁÁˆ – ÊÂÁÁ›˙ˆ
ÎfiÔ˜ – ÎÔÈ¿˙ˆ ‚¿Êˆ – ÍÂ‚¿Êˆ
Ù¤ÏÔ˜ – ÙÂÏÂÈÒÓˆ ‰È„Ò – ÍÂ‰È„Ò
˙¤ÛÙË – ˙ÂÛÙ·›Óˆ
fiÌÔÚÊÔ˜ – ÔÌÔÚÊ·›Óˆ 2) ∞fi ¿ÎÏÈÙ· Ì¤ÚË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ (ÂÈÚÚ‹Ì·Ù·,
ÛËÌ¿‰È – ÛËÌ·‰Â‡ˆ ÂÈÊˆÓ‹Ì·Ù· ÎÙÏ.):
ÎÏÂÈ‰› – ÎÏÂÈ‰ÒÓˆ Û˘¯Ó¿ – Û˘¯Ó¿˙ˆ
ÛÈÌ¿ – ÛÈÌÒÓˆ
¯·ÌËÏ¿ – ¯·ÌËÏÒÓˆ
203
ÛÂÈ˜ ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ
Î ˆ ÙÈ ˜ Û ¯ ¤
µ Ú ›Û
µ. ¶·Ú¿ÁˆÁ· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿
∞fi Ú‹Ì·Ù·: ∞fi Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿:

ÙÚ·ÁÔ˘‰Ò – ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ‹˜ ·. ÀÔÎÔÚÈÛÙÈÎ¿
¤Ú¯ÔÌ·È – ÂÚ¯ÔÌfi˜ ¢Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Î¿ÙÈ Â›Ó·È ÌÈÎÚfi ‹ fiÙÈ ÙÔ ÓÈÒıÔ˘ÌÂ ˆ˜
ÎÏ·‰Â‡ˆ – ÎÏ¿‰ÂÌ· ·Á·ËÙfi/ÔÈÎÂ›Ô. ¶.¯. ·È‰› – ·È‰¿ÎÈ
ÙÚ¤¯ˆ – ÙÚ¤ÍÈÌÔ ∫·Ù·Ï‹ÍÂÈ˜: -¿ÎÈ, -›ÙÛ·, -¿ÎÔ˜, -¿ÎË˜,
·Ó·Û·›Óˆ – ·Ó¿Û· -Ô‡Ï·, -Ô‡ÏË˜, -Ô‡ÏÈ, -Ô‡‰·, -Ô‡‰È
Á˘ÌÓ¿˙ˆ – Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈÔ
‚. ªÂÁÂı˘ÓÙÈÎ¿
¢Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ Î¿ÙÈ Â›Ó·È ÈÔ ÌÂÁ¿ÏÔ ·fi ·˘Ùfi ÛÙÔ ÔÔ›Ô
·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë Ï¤ÍË ·fi ÙËÓ ÔÔ›· ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È.
∆· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ Ô˘ ·Ú¿ÁÔ- ¶.¯. ÎÔÏÔÎ‡ıÈ – ÎÔÏÔÎ‡ı·
ÓÙ·È ·fi Ú‹Ì·Ù· ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ∫·Ù·Ï‹ÍÂÈ˜: -·, -¿Ú·, -·Ú¿˜, -·ÚÔ˜
Î˘Ú›ˆ˜:
·) ÙÔ ÚfiÛˆÔ Ô˘ ÂÓÂÚÁÂ› Á. ¶ÂÚÈÂÎÙÈÎ¿
(.¯. ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÛÙ‹˜) ¢Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ ÔÏÏ¿ fiÌÔÈ· Ú¿ÁÌ·Ù· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙÔ ›‰ÈÔ
‚) ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ‹ ÙÔ ·ÔÙ¤- Ì¤ÚÔ˜. ¶.¯. ¿ÌÌÔ˜ – ·ÌÌÔ˘‰È¿, ·Ì¤ÏÈ – ·ÌÂÏÒÓ·˜
ÏÂÛÌ¿ ÙË˜ (.¯. ÎÏ¿‰ÂÌ·) ∫·Ù·Ï‹ÍÂÈ˜: -È·, -ÒÓ·˜, -ÈÒÓ·˜
Á) ÙÔ fiÚÁ·ÓÔ, ÙÔ Ì¤ÛÔ ‹
ÙÔÓ ÙfiÔ ÌÈ·˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ‰. ∆ÔÈÎ¿
(.¯. Á˘ÌÓ·ÛÙ‹ÚÈÔ) ¢Â›¯ÓÔ˘Ó ÙfiÔ. ¶.¯. ÂÛÙÈ¿ÙÔÚ·˜ – ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈÔ,
¶·ÙÚÈ¿Ú¯Ë˜ – ¶·ÙÚÈ·Ú¯Â›Ô
Â. ∂ıÓÈÎ¿
¢Â›¯ÓÔ˘Ó ÙÔÓ ¿ÓıÚˆÔ Ô˘ Î·Ù¿ÁÂÙ·È ·fi Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ
ÙfiÔ. Œ¯Ô˘Ó ÔÏÏ¿ Â›‰Ë Î·Ù·Ï‹ÍÂˆÓ.
¶.¯. ∞Ó·ÙÔÏ‹ – ∞Ó·ÙÔÏ›ÙË˜, æ·Ú¿ – æ·ÚÈ·Ófi˜
ÛÙ. ∂·ÁÁÂÏÌ·ÙÈÎ¿
¢ËÏÒÓÔ˘Ó Â¿ÁÁÂÏÌ·. ¶.¯. ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË – ‚È‚ÏÈÔıËÎ¿ÚÈÔ˜,
‚¿ÚÎ· – ‚·ÚÎ¿ÚË˜, Á¿Ï· – Á·Ï·Ù¿˜
˙. ¢È¿ÊÔÚ· ¿ÏÏ·
-·ÈÓ·: .¯. °ÈÒÚÁÔ˜ – °ÈÒÚÁ·ÈÓ·
-ÈÓ·: .¯. ÁÈ·ÙÚfi˜ – ÁÈ·ÙÚ›Ó·
-ÈÛÌÔ˜: .¯. ¯ÚÈÛÙÈ·Ófi˜ – ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜
-È¿: .¯. Ó‡¯Ù· – Ó˘¯ÙÈ¿, ÏÂ‚¤ÓÙË˜ – ÏÂ‚ÂÓÙÈ¿
∞fi Â›ıÂÙ·:
∂›Ó·È ·ÊËÚËÌ¤Ó· Î·È Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó È‰ÈfiÙËÙ·
¶.¯. ·ıÒÔ˜ – ·ıˆfiÙËÙ·, ·ÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜ – ·ÁÚ·ÌÌ·ÙÔÛ‡ÓË, Ì·‡ÚÔ˜ – Ì·˘Ú›Ï·, ÁÏ˘Îfi˜ –
ÁÏ‡Î·, ÎfiÎÎÈÓÔ˜ – ÎÔÎÎÈÓ›Ï·, ‚·Ú‡˜ – ‚·Ú‡ÙËÙ·
204
17: ¶Ò˜ ÊÙÈ¿¯Óˆ Ó¤Â˜ Ï¤ÍÂ
∞ È˜;
∂¡√∆∏∆
°. ¶·Ú¿ÁˆÁ· Â›ıÂÙ·
∞fi Ú‹Ì·Ù·: ∞fi Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿:
‰ÚÔÛ›˙ˆ – ‰ÚÔÛÈÛÙÈÎfi˜ ˙‹ÏÈ· – ˙ËÏÈ¿ÚË˜
ÌÂÏÂÙÒ – ÌÂÏÂÙËÚfi˜ ¿ÓÔÈÍË – ·ÓÔÈÍÈ¿ÙÈÎÔ˜
Ï¿Ìˆ – Ï·ÌÂÚfi˜ ÛÙ¿¯ÙË – ÛÙ·¯Ù‹˜
ÎÈÓÒ – ÎÈÓËÙ‹ÚÈÔ˜ ·ÈÒÓ·˜ – ·ÈÒÓÈÔ˜
‚ÚÔ¯‹ – ‚ÚÔ¯ÂÚfi˜
∆· ·Ú¿ÁˆÁ· Â›ıÂÙ· ÛÂ -ÙÔ˜ ÌÂÙ¿ÍÈ – ÌÂÙ·ÍˆÙfi˜
Ï¤ÁÔÓÙ·È ÚËÌ·ÙÈÎ¿ Â›ıÂÙ·: ÎÔÚ›ÙÛÈ – ÎÔÚÈÙÛ›ÛÙÈÎÔ˜
ÛÎ‡‚ˆ – ÛÎ˘ÊÙfi˜ ·ÚÓ› – ·ÚÓ›ÛÈÔ˜
‚¿˙ˆ – ‚·ÏÙfi˜ Ì·ÏÏ› – Ì¿ÏÏÈÓÔ˜
∞fi Â›ıÂÙ·: ∞fi ÂÈÚÚ‹Ì·Ù·:

∞˘Ù¿ Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ ˘ÔÎÔÚÈÛÙÈÎ¿: ÎÔÓÙ¿ – ÎÔÓÙÈÓfi˜
ÎÔÓÙfi˜ – ÎÔÓÙÔ‡ÏË˜ ‚fiÚÂÈ· – ‚ÔÚÈÓfi˜
˙ÂÛÙfi˜ – ˙ÂÛÙÔ‡ÙÛÈÎÔ˜ ·‡ÚÈÔ – ·˘ÚÈ·Ófi˜
◊ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó È‰ÈfiÙËÙ·:
¿ÁÚÈÔ˜ – ·ÁÚÈˆfi˜
¿ÛÚÔ˜ – ·ÛÚÈ‰ÂÚfi˜
·¯‡˜ – ·¯Ô˘Ïfi˜
∂›ÛË˜ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È ÌÂ ÙÔ ÛÙÂÚËÙÈÎfi ·(Ó)-:

Â›ÛËÌÔ˜ – ·ÓÂ›ÛËÌÔ˜
·ÎÚÈ‚‹˜ – ·Ó·ÎÚÈ‚‹˜
Èı·Ófi˜ – ·›ı·ÓÔ˜
¢. ¶·Ú¿ÁˆÁ· ÂÈÚÚ‹Ì·Ù·
∆· ·Ú¿ÁˆÁ· ÂÈÚÚ‹Ì·Ù· ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È Î˘Ú›ˆ˜ ·fi Â›ıÂÙ·.

¶·Ú¿ÁÔÓÙ·È ÌÂ ÙÈ˜ Î·Ù·Ï‹ÍÂÈ˜ -· Î·È -ˆ˜ (‚Ï. ÂÓfiÙËÙ· 12.2).
fiÌÔÚÊÔ˜ – fiÌÔÚÊ·
ÂÈÏÈÎÚÈÓ‹˜ – ÂÈÏÈÎÚÈÓÒ˜
¿ÌÂÛÔ˜ – ¿ÌÂÛ· Î·È ·Ì¤Ûˆ˜
¶ÈÔ Û¿ÓÈ·, ÌÔÚÂ› Ó· ‚ÚÔ‡ÌÂ ÂÈÚÚ‹Ì·Ù· Ô˘

·Ú¿ÁÔÓÙ·È ·fi ·ÓÙˆÓ˘Ì›Â˜ (.¯. ¿ÏÏÔ˜ – ·ÏÏÔ‡)
‹ ·fi ¿ÏÏ· ÂÈÚÚ‹Ì·Ù· (.¯. ÂÎÂ› – ÂÎÂ›ıÂ).
205
Î ˆ ÙÈ ˜ Û ¯ ¤
µ Ú ›Û
17.2 ™‡ÓıÂÛË
ŸÙ·Ó Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘ÌÂ ÌÈ· Ï¤ÍË ÌÂ ÌÈ· ¿ÏÏË Ï¤ÍË ÁÈ· Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘ÌÂ ÌÈ· Î·ÈÓÔ‡ÚÈ· Ï¤ÍË, ¤¯Ô˘ÌÂ
Û‡ÓıÂÛË.
¿ÁÚÈÔ + ÏÔ˘ÏÔ‡‰È = ·ÁÚÈÔÏÔ‡ÏÔ˘‰Ô

·ÓÂ‚·›Óˆ + Î·ÙÂ‚·›Óˆ = ·ÓÂ‚ÔÎ·ÙÂ‚·›Óˆ
∞ã Û˘ÓıÂÙÈÎfi µã Û˘ÓıÂÙÈÎfi ™‡ÓıÂÙË Ï¤ÍË
™ÙË ÁÏÒÛÛ· Ì·˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÔÏÏ¤˜ Û‡ÓıÂÙÂ˜ ÏÂÍÂÈ˜ (Û‡ÓıÂÙ·).

ªÂ ‚¿ÛË ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜, Ù· Û‡ÓıÂÙ· ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÂ:
¶·Ú·Ù·ÎÙÈÎ¿ Û‡ÓıÂÙ·: ∞˘Ù¿ ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ¶ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÙÈÎ¿ Û‡ÓıÂÙ·: ™Â ·˘Ù¿ ÙÔ

fi,ÙÈ Î·È Ù· Û˘ÓıÂÙÈÎ¿ ÙÔ˘˜ ÂÓˆÌ¤Ó· ÌÂ ÙÔÓ ÚÒÙÔ Û˘ÓıÂÙÈÎfi ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ:
Û‡Ó‰ÂÛÌÔ Î·È : ·ÁÚÈÔÏÔ‡ÏÔ˘‰Ô – ¿ÁÚÈÔ ÏÔ˘ÏÔ‡‰È
·ÓÂ‚ÔÎ·ÙÂ‚·›Óˆ – ·ÓÂ‚·›Óˆ Î·È Î·ÙÂ‚·›Óˆ ËÏÈÔ‚·Û›ÏÂÌ· – ‚·Û›ÏÂÌ· ÙÔ˘ ‹ÏÈÔ˘
Ì·¯·ÈÚÔ›ÚÔ˘Ó· – Ì·¯·›ÚÈ· Î·È ÈÚÔ‡ÓÈ· Í·Ó·ı˘Ì¿Ì·È – ı˘Ì¿Ì·È Í·Ó¿
ÎÔÓÙfi¯ÔÓÙÚÔ˜ – ÎÔÓÙfi˜ Î·È ¯ÔÓÙÚfi˜
∞ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎ¿ Û‡ÓıÂÙ·: ™’ ·˘Ù¿ ÙÔ ¤Ó·
∫ÙËÙÈÎ¿ Û‡ÓıÂÙ·: ∞˘Ù¿ ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó fiÙÈ Û˘ÓıÂÙÈÎfi Â›Ó·È Ú‹Ì· Î·È ÙÔ ¿ÏÏÔ Â›Ó·È ÙÔ
Î¿ÔÈÔ˜ ¤¯ÂÈ Î¿ÙÈ ‰ÈÎfi ÙÔ˘. ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ Ú‹Ì·ÙÔ˜ ·˘ÙÔ‡.
ÌÂÁ·ÏfiÎ·Ú‰Ô˜ – ·˘Ùfi˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ıËÚÈÔ‰·Ì·ÛÙ‹˜ – ·˘Ùfi˜ Ô˘ ‰·Ì¿˙ÂÈ ıËÚ›·
Î·Ú‰È¿ ˙·¯·ÚÔÏ¿ÛÙË˜ – ·˘Ùfi˜ Ô˘ Ï¿ıÂÈ
Ì·˘ÚÔÌ¿Ù· – ·˘Ù‹ Ô˘ ¤¯ÂÈ Ì·‡Ú· Ì¿ÙÈ· ˙·¯·ÚˆÙ¿
ÁÏ˘ÎfiÊˆÓÔ˜ – ·˘Ùfi˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÁÏ˘ÎÈ¿ ÊˆÓ‹ ÁÏˆÛÛÔ‰¤ÙË˜ – ·˘Ùfi Ô˘ ‰¤ÓÂÈ ÙË ÁÏÒÛÛ·
¶Ò˜ Û¯ËÌ·Ù›˙ˆ Û‡ÓıÂÙ·;

ªÔÚÒ Ó· Û¯ËÌ·Ù›Ûˆ Û‡ÓıÂÙ· Ï¤ÍÂˆÓ Û¯Â‰fiÓ ÌÂ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· Ì¤ÚË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘.
∆Ô ∞ã Û˘ÓıÂÙÈÎfi ÌÔÚÂ› Ó· Â›Ó·È:
Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi (Ô‰fiÛÊ·ÈÚÔ)
Â›ıÂÙÔ (·ÁÚÈÔÁÔ‡ÚÔ˘ÓÔ)
·ÚÈıÌËÙÈÎfi (ÂÓÙ¿ÌÔÚÊË)
Ú‹Ì· (·ÓÂ‚ÔÎ·ÙÂ‚·›Óˆ)
Â›ÚÚËÌ· (ÈÛˆÁ˘Ú›˙ˆ)
∆Ô Bã Û˘ÓıÂÙÈÎfi ÌÔÚÂ› Ó· Â›Ó·È:
Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi (ÂÍÒÊ˘ÏÏÔ)
Â›ıÂÙÔ (‚·ı˘Á¿Ï·ÓÔ˜)
Ú‹Ì· (ÓÔÌÔıÂÙÒ)
ÎÏÈÙ‹ ÌÂÙÔ¯‹ (ÎÔÛÌÔÁ˘ÚÈÛÌ¤ÓÔ˜)
206
17: ¶Ò˜ ÊÙÈ¿¯Óˆ Ó¤Â˜ Ï¤ÍÂ
∞ È˜;
∂¡√∆∏∆
ÕÚ·, ÌÔÚÒ Ó· ÊÙÈ¿Íˆ Û‡ÓıÂÙÂ˜ Ï¤ÍÂÈ˜ ÌÂ ¤Ó· ÛˆÚfi ÙÚfiÔ˘˜!
ŸÙ·Ó ÙÔ ∞ã Û˘ÓıÂÙÈÎfi Â›Ó·È ÎÏÈÙ‹ Ï¤ÍË, ÂÓÒÓˆ Ù· ‰‡Ô Û˘Ó-

ıÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÔ Û˘Ó‰ÂÙÈÎfi ÊˆÓ‹ÂÓ -Ô-, ÙÔ ÔÔ›Ô ‰ÂÓ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È
·fi Î·Ó¤Ó· ·fi Ù· ‰‡Ô Û˘ÓıÂÙÈÎ¿.
→
Á˘Ó·›ÎÂ˜ + ·È‰È¿ Á˘Ó·ÈÎ-fi-·È‰·
Ó‡¯Ù· + Ô˘Ï›
→ Ó˘¯Ù-Ô-Ô‡ÏÈ
·Ó¿‚ˆ + Û‚‹Óˆ
→ ·Ó·‚-Ô-Û‚‹Óˆ ªÂÚÈÎ¤˜ ÊÔÚ¤˜, fiÌˆ˜, ÙÔ Û˘Ó-
ÈÎÚ‹ + ‰¿ÊÓË
→ ÈÎÚ-Ô-‰¿ÊÓË ‰ÂÙÈÎfi ÊˆÓ‹ÂÓ ¯¿ÓÂÙ·È.
¿ÁÚÈÔ˜ + ¿ÓıÚˆÔ˜
→ ·ÁÚÈ¿ÓıÚˆÔ˜
ªÂÚÈÎ¤˜ ÚÔı¤ÛÂÈ˜ ÙË˜ ÁÏÒÛÛ·˜ Ì·˜ Û˘Ó‰˘¿˙ÔÓÙ·È ÌÂ Ô˘ÛÈ·-

ÛÙÈÎ¿, Â›ıÂÙ·, Ú‹Ì·Ù· Î·È ÂÈÚÚ‹Ì·Ù·, Î·È Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó Ó¤Â˜
Ï¤ÍÂÈ˜: .¯. ·ÓÙÈÚfiÂ‰ÚÔ˜, Î·Ù·ÎfiÎÎÈÓÔ˜, Û˘Ó˘¿Ú¯ˆ, ÚÔ-
¯Ù¤˜. √È Ï¤ÍÂÈ˜ ·˘Ù¤˜ ¿ÏÏÔÙÂ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó ÌÂ ·Ú¿ÁˆÁ· Î·È ¿Ï-
ÏÔÙÂ ÌÂ Û‡ÓıÂÙ·.
™ÙË ÁÏÒÛÛ· Ì·˜ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Î·È Û‡ÓıÂÙ· Ù· ÔÔ›· ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó ÌÂ

ÔÏfiÎÏËÚÂ˜ ÔÓÔÌ·ÙÈÎ¤˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜. ∞˘Ù¿ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ÔÏ˘ÏÂÎÙÈ-
Î¿ Û‡ÓıÂÙ·.
¶.¯. ·È‰ÈÎ‹ ¯·Ú¿, Ï·˚Î‹ ·ÁÔÚ¿, ÙÚ›ÙË ËÏÈÎ›·, ˙ÒÓË ·ÛÊ·ÏÂ›·˜
17.3 ∞ÚÎÙÈÎfiÏÂÍ· – ™˘ÓÙÔÌÔÁÚ·Ê›Â˜

∂ÁÒ ¿ˆ ÛÙÔ
π.∫.∞.
¶¿ˆ Ó· ÏËÚÒÛˆ
ÙÔÓ ÏÔÁ·ÚÈ·ÛÌfi ÙË˜
¢.∂.∏. Î·È ÙÔ˘ √.∆.∂.
207
¤ Û ÂÈ˜ Ù ˆ Ó Ï ¤ Í Â ˆÓ
Î ˆ ÙÈ˜ Û ¯
µÚ›Û
ª· ÙÈ Â›Ó·È
·˘Ù¿;
À¿Ú¯Ô˘Ó ÔÓfiÌ·Ù·
ÔÚÁ·ÓÈÛÌÒÓ, ÂÈ¯ÂÈÚ‹ÛÂˆÓ,
Û˘ÏÏfiÁˆÓ ÎÙÏ. Ù· ÔÔ›· ·ÔÙÂÏÔ‡ÓÙ·È
·fi ÔÏÏ¤˜ Ï¤ÍÂÈ˜. ™ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ Ù· ·ÚÎÙÈÎfiÏÂÍ·, ‰ËÏ·‰‹
·ÎÚÔÛÙÈ¯›‰Â˜ Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÔÓÙ·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi
ÙÔ ÚÒÙÔ ÁÚ¿ÌÌ· ÙË˜ Î¿ıÂ Ï¤ÍË˜. ¢ËÏ·‰‹:
¢ËÌfiÛÈ· √ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜
∂È¯Â›ÚËÛË ∆ËÏÂÈÎÔÈÓˆÓÈÒÓ
∏ÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡ ∂ÏÏ¿‰Ô˜
ÿ ‰Ú˘Ì·
∫ÔÈÓˆÓÈÎÒÓ
∞ÛÊ·Ï›ÛÂˆÓ
¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∞ 39 ƒˆÙÒ Î·È Ì·ı·›Óˆ ÙÈ ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ ·ÚÎÙÈÎfiÏÂÍ·:
√.∂.¢.µ., ∂.ƒ.∆., √.™.∂., ∂.¶.√., ∫.∂.¶., ∂.ª.À., ∂.∫.∞.µ., √.∏.∂., ∂.√.∆.
Y¿Ú¯Ô˘Ó Î·È ÔÈ
Û˘ÓÙÔÌÔÁÚ·Ê›Â˜. ™Â ·˘Ù¤˜, ·ÓÙ›
Ó· ÁÚ¿„Ô˘ÌÂ ÌÈ· Ï¤ÍË ÔÏfiÎÏËÚË,
ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ ÌÂÚÈÎ¿ ÁÚ¿ÌÌ·Ù¿ ÙË˜ ÁÈ·
Û˘ÓÙÔÌ›·. ŒÙÛÈ, ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ, .¯.:
‰ËÏ. = «‰ËÏ·‰‹»
ÎÙÏ. = «Î·È Ù· ÏÔÈ¿»
‚Ï. = «‚Ï¤Â»
ÛÂÏ. = «ÛÂÏ›‰·»
208
ENOTHTA 18
∆È ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ÔÈ Ï¤ÍÂÈ˜;
√È ÛËÌ·Û›Â˜ ÙˆÓ Ï¤ÍÂˆÓ
18.1 ∫˘ÚÈÔÏÂÍ›· - ªÂÙ·ÊÔÚ¿
∏ Ô˘Ú¿ ÙË˜
·ÏÂÔ‡˜ ÌÂÚÈÎ¤˜ ÊÔÚ¤˜
Â›Ó·È Ì·‡ÚË.
∫˘ÚÈÔÏÂÍ›· ¤¯Ô˘ÌÂ fiÙ·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ Ù· Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿, Ù· Â›ıÂÙ·, Ù· Ú‹Ì·Ù·, Ù· ÂÈÚÚ‹Ì·-

Ù· Î·È ÙÈ˜ ÌÂÙÔ¯¤˜ ÌÂ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎ‹ ÙÔ˘˜ ÛËÌ·Û›·.
∂ÁÒ ÛÙÔ ’¯· ÂÈ,

∫·Ú·ÁÎÈfi˙Ë. ªËÓ ÙÔÓ
ÂÌÈÛÙÂ‡ÂÛ·È ÙÔÓ ¡ÈfiÓÈÔ.
¢ÂÓ ·ÓÙ¤¯ˆ È·! ∏ ∂›Ó·È ·ÏÂÔ‡.
˙ˆ‹ ÌÔ˘ Â›Ó·È Ì·‡ÚË! ¶¿ÏÈ
ÓËÛÙÈÎfi˜ ı· ÌÂ›Óˆ.
ªÂÙ·ÊÔÚ¿ ¤¯Ô˘ÌÂ fiÙ·Ó ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÌÂ ÌÈ· Ï¤ÍË ÌÂ ·ÏÏ·ÁÌ¤ÓË ÛËÌ·Û›·, Ë ÔÔ›· fiÌˆ˜ Û˘Ó-
‰¤ÂÙ·È ÌÂ ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎ‹ ÙË˜ ÛËÌ·Û›·.
¢ƒ∞™∆∏ƒπ√∆∏∆∞ 40 ™Â ÔÈÂ˜ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ ¤¯Ô˘ÌÂ Î˘ÚÈÔÏÂÍ›· Î·È ÛÂ ÔÈÂ˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿;
1. ¢ÂÓ ÌÔÚÒ Ó· Èˆ ·˘Ùfi ÙÔ Ê¿ÚÌ·ÎÔ. ∂›Ó·È ÔÏ‡ ÈÎÚfi.

2. ª¿ÙˆÛ·Ó Ù· fi‰È· ÙÔ˘ ÛÙÈ˜ ÛÎÏËÚ¤˜ ¤ÙÚÂ˜.
3. ªÂ ÙÔ ÍËÌ¤ÚˆÌ· ÈÎÚ¿ Ó¤· ¤ÊÙ·Û·Ó ÛÙÔ ÓËÛ›.
4. ™Ù·Ì¿Ù· Ó· ÌÈÏ¿˜ fiÙ·Ó ÙÚˆ˜ Î·È Ì¿Û· Î·Ï¿ ÙÔ Ê·ÁËÙfi ÛÔ˘.
5. ¢ÂÓ Î·Ù¿Ï·‚· ÙÈ Â›Â. ª·ÛÔ‡ÛÂ Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘.
6. ∆ÔÓ ·Ú·Î¿ÏÂÛ· Ó· ÌÂ ‚ÔËı‹ÛÂÈ, ·ÏÏ¿ Â›¯Â ÛÎÏËÚ‹ Î·Ú‰È¿ Î·È ÌÂ ·ÁÓfiËÛÂ.
209
Î ˆ ÙÈ ˜ Û ¯ ¤
µ Ú ›Û
18.2 ™˘ÓÒÓ˘Ì· – ∞ÓÙÒÓ˘Ì· (·ÓÙ›ıÂÙ·)
™˘ÓÒÓ˘Ì· ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ¤˜ Ï¤-

ÍÂÈ˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÚ›Ô˘ ÙËÓ ›‰È· ÛËÌ·Û›·.
·¿˜ – ÈÂÚ¤·˜
ÏÂ˘Îfi˜ – ¿ÛÚÔ˜
Ì·Ì¿˜ – ·Ù¤Ú·˜
Î.¿.
∞ÓÙÒÓ˘Ì· (·ÓÙ›ıÂÙ·) ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ï¤ÍÂÈ˜

„ËÏfi˜ – ÎÔÓÙfi˜
Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ·ÓÙ›ıÂÙË ÛËÌ·Û›·.
ÏÔ‡ÛÈÔ˜ – ÊÙˆ¯fi˜
fiÌÔÚÊÔ˜ – ¿Û¯ËÌÔ˜
¿Óˆ – Î¿Ùˆ
ÁÂÌ›˙ˆ – ·‰ÂÈ¿˙ˆ
·ÓÂ‚·›Óˆ – Î·ÙÂ‚·›Óˆ
Î.¿.
18.3 √ÌÒÓ˘Ì· – ¶·ÚÒÓ˘Ì·
√ÌÒÓ˘Ì· Â›Ó·È ÔÈ Ï¤ÍÂÈ˜ Ô˘ ÚÔÊ¤ÚÔÓÙ·È ÙÔ ›‰ÈÔ

·ÏÏ¿ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ‹ ÛËÌ·Û›·.
Ô ‰·ÓÂÈÎfi˜ – Ô ‰·ÓÈÎfi˜ (·fi ÙË ¢·Ó›·)

ÙÔ ‰È¿ÏÂÈÌÌ· (ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô) – ÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· (˘ÁÚÔ‡)
Û‹Îˆ (¿Óˆ) – Û‡ÎÔ (ÊÚÔ‡ÙÔ)
‹Ú· (Î¿ÙÈ) – (·˘Ùfi˜ ¤¯ÂÈ) Â›Ú·
Ë ÂÊÔÚ›· (ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹ ˘ËÚÂÛ›·) – Ë Â˘ÊÔÚ›· (ÏÔ‡ÛÈ· ·Ú·ÁˆÁ‹)
ÎÏÂ›Óˆ ÙËÓ fiÚÙ· – ÎÏ›Óˆ ¤Ó· Ú‹Ì·
ÙÔ ÎÏ›Ì· ÙË˜ ¯ÒÚ·˜ – ÙÔ ÎÏ‹Ì· ÛÙËÓ ·˘Ï‹ Ì·˜ (ÎÏËÌ·Ù·ÚÈ¿, ·Ì¤ÏÈ)
Ô ÎÚÈÙÈÎfi˜ (·˘Ùfi˜ Ô˘ ·ÛÎÂ› ÎÚÈÙÈÎ‹) – Ô ÎÚËÙÈÎfi˜ (·fi ÙËÓ ∫Ú‹ÙË)
Ë Ï›Ú· (ÓfiÌÈÛÌ·) – Ë Ï‡Ú· (ÌÔ˘ÛÈÎfi fiÚÁ·ÓÔ)
Ô ÏÈÌfi˜ (Â›Ó·) – Ô ÏÔÈÌfi˜ (·ÚÚÒÛÙÂÈ·)
Ô fiÚÔ˜ (Û˘ÌÊˆÓ›·) – ÙÔ fiÚÔ˜ (‚Ô˘Ófi)
Û‹Îˆ (Ú‹Ì·) – Û‡ÎÔ (ÙÔ ÊÚÔ‡ÙÔ)
Ô ÙÔ›¯Ô˜ (ÛÈÙÈÔ‡) – ÙÔ ÙÂ›¯Ô˜ (ÙË˜ fiÏË˜)
ÙÔ Ê‡ÏÏÔ (‰¤ÓÙÚÔ˘) – ÙÔ Ê‡ÏÔ (·ÚÛÂÓÈÎfi ‹ ıËÏ˘Îfi)
Ô „ËÏfi˜ (Ô˘ ¤¯ÂÈ ‡„Ô˜) – Ô „ÈÏfi˜ (ÏÂÙfi˜)
Î.¿.
210
∞ 18: TÈ ÛËÌ·›ÓÔ˘Ó ÔÈ Ï¤ÍÂÈ˜
∆ ;
∂¡√∆∏
¶·ÚÒÓ˘Ì· ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ÔÈ Ï¤ÍÂÈ˜ Ô˘ ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó
ÛÙËÓ ÚÔÊÔÚ¿, ·ÏÏ¿ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ‹ ÛËÌ·Û›·.
ÔÈ ·Ì˘Á‰·ÏÈ¤˜ (‰¤ÓÙÚ·) – ÔÈ ·Ì˘Á‰·Ï¤˜ (·‰¤ÓÂ˜)

Ô ·Ì·ÚÙˆÏfi˜ (·˘Ùfi˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ·Ì·ÚÙ›Â˜) – Ô ·ÚÌ·ÙÔÏfi˜ (·˘Ùfi˜ Ô˘ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ¿ÚÌ·Ù·)
ÂÁÎÏËÌ·ÙÒ (Î¿Óˆ ¤ÁÎÏËÌ·) – ÂÁÎÏÈÌ·Ù›˙ˆ (ÂÈÛ¿Áˆ Î¿ÔÈÔÓ ÌÂ ÔÌ·Ïfi ÙÚfiÔ ÛÙÈ˜
ÎÏÈÌ·ÙÈÎ¤˜ ‹ ¿ÏÏÂ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜)
Ô πÓ‰fi˜ (·fi ÙËÓ πÓ‰›·) – Ô πÓ‰È¿ÓÔ˜ (Èı·ÁÂÓ‹˜ ÙË˜ ∞ÌÂÚÈÎ‹˜)
ÛÙÂÚÒ (·›ÚÓˆ Î¿ÙÈ Ô˘ ·Ó‹ÎÂÈ ÛÂ ¿ÏÏÔÓ) – ˘ÛÙÂÚÒ (Ì¤Óˆ ›Ûˆ)
Ë ÛÙ‹ÏË (ÂÈÙ‡Ì‚È·) – Ô ÛÙ‡ÏÔ˜ (Ë ÎÔÏfiÓ·)
Ë ÛÊ‹Î· (¤ÓÙÔÌÔ) – Ë ÛÊ›ÁÁ· (Ì˘ıÔÏÔÁÈÎfi Ù¤Ú·˜)
Ô ÙÂ¯ÓÈÎfi˜ (ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÌÈ· Ù¤¯ÓË) – Ô ÙÂ¯ÓËÙfi˜ (·˘Ùfi˜ Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ê˘ÛÈÎfi˜)
Î.¿.
¶ÚÔÛÔ¯‹! ∂ÂÈ‰‹ Ù· ·ÚÒÓ˘Ì· ÌÔÈ¿˙Ô˘Ó ÛÙËÓ ÚÔÊÔÚ¿, Ú¤-

ÂÈ Ó· Â›Ì·ÛÙÂ ÔÏ‡ ÚÔÛÂÎÙÈÎÔ› ÌËÓ Ù˘¯fiÓ Ù· ÌÂÚ‰¤„Ô˘ÌÂ!
∆ÔÓÈÎ¿ ·ÚÒÓ˘Ì·: ªÂÚÈÎ¤˜ ÊÔÚ¤˜, ÌÔÚÒ Ó· ÍÂ¯ˆÚ›-

Ûˆ ÙÈ˜ Ï¤ÍÂÈ˜ ·˘Ù¤˜ ·fi ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ÙfiÓÔ˘.
Á¤ÚÓˆ – ÁÂÚÓÒ
Á¤ÚÔ˜ – ÁÂÚfi˜
ÓfiÌÔ˜ – ÓÔÌfi˜
·›ÚÓˆ – ÂÚÓÒ
›Óˆ – ÂÈÓÒ
Û¯ÔÏÂ›Ô – Û¯fiÏÈÔ
¯ÒÚÔ˜ – ¯ÔÚfi˜
18.3 ¶ÔÏ‡ÛËÌ·
¶ÔÏ‡ÛËÌÔ: ªÈ· Ï¤ÍË ÌÂ ·Ú·¿Óˆ ·fi Ì›· ÛËÌ·Û›Â˜,

ÔÈ ÔÔ›Â˜ ¤¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ Î·È ÚÔÎ‡ÙÔ˘Ó
Û˘Ó‹ıˆ˜ ·fi ÌÂÙ·ÊÔÚ¿.
ÌÂÁ¿ÏÔ˜ (= ÌÂÁ·ÏfiÛˆÌÔ˜, ËÏÈÎÈˆÌ¤ÓÔ˜, ÛÔ˘‰·›Ô˜)

ÚfiÛˆÔ (ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, ÙÔ˘ ÎÙ›ÛÌ·ÙÔ˜, ÛÙË ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎ‹)
ÙÔ ¯Â›ÏÔ˜ (ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, ÙÔ˘ ÔÙËÚÈÔ‡, ÙÔ˘ ÁÎÚÂÌÔ‡)
fi‰È (ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘, ÙÔ˘ ÙÚ·Â˙ÈÔ‡ ÎÙÏ.)
211
Α) Αρχαιόκλιτα ρήματα
“Το περαςμζνο Σάββατο ςυνέβη (ςυμβαίνει) ζνα ατφχθμα ςτθ λεωφόρο Ποςειδώνοσ. Ένα
αυτοκίνθτο παρενέβη (παραβαίνω) τον κώδικα οδικισ κυκλοφορίασ παραβιάηοντασ το
απαγορευτικό ςιμα, με αποτζλεςμα να ςυγκρουςτεί με άλλο διερχόμενο αυτοκίνθτο. Μετά από
το ατφχθμα, ο υπαίτιοσ οδθγόσ ςυνελήφθηκε/ςυνελήφθη (ςυλλαμβάνομαι) και οδθγικθκε ςτο
αςτυνομικό τμιμα. Ο τραυματίασ οδθγόσ ειςήχθηκε/ειςήχθη (ειςάγομαι) ςτο νοςοκομείο για
προλθπτικοφσ λόγουσ.”
Αρχαιόκλιτα ριματα λζγονται τα ριματα που ζχουν κρατιςει παλαιότερουσ τφπουσ, δθλαδι
κλίνονται όπωσ ςτθν αρχαία ελλθνικι γλϊςςα. Αυτά τα χρθςιμοποιοφμε και ςιμερα, είτε απλά
είτε ςφνκετα.
Τα ριματα αυτά είναι κυρίωσ ςφνθετα, με α΄ ςυνθετικό πρόθεςη (ανά, από, εκ, επί, παρά, ςυν,
κατά, δια, περί, υπζρ, υπό, μετά κ.α.) και β΄ ςυνθετικό αρχαιοελληνικά ρήματα όπωσ τα:
άγω = οδθγϊ, φζρνω,
βαίνω = βαδίηω, πορεφομαι,
δεικνφω - δείκνυμι = δείχνω, φανερϊνω,
λαμβάνω = παίρνω, πιάνω.
Τζτοιου είδουσ ριματα, πολφ ςυνθκιςμζνα ςτο λόγο είναι:
α) ςυμβαίνει, αποβαίνω, επεμβαίνω (από το βαίνω)

β) ειςάγω, διάγω, ανάγω, παράγω, ςυνάγω (από το άγω)
γ) ςυλλαμβάνω, αναλαμβάνω, παραλαμβάνω, απολαμβάνω, εκλαμβάνω (από το λαμβάνω)
δ) αναδεικνφω, αποδεικνφω, επιδεικνφω, υποδεικνφω
Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Β) Λζξεισ που γράφονται ωσ μία:
τα αρικμθτικά από το 13 ζωσ το 19

οι αντωνυμίεσ: κακζνασ, κακεμία, κακζνα, κακετί, κατιτί, οποιοςδιποτε, οςοδιποτε,
οτιδιποτε
τα άκλιτα: κακεξισ, κακαυτό, απεναντίασ, απευκείασ, αφότου, εξαιτίασ, εξαρχισ,
καταγισ, μολαταφτα, ολωςδιόλου,προπάντων, υπόψθ, κατεξοχιν, κατευκείαν, μεμιάσ,
εντωμεταξφ, επιμζρουσ, επιπλζον, επιτόπου, εφάπαξ, εφόςον κλπ.
το εμπρόκετο άρκρο ςτο (ςε + το)
Α ν τ ί θ ε τ α, γράφονται με δφο λζξεισ οι παρακάτω:
καλϊσ τον/τθν/το, μετά χαράσ, τζλοσ πάντων, εν ςυνεχεία, παρ’ όλα κτλ.
Γ) Χρονικοί προςδιοριςμοί – Τοπικοί προςδιοριςμοί

Οι χρονικοί προςδιοριςμοί είναι επιρρθματικοί, δθλαδι μασ προςδιορίηουν πότε γίνεται αυτό
που μασ λζει το ριμα. Αυτοί μπορεί να είναι:
χρονικά επιρριματα, όπωσ: τώρα, τότε, πάντοτε, ςιμερα, χκεσ κ.λ.π,
ουςιαςτικά ςε αιτιατικι ι γενικι πτϊςθ που ζχουν τθν ζννοια χρονικοφ επιρριματοσ,
όπωσ: πρωί, μεςθμζρι, βράδυ κ.λ.π.
εμπρόκετοι προςδιοριςμοί, δθλαδι να ειςάγονται με προκζςεισ, π.χ. από χκεσ, μετά το
μεςθμζρι
και τζλοσ χρονικζσ μετοχζσ, όπωσ επιςτρζφοντασ, ανεβαίνοντασ κ.ά.
Οι τοπικοί προςδιοριςμοί είναι κι αυτοί επιρρθματικοί, δθλαδι μασ προςδιορίηουν ποφ γίνεται
αυτό που μασ λζει το ριμα.
Δθλϊνονται με τα τοπικά επιρριματα: εδώ, εκεί, μπροςτά, πίςω, αριςτερά, δεξιά, επάνω, κάτω,
μζςα, ζξω κτλ., κακϊσ και με εμπρόκετουσ προςδιοριςμοφσ που ζχουν τθν ζννοια του τόπου.
Δημιουργός: Βασίλης Παπαγιάννης http://blogs.sch.gr/vpapagiann/

Επιρρήματα
Τα επιρρήματα σε –α, σχηματίζονται από τον πληθυντικό του

ουδετέρου των επιθέτων. Π.χ. το ωραίο – τα ωραία : επιρ. ωραία.
Τα επιρρήματα σε –ως, σχηματίζονται από τα επίθετα σε –ης, -ης,

-ες. Π.χ. ο συνεχής, η συνεχής, το συνεχές : επιρ. συνεχώς.
• Μερικά όμως επιρρήματα σε –α μπορούν να σχηματιστούν και

σε –ως. Π.χ. βέβαια – βεβαίως, σπάνια – σπανίως.
• Υπάρχουν μερικά επιρρήματα που σχηματίζουν κατάληξη και
σε –α και σε –ως, αλλά με διαφορετική σημασία. Π.χ. ακριβώς
– ακριβά, εκτάκτως – έκτακτα.
Είδη επιρρημάτων
Τοπικά : φανερώνουν τόπο (πού;). εδώ, εκεί (ε)πάνω, κάτω μέσα,

έξω, πίσω, αλλού, ψηλά, χαμηλά κ.ά.
Χρονικά : φανερώνουν χρόνο (πότε;). τώρα, πριν, χτες, αύριο,
πέρσι, (ε)φέτος, ποτέ, κάποτε, κάπου κάπου κ.ά.
Τροπικά : φανερώνουν τρόπο (πώς;). όπως, έτσι, αλλιώς, καθώς,
μαζί, όμορφα, καλά, κακά, ήσυχα, σαν κ.ά.
Ποσοτικά : φανερώνουν ποσό (πόσο;). όσο, τόσο, πολύ,
περισσότερο, λίγο, πιο, αρκετά, κάμποσο, καθόλου κ.ά.
Βεβαιωτικά : φανερώνουν επιβεβαίωση (ναι). Ναι, μάλιστα,
βέβαια, σωστά κ.ά.
Αρνητικά : φανερώνουν άρνηση (όχι). Όχι, δε(ν), μη(ν), όχι
βέβαια κ.ά.
ΦΩΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΡΗΜΑΤΟΣ
ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ
ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ
1. Ορισμός
Το ονοματικό σύνολο που φανερώνει ποια ποσότητα ή ιδιότητα αποδίδεται στο

υποκείμενο λέγεται κατηγορούμενο, ενώ το ρήμα που μεσολαβεί και συνδέει το υποκείμενο
με το κατηγορούμενο λέγεται συνδετικό ρήμα.
2. Μορφές κατηγορουμένου
α) ουσιαστικό, β) επίθετο, γ) λέξη ή ομάδα λέξεων (στη θέση ουσιαστικού ή επιθέτου),

όπως αντωνυμία, μετοχή, εμπρόθετοι προσδιορισμοί (από, με + αιτιατική), που δηλώνουν
ύλη, προέλευση, μέρος από σύνολο κ.λπ., δ) πρόταση (στη θέση ουσιαστικού ή επιθέτου):
Ο Εφιάλτης ήταν προδότης, (ουσ.)
Ο Πέτρος φαίνεται επιμελής, (επίθ.)
Αυτά δεν είναι τίποτα, (αντων.)
Έμοιαζαν συλλογισμένοι, (μετ.)
Το δαχτυλίδι είναι από ασήμι, (εμπρόθ. προσδ. - ύλη)
Η διαταγή ήταν να μείνουν στις θέσεις τους. (πρότ.)
3. α) Κατάλογος συνδετικών ρημάτων:
είμαι, γίνομαι, και τα ρήματα με συγγενική σημασία, δηλ. βρίσκομαι, φαίνομαι, γεννιέμαι,
ζω, πεθαίνω, μένω, απομένω, στέκομαι, υπηρετώ, φυτρώνω, αποδεικνύομαι, δείχνομαι,
θεωρούμαι, λέγομαι, λογαριάζομαι, μοιάζω, νομίζομαι, ονομάζομαι, καλούμαι, εκλέγομαι,
διορίζομαι, κληρώνομαι, παρουσιάζομαι, χειροτονούμαι, αναγνωρίζομαι, ανακηρύσσομαι,
διακρίνομαι, κείτομαι, κάνω, χρηματίζω, διατελώ, βγαίνω, καταντώ, πιάνομαι, περνώ (=
θεωρούμαι) κ.ά.
(Πολλά από αυτά τα ρήματα συνοδεύονται από τα μόρια για, σαν, ως μπροστά από το
κατηγορούμενο.)
6) Διάκριση συνδετικών από τα κατηγορηματικά ρήματα

Πολλές φορές τα πιο πάνω ρήματα δεν είναι συνδετικά: Η οικογένεια μου είναι
στην Αθήνα.
Ο ήλιος φάνηκε.
Πάνω στο τραπέζι είναι ένα βάζο.
Αυτός λογαριάζεται.
Στις προτάσεις αυτές τα ρήματα λέγονται κατηγορηματικά Παρατηρούμε ότι δε
συνδέουν το υποκείμενο τους με κάποιο κατηγορούμενο.
Κατσιούλας Ζήσης
4. Συμφωνία υποκειμένου - κατηγορουμένου
Το κατηγορούμενο όταν είναι πτωτικό, δηλαδή ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία ή

μετοχή, κανονικά εκφέρεται στην ίδια πτώση με το υποκείμενο του ρήματος, δηλαδή στην
ονομαστική:
Ο θείος είναι υπάλληλος σε τράπεζα
Η μητέρα είναι καλόκαρδη.
Αυτό γίνεται οτιδήποτε.
Το πουκάμισο ήταν ματωμένο.
5. Γενική κατηγορηματική
Όταν το κατηγορούμενο είναι ουσιαστικό, τότε μπορεί να εκφέρεται και με πτώση

γενική, η οποία ονομάζεται γενική κατηγορηματική και φανερώνει κτήση, ιδιότητα, μέτρο,
αξία, σύνολο κ.ά.:
Το σπίτι είναι του Γιώργου.
Δεν είναι του χαρακτήρα του.
Τα σίδερα είναι των τριών μέτρων.
Το παγωτό είναι του πεντακοσάρικου.
Αυτός είναι της παρέας μας.
6. Διάκριση γενικής κατηγορηματικής από τη γενική προσδιοριστική
Δεν πρέπει να συγχέουμε τη γενική κατηγορηματική με τη γενική προσδιοριστική :

Το φαγητό είναι της ώρας (= γεν. κατηγορ.)
Τα φαγητά της ώρας (= γεν. προσδιορ.) είναι νόστιμα.
Πρακτικός κανόνας: Το συνδετικό ρήμα μπορεί να παρεμβληθεί ανάμεσα στο
υποκείμενο του και τη γενική κατηγορηματική.
7. Επιρρηματικό κατηγορούμενο
Εκτός από τα συνδετικά μπορεί και οποιοδήποτε άλλο ρήμα, ιδίως όταν σημαίνει κίνηση,
να συνδέει το υποκείμενο με το κατηγορούμενο, που εκφράζει τότε μια επιρρηματική σχέση —
όπως τάξη, σειρά, χρόνο, τρόπο, κατάσταση, παρομοίωση- και λέγεται επιρρηματικό κατηγο-
ρούμενο:
Περπατά καμαρωτός (= καμαρωτά) ,
Ο λαός έτρεχε μελίσσι (= σαν το μελίσσι).
Ο βοριάς φυσούσε άγριος (= άγρια).
8. Προληπτικό κατηγορούμενο
Όταν το ρήμα φανερώνει σκοπό ή εξέλιξη, τότε το κατηγορούμενο λέγεται προληπτικό,
γιατί το υποκείμενο προλαμβάνει, λαμβάνει πρόωρα την ιδιότητα ή την ποιότητα που
δηλώνει το κατηγορούμενο:
Το σπίτι χτίζεται ψηλό (= ...με την προοπτική να γίνει ψηλό).
Το κύμα ορθώνεται βουνό (= ...και πάει να γίνει σαν βουνό).
Το αποτέλεσμα που δηλώνει το προληπτικό κατηγορούμενο είναι δυνατόν να μην
προκύψει ποτέ. Τα συνδετικά ρήματα δεν παίρνουν προληπτικό κατηγορούμενο.
9. Κατηγορούμενο του αντικειμένου
Συχνά συνδετικά ρήματα χρησιμοποιούνται ως μεταβατικά, οπότε παίρνουν ως

συμπλήρωμα του αντικειμένου τους (βλ. κεφ. 6) κατηγορούμενο, που λέγεται
κατηγορούμενο του αντικειμένου:
Το Μιχαλιό τον πήρανε στρατιώτη.
10. Παράλειψη του κατηγορουμένου
Κάποιες φορές το κατηγορούμενο ή η γενική κατηγορηματική παραλείπεται, όταν

εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα:
Εσύ ήσουν τυχερός, εγώ δεν ήμουν. (ενν. τυχερός)
Αυτό το φαγητό δεν είναι του γούστου μου, είναι όμως το κρασί. (ενν. του γούστου μου)
Ασκήσεις
Α. Στις παρακάτω προτάσεις α) να υπογραμμίσεις τα κατηγορούμενα και β) να

προσδιορίσεις τη μορφή τους :Η μπόρα ήταν δυνατή, (επίθ.)
1) Ο Αριστείδης ήταν δίκαιος.

2) Ο Αλέξανδρος ονομάστηκε μέγας.
3) Η Φανή έγινε καθηγήτρια Γαλλικών.
4) Ο αθλητής φαινόταν κουρασμένος.
5) Οι κανόνες παραμένουν ίδιοι.
6) Ο Γιώργος θεωρείται από τους ειδικούς.
7) Η παράκληση ήταν να μείνουν όλοι στις θέσεις τους.
8) Το σύνθημα του αγώνα τους ήταν «ποτέ ξανά».
9) Διακρίθηκε ως πρωταθλητής στο στίβο.
10) Αποδείχτηκαν σωτήρες του έθνους.
11) Ο θείος μου κληρώθηκε για διαιτητής του αγώνα.
12) Στην παρέα μας λογαριάζεται σαν ξένος.
13) Πέθανε μόνος και αβοήθητος.
14) Έζησε σαν μαχαραγιάς.
15) Ο Φίλιππος είναι ό,τι και να πει κανείς.
16) Η Ελένη σπουδάζει δικηγόρος.
17) Στητή μένει η ψυχή.
18) Προχωρούσε σκυφτός μπροστά απ' όλους μας.
19) Παρουσιάστηκε ως αναπληρωτής καθηγητής σε σχολείο.
20) Ο Γιάννης εκλέχτηκε γραμματέας του συλλόγου.
21) Έμοιαζε σαν χαμένος.
22) Οι μαθητές της τάξης μας είναι τριάντα.
23) Γεννήθηκε πρώτος απ' τα αδέλφια του.
24) Η λογική λέγεται και σύνεση.
25) Ο πατέρας στάθηκε όρθιος στις δυσκολίες της ζωής.
Β. Στις παρακάτω προτάσεις α) να υπογραμμίσεις τα αντικείμενα και 6) να τα διακρίνεις

σε άμεσα και έμμεσα: Με ρώτησε κάτι. (άμεσο, έμμεσο)
1) Μου θύμισε τις υποχρεώσεις μου.

2) Θα του αφήσω μήνυμα στον τηλεφωνητή.
3) Σε κέρασε καφέ η Μαρία;
4) Φόρτωσε το αυτοκίνητο τρόφιμα.
5) Γέμισε το σπίτι τριαντάφυλλα.
6) Μας χόρτασε λόγια και υποσχέσεις.
7) Η Μαρία χρόνια έκρυβε το μυστικό της.
8) Αυτό το παιδί μας ποτίζει φαρμάκια.
9) Του είπαν τη λύση του προβλήματος.
10) Μας οφείλει αιώνια ευγνωμοσύνη.
11) Το Υπουργείο ανακοίνωσε τα αποτελέσματα στους υποψηφίους.
12) Του υπέδειξε τις σωστές κινήσεις.
13) Του είπα την αλήθεια χωρίς πολλά πολλά.
14) Μας στέρησε τα πάντα
15) Ζήτησε επιείκεια από τους δικαστές.
16) Του έκανε νοήματα με τα χέρια από μακριά.
17) Του ζήτησε να φύγει.
18) Με πλήρωσε μετρητά.
19) Μου χάρισε ένα πανέμορφο γατάκι.
20) Μας καταλογίζει συνεχώς ευθύνες και παραλείψεις.
ΕΝΟΤΗΤΑ 10
<< ΟΙΚΙΑΚΕΣ ΠΑΓΙΔΕΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ >>
ΛΟΓΙΟΙ ΣΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ
Υπάρχουν ρήματα στη γλώσσα μας που κατά την κλίση τους και τον
σχηματισμό κάποιων χρόνων τους έχουν ορισμένους τύπους όμοιους με
αυτούς των αρχαίων ελληνικών.
Τα ρήματα αυτά είναι κατά κανόνα σύνθετα, με α΄ συνθετικό πρόθεση

(ανά, από, εκ, εν, επί, παρά, συν κ.α.) και β΄ συνθετικό
αρχαιοελληνικά ρήματα όπως τα: άγω (= οδηγώ, φέρνω), βαίνω (=
βαδίζω, πορεύομαι), δεικνύω-δείκνυμι (=δείχνω, φανερώνω), λαμβάνω
(= παίρνω, πιάνω).
π.χ.:
► συμβαίνω, αποβαίνω, επιβαίνω (συν + από + επί + βαίνω) κ.α. που

σχηματίζονται στο γ΄ ενικό πρόσωπο αορίστου με βάση τα αρχαία
ελληνικά ( βαίνω → αόριστος: έβην ): συνέβη-απέβη- επενέβη κ.α.
► εισάγω- αποδεικνύω- συλλαμβάνω κ.α. που σχηματίζουν το γ΄ενικό

πρόσωπο του παθητικού αορίστου σύμφωνα με τα αρχαία ελληνικά.
• εισάγομαι (εις + άγομαι [παθητικός αόριστος στα αρχαία ελληνικά :

ήχθην]) → εισήχθη.
• αποδεικνύομαι (από + δεικνύομαι [παθητικός αόριστος στα αρχαία

ελληνικά : εδείχθην]) → απεδείχθη.
• συλλαμβάνομαι ( συν + λαμβάνομαι [παθητικός αόριστος στα αρχαία

ελληνικά : ελήφθην]) → συνελήφθη.
Άλλα ρήματα που σχηματίζονται με λόγια κλίση είναι τα: υφίσταμαι →

υπέστη, επιτίθεμαι → επετέθη, επιβάλλομαι → επεβλήθη, αφίεμαι →
αφέθη, στέλνομαι → εστάλη, συντρίβομαι → συνετρίβη, συνίσταμαι →
συνεστάθη κ συνέστη (μέσος αόριστος) κ.α.
ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Να συμπληρώσεις τα κενά των προτάσεων βάζοντας το

κατάλληλο ρήμα από την παρένθεση στο σωστό τύπο του
αορίστου: ( συντρίβομαι, καταλαμβάνομαι, συμβαίνει, αντιλαμβάνομαι,
υφίσταμαι, προσάγομαι, επιτίθεμαι, απάγομαι, καθίσταμαι, στέλνομαι,
παρεμβαίνω, αποβαίνω, αναδεικνύομαι)
• Τι …………… και άλλαξες γνώμη τόσο γρήγορα;
• Ένας άγνωστος άντρας ……………. στον Αντώνη και ήταν έτοιμοι να

πιαστούν στα χέρια. Ευτυχώς …………………. Οι ψυχραιμότεροι και η
παρεξήγηση λύθηκε.
• Το αεροπλάνο……………. πέφτοντας στην πλαγιά του βουνού.
• Δεν ……………. δυνατό να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις.
• Οι συλληφθέντες …………….. στον εισαγγελέα και στη συνέχεια

οδηγήθηκαν στην ασφάλεια.
• Όταν στέλνουμε μήνυμα μέσω του κινητού τηλεφώνου, εμφανίζεται

στην οθόνη η ένδειξη << μήνυμα ……………. >>.
• Το τροχαίο …………… μοιραίο για τον οδηγό του αυτοκινήτου, που δεν
……………… έγκαιρα τον κίνδυνο.
• Ο επιχειρηματίας ……………….. από πανικό μόλις έμαθε πως τα μέλη

της οικογένειάς του ………………….. από τρομοκράτες.
• Ο παίχτης που έβαλε το γκόλ …………… ο καλύτερος παίχτης του

αγώνα.
• Ο ταμίας της τράπεζας ………………. Βλέποντας το ληστή να τον

σημαδεύει με το όπλο.
ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
Συνηθισμένα ρήματα που σχηματίζουν χρόνους όπως στα αρχαία ελληνικά
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ

απάγω απήγα απήγαγα
απάγομαι απαγόμουν απήχθηκα ή απάχθηκα
διεξάγω διεξήγα διεξήγαγα
διεξάγομαι διεξαγόμουν διεξήχθηκα ή διεξάχθηκα
εισάγω εισήγα εισήγαγα
εισάγομαι εισαγόμουν εισήχθηκα ή εισάχθηκα
διανύω διήνυα διήνυσα ή διάνυσα
διενεργώ διενεργούσα διενήργησα ή διενέργησα
διευθύνω διήυθυνα ή διεύθυνα διήυθυνα ή διεύθυνα
εγγράφω ενέγραφα ενέγραψα
εγκρίνω ενέκρινα ενέκρινα
εκβάλλω εξέβαλλα εξέβαλα
εκτίθεμαι εκτιθόμουν εκτέθηκα
εκπλήττω και εκπλήσσω εξέπληττα ή εξέπλησσα εξέπληξα
εκπλήττομαι εκπληττόμουν ή εκπλησσόμουν εξεπλάγην
εκπνέω εξέπνεα εξέπνευσα
εκτρέπομαι εκτρεπόμουν εκτράπηκα
εκτρέπω εξέτρεπα εξέτρεψα
εκτρέφω εξέτρεφα εξέθρεψα
εκτρέφομαι εκτρεφόμουν εκτράφηκα
εκφράζω εξέφραζα εξέφρασα
εμπνέω ενέπνεα ενέπνευσα
εμπνέομαι εμπνεόμουν εμπνεύσθηκα ή εμπνεύστηκα
εντάσσω ενέτασσα ενέταξα
εξαγγέλλω εξήγγελα ή εξάγγειλα εξήγγειλα ή εξάγγειλα
επεμβαίνω επενέβαινα επενέβην ή επενέβηκα
αποκαθίσταμαι - αποκαταστάθηκα
αποκαθιστώ αποκαθιστούσα αποκατέστησα
καταργώ καταργούσα κατήργησα ή κατάργησα
λαμβάνω λάμβανα έλαβα
συλλαμβάνομαι συλλαμβανόμουν συνελήφθην ή συνελήφθηκα
μετατρέπομαι μετατρεπόμουν μετατράπηκα
παραβαίνω παρέβαινα παρέβην ή παρέβηκα
παρελαύνω παρέλαυνα ή παρήλαυνα παρέλασα ή παρήλασα
συλλέγω συνέλεγα συνέλεξα
αναγγέλλω ανάγγελλα ή ανήγγελλα ανάγγειλα ή ανήγγειλα
προεδρεύω προέδρευα ή προήδρευα προέδρευσα ή προήδρευσα
συγγράφω συνέγραφα συνέγραψα
συμβαίνει (συνήθως στο συνέβαινε συνέβη ή συνέβηκε
γ΄ πρόσωπο)
αναδεικνύομαι αναδεικνυόμουν αναδείχθηκα ή αναδείχτηκα
Παλάνης Αθανάσιος
Σύνθετες λέξεις
Στη βεράντα ενός αρχοντόσπιτου ήταν χτισμένη μια χελιδονοφωλιά.
Στο παραπάνω κείμενο βλέπουμε ότι από δύο λέξεις, που ενώθηκαν ,
έγινε μια νέα λέξη. Το φαινόμενο αυτό της ένωσης δύο λέξεων και τη
δημιουργία μιας νέας λέξης λέγεται σύνθεση.
Έτσι από τις λέξεις άρχοντας + σπίτι  αρχοντόσπιτο
χελιδόνι + φωλιά  χελιδονοφωλιά
Οι δύο αυτές λέξεις από τις οποίες έγινε με σύνθεση η καινούργια

λέξη , λέγονται απλές. Η πρώτη λέγεται πρώτο συνθετικό και η δεύτερη
δεύτερο συνθετικό.
Οι καινούργιες λέξεις που έγιναν από την ένωση των απλών λέξεων
λέγονται σύνθετες λέξεις.
Ως πρώτο συνθετικό μιας σύνθετης λέξης μπορεί να είναι:
α) Πρόθεση ή επίρρημα
α΄ συνθετικό β΄ συνθετικό σύνθετη λέξη
διά + γράφω = διαγράφω
σιγά + τραγουδώ = σιγοτραγουδώ
κάτω + βαίνω = κατεβαίνω
προ + χωρώ = προχωρώ
β) Ουσιαστικό ή επίθετο
άγρια + λουλούδια = αγριολούλουδα
όρος + σειρά = οροσειρά
γ) Αριθμητικό
δέκα + δραχμές = δεκάδραχμο
τρεις + πόντοι = τρίποντο
δύο + συλλαβές = δισύλλαβες
δ) Τα αχώριστα μόρια ημί- , δυς- ,ζα- , ξε- ή το στερητικό α.
ημί + θεός = ημίθεος
δυς + τύχη = δυστυχία
ζα + πλούτος = ζάμπλουτος
ξε + χωρίζω = ξεχωρίζω
Παρατηρήσεις στο α΄ συνθετικό
1) Όταν το α΄ συνθετικό είναι κλιτό , ενώνεται με το β΄ συνθετικό με το

όμικρον (ο) , που λέγεται συνδετικό φωνήεν.
π.χ. γυναίκες + παιδιά  γυναικόπαιδα

ανάβω + σβήνω  αναβοσβήνω
μαύρη + δάφνη  μαυροδάφνη
2) Όταν το α΄συνθετικό είναι επίρρημα σε –ω κρατάει το (ω) , εκτός από

το επίρρημα χάμω:
έξω + εκκλησία  εξωκλήσι

κάτω + σαγόνι  κατοσάγονο
αλλά χάμω + κλαδί  χαμόκλαδο
3) Προσοχή στο επίρρημα έξω
έξω + σύμφωνο έξω + φωνήεν
π.χ. έξω + σχολικό  εξωσχολικό έξω + οδός  έξοδος
έξω + φύλλο  εξώφυλλο έξω + ορίζω  εξορίζω
4) Τα αριθμητικά δύο και τρία σχηματίζονται από το θέμα των επιρρημάτων

δις και τρις της αρχαίας γλώσσας.
π.χ. τρεις + γωνία  τρίγωνο

τρία + φύλλο  τριφύλλι
5) Πολλές φορές κατά τη σύνθεση το δεύτερο φωνήεν είναι πιο δυνατό από
το τελευταίο φωνήεν της πρώτης λέξης το οποίο χάνεται.
π.χ. αντί + αμοιβή  ανταμοιβή

υπό + έδαφος  υπέδαφος
Πολλές φορές όμως διατηρούνται και τα δύο

π.χ. περί + ορισμένα  περιορισμένα
προ + έκταση  προέκταση
Ως δεύτερο συνθετικό μιας σύνθετης λέξης μπορεί να είναι:
α) Ουσιαστικό ή επίθετο
π.χ. καλό + ταξίδι  καλοτάξιδο

κατά + μαύρος  κατάμαυρος
β) Ρήμα
π.χ. διά + κόπτω  διακόπτω

από + βλέπω αποβλέπω
γ) Μετοχή ή επίρρημα
π.χ. παρά + πέρα  παραπέρα

χίλια + προδωμένος  χιλιοπροδωμένος
Παρατηρήσεις
Τα περισσότερα σύνθετα διατηρούν τον τόνο τους στη συλλαβή που τονίζεται
το δεύτερο συνθετικό.
π.χ. συχνά + ρωτώ  συχνορωτώ

καλά + βλέπω  καλοβλέπω
Μερικές λέξεις όταν γίνουν σύνθετες αλλάζουν την ορθογραφία τους.
π.χ. α + ομαλός  ανώμαλος
δύο + όροφος  διώροφος
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Σχημάτισε τις σύνθετες λέξεις:
μπαίνω + βγαίνω  ……………………………
πηγαίνω + έρχομαι  ……………………………
ανοίγω + κλείνω  ……………………………
ανάβω + σβήνω  ……………………………
πόρτες + παράθυρα  ……………………………
μαχαίρια + πιρούνια  ……………………………
αλάτι + πιπέρι  ……………………………
γίδια + πρόβατα  ……………………………
άσπρος + μαύρος  ……………………………
μακρύς + στενός  ……………………………
νότια + ανατολικά  ……………………………
πλάγια + μετωπικά  ……………………………
ημί + αργία  ……………………………
επί + γραφή  ……………………………
2. Ανάλυσε σε απλές λέξεις τις παρακάτω σύνθετες:
ανεβοκατεβαίνω  …………… + ……………..
σπανακόρυζο  …………… + ……………..
στριφογυρίζω  …………… + ……………..
βροντοχτυπώ  …………… + ……………..
χιονόνερο  …………… + ……………..
χρυσοκόκκινος  …………… + ……………..
γλυκόξινος  …………… + ……………..
σπιτονοικοκύρης  …………… + ……………..
υπογράφω  …………… + ……………..
διάδρομος  …………… + ……………..
ΛΕΞΕΙΣ ΓΙΑ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Αρμεν_ζω // σπουργίτ_ // χελ_δόνι // σ_γκρουση // μετ_πική // μ_στήριος //

αλαφιάστ_κα // περιοδ_κό // εφ_μερίδα // πεύκ_ // αστραπ_ // μεσοτ_χία //
π_ροσβεστική // επίτ_μος // κατόρθ_μα // οδ_κός // κ_κλοφορία // νοσοκομ_ο
// συνοφρυ_μένος // αναβάτ_ς // σύσκ_ψη // σ_νέδριο // ανασκουμπ_νω //
δημοσι_γράφος // διασχ_ζω // διασταύρ_ση // πρόλ_ψη // έρε_να //
τραυματ_σμός // ατύχ_μα // ηλ_κία // προαύλ_ο // αναπληρ_τής // ασφάλ_α //
ασφαλ_ς
ΕΞΑΣΚΟΥΜΑΙ ΣΤΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
1. Να υπογραμμίσετε τα συνδετικά ρήματα και να βρείτε ποια είναι τα

κατηγορούμενα και που αναφέρονται:
• Εσύ είσαι η αιτία της καταστροφής μου.

• Είναι αληθινά όσα είπες γι’ αυτόν.
• Πολλοί πιστεύουν πως στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις.
• Το νερό φαινόταν παγωμένο.
• Ο Πέτρος κατάντησε ερείπιο από τα βάσανα.
• Ο Γ. Σεφέρης υπηρέτησε ως διπλωμάτης σε πολλές πρεσβείες μας.
• Ονομάζομαι Παπαδόπουλος.
• Η καρδιά σου είναι από πέτρα.
• Η Κύπρος αναγνωρίστηκε ανεξάρτητο κράτος.
• Ο Γιάννης αποδείχτηκε καλόπιστος κριτής.
• Ο αδελφός μου εκλέχτηκε βουλευτής.
• Ανακηρύχτηκε ευεργέτης της πόλης.
• Οι περισσότεροι ήρωες του1821 γεννήθηκαν και πέθαναν φτωχοί.
• Έμεινα άναυδος από το θέαμα.
• Διορίστηκα πρόσφατα καθηγητής.
2. Να αντικαταστήσετε με μια πλάγια πτώση τα εμπρόθετα αντικείμενα, αφού

τα υπογραμμίσετε.
• Έδωσα σ’ εκείνη ένα δώρο.

• Είπα σ’ εκείνον να μας ακολουθήσει.
• Ήθελα να αποδείξω σε σένα ότι έχεις άδικο.
• Έκρυψε σε μένα την αλήθεια.
• Ο Κώστας μοιάζει του δικού του πατέρα.
• Ζήτησα από εκείνη να συναντηθούμε σε ουδέτερο έδαφος.
• Έδειξα σ’ αυτή το συμβόλαιό μου.
• Δώσε σε μένα τα χρήματα.
• Εξήγησε σε εκείνους τι νιώθεις.
Χατζηκυριακίδου Παγώνα
3. Να υπογραμμίσετε το έμμεσο αντικείμενο στις παρακάτω προτάσεις και να
τις ξαναγράψετε αντικαθιστώντας το με προθετικό σύνολο.
• Τους παρουσιάστηκε ένα πρόβλημα και γι’ αυτό ανησύχησαν.

• Του ζήτησαν συγγνώμη για την ανάρμοστη συμπεριφορά τους.
• Μου άπλωσε το χέρι για βοήθεια.
• Σε παρακαλώ, μη μου τα θυμίζεις.
• Μας δώσατε ό,τι σας ζητήσαμε και γι’ αυτό σας ευχαριστούμε.
4. Στο κείμενο που ακολουθεί να συμπληρώσετε τα κενά με τις αντωνυμίες

που βρίσκονται μέσα στο πλαίσιο. Μερικές θα τις χρειαστείτε πολλές φορές.
μου, τα, αυτός, εγώ, τον, του, που, τίποτε, ό,τι, σου, κάτι
Τι ........... ‘ρθε τώρα και θυμήθηκα το γάιδαρο της Ειρήνης!... Εδώ, ο πατέρας
............ έχασε μια δουλειά κι εγώ σκέφτομαι νεράιδες, γαϊδάρους και
βασιλόπουλα. Αμ, δεν .......... ΄χω τα μυαλά .......... στο κεφάλι μου.
........... φαίνεται ότι βλέπω ένα κίτρινο αυτοκίνητο. Μπορεί να ‘ναι ο Χαρίλαος.
Ναι, ναι, ............. είναι!
Σταματάει, μπαίνουμε. Καθόμαστε όπως πριν. Έχω αποφασίσει να μην .........
μιλήσω του μικρού. Κι αν μου μιλάει, να κάνω ότι δεν ακούω, πως δεν
καταλαβαίνω. Κάθεται στη θέση ............ και διαβάζει ένα περιοδικό. Τι
περιοδικό να ΄ναι;... Ας ρίξουμε μια ματιά... Μόλις κατάλαβε ότι .......... κοιτάω
έστριψε, έτσι που δεν μπορώ να δω.
Είναι σχεδόν νύχτα. Περνάμε από ........ μέρη με πολλά φώτα. Δίπλα .........
πρέπει να ‘ναι ένα ποτάμι. Ο Χαρίλαος ρώτησε τον πατέρα για τη δουλειά του
Νούφρη. Ο πατέρας είπε πως για την ώρα δεν του έκανε.
Έτσι ακριβώς είπε, <<για την ώρα...>>
Μίλαγε τόσο μέσα από τα δόντια .........., που κι ο Χαρίλαος ........... είναι
ξένος, ........... κατάλαβε, γιατί ......... είπε: <<Κοίτα μην μπλεχτείς σε .............
βρομοδουλειές. Αυτοί εδώ έχουν γίνει τσακάλια. .......... βάλει ο νους .............
κάνουνε. Μπαρκάρουνε λαθραία μαύρους, τα μιλάνε με τους καμαρότους και
μπάζουνε σάπια κρέατα για τα πληρώματα, χαλασμένες κονσέρβες... Άσε τα
ουίσκια, τα ξένα τσιγάρα και τις έγχρωμες τηλεοράσεις...>>
Ευγ. Φακίνου <<Αστραδενή>>
5. Από το παρακάτω κείμενο λείπουν κάποιες αντωνυμίες. Να τις

συμπληρώσετε.
Ο πατέρας του ήθελε να .......... στείλει να συμπληρώσει τις σπουδές ...........

στη Γερμανία κι ο Νικηφόρος δεν είχε αντίρρηση. Ήταν πρόθυμος να πάει
οπουδήποτε αρκεί να έφευγε μακριά από την πατρική εξουσία κι από το
περιβάλλον του σπιτιού ......... και του Εθνικού Πανεπιστημίου, ........... δεν
μπορούσε πια να το υποφέρει. Άκουσε με το ένα αυτί τις οδηγίες και τις
συμβουλές του πατέρα του, υποσχέθηκε ν ειδικευτεί στη μελέτη του Ρωμαϊκού
Δικαίου, αν προετοιμαστεί για την καθηγεσία, να γράψει διατριβή, να γίνει
διδάκτορας και να διαπρέψει ανάμεσα στους Γερμανούς, ξέροντας πολύ καλά
ότι δεν έμελλε να κρατήσει καμιάν από τις υποσχέσεις..........., αποχαιρέτησε
βιαστικά τους γνωστούς ........... και πήρε δρόμο στους μεγάλους δρόμους της
Ευρώπης. Ήταν μεθυσμένος από χαρά, φιλοδοξία και ελευθερία.
Ο πρώτος του σταθμός ήταν το Μόναχο. Εκεί έμελλε να περάσει ένα ή δυο
εξάμηνα, κάτω από την επίβλεψη διαφόρων καθηγητών, .......... είχαν
προσωπικές σχέσεις με το Θεόφιλο Νοταρά. Οι καθηγητές ..........
φιλοτιμήθηκαν να στρώσουνε το νέο σε γερή δουλειά, χωρίς να τον αφήνουνε
να πάρει ανάσα. Κι ο Νικηφόρος, ............ νόμιζε πως τελείωσαν τα βάσανά
του, βρέθηκε ξαφνικά φυλακισμένος μες στα ρωμαιολογικά και παπυρολογικά
σεμινάρια, υποχρεωμένος να δουλεύει σαν το άλογο, να τρώει και να κοιμάται
σε ορισμένες ώρες και να μιλά μονάχα για τη νομική επιστήμη, επειδή ............
από τους ανθρώπους που γνώριζε εκεί δεν ήθελε να ακούσει ......... τίποτα.
Τις πρώτες βδομάδες της νέας ζωής του τον κυρίεψε μεγάλη μελαγχολία, που
φαίνεται στα γράμματά του ............. της εποχής.
Γ. Θεοτοκάς <<Αργώ>>
6. Να γράψετε δέκα λέξεις των οποίων το αντώνυμο μπορεί να σχηματιστεί με

το λαϊκό μόριο ξε- :
κλειδώνω
τυλίγω
σφίγγω
σκέπασμα
στολίζω
συνηθίζω
παγώνω
νοικιάζω
μαθαίνω
θάβω
ΟΝΟΜΑ :
ΜΕ ΛΕΝΕ ΣΟΝΙΑ (σελ 62)
ΔΕΥΤΕΡΑ 1 Μαρτίου 2010
1. Ποιο είναι το κεντρικό γεγονός που συνέβη στο κείμενο;

…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
2. Βρίσκω έναν άλλον τίτλο για το κείμενο.

…………………………………………………………………………………………………………………………
3. Βρίσκω στο κείμενο τις 6 ενότητες που υπάρχουν και δίνω ένα όνομα
στην καθεμία :
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
η
1 ΕΝΟΤΗΤΑ
2η ΕΝΟΤΗΤΑ
3η ΕΝΟΤΗΤΑ
4η ΕΝΟΤΗΤΑ
5η ΕΝΟΤΗΤΑ
6η ΕΝΟΤΗΤΑ
4. Ποια είναι τα πρόσωπα που συμμετέχουν στην ιστορία;

…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
5. Με ποιο γεγονός ξεκινάει η περιπέτεια ;

…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
6. Τι χρόνοι χρησιμοποιούνται στα ρήματα του κειμένου; Ποιος αφηγείται

την ιστορία;
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
7. Τι είναι η Σόνια; Το καταλαβαίνουμε από την αρχή του κειμένου; Πότε

το συνειδητοποιούμε πρώτη φορά; Υπάρχουν ενδείξεις που να μας το
δείχνουν;
ΔΩΡΑ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ 1
ΜΕ ΛΕΝΕ ΣΟΝΙΑ (σελ 62)
ΔΕΥΤΕΡΑ 1 Μαρτίου 2010
8. Πότε χαρακτηρίζουμε κάποιον μετριόφρων; Η Σόνια είναι μετριόφρων;

Αιτιολογώ την απάντησή μου και βρίσκω σχετικά σημεία στο κείμενο.
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
ΔΩΡΑ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ 2
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ 10 – ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ
ΓΛΩΣΣΑ ΣΤ΄ ΤΑΞΗΣ

ΌΝΟΜΑ:__________________
__ /__ /20__
Άσκηση ορθογραφίας
Βρες τις λέξεις που είναι γραμμένες λάθος και γράψε τες σωστά.
ατύχημα, σύνεφο, μετοπικός, ψύχρεμος, νοσοκομοίο, οδικός, κηκλοφορία, συνέδριο,
φυλάδιο, διασχίζω, πεζωδρόμιο, όχημα, τροχέα, ιατρείο, τραυματησμός, ράμα, πτώση,
υπουργείο, υγία, ασφάλεια, κατεύθηνση, οδώστρωμα,
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
1. Να υπογραμμίσετε τις αντωνυμίες και να αναγνωρίσετε το είδος

τους.
Θα περιμένω όση ώρα θες. αναφορική
Ο Γιώργος το έσπασε το βάζο. ___________________
Θα τα καταφέρω μόνος μου. ____________________
Οι γυναίκες περιποιούνται πολύ τον εαυτό τους. ___________
Τα φώναξες τα παιδιά να έρθουν; _________________________
Εκείνο τον καιρό τα πράγματα ήταν δύσκολα. ___________________
Πόση ώρα περιμένεις; ________________
Η μητέρα μου μού αγόρασε το ποδήλατο. ______________________
Οι γονείς μας είπαν ότι θα αργήσουν. _______________________
~1~ Αποστόλης Αγγελόπουλος

Αυτό το παιδί είναι από άλλο σχολείο. ________________________
Οι γονείς μάς ρώτησαν αν θα αργήσουμε. _____________________
Μου το είπε ο ίδιος ο καθηγητής. _____________________
2. Βρες τι είναι οι παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις και γράψε Α αν

είναι άρθρο , ΠΑ αν είναι προσωπική αντωνυμία και ΚΑ αν είναι
κτητική.
1. Αυτό το (_____) βιβλίο δεν το (_____) αγόρασα για τον Νίκο, αλλά για
το (_____) γιο της (_____) φίλης του. (_____)
2. Έδωσε τα (_____) παιχνίδια της (_____) κόρης του (_____), που δεν
τα (_____) έπαιζε πια, στον (_____) έρανο για τα (_____) παιδιά της
(_____) Αφρικής.
3. Του (_____) ανακοίνωσαν την (_____) απόλυσή του (_____) και είναι
στεναχωρημένος.
4. Στο (_____) τέλος της (_____) παράστασης τον (_____)
χειροκρότησαν θερμά.
5. Τον (_____) επαινούν συνέχεια για τα (_____) ηρωικά κατορθώματά
του. (_____)
3. Έλεγξε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων και γράψε δίπλα Μ

για τα μεταβατικά και Α για τα αμετάβατα.
1. Το ρολοι χτύπησε τρεις φορές. ..........................................
2. Η νύχτα φωτίστηκε από μια ξαφνική αστραπή .........................................
3. Ο δυνατός αέρας διέλυσε τα πάντα. .........................................
4. Το ράφι λύγισε από το βάρος των βιβλίων κι έσπασε. ...........................
5. Τα παιδιά μοίρασαν προσκλήσεις σε γνωστούς κι αγνώστους. ..........
6. Η ειρήνη επιτρέπει τη μόρφωση και καλλιεργεί τον σεβασμό. ...............
7. Το ζώο μετά από προσπάθειες έκοψε το σχοινί κι έφυγε. ...................
8. Τα μάτια της γυάλιζαν μέσα στο πυκνό σκοτάδι. ................................

4. Έλεγξε τα υπογραμμισμένα ρήματα των παρακάτω προτάσεων και

γράψε δίπλα μονόπτωτο (Μ) ή δίπτωτο (Δ).
1. Ο Γιώργος μουντζούρωσε τον τοίχο με χρώματα. _________
2. Ο δάσκαλος της έδωσε έπαινο για την επίδοσή της. _________
3. Ο πελάτης πήρε χαμογελώντας τα ρέστα. _________
4. Ποιος πήρε το μολύβι της Ελένης; _________
5. Οι υπολογιστές έφεραν επανάσταση στην τεχνολογία. _________
6. Κρεμάσαμε τις κορνίζες στον τοίχο. _________
7. Η νοσοκόμα περιποιήθηκε το τραύμα τους. _________
8. Ο αστρονόμος κοιτάζει τον ουρανό με το τηλεσκόπιο. _________
9. Ο κατηγορούμενος χαμήλωσε το κεφάλι από ντροπή. _________
10. Σου έμαθαν στο σχολείο την προπαίδεια; _________
5. Προσπάθησε να βρεις και να γράψεις στην κατάλληλη στήλη τα

έμμεσα και τα άμεσα αντικείμενα των παρακάτω προτάσεων.
1.Του έστειλα ένα γράμμα στην καινούρια του διεύθυνση.
2.Η νηπιαγωγός διάβασε στα παιδιά ένα παραμύθι.
3.Την επόμενη μέρα τούς έδειξαν τα κρυφά μονοπάτια του βουνού.
4.Του ζήτησε χρήματα για να τελειώσει το έργο γρηγορότερα.
5.Ο θείος δίδαξε σκάκι στα παιδιά.
6.Θα μου υπογράψεις ένα αυτόγραφο;
7.Με πότισες πολλά φαρμάκια.
Ρήμα Άμεσο αντικείμενο Έμμεσο αντικείμενο

6. Προσπάθησε να αναγνωρίσεις τις υπογραμμισμένες λέξεις

γράφοντας στο πλάι Κ σε αυτές που φανερώνουν
κατηγορούμενο και Α σε αυτές που φανερώνουν αντικείμενο.
1. Το Ναύπλιο υπήρξε πρωτεύουσα της Ελλάδας. ___
2. Η σύγκρουση ήταν βίαιη, αλλά ο οδηγός στάθηκε τυχερός. ___
3. Οι δάσκαλοι φροντίζουν για τις γνώσεις των μαθητών. ___
4. Διορίστηκε διδάκτορας του πανεπιστημίου. ___
5. Η χιονόπτωση ακινητοποίησε τα μεταφορικά μέσα. ___
6. Ο Γιάννης παρέμεινε υπέρμαχος των μαθηματικών. ___
7. Ήταν φρόνιμος, μα τον μάλωναν συνέχεια. ___
8. Ο μικρός τοποθέτησε τα χαρτάκια κάτω από το χαλί. ___
9. Αγόρασα μια καινούρια τηλεόραση. ___
10. Οι γονείς οφείλουν να κρατάνε τα φάρμακα μακριά από τα παιδιά. ___

7. Υπογράμμισε τον σωστό τύπο του ρήματος.

1. Πρωτοφανή γεγονότα συνέβησαν / συμβήκανε στον σημερινό αγώνα
ποδοσφαίρου.
2. Τα μέτρα που ληφθήκανε /ελήφθησαν ανακούφισαν τους
πλημμυροπαθείς.
3. Συλλήφθηκε / συνελήφθη ο οδηγός που παρέσυρε και εγκατάλειψε το
θύμα του.
4. Οι υπάλληλοι κατηγορήθηκαν ότι παρέβησαν / παρενέβησαν τα
καθήκοντα της υπηρεσίας τους.
5. Φέτος υπολογίζεται να εισαγάγουν / να εισαχθούν λιγότεροι φοιτητές
στις ελληνικές σχολές και στα πανεπιστήμια.
6. Άκαρπη απέβη / μετέβη η συνάντηση των δύο μεγάλων ηγετών.
7. Για την αντιμετώπιση της φωτιάς παρέβησαν / επενέβησαν
18 πυροσβέστες.
8. Ο δικηγόρος επενέβη / παρενέβη για τη λύση της
παρεξήγησης.
8. Να συμπληρώσεις τα κενά των προτάσεων βάζοντας το ρήμα της

παρένθεσης στο σωστό τύπο του αορίστου:
1. Τι ……………................ ( συμβαίνει ) και άλλαξες γνώμη τόσο γρήγορα;

2. Ένας άγνωστος άντρας …………………………. ( επιτίθεμαι) στον Αντώνη
και ήταν έτοιμοι να πιαστούν στα χέρια. Ευτυχώς ………………………….
( παρεμβαίνω ) οι ψυχραιμότεροι και η παρεξήγηση λύθηκε.
3. Το αεροπλάνο ………………………… ( συντρίβομαι) πέφτοντας στην πλαγιά
του βουνού.
4. Δεν ………………………… ( καθίσταμαι ) δυνατό να προχωρήσουν οι
διαπραγματεύσεις.
5. Οι συλληφθέντες ………………………… ( προσάγομαι ) στον εισαγγελέα και
στη συνέχεια οδηγήθηκαν στην ασφάλεια.
6. Όταν στέλνουμε μήνυμα μέσω του κινητού τηλεφώνου, εμφανίζεται
στην οθόνη η ένδειξη << μήνυμα …………………………. >>. ( στέλνομαι )

7. Ο επιχειρηματίας ………………………… ( καταλαμβάνομαι ) από πανικό μόλις

έμαθε πως τα μέλη της οικογένειάς του ………………………… ( απάγομαι )
από τρομοκράτες.
8. Ο παίχτης που έβαλε το γκολ ………………………… ( αναδεικνύομαι ) ο
καλύτερος παίχτης του αγώνα.
9. Προσπάθησε να βρεις και να υπογραμμίσεις τα συνώνυμα των

λέξεων της αριστερής στήλης. (Μπορεί να υπάρχουν περισσότερα από
ένα σε κάθε σειρά.)
1. ανεβαίνω: ανέρχομαι, εισέρχομαι, υψώνομαι, αποβιβάζομαι
2. δρόμος: οδός, οδόστρωμα, άσφαλτος, μονοπάτι, διόδια
3. τελικός: αργός, στερνός, ελάχιστος, μικρός
4. αυξάνω: αδυνατίζω, ψηλώνω, δημιουργώ, αναπτύσσω, μεγαλώνω
5. προσφέρω: δίνω, υπολογίζω, προσπαθώ, παρέχω
6. δυνατός: νέος, ακμαίος, γερός, ρωμαλέος
7. συζήτηση: συνεννόηση, κουβέντα, διάλογος, συμφωνία
8. πολεμώ: αγωνίζομαι, μάχομαι, κερδίζω, νικώ, παίρνω
9. κωμικός: σεμνός, ευπρεπής, αστείος, διασκεδαστικός
10. Να γράψετε ένα συνώνυμο κι ένα αντώνυμο για τις παρακάτω

λέξεις.
ΣΥΝΩΝΥΜΟ ΑΝΤΩΝΥΜΟ
υποχρεωτικός: _____________ ____________
αδιάλλακτος: _____________ ____________
δυσχέρεια: _____________ ____________
ένδεια: _____________ ____________
κωλύω: _____________ ____________
αδράνεια: _____________ ____________
αποδέχομαι: _____________ ____________
εκούσιος: _____________ ____________

κατακρίνω: _____________ ____________

αθώος: _____________ ____________
προσεχής: _____________ ____________
ακύρωση: _____________ ____________
νηφάλιος: _____________ ____________
ανάπτυξη: _____________ ____________
φθορά: _____________ ____________
11. Υπογραμμίστε τους προσδιορισμούς στις προτάσεις και γράψτε δίπλα αν

είναι τοπικοί ή χρονικοί.
Ο δρόμος περνούσε μέσα από το χωριό. ………………………………

Τα παιδιά ήρθαν σήμερα. ……………………….
Το σπίτι μου είναι απέναντι από το σχολείο. ………………………………
Το κουδούνι χτύπησε στις πέντε η ώρα. …………………………..
Φέτος έπεσε πολύ χιόνι. ……………………….
Ξεκινήσαμε μεσημεριάτικα. ……………………………..
12. Βρες στο παρακάτω κείμενο τους χρονικούς και τους τοπικούς
προσδιορισμούς και τοποθέτησέ τους στην κατάλληλη στήλη.
Από τη στιγμή που ο άνθρωπος πάτησε το πόδι του στη Σελήνη, η

επιστήμη μπορούσε να ισχυριστεί ότι κατάφερε σημαντικά Βήματα προόδου
στον τομέα της κατάκτησης του διαστήματος. Από τότε πολλές διαστημικές
κατασκευές «περπάτησαν» στο διάστημα. Κάποιες, λίγα χρόνια πριν,
έφτασαν στον Ερμή και στην Αφροδίτη, πλανήτες που Βρίσκονται πολύ
κοντά στον Ήλιο. Άλλες κατασκευές πάλι έφτασαν σε πλανήτες πολύ πιο
πέρα από τη Γη έχοντας προορισμό τον Πλούτωνα. Οι διαστημικές αυτές
κατασκευές ήταν προγραμματισμένες να στέλνουν συχνά φωτογραφικό
υλικό στα κέντρα ερευνών, έτσι ώστε σήμερα να έχουμε μια πιο
ολοκληρωμένη άποψη για την επιφάνεια των πλανητών του ηλιακού μας
συστήματος.

Στο μέλλον οι επιστήμονες ελπίζουν ότι θα μπορέσουν να κάνουν

επισκέψεις στους γειτονικούς μας πλανήτες, αρχίζοντας από τον Άρη,
αφού πρώτα τελειοποιήσουν τους διαστημικούς σταθμούς, οι οποίοι θα
«σταθμεύουν» στην ανώτερη περιοχή της γήινης ατμόσφαιρας και θα
λειτουργούν ως ξενοδοχεία.
Πολλά χρόνια πριν οι άνθρωποι έκαναν σχέδια για να μπορέσουν να
πετάξουν πάνω από το γήινο έδαφος. Στις μέρες μας κάνουμε σχέδια για
διαστημικά ταξίδια στους κοντινούς μας πλανήτες. Άραγε μετά από χρόνια
ποια θα είναι τα σχέδια των ανθρώπων;
ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΧΡΟΝΟ ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΤΟΠΟ

Φράσεις Επιρρήματα Φράσεις Επιρρήματα

13. Κάποιες από τις παρακάτω λέξεις είναι γραμμένες λάθος. Βρες
τες και γράψ’ τες σωστά. Θυμήσου ποιες λέξεις γράφονται ως μία και
ποιες ως δύο.
Δεκατέσσερα , εικοσιπέντε, απ’ ευθείας, αφενός, καλη νύχτα,
κατ’ ευθείαν, υπόψη , καλωσόρισες, καλώς τον, καταλάθος, κατά λέξη,
παραλίγο, μετά χαράς, καταγής, υπ΄όψη, κατευθείαν, εν ανάγκη,
καταλάθος , παρόλο

ΛΥΣΕΙΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ

1. Θα περιμένω όση ώρα θες. Αναφορική
Ο Γιώργος το έσπασε το βάζο. Προσωπική (αδύνατος τύπος)
Θα τα καταφέρω μόνος μου. Προσωπική (αδύνατος τύπος) / Οριστική
Οι γυναίκες περιποιούνται πολύ τον εαυτό τους. Αυτοπαθής
Τα φώναξες τα παιδιά να έρθουν; Προσωπική (αδύνατος τύπος)
Εκείνο τον καιρό τα πράγματα ήταν δύσκολα. Δεικτική
Πόση ώρα περιμένεις; Ερωτηματική
Η μητέρα μου μού αγόρασε το ποδήλατο. Κτητική / Προσωπική (αδ. τύπος)
Οι γονείς μας είπαν ότι θα αργήσουν. Κτητική (δεν έχει τόνο)
Αυτό το παιδί είναι από άλλο σχολείο. Δεικτική / Αόριστη
Οι γονείς μάς ρώτησαν αν θα αργήσουμε. Προσωπική (αδ. τύπος - έχει τόνο)
Μου το είπε ο ίδιος ο καθηγητής. Προσωπική (αδ. τύπος) / προσωπική (αδύνατος
τύπος) / Οριστική
2. 1. Αυτό το άρθρο βιβλίο δεν το προσωπική αντ. αγόρασα για τον Νίκο, αλλά για το
άρθρο γιο της άρθρο φίλης του. κτητική αντ.
2. Έδωσε τα άρθρο παιχνίδια της άρθρο κόρης του κτητική αντ., που δεν τα
προσωπική αντ. έπαιζε πια, στον άρθρο έρανο για τα άρθρο παιδιά της άρθρο Αφρικής.
3. Του προσωπική αντ. ανακοίνωσαν την άρθρο απόλυσή του κτητική αντ. και είναι
στεναχωρημένος.
4. Στο άρθρο τέλος της άρθρο παράστασης τον προσωπική αντ. χειροκρότησαν θερμά.
5. Τον προσωπική αντ. επαινούν συνέχεια για τα άρθρο ηρωικά κατορθώματά του.
κτητική αντ.
3. 1. (χτύπησε) -> αμετάβατο,

2 (φωτίστηκε) -> αμετάβατο,
3 (διέλυσε) -> μεταβατικό,
4 (λύγισε) -> αμετάβατο , (έσπασε) -> αμετάβατο
5 (μοίρασαν) -> μεταβατικό,
6 (επιτρέπει) -> μεταβατικό , (καλλιεργεί) -> μεταβατικό,
7 (έκοψε) -> μεταβατικό , (έφυγε) -> αμετάβατο,
8 (γυάλιζαν) -> αμετάβατο,
4. 1. (μουντζούρωσε) -> μονόπτωτο, 2. (έδωσε) -> δίπτωτο, 3. (πήρε) -> μονόπτωτο, 4.

(πήρε) δίπτωτο, 5. (έφεραν) -> μονόπτωτο, 6. (κρεμάσαμε) -> μονόπτωτο, 7.
(περιποιήθηκε) -> δίπτωτο, 8. (κοιτάζει) -> μονόπτωτο, 9. (χαμήλωσε) -> μονόπτωτο,
10. (έμαθαν) -> δίπτωτο
~ 10 ~ Αποστόλης Αγγελόπουλος
5.
Ρήμα Άμεσο αντικείμενο Έμμεσο αντικείμενο

έστειλα ένα γράμμα του
διάβασε ένα παραμύθι στα παιδιά
έδειξαν τα μονοπάτια τούς
ζήτησε χρήματα του
δίδαξε σκάκι στα παιδιά
θα υπογράψεις ένα αυτόγραφο μου
πότισες φαρμάκια με
6. 1. Κατηγορούμενο, 2. Κατηγορούμενο · Κατηγορούμενο, 3. Αντικείμενο, 4.

Κατηγορούμενο, 5. Αντικείμενο, 6. Κατηγορούμενο, 7. Κατηγορούμενο, 8. Αντικείμενο,
9. Αντικείμενο, 10. Αντικείμενο
7. 1. συνέβησαν, 2. ελήφθησαν, 3. συνελήφθη, 4. παρέβησαν, 5. να εισαχθούν, 6.

απέβη, 7. επενέβησαν, 8. Παρενέβη
8.
1. Τι συνέβη ( συμβαίνει ) και άλλαξες γνώμη τόσο γρήγορα;

2. Ένας άγνωστος άντρας επετέθη ( επιτίθεμαι) στον Αντώνη και ήταν έτοιμοι να
πιαστούν στα χέρια. Ευτυχώς παρενέβησαν ( παρεμβαίνω ) οι ψυχραιμότεροι και η
παρεξήγηση λύθηκε.
3. Το αεροπλάνο συνετρίβη ( συντρίβομαι) πέφτοντας στην πλαγιά του βουνού.
4. Δεν κατέστη (καθίσταμαι) δυνατό να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις.
5. Οι συλληφθέντες προσήχθησαν ( προσάγομαι ) στον εισαγγελέα και στη συνέχεια
οδηγήθηκαν στην ασφάλεια.
6. Όταν στέλνουμε μήνυμα μέσω του κινητού τηλεφώνου, εμφανίζεται στην οθόνη η
ένδειξη << μήνυμα εστάλη >>. ( στέλνομαι )
7. Το τροχαίο απέβη ( αποβαίνω ) μοιραίο για τον οδηγό του αυτοκινήτου, που δεν
αντελήφθη ( αντιλαμβάνομαι ) έγκαιρα τον κίνδυνο.
8. Ο επιχειρηματίας κατελήφθη ( καταλαμβάνομαι ) από πανικό μόλις έμαθε πως τα
μέλη της οικογένειάς του απήχθησαν ( απάγομαι ) από τρομοκράτες.
9. Ο παίχτης που έβαλε το γκολ ανεδείχθη ( αναδεικνύομαι ) ο καλύτερος παίχτης
του αγώνα.
9. 1. (ανεβαίνω) -» ανέρχομαι, υψώνομαι, 2. (δρόμος) -» οδός, μονοπάτι,

3. (τελικός) -» στερνός, 4.(αυξάνω) -» ψηλώνω, αναπτύσσω, μεγαλώνω,
5. (προσφέρω) -» δίνω, παρέχω, 6. (δυνατός) -» ακμαίος, γερός, ρωμαλέος,
7. (συζήτηση) -» κουβέντα, διάλογος, 8. (πολεμώ) -» αγωνίζομαι, μάχομαι,
10. ΣΥΝΩΝΥΜΟ ΑΝΤΩΝΥΜΟ
υποχρεωτικός: αναγκαστικός προαιρετικός

αδιάλλακτος: ανένδοτος / ασυμβίβαστος διαλλακτικός
δυσχέρεια: δυσκολία ευχέρεια
ένδεια: φτώχεια / πενία πλούτος
κωλύω: εμποδίζω διευκολύνω
αδράνεια: απραξία δράση / ενεργοποίηση
αποδέχομαι: παραδέχομαι / συναινώ απορρίπτω
εκούσιος: θεληματικός ακούσιος
κατακρίνω: κατηγορώ επαινώ
αθώος: αγνός ένοχος
προσεχής: επικείμενος / επόμενος προηγούμενος
ακύρωση: ματαίωση επικύρωση
νηφάλιος: ήρεμος ταραγμένος
ανάπτυξη: πρόοδος υπανάπτυξη / παρακμή
11 Ο δρόμος περνούσε μέσα από το χωριό. Τ

Τα παιδιά ήρθαν σήμερα. Χ
Το σπίτι μου είναι απέναντι από το σχολείο. Τ
Το κουδούνι χτύπησε στις πέντε η ώρα. Χ
Φέτος έπεσε πολύ χιόνι. Χ
Ξεκινήσαμε μεσημεριάτικα. Χ
12. ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΧΡΟΝΟ ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΤΟΠΟ
Φράσεις Επιρρήματα Φράσεις Επιρρήματα

Από τη στιγμή συχνά στη Σελήνη στη Σελήνη από τη γηΠάνωπάνω
Από τότε σήμερα στον τομέα
Λίγα χρόνια πριν μετά στο διάστημα
Από χρόνια πρώτα στον Ερμή
στην Αφροδίτη
πολύ κοντά στον Ήλιο
πολύ πιο πέρα από τη Γη
σε πλανήτες
από τη Γη
στα κέντρα ερευνών
στους γειτονικούς μας πλανήτες
στην ανώτερη περιοχή
πάνω από το γήινο έδαφος
στους κοντινούς μας πλανήτες
13. Δεκατέσσερα , είκοσι πέντε, απευθείας, αφενός, καληνύχτα,

κατευθείαν, υπόψη , καλώς όρισες, καλώς τον, κατά λάθος, κατά λέξη,
παρά λίγο, μετά χαράς, καταγής, υπόψη, κατευθείαν, εν ανάγκη, κατά
λάθος , παρ’ όλο
ΣΤ΄ ΤΑΞΗ – ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
10η ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ – «ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ»
• Ο ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ (συνέχεια)
• ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ & ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ ΡΗΜΑΤΑ
• ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ & ΔΙΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ
• ΑΜΕΣΟ & ΕΜΜΕΣΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
• ΣΥΝΔΕΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ
• ΤΟ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
• ΟΙ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
• ΣΥΝΩΝΥΜΑ & ΑΝΤΩΝΥΜΑ
• ΧΡΟΝΙΚΟΙ & ΤΟΠΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
1. Ο αφηγηματικός λόγος
• [Δες 1ο και 7ο επαναληπτικό φύλλο]
2. Μεταβατικά & Αμετάβατα ρήματα
• Τα ρήματα που φανερώνουν ότι κάποιος κάνει κάτι και αυτή η ενέργειά του
μεταβαίνει (πηγαίνει) σε κάποιον/ο άλλο, λέγονται «μεταβατικά» και
συνοδεύονται από αντικείμενο/α (στο οποίο μεταβαίνει η ενέργεια). Π.χ.: Ο
επιπλοποιός κατασκευάζει την ντουλάπα. Ο Γιάννης έδειρε τον αδερφό του.
• Τα ρήματα που φανερώνουν ότι κάποιος κάνει κάτι αλλά αυτή η ενέργειά του
μεταβαίνει (επιστρέφει) στον ίδιο, λέγονται «αμετάβατα» και δεν συνοδεύονται
από αντικείμενο/α. Π.χ. Οι μαθητές γελούν χαρούμενα. Η μητέρα χτενίστηκε.
3. Μονόπτωτα & Δίπτωτα ρήματα
• Τα ρήματα που έχουν μόνον ένα αντικείμενο λέγονται «μονόπτωτα» ενώ εκείνα
που έχουν δύο αντικείμενα λέγονται «δίπτωτα». Π.χ. Ο ελαιοχρωματιστής έβαψε
όλο το σπίτι. (μονόπτωτο) Η Ελένη χάρισε το αρκουδάκι της στην Μαρία.
(δίπτωτο)
4. Άμεσο και έμμεσο αντικείμενο
• Άμεσο λέγεται το αντικείμενο που είναι σε πτώση αιτιατική και απαντάει στην
ερώτηση «τι;». Π.χ. Ο Κωστάκης έσκασε το μπαλόνι. Η φάλαινα κατάπιε το
μικρό ψάρι.
• Έμμεσο λέγεται το αντικείμενο που είναι σε πτώση γενική ή και αιτιατική και
απαντάει στην ερώτηση «σε ποιόν;». Π.χ. Η δασκάλα μου έδωσε το τετράδιο. Ο
κυρ-Νίκος έδωσε τη μπριζόλα στο σκύλο.
5. Συνδετικά ρήματα
• Συνδετικά λέγονται τα ρήματα που συνδέουν το υποκείμενο της πρότασης με το

κατηγορούμενο (δηλαδή με τη λέξη που φανερώνει ένα χαρακτηριστικό ή μια
ιδιότητα του υποκειμένου). Τα πιο γνωστά συνδετικά ρήματα είναι τα εξής: είμαι,
γίνομαι, φαίνομαι, λέγομαι, ονομάζομαι, παρουσιάζομαι, διορίζομαι, θεωρούμαι ,
Δημιουργός: Τσορτανίδης Χαράλαμπος http:// tsortanidis.blogspot.gr/

βρίσκομαι, γεννιέμαι, ζω, μένω, αποδεικνύομαι, λογαριάζομαι, μοιάζω,
ανακηρύσσομαι, εκλέγομαι, κ.ά. Τα ρήματα αυτά πάντα συνοδεύονται από
κατηγορούμενο. Π.χ. Η αλεπού είναι πονηρή. Ο «πουνέντες» είναι άνεμος. Ο
Μανώλης διορίστηκε καθηγητής. Ο Γιάννης παρουσιάστηκε στρατιώτης. Η
Μαρία έγινε καλόγρια. Ο Ηλίας θεωρείται υπερήφανος.
6. Το κατηγορούμενο
• Κατηγορούμενο λέγεται η λέξη (συνήθως επίθετο ή ουσιαστικό και σπανιότερα:

μετοχή ή αντωνυμία ή εμπρόθετος προσδιορισμός ή ολόκληρη πρόταση) που
φανερώνει μία ιδιότητα, ένα χαρακτηριστικό του υποκειμένου. Π.χ. Ο Παύλος
έγινε γεωπόνος. Η σκάλα είναι μαρμάρινη. Ο Νικολάου είναι στρατηγός. Η
κονσέρβα είναι του ενός κιλού. Η συζήτηση ήταν ευχάριστη. Ο σκύλος είναι
εκπαιδευμένος. Η σκάλα είναι από μάρμαρο. Ο Γιώργος είναι να τον λυπάσαι.
Αυτό γίνεται ό,τι θέλεις.
7. Οι αντωνυμίες
• Αντωνυμίες λέγονται οι λέξεις που χρησιμοποιούνται στο λόγο μας αντί για
ονόματα (αντικαθιστούν ουσιαστικά).
• Οι αντωνυμίες είναι 8 ειδών:
o Οι προσωπικές αντωνυμίες που φανερώνουν τα 3 πρόσωπα του λόγου (εκείνον

που μιλάει (α΄πρόσωπο: εγώ), εκείνον που του μιλάμε (β΄πρόσωπο: εσύ) και
εκείνον για τον οποίο μιλάμε (γ΄πρόσωπο: αυτός). Σχηματίζεται ως εξής:
Π.χ. Αυτός διαβάζει. Εγώ παίζω. Δεν τον είδα καθόλου. Εσένα θέλω. Μου το
πήρε. Φέρε το.
o Οι κτητικές αντωνυμίες που φανερώνουν σε ποιόν ανήκει κάτι. Είναι οι εξής: οι

αδύνατοι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας: μου, σου, του, της, του, μας, σας,
τους και οι λέξεις δικός μου, δικός σου, δικός του … (σε διάφορους τύπους και
στους δύο αριθμούς). Π.χ. Το βιβλίο μου. Ο Γιάννης είναι φίλος του. Το παιδί
παίζει με το ποδήλατό του. Η τσάντα είναι δική μου.

o Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες που φανερώνουν ότι το ίδιο πρόσωπο ενεργεί και το
ίδιο δέχεται την ενέργεια. Είναι η λέξη: εαυτός σε διάφορα πρόσωπα και πτώσεις.
Π.χ. Μπορώ να φροντίζω τον εαυτό μου. Αυτός σκέπτεται μόνο τον εαυτό του.
o Οι οριστικές αντωνυμίες που ξεχωρίζουν κάτι από άλλα του ίδιου είδους. Είναι
οι εξής: ο ίδιος – η ίδια – το ίδιο, μόνος – μόνη – μόνο. Π.χ. Ήρθε ο ίδιος για να
μας πει τα νέα. Κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνος του. Μας επισκέφθηκαν την
ίδια μέρα.
o Οι δεικτικές αντωνυμίες που τις χρησιμοποιούμε όταν δείχνουμε. Είναι οι εξής:
αυτός-αυτή-αυτό, ετούτος-ετούτη-ετούτο, εκείνος-εκείνη-εκείνο, τέτοιος-τέτοια-
τέτοιο, τόσος-τόση-τόσο. Π.χ. Θα μας επισκεφθεί αυτές τις ημέρες. Τούτο είναι
το σπίτι μου. Εκείνο το πουλάκι τραυματίστηκε. Πέρασαν τόσα χρόνια από τότε.
Δεν είναι τέτοιος χαρακτήρας που νομίζεις.
o Οι αναφορικές αντωνυμίες με τις οποίες μια ολόκληρη πρόταση αναφέρεται σε
μία άλλη. Είναι οι εξής: που, ό,τι, ο οποίος-η οποία-το οποίο, όποιος-όποια-όποιο,
όσος-όση-όσο. Π.χ. Άκουσα τις φωνές των παιδιών που έπαιζαν στην αυλή.
Όποιος θέλει ας δοκιμάσει. Ήρθαν όσοι μπόρεσαν. Έλα ό,τι ώρα μπορείς.
o Οι ερωτηματικές αντωνυμίες που τις χρησιμοποιούμε όταν ρωτάμε. Είναι οι
εξής: τι;, ποιος-ποια-ποιο;, πόσος-πόση-πόσο;. Π.χ. Τι ώρα θα έρθει; Ποια ώρα
θα φύγουμε; Πόσες μέρες πέρασαν;
o Οι αόριστες αντωνυμίες που τις χρησιμοποιούμε όταν μιλάμε για κάτι που δεν
το ονομάζουμε, όταν μιλάμε αόριστα. Είναι οι εξής: ένας-μία-ένα, κανένας-
καθεμιά-κανένα, κάποιος-κάποια-κάποιο, μερικοί-μερικές-μερικά, κάτι-κατιτί,
τίποτε, κάμποσος-κάμποση-κάμποσο, καθένας-καθεμιά-καθένα, καθετί, ο(η,το)
δείνα, ο(η,το) τάδε, άλλος-άλλη-άλλο. Π.χ. Είδα έναν άντρα. Κανένας δεν μου
είπε το μυστικό. Κάποιος στέκεται στην πόρτα μας. Κάτι θέλω να σου πω.
Έμαθες τίποτε; Πέρασε κάμποση ώρα. Μας επισκέπτεται κάθε εβδομάδα. Θ’
ακούσω καθετί που θα πεις. Ήρθε ο δείνα και μου είπε να σε ψάξω. Έλα άλλη
μέρα.
8. Συνώνυμες και αντίθετες (αντώνυμα) λέξεις
• Συνώνυμες λέγονται οι λέξεις που έχουν περίπου την ίδια σημασία. Π.χ.
καρέκλα-πολυθρόνα, παπούτσι – τσαρούχι, κοιτάζω – παρατηρώ, φέγγει –
ξημερώνει, μπαστούνι – γκλίτσα
• Αντώνυμα λέγονται οι λέξεις που έχουν εντελώς αντίθετη σημασία. Π.χ. ψηλός –
κοντός, όμορφος – άσχημος, πάνω – κάτω, μέσα – έξω, άσπρο – μαύρο,
αισιόδοξος – απαισιόδοξος, εντός – εκτός, αναχώρηση – άφιξη, απογείωση -
προσγείωση.
9. Οι χρονικοί & οι τοπικοί προσδιορισμοί
• Οι χρονικοί και οι τοπικοί προσδιορισμοί μπορεί να είναι …
o Επιρρήματα (π.χ. Εσύ να μείνεις εδώ. Έλα μέσα. Θα μιλήσουμε αύριο.)

o ουσιαστικά σε πτώση γενική (π.χ. Η ναυμαχία του Ναυαρίνου. Να έρθεις του
χρόνου.)
o ουσιαστικά σε πτώση αιτιατική (π.χ. Πάω σπίτι. Το τζάκι το ανάβουμε το
χειμώνα.)
o εμπρόθετοι προσδιορισμοί δηλαδή ομάδες λέξεων που εισάγονται (ξεκινούν) με
προθέσεις (π.χ. Ακούμπησε το γράμμα στο τραπέζι. Πάω για την Δράμα.

Έτρεχαν στην αυλή. Από τότε δεν ξαναφάνηκε. Κράτησε το μυστικό ως το
θάνατό του. Η γυμναστική κατά την εφηβική ηλικία βελτιώνει τον σωματότυπο
του ανθρώπου.)
o αναφορικές προτάσεις (π.χ. Ψάξε όπου θέλεις)
o χρονικές προτάσεις (π.χ. Μόλις ξύπνησε ήρθε κοντά μας. Όταν έφτασε μας είπε
το μυστικό.)
o μετοχές (π.χ. Τραγουδούσε βαδίζοντας. Ο ήλιος έβαψε τον ουρανό
βασιλεύοντας.)
----------------------------------
Δάσκαλος: Τσορτανίδης Χαράλαμπος

ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ – ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ 1
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ……………………
ΟΝΟΜΑ: …………………………………………….
1. Ξεχώρισε το Ονοματικό και το Ρηματικό Σύνολο των προτάσεων:
• Θυμωμένος ο πατέρας, έδειρε τον μικρό γιό του.

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Το μικρό αεροπλάνο πετούσε πάνω από τα σύννεφα.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Αμέτρητα αγριολούλουδα σκεπάζουν τις πλαγιές.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Ο δρόμος του βουνού ήταν δύσβατος και κακοτράχαλος.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
2. Ξεχώρισε το ονοματικό από το ρηματικό μέρος στις παρακάτω προτάσεις και

χαρακτήρισε επίσης την κάθε λέξη συντακτικά:
«Φτωχοί άνθρωποι από τα βουνά ήταν οι αγωγιάτες και οι νυχτοφύλακες»
Ο.Σ. : ………………………………………………………………………….
Ρ.Σ. : ………………………………………………………………………….
Υποκείμενο: …………………………………………………….

Ρήμα: ……………………………………………………………
Αντικείμενο: ……………………………………………………
Κατηγορούμενο: ………………………………………………..
Προσδιορισμοί: …………………………………………………
«Τα παιδιά της Κατοχής κοιμόντανε μέσα σε μια μάντρα.»
Ο.Σ.: …………………………………………………………………………..
Ρ.Σ.: ……………………………………………………………………………
Υποκείμενο: …………………………………………………….
Ρήμα: ……………………………………………………………
Αντικείμενο: …………………………………………………….
Κατηγορούμενο: ………………………………………………..
Προσδιορισμοί: ………………………………………………….
3. Βρες το Υποκείμενο, το Ρήμα, το Αντικείμενο ή το κατηγορούμενο στις

προτάσεις (αναγνώρισε συντακτικά και τις υπόλοιπες λέξεις):
• Ο υδραυλικός με τον βοηθό του επιδιόρθωσαν την βρύση.

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Είναι μεγάλος ο καημός και ο πόνος του θανάτου.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Η τεράστια φάλαινα έφαγε μονομιάς τα μικρά ψαράκια
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
4. Υπογράμμισε τα ρήματα και γράψτε δίπλα αν είναι μεταβατικά ή αμετάβατα.
• Ο πατέρας βλέπει τον ποδοσφαιρικό αγώνα. ………………………………

• Η καθαρίστρια μάζεψε τα σκουπίδια. ………………………….
• Ο παππούς διηγείται παραμύθια στα εγγονάκια της. ……………………….
• Οι ολυμπιονίκες κέρδισαν πολλά μετάλλια. ………………………………..
• Τα παιδιά κλαίνε όλα μαζί. ……………………………..
• Οι λύκοι ουρλιάζουν. …………………………..
• Οι μαθητές διαβάζουν το μάθημα της Ιστορίας. ……………………………..
• Ο σεφ του ξενοδοχείου μαγειρεύει ένα καταπληκτικό ριζότο. ………………..

• Άνοιξε το παράθυρο αμέσως. …………………………
• Το κουδούνι χτύπησε. ………………………..
• Η μητέρα ξάπλωσε. ………………………….
• Πλύνε τα ρούχα γρήγορα. ………………………….
• Τα παιδιά δεν έπαιξαν σωστά το επιτραπέζιο παιχνίδι. ……………………….
5. Κάνε συντακτική ανάλυση στις παρακάτω προτάσεις:
• Ο Γιάννης κλείνει το παράθυρο.

………………………………………………………………………......
• Η κότα γέννησε το αυγό.
…………………………………………………………………………..
• Τα παιδιά έχουν λύσει τις ασκήσεις.
…………………………………………………………………………..
• Ο κ. Καλόκαρδος είναι καλωσυνάτος!
…………………………………………………………………………..
• Το σπίτι είναι καινούργιο και πανέμορφο.
…………………………………………………………………………..
• Ο Γιάννης και η Μαρία αγόρασαν ποδήλατο.
…………………………………………………………………………..
• Ο Θοδωρής έχει παράπονα.
…………………………………………………………………………..
• Ο εμπρηστής έκαψε το δάσος.
……………………………………………………………………………..
6. Κύκλωσε τα αντικείμενα και υπογράμμισε τα κατηγορούμενα.
• Η ταινία ήταν καταπληκτική και πολύ αστεία.

• Οι ποδοσφαιριστές έπαιξαν μπάλα για πολλή ώρα.
• Ο Γιάννης είναι δικηγόρος.
• Ο πατέρας είναι ποιητής και συγγραφέας.
• Ο υπαλληλος διορίστηκε στην καινούργια υπηρεσία.
• Η σκάλα είναι ξύλινη.

• Ο στρατιώτης στάθηκε πολύ τυχερός.
7. Υπογράμμισε τα άμεσα και κύκλωσε τα έμμεσα αντικείμενα.
• Η Ελένη μου χάρισε ένα ενδιαφέρον βιβλίο.

• Ο Ηλίας του έδωσε το φαγητό του.
• Του πρόσφερε ένα ανεκτίμητο δώρο.
• Κάθε εβδομάδα ποτίζει τα λουλούδια.
• Δώσε το γρήγορα στον αδελφό σου.
8. Μετάτρεψε την σύνταξη των παρακάτω προτάσεων από ενεργητική σε

παθητική (προσοχή στο ποιητικό αίτιο):
• Ο Υπουργός εγκαινίασε την έκθεση ζωγραφικής.

Η έκθεση ………………………………………………………………………..
• Η τάξη μας οργάνωσε μια έκθεση βιβλίου.
…………………………………………………………………………………..
• Οι αρχαίοι Έλληνες ανέπτυξαν σπουδαίο πολιτισμό.
…………………………………………………………………………………..
• Το όνειρο ξεχάστηκε από όλους την επόμενη ημέρα.
Όλοι ……...……………………………………………………………………..
• Η συλλογή του Γιάννη πλουτίστηκε με πολλά καινούργια γραμματόσημα.
…………………………………………………………………………………..
• Η ύαινα ξεκοκάλισε με βουλιμία το πτώμα της αντιλόπης.
…………………………………………………………………………………
• Η Άγκαθα Κρίστι έγραψε τα σημαντικότερα αστυνομικά μυθιστορήματα της
παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Τα …………………………………………………………………………………
----------------------------------------

ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ – ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ 2
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ……………………
ΟΝΟΜΑ: …………………………………………….
1. Σχημάτισε τον Ενεστώτα και τον Παρατατικό των βοηθητικών ρημάτων

«έχω» και «είμαι»:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ

Έχω Είχα είμαι Ήμουν
2. Γράψε τα παρακάτω ρήματα στους χρόνους που σημειώνω:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
Μιλώ
Χτίζω
Ιδρύω
Διορίζω
Ξύνω

3. Αντιστοίχισε κάθε λέξη με το είδος στο οποίο ανήκει (μέρη του λόγου):
Πίσω Πρόθεση
Πλάτανος Σύνδεσμος
Εκεί Επίρρημα
Τρέχω Άρθρο
Και Επίθετο
Τα Ρήμα
Εσείς Ουσιαστικό
Μετά Αντωνυμία
4. Γράψε δίπλα τα αντίθετα των παρακάτω επιθέτων μαζί με τα ουσιαστικά που

τα συνοδεύουν:
Άγριο άλογο - ………………………………..

Ψηλό βουνό - ………………………………..
Πικρό χαμόγελο - ………………………………..
Πλούσιο σπίτι - ……………………………….
Άτριχο στήθος - ………………………………
Μακρινό μέρος - ……………………………..
5. Βρες λέξεις που να είναι συνώνυμες με τις παρακάτω :
Βλέπω : ………………………………………………………………………..
Εργάζομαι : ……………………………………………………………………
Βοήθεια : ………………………………………………………………………
Τσιγκούνης : …………………………………………………………………..
Φωτεινός : ……………………………………………………………………..
Πέτρα : …………………………………………………………………………
Νους : …………………………………………………………………………..
Βράδυ : …………………………………………………………………………
Γιαλός : …………………………………………………………………………
Ήχος : …………………………………………………………………………..
Γιαλός: ……………………………………………………………………………..
΄Ηχος: ………………………………………………………………………………
Γοητευτικός: ………………………………………………………………………..
6. Γράψε τα συνώνυμα και τα αντώνυμα των λέξεων.

ΣΥΝΩΝΥΜΑ ΑΝΤΩΝΥΜΑ
μπαστούνι βόρειος
σκεπή αραιός
αρρώστια βάζω
εργασία χρήσιμος
χοντρός εισπνοή
βλέπω σωστό
ύστερα πουθενά
απέναντι κοντά
συνεχώς μετά
μεταξύ πάντοτε
τραγούδι ανοιξιάτικος
7. Συμπλήρωσε τις προτάσεις με έναν από τους χρονικούς συνδέσμους «πριν» ή

«πριν από»:
Τα γενέθλιά μου είναι ……………………….. τα Χριστούγεννα.

Τα σκέφτηκα όλα, ……………………. πάρω την απόφαση.
Τηλεφώνησα, …………………… ξεκινήσω.
Οι μαθητές κάνουν προσευχή ……………………. το μάθημα.
…………………. τελειώσω τα μαθήματά μου, δεν βγαίνω να παίξω.
Έφυγε ………………….. δέκα μέρες.
Έφυγε …………….……..νυχτώσει.
Άφησέ με ………………….. τη γέφυρα.
Το σχολείο είναι λίγα μέτρα ……………………… το σπίτι μου.
…………………….. φτάσουμε, έβρεξε πολύ.
8. Υπογράμμισε τους προσδιορισμούς στις προτάσεις και γράψε τους στη σωστή
στήλη ανάλογα με το είδος τους.
• Ο αυτοκινητόδρομος περνούσε έξω από την πόλη.

• Οι μαθητές πήγαν σήμερα εκδρομή στο Μουσείο.
• Το σπίτι μου είναι δίπλα στην εκκλησία.
• Το ξυπνητήρι με ξύπνησε στις 6 η ώρα το πρωί.
• Πριν από δύο χρόνια η χώρα χρεωκόπησε.
• Ξεκινήσαμε μεσημεριάτικα.
• Τα τελευταία δύο χρόνια ζει στημ Δράμα.
• Με τον καιρό τα πράγματα θ’ αλλάξουν.
• Θα ξεκινήσουμε πρωί πρωί για να αποφύγουμε την κίνηση.
• Θα έρθω μόλις νυχτώσει και σε μία ώρα θα τελειώσουμε τη δουλειά.
• Δε θα έρθω αύριο στη δουλειά. Θα δουλέψω σπίτι.

• Γνωριζόμασταν πολλά χρόνια, αλλά μόνο τους τελευταίους 4 μήνες
κάνουμε παρέα.
• Έλα εδώ αμέσως.
Χρονικοί προσδιορισμοί Τοπικοί προσδιορισμοί
9. Υπογράμμισε τις αντωνυμίες που υπάρχουν στις προτάσεις και αναγνώρισε το

είδος τους.
Αυτά τα παπούτσια είναι υπέροχα. ……………………………..

Δώσε μου σε παρακαλώ το μολύβι σου. ………………………………………….
Η ήττα τους στο παιχνίδι τους στενοχώρησε πάρα πολύ. ……………………………..
Μου έδωσε το καλύτερο βιβλίο του. …………………………………….
Θα μου φέρεις σε παρακαλώ εκείνα τα παιχνίδια; …………………………………..
Τέτοιος χαρακτήρας που είναι, αυτά μπορεί να κάνει! ……………………………..
Δεν μπορώ να του προσφέρω ένα τόσο μεγάλο δώρο. ………………………………...
Δεν πρέπει να ακούς τους άλλους φίλους σου. …………………………………….
Θα σου δώσω ένα εργαλείο που είναι ίδιο με το προηγούμενο που είχες.
…………………………………........
----------------------------------

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: …………………………….
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ………………………………………………….
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: ………………………….
1. Αντιστοίχισε τις αντωνυμίες με το είδος που ανήκει η καθεμιά (με τα γράμματα

α, β, γ, …)
[α) προσωπικές, β) δεικτικές, γ) αόριστες, δ) κτητικές, ε) αναφορικές]
• Εμένα …..
• Κανένας ….
• Ο δικός σου …..
• Τέτοιος ….
• Αυτά ….
• Ο οποίος ….
• Άλλος ….
• Που ….
• Εκείνος …..
• Ό,τι …..
2. Ξαναγράψε από κάτω το κείμενο αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις

με συνώνυμές τους:
• «Το σούρουπο κοιτάζω από το παράθυρό μου την παραλία κι ακούω τη βοή των
κυμάτων που σπάνε απαλά στους βράχους. Το μυαλό μου ταξιδεύει σε μακρινές
αμμουδερές ακρογιαλιές, σε γραφικά νησιά της όμορφης πατρίδας μας»
• ………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
3. Συμπλήρωσε τις παρακάτω προτάσεις με τις αντίθετες λέξεις (εκείνων που θα

εντοπίσεις εσύ):
• Όταν αρχίζεις καλά, τότε ……………………… καλά.

• Βράχηκα από το κεφάλι ως τα …………………….. .
• Όταν εσύ πήγαινες εγώ …………………… .
• Είπε το μακρύ και το …………………. του.
• Όπου ακούς μεγάλο τρύγο κράτα και ……………….. καλάθι.
• Τα τρένα του μετρό πηγαίνουν κι ……………………. συνεχώς.
• Ράβε, …………………. δουλειά να μη σου λείπει.
• Μπρος γκρεμός και ………………….. ρέμα.
4. Βρες το Υποκείμενο, το Ρήμα και το Αντικείμενο ή το κατηγορούμενο στις

προτάσεις:
• Είναι μεγάλος ο καημός και ο πόνος του θανάτου.

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Η τεράστια φάλαινα έφαγε μονομιάς τα μικρά ψαράκια
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
5. Υπογράμμισε τα άμεσα και κύκλωσε τα έμμεσα αντικείμενα.

• Δώσε το γρήγορα στον αδελφό σου
6. Εντόπισε τους χρονικούς και τους τοπικούς προσδιορισμούς στις προτάσεις και
αντίγραψε τους από κάτω σημειώνοντας και το είδος τους (του χρόνου ή του
τόπου;)

• Η «Ονειρούπολη» πραγματοποιείται κάθε χρόνο στη Δράμα.
....................................................................................................................................
• Ακούμπησε το γράμμα στο τραπέζι και έτρεξε βιαστικά προς το παράθυρο.
………………………………………………………………………………………
• Η γυμναστική κατά την εφηβική ηλικία βελτιώνει την σωματική ανάπτυξη και
αργότερα διατηρεί σε καλή κατάσταση την υγεία του ανθρώπου.
………………………………………………………………………………………
• Το ποτάμι περνούσε μέσα από το χωριό και συχνά ξεχείλιζε.
………………………………………………………………………………………
7. Προσπάθησε να απαντήσεις με συντομία στις ερωτήσεις:
• Ποια ρήματα λέγονται μεταβατικά και ποια αμετάβατα;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Πότε χρησιμοποιούμε τις αόριστες αντωνυμίες; Ποιες αόριστες αντωνυμίες

γνωρίζεις;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
8. Σε ένα σύντομο κείμενό σου περίγραψε το τι συνέβη σε κάποιο από τα

διαλλείματα των τελευταίων ημερών (κάτι που θυμάσαι, που σου έκανε εντύπωση,
που αξίζει να διηγηθείς). (αφηγηματικό κείμενο, 80 – 100 λέξεις):
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
--------------------------------------

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ………………………………………………….

α, β, γ, …) [10]
[α) προσωπικές, β) δεικτικές, γ) αόριστες, δ) κτητικές, ε) αναφορικές στ) οριστικές]
• μου …..
• ίδιος ….
• Αυτά ….
• Άλλος ….
• Που ….
• Ό,τι …..
2. Γράψε από μία συνώνυμη και από μία αντώνυμη λέξη για καθεμία από τις λέξεις
της πρώτης στήλης. [10]

3. Βρες το Υποκείμενο, το Ρήμα και το Αντικείμενο ή το Κατηγορούμενο στις

προτάσεις: [10]

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Φτωχοί άνθρωποι από τα βουνά ήταν οι αγωγιάτες και οι νυχτοφύλακες
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
4. Υπογράμμισε τα άμεσα και κύκλωσε τα έμμεσα αντικείμενα. [10]

αντίγραψέ τους από κάτω σημειώνοντας και το είδος τους (του χρόνου ή του
τόπου;) [10]

....................................................................................................................................
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
6. Προσπάθησε να απαντήσεις με συντομία στις ερωτήσεις: [20]
• Ποιο αντικείμενο λέγεται άμεσο και ποιο έμμεσο;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Ποια μορφή (τι είδους) μπορεί να έχουν οι χρονικοί και οι τοπικοί

προσδιορισμοί;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Πότε χρησιμοποιούμε τις οριστικές αντωνυμίες; Ποιες οριστικές αντωνυμίες

γνωρίζεις;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Ποια ρήματα λέγονται συνδετικά; Γράψε 5 τέτοια ρήματα …

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
7. Σε ένα σύντομο κείμενό σου περίγραψε το τι συνέβη στην πρόσφατη εκδρομή

που πήγαμε στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλιππων (ή σε κάποια άλλη εκδρομή

εφόσον δεν συμμετείχες στην συγκεκριμένη) (τι θυμάσαι, τι σου έκανε εντύπωση, τι
αξίζει να διηγηθείς). (αφηγηματικό κείμενο, 80 – 120 λέξεις): [30]
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
--------------------------------------

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ………………………………………………….
1. Εντόπισε στις παρακάτω προτάσεις τουλάχιστον 10 (διαφορετικές μεταξύ τους)

αντωνυμίες. Στη συνέχεια γράψε τες από κάτω και αναγνώρισε το είδος τους [20]
• Ποιος μίλησε για το θέμα;

• Κάποιοι άνθρωποι είναι πολύ σημαντικοί στη ζωή μας.
• Ο καθηγητής μου έδωσε τα βιβλία.
• Κάνω πάντα ό, τι μου αρέσει χωρίς να σκέφτομαι τις συνέπειες.
• Όση ώρα περίμενες, εγώ τακτοποίησα τις δουλειές μου.
• Ξέρεις κάτι για το θέμα; Θέλω να μου πεις.
• Με περίμενε πολύ ώρα. Του χρωστάω υποχρέωση.
• Άλλος για Χίο τράβηξε κι άλλος για Μυτιλήνη.
• Αυτή η τσάντα είναι δική μου.
• Πόσος χρόνος χρειάστηκε για να ολοκληρωθεί αυτός ο πίνακας;
• Μερικοί από τους παρευρισκόμενους είπαν ότι ο Γιώργος έφταιγε.
• Μου πήρε κάμποσο καιρό να τελειώσω αυτή τη δουλειά.
• Μου το είπε ο ίδιος.
• Σας θυμίζει κάτι?
• Οι δημοσιογράφοι που δουλεύουν στη τηλεόραση είναι μέρος του
• Τα άφησα πάνω στο τραπέζι.
• Η τηλεόραση μας πληροφορεί, μας ψυχαγωγεί και μας δείχνει τον κόσμο.
[Πηγή:http://idiaiterafilologika.gr/]
• …………………………………………………………………..
• ………………………………………………………………….
• …………………………………………………………………..

• …………………………………………………………………..
• …………………………………………………………………..
• …………………………………………………………………..
• ………………………………………………………………….
• …………………………………………………………………..
• …………………………………………………………………..
• …………………………………………………………………..
ήρεμος ευγένεια
ισχυρός αραιός
αυξάνω αδέξιος
χοντρός κάθετα
βλέπω ζημιά
ακατάλληλος πουθενά
απέναντι μελαγχολικός
συνεχώς ξεχωριστός
δράση κωμωδία
3. Στο παρακάτω κείμενο αλλά και στις προτάσεις που ακολουθούν βρες το
Υποκείμενο, το Ρήμα και το Αντικείμενο ή το Κατηγορούμενο: [20]
«Η Ασπρούδα ήταν το πιο περήφανο πουρνάρι της περιοχής. Ήταν θεόρατο. Οι ρίζες
του έμπαιναν βαθιά κι άγγιζαν την καρδιά της γης. Ο κορμός του είχε ως δέκα μέτρα
περιφέρεια. Και οι κλώνοι του απλώνανε κι άγγιζαν το παλιόκαστρο. Κι η θεόρατη
κορυφή του πήγαινε μεσούρανα, περήφανη κι αλύγιστη, όσοι βοριάδες κι αν
φυσούσαν…»
Ελένη Χωρεάνθη, Η Ασπρούδα
Ρήματα: …………………………………………………………………………………
Υποκείμενα: ……………………………………………………………………………

Αντικείμενα: ……………………………………………………………………………
Κατηγορούμενα: ………………………………………………………………………..
Επίσης …….

Ρήμα: ………………………………
Υποκείμενο: ……………………………………..
Αντικείμενο: …………………………………………..
Κατηγορούμενο: …………………………………………
Ρήμα: ………………………………
Υποκείμενο: ……………………………………..
Αντικείμενο: …………………………………………..
• Η Ελένη έγινε έξαλλη από τον θυμό της.
Ρήμα: ………………………………
Υποκείμενο: ……………………………………..
Αντικείμενο: …………………………………………..
• Ο Ηλίας πρόσφερε στον φίλο του ένα νόστιμο γλυκό.
Ρήμα: ………………………………
Υποκείμενο: ……………………………………..
Αντικείμενο: …………………………………………..
• Η κ. Πολυξένη διορίστηκε καθηγήτρια σε ένα μεγάλο Γυμνάσιο.
Ρήμα: ………………………………
Υποκείμενο: ……………………………………..
Αντικείμενο: …………………………………………..
4. Βρες τα άμεσα και τα έμμεσα αντικείμενα στις παρακάτω προτάσεις. [10]

Άμεσο/α: …………………………………………………………….

Έμμεσο/α: ……………………………………………………………..
• Του χάρισα το ποδήλατό μου.
Άμεσο/α: …………………………………………………………….
Έμμεσο/α: ……………………………………………………………..
• Μου έδωσε ένα δυνατό χαστούκι και μία πιο δυνατή κλωτσιά.
Άμεσο/α: …………………………………………………………….
Έμμεσο/α: ……………………………………………………………..
• Με ρώτησε κάτι και του έδωσα την απάντηση.
Άμεσο/α: …………………………………………………………….
Έμμεσο/α: ……………………………………………………………..
αντίγραψέ τους από κάτω διευκρινίζοντας το είδος τους [10]

Χρον. προσδιορ.: ……………………………………………………………..
Τοπ. προσδ.: ……………………………………………………………………
Χρον. προσδιορ.: ……………………………………………………………..
Τοπ. προσδ.: ……………………………………………………………………
Χρον. προσδιορ.: ……………………………………………………………..
Τοπ. προσδ.: ……………………………………………………………………
Χρον. προσδιορ.: ……………………………………………………………..
Τοπ. προσδ.: ……………………………………………………………………
• Ποια ρήματα λέγονται μεταβατικά και ποια αμετάβατα; Γράψε και δύο
προτάσεις – παραδείγματα που να περιέχουν από ένα τέτοιο ρήμα:
Μεταβατικά λέγονται ……………………………………………………………....

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… .

Παράδειγμα: ………………………………………………………………………
Αμετάβατα λέγονται ……………………………………………………………....
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… .
Παράδειγμα: ………………………………………………………………………
• Σκέψου και σημείωσε παρακάτω 4 μορφές (είδη) που μπορεί να έχουν οι

χρονικοί και οι τοπικοί προσδιορισμοί. Γράψε και από μία πρόταση –
παράδειγμα για κάθε περίπτωση:
 …………………………………………………………….. . Παράδειγμα:
…………………………………………………………………………………..
 …………………………………………………………….. . Παράδειγμα:
…………………………………………………………………………………..
 …………………………………………………………….. . Παράδειγμα:
…………………………………………………………………………………..
 …………………………………………………………….. . Παράδειγμα:
…………………………………………………………………………………..
• Ποια είναι τα είδη των αντωνυμιών; Γράψε και από δύο αντωνυμίες ως
παράδειγμα σε κάθε είδος:
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………

 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
--------------------------------------

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ………………………………………………….
Δημοτικό Τραγούδι: «Ένας αϊτός περήφανος»
Ένας αϊτός περήφανος, ένας αϊτός λεβέντης

από την περηφάνια του κι από τη λεβεντιά του,
δεν πάει τα κατώμερα να καλοξεχειμάσει,
μόν’ μένει απάνω στα βουνά, ψηλά στα κορφοβούνια.
Kι έριξε χιόνια στα βουνά και κρούσταλλα στους κάμπους,
εμάργωσαν τα νύχια του κι επέσαν τα φτερά του.
Kι αγνάντιο βγήκε κι έκατσε, σ’ ένα ψηλό λιθάρι,
και με τον ήλιο μάλωνε και με τον ήλιο λέει:
«Ήλιε, για δε βαρείς κι εδώ σ’ τούτη την αποσκιούρα,
να λιώσουνε τα κρούσταλλα, να λιώσουνε τα χιόνια,
να γίνει μια άνοιξη καλή, να γίνει καλοκαίρι,
να ζεσταθούν τα νύχια μου, να γιάνουν τα φτερά μου,
να ’ρθούνε τ’ άλλα τα πουλιά και τ’ άλλα μου τ’ αδέρφια».
[Ν.Γ. Πολίτη, Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού]
Λεξιλόγιο:
κατώμερα = οι πεδινές περιοχές, οι πεδιάδες
καλοξεχειμάσει = ξεχειμωνιάσει, να περάσει καλά τον χειμώνα
μαργώνω = μουδιάζω από το πολύ κρύο, δεν μπορώ να κουνηθώ από την παγωνιά
αγνάντιο = ένα μέρος σε μεγάλο υψόμετρο απ’ όπου μπορεί κανείς να παρατηρεί γύρω
του την περιοχή
αποσκιούρα = το μέρος που έχει σκιά
γιάνουν – να γίνουν καλά, να γιατρευτούν

1. Διάβασε το κείμενο προσεκτικά και προσπάθησε να απαντήσεις στις ερωτήσεις
που ακολουθούν: [70]
• Ποιο πρόβλημα αντιμετωπίζει ο αϊτός και πώς προσπαθεί να το λύσει;

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
• Γιατί ο αετός δεν πάει στην πεδιάδα για να αποφύγει το κρύο;

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
• Σε όλο το κείμενο υπάρχουν πολλά ρήματα και ουσιαστικά, αλλά μόνον 2

επίθετα. Ποια είναι αυτά;
…………………………………………………………………………………………
• Στο κείμενο υπάρχουν δύο προσωποποιήσεις (κάποιοι/α φέρονται ή

αντιμετωπίζονται σαν να είναι άνθρωποι). Ποιοι προσωποποιούνται;
…………………………………………………………………………………………..
• Υπάρχει ομοιοκαταληξία στο ποίημα;

…………………
• Πόσες συλλαβές περίπου έχει κάθε στίχος;

………………………
• «και με τον ήλιο μάλωνε και με τον ήλιο λέει» Χώρισε σε ζευγάρια συλλαβών
τον στίχο αυτό, διάβασέ τον από μέσα σου συλλαβιστά, τόνισε τις συλλαβές
όπως νομίζεις πιο σωστά καθώς τις διαβάζεις και προσπάθησε να
καταλάβεις: το μέτρο του ποιήματος είναι ιαμβικό ή τροχαϊκό; [στο ιαμβικό
μέτρο τονίζεται η δεύτερη συλλαβή, στο τροχαϊκό η πρώτη]
Είναι ………………………………………

• Στα δημοτικά τραγούδια συνήθως υπάρχει το στοιχείο της επανάληψης. Από
πού αποδεικνύεται αυτό στο συγκεκριμένο ποίημα;
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
• Βρες 4 προσδιορισμούς του τόπου στο ποίημα:

…………………………………………………………………………………………..
• Βρες τα υποκείμενα των παρακάτω ρημάτων:

- γίνει = …………………………
- γιάνουν = …………………………
- πάει = ………………………..
- επέσαν = …………………………..
-
• Πώς θα χαρακτήριζες τον αϊτό με βάση την συμπεριφορά του;
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….
• Τα ρήματα «έριξε» και «έκατσε» είναι μεταβατικά ή αμετάβατα;

Έριξε = ……………………………..
Έκατσε = ……………………………..
• Στο κείμενο υπάρχουν 4 υπογραμμισμένες λέξεις που είναι αντωνυμίες.

Μπορείς να βρεις σε ποιο είδος αντωνυμιών ανήκουν;
- ………………….. = ……………………………………

- …………………. = ……………………………………..
- ………………… = …………………………………….
- ………………… = …………………………………….
• Ορίστε ορισμένες λέξεις από το ποίημα. Βρες από μία συνώνυμη ή αντίθετη
λέξη για την καθεμιά από αυτές:
Λέξη Συνώνυμη Αντώνυμη
βουνά
ζεσταθούν
μένει
περήφανος

με συνώνυμές τους:[10]
• ………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

4. Προσπάθησε να απαντήσεις με συντομία στις ερωτήσεις:[10]
• Ποια ρήματα λέγονται συνδετικά; Γράψε 5 – 6 τέτοια ρήματα που γνωρίζεις:

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Ποιες λέξεις λέγονται κατηγορούμενα; Γράψε ως παράδειγμα 2 δικές σου
προτάσεις που να περιέχουν από ένα κατηγορούμενο:
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
--------------------------------------

1 Φεβ. Ενότητα 10η – Ατυχήματα – Με λένε Σόνια
Όνομα : ________________________
Αμετάβατα και Μεταβατικά ρήματα - Κατηγορούμενο
Ο Παππούς ξύπνησε . Το σπίτι έλαμπε . Ξαφνικά ο φοιτητής λιποθύμησε.
Το παιδί κρυώνει . Η οικονομία κατέρρευσε.
Ρήματα όπως τα παραπάνω δείχνουν πως η ενέργεια του υποκειμένου δεν μεταβαίνει
πουθενά . Αυτά τα ρήματα λέγονται Αμετάβατα . ( δεν έχουν αντικείμενο)
Τα ρήματα όμως που τίθενται στο λόγο μαζί με ένα συμπλήρωμα (συνήθως
αντικείμενο σε πτώση αιτιατική ) λέγονται μεταβατικά .
Τα μεταβατικά ρήματα μπορεί να δέχονται :
 Ένα αντικείμενο ( μονόπτωτα ) π.χ. Ο γεωργός σκάβει τη γη .

Ο τεχνικός επισκευάζει την τηλεόραση.
 Δύο αντικείμενα ( δίπτωτα )
Π.χ. Μας απαγόρευσαν την έξοδο .
Έμμεσο αντικείμενο Άμεσο αντικείμενο
Του χρωστώ ευγνωμοσύνη .
Έμμεσο αντικείμενο Άμεσο αντικείμενο
Στα δίπτωτα ρήματα το ένα αντικείμενο ονομάζεται άμεσο ( σε πτώση αιτιατική ) και το
άλλο έμμεσο ( σε πτώση γενική ή αιτιατική) .
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική το άμεσο αντικείμενο της

ενεργητικής γίνεται υποκείμενο της παθητικής ενώ το έμμεσο παραμένει ως έχει .
Π.χ. Μας απαγόρευσαν την έξοδο . ( ενεργητική σύνταξη)
Η έξοδος απαγορεύτηκε σ ‘ εμάς . ( παθητική σύνταξη)
Παγκαλάκης Γεώργιος
1 Φεβ. Ενότητα 10η – Ατυχήματα – Με λένε Σόνια
Β. Κατηγορούμενο
Ορισμένα ρήματα ( είμαι , γίνομαι , φαίνομαι κ.α.) συνδέουν τα υποκείμενα με

ονόματα που δίνουν σε αυτά μια ιδιότητα ή τους προσθέτουν ένα γνώρισμα. Τα
ονόματα αυτά λέγονται κατηγορούμενα και βρίσκονται συνήθως σε πτώση
ονομαστική .
Π.χ. Η Νίκη φαίνεται άρρωστη . Ο θείος μου εκλέγεται δήμαρχος .
Ασκήσεις
1. Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσεις τα αντικείμενα .
 Ο υδραυλικός επισκευάζει την βρύση .

 Η γιαγιά ετοιμάζει το φαγητό.
 Τα παιδιά σκαλίζουν τον κήπο.
 Την εκδήλωση οργάνωσε ο πολιτιστικός σύλλογος .
2. Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσεις τα άμεσα αντικείμενα και να

κυκλώσεις τα έμμεσα .
 Μας έδωσαν χρήσιμες πληροφορίες .

 Μου δίνεις το λόγο σου
 Σας ζητώ συγνώμη .
 Ο παππούς την κέρασε παγωτό.
3. Να υπογραμμίσεις τα κατηγορούμενα στις παρακάτω προτάσεις .
 Το τριαντάφυλλο είναι λουλούδι .

 Ο δρόμος φαίνεται άδειος .
 Η κατάσταση παραμένει κρίσιμη .
 Ο πατέρας μου έγινε γραμματέας του υπουργείου.
 Ο θείος μου υπήρξε ήρωας .
 Ο κ. Νικολάου είναι πρόεδρος του συλλόγου .
Παγκαλάκης Γεώργιος
Ενότητα η
10 : Ατυχήματα
Ο εκπαιδευτικός: Σουλιόπουλος Υώτης
Δημιουργός: Φώτης Τουλιόπουλος http://esxoleio.weebly.com/

΢τόχοι ενότητας
 Πώς διηγούμαστε κάτι που μας συνέβη
 Πώς βρίσκουμε το υποκείμενο, το ρήμα και τα συμπληρώματά του
 Με την περιγραφή τρόπων συμπεριφοράς που ταιριάζουν σε συγκεκριμένες
περιστάσεις
 Με τη χρήση των αντωνυμιών
Με τα συνώνυμα και τα αντώνυμα (αντίθετα) λέξεων
 Πώς κάνουμε μια έρευνα
 Ποια ρήματα σχηματίζονται όπως στα αρχαία ελληνικά
 Ποιος είναι ο ρόλος των χρονικών και τοπικών προσδιορισμών
 Πότε δύο λέξεις γράφονται σε μία

Η ιστορία του Ζάχου που χαζεύει (Ο Πετροτσουλούφης)
Ο δόκτωρ Ερρίκος Φόφμαν (1809-1894)
ήταν Γερμανός γιατρός και συγγραφέας.
Δημοσίευσε ποιήματα και μία σάτιρα το
1845. Αργότερα δημιούργησε μία σειρά
από εικονογραφημένα παραμύθια, στην
αρχή για να κάνει δώρο στο γιο του.
Σο έργο του «Ο Πετροτσουλούφης»
μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες’
Έγραψε και άλλα βιβλία, που δεν είχαν
την ίδια απήχηση στο κοινό.

Με λένε ΢όνια
Η Μπέσση Λιβανού γεννήθηκε στην Σρίπολη, όπου
πέρασε τα παιδικά και μαθητικά της χρόνια.
΢πούδασε Υιλολογία και διοίκηση επιχειρήσεων στο
Λονδίνο. Eργάστηκε ως καθηγήτρια ξένων γλωσσών,
αρθρογραφώντας παράλληλα σε ξενόγλωσσα
περιοδικά. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα: "H
μπαλάντα του ηγέτη", "Σα μεγάλα κορίτσια δεν
κλαίνε», "Μόνο στα όνειρα" , "Mε λένε ΢όνια"
(μυθιστόρημα για παιδιά). Διηγήματά της έχουν
δημοσιευθεί στον "Eλίτροχο", στη "Nέα Eστία", στην
"Ευθύνη" κ.ά.

Πώς διηγούμαστε κάτι που μας συνέβη
Για να διηγηθούμε κάτι που μας συνέβη, κάνουμε τα παρακάτω:
 Παρουσιάζουμε τα γεγονότα με τη χρονική σειρά που συνέβησαν
Φρησιμοποιούμε το α’ πρόσωπο για να διηγηθούμε κάτι στο οποίο συμμετείχαμε και
εμείς
 ΢υνήθως χρησιμοποιούμε παρατατικό ή αόριστο εφόσον ότι διηγούμαστε έχει γίνει
στο παρελθόν. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον ιστορικό ενεστώτα για να κάνουμε
τη διήγησή μας πιο ζωντανή.
 Φρησιμοποιούμε χρονικούς προσδιορισμούς για να δηλώσουμε το χρόνο και να
δείξουμε τη χρονική εξέλιξη της ιστορίας μας.
 Μπορούμε να προσθέσουμε διαλόγους και περιγραφές για να κάνουμε πιο ζωντανή
τη διήγησή μας.

‘Όταν κάνουμε μια διήγηση οφείλουμε να αναφέρουμε :
 Σον τόπο και το χρόνο που συνέβησαν αυτά που διηγούμαστε.
 Σα πρόσωπα που πήραν μέρος στο γεγονός που αναφέρουμε.
 Πώς ξεκίνησε η ιστορία
 Ποια ήταν η αιτία που συνέβησαν όσα διηγούμαστε.
 Πώς τελείωσε η ιστορία μας. Ποιες ήταν οι συνέπειες για μας και τους άλλους.
 Σι σκέψεις και συναισθήματα είχαμε τότε που ζήσαμε τα γεγονότα και τι τώρα που
τα θυμόμαστε.

Πώς βρίσκουμε το υποκείμενο, το ρήμα και τα συμπληρώματά του
Σο υποκείμενο είναι η λέξη της πρότασης που δείχνει ότι κάποιος κάνει κάτι ή παθαίνει
κάτι ή βρίσκεται σε μια κατάσταση. Για να βρούμε το υποκείμενο, εντοπίζουμε το ρήμα
και μετά απαντούμε στην ερώτηση ποιος, ποια, ποιο, έκανε ή έπαθε κάτι. Σο υποκείμενο
βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική και είναι συνήθως ουσιαστικό ή αντωνυμία. Σο
υποκείμενο μπορεί να παραληφθεί όταν εννοείται. Όταν το ρήμα είναι απρόσωπο, το
υποκείμενο μπορεί να είναι μια ολόκληρη πρόταση. Σότε για να βρούμε το υποκείμενο
κάνουμε την ερώτηση τι.
π.χ. Ο μαθητής κάνει τις ασκήσεις του.
(Ποιος κάνει: Ο μαθητής: υποκείμενο, ουσιαστικό)
Αυτός κάνει τις ασκήσεις του. (Ποιος κάνει: Αυτός: υποκείμενο, αντωνυμία)
Κάνει τις ασκήσεις του. (Ποιος κάνει: Αυτός, το υποκείμενο εννοείται)
Υαίνεται πως ο Γιώργος θα αργήσει. (Σι φαίνεται; Πως ο Γιώργος θα αργήσει.
Η πρόταση είναι το υποκείμενο, ενώ το φαίνεται είναι απρόσωπο ρήμα.)

Σα μεταβατικά ρήματα έχουν αντικείμενο, ενώ τα συνδετικά (είμαι, φαίνομαι, γίνομαι,
κ.ά) έχουν κατηγορούμενο. Σα αμετάβατα ρήματα δεν έχουν αντικείμενο. Αν η πρόταση
έχει αντικείμενο ή κατηγορούμενο ,για να το βρούμε ρωτάμε τι ή ποιον .
Π.χ. Η Ειρήνη παίζει. (το ρήμα παίζει είναι αμετάβατο και δεν έχει αντικείμενο.)
Οι μαθητές κάνουν τις ασκήσεις τους.
Υποκείμενο Ρήμα Αντικείμενο
Ρωτάμε ποιος (οι μαθητές) υποκείμενο
Ρωτάμε τι κάνουν οι μαθητές; (τις ασκήσεις τους) αντικείμενο
Μερικά ρήματα μπορεί να έχουν δύο αντικείμενα. Σότε λέγονται δίπτωτα, Σο ένα
αντικείμενο λέγεται άμεσο και το βρίσκουμε με την ερώτηση τι, ενώ το άλλο λέγεται
έμμεσο , βρίσκεται συνήθως σε πτώση γενική και το βρίσκουμε με την ερώτηση σε ποιον.
π.χ. Η Ειρήνη μου έκανε ένα δώρο. (μου: έμμεσο, δώρο άμεσο)

Δρόμο παίρνω...δρόμο αφήνω

Αντωνυμίες είναι τα μέρη του λόγου που χρησιμοποιούνται αντί για ονόματα
(ουσιαστικά και επίθετα). Τπάρχουν κλιτές και άκλιτες αντωνυμίες. Τπάρχουν
τα εξής οκτώ είδη αντωνυμιών:
 Προσωπικές: φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου (εγώ, εσύ, αυτός).

Έχουν δυνατούς και αδύνατους τύπους.
εγώ , εσύ, αυτός, -ή, -ό, εμείς, εσείς, αυτοί, -ές, -ά. (δυνατοί τύποι)
μου, με, σου, σε, ταος, τη, του, τ ης, τον, μας, σας, τους, τα, τις, τες (αδύνατοι τύποι)
Προσοχή!
Δεν πρέπει να μπερδεύουμε τους αδύνατους τύπους του γ΄ προσώπου με τα
οριστικά άρθρα.
Σου είπες ότι τον χρειαζόμαστε; (αντωνυμία)
Αυτό το ποδήλατο είναι του Γιώργου. (άρθρο)

 Κτητικές αντωνυμίες: Υανερώνουν σε ποιον ανήκει κάτι. ΢χηματίζονται με τις λέξεις μου, σου,
του, της, μας, σας, τους όταν ακολουθούν ένα ουσιαστικό ή το επίθετο δικός, δική, δικό
π.χ. το ποδήλατό μου, η κασετίνα μου, το δικό μου ποδήλατο, η δική μου κασετίνα.
Προσοχή! Δε μπερδεύουμε τις κτητικές με τις προσωπικές αντωνυμίες.
Σο ποδήλατο μου, η κασετίνα της, το παιχνίδι του (κτητικές αντωνυμίες, συνοδεύουν ουσιαστικά)
Μίλησέ μου, μας είπε, του φώναξε ( προσωπικές αντωνυμίες, συνοδεύουν ρήματα)
 Αυτοπαθείς αντωνυμίες: είναι οι αντωνυμίες που φανερώνουν πως το ίδιο πρόσωπο ενεργεί και
το ίδιο δέχεται την ενέργεια. Είναι: ο εαυτός μου, σου, του,της, μας, σας, τους.
 Οριστικές αντωνυμίες: Δείχνουν πως κάποιο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα ξεχωρίζει από άλλα
πρόσωπα, ζώα ή πράγματα του είδους του.
Είναι οι: ο ίδιος, -α, -ο, και μόνος , -η, -ο. Σο επίθετο μόνος πρέπει να συνοδεύεται από τη γενική
του αδύνατου τύπου της προσωπικής αντωνυμίας.
π.χ. μόνος μου, μόνη της,

 Δεικτικές αντωνυμίες: Φρησιμοποιούνται για να δείξουμε κάτι. Είναι οι
αυτός , -ή, -ό, τούτος, -η, -ο, εκείνος, -η, -ο, τέτοιος, -α, -ο, τόσος, -η, -ο
Αναφορικές αντωνυμίες: συνδέουν τη δευτερεύουσα πρόταση με μια λέξη

στην οποία αναφέρεται η πρόταση. Είναι οι :
ο οποίος, η οποία, το οποίο και τα άκλιτα που και ό,τι
Προσοχή! δε μπερδεύουμε το αναφορικό ό,τι με τον ειδικό σύνδεσμο ότι. Σο
δεύτερο παίρνει υποδιαστολή και μπορεί να αντικατασταθεί με τη λέξη οτιδήποτε.
π.χ. Ο Γιώργος είπε ότι θα έρθει. (ειδικός σύνδεσμος)
Η Ειρήνη κάνει ό,τι θέλει. (αναφορικό)
μπορεί να γίνει: Η Ειρήνη κάνει οτιδήποτε θέλει)

 Ερωτηματικές αντωνυμίες: χρησιμοποιούνται για να κάνουμε
ερωτήσεις. Είναι οι:
ποιος, ποια, ποιο , πόσος, πόση, πόσο, που κλίνονται όπως τα επίθετα σε -
ος, -η, -ο και το άκλιτο τι
 Αόριστες αντωνυμίες: λέγονται έτσι επειδή αναφέρονται σε ένα
πρόσωπο, ζώο ή πράγμα αόριστα, χωρίς να ορίζουν για ποιον μιλάμε.
Είναι οι εξής:
ένας, μία, ένα κάποιος, -α, -ο, κάθε, καθένας, καθεμία, καθένα
ο τάδε, ο δείνα κανένας, καμία, κανένα, καθετί, τίποτε,
μερικοί, μερικές, μερικά άλλος, -η, -ο, κάμποσος,

΢υνώνυμα και αντώνυμα
΢υνώνυμα λέγονται οι διαφορετικές λέξεις που έχουν την ίδια
περίπου σημασία.
Π.χ. παπάς – ιερέας, λευκός – άσπρος, μπαμπάς – πατέρας,
αγοράζω – ψωνίζω, …
Αντώνυμα (αντίθετα) ονομάζονται οι λέξεις που έχουν την αντίθετη

σημασία.
Π.χ. ψηλός – κοντός, πλούσιος – φτωχός, όμορφος – άσχημος,
πάνω – κάτω, γεμίζω – αδειάζω, νίκη – ήττα,…

Οικιακές παγίδες για παιδιά

Ρήματα που σχηματίζονται στον αόριστο όπως στα
αρχαία ελληνικά
΢τα νέα ελληνικά συναντάμε κάποια ρήματα που σχηματίζουν τον αόριστο όπως στα
αρχαία ελληνικά. Αυτά τα ρήματα είναι συνήθως σύνθετα με πρώτο συνθετικό μια
πρόθεση (ανά, κατά, επί, παρά, συν, κ.ά.) και δεύτερο συνθετικό ένα από τα:
 άγω (οδηγώ, κουβαλώ)
 βαίνω (πηγαίνω, βαδίζω)
 δεικνύω (δείχνω, φανερώνω)
 λαμβάνω (παίρνω)
Σα ρήματα αυτά σχηματίζουν τον αόριστο μόνο στο γ' πρόσωπο ενικού και
πληθυντικού.

Σέτοια ρήματα είναι τα συμβαίνω, αποβαίνω, παρεμβαίνω, μεταβαίνω, επεμβαίνω,
εισάγω, αποδεικνύω, συλλαμβάνω, κ.ά.
το γ' πρόσωπο του αορίστου σχηματίζεται ως εξής:
συνέβη-συνέβησαν
απέβη-απέβησαν
επενέβη-επενέβησαν,
μετέβη-μετέβησαν
παρενέβη-παρενέβησαν
εισήχθη-εισήχθησαν
απεδείχθη-απεδείχθησαν
συνελήφθη-συνελήφθησαν
Σέτοια ρήματα συναντούμε σε επίσημο ύφος, όπως αυτό που χρησιμοποιούν οι
επιστήμονες και οι δημοσιογράφοι

Σοπικοί προσδιορισμοί
Φρησιμοποιούμε τους τοπικούς προσδιορισμούς για να δηλώσουμε τον τόπο. Απαντούν
στην ερώτηση πού. Οι τοπικοί προσδιορισμοί μπορεί να είναι:
 τοπικά επιρρήματα ή επιρρηματικές φράσεις: (βλ. ενότητα 2)
π.χ. Σο σπίτι μου είναι εκεί. Καθίστε γύρω γύρω.
 Υράσεις με προθέσεις: από, ίσαμε, κατά, προς, σε, ως, μέχρι (βλ. ενότητα 2)
π.χ. Πήγε ως το σπίτι του.
 Ουσιαστικό σε αιτιατική: (βλ. ενότητα 2)
π.χ. Γυρίζω σπίτι.
 Αναφορικές προτάσεις που φανερώνουν τόπο:
π.χ. Πήγαινε όπου θέλεις.

Φρονικοί προσδιορισμοί
Οι χρονικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν το χρόνο και
απαντούν στην ερώτηση πότε. Οι χρονικοί προσδιορισμοί μπορεί να είναι:
 Φρονικά επιρρήματα ή επιρρηματικές προτάσεις. (βλ. ενότητα 1)
π.χ. Μένει εδώ. Πού και πού περνάει να μας δει.
 Υράσεις με προθέσεις:
π.χ. Καθίσαμε ως αργά τη νύχτα.
 Λέξεις σε γενική ή αιτιατική. (βλ. ενότητα 1)
π.χ. Θα ξανάρθει του χρόνου. θα ξαναβρεθούμε το καλοκαίρι.
 Φρονικές προτάσεις. (βλ. ενότητα 1)
π.χ. Είχα τελειώσει όταν έφτασε.

Πότε δύο λέξεις γράφονται σε μία
Με μία λέξη γράφονται:
 Σα αριθμητικά από το 13 ως το 19.
 Οι αντωνυμίες: καθένας, καθεμία, καθετί, κατιτί, οποιοσδήποτε, οσοσδήποτε, οτιδήποτε
 Σα άκλιτα: απαρχής, απεναντίας, απευθείας, αφότου, αφού, δηλαδή, διαμιάς, ειδάλλως,
ειδεμή, ενόσω, εντάξει, εξαιτίας, εξάλλου, εξαρχής, εξίσου, επικεφαλής, επιτέλους, καθαυτό,
καθεξής, καλημέρα, καληνύχτα, καλησπέρα, καληώρα, καταγής, κατευθείαν, κιόλας,
μεμιάς, μολαταύτα, μολονότι, ολημερίς, ολωσδιόλου, οπουδήποτε, οπωσδήποτε,
προπάντων, υπόψη, ωστόσο
Γράφονται με μία ή δύο λέξεις ανάλογα με την περίπτωση και με διαφορετικό τονισμό:
Πάρα κάτω – παρακάτω, πάρα πέρα – παραπέρα, πάρα πάνω – παραπάνω, τόσος δα –
τοσοσδά, κ.ά.

http://blogs.sch.gr/chrysantor/
Α΄ ΠΡΟ΢ΩΠΟ
ΕΝΙΚΟ΢ ΑΡΙΘΜΟ΢ ΠΛΗΘΤΝΣΙΚΟ΢ ΑΡΙΘΜΟ΢
ΑΝΣΩΝΤΜΙΕ΢
ΠΡΟ΢ΩΠΙΚΕ΢
Ονομαςτική εγώ εμείς
Γενική εμένα ( μου ) εμάς ( μας )
Αιτιατική εμένα ( με ) εμάς ( μας )
Β΄ ΠΡΟ΢ΩΠΟ
Ονομαςτική εσφ εσείς
Γενική εσένα ( σου ) εσάς ( σας )
Αιτιατική εσένα ( σε ) εσάς ( σας )
Γ΄ ΠΡΟ΢ΩΠΟ - ΑΡ΢ΕΝΙΚΟ
Ονομαςτική αυτός ( τος ) αυτοί ( τοι )
Γενική αυτοφ ( του ) αυτών ( τουσ )
Αιτιατική αυτόν ( τον ) αυτοφς ( τους )
Γ΄ ΠΡΟ΢ΩΠΟ - ΘΗΛΤΚΟ
Ονομαςτική αυτή ( τη ) αυτές ( τες )
Γενική αυτής ( της ) αυτών ( τουσ )
Αιτιατική αυτήν ( την ) αυτζσ ( τισ / τεσ )
Γ΄ ΠΡΟ΢ΩΠΟ - ΟΤΔΕΣΕΡΟ
Ονομαςτική αυτό ( το ) αυτά ( τα )
Γενική αυτοφ ( του ) αυτών ( τουσ )
Αιτιατική αυτό ( το ) αυτά ( τα )
Ασ διαβάςουμε με προςοχή τουσ δυνατοφσ και

αδφνατουσ τφπουσ των προςωπικών αντωνυμιών…
ΑΤΣΟΠΑΘΕΙ΢ ΑΝΣΩΝΤΜΙΕ΢
Οριςτικζσ αντωνυμίεσ
http://blogs.sch.gr/chrysantor/
Περιςςότερα ςτο βιβλίο τησ

γραμματικήσ ςασ…
( Γραμματική Ε΄ και ΢τ΄ τάξησ )
Απόστολος Μεμτσούδης
Δάσκαλος
 Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν
πως ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα:
 Ενεργεί
 Παθαίνει κάτι
 Έχει μια ιδιότητα
 Βρίσκεται σε μια κατάσταση
 Ο πατέρας οργώνει το χωράφι
 (ενεργεί)
 Ο πατέρας πληγώθηκε
 (παθαίνει κάτι)
 Ο πατέρας είναι γεωργός
 (έχει μια ιδιότητα)
 Ο πατέρας ξεκουράζεται
 (βρίσκεται σε μια κατάσταση)
 Όσα ρήματα υπάρχουν σε μια φράση
(μεγάλη περίοδο), τόσες είναι και οι
προτάσεις!!!
 Σο παιδί έπεσε και χτύπησε το γόνατό του.
 Τπάρχει περίπτωση να έχουμε πρόταση
χωρίς ρήμα (ελλειπτική). Σο ρήμα εννοείται
από το συνολικό νόημα της πρότασης.
 Λοιπόν, έτοιμος;
 Λοιπόν, είσαι έτοιμος;
 είναι
 Προσοχή! Δεν έχουν όλα τα ρήματα
αντικείμενο.
 Μεταβατικά (χρειάζονται αντικείμενο)
 Αμετάβατα (δε χρειάζονται αντικείμενο)
 ΢κάβω τον κήπο
 Σι σκάβω; …τον κήπο
 Κοιμάμαι νωρίς συνήθως
 Σι κοιμάμαι; …δεν έχει απάντηση
 Σο υποκείμενο είναι η λέξη που φανερώνει ποιος:
 Ενεργεί
 Παθαίνει κάτι
 Έχει μια ιδιότητα
 Βρίσκεται σε μια κατάσταση
 Σο παιδί διαβάζει.
 Ποιος διαβάζει;
 Βρίσκεται πάντα σε πτώση ονομαστική
 Προηγείται ή ακολουθεί το ρήμα
 Μπορεί να είναι:
 Ουσιαστικό
 Ο Θανάσης διαβάζει φωναχτά.
 Αντωνυμία
 Εγώ δε θα έρθω μαζί σας.
 Ουσιαστικοποιημένο επίθετο ή μετοχή
 Οι κακοί τιμωρούνται.
 Πρόταση με ή χωρίς άρθρο
 Σο ότι απέτυχε δεν εξηγείται.
 Υαίνεται ότι θα βρέξει σήμερα.
 Η λέξη που δηλώνει το πρόσωπο, το ζώο ή το
πράγμα στο οποίο μεταβαίνει η ενέργεια του
υποκειμένου λέγεται αντικείμενο.
 Κάνουμε την ερώτηση Σι ή
Ποιου
 Ο γεωργός οργώνει το χωράφι του
 Είδα χθες στο δρόμο το Γιώργο
 ΢υνήθως ακολουθεί το ρήμα…
 Αν βρίσκεται πριν από αυτό – συχνά πρόκειται
για προσωπική αντωνυμία
 Σον είδε ο Κώστας.
 Μπορεί να είναι:
 Ουσιαστικό
 Ο Γιώργος χτυπάει την πόρτα.
 Αντωνυμία
 Ο Γιώργος τον χτύπησε.
 Ουσιαστικοποιημένο επίθετο ή μετοχή
 Να φοβάσαι τους κακούς.
 Σο όνομα που φανερώνει κάποια ιδιότητα του
υποκειμένου λέγεται κατηγορούμενο.
 Η σύνδεση του υποκειμένου με το
κατηγορούμενο γίνεται με τη μεσολάβηση των
συνδετικών ρημάτων.
 Είμαι , γίνομαι, φαίνομαι, εμφανίζομαι,
παρουσιάζομαι, βρίσκομαι, γεννιέμαι, ζω,
μένω, πεθαίνω, διορίζομαι, λέγομαι,
ονομάζομαι, θεωρούμαι, αποδεικνύομαι,
μοιάζω, νομίζομαι, αναγνωρίζομαι, εκλέγομαι,
χειροτονούμαι κ.ά.
 Η παρέα του είναι ευχάριστη. (Επίθετο)
 Η Κάτια έγινε δασκάλα. (Ουσιαστικό)
 Οι αιχμάλωτοι βρέθηκαν δεμένοι (μετοχή)
 Αυτά δεν είναι τίποτα (αντωνυμία)
 Σα Ευαγγέλια είναι τέσσερα. (αριθμητικό)
 Σο σπίτι ήταν άνω κάτω. (επίρρημα)
 Η σκάλα είναι από μάρμαρο (εμπρόθετος
προσδιορισμός)
 Η εμφάνισή του είναι να τον λυπάται κανείς
(πρόταση)
 Όταν ένα ρήμα χρειάζεται ως συμπλήρωμα
ένα μόνο αντικείμενο, το οποίο βρίσκεται σε
πτώση αιτιατική ή γενική, λέγεται μονόπτωτο.
 Η μητέρα καθαρίζει το σπίτι.
 Μου μίλησε πολύ άσχημα.
 Όταν ένα ρήμα χρειάζεται ως συμπλήρωμα
δύο αντικείμενα, που βρίσκονται στην ίδια ή
διαφορετική πτώση, λέγεται δίπτωτο.
 Σα εγγόνια έδωσαν του παππού δώρα.
 Σους δάνεισε χρήματα.
 Άμεσο = Αιτιατική & τι;
 Έμμεσο = Γενική & ποιον;
Διδάσκει το μαθητή χημεία.
Μας είπες ψέματα!

Να υπογραμμίσεις τα υποκείμενα των παρακάτω προτάσεων.
•Οι άρρωστοι δέχτηκαν την επίσκεψη του γιατρού
•Εσείς προλάβατε το τρένο;
•Μεγάλη φαινόταν η απόσταση ως το χωριό.
Να υπογραμμίσεις τα αντικείμενα των παρακάτω προτάσεων.
•Ο αθλητής σκούπιζε τον ιδρώτα του
•Υρόντιζε τους φτωχούς και τους ανήμπορους
•Σο παιδί κατάλαβε ποιο ήταν το χρέος του.
Να αναγνωρίσεις αν οι παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις
είναι κατηγορούμενα.
•Ο σκύλος και η γάτα είναι κατοικίδια. ΢
•Οι συμμαθητές του τον θεωρούσαν αρχηγό της τάξης. ΢
•Θεώρησαν ένοχο τον ταμία της τράπεζας. Λ
Να αναγνωρίσεις πότε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων είναι
μεταβατικά και πότε αμετάβατα
•Υεύγοντας κλείσε την πόρτα. Μ

•Ο επιστάτης χτύπησε το κουδούνι. Μ
•Ο πατέρας ξεκουράζεται το μεσημέρι. Α
Να αναγνωρίσεις πότε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων είναι
μονόπτωτα ή δίπτωτα.
•Η θεία της την αγαπάει πολύ. Μ

•Ο καθηγητής εξετάζει την Αλέκα μαθηματικά. Δ
•Μου γνώρισε ένα φίλο του, αλλά δε μου άρεσε. Δ
Να υπογραμμίσεις τα αντικείμενα των παρακάτω προτάσεων και
να τα διακρίνεις σε άμεσα και έμμεσα
•Μου θύμισε τις υποχρεώσεις μου. Ε - Α

•Θα του αφήσω μήνυμα στον τηλεφωνητή. Ε - Α
•΢ε κέρασε καφέ η Πόπη; Α - Ε
Να χαρακτηρίσεις τις παρακάτω προτάσεις.

•Εκείνος φωνάζει. Τ – Ρ
•Καθένας κάνει τη δουλειά του. Τ – Ρ - Α
•Ο Αλέξανδρος ονομάστηκε Μέγας. Τ – Ρ – Κ
•Η φίλη μου μού είπε τη λύση του προβλήματος.
Τ–ΕΑ–Ρ–ΑΑ
Άντε και καλή τύχη… μάγκες!!!
Alexandra Gerakini
Μεταβατικά Αμετάβατα
ρήματα ρήματα
Είναι τα ρήματα που

Είναι τα ρήματα που
δείχνουν ότι η ενέργεια
δείχνουν ότι η ενέργεια
του υποκειμένου
του υποκειμένου δε
μεταβαίνει σε άλλο
μεταβαίνει σε κάτι
πρόσωπο ή πράγμα.
άλλο.
Παράδειγμα
Παράδειγμα
Ο μαθητής ανοίγει την
Ο ήλιος λάμπει.
πόρτα.
Ναι. Πολλά μεταβατικά
ρήματα χρησιμοποιούνται
Μπορεί ένα
και ως αμετάβατα :
ρήμα να είναι
Λυγίζω το δέντρο-Το
και
δέντρο λυγίζει. Είναι
μεταβατικό
δυνατό βέβαια και
και
αμετάβατα ρήματα να
αμετάβατο;
γίνουν μεταβατικά: Το
πάτωμα τρίζει- Ο
Πέτρος τρίζει τα δόντια.
 Τα μεταβατικά ρήματα έχουν απαραίτητο
συμπλήρωμα της έννοιας τους το
αντικείμενο: πρόσωπο ή πράγμα που
δέχεται την ενέργεια ή την επίδραση του
υποκειμένου ενός μεταβατικού ρήματος.
 Το αντικείμενο ενός ρήματος μπορεί να
είναι : ουσιαστικό, αντωνυμία, επίθετο,
μετοχή, ολόκληρη πρόταση με άρθρο ή
χωρίς άρθρο και κάθε άλλο μέρος του
λόγου.
 Το αντικείμενο το βρίσκουμε απαντώντας
στην ερώτηση ποιον, ποια, ποιο, τι + το
ρήμα της πρότασης.
 Το παιδί έσπασε το ποτήρι.
 Η Μαρία είδε εκείνον.
 Άνοιξε την πόρτα και αντίκρισε τον
ξένο.
 Η Άννα είδε τον αγαπημένο της και τον
χαιρέτησε.
 Και εγώ θέλω να πάω εκδρομή.
 Τα παιδιά ρώτησαν αν θα πάνε
εκδρομή.
 Θα μάθεις το πώς και το γιατί.
Μονόπτωτα είναι τα
Ποια μεταβατικά ρήματα που
ρήματα χρειάζονται ως
λέγονται συμπλήρωμα ένα
μονόπτωτα; αντικείμενο. π.χ.
Ο Γιώργος αγκάλιασε
τη μητέρα του.
Όταν το ρήμα είναι μονόπτωτο το
αντικείμενο μπορεί να είναι:
Εξωτερικό
 Σε αιτιατική
Εσωτερικό ή σύστοιχο
Σύστοιχο: Το αντικείμενο που είναι από
την ίδια ρίζα με το ρήμα ή από διαφορετική
που έχει όμως συγγενική με αυτό σημασία
 Σε γενική
 Αντικείμενο σε αιτιατική
Εξωτερικό αντικείμενο
Παραδείγματα
 Οι εργάτες έβαψαν το σπίτι.
 Ο πατέρας έκοψε το δέντρο.
 Αντικείμενο σε αιτιατική
Εσωτερικό αντικείμενο ή σύστοιχο

 Κάποιοι ζουν τη ζωή τους καλά.(ίδια ρίζα)
 Παίζουν ωραία παιχνίδια (ίδια ρίζα)
 Κοιμήθηκε τον ύπνο του δικαίου.
( συγγενική σημασία)
 Αντικείμενο σε γενική
• Το αγόρι μοιάζει του πατέρα του.
• Σου μίλησε;
• Μου φτάνει αυτό.
 Στη θέση της γενικής μπορεί να υπάρχει
ένα εμπρόθετο αντικείμενο
• Το αγόρι μοιάζει στον πατέρα του.
• Μίλησε σε εσένα;
• Σε εμένα φτάνει αυτό.
Δίπτωτα λέγονται τα
Ποια μεταβατικά ρήματα
ρήματα που χρειάζονται ως
λέγονται συμπλήρωμα δύο
δίπτωτα; αντικείμενα.
Άμεσο
αντικείμενο:
συνδέεται στενότερα
με το ρήμα
Έμμεσο
αντικείμενο: σε
αυτό πηγαίνει
έμμεσα η ενέργεια
του υποκειμένου του
ρήματος και μπορεί
να αντικατασταθεί
από εμπρόθετο.
Άμεσο σε
αιτιατική και
έμμεσο σε γενική
Το ή εμπρόθετο
αντικείμενο έμμεσο
των
δίπτωτων
ρημάτων Άμεσο σε
αιτιατική και
έμμεσο σε
αιτιατική ή
εμπρόθετο
έμμεσο
Αντικείμενα σε Και τα δύο
αιτιατική (άμεσο) αντικείμενα σε
και γενική αιτιατική(αιτιατική
(έμμεσο) προσώπου: άμεσο
Παραδείγματα αιτιατική
 Μου γνώρισε το πράγματος:
φίλο του. έμμεσο)
 Του ζήτησα Παραδείγματα
χρήματα. • Με ρώτησε κάτι.
• Μας έφερε βιβλία.

 Αν η αιτιατική που δηλώνει πρόσωπο
μπορεί να αντικατασταθεί με εμπρόθετο
αντικείμενο, τότε είναι έμμεσο.
π.χ. Διδάσκει τους μαθητές Γεωγραφία:
μαθητές (στους μαθητές): έμμεσο,
χημεία: άμεσο
 Αν και οι δύο αιτιατικές δηλώνουν
πράγμα , τότε έμμεσο είναι εκείνο που
μπορεί να αντικατασταθεί με εμπρόθετο.
π.χ. Θα σπείρουμε τον κήπο λαχανικά:
τον κήπο: άμεσο, λαχανικά(με
λαχανικά: έμμεσο.
Δύο ή περισσότερα
όμοια αντικείμενα που
βρίσκονται στην ίδια
πτώση και συνδέονται
με συνδέσμους ή
Κάτι άλλο χωρίζονται με κόμμα
που πρέπει θεωρούνται μία πτώση.
να π.χ Αγόρασε μολύβια,
στυλό, τετράδια. Το
προσέχω; ρήμα είναι μονόπτωτο.
Προσοχή στη γενική προσωπική! Η γενική
προσωπική είναι η γενική προσώπου ή προσωπικής
αντωνυμίας που συντάσσεται με απρόσωπα ρήματα ή
απρόσωπες εκφράσεις ή ακόμα και με μεταβατικά ή και
αμετάβατα ρήματα στα οποία όμως δεν μπορεί να είναι
αντικείμενο. Φανερώνει το πρόσωπο στο οποίο
αναφέρεται η έννοια του ρήματος και το πρόσωπο που
φανερώνει η γενική προσωπική συμμετέχει σε ό,τι
εκφράζει το ρήμα, ή δέχεται ωφέλεια ή βλάβη από
αυτό.
o Μου είναι αδύνατο να κάνω αυτό.
o Μου πονάει το κεφάλι.
o Να μου φιλήσεις τα παιδιά.
o Σου χαϊδεύει το κεφάλι.
o Θα σου το γεμίσω δώρα.
o Θα σου τον περιποιηθώ.
o Να μου ταΐσεις το μωρό.
o Μου είναι δύσκολο να έρθω.
Όχι! Μερικά δίπτωτα
ρήματα συντάσσονται με
Οι δύο δύο αιτιατικές από τις
αιτιατικές είναι οποίες η μία είναι
πάντοτε αντικείμενο και η άλλη
αντικείμενα κατηγορούμενο του
του ρήματος; αντικειμένου. Τέτοια
ρήματα είναι τα αποκαλώ,
ονομάζω, διορίζω, έχω,
θέλω, θεωρώ,
παρουσιάζω....
 Το συμβούλιο εξέλεξε το Γιώργο
πρόεδρο.
 Θεωρεί το γείτονα έξυπνο.
 Θα ορίσουμε εσένα αρχηγό.
Για να καταλάβουμε αν η μια αιτιατική είναι
αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο ,
μετατρέπουμε την ενεργητική σύνταξη σε
παθητική οπότε το αντικείμενο γίνεται
υποκείμενο ενώ η άλλη αιτιατική
κατηγορούμενο. π.χ. Ενεργητική:
Θεωρεί το γείτονα έξυπνο. Παθητική: Ο
γείτονας θεωρείται έξυπνος
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΛΩΣΣΑΣ
(Ατυχήματα)
ΟΝΟΜΑ:
1. Διάβασε τους σχολικούς κανόνες ασφαλείας και χαρακτήρισε τα ρήματα

μεταβατικά ή αμετάβατα:
 Δεν τρέχουμε στις σκάλες του σχολείου.

 Το ρήμα της πρότασης είναι: ________________________
 Προσέχουμε τα μικρότερα παιδιά.

 Ειδοποιούμε αμέσως, σε περίπτωση ατυχήματος.

 Οι δάσκαλοι επιτηρούν τους μαθητές.

 Δε σπρώχνουμε τους συμμαθητές μας κατά την είσοδο ή κατά την έξοδο από το
σχολείο.
2. Συμπλήρωσε στο κουτάκι τον αριθμό που ταιριάζει:
1. Υποκείμενο – Ρήμα
2. Υποκείμενο – Μεταβατικό Ρήμα – Αντικείμενο
3. Υποκείμενο – Μεταβατικό Ρήμα – Αντικείμενο άμεσο – Αντικείμενο έμμεσο
4. Υποκείμενο – Συνδετικό Ρήμα - Κατηγορούμενο
α. Οι τρεις συνέταιροι είχαν κατεβάσει μια στενόμακρη βάρκα με κοντάρι

σ΄ ένα επικίνδυνο σημείο.
β. Ο Χανς και ο Πίτε βάδιζαν κατά μήκος της όχθης.
γ. Ο Θόρτον έδινε οδηγίες στους άλλους.
δ. Το άγριο και ορμητικό νερό ήταν ακόμα πιο δυνατό.
ε. Η έλξη του νερού ήταν φοβερή.
Τόνια
3. Στο κείμενο που ακολουθεί λείπουν όλες οι αντωνυμίες. Διάβασε το
προσεχτικά και συμπλήρωσε τις αντωνυμίες που ταιριάζουν:
Ο αδερφός _____ συνήθιζε να παθαίνει πολλά ατυχήματα, όταν ήταν μικρός. Η μητέρα _____ δεν ήξερε ____ να
κάνει. <<Αχ, ______ το παιδί>> έλεγε <<γιατί να είναι τόσο απρόσεχτο;>>. Η αλήθεια είναι ότι ο αδερφός μου δεν
μπορούσε να αναγνωρίσει _______ κίνδυνο. Έκανε _______ σκεφτόταν _________ τη στιγμή χωρίς να υπολογίζει
τις συνέπειες των πράξεών του. Θα νόμιζε ________ ότι ______ άρεσε να μπλέκει σε επικίνδυνες καταστάσεις.
Όταν _____ έλεγε η μητέρα ______ πρέπει να αποφεύγει, τότε __________ συμφωνούσε. Όμως την επόμενη μέρα
έκανε _____ ακριβώς ______ είχε συμβουλέψει να μην κάνει. Έτσι δεν ήταν λίγες οι φορές ______ κόντεψε να
πάθει ηλεκτροπληξία ή να τραυματιστεί με __________ αιχμηρό αντικείμενο. Μόνο όταν έπεσε μια φορά από την
καρέκλα ______ είχε σκαρφαλώσει, έβαλε μυαλό.
4. Να αναγνωρίσεις τους τοπικούς και χρονικούς προσδιορισμούς των

προτάσεων:
 Στην αρχή του ταξιδιού είχα αγωνία. ________________________________________

 Ποτέ δεν παραβαίνω τους κανόνες της τάξης μου. ________________________________________
 Το μεσημέρι ο ήλιος καίει. ________________________________________
 Όπου και να πάω, είμαι προσεχτικός. ________________________________________
 Είναι απαραίτητο να επιβλέπουμε τα παιδιά στη θάλασσα. ________________________________________
 Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς είπαμε τα κάλαντα. ________________________________________
5. Να βάλεις Σ για τα συνώνυμα και Α για τα αντίθετα ζευγάρια λέξεων.
χερούλι – πόμολο ( ) δάσος – άλσος ( )

πτηνό – πουλί ( ) πουθενά – παντού ( )
γέρος – νέος ( ) ωραία – όμορφη ( )
γερός – δυνατός ( ) χαρούμενος – ευτυχισμένος ( )
βεράντα – μπαλκόνι ( ) χοντρός – λιγνός ( )
στενό – πλατύ ( ) σβήνω – διαγράφω ( )
αεροπλάνο – αεροσκάφος ( ) ποτέ – πάντα ( )
6. Αντικατάστησε στις παρακάτω προτάσεις το αναφορικό που με το σωστό

τύπο της αναφορικής αντωνυμίας ο οποίος, η οποία, το οποίο.
 Το μέρος, που πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί οι γονείς, είναι η θάλασσα.

 _______________________________________________________________
 Τα αντικείμενα που είναι επικίνδυνα πρέπει να φυλάγονται μακριά απ΄ τα παιδιά.
 _______________________________________________________________
 Πρέπει να ενημερωνόμαστε για θέματα ασφαλείας που αφορούν τα παιδιά.
 _______________________________________________________________
 Τα παιχνίδια που παίζουν τα παιδιά πρέπει να επιλέγονται προσεχτικά.
 _______________________________________________________________
Τόνια
Τόνια
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:_________________________________________________ ΤΑΞΗ ΣΤ΄
Κριτήριο Αξιολόγησης 10ης Ενότητας

1. Ακούω και γράφω:
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
2. Βρες τα ρήματα των προτάσεων και χώρισέ τα σε μεταβατικά και αμετάβατα.
• Οι μαθητές διαβάζουν τον Κ.Ο.Κ. • Η μητέρα ετοιμάζει το φαγητό.

• Η Μαρία όμως δε διάβασε τίποτα. • Η γιαγιά μου ανεβαίνει τις σκάλες με δυσκολία.
• Ο φούρνος έκλεισε νωρίς. • Κλείσαμε την πόρτα βγαίνοντας.
• Άνοιξα το παράθυρο. • Πείνασα πολύ και έφαγα ένα σάντουιτς.
• Ετοιμάζεται γρήγορα για το σχολείο. • Η μητέρα μου οδηγεί προσεκτικά.
• Κολύμπησα στη θάλασσα πολύ ώρα. • Προσέχω πάντα τα φανάρια.
ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΑΜΕΤΑΒΑΤΑ
3. Να γράψετε τα συνώνυμα και τα αντώνυμα των λέξεων.

απογειώθηκε απαγορεύεται
αποκρίνομαι ενδιαφέρον
επιστολή οριζόντιος
διάσημος νίκη
προσποιούμαι δυσκίνητος
διάβαση παραβαίνω
ζώνη άγχος
4. Γράψε δίπλα σε κάθε πρόταση αυτά που ταιριάζουν.

Υποκείμενο – Ρήμα – Κατηγορούμενο (Υ-Ρ-Κ)
Υποκείμενο – Ρήμα – Αντικείμενο (Υ-Ρ-Α)
Υποκείμενο – Ρήμα (Υ-Ρ)
Υποκείμενο – Ρήμα – Άμεσο Αντικείμενο – Έμμεσο Αντικείμενο (Υ-Ρ-ΑΑ–ΕΑ)
 Η αδερφή μου κοιμάται. ………………  Ο Σπύρος έγινε πυροσβέστης. ……………..

 Η μητέρα πλένει τα πιάτα. ………………  Μού έδειξε το ρολόι της. ……………..
 Οι κάτοικοι φάνηκαν τυχεροί. ………………  Ο δάσκαλος εξετάζει τους μαθητές. ……..
 Η βρύση στάζει. ………………  Η Δήμητρα του έδωσε το λάστιχο. ……………..
 Σταθήκαμε τυχεροί. ………………  Ο Γιάννης έσπασε ένα ποτήρι. ……………..
 Η αδερφή μου κοιμάται. ………………  Του δανείσαμε χρήματα. ……………..
 Οι μαθητές της Στ΄ τάξης μας παρουσίασαν το πρόγραμμα Αγωγής Υγείας. ………………….
 Ο σχολικός τροχονόμος θεωρείται νέος θεσμός. ………………………
5. Βρείτε στις προτάσεις τις αντωνυμίες και συμπληρώστε τον πίνακα.
 Με ρώτησε πόσο κοστίζει και πού μπορεί να το αγοράσει κανείς.

 Στο σπίτι μας ο καθένας τακτοποιεί το δικό του δωμάτιο.
 Όποιος δεν μπορεί να το κάνει, ας φωνάξει εμένα, μας είπε ο δάσκαλος.
 Εκείνη τη μέρα είχε τόση κίνηση στο δρόμο, ώστε μερικοί επιβάτες κατέβηκαν από το
λεωφορείο και πήγαν στη δουλειά τους με τα πόδια.
 Εγώ και οι φίλοι μου πήγαμε μαζί με άλλα παιδιά να παρακολουθήσουμε τον αγώνα
μπάσκετ, ο οποίος έγινε στο Αθλητικό Κέντρο της πόλης μας.
 Δεν ήξερα ποιος μου τηλεφώνησε τέτοια ώρα και τι ήθελε, γιατί δεν άφησε μήνυμα στον
τηλεφωνητή μου.
 Δεν γνωρίζω τίποτα περισσότερο από ό,τι μου έχεις ήδη πει εσύ.
 Το διαδίκτυο μπορεί να σου δώσει πληροφορίες για καθετί που χρειάζεσαι.
Προσωπικές Κτητικές Δεικτικές Αόριστες
Αναφορικές Αυτοπαθείς Οριστικές Ερωτηματικές
6. Να βρεις τους χρονικούς και τοπικούς προσδιορισμούς και να συμπληρώσεις τον

παρακάτω πίνακα.
 Η αστυνομία έψαξε παντού, αλλά δε βρέθηκε πουθενά ο δράστης.

 Την παράσταση την έχω ήδη δει και πιστεύω ότι θα σου αρέσει.
 Θα βρίσκομαι απέναντι, αν περάσει κανείς και με ζητήσει.
 Πριν από τρία χρόνια παντρεύτηκε και αποφάσισε να μείνει στη Θεσσαλονίκη.
 Αργά ή γρήγορα θα έρθει η στιγμή που θα γυρίσει στο σπίτι του.
 Οι γιατροί πήγαιναν πέρα δώθε και οι νοσοκόμες τους ακολουθούσαν από πίσω.
 Ταξιδεύει πολύ συχνά, καθώς τα ταξίδια είναι μέρος της δουλειάς του.
 Στην αρχή δεν τον πίστεψα, αλλά τώρα πια είμαι σίγουρος ότι λέει την αλήθεια.
ΧΡΟΝΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
7. Να ξαναγράψετε το κείμενο, χωρίζοντάς το σε παραγράφους και βάζοντας τα

απαραίτητα σημεία στίξης.
στο χωριό υπάρχει ανοιχτωσιά από τα ξάγναντα που βρίσκονται στους λόφους και τις
ραχούλες μπορείς να απολαύσεις τοπία μοναδικής ομορφιάς και να γεμίσεις τα πνευμόνια
σου με καθαρό αέρα έχεις ακόμα την ευκαιρία να χαρείς τη φύση με τις ομορφιές της και
να δροσιστείς στις γάργαρες πηγές και τα ρυάκια στα μονοπάτια συναντάς χαμογελαστούς
ανθρώπους που πηγαίνουν στις δουλειές τους αντίθετα στην πόλη υπάρχει στενωσιά και
στριμωξίδι οι πολυκατοικίες δεν εμποδίζουν μόνο τη θέα αλλά πολλές φορές κρύβουν
ακόμα και τον ήλιο στους μεγάλους αλλά και στους μικρούς δρόμους κυκλοφορούν χιλιάδες
αυτοκίνητα και τροχοφόρα κάθε είδους που μολύνουν με τις εξατμίσεις τους την ήδη
αποπνικτική ατμόσφαιρα οι άνθρωποι σκυθρωποί και βιαστικοί τρέχουν να προλάβουν τις
δουλειές τους.
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΥΡΟΔΕΝΔΡΙΟΥ ΣΤ` ΤΑΞΗ
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΛΩΣΣΑΣ, ΕΝΟΤ. 10
ΟΝΟΜΑ : ________________ , 9/3/2015
1. Ακούω και γράφω:

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
2. Να υπογραμμίσεις τα άμεσα και να κυκλώσεις έμμεσα αντικείμενα, όπου

υπάρχουν:
Η Μαίρη μου έφερε μια ανθοδέσμη .
Ο Πέτρος διαβάζει μαθηματικά.
Της χάρισε ένα δαχτυλίδι.
Κάθε μέρα ποτίζει τα λουλούδια.
Πάντα διαβάζει το κείμενο στον Πέτρο.
Ο Σάκης μου ζήτησε χρήματα
2. Σημείωσε όπως στο παράδειγμα τους όρους της πρότασης.

Υ-Ρ , Υ-Ρ-Α , Υ-Ρ-Κ , Υ-Ρ-α Α-ε Α
π χ Ο καιρός χάλασε. Υ- Ρ
Η Άννα διορίστηκε δασκάλα. ___________________
Ο Νίκος είναι όμορφος. ___________________
Η γιορτή τελείωσε. ___________________
Η μαμά με ρώτησε κάτι ___________________
Ο μπαμπάς διαβάζει εφημερίδα. ___________________
3. Κύκλωσε τις αντωνυμίες στις παρακάτω προτάσεις :
Τις είδα όταν περνούσαν.
Οι γονείς μου πήγαν για καφέ.
Τέτοιο κρύο δεν έχει ξανακάνει.
Ιωακειμίδης Παύλος
Λέγε ό,τι θέλεις.
Θα τα πούμε άλλη φορά.
Ήρθε ο ίδιος και πήρε την τσάντα.
4. Υπογράμμισε χρονικούς προσδιορισμούς και τοπικούς προσδιορισμούς. Μετά

γράψε τους στη σωστή στήλη του πίνακα :
Οι διακοπές το περσινό καλοκαίρι στο χωριό ήταν υπέροχες. Δε θα ξεχάσω όμως

ποτέ την περιπέτεια με τη γάτα μου . Μια μέρα που ετοιμαζόμουν να πάω στη θάλασσα
κατά το απόγευμα, διαπίστωσα πως η γάτα μου είχε εξαφανιστεί. Την έψαξα αμέσως
παντού. Πάνω στο δέντρο, μέσα στο σπίτι, πουθενά η γάτα. Σε μια στιγμή μου φάνηκε
πως άκουσα από έξω το νιαούρισμά της. Μετά άρχισα να ρωτώ τους γείτονες, όμως
κανείς δεν την είδε. Ξαφνικά τη βλέπω στο απέναντι πεζοδρόμιο να έρχεται κουνιστή-
κουνιστή, σα να μη συμβαίνει τίποτα !
ΧΡΟΝΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
5. Βρες για κάθε λέξη μία…….……λέξη
Συνώνυμη Αντίθετη
λύπη : _______________ αισιόδοξος: ________________
υποχρέωση : _______________ μακρινός : ________________
οίκημα : _______________ συμφωνία : ________________
αμάξι : _______________ έναρξη : ________________
ισχυρός: _______________ φωτεινός : ________________
γαλήνη: _______________ φιλικός : ________________
Ουφ…..τελείωσα….ουπςςς ….…έκανα έναν τελευταίο έλεγχο ;;;…….. οκ, Καλή επιτυχία……
Ιωακειμίδης Παύλος
Παρασκευή 24/02/2009
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ-ΕΝΟΤΗΤΑ 10 ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:_______________________________________________________
1. Ακούω και γράφω:________________________________________________________

___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
2. Να υπογραμμίσεις τους τοπικούς και χρονικούς προσδιορισμούς στις παρακάτω

προτάσεις και να τους γράψεις στη σωστή στήλη:
α) Τα τελευταία χρόνια κατοικεί στη Θεσσαλονίκη.

β) Με τον καιρό τα πράγματα θ’ αλλάξουν.
γ) Θα ξεκινήσουμε νωρίς το πρωί για να μη βρούμε κίνηση στο δρόμο και να φτάσουμε
εγκαίρως στο χωριό.
δ) Θα φύγω όταν ξημερώσει και σε δύο ώρες θα είμαι εκεί.
ε) Δε θα έρθω αύριο στη δουλειά. Θα δουλέψω σπίτι.
στ) Γνωριζόμαστε πολλά χρόνια, αλλά τελευταία κάνουμε παρέα.
ζ) Να πας αμέσως όπου σε διατάξουν.
Τοπικοί προσδιορισμοί Χρονικοί προσδιορισμοί
3. Να υπογραμμίσεις τις αντωνυμίες που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να

αναγνωρίσεις το είδος τους.
Α) Αυτά τα μεγέθη δε συγκρίνονται. ( ________ )
Β) Πρέπει να υπερασπίζεις τα δικαιώματά σου. ( ________ )
Γ) Ό,τι κι αν λέω, εσύ συνέχεια διαφωνείς. ( ________-________ )
Δ) Η ήττα του κόμματός του στις εκλογές τον στενοχώρησε πολύ. ( ________-________ )
Ε) Είναι υπερβολή να ξοδεύει κανείς τόσα χρήματα. ( ________-________ )
Στ) Μου διηγιόταν ένα αλλόκοτο όνειρο που είδε. ( ________ )
Ζ) Δεν υπάρχει καμιά πιθανότητα να γίνει κάτι τέτοιο. ( ________-________-________ )
Γκουτσίδης Αντώνιος
4. Να συμπληρώσεις σε καθεμία από τις παρακάτω γραμμές τον αριθμό που ταιριάζει
σύμφωνα με το πλαίσιο:
1. Υποκείμενο – Ρήμα
2. Υποκείμενο – Ρήμα – Αντικείμενο
3. Υποκείμενο – Ρήμα – Άμεσο αντικείμενο – Έμμεσο αντικείμενο
4. Υποκείμενο – Ρήμα - Κατηγορούμενο
α) Εκείνος φωνάζει. ___

β) Καθένας κάνει τη δουλειά του. ___
γ) Ο Αλέξανδρος ονομάστηκε Μέγας. ___
δ) Η Έλλη αγόρασε καινούριο φόρεμα. ___
ε) Η φίλη μου μου είπε τη λύση του προβλήματος. ___
στ) Ο Βασίλης έγινε υπολοχαγός. ___
ζ) Ο καιρός χάλασε. ___
η)Ο καιρός είναι αίθριος. ___
θ) Αυτό το παιδί μας ποτίζει φαρμάκια. ___
5. Να αναγνωρίσεις αν τα παρακάτω ρήματα είναι μεταβατικά ή αμετάβατα.
Α) Φεύγοντας κλείσε την πόρτα. __________

Β) Ο επιστάτης χτύπησε το κουδούνι. __________
Γ) Ο πατέρας ξεκουράζεται το μεσημέρι. ________
Δ) Άλλαξε ρούχα, γιατί θα κρυώσεις. __________
Ε) Να προσέχεις πάντα στις διασταυρώσεις. __________
Στ) Τον γλίτωσε από τη χρεοκοπία την τελευταία στιγμή. __________
Ζ) Ο Τάκης δε διάβασε αρκετά για το διαγώνισμα. __________
6. Να γράψεις τα συνώνυμα των παρακάτω επιρρημάτων:
εντός _______ ύστερα _______ πλάι _______ έξω _______ απέναντι _______
πάλι _______ μεταξύ _______ συνεχώς _______
7. Να γράψεις τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων:
πουθενά _______ αργά _______ κοντά _______ μετά _______ ποτέ _______
ψηλά _______ δυτικά _______ συχνά _______
Γκουτσίδης Αντώνιος
Διαγώνισμα στη Γλώσσα - Ενότητα 10η Ατυχήματα
Ονοματεπώνυμο: _____________________________________________________
1) Συμπληρώνω τα κενά με τα κατάλληλα γράμματα που λείπουν:
μεσοτ__χία προσγ__ώνομαι φ__τ__γραφία κ__κλοφορώ

επικ__νδ__νος ατ__χ__μα αποτ__πώνω ασφάλ__α λ__ρίδα
πορ__α
2) Τι σημαίνουν οι παρακάτω λέξεις:

Αλαφιάζομαι: __________________________________________________
Μετριόφρων: __________________________________________________
Παίνεμα: ______________________________________________________
Επίτιμος: ______________________________________________________
Συνοφρυωμένος:_________________________________________________
Συντετριμμένος: _________________________________________________
3) Γράφω τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων:

καράβι συζητώ νέος αγρότης ρύπανση
μυαλό χώρα αρχή τέλος κράταω
4) Γράφω τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων:

νίκη κρυφός σκοτεινός είσοδος καλύτερα
φασαρία πρύμνη χαρούμενος απαγορεύω υποχρέωση
5) Στις παρακάτω προτάσεις υπογραμμίζω τις αντωνυμίες:

Σου έχω πει να έχεις έτοιμα τα μαθήματά σου.
Δεν κατάλαβα το λόγο που μου το είπε αυτό.
Το ξέρω ότι έχεις δίκιο, αλλά δεν θα το βρεις.
Είπα στη Μαρία ότι το παιδί το ήπιε το γάλα.
Μου φαίνεται ότι δε με εμπιστεύεσαι.
6) Τι σημαίνει για ένα ρήμα να είναι δίπτωτο;

_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Κορτσαλιουδάκη Κατερίνα
7) Τι σημαίνει για ένα ρήμα να είναι μεταβατικό;
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
8) Στις παρακάτω προτάσεις σημειώνω τι είναι συντακτικά οι υπογραμμισμένες

λέξεις:
Η Μαρία έγινε κόκκινη από τον πυρετό.
Ο Γιώργος έδωσε στο γιο του μια δερμάτινη μπάλα.
Η μαμά μαγείρεψε κοτόπουλο και πατάτες.
Στο χωριό η ζωή κυλάει ήρεμα.
9) Φτιάχνω δυο προτάσεις με καθένα από τα παρακάτω ρήματα , όπου στην μια
περίπτωση θα είναι μεταβατικό και στην άλλη αμετάβατο.
ανοίγω:
________________________________________________________( μεταβ.)
________________________________________________________ ( αμεταβ.)
γράφω:
________________________________________________________( μεταβ.)
________________________________________________________ ( αμεταβ.)
κατεβαίνω:
________________________________________________________( μεταβ.)
________________________________________________________ ( αμεταβ.)
10) Κάνω γραμματική αναγνώριση στα παρακάτω ρήματα
είχε σκεφτεί: ____________________________________________________

θα βοηθήσουν: __________________________________________________
πήγαινες: _______________________________________________________
να ψηθούν: _____________________________________________________
ποτίστε: ________________________________________________________
Κορτσαλιουδάκη Κατερίνα
10o Επαναληπτικό Γλώσσας ΣΤ΄ ΤΑΞΗ
ΟΝΟΜΑ: __________________________
1) Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσεις τους προσδιορισμούς

που δηλώνουν τόπο.
Η έξοδος βρίσκεται δεξιά.

Ο παππούς έμεινε μέσα.
Ο κρότος ακούστηκε ίσαμε την πλατεία.
Στη βιβλιοθήκη υπάρχει το αντίγραφο.
Συνηθίζει να πηγαίνει, όπου θέλει.
2) Στις παρακάτω προτάσεις να υπογραμμίσετε τους προσδιορισμούς

που δηλώνουν χρόνο.
Το έργο ολοκληρώθηκε πέρσι.

Στο τέλος της εκδήλωσης έγινε η παρουσίαση.
Η σύμβαση ήταν τριετής.
Επισκεπτόταν συχνά το χωριό του.
Θα καταθέσει, όταν συμπληρώσει τα έγγραφα.
Η επέκταση της γραμμής θα είναι έτοιμη σε λίγες μέρες.
3) Να υπογραμμίσεις τα αντικείμενα:
Ο υδραυλικός επισκευάζει τη βρύση.

Την κυκλοφορία ρυθμίζουν οι σηματοδότες.
Την εκδήλωση οργάνωσε ο Σύλλογος Γονέων.
Μας έδωσαν χρήσιμες πληροφορίες.
Μου δίνεις τον λόγο σου;
Του έδειξε τη ζωγραφιά.
Σας ζητώ συγγνώμη.
Ο παππούς την κέρασε παγωτό.
Ο θείος τον κέρασε γλυκό.
Η δασκάλα τούς εξήγησε την ιστορία.
Ιωαννίδης Νικόλαος
4) Να υπογραμμίσεις τις προσωπικές αντωνυμίες:
Εγώ θα σας μιλήσω για τον παππού μου.

Αυτός κοιμάται και η τύχη του δουλεύει.
Της εξήγησα το πρόβλημά μου.
Φάνηκε να με καταλαβαίνει.
Τον άκουσα να λέει πως δεν τους εμπιστεύεται.
5) Να σημειώσεις το είδος της αντωνυμίας στις υπογραμμισμένες

λέξεις:
Μου έδειξε τους βαθμούς του.

Τον πήραν χαμπάρι.
Πάρε με μαζί σου, μανούλα.
Του έπρεπε καλύτερη μεταχείριση.
Η τράπεζα μάς χορήγησε δάνειο.
Το σπίτι μας είναι μικρό.
Ο γιος τους μεγάλωσε αρκετά.
Εγώ κοιτάζω τον εαυτό μου.
Εγώ η ίδια θα περιποιηθώ τα λουλούδια.
Εκείνο το βιβλίο θέλω.
Όποιος θέλει ας έρθει.
Τι κάνεις εδώ;
Καθένας κοιτάζει τη δουλειά του.
Κάποιοι ας κάτσουν.
Κάτι δεν πάει καλά.
Δεν πειράζει, μαγειρεύουν μόνοι τους.
Ιωαννίδης Νικόλαος
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ
ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ
Ονοματεπώνυμο: ……………………………………………….
Άσκηση 1. Να συμπληρώσεις τις προτάσεις με το σωστό τύπο της παθητικής μετοχής

του ρήματος που βρίσκεται στην παρένθεση!
• Ήρθε να μου ζητήσει συγγνώμη σαν τη …………………… (βρέχω) γάτα.
• Όλοι θα συμμετέχουμε στο «Κυνήγι του …………………… (κρύβω) θησαυρού».
• Λουλούδια…………………… (ποτίζω), διακόπτες ……………………. (κατεβάζω),
βαλίτσες …………………… (φορτώνω), έτοιμοι για αναχώρηση!
• Βρήκαμε τους τοίχους φρέσκο ……………………… (βάφω) και όλα τα έπιπλα
……………………… (τοποθετώ) στη θέση τους.
Άσκηση 2. Στις παρακάτω περιόδους να υπογραμμίσεις τις εξαρτημένες προτάσεις που

αρχίζουν με το σύνδεσμο «να» και να σημειώσεις αν πρόκειται για τελικές ή βουλητικές!
• Ο παππούς ανέβηκε στο τρακτέρ να οργώσει το χωράφι. ………………………….

• Δεν ήθελα να πάω μόνη μου στα γενέθλια της Μαρίας. …………………………
• Μπορείτε να μου πείτε πόσο κοστίζει αυτή η μπλούζα; ………………………….
• Γύρισε πίσω να πάρει την ομπρέλα του. ………………………….
• Σας προτείνω να το σκεφτείτε καλύτερα. …………………………
• Ο Κώστας μάζεψε χρήματα να αγοράσει υπολογιστή. ………………………….
Άσκηση 3. Να ξαναγράψεις τις παρακάτω οδηγίες στο β’ πρόσωπο πληθυντικού στην

Προστακτική Αορίστου!
• Αθροίζουμε τους αριθμούς. → …………………………………………
• Χτενιζόμαστε και πλενόμαστε καλά. → …………………………………………
• Επιλέγουμε τη σωστή απάντηση. → ………………………………………
• Προσπαθούμε άλλη μία φορά. → ……………………………………
• Δεν κινούμαστε και δε φωνάζουμε. → …………………………………………
• Βγαίνουμε από την τάξη και μπαίνουμε στη σειρά.
→ …………………………..………………………………
Σιμίκογλου Ελένη
Άσκηση 4. Να υπογραμμίσεις τις αντωνυμίες και να τις αναγνωρίσεις!
• Ξέρεις ποιο είναι το αγαπημένο μου χρώμα; ……………………………………
• Όποιος θέλει να σηκωθεί στον πίνακα, ας σηκώσει το χέρι! ………………………………
• Τίποτα δε φοβήθηκε όταν μπήκε σε εκείνη τη σπηλιά. …………………………………
• Αυτή η κασετίνα είναι δικιά μου! ……………………………………
• Τους είπε την αλήθεια αλλά κανείς δε τον πίστεψε. ……………………………………….
Άσκηση 5. Να μεταφέρεις τις προτάσεις στον Αόριστο!

• Τι συμβαίνει εδώ; ……………………………
• Η Πρωτομαγιά συμπίπτει με το Πάσχα. …………………………………………
• Ο Γιώργος εισάγεται εσπευσμένα στο Νοσοκομείο. …………………………………
Άσκηση 6. Να αναγνωρίσεις συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις των προτάσεων!
• Πήγαμε στο σπίτι της γιαγιάς. …………………………… …………………………

• Αυτό το πουκάμισο είναι του πατέρα. ………………………… ……………………….
• Χθες αγόρασα της Μαίρης ένα βιβλίο. ……………………… ……………………….
Άσκηση 7. Ο μικρός Πινόκιο έχει εξαφανιστεί με μια χρονομηχανή. Αφηγηθείτε με

συντομία τις περιπέτειες στις οποίες μπορεί να έχει μπλέξει.
Σιμίκογλου Ελένη
ΟΝΟΜΑ :……………………………………………………………………………………………………… Ο ΒΑΘΜΟΣ ΜΟΥ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΤΑΞΗ ΣΤ΄ ΕΝΟΤΗΤΑ 10Η ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ
1. Στις παρακάτω προτάσεις να βρεις τα ρήματα και να τα
χαρακτηρίσεις ως μεταβατικά , αμετάβατα ή συνδετικά .
( ΒΑΘΜΟΙ 30 )
Στα διαλείμματα είμαστε προσεκτικοί.
Το ρήμα είναι :............................................................................
Προσέχουμε τα μικρότερα παιδιά .
Το ρήμα είναι :............................................................................
Δεν τρέχουμε στις σκάλες του σχολείου .
Το ρήμα είναι :............................................................................
Οι δάσκαλοι επιτηρούν τους μαθητές .
Το ρήμα είναι :............................................................................
Ο Κωνσταντίνος εκλέχτηκε πρόεδρος της τάξης .
Το ρήμα είναι :............................................................................
Τα παιδιά χορεύουν στην πλατεία .
Το ρήμα είναι :............................................................................
2. Διάβασε τις παρακάτω προτάσεις και στη συνέχεια συμπλήρωσε τον
πίνακα που ακολουθεί. ( ΒΑΘΜΟΙ 30 )
1. Ο θάνος μού έδωσε μια κάρτα για τα γενέθλιά μου .
2. Η δασκάλα μάς είπε την ιστορία .
3. Της έδειξα το νέο μου σπίτι.
4. Του χάρισε ένα χρωματιστό μολύβι .
5. Δε μου είπες τα νέα από το ταξίδι σου .
6. Μου αγόρασε ένα καινούριο ποδήλατο .
ΡΗΜΑ ΑΜΕΣΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΜΜΕΣΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
1
2
3
4
5
6
3.Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με την

κατάλληλη αντωνυμία από το συννεφάκι : ( ΒΑΘΜΟΙ 20 )
............................. καιρός πέρασε από τότε , πού να θυμάμαι ;

.............................τη νύχτα κανένας δεν κοιμήθηκε .
............................. ήταν σε όλη του τη ζωή .
Έτρωγε ...................... έβρισκε .
.......................... ήρθαν ;
ΗΡΩ
............................ είπε αλλά δεν το άκουσα .
............................... έλεγε τη γνώμη του .
Μαζεύτηκε ................................... κόσμος .
............................. ο δρόμος βγάζει στο σπίτι μας .
Αυτός ο σκύλος είναι ...............................................
Εκείνη
δικός μας Τέτοιος
τόσος Κάμποσος
ό,τι Καθένας
ποιοι αυτός
κάτι
4.Διάλεξε μια από τις λέξεις της παρένθεσης , για να

αντικαταστήσεις τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου :
( ΒΑΘΜΟΙ 20 )
( σοβαρός , κήπος , κρατικός , μια νύχτα , πλησιέστερος , τραυματίζομαι ,
συμβουλεύω , γρήγορα , καλά )
Ένα απόγευμα έπαιζα στην αυλή ........................με τα ξαδέρφια μου . Προσπάθησα
να πιάσω την μπάλα , αλλά σκόνταψα σε μια πέτρα , έπεσα κάτω και χτύπησα ...................
Άρχισα να κλαίω και αμέσως ................................................ ήρθε η μητέρα μου . Μου είπε ότι
το τραύμα ήταν άσχημο ....................................... έτσι πήγαμε στο πιο κοντινό
................................. δημόσιο ....................................... νοσοκομείο. Οι γιατροί μού έκαναν
ράμματα και συνέστησαν ...................................... να μείνω για ένα βράδυ ............................
εκεί, γιατί είχα χάσει πολύ αίμα . Θα μου έκαναν και κάποιες εξετάσεις . Ευτυχώς ,
έμεινα μόνο μία μέρα , αφού κατά τα άλλα ήμουν υγιής ..................................................
ΤΩΡΑ ΚΑΛΗ
ΞΕΚΟΥΡΑΣΗ !!!
ΗΡΩ
Δημοτικό Σχολείο Μενιδίου Αμφιλοχίας
Σχ. Έτος: 2012-13
Επαναληπτικό γλώσσας ΣΤ΄
Υπεύθυνος τάξης: Γεωργακόπουλος Ανδρέας
ΟΝΟΜΑ:……………………………………………………………………….ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ………………………..
1) Ορθογραφία ( άγνωστο κείμενο).
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
................................................................................................................(2 Μονάδες)
2)Να βρείτε και να γράψετε τα αντικείμενα των ρημάτων στις παρακάτω

προτάσεις. (2 Μονάδες)
 Ο Θανάσης έλυσε την άσκηση.
 Ο πατέρας διαβάζει την εφημερίδα.
 Η θεία μου σκαλίζει τον κήπο.
 Οι θεατές παρακολουθούσαν με προσοχή την παράσταση.
 Οι ψαράδες έριξαν βιαστικά τα δίχτυα.
 Η Μαρία είπε να έρθεις.
3)Να βρείτε και να γράψετε τα υποκείμενα των ρημάτων στις παρακάτω

προτάσεις. (2 Μονάδες)
 Το τηλέφωνο χτυπούσε δυνατά.
 Πολλοί μαθητές δεν έλυσαν την άσκηση.

 Ο Δημήτρης έτρεχε για να προλάβει το τρένο.
 Δούλευα όλη τη μέρα.
 Ο τροχονόμος ήταν πολύ αυστηρός.
 Φοβήθηκε από τον μεγάλο κρότο.
4)Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε τα άμεσα και έμμεσα αντικείμενα των

παρακάτω προτάσεων. Να συμπληρώσεις τον πίνακα. (2,5 Μονάδες)
Άμεσα αντικείμενα Έμμεσα αντικείμενα
Χάρισα στη γιαγιά μου ένα λουλούδι.
Ο Γιώργος μού πρόσφερε τη θέση του.
Μας ζήτησε να τον ακούσουμε.
Έδωσα στον Ηλία το βιβλίο.
5) Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε και να γράψετε τα

κατηγορούμενα. (σε κάποια από αυτές δεν υπάρχει
κατηγορούμενο) (2,5 Μονάδες)
 Η Μαρία σπουδάζει δικηγόρος.
 Η μητέρα μου είναι πολύ θυμωμένη.
 Ο Γιώργος είναι μαθητής της ΣΤ΄τάξης.
 Η αδερφή μου έκλεισε την πόρτα.
 Όταν γύρισα από την δουλειά ήμουν πολύ κουρασμένος.
 Σήμερα το πρωί ο καιρός φαινόταν άστατος.
 Το δέντρο στην αυλή μου έγινε τεράστιο.

6) Στο παρακάτω κείμενο βρείτε και υπογραμμίστε τις
αντωνυμίες. (3 Μονάδες)
¨Ο πατέρας μου αργούσε τις νύχτες κι εμείς τον περιμέναμε

υπομονετικά. Όταν επιτέλους ζύγωνε στο σπίτι ο σκύλος μας τον
υποδεχόταν με χαρούμενα γαβγίσματα. Όταν περνούσα από το
Κακολάγκαδο, σκιαζόμουν μέσα στο ημίφως και υποπτευόμουν
μήπως μου συμβεί κάτι. Αλλά έκανα υπομονή και δεν
υποχωρούσα.¨
7) Να ξαναγράψετε τις παρακάτω προτάσεις αντικαθιστώντας τις

υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες συνώνυμες. (3 Μονάδες)
 Νιώθω μεγάλη ασφάλεια όταν είσαι δίπλα μου.

 Μου αρέσει πολύ να απλώνω τα πόδια μου στον καναπέ.
 Ο φίλος μου ο Γρηγόρης είναι πολύ γρήγορος.
 Το τζάμι του παραθύρου έχασε τη γυαλάδα του.
 Μου αρέσει πάρα πολύ η γυμναστική.
 Διάβασα με ενδιαφέρον το βιβλίο που αγόρασα.
 Στο ποδόσφαιρο έφαγα μια …κουτουλιά.
 Χθες όλη μέρα έψαχνα το κοντρόλ της τηλεόρασης.
 Το Σάββατο θα έρθει στο σπίτι μας η μνηστή του αδερφού μου.
8) Να ξαναγράψετε τις παρακάτω προτάσεις αντικαθιστώντας τις

υπογραμμισμένες λέξεις με τις αντώνυμές τους (αντίθετες). (3 Μονάδες)
 Ήμουν απρόσκλητος σε αυτή τη γιορτή.

 Τελικά μου φάνηκε πολύ τρελός αυτός ο κύριος.
 Ο Γιώργος είναι ευχάριστος στην παρέα.
 Το τοπίο ήταν υπέροχο.
 Ο Κώστας είναι αμυντικός στην ομάδα του σχολείου.
 Ο δάσκαλος κόλλησε την αφίσα στον τοίχο.
 Στο τραπέζι το φαγητό ήταν άφθονο.
 Ο μικρός μου αδερφός έπεσε από τον καναπέ.
 Η ιστορία που σας είπα είναι ψεύτικη.
Καλή επιτυχία!!!
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ: Κεφ.9 -10 Ημ/ νία: __________________
Όνομα: _______________________
Κινητή τηλεφωνία: Η σκοτεινή της όψη!
Στην εποχή μας τα ____________ παιδιά έχουν ____________ το δικό τους κινητό τηλέφωνο
πριν ακόμα πάνε στο γυμνάσιο. Κάποιοι από τους λόγους απόκτησης κινητού σε μικρή ηλικία
είναι _________ οι μαθητές θέλουν να κάνουν φιγούρα στους συμμαθητές τους, __________
επιδιώκουν να μιμηθούν τα μεγαλύτερα αδέρφια τους ή για να ________________ με τους
γονείς τους στην ________________ που πρέπει να πάνε κάπου μόνοι τους (διότι δεν πρέπει να
ξεχνάμε ότι τα επίπεδα της εγκληματικ___________ στη χώρα μας έχουν αυξηθεί τα
_____________ χρόνια). Είναι ______________ εμφανές ότι οι καλύτεροι πελάτες των εταιρειών
κινητής τηλεφωνίας είναι οι έφηβοι. Τηλέφωνα, _______________ , παιγνίδια και φωτογραφίες,
το κινητό τηλέφωνο προσφέρει πλέον ένα μεγάλο αριθμό υπηρεσιών.
Παρόλα αυτά θα πρέπει να _______________ ότι η εκτεταμένη χρήση κινητού τηλεφώνου, είναι
πιθανό να έχει ____________ αποτελέσματα _________ στις μικρές ηλικίες. Συγκεκριμένα,
πειράματα που έγιναν από το πανεπιστήμιο Αθηνών έδειξαν ότι η χρήση κινητών τηλεφώνων
προκαλεί έλλειψη _________________ κατά τη διάρκεια του μαθήματος καθώς και ζαλάδες. Οι
ερευνητές τονίζουν ότι όσο ____________ _______________ το κινητό τηλέφωνο, τόσο
μεγαλύτερες πιθανότητες έχουμε να εμφανίσουμε καρκίνο στον εγκέφαλο. Φτάνουν μάλιστα στο
σημείο, να _____________ ότι το κινητό τηλέφωνο δεν πρέπει να _________________
περισσότερο από τρία λεπτά κάθε ημέρα!
Άλλες μελέτες έδειξαν ότι, εάν κατά τη διάρκεια συνομιλίας το κινητό ______________ κοντά
στο αυτί, υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες, η εκπεμπόμενη ακτινοβολία να εισχωρήσει στον
εγκέφαλο.
Συμπερασματικά, θα ήταν καλύτερα να ___________________ ένα Bluetooth ή ένα hands free.

____________ θετική θα ήταν, ίσως, η ____________________ της χρήσης του κινητού
τηλεφώνου. Αν και _____________ έρευνες οι οποίες _________________ ότι τα κινητά
τηλέφωνα είναι απολύτως ___________ και ότι τα ποσοστά ακτινοβολίας τα οποία εκπέμπουν
είναι σαφώς πιο κάτω από τα επιτρεπόμενα όρια, καλό θα είναι να _______________ τις
προφυλάξ____ μας. Θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να έχουμε το κινητό τουλάχιστον 40
εκατοστά μακριά από το ________ μας, γιατί ο εγκέφαλός μας αλλά και τα υπόλοιπα μέρη
του____________ μας βρίσκονται ακόμα σε ______________ ______________. Και ας μην
ξεχνάμε και τα αποτελέσματα μιας βρετανικής έρευνας, η οποία κατέδειξε ότι το κινητό μας έχει
δεκαοκτώ φορές ________________ μικρόβια από ότι μία τουαλέτα!
1. Χρωματίζω με κόκκινο 4 τοπικούς προσδιορισμούς και με πράσινο 4 χρονικούς

προσδιορισμούς.
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΒΙΤΩΡΑΤΟΥ
Όνομα: _______________________
2. Για ποιους λόγους επιθυμεί ένα παιδί να αποκτήσει σε μικρή ηλικία ένα κινητό τηλέφωνο;
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
3. Με ποιους τρόπους θα μπορούσαμε να μειώσουμε τους κινδύνους που μας απειλούν

εξαιτίας της χρήσης ενός κινητού τηλεφώνου;
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
4. Στο παραπάνω κείμενο βλέπετε τις μαυρισμένες λέξεις; Γράψτε δίπλα από την καθεμιά σε
ποιο είδος αντωνυμιών ανήκει.
το δικό τους
κάποιοι
(συμμαθητές) τους
που ...
μόνοι τους
αυτά
οι οποίες...
(ο εγκέφαλός) μας
5. Στις παρακάτω προτάσεις :
(α) στην πρώτη στήλη: βρίσκω και γράφω τους κύριους όρους της πρότασης και
(β) στη δεύτερη και τρίτη: στήλη κυκλώνω το χαρακτηρισμό που ταιριάζει στο ρήμα της πρότασης.
μεταβατικό/ μονόπτωτο/
(α) Το κινητό χτυπάει! αμετάβατο δίπτωτο
(β) Η Μαρία τού χάρισε ένα κινητό. αμετάβατο δίπτωτο
(γ) Ο θείος Φώτης πουλάει ακουστικά. αμετάβατο δίπτωτο
(δ) Η οθόνη του τηλεφώνου φαινόταν σπασμένη. αμετάβατο δίπτωτο
(ε) Οι καλύτεροι πελάτες κινητής τηλεφωνίας είναι οι έφηβοι. αμετάβατο δίπτωτο
(στ) Η αδελφή του μιλάει πολλές ώρες στο τηλέφωνο. αμετάβατο δίπτωτο
(ζ) Του έδωσε τα χρήματα χθες το πρωί. αμετάβατο δίπτωτο
Όνομα: _______________________
6. Να μεταφέρετε τις προτάσεις στον αόριστο αλλάζοντας μόνο τον τύπο του ρήματος.
(α) Τι συμβαίνει εδώ;
___________________________________________________________________________
(β) Ο κακοποιός συλλαμβάνεται από τον αστυνομικό.
___________________________________________________________________________
(γ) Ο τραυματίας εισάγεται στο νοσοκομείο.
___________________________________________________________________________
(δ) Ο πατέρας παραλαμβάνει το γράμμα μου.
___________________________________________________________________________
(ε) Ο δάσκαλος επεμβαίνει στον τσακωμό των μαθητών.
___________________________________________________________________________
7. Να γράψετε δίπλα από κάθε λέξη, τη συνώνυμη ή το αντίθετή της.

(α) θετικά ≠____________________ (β) απομακρύνομαι ≠ ___________________
(γ) κοντά ≠____________________ (δ) συγκεκριμένα ≠____________________
(ε) άπειρος ≠____________________ (στ) επιτρέπω ≠____________________
(ζ) σκοπός = ____________________ (η) διασχίζω = ______________________
(θ) τράκαρε = ___________________ (ι) αρχή = ________________________
8. Να μεταφέρετε τις παρακάτω προτάσεις στη ζητούμενη έγκλιση και χρόνο.
(α) Αφήνουμε τις τσάντες στο ταμείο.
__________________________________________________ (β΄ πρόσ. πληθ./ υποτ./ αόριστος)
__________________________________________________ (β΄ πρόσ. πληθ./ προστ./ αόριστος)
(β) Απάντησε στο ερωτηματολόγιό μας!
__________________________________________________ (β΄ πρόσ. ενικού/ υποτ./ αόριστος)
__________________________________________________ (β΄ πρόσ. πληθ./ προστ./ αόριστος)
(γ) Ζυγίζω μόνος μου τα φρούτα.
__________________________________________________ (α΄προσ. πληθ./ οριστ./ ενεστώτας)
__________________________________________________ (β΄προσ. πληθ./ προστ./ αόριστος)
Όνομα: _______________________
ΟΤΑΝ ΞΥΠΝΑΩ...
Γράφω ένα άρθρο 60- 80 λέξεων, στο οποίο θα αφηγούμαι τι κάνω τα πρωινά μου, από τη στιγμή
που ξυπνάω, μέχρι τη στιγμή που μπαίνω στο λεωφορείο ή στο αυτοκίνητο για να πάω στο
σχολείο.
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
Κινητή τηλεφωνία: Η σκοτεινή της όψη!
Στην εποχή μας τα περισσότερα παιδιά έχουν αποκτήσει το δικό τους κινητό τηλέφωνο πριν
ακόμα πάνε στο γυμνάσιο. Κάποιοι από τους λόγους απόκτησης κινητού σε μικρή ηλικία είναι
επειδή οι μαθητές θέλουν να κάνουν φιγούρα στους συμμαθητές τους, επειδή επιδιώκουν να
μιμηθούν τα μεγαλύτερα αδέρφια τους ή για να επικοινωνούν με τους γονείς τους στην
περίπτωση που πρέπει να πάνε κάπου μόνοι τους (διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα επίπεδα
της εγκληματικότητα στη χώρα μας έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια). Είναι ιδιαίτερα εμφανές
ότι οι καλύτεροι πελάτες των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας είναι οι έφηβοι. Τηλέφωνα,
μηνύματα , παιγνίδια και φωτογραφίες, το κινητό τηλέφωνο προσφέρει πλέον ένα μεγάλο
αριθμό υπηρεσιών.
Παρόλα αυτά θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η εκτεταμένη χρήση κινητού τηλεφώνου, είναι πιθανό
να έχει επικίνδυνα αποτελέσματα κυρίως στις μικρές ηλικίες. Συγκεκριμένα, πειράματα που
έγιναν από το πανεπιστήμιο Αθηνών έδειξαν ότι η χρήση κινητών τηλεφώνων προκαλεί έλλειψη
συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του μαθήματος καθώς και ζαλάδες. Οι ερευνητές τονίζουν ότι
όσο περισσότερο χρησιμοποιούμε το κινητό τηλέφωνο, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχουμε
να εμφανίσουμε καρκίνο στον εγκέφαλο. Φτάνουν μάλιστα στο σημείο, να υποστηρίζουν ότι το
κινητό τηλέφωνο δεν πρέπει να χρησιμοποιείται περισσότερο από τρία λεπτά κάθε ημέρα!
Άλλες μελέτες έδειξαν ότι, εάν κατά τη διάρκεια συνομιλίας το κινητό τοποθετηθεί κοντά στο
αυτί, υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες, η εκπεμπόμενη ακτινοβολία να εισχωρήσει στον εγκέφαλο.
Συμπερασματικά, θα ήταν καλύτερα να χρησιμοποιούμε ένα Bluetooth ή ένα hands free.

Επιπλέον θετική θα ήταν, ίσως, η ελαχιστοποίηση της χρήσης του κινητού τηλεφώνου. Αν και
υπάρχουν έρευνες οι οποίες υποστηρίζουν ότι τα κινητά τηλέφωνα είναι απολύτως ασφαλή και
ότι τα ποσοστά ακτινοβολίας τα οποία εκπέμπουν είναι σαφώς πιο κάτω από τα επιτρεπόμενα
όρια, καλό θα είναι να παίρνουμε τις προφυλάξεις μας. Θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να
έχουμε το κινητό τουλάχιστον 40 εκατοστά μακριά από το σώμα μας, γιατί ο εγκέφαλός μας
αλλά και τα υπόλοιπα μέρη του σώματός μας βρίσκονται ακόμα σε συνεχή ανάπτυξη. Και ας μην
ξεχνάμε και τα αποτελέσματα μιας βρετανικής έρευνας, η οποία κατέδειξε ότι το κινητό μας έχει
δεκαοκτώ φορές περισσότερα μικρόβια από ότι μία τουαλέτα!
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΈΣ ΑΣΚΉΣΕΙΣ ΓΛΩΣΣΑΣ 10η ΕΝΟΤΗΤΑ
ΟΝΟΜΑ …………………………………………
1. Να υπογραμμίσεις με κόκκινο τα άμεσα και με μπλέ τα έμμεσα αντικείμενα. ( 5 βαθ.)
Η Μαίρη μου έφερε μια ανθοδέσμη .

Ο Πέτρος διαβάζει μαθηματικά.
Της χάρισε ένα δαχτυλίδι.
Κάθε μέρα ποτίζει τα λουλούδια.
Διάβασέ το δυνατά στη γιαγιά.
2. Σημείωσε όπως στο παράδειγμα τους όρους της πρότασης. ( 5 βαθ.)

Υ-Ρ , Υ-Ρ-Α , Υ-Ρ-Κ , Υ-Ρ-α Α-ε Α
π χ Ο καιρός χάλασε. Υ- Ρ
Η Άννα διορίστηκε δασκάλα. ------------------------

Ο Νίκος είναι όμορφος. ------------------------
Η γιορτή τελείωσε. ------------------------
Η μαμά μού έστρωσε το κρεβάτι. ---------------------------
Ο μπαμπάς διαβάζει εφημερίδα. ---------------------------
3. Να αναγνωρίσεις τις υπογραμμισμένες αντωνυμίες. ( 5 βαθ.)
Τις είδα που περνούσαν. ……………………………………….

Οι γονείς μου πήγαν για καφέ. …………………………………
Τέτοιο κρύο δεν έχει ξανακάνει. ……………………………….
Λέγε ό,τι θέλεις. ………………………………………………..
Θα τα πούμε άλλη φορά. ……………………………………….
4. Υπογράμμισε με κόκκινο τους χρονικούς προσδιορισμούς και με μπλε τους τοπικούς

προσδιορισμούς. (5 βαθ.)
Οι διακοπές το περσινό καλοκαίρι στο χωριό ήταν υπέροχες. Δε θα ξεχάσω όμως την περιπέτεια
με τη γάτα μου . Μια μέρα που ετοιμαζόμουν να πάω στη θάλασσα, διαπίστωσα πως η γάτα μου
είχε εξαφανιστεί. Την έψαξα παντού.
Πάνω στο δέντρο, μέσα στο σπίτι, πουθενά η γάτα. Σε μια στιγμή μου φάνηκε πως άκουσα το
νιαούρισμά της. Μετά άρχισα να ρωτώ τους γείτονες, όμως κανείς δεν την είδε. Ξαφνικά τη
βλέπω στο απέναντι πεζοδρόμιο να έρχεται κουνιστή-κουνιστή, σα να μη συμβαίνει τίποτα !
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ !
Αναστασοπούλου Αννα
Επαναληπτικές ασκήσεις στη Γλώσσα για την 10η
ενότητα ΣΤ' Δημοτικού (Ατυχήματα).
Ο ΒΑΘΜΟΣ ΜΟΥ
ΟΝΟΜΑ
:………………………………………………………………………………………………………
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΤΑΞΗ ΣΤ΄ ΕΝΟΤΗΤΑ 10Η ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ
1. Στις παρακάτω προτάσεις να βρεις τα ρήματα και να

τα χαρακτηρίσεις ως μεταβατικά , αμετάβατα ή
συνδετικά .
( ΒΑΘΜΟΙ 30 )
Στα διαλείμματα είμαστε προσεκτικοί.
Το ρήμα είναι :............................................................................
Προσέχουμε τα μικρότερα παιδιά .
Το ρήμα είναι :............................................................................
Δεν τρέχουμε στις σκάλες του σχολείου .
Το ρήμα είναι :............................................................................
Οι δάσκαλοι επιτηρούν τους μαθητές .
Το ρήμα είναι :............................................................................
Ο Κωνσταντίνος εκλέχτηκε πρόεδρος της τάξης .
Το ρήμα είναι :............................................................................
Τα παιδιά χορεύουν στην πλατεία .
Το ρήμα είναι :............................................................................
Πηγή: http://e-didaskalia.blogspot.gr/
2. Διάβασε τις παρακάτω προτάσεις και στη συνέχεια
συμπλήρωσε τον πίνακα που ακολουθεί. ( ΒΑΘΜΟΙ 30
)
1. Ο θάνος μού έδωσε μια κάρτα για τα γενέθλιά μου .

2. Η δασκάλα μάς είπε την ιστορία .
3. Της έδειξα το νέο μου σπίτι.
4. Του χάρισε ένα χρωματιστό μολύβι .
5. Δε μου είπες τα νέα από το ταξίδι σου .
6. Μου αγόρασε ένα καινούριο ποδήλατο .
ΕΜΜΕΣΟ
ΡΗΜΑ ΑΜΕΣΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
1
2
3
4
5
6
3.Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με

την κατάλληλη αντωνυμία: ( ΒΑΘΜΟΙ 20 )
δικός μας
τόσος
ό,τι
ποιοι
κάτι
Εκείνη
Τέτοιος
Κάμποσος
Καθένας
αυτός
............................. καιρός πέρασε από τότε , πού να θυμάμαι ;
.............................τη νύχτα κανένας δεν κοιμήθηκε .
............................. ήταν σε όλη του τη ζωή .
Έτρωγε ...................... έβρισκε .
.......................... ήρθαν ;
............................ είπε αλλά δεν το άκουσα .
............................... έλεγε τη γνώμη του .
Μαζεύτηκε ................................... κόσμος .
............................. ο δρόμος βγάζει στο σπίτι μας .
Αυτός ο σκύλος είναι ...............................................
4.Διάλεξε μια από τις λέξεις της παρένθεσης , για να

αντικαταστήσεις τις υπογραμμισμένες λέξεις του
κειμένου :
( ΒΑΘΜΟΙ 20 )
( σοβαρός , κήπος , κρατικός , μια νύχτα , πλησιέστερος ,

τραυματίζομαι , συμβουλεύω , γρήγορα , καλά )
Ένα απόγευμα έπαιζα στην αυλή ........................με τα

ξαδέρφια μου . Προσπάθησα να πιάσω την μπάλα , αλλά σκόνταψα
σε μια πέτρα , έπεσα κάτω και χτύπησα ...................
Άρχισα να κλαίω και αμέσως ................................................ ήρθε η
μητέρα μου . Μου είπε ότι το τραύμα
ήταν άσχημο ....................................... έτσι πήγαμε
στο πιο κοντινό ................................. δημόσιο ......................................
. νοσοκομείο. Οι γιατροί μού έκαναν ράμματα
και συνέστησαν ...................................... να μείνω για ένα
βράδυ ............................
εκεί, γιατί είχα χάσει πολύ αίμα . Θα μου έκαναν και κάποιες
εξετάσεις . Ευτυχώς , έμεινα μόνο μία μέρα , αφού κατά τα άλλα
ήμουν υγιής ..................................................
ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΕΝΟΤΗΤΑ – ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ
ΟΝΟΜΑ:
ΗΜΕΡ/ΝΙΑ:
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
1. Υπογραμμίστε τα ρήματα και γράψτε δίπλα αν είναι μεταβατικά ή αμετάβατα.
 Ο παππούς ακούει τις ειδήσεις. ……………………………………

 Η καθαρίστρια σφουγγάρισε το πάτωμα. ……………………………….
 Η γιαγιά λέει παραμύθια. …………………………………….
 Ο αθλητής κολυμπά. ………………………………..
 Το μωρό κλαίει. ……………………………..
 Το αηδόνι κελαηδά. …………………………..
 Οι μαθητές γράφουν επαναληπτικό. …………………………………..
 Η μαμά μαγειρεύει. …………………………..
2. Υπογραμμίστε τα αντικείμενα και κυκλώστε τα κατηγορούμενα.
o Η συζήτηση ήταν ευχάριστη.

o Οι αθλητές έκαναν ζέσταμα.
o Η Τάνια ασχολείται με τον αθλητισμό.
o Ο θείος του εκλέχτηκε βουλευτής.
o Η σκάλα είναι μαρμάρινη.
o Ο τραυματίας στάθηκε τυχερός.
3. Υπογραμμίστε τους προσδιορισμούς στις προτάσεις και γράψτε δίπλα αν είναι

τοπικοί ή χρονικοί.
A. Ο δρόμος περνούσε μέσα από το χωριό. ………………………………

B. Τα παιδιά ήρθαν σήμερα. ……………………….
C. Το σπίτι μου είναι απέναντι από το σχολείο. ………………………………
D. Το κουδούνι χτύπησε στις πέντε η ώρα. …………………………..
E. Φέτος έπεσε πολύ χιόνι. ……………………….
F. Ξεκινήσαμε μεσημεριάτικα. ……………………………..
4. Να γράψετε τα συνώνυμα και τα αντώνυμα των λέξεων.
Ραβδί βόρειος
σκεπή πυκνός
ασθένεια κουμπώνω
λεπτός εισπνοή
Δέσποινα Σωτηριάδου
κοιτάζω ευτυχώς
τραγούδι θερινός
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Γράψτε ένα άρθρο για την εφημερίδα του σχολείου με θέμα: <<Τι πρέπει ν’ αλλάξει
στο σχολείο μας για να μειωθούν τα ατυχήματα>>. Μέχρι 150 λέξεις.
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
...................................................................................
.................................................................................
Καλή επιτυχία.
Δέσποινα Σωτηριάδου
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ………………………………………………….

α, β, γ, …) [10]
[α) προσωπικές, β) δεικτικές, γ) αόριστες, δ) κτητικές, ε) αναφορικές στ) οριστικές]
• μου …..
• ίδιος ….
• Αυτά ….
• Άλλος ….
• Που ….
• Ό,τι …..

3. Βρες το Υποκείμενο, το Ρήμα και το Αντικείμενο ή το Κατηγορούμενο στις

προτάσεις: [10]

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

αντίγραψέ τους από κάτω σημειώνοντας και το είδος τους (του χρόνου ή του
τόπου;) [10]

....................................................................................................................................
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
• Ποιο αντικείμενο λέγεται άμεσο και ποιο έμμεσο;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Ποια μορφή (τι είδους) μπορεί να έχουν οι χρονικοί και οι τοπικοί

προσδιορισμοί;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Πότε χρησιμοποιούμε τις οριστικές αντωνυμίες; Ποιες οριστικές αντωνυμίες

γνωρίζεις;
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
7. Σε ένα σύντομο κείμενό σου περίγραψε το τι συνέβη στην πρόσφατη εκδρομή

που πήγαμε στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλιππων (ή σε κάποια άλλη εκδρομή

εφόσον δεν συμμετείχες στην συγκεκριμένη) (τι θυμάσαι, τι σου έκανε εντύπωση, τι
αξίζει να διηγηθείς). (αφηγηματικό κείμενο, 80 – 120 λέξεις): [30]
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
--------------------------------------

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ………………………………………………….
1. Εντόπισε στις παρακάτω προτάσεις τουλάχιστον 10 (διαφορετικές μεταξύ τους)

αντωνυμίες. Στη συνέχεια γράψε τες από κάτω και αναγνώρισε το είδος τους [20]
• Ποιος μίλησε για το θέμα;

• Κάποιοι άνθρωποι είναι πολύ σημαντικοί στη ζωή μας.
• Ο καθηγητής μου έδωσε τα βιβλία.
• Κάνω πάντα ό, τι μου αρέσει χωρίς να σκέφτομαι τις συνέπειες.
• Όση ώρα περίμενες, εγώ τακτοποίησα τις δουλειές μου.
• Ξέρεις κάτι για το θέμα; Θέλω να μου πεις.
• Με περίμενε πολύ ώρα. Του χρωστάω υποχρέωση.
• Άλλος για Χίο τράβηξε κι άλλος για Μυτιλήνη.
• Αυτή η τσάντα είναι δική μου.
• Πόσος χρόνος χρειάστηκε για να ολοκληρωθεί αυτός ο πίνακας;
• Μερικοί από τους παρευρισκόμενους είπαν ότι ο Γιώργος έφταιγε.
• Μου πήρε κάμποσο καιρό να τελειώσω αυτή τη δουλειά.
• Μου το είπε ο ίδιος.
• Σας θυμίζει κάτι?
• Οι δημοσιογράφοι που δουλεύουν στη τηλεόραση είναι μέρος του
• Τα άφησα πάνω στο τραπέζι.
• Η τηλεόραση μας πληροφορεί, μας ψυχαγωγεί και μας δείχνει τον κόσμο.
[Πηγή:http://idiaiterafilologika.gr/]
• …………………………………………………………………..
• ………………………………………………………………….
• …………………………………………………………………..

• …………………………………………………………………..
• …………………………………………………………………..
• …………………………………………………………………..
• ………………………………………………………………….
• …………………………………………………………………..
• …………………………………………………………………..
• …………………………………………………………………..
ήρεμος ευγένεια
ισχυρός αραιός
αυξάνω αδέξιος
χοντρός κάθετα
βλέπω ζημιά
ακατάλληλος πουθενά
απέναντι μελαγχολικός
συνεχώς ξεχωριστός
δράση κωμωδία
3. Στο παρακάτω κείμενο αλλά και στις προτάσεις που ακολουθούν βρες το
Υποκείμενο, το Ρήμα και το Αντικείμενο ή το Κατηγορούμενο: [20]
«Η Ασπρούδα ήταν το πιο περήφανο πουρνάρι της περιοχής. Ήταν θεόρατο. Οι ρίζες
του έμπαιναν βαθιά κι άγγιζαν την καρδιά της γης. Ο κορμός του είχε ως δέκα μέτρα
περιφέρεια. Και οι κλώνοι του απλώνανε κι άγγιζαν το παλιόκαστρο. Κι η θεόρατη
κορυφή του πήγαινε μεσούρανα, περήφανη κι αλύγιστη, όσοι βοριάδες κι αν
φυσούσαν…»
Ελένη Χωρεάνθη, Η Ασπρούδα
Ρήματα: …………………………………………………………………………………
Υποκείμενα: ……………………………………………………………………………

Αντικείμενα: ……………………………………………………………………………
Κατηγορούμενα: ………………………………………………………………………..
Επίσης …….

Ρήμα: ………………………………
Υποκείμενο: ……………………………………..
Αντικείμενο: …………………………………………..
Ρήμα: ………………………………
Υποκείμενο: ……………………………………..
Αντικείμενο: …………………………………………..
• Η Ελένη έγινε έξαλλη από τον θυμό της.
Ρήμα: ………………………………
Υποκείμενο: ……………………………………..
Αντικείμενο: …………………………………………..
• Ο Ηλίας πρόσφερε στον φίλο του ένα νόστιμο γλυκό.
Ρήμα: ………………………………
Υποκείμενο: ……………………………………..
Αντικείμενο: …………………………………………..
• Η κ. Πολυξένη διορίστηκε καθηγήτρια σε ένα μεγάλο Γυμνάσιο.
Ρήμα: ………………………………
Υποκείμενο: ……………………………………..
Αντικείμενο: …………………………………………..
4. Βρες τα άμεσα και τα έμμεσα αντικείμενα στις παρακάτω προτάσεις. [10]

Άμεσο/α: …………………………………………………………….

Έμμεσο/α: ……………………………………………………………..
• Του χάρισα το ποδήλατό μου.
Άμεσο/α: …………………………………………………………….
Έμμεσο/α: ……………………………………………………………..
• Μου έδωσε ένα δυνατό χαστούκι και μία πιο δυνατή κλωτσιά.
Άμεσο/α: …………………………………………………………….
Έμμεσο/α: ……………………………………………………………..
• Με ρώτησε κάτι και του έδωσα την απάντηση.
Άμεσο/α: …………………………………………………………….
Έμμεσο/α: ……………………………………………………………..
αντίγραψέ τους από κάτω διευκρινίζοντας το είδος τους [10]

Χρον. προσδιορ.: ……………………………………………………………..
Τοπ. προσδ.: ……………………………………………………………………
Χρον. προσδιορ.: ……………………………………………………………..
Τοπ. προσδ.: ……………………………………………………………………
Χρον. προσδιορ.: ……………………………………………………………..
Τοπ. προσδ.: ……………………………………………………………………
Χρον. προσδιορ.: ……………………………………………………………..
Τοπ. προσδ.: ……………………………………………………………………
• Ποια ρήματα λέγονται μεταβατικά και ποια αμετάβατα; Γράψε και δύο
προτάσεις – παραδείγματα που να περιέχουν από ένα τέτοιο ρήμα:
Μεταβατικά λέγονται ……………………………………………………………....

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… .

Παράδειγμα: ………………………………………………………………………
Αμετάβατα λέγονται ……………………………………………………………....
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………… .
Παράδειγμα: ………………………………………………………………………
• Σκέψου και σημείωσε παρακάτω 4 μορφές (είδη) που μπορεί να έχουν οι

χρονικοί και οι τοπικοί προσδιορισμοί. Γράψε και από μία πρόταση –
παράδειγμα για κάθε περίπτωση:
 …………………………………………………………….. . Παράδειγμα:
…………………………………………………………………………………..
 …………………………………………………………….. . Παράδειγμα:
…………………………………………………………………………………..
 …………………………………………………………….. . Παράδειγμα:
…………………………………………………………………………………..
 …………………………………………………………….. . Παράδειγμα:
…………………………………………………………………………………..
• Ποια είναι τα είδη των αντωνυμιών; Γράψε και από δύο αντωνυμίες ως
παράδειγμα σε κάθε είδος:
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………

 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………
 ……………………………. . Παράδ.: …………………………………………

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
--------------------------------------

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: ………………………………………………….
Δημοτικό Τραγούδι: «Ένας αϊτός περήφανος»
Ένας αϊτός περήφανος, ένας αϊτός λεβέντης

από την περηφάνια του κι από τη λεβεντιά του,
δεν πάει τα κατώμερα να καλοξεχειμάσει,
μόν’ μένει απάνω στα βουνά, ψηλά στα κορφοβούνια.
Kι έριξε χιόνια στα βουνά και κρούσταλλα στους κάμπους,
εμάργωσαν τα νύχια του κι επέσαν τα φτερά του.
Kι αγνάντιο βγήκε κι έκατσε, σ’ ένα ψηλό λιθάρι,
και με τον ήλιο μάλωνε και με τον ήλιο λέει:
«Ήλιε, για δε βαρείς κι εδώ σ’ τούτη την αποσκιούρα,
να λιώσουνε τα κρούσταλλα, να λιώσουνε τα χιόνια,
να γίνει μια άνοιξη καλή, να γίνει καλοκαίρι,
να ζεσταθούν τα νύχια μου, να γιάνουν τα φτερά μου,
να ’ρθούνε τ’ άλλα τα πουλιά και τ’ άλλα μου τ’ αδέρφια».
[Ν.Γ. Πολίτη, Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού]
Λεξιλόγιο:
κατώμερα = οι πεδινές περιοχές, οι πεδιάδες
καλοξεχειμάσει = ξεχειμωνιάσει, να περάσει καλά τον χειμώνα
μαργώνω = μουδιάζω από το πολύ κρύο, δεν μπορώ να κουνηθώ από την παγωνιά
αγνάντιο = ένα μέρος σε μεγάλο υψόμετρο απ’ όπου μπορεί κανείς να παρατηρεί γύρω
του την περιοχή
αποσκιούρα = το μέρος που έχει σκιά
γιάνουν – να γίνουν καλά, να γιατρευτούν

1. Διάβασε το κείμενο προσεκτικά και προσπάθησε να απαντήσεις στις ερωτήσεις
που ακολουθούν: [70]
• Ποιο πρόβλημα αντιμετωπίζει ο αϊτός και πώς προσπαθεί να το λύσει;

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
• Γιατί ο αετός δεν πάει στην πεδιάδα για να αποφύγει το κρύο;

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
• Σε όλο το κείμενο υπάρχουν πολλά ρήματα και ουσιαστικά, αλλά μόνον 2

επίθετα. Ποια είναι αυτά;
…………………………………………………………………………………………
• Στο κείμενο υπάρχουν δύο προσωποποιήσεις (κάποιοι/α φέρονται ή

αντιμετωπίζονται σαν να είναι άνθρωποι). Ποιοι προσωποποιούνται;
…………………………………………………………………………………………..
• Υπάρχει ομοιοκαταληξία στο ποίημα;

…………………
• Πόσες συλλαβές περίπου έχει κάθε στίχος;

………………………
• «και με τον ήλιο μάλωνε και με τον ήλιο λέει» Χώρισε σε ζευγάρια συλλαβών
τον στίχο αυτό, διάβασέ τον από μέσα σου συλλαβιστά, τόνισε τις συλλαβές
όπως νομίζεις πιο σωστά καθώς τις διαβάζεις και προσπάθησε να
καταλάβεις: το μέτρο του ποιήματος είναι ιαμβικό ή τροχαϊκό; [στο ιαμβικό
μέτρο τονίζεται η δεύτερη συλλαβή, στο τροχαϊκό η πρώτη]
Είναι ………………………………………

• Στα δημοτικά τραγούδια συνήθως υπάρχει το στοιχείο της επανάληψης. Από
πού αποδεικνύεται αυτό στο συγκεκριμένο ποίημα;
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
• Βρες 4 προσδιορισμούς του τόπου στο ποίημα:

…………………………………………………………………………………………..
• Βρες τα υποκείμενα των παρακάτω ρημάτων:

- γίνει = …………………………
- γιάνουν = …………………………
- πάει = ………………………..
- επέσαν = …………………………..
-
• Πώς θα χαρακτήριζες τον αϊτό με βάση την συμπεριφορά του;
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….
• Τα ρήματα «έριξε» και «έκατσε» είναι μεταβατικά ή αμετάβατα;

Έριξε = ……………………………..
Έκατσε = ……………………………..
• Στο κείμενο υπάρχουν 4 υπογραμμισμένες λέξεις που είναι αντωνυμίες.

Μπορείς να βρεις σε ποιο είδος αντωνυμιών ανήκουν;
- ………………….. = ……………………………………

- …………………. = ……………………………………..
- ………………… = …………………………………….
- ………………… = …………………………………….
• Ορίστε ορισμένες λέξεις από το ποίημα. Βρες από μία συνώνυμη ή αντίθετη
λέξη για την καθεμιά από αυτές:
Λέξη Συνώνυμη Αντώνυμη
βουνά
ζεσταθούν
μένει
περήφανος

με συνώνυμές τους:[10]
• ………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

4. Προσπάθησε να απαντήσεις με συντομία στις ερωτήσεις:[10]
• Ποια ρήματα λέγονται συνδετικά; Γράψε 5 – 6 τέτοια ρήματα που γνωρίζεις:

………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Ποιες λέξεις λέγονται κατηγορούμενα; Γράψε ως παράδειγμα 2 δικές σου
προτάσεις που να περιέχουν από ένα κατηγορούμενο:
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
--------------------------------------

σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
444 Ενότητα 10 [Ατυχήματα]
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Θεωρία:
Η αντωνυμία είναι το μέρος του λόγου που χρησιμοποιείται για να
αντικαταστήσει ουσιαστικά, επίθετα ή ονοματικές φράσεις. Τα είδη
των αντωνυμιών είναι οκτώ:
Προσωπικές, Κτητικές, Δεικτικές, Οριστικές, Αόριστες, Ερωτηματικές, Αυτοπα-
θείς, Αναφορικές.
 Προσωπικές αντωνυμίες
Οι προσωπικές αντωνυμίες αντικαθιστούν λέξεις που δηλώνουν πρόσωπα.
Υπάρχουν οι δυνατοί τύποι προσωπικών αντωνυμιών που χρησιμοποιούνται για
να δοθεί έμφαση και οι αδύνατοι τύποι που χρησιμοποιούνται πιο συχνά.
ΔΥΝΑΤΟΙ ΤΥΠΟΙ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Α΄ Πρόσωπο Β΄ Πρόσωπο Γ΄ Πρόσωπο
Ον. εγώ εσύ αυτό –ή –ό
Γεν. εμένα εσένα αυτού –ής –ού
Αιτ. εμένα εσένα αυτόν –ή –ό
Κλητ. - εσύ -
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική

ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ον. εμείς εσείς αυτοί –ές –ά
Γεν. εμάς εσάς αυτών
Αιτ. εμάς εσάς αυτούς –ές –ά
Κλητ. - εσείς -
Ο Αντρέας γράφει. Αυτός γράφει.

Αγόρασα το βιβλίο. Αγόρασα αυτό.
ΑΔΥΝΑΤΟΙ ΤΥΠΟΙ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ον. - - τος / τη / το
Γεν. μου σου του / της /του
Αιτ. με σε τον / την / το
Κλητ. - - -
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ον. - - τοι / τες / τα
Γεν. μας σας τους
Αιτ. μας σας τους / τις – τες / τα
Κλητ. - - -

Παράδειγμα:
Φώναξε τα παιδιά. Φώναξέ τα.
Αγόρασα το βιβλίο. Το αγόρασα.
 Κτητικές αντωνυμίες
Οι κτητικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να δείξουν σε ποιο πρόσωπο ανή-
κει κάτι.
Για έναν κτήτορα:

α΄ πρόσωπο: (δικός) μου, (δική) μου, (δικό) μου
β΄ πρόσωπο: (δικός) σου, (δική) σου, (δικό) σου
γ΄ πρόσωπο: (δικός) του / της, (δική) του / της, (δικό) του / της
Για πολλούς κτήτορες:

α΄ πρόσωπο: (δικός) μας, (δική) μας, (δικό) μας
β΄ πρόσωπο: (δικός) σας, (δική) σας, (δικό) σας
γ΄ πρόσωπο: (δικός) τους, (δική) του, (δικό) του
Ο δικός μου σκύλος / ο σκύλος μου
Η δική σου μπλούζα / η μπλούζα σου
Το δικό τους σπίτι / το σπίτι τους
* Συχνά μπερδεύουμε τους αδύνατους τύπους των προσωπικών αντωνυμιών με

το οριστικό άρθρο και τις κτητικές αντωνυμίες. Για να μπορούμε να τις διακρίνουμε
αρκεί να σκεφτούμε ότι:
οι προσωπικές αντωνυμίες συνοδεύουν ρήματα.

το οριστικό άρθρο συνοδεύει ουσιαστικά, επίθετα ή αντωνυμίες.
οι κτητικές αντωνυμίες συνοδεύουν ουσιαστικά, επίθετα ή αντωνυμίες και δεί-
χνουν κτήση (ότι δηλαδή κάτι είναι δικό μας).
Το σπίτι μου είναι όμορφο. Η αντωνυμία ‘μου’ συνοδεύει τη λέξη ‘σπίτι’, που
είναι ουσιαστικό και δείχνει κτήση. Επομένως,
είναι κτητική.
Δώσε μου το μολύβι. Η αντωνυμία ‘μου’ συνοδεύει τη λέξη ‘δώσε’, που είναι
ρήμα. Επομένως, είναι προσωπική.
* Προσοχή:
Η μητέρα μου τηλεφώνησε.
Η αντωνυμία ‘μου’ είναι προσωπική ή κτητική; Σε περιπτώσεις όπως η παραπά-

νω πρόταση, είναι δύσκολο να διακρίνουμε ποια λέξη συνοδεύει η αντωνυμία.
Για να αποφύγουμε τη δυσκολία αυτή, βάζουμε τόνο στην περίπτωση που η α-
ντωνυμία είναι προσωπική. Δηλαδή:
Η μητέρα μού τηλεφώνησε (= η μητέρα τηλεφώνησε σε μένα) – προσωπική
Η μητέρα μου τηλεφώνησε (= η δική μου μητέρα τηλεφώνησε) – κτητική
 Δεικτικές αντωνυμίες
Οι δεικτικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να δείξουν ένα πρόσωπο, ζώο ή
πράγμα.

αυτός –ή –ό Χρησιμοποιείται για κοντινά πρόσωπα ή πράγματα

ή για κάτι που έχει προαναφερθεί.
τούτος –η –ο / ετούτος –η –ο Χρησιμοποιείται για πολύ κοντινά πρόσωπα ή
πράγματα
εκείνος –η –ο Χρησιμοποιείται για πρόσωπα ή πράγματα που
βρίσκονται μακριά.
τέτοιος –α –ο Χρησιμοποιείται για να δείξει την ποιότητα.
τόσος –η –ο Χρησιμοποιείται για να δείξει την ποσότητα.
 Οριστικές αντωνυμίες
Οι οριστικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να ξεχωρίσουν κάτι από άλλα του
ίδιου είδους.
Ως οριστικές αντωνυμίες χρησιμοποιούμαι:
Το επίθετο ίδιος, ίδια, ίδιο μαζί με το άρθρο
Το επίθετο μόνος, μόνη, μόνο μαζί με την αντωνυμία μου, σου, του κλπ
ΔΗΛΑΔΗ
ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο
μόνος μου, σου, του / μόνοι μας, σας, τους
μόνη μου, σου, του / μόνες μας, σας, τους
μόνο μου, σου, του / μόνα μας, σας, τους
Πρέπει να μιλήσω στον ίδιο τον διευθυντή.
Ο Νίκος προσπαθεί να τα κάνει όλα μόνος του.

 Αόριστες αντωνυμίες:
Οι αόριστες αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να μιλήσουμε για κάτι το οποίο
δεν γνωρίζουμε ή δεν θέλουμε να ονομάσουμε.
ένας, μια / μία, ένα

κανένας / κανείς, καμιά / καμία, κανένα
κάποιος, κάποια, κάποιο
μερικοί, μερικές, μερικά
κάτι, κατιτί
τίποτε / τίποτα
καθένας, καθεμιά / καθεμία, καθένα
κάμποσος, κάμποση, κάμποσο
κάθε / καθετί
δείνα
τάδε
άλλος, άλλη, άλλο
Άλλοι μιλούσαν, άλλοι έπαιζαν επιτραπέζια και μερικοί διάβαζαν βιβλία.
Δεν έχω φάει τίποτα από το πρωί.
Θα μου αγοράσεις κάτι από το περίπτερο
* Η αόριστη αντωνυμία ‘ένας, μία, ένα’ μοιάζει με το αριθμητικό ‘ένας, μία, ένα’
και με το αόριστος άρθρο ‘ένας, μία, ένα’.
Για να τα ξεχωρίσουμε, σκεφτόμαστε ότι:
Το αόριστο άρθρο αναφέρεται σε κάτι αόριστο.

Το αριθμητικό χρησιμοποιείται για να δείξει τον αριθμό και την αντίθεση με τα

πολλά.
Η αντωνυμία αντικαθιστά ένα όνομα.
Μια μέρα, πήγαμε εκδρομή στις Μυκήνες. Αόριστο άρθρο
Μείναμε στο Ναύπλιο για μία μέρα. Αριθμητικό
- Θα αγοράσω ένα αναψυκτικό. Αόριστο άρθρο
- Κι εγώ θα πάρω ένα. Αντωνυμία
 Ερωτηματικές αντωνυμίες:
Οι ερωτηματικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται όταν θέλουμε να ρωτήσουμε κά-
τι.
τι (άκλιτο)
ποιος, ποια ποιο (γεν. ποιου, ποιας, ποιου ή τίνος / τίνων)
πόσος, πόση πόσο
Τι θα φάμε, σήμερα;
Ποιος σε πήρε τηλέφωνο;
Πόσο αλεύρι να προσθέσω;
* Προσέχω: η αντωνυμία ‘ποιος, ποια, ποιο’ ΔΕΝ παίρνει τόνο.

 Αυτοπαθείς αντωνυμίες:
Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να δείξουν ότι το πρόσωπο που
ενεργεί το ίδιο συγχρόνως δέχεται και την ενέργεια.
Ενικός αριθμός
α΄ πρόσωπο β΄ πρόσωπο γ΄ πρόσωπο
ο εαυτός μου ο εαυτός σου ο εαυτός του / της
του εαυτού μου του εαυτού σου του εαυτού του / της
τον εαυτό μου τον εαυτό σου τον εαυτό του / της
Πληθυντικός αριθμός
ο εαυτός μας ο εαυτός σας ο εαυτός τους
του εαυτού μας / του εαυτού σας / του εαυτού τους /

των εαυτών μας των εαυτών σας των εαυτών τους
τον εαυτό μας/ τον εαυτό σας / τον εαυτό τους /

τους εαυτούς μας τους εαυτούς σας τους εαυτούς τους
Φροντίζει πολύ τον εαυτό της.
Ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους.

 Αναφορικές αντωνυμίες:
Αναφορικές αντωνυμίες είναι αυτές που εισάγουν δευτερεύουσες αναφορικές
προτάσεις.
που (άκλιτο)
ο οποίος, η οποία, το οποίο
όποιος, όποια, όποιο
όσος, όση, όσο
ό, τι (άκλιτο) / οτιδήποτε
οποιοσδήποτε, οποιαδήποτε, οποιοδήποτε
Όποιος κάνει την άσκηση, να μαζέψει τα τετράδια.
Αγόρασε ό, τι θέλεις.
Όσοι θέλουν, μπορούν να φύγουν.

Ασκήσεις:
1. Να υπογραμμίσετε τις αντωνυμίες και να αναγνωρίσετε το είδος τους.

Θα περιμένω όση ώρα θες. :_____________________________
Ο Γιώργος το έσπασε το βάζο. :_____________________________
Θα τα καταφέρω μόνος μου. :_____________________________
Οι γυναίκες περιποιούνται πολύ τον εαυτό τους. :__________________________
Τα φώναξες τα παιδιά να έρθουν; :_____________________________
Εκείνο τον καιρό τα πράγματα ήταν δύσκολα. :___________________________
Πόση ώρα περιμένεις; :_____________________________
Η μητέρα μου μού αγόρασε το ποδήλατο. :_____________________________
Οι γονείς μας είπαν ότι θα αργήσουν. :_____________________________
Αυτό το παιδί είναι από άλλο σχολείο. :_____________________________
Οι γονείς μάς ρώτησαν αν θα αργήσουμε. :_____________________________
Μου το είπε ο ίδιος ο καθηγητής.
2. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με την κατάλληλη αντωνυμία.

Δεν αγόρασα ____________ από τα καταστήματα.
____________ άνθρωπος έχει τις απόψεις ____________.
Κάθεται ____________ στο θρανίο για να μην κάνει φασαρία.
Ο διευθυντής ____________ κάλεσε στο γραφείο.
____________ μίλησε;
Μου ψιθύρισε ____________, αλλά δεν____________ άκουσα.
____________ πηγαίνουμε συνέχεια εκδρομές.

Έχει ____________ φασαρία που δεν ακούω ____________.

____________ συμφωνεί, να σηκώσει το χέρι.
Ο Αντρέας μιλάει Αγγλικά, Γαλλικά και πολλές ____________ γλώσσες.
____________ είναι η κοπέλα που σου έλεγα.
3. Να γράψετε 2 προτάσεις για κάθε είδος αντωνυμίας.

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Συνώνυμα και Αντώνυμα
Θεωρία:
Συνώνυμες είναι οι λέξεις που έχουν την ίδια σημασία:
λιτός – απλός
Αντώνυμες είναι οι λέξεις που έχουν την αντίθετη σημασία:

λιτός – πολυτελής

Ασκήσεις:
1. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε μια συνώνυμη.

καταστροφή : ____________________
ατέλεια : ____________________
κινητοποίηση : ____________________
ρύπανση : ____________________
παραβλέπω : ____________________
μοναδικός : ____________________
αγαπητός : ____________________
κατασκευάζω : ____________________
πλησιάζω : ____________________
συμπαραστάτης : ____________________
δασύς : ____________________
άναυδος : ____________________
οδυνηρός : ____________________
φροντίδα : ____________________
κομπασμός : ____________________
2. Να διαλέξετε πέντε λέξεις από την παραπάνω άσκηση και να γράψετε προτά-
σεις.
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε μια αντώνυμη.

καρτερικός :_________________
κινητικότητα :_________________
κατευνάζω :_________________
νόθος :_________________
πομπός :_________________
καταστροφή :_________________
αδιάλλακτος :_________________
ακμή :_________________
αλαζονεία :_________________
αμφισβήτηση :_________________
ανέφικτος :_________________
βελτιώνω :_________________
συμφωνία :_________________
εχθρικός :_________________
υποβάθμιση :_________________

4. Να γράψετε 4 προτάσεις χρησιμοποιώντας δύο από τις λέξεις της παραπάνω

άσκησης και τις δύο αντώνυμές τους.
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Ποια ρήματα σχηματίζονται όπως στα αρχαία ελληνικά
Θεωρία:
Αρχαιόκλιτα είναι τα ρήματα που κλίνονται όπως στην αρχαία ελ-
ληνική γλώσσα. Χρησιμοποιούμε δηλαδή και σήμερα κάποιους τύ-
πους από τα αρχαία ελληνικά. Η κλίση αυτή λέγεται λόγια.
Τέτοια ρήματα είναι:
το βαίνω και τα σύνθετά του (συμβαίνω, αποβαίνω)
το άγω και τα σύνθετά του (διάγω, εξάγω, παράγω)
το λαμβάνω και τα σύνθετά του (συλλαμβάνω, απολαμβάνω)
το δεικνύομαι και τα σύνθετά του (επιδεικνύομαι, αποδεικνύομαι)
Στα παραπάνω ρήματα οι τύποι που παίρνουμε από τα αρχαία ελληνικά είναι κυ-
ρίως το γ’ ενικό και πληθυντικό αορίστου (συνέβη / συνέβησαν, συνελήφθη /
συνελήφθησαν, απεδείχθη / απεδείχθησαν).
Τύπους από την αρχαία ελληνική συναντούμε και στην κλίση:

των ρημάτων β’ συζυγίας α΄ (εγγυώμαι, εξαρτώμαι)
των ρημάτων β’ συζυγίας β΄ τάξης (θεωρούμαι, στερούμαι)
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ενεστώτας: συμβαίνει εισάγω
Παρατατικός: συνέβαινε εισήγα
Αόριστος: συνέβη εισήγαγα
Εξ. Μέλλοντας: θα συμβαίνει θα εισάγω
Στ. Μέλλοντας: θα συμβεί θα εισαγάγω
Παρακείμενος: έχει συμβεί έχω εισαγάγει

Υπερσυντέλικος: είχε συμβεί είχα εισαγάγει
Συντ. Μέλλοντας: θα έχει συμβεί θα έχω εισαγάγει
αποδεικνύω συλλαμβάνω
απεδείκνυα συλλάμβανα
απέδειξα συνέλαβα
θα αποδεικνύω θα συλλαμβάνω
θα αποδείξω θα συλλάβω
έχω αποδείξει έχω συλλάβει
είχα αποδείξει είχα συλλάβει
θα έχω αποδείξει θα έχω συλλάβει
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ενεστώτας: εισάγομαι αποδεικνύομαι
Παρατατικός: εισαγόμουν αποδεικνυόμουν
Αόριστος: εισήχθη / εισήχθηκα αποδείχθηκα / απεδείχθην
Εξ. Μέλλοντας: θα εισάγομαι θα αποδεικνύομαι
Στ. Μέλλοντας: θα εισαχθώ θα αποδειχθώ
Παρακείμενος: έχω εισαχθεί έχω αποδειχθεί
Υπερσυντέλικος: είχα εισαχθεί είχα αποδειχθεί
Συντ. Μέλλοντας: θα έχω εισαχθεί θα έχω αποδειχθεί
Ενεστώτας: συλλαμβάνομαι
Παρατατικός: συλλαμβανόμουν
Αόριστος: συνελήφθην
Εξ. Μέλλοντας: θα συλλαμβάνομαι
Στ. Μέλλοντας: θα συλληφθώ

Παρακείμενος: έχω συλληφθεί
Υπερσυντέλικος: είχα συλληφθεί
Συντ. Μέλλοντας:θα έχω συλληφθεί
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
θεωρούμαι εγγυώμαι
θεωρείσαι εγγυάσαι
θεωρείται εγγυάται
θεωρούμαστε εγγυόμαστε
θεωρείστε εγγυάστε
θεωρούνται εγγυώνται
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
θεωρούμουν εγγυόμουν
θεωρούσουν εγγυόσουν
θεωρούνταν / θεωρείτο εγγυόταν
θεωρούμαστε / θεωρούμασταν εγγυόμαστε / εγγυόμασταν
θεωρούσαστε / θεωρούσασταν εγγυόσαστε / εγγυόσασταν
θεωρούνταν εγγυόνταν / εγγυούνταν

Ασκήσεις:
1. Να κάνετε Χρονική Αντικατάσταση στα ρήματα:

παρεμβαίνει, επεμβαίνουν, παράγεις
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________

επιδεικνύομαι, περιλαμβάνομαι
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
3. Να κλίνετε στον Ενεστώτα και τον Παρατατικό τα ρήματα:

εξαρτώμαι, στερούμαι
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Πώς βρίσκουμε το Υποκείμενο, το Ρήμα και τα συμπληρώματά

του
Θεωρία:
Πώς βρίσκουμε τους όρους της πρότασης:
Πρώτα, βρίσκουμε το ρήμα και στη συνέχεια τους υπόλοιπους όρους.
 Υποκείμενο λέγεται εκείνο για το οποίο γίνεται λόγος στην πρόταση.

Για να βρούμε το Υποκείμενο,
ρωτάμε με το ποιος, ποια, ποιο, ποιοι, ποιες, ποια;
Το Υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται σε πτώση Ονομαστική.
Ο μαθητής έγραψε διαγώνισμα.

Ρήμα: έγραψε
Υποκείμενο: (ποιος έγραψε;) ο μαθητής
 Αντικείμενο λέγεται το πρόσωπο, ζώο ή πράγμα στο οποίο πηγαίνει η ε-

νέργεια του ρήματος.
Για να βρούμε το Αντικείμενο,
ρωτάμε με το τι, ποιον, ποια, ποιο, ποιους, ποιες, ποια;
Το Αντικείμενο του ρήματος βρίσκεται συνήθως σε πτώση Αιτιατική.

Ο μαθητής έγραψε διαγώνισμα.

Ρήμα: έγραψε
Αντικείμενο: (τι έγραψε;) διαγώνισμα
ΤΟ ΡΗΜΑ
Μεταβατικό Αμετάβατο Συνδετικό Απρόσωπο
μονόπτωτο δίπτωτο
Το ρήμα μπορεί να είναι:

 Μεταβατικό: το ρήμα που παίρνει ένα ή περισσότερα αντικείμενα ως α-
παραίτητο συμπλήρωμα.
o Μονόπτωτο είναι το μεταβατικό ρήμα που παίρνει ένα μόνο αντι-
κείμενο (ή περισσότερα που συνδέονται με το ‘και’)
Η κυρία αγόρασε μολύβια.

Υ Ρ Α
Η κυρία αγόρασε μολύβια και τετράδια.

Υ Ρ Α Α
o Δίπτωτο είναι το μεταβατικό ρήμα που παίρνει δύο αντικείμενα

(που δεν συνδέονται με το και)

Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο, το ένα αντικείμενο είναι άμεσο και το

άλλο είναι έμμεσο.
Άμεσο είναι το αντικείμενο που βρίσκεται σε αιτιατική και απαντά
στην ερώτηση τι;
Έμμεσο είναι το αντικείμενο που βρίσκεται σε γενική ή είναι ε-
μπρόθετο και απαντά στην ερώτηση σε ποιον;
Η κυρία αγόρασε στο γιο της μολύβια.

Υ Ρ Α (έμμεσο) Α (άμεσο)
Η Μαρία μού έδωσε το τετράδιο.

Υ Α (έμμεσο ) Ρ Α (άμεσο)
 Αμετάβατο: το ρήμα που δεν χρειάζεται αντικείμενο για να συμπληρωθεί

το νόημά του.
Ο Αντρέας έφυγε.
 Συνδετικό: το ρήμα που συνδέει το ρήμα της πρότασης με το κατηγορού-

μενο για να του δώσει μια ιδιότητα.
Συνδετικά είναι τα ρήματα: είμαι, γίνομαι, φαίνομαι, ονομάζομαι, εμφανίζο-
μαι, παρουσιάζομαι, διορίζομαι, λέγομαι, θεωρούμαι…
Ο ήλιος είναι λαμπερός.

Υ Ρ Κ
Η Κατερίνα διορίστηκε δασκάλα.

Υ Ρ Κ

 Απρόσωπο: είναι το ρήμα που χρησιμοποιείται στο γ΄ ενικό και ως υπο-

κείμενο δεν έχει πρόσωπο, πράγμα ή αντωνυμία αλλά μία ολόκληρη πρό-
ταση που ξεκινά με το ‘να’, το ‘ότι’ και το ‘πως’.
Ως απρόσωπα ρήματα χρησιμοποιούνται: πρέπει, πρόκειται, συμφέρει,
χιονίζει, βρέχει, απαγορεύεται, επιτρέπεται και άλλα.
Πρέπει να διαβάσω.
Ρ Υ
* Προσέχω: Μερικά ρήματα μπορεί να χρησιμοποιούνται και ως προσωπικά

αλλά και ως απρόσωπα.
Απαγορεύεται το κάπνισμα.
Ρ Υ
ποιος απαγορεύεται; το κάπνισμα

Η λέξη ‘κάπνισμα’ είναι ουσιαστικό, άρα το ρήμα είναι προσωπικό.
Απαγορεύεται να καπνίζετε.
Ρ Υ
Ποιος απαγορεύεται; Ως Υποκείμενο θεωρούμε ‘να

καπνίζετε’, που είναι πρόταση, άρα το ρήμα είναι απρόσωπο.

Βίντεο για Μεταβατικό - Αμετάβατο - Συνδετικό & Απρόσωπο Ρήμα.

Ασκήσεις:
1. Να κάνετε συντακτική αναγνώριση στις παρακάτω προτάσεις.
Η μητέρα αγόρασε λαχανικά και φρούτα.

_________________________________________________________________
Το σπίτι φαίνεται καινούριο.

_________________________________________________________________
Φαίνεται πως θα βρέξει.

_________________________________________________________________
Το τρένο έφτασε.
_________________________________________________________________
Η μητέρα αγόρασε ρούχα στο παιδί της.

_________________________________________________________________
Ο δάσκαλος ονομάζεται Αντρέας.

_________________________________________________________________
Ο λαγός τρέχει γρήγορα.

_________________________________________________________________

Επιτρέπεται το παρκάρισμα.
_________________________________________________________________
Επιτρέπεται να παρκάρετε εδώ.

_________________________________________________________________
Ο Πέτρος μου χάρισε ένα μαντίλι.

_________________________________________________________________
Αύριο, πρέπει να ξυπνήσω νωρίς.

_________________________________________________________________
Ο Πάνος έκλεισε την πόρτα.

_________________________________________________________________
Διδάσκει μουσική στους μαθητές.

_________________________________________________________________
Θέλω γάλα και κουλουράκια.

_________________________________________________________________
Φέρε μου λίγο νερό.

_________________________________________________________________

2. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με τα ρήματα της παραπάνω άσκη-

σης.
ΡΗΜΑΤΑ:
Μεταβατικά Αμετάβατα Συνδετικά Απρόσωπα
Μονόπτωτα Δίπτωτα

Ποιος είναι ο ρόλος των χρονικών και τοπικών προσδιορισμών
Θεωρία:
Όπως είχαμε δει στην 1η ενότητα:
Για να δείξουμε το χρόνο χρησιμοποιούμε επιρρήματα, ουσιαστικά ή επίθετα με
λειτουργία επιρρήματος και χρονικές προτάσεις.
Για να βρούμε τους προσδιορισμούς του χρόνου μέσα σε μια πρόταση ρωτάμε
«Πότε;»
 Τα χρονικά επιρρήματα είναι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χρόνο.
σήμερα, χθες, αύριο, σε λίγο, τώρα, μετά, αργότερα, ύστερα, έπειτα, κατό-
πιν, πέρυσι, νωρίς, φέτος, απόψε, συνέχεια, συχνά, σπάνια, ξανά, γρήγορα,
αργά, πάντα, πάντοτε, ποτέ, κάποτε, ,άλλοτε, τακτικά, συνήθως, πότε πό-
τε………
 Τα ουσιαστικά και τα επίθετα λειτουργούν ως επιρρήματα για να δείξουν το

χρόνο.
Ουσιαστικά: το πρωί, το απόγευμα, το μεσημέρι, το βράδυ, στο παρελθόν,
στο μέλλον, προς το παρόν, τη νύχτα, την (μια) μέρα, μια φορά κι έναν
καιρό………
Επίθετα: σύντομος, προηγούμενος, επόμενος, σημερινός, χθεσινός, αυρια-
νός, φετινός, περσινός, πολυετής………
 Μια δευτερεύουσα/ εξαρτημένη χρονική πρόταση ξεκινά (εισάγεται) με χρο-

νικούς συνδέσμους και δείχνουν το χρόνο.

όταν, μόλις, ωσότου, αφού, αφότου, μόλις , καθώς, κάθε που, ενώ, όποτε,
όσο που, πριν, προτού, σαν, άμα , ώσπου, ………
Όπως είχαμε δει στην 2η ενότητα:

Για να δείξουμε τον τόπο χρησιμοποιούμε επιρρήματα, ουσιαστικά σε αιτιατική ή
με πρόθεση και αναφορικές προτάσεις που φανερώνουν τόπο. Εκτός από τον τόπο
όπου βρίσκεται κάποιος, δηλώνουν και την κατεύθυνση ή την προέλευση κάποιου.
Για να βρούμε τους προσδιορισμούς του τόπου μέσα σε μια πρόταση ρωτάμε
«Πού;»
 Τα τοπικά επιρρήματα είναι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν τόπο.
εδώ, εκεί, μέσα, έξω, πάνω, κάτω, δίπλα, απέναντι, αριστερά, δεξιά, γύρω,
πέρα, κοντά, μακριά, παντού, κάπου, πουθενά, μεταξύ, ανάμεσα, ψηλά,
χαμηλά, πλάι, μεταξύ, μπροστά, πίσω, βόρεια, νότια, ανατολικά, δυτικά…
 Χρησιμοποιούμε ουσιαστικά σε αιτιατική ή με πρόθεση για να δείξουμε το

χρόνο.
Για παράδειγμα: στο σπίτι, στο σχολείο, στην πλατεία, στην ταράτσα, από
την Αθήνα, προς την Κόρινθο, (πάω) σπίτι, σχολείο…
 Μια δευτερεύουσα αναφορική πρόταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως τοπι-

κός προσδιορισμός.
Για παράδειγμα: Πήγαινε, όπου θέλεις.

Όπου κι αν είναι, θα το βρούμε.

Ασκήσεις:
1. Στο παρακάτω κείμενο, να υπογραμμίσετε με πράσινο χρώμα τους χρονικούς

προσδιορισμούς και με κόκκινο χρώμα τους τοπικούς προσδιορισμούς.
Πάντοτε συμπαθούσα τις φώκιες, ιδίως από τότε που άκουσα στην Ολλανδία την
ιστορία που θα σας διηγηθώ. Είναι πραγματική, αν πιστέψει κανείς τους Ολλανδούς.
Αυτά τα ζώα είναι τα σκυλιά των ψαράδων. Έχουν κεφάλι μολοσσού, μάτι βοϊδίσιο
και μουστάκια γάτας. Την περίοδο του ψαρέματος ακολουθούν τι βάρκες και κυνη-
γάνε το ψάρι, όταν ο ψαράς αστοχεί ή το αφήνει να του ξεφύγει. Το χειμώνα είναι
πολύ κρυουλιάρες και σε κάθε ιγκλού ψαρά βλέπεις να τριγυρνάει και μία, που συ-
νήθως πιάνει την καλύτερη θέση μπροστά στη φωτιά, περιμένοντας το μερίδιό της
απ’ ό, τι βράζει στη χύτρα.
Ένας ψαράς και η γυναίκα του περνούσαν μεγάλες φτώχειες –η χρονιά ήταν πολύ
κακή- και, όταν δεν υπήρχε πια λέπι, ο ψαράς λέει στη γυναίκα του: «Αυτό το βρο-
μόψαρο τρώει την μπουκιά απ’ το στόμα των παιδιών μας. Μου ‘ρχεται να το πάρω
και να το πετάξω στη θάλασσα ∙ ας πα’ να βρει τους όμοιούς του ∙ αυτοί ξέρουν κάτι
τρύπες και ξεχειμωνιάζουν, χωμένοι κάτω από φύκια κι όλο και ξετρυπώνουν κανέ-
να ψάρι για φαΐ».
Η γυναίκα του ψαρά έπεσε γονατιστή μπροστά στον άντρα της και τον παρακα-
λούσε να λυπηθεί τη φώκια. Η σκέψη, όμως των παιδιών της που ‘χαν ξελιγωθεί από
την πείνα κατεύνασε γρήγορα αυτή την κρίση μεγαλοψυχίας. Τα χαράματα ο ψαράς
έβαλε τη φώκια μέσα στη βάρκα του κι αφού ξανοίχτηκε μερικές λεύγες την ξε-
μπάρκαρε σ’ ένα ξερονήσι. Η φώκια άρχισε να παίζει χαζοχαρούμενα με τις άλλες
φώκιες και ούτε που πήρε είδηση πως η βάρκα έφευγε.
Ο ψαράς γύρισε στην καλύβα του με την καρδιά ραγισμένη απ’ το χαμό της συ-
ντρόφου του. Μόλις μπήκε μέσα, βρήκε τη φώκια να στρογγυλοκάθεται μπροστά
στη φωτιά και να στεγνώνει τη γούνα της. Άντεξαν την πείνα για λίγες μέρες ακόμα.
Μετά ο ψαράς, αλαλιασμένος απ’ τις φωνές των παιδιών του που ζητούσαν φαΐ α-
ποφάσισε να δράσει πιο δυναμικά. Αυτή τη φορά, ξανοίχτηκε πολύ βαθιά στη θά-
λασσα και πέταξε τη φώκια στο νερό, μακριά απ’ τις ακτές. Η φώκια προσπαθούσε
απεγνωσμένα να γαντζωθεί από την κουπαστή με τα πτερύγιά τη που μοιάζουν με
χέρια. Ο ψαράς, εκνευρισμένος, της κοπανάει μια με το κουπί, με αποτέλεσμα να
της σπάσει το ένα πτερύγιο. Η φώκια έμπηξε κάτι τσιριχτά σαν άνθρωπος και χάθη-
κε μες στο νερό, που βάφτηκε κόκκινο απ’ το αίμα της.
Ο ψαράς γύρισε σπίτι του ψυχικό ράκος. Αυτή τη φορά η φώκια δεν περίμενε κά-
τω απ’ την καμινάδα. Την ίδια νύχτα, όμως, ακούστηκαν φωνές έξω στο δρόμο. Ο
ψαράς νόμιζε ότι κάποιον σκοτώνουν και βγήκε να βοηθήσει το θύμα. Μπροστά
στην πόρτα βρήκε τη φώκια που ‘χε συρθεί μέχρι το σπίτι και φώναζε γοερά, υψώ-
νοντας στον ουρανό το ματωμένο της πτερύγιο. Τη μάζεψαν, την περιποιήθηκαν κι
ούτε που ξανασκέφτηκαν ποτέ να τη διώξουν απ’ το σπίτι ∙ άλλωστε, από εκείνη τη
στιγμή, η ψαριά ήταν κάθε φορά και καλύτερη.
Ζεράρ νρε Νερβάλ, στο Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία,
Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου, ΙΤΕΥΕΔ

ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Θεωρία:
Ένα θέμα που μας μπερδεύει συχνά είναι ποιες λέξεις γράφονται
ως μία και ποιες ως δύο.
Με μια λέξη γράφονται:
 Τα απόλυτα αριθμητικά από το 13-19 (δεκατρία, δεκατέσσερα…)
 Οι αντωνυμίες καθένας, καθεμία, καθένα, καθετί, κατιτί, οποιοσδήποτε, ο-
σοσδήποτε, οτιδήποτε.
 Η πρόθεση σε (σ’) με τη γενική ή αιτιατική του άρθρου (στου, στο). Στην
περίπτωση αυτή δεν βάζω απόστροφο!
* Προσοχή: Δεν μπερδεύω το εμπρόθετο άρθρο στου / στο με την προσωπι-
κή αντωνυμία με το άρθρο που βάζω απόστροφο (σου το έδωσα σ’ το έ-
δωσα).
 Τα σύνθετα με το ‘παρά’ (παραπάνω)
 Οι λέξεις: απεναντίας, απευθείας, αφενός, αφετέρου, εξαιτίας, εξάλλου, ε-
ντέλει, εντούτοις, επιτέλους, καθωσπρέπει, καλημέρα, καληνύχτα, καταγής,
κατευθείαν, μεμιάς, μολαταύτα, ολημέρα, οληνύχτα, οπωσδήποτε, προπά-
ντων, τωόντι, υπόψη και άλλες.
Με δύο λέξεις γράφονται οι λέξεις:

καλώς όρισες, τέλος πάντων, μετά χαράς, καλώς τον, εν γένει, εν λόγω, εν μέρει,
εν πολλοίς, εν ολίγοις, διά μακρών, εν ανάγκη, εν τω μεταξύ, εν πάση περιπτώσει,
επί ίσοις όροις, επί λέξει, επί ματαίω, επί τάπητος, επί τη ευκαιρία, επ’ ονόματι, επ’
ουδενί, καθ’ οδόν, καθ’ όλα, κατά λάθος, κατά λέξη, κατά νου, κατά κράτος, κατ’
αρχάς, κατά τύχη, παρά λίγο, παρά τρίχα παρ’ όλο, παρ’ ότι και άλλες.

Ασκήσεις:
1. Να διορθώσετε τα λάθη.
Καταλάθος δέκα εννέα εικοσιτρία καθ’ ένας
Κατατύχη τριανταπέντε δέκα επτά σ’ το σπίτι
Κατακράτος όπως δήποτε στο χάρισε σ’ την αυλή
Αφ’ ενός αφ’ ετέρου δεκατοστρίτος επί τέλους
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Πώς διηγούμαστε κάτι που μας συμβαίνει
Θεωρία:
Πρόλογος
Πού και πότε συνέβη το γεγονός.
Κυρίως Θέμα
Ποια πρόσωπα παίρνουν μέρος. Τι είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι αναγνώστες για
τα πρόσωπα αυτά;
Ποια είναι η αιτία του γεγονότος.
Τι ακριβώς έγινε.
Ποια είναι τα αποτελέσματα.
Επίλογος
Ποιο συμπέρασμα προκύπτει;
Ποια είναι τα συναισθήματά μας και οι σκέψεις μας.
* Προσέχουμε να μη χρησιμοποιούμε τη λέξη ‘εγώ’.

* Η αφήγηση πρέπει να είναι γρήγορη και παραστατική. Δεν γράφουμε πολλά λόγια
για θέματα που δεν σχετίζονται άμεσα με την ιστορία.
* Χρησιμοποιούμε κυρίως παρελθοντικούς χρόνους (παρατατικό, αόριστο, ή ιστορι-
κό ενεστώτα)

* Χρησιμοποιούμε χρονικούς και τοπικούς προσδιορισμούς και επίθετα.
* ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι ερωτήσεις του σχεδιαγράμματος είναι βοηθητικές προς τη ροή της

έκθεσης! Δεν γράφω απλώς τις απαντήσεις.

Ανάπτυξη Λόγου:
1. Γράφω μια έκθεση με θέμα: «Ένα μικρό ατύχημα στο σχολείο»

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Περιγραφή τρόπων συμπεριφοράς που ταιριάζουν σε συγκε-

κριμένες περιστάσεις (κανόνες)
Θεωρία:
Για να γράψουμε κανόνες:

 Βάζουμε έναν τίτλο σχετικά με τους κανόνες.
 Αριθμούμε τους κανόνες που θα γράψουμε.
 Χρησιμοποιούμε το χρόνο και την έγκλιση που χρειάζεται ανάλογα με ύφος
που θέλουμε να δώσουμε:
o Οριστική Ενεστώτα
Περιγράφουμε σε κάποιον τι πρέπει να κάνει και του το ζητάμε
πολύ ευγενικά.
o Υποτακτική Ενεστώτα ή Αορίστου
Ζητάμε ή προτρέπουμε κάποιον να κάνει κάτι.
o Προστακτική Ενεστώτα ή Αορίστου
Ζητάμε άμεσα και επιτακτικά από κάποιον να κάνει κάτι.
 Οι κανόνες πρέπει να είναι σαφείς και σύντομοι.
 Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σκίτσα ή εικόνες για να γίνουν πιο κατανοη-
τοί.

1. Να γράψετε τους κανόνες για το πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε στη Δημο-

τική Βιβλιοθήκη.
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Πώς κάνουμε μια έρευνα
Θεωρία:
Για να κάνουμε μια έρευνα:
 Ορίζουμε τις ηλικιακές ομάδες με τις οποίες θα ασχοληθούμε.
 Φτιάχνουμε ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με το θέμα που θα μελετήσουμε.
 Συγκεντρώνουμε και μετράμε τις απαντήσεις που δόθηκαν ξεχωριστά για
κάθε ηλικιακή ομάδα.
 Φτιάχνουμε στατιστικούς πίνακες και σχεδιαγράμματα.
 Γράφουμε τα συμπεράσματά μας.

1. Να κάνετε μία έρευνα στο σχολείο σας με θέμα: «Η υγιεινή διατροφή». Μέσω
της έρευνας σας θα μελετήσετε κατά πόσο η διατροφή των μαθητών του σχο-
λείου σας είναι υγιεινή.

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ
1. Να υπογραμμίσετε τις αντωνυμίες και να προσδιορίσετε το είδος τους.

Κάποτε ήταν ένας πλούσιος βασιλιάς, πολύ πλούσιος, που ό, τι επιθυμούσε η
καρδιά του το ’χε. Όλα τα είχε, και τον έλεγαν ευτυχισμένο, ώσπου έπαθε μια παρά-
ξενη ανορεξιά και δεν είχε όρεξη να βάλει τίποτα στο στόμα του. Σιγά σιγά αδυνάτι-
ζε, κι άρχισε να γίνεται γκρινιάρης και παράξενος. Πολλοί γιατροί επήγαιναν και τον
έβλεπαν, μα τα γιατρικά τους τίποτα δεν μπορούσαν να του κάμουν. Η ανορεξιά του
βασιλιά όλο και κρατούσε, κι εκείνος έρεβε μέρα με την ημέρα. Τίποτα δε λιμπιζό-
ταν να φάει ∙ ούτε «του πουλιού το γάλα», που λέει ο λόγος.
Οπού κάποια μέρα, έτυχε να περνάει από το παλάτι του ένας ασπρομάλλης γέρο-
ντας φτωχός, που ήταν όμως σοφός κι ήξερε από γιατρικά. Του είπανε λοιπόν για το
βασιλιά, κι ανέβηκε να τον δει. «Μήπως κουράζεσαι, βασιλιά μου;» τον ρώτησε. «Τι
λες, γιατρέ μου;» του λέει ο βασιλιάς. «όλη μέρα ξαπλωμένος απάνου στο θρόνο
μου, ούτε το μικρό μου δαχτυλάκι δεν κουνώ ο ίδιος». «Μήπως έχεις έγνοιες και
σκοτούρες για το λαό σου;» «Όχι, κάθε άλλο. Εγώ ζω ξέγνοιαστος, και καρφάκι δε
μου καίεται για κανέναν!» «Μήπως επιθύμησες ποτέ κάτι και δεν μπόρεσες να το
’χεις;» «Ούτε κι αυτό! Βασιλιάς είμαι, κι ό, τι γυρέψω, το βλέπω μπροστά μου!».
Λαϊκό παραμύθι, από τα Κείμενα
Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Α΄ Γυμνασίου
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Να γράψετε ένα συνώνυμο κι ένα αντώνυμο για τις παρακάτω λέξεις.

υποχρεωτικός: __________________ __________________
αδιάλλακτος: __________________ __________________
δυσχέρεια: __________________ __________________
ένδεια: __________________ __________________
κωλύω: __________________ __________________
αδράνεια: __________________ __________________
αποδέχομαι: __________________ __________________
εκούσιος: __________________ __________________
κατακρίνω: __________________ __________________
αθώος: __________________ __________________
προσεχής: __________________ __________________
ακύρωση: __________________ __________________
νηφάλιος: __________________ __________________
ανάπτυξη: __________________ __________________
φθορά: __________________ __________________

3. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο των ρημάτων στις παρεν-

θέσεις.
Όταν ήμουν μικρός, η γιαγιά μου ____________ (διηγούμαι) παραμύθια.
Η χώρα τα παλιά χρόνια ____________ (παράγω) πολλά εσπεριδοειδή.
Ο Άρης ____________ (εξαρτώμαι) οικονομικά από τους γονείς του.
Έμαθες τι ____________ (συμβαίνω) χθες;
Έμαθες τα γεγονότα που ____________ (συμβαίνω) χθες;
____________ (συλλαμβάνομαι) την προηγούμενη εβδομάδα οι καταζητούμενοι.
Αυτό που υποστήριζα ____________ (αποδεικνύομαι) έμπρακτα.
Την επόμενη εβδομάδα ____________ (διεξάγομαι) οι αγώνες.
Ό, τι κι αν λες, δεν ____________ (δικαιολογούμαι) με τίποτα!
4. Να υπογραμμίσετε τα ρήματα στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε αν είναι

μεταβατικά (δίπτωτα ή μονόπτωτα), αμετάβατα, συνδετικά ή απρόσωπα.
Με τις φωνές και τα ουρλιαχτά ξύπνησε η Μαρία. Η Μαρία είναι πολύ ψύχραιμο
άτομο. Μια και δυο πήγε στο τηλέφωνο και πήρε το 199, που είναι η Άμεση Δράση.
Έπρεπε να ακούγατε τις σειρήνες να ουρλιάζουν. Σχεδόν αμέσως έφτασαν οι πυ-
ροσβέστες πάνω στο κόκκινο αυτοκίνητό τους με το πορτοκαλί φως να στριφογυρί-
ζει και τη σειρήνα να ξεκουφαίνει τη γειτονιά. Πίσω τους έφθαναν οι αστυνομικοί
μέσα στο άσπρο μπλε περιπολικό, με τη δική τους σειρήνα να ουρλιάζει. Χαμός, σας
λέω, γινόταν…
Όταν όλα τελείωσαν, ένας πυροσβέστης με πήρε αγκαλιά και με σήκωσε ψηλά.
Λιβανού, Μπ. , Με λένε Σόνια
από το βιβλίο της Γλώσσας Στ’ Δημοτικού

____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

5. Να εμπλουτίσετε το κείμενο βάζοντας χρονικούς και τοπικούς προσδιορι-

σμούς όπου θεωρείτε απαραίτητο (να κάνετε όποια αλλαγή χρειάζεται για να
είναι κατανοητό το κείμενο)
Μου αρέσει να ταξιδεύω. Λατρεύω τα νησιά. Συνηθίζω να κολυμπάω και να ψα-
ρεύω. Ο πατέρας μου μού έμαθε πώς να ψαρεύω. Με τον αδερφό μου φτιάχνουμε
κάστρα, ξαπλώνουμε και κάνουμε ηλιοθεραπεία. Πηγαίνουμε να φάμε και εγώ πα-
ραγγέλνω καλαμαράκια, που είναι τα αγαπημένα μου.
6. Να βάλετε απόστροφο όπου χρειάζεται.

Στο τραπέζι υπάρχει ένα όμορφο τραπεζομάντιλο.
Έφτιαξα τον κήπο στην αυλή του σπιτιού μου.
Στην έφερα την μπλούζα που ήθελες.
Ψάξε μέσα στο συρτάρι.
Το μπλουζάκι αυτό στο χάρισε ο Αντώνης.
Μην στηρίζεστε στις πόρτες της αμαξοστοιχίας.
Να στις δώσω τις γόμες;
Στην τηλεόραση έδειχνε μια ωραία ταινία.
Δεν το έκανα εγώ. Στο ορκίζομαι.
Στην έδωσα την εργασία μου;

ΛΥΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΩΝ 10ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Απάντηση:
Θα περιμένω όση ώρα θες. Αναφορική
Ο Γιώργος το έσπασε το βάζο. Προσωπική (αδύνατος τύπος)
Θα τα καταφέρω μόνος μου. Προσωπική (αδύνατος τύπος)
Οι γυναίκες περιποιούνται πολύ τον εαυτό τους. Αυτοπαθής
Τα φώναξες τα παιδιά να έρθουν; Προσωπική (αδύνατος τύπος)
Εκείνο τον καιρό τα πράγματα ήταν δύσκολα. Δεικτική
Πόση ώρα περιμένεις; Ερωτηματική
Η μητέρα μου μού αγόρασε το ποδήλατο. Κτητική / Προσωπική (αδ. τύπος)
Οι γονείς μας είπαν ότι θα αργήσουν. Κτητική (δεν έχει τόνο)
Αυτό το παιδί είναι από άλλο σχολείο. Δεικτική / Αόριστη
Οι γονείς μάς ρώτησαν αν θα αργήσουμε. Προσωπική (αδ. τύπος - έχει τόνο)
Μου το είπε ο ίδιος ο καθηγητής. Προσωπική (αδ. τύπος) / προ-
σωπική (αδύνατος τύπος) / Οριστική

Απάντηση:
Δεν αγόρασα τίποτα από τα καταστήματα.

Κάθε άνθρωπος έχει τις απόψεις του.

Κάθεται μόνος του στο θρανίο για να μην κάνει φασαρία.
Ο διευθυντής με κάλεσε στο γραφείο.
Ποιος μίλησε;
Μου ψιθύρισε κάτι, αλλά δεν τον άκουσα.
Εμείς πηγαίνουμε συνέχεια εκδρομές.
Έχει τόση φασαρία που δεν ακούω τίποτα.
Όποιος συμφωνεί, να σηκώσει το χέρι.
Ο Αντρέας μιλάει Αγγλικά, Γαλλικά και πολλές άλλες γλώσσες.
Εκείνη είναι η κοπέλα που σου έλεγα.

Απάντηση:
Προσωπικές
Εσύ διαβάζεις πολύ.
Μου δίνεις την κασετίνα;
Κτητικές
Μπορείς να χρησιμοποιήσεις τη δική μου ξύστρα.
Κοίτα το ποδήλατό μου.
Δεικτικές
Εκείνος ο κύριος είναι ο δάσκαλός μου.
Θα ήθελα ένα τέτοιο σπίτι.
Οριστικές
Μίλησα με τον ίδιο τον υπεύθυνο.
Μου αρέσει όταν δεν είμαι μόνος μου.
Αόριστες
Κάθε πολίτης πρέπει να ενδιαφέρεται για τον δήμο του.
Μερικοί καθυστερούν να μπουν στην αίθουσα.
Ερωτηματικές
Πόση ώρα έχει περάσει;
Τι φαγητό θέλεις;
Αυτοπαθείς
Ο Αντρέας σκέφτεται μόνο τον εαυτό του.
Στο μάθημα της θεατρική αγωγής, έπρεπε να παρουσιάσουμε τον εαυτό μας.
Αναφορικές
Όποιος μιλάει την ώρα του μαθήματος, θα βγει έξω!
Αγόρασα ό, τι χρειαζόμουν.

Απάντηση:
καταστροφή: όλεθρος, χαλασμός
ατέλεια: μειονέκτημα, ελάττωμα
κινητοποίηση: ενεργοποίηση
ρύπανση: μόλυνση
παραβλέπω: αγνοώ
μοναδικός: ανάδελφος, αναντικατάστατος
αγαπητός: αξιαγάπητος
κατασκευάζω: δημιουργώ, φτιάχνω
πλησιάζω: προσεγγίζω, ζυγώνω
συμπαραστάτης: σύμμαχος
δασύς: πυκνός
άναυδος: άφωνος, κατάπληκτος
οδυνηρός: επώδυνος, δυσάρεστος
φροντίδα: μέριμνα
κομπασμός: έπαρση
σεις.
Απάντηση:
Μετά την επιτυχία του, ξεκίνησε τους κομπασμούς.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε τους κινδύνους του διαδικτύου.
Η γάτα κάθεται στο μαξιλάρι της και απολαμβάνει τις φροντίδες του αφεντικού
της.
Ο πόλεμος είναι ένα οδυνηρό πλήγμα για μια χώρα.
Πρέπει όλοι να συμμετέχουμε στην αντιμετώπιση της ρύπανσης του περιβάλλο-
ντος.

Απάντηση:
καρτερικός: ανυπόμονος
κινητικότητα: αδράνεια
κατευνάζω: οξύνω
νόθος: αυθεντικός
πομπός: δέκτης
καταστροφή: δημιουργία
αδιάλλακτος: διαλλακτικός
ακμή: παρακμή
αλαζονεία: μετριοφροσύνη
αμφισβήτηση: αποδοχή
ανέφικτος: εφικτός
βελτιώνω: επιδεινώνω
συμφωνία: διαφωνία
εχθρικός: φιλικός
υποβάθμιση: αναβάθμιση

Απάντηση:
Αυτό το φάρμακο κατευνάζει τον πόνο.
Στη συνέλευση οξύνθηκαν τα πνεύματα και οι συμμετέχοντες παραλίγο να τσα-
κωθούν.
Με τη βοήθεια του δασκάλου μου βελτιώθηκα στην έκθεση.
Η υγεία του επιδεινώθηκε εξαιτίας των άσχημων συνθηκών στο σπίτι του.


Απάντηση:
Ενεστώτας παρεμβαίνει επεμβαίνουν παράγεις
Παρατατ. παρενέβαινε επενέβαιναν παρήγες
Αόριστος παρενέβη επενέβησαν παρήγαγες
Εξ. Μέλλ. θα παρεμβαίνει θα επεμβαίνουν θα παράγεις
Στιγμ. Μέλ. θα παρέμβει θα επέμβουν θα παραγάγεις
Παρακείμ. έχει παρέμβει έχουν επέμβει έχεις παραγάγει
Υπερσυντ. είχε παρέμβει είχαν επέμβει είχες παραγάγει
Συντ. Μέλ. θα έχει παρέμβει θα έχουν επέμβει θα έχεις παραγάγει

επιδεικνύομαι, περιλαμβάνεται
Απάντηση:
Ενεστώτας επιδεικνύομαι περιλαμβάνεται
Παρατατ. επιδεικνυόμουν περιλαμβανόταν
Αόριστος επιδείχθηκα περιλήφθηκε
Εξ. Μέλλ. θα επιδεικνύομαι θα περιλαμβάνεται
Στιγμ. Μέλ θα επιδειχθώ θα περιληφθεί
Παρακείμ. έχω επιδειχθεί έχει περιληφθεί
Συντ. Μέλ. είχα επιδειχθεί είχε περιληφθεί
Υπερσυντ. θα έχω επιδειχθεί θα έχει περιληφθεί


Απάντηση:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
εξαρτώμαι στερούμαι
εξαρτάσαι στερείσαι
εξαρτάται στερείται
εξαρτόμαστε / εξαρτιόμαστε στερούμαστε
εξαρτάστε στερείστε
εξαρτώνται στερούνται
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
εξαρτιόμουν στερούμουν
εξαρτιόσουν στερούσουν
εξαρτιόταν στερούνταν / στερείτο
εξαρτιόμαστε / εξαρτιόμασταν στερούμαστε / στερούμασταν
εξαρτιόσαστε / εξαρτιόσασταν στερούσασταν / στερούσαστε
εξαρτιόνταν στερούνταν


Απάντηση:
Υ Ρ Α Α

Υ Ρ Κ
Φαίνεται (πως θα βρέξει).

Ρ Υ (Ρ)
Υ Ρ

Υ Ρ Α (άμεσο) Α (έμμεσο)

Υ Ρ Κ

Υ Ρ

Ρ Υ
Επιτρέπεται (να παρκάρετε) εδώ.

Ρ Υ (Ρ) (προσδιορισμός του τόπου)

Υ Α (έμμεσο) Ρ Α (άμεσο)
Αύριο, πρέπει (να ξυπνήσω) νωρίς.

(προσδ. του χρόνου) Ρ Υ (Ρ) (προσδιορισμός του χρόνου)

Υ Ρ Α

Ρ Α (άμεσο) Α (έμμεσο)

Ρ Α Α

Ρ Α (έμμεσο) Α (άμεσο)


σης.
Απάντηση:
ΡΗΜΑΤΑ:
αγόρασε αγόρασε έφτασε Φαίνεται Φαίνεται
έκλεισε χάρισε τρέχει ονομάζεται θα βρέξει
θέλω διδάσκει επιτρέπεται επιτρέπεται
φέρε να παρκάρετε πρέπει
να ξυπνήσω

Απάντηση:

Απάντηση:
Κατά λάθος δεκαεννέα είκοσι τρία καθένας
Κατά τύχη τριάντα πέντε δεκαεπτά στο σπίτι
Κατά κράτος οπωσδήποτε σ’ το χάρισε στην αυλή
Αφενός αφετέρου δέκατος τρίτος επιτέλους

Την προηγούμενη Δευτέρα, συνέβη κάτι που θα το θυμόμαστε για πολύ καιρό!
Ήταν μία συνηθισμένη ημέρα στο σχολείο. Κάναμε προσευχή και μπήκαμε στις αί-
θουσες για να κάνουμε μάθημα, όπως κάθε πρωί.
Η πρώτη ώρα κύλησε ήσυχα, ώσπου έφτασε το διάλειμμα. Βγήκαμε όλοι στο
προαύλιο και ξεκινήσαμε το παιχνίδι. Όλα τα παιδιά της τάξης χωριστήκαμε σε δύο
ομάδες για να παίξουμε κυνηγητό. Διασκεδάζαμε τόσο πολύ, ώσπου κάποια στιγμή
ένα κορίτσι από την αντίπαλη ομάδα έσπρωξε κατά λάθος έναν συμπαίκτη μου και
αυτός έπεσε κάτω. Του ζήτησε συγνώμη, όμως εκείνος νευρίασε και την κυνηγούσε
συνέχεια. Μπήκε στην αίθουσά μας και για να την πειράξει πήρε την καινούρια της
ξύστρα. Ήταν μία μεγάλη ξύστρα από αυτές που έχουν μανιβέλα που πρέπει να τη
γυρίσεις για να ξυστεί το μολύβι. Το κορίτσι του έλεγε να αφήσει την ξύστρα της,
όμως εκείνος ξαφνικά πέταξε την ξύστρα μακριά.
Η ξύστρα έπεσε πάνω στο παράθυρο της αίθουσας και το έσπασε. Η δασκάλα μας
έτρεξε γρήγορα να δει τι έχει συμβεί. Φοβήθηκε μήπως έχει χτυπήσει κάποιο παιδί
αλλά ευτυχώς όλοι βρισκόμαστε μακριά από το παράθυρο. Το αγόρι που έσπασε το
παράθυρο στεναχωρήθηκε πολύ γιατί δεν το έκανε επίτηδες. Είπε στη δασκάλα ότι
είχε θυμώσει επειδή έπεσε κάτω και γι’ αυτό πέταξε την ξύστρα. Η δασκάλα του μί-

λησε και έτσι εκείνος κατάλαβε ότι πρέπει να ελέγχει το θυμό του και ότι δεν είναι
σωστό να συμπεριφέρεται με εαυτό τον τρόπο.
Μόλις μπήκαμε για μάθημα, ζήτησε συγνώμη από το κορίτσι, από τη δασκάλα
και από όλη την τάξη που έκανε μια τόσο μεγάλη ζημιά. Υποσχέθηκε ότι από εδώ
και πέρα θα είναι πιο προσεκτικός και δεν θα θυμώνει τόσο εύκολα. Ενώ στην αρχή
όλοι είχαμε θυμώσει μαζί του, όταν μας ζήτησε συγνώμη τον συγχωρέσαμε και κα-
ταλάβαμε κι εμείς ότι ο καθένας θα μπορούσε να βρεθεί στη θέση του. Από μια μι-
κρή απερισκεψία, μπορεί να προκληθούν μεγάλες ζημιές.
Το παράθυρο επισκευάστηκε την ίδια κιόλας ημέρα. Το γεγονός αυτό έγινε μά-
θημα σε όλους μας.
Περιγραφή τρόπων συμπεριφοράς που ταιριάζουν σε συγκεκριμένες περι-

στάσεις (κανόνες)

Απάντηση:
Η ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΑΣ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
1. Αποφεύγουμε τις ομιλίες. Αν χρειαστεί να μιλήσουμε, μιλάμε χαμηλόφω-

να.
2. Δεν σημειώνουμε πάνω στα βιβλία, δεν σκίζουμε σελίδες και δεν τα κατα-
στρέφουμε.
3. Χαμηλώνουμε το κινητό τηλέφωνο και δεν το χρησιμοποιούμε.
4. Δεν καταναλώνουμε τρόφιμα ή ποτά.

5. Απαγορεύεται να καπνίζουμε.
6. Μετά τη χρήση ενός βιβλίου, δεν το τοποθετούμε ξανά στο ράφι, αλλά το
αφήνουμε στο τραπέζι ανάγνωσης.
7. Χρησιμοποιούμε ακουστικά στους υπολογιστές.

Απάντηση:
Οι ηλικιακές ομάδες:
Α’ – Β’ δημοτικού
Γ’ – Δ’ δημοτικού
Ε’ – Στ’ δημοτικού
Το ερωτηματολόγιο
Κορίτσι Αγόρι
Τάξη: ____
1. Πόσα γεύματα καταναλώνετε καθημερινά;
1 2 3 4 Περισσότερα
2. Πόσο συχνά καταναλώνετε καθεμία από τις παρακάτω τροφές την εβδομά-
δα;

Κάθε Αρκετά συ- Συχνά (3- Σπάνια (1-2 Ποτέ

μέρα χνά (5-6 φο- 4 φορές) φορές)
ρές)
Κόκκινο κρέας
(μοσχάρι χοιρι-
νό)
Άσπρο κρέας
(κοτόπουλο)
Λαχανικά
Ψάρια
Θαλασσινά
Όσπρια
Ζυμαρικά
Γαλακτοκομικά
Φρούτα
3. Πόσα ποτήρια νερό πίνετε κάθε μέρα;

1-3 ποτήρια
4-6 ποτήρια
7-10 ποτήρια
Πάνω από δέκα ποτήρια
4. Πόσες φορές την εβδομάδα τρώτε φαγητό απ’ έξω (fast food);
Καμία
1 -2 φορές

3-4 φορές
5-6 φορές
Καθημερινά
5. Στο σχολείο τρώτε:

Κολατσιό που ετοιμάζετε από το σπίτι
Κολατσιό από το κυλικείο
Κολατσιό από κάποιο φούρνο
Απαντήσεις:
Αφού μοιράσουμε τα ερωτηματολόγια και μετρήσουμε τις απαντήσεις φτιά-
χνουμε σχετικά σχεδιαγράμματα για κάθε ερώτηση.
1.
16
14
12
10
Α- Β τάξη
8
Γ- Δ τάξη
6
Ε- Στ τάξης
4
2
0
1 2 3 4 περισσότερα
2.

16
14
12
10
Α-Β τάξη
8
Γ-Δ τάξη
6
Ε- Στ τάξη
4
2
0
κόκκινο κρέας Άσπρο κρέας Λαχανικά
20
15
Α-Β τάξη
10
Γ- Δ τάξη
Ε-Στ τάξη
5
0
Ψάρια Θαλασσινά όσπρια
14
12
10
8 Α-Β τάξη
6 Γ-Δ τάξη
4 Ε-Στ τάξη
2
0
Ζυμαρικά Γαλακτοκομικά Φρούτα

3.
15
10
Α-Β τάξη
Γ-Δ τάξη
5
Ε-Στ τάξη
0
1-3 ποτήρια 4-6 ποτήρια 7-10 ποτήρια πάνω από δέκα
4.
20
15
Α-Β τάξη
10
Γ-Δ τάξη
Ε-Στ τάξη
5
0
Καμία 1-2 φορές 3-4 φορές 5-6 φορές Καθημερινά
5.
20
15
Α-Β τάξη
10
Γ-Δ τάξη
Ε-Στ τάξη
5
0
Από το σπίτι Από το κυλικείο Από φούρνο
Τέλος, γράφουμε τα συμπεράσματα που προκύπτουν:

Τα περισσότερα παιδιά τρώνε 2-3 γεύματα την ημέρα. Τα φαγητά που καταναλώ-
νονται περισσότερο είναι τα ζυμαρικά, το άσπρο κρέας και τα γαλακτοκομικά. Αρ-
κετά παιδιά πίνουν λίγο νερό (1-3 ποτήρια), όμως περισσότερα παιδιά πίνουν 4-10
ποτήρια νερό την ημέρα. Η πλειοψηφία των μαθητών τρώνε φαγητό fast food 1-2
φορές την εβδομάδα και αγοράζουν κολατσιό από κυλικείο.
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι περισσότεροι μαθητές ακολουθούν
υγιεινή διατροφή, όμως χρειάζονται ενημέρωση ώστε να βελτιώσουν τη διατροφή
τους ακόμα περισσότερο.

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 10ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Απάντηση:
που: αναφορική
ό, τι: αναφορική
καρδιά του: κτητική
το ’χε: προσωπική (αδύνατος τύπος)
τα είχε: προσωπική (αδύνατος τύπος)
τον έλεγαν: προσωπική (αδύνατος τύπος)

τίποτα: αόριστη
στόμα του: κτητική
τον έβλεπα: προσωπική (αδύνατος τύπος)
γιατρικά τους: κτητική
του κάμουν: προσωπική (αδύνατος τύπος)
ανορεξιά του: κτητική
εκείνος: δεικτική
κάποια: αόριστη
παλάτι του: κτητική
του είπανε: προσωπική (αδύνατος τύπος)
τον δει: προσωπική (αδύνατος τύπος)
βασιλιά μου: κτητική
τον ρώτησε: προσωπική (αδύνατος τύπος)
τι: ερωτηματική
γιατρέ μου: κτητική
του λέει: προσωπική (αδύνατος τύπος)
θρόνο μου: κτητική
μικρό μου: κτητική
ο ίδιος: οριστική
λαό σου: κτητική
κάθε: αόριστη
άλλο: αόριστη
Εγώ: προσωπική
μου καίεται: προσωπική

κανέναν: αόριστη
κάτι: αόριστη
το ’χεις: προσωπική (αδύνατος τύπος)
αυτό: δεικτική
κι ό, τι: αναφορική
το βλέπω: προσωπική (αδύνατος τύπος)
μπροστά μου: κτητική

Απάντηση:
υποχρεωτικός: αναγκαστικός προαιρετικός
αδιάλλακτος: ανένδοτος / ασυμβίβαστος διαλλακτικός
δυσχέρεια: δυσκολία ευχέρεια
ένδεια: φτώχεια / πενία πλούτος
κωλύω: εμποδίζω διευκολύνω
αδράνεια: απραξία δράση / ενεργοποίηση
αποδέχομαι: παραδέχομαι / συναινώ απορρίπτω
εκούσιος: θεληματικός ακούσιος
κατακρίνω: κατηγορώ επαινώ
αθώος: αγνός ένοχος
προσεχής: επικείμενος / επόμενος προηγούμενος
ακύρωση: ματαίωση επικύρωση
νηφάλιος: ήρεμος ταραγμένος
ανάπτυξη: πρόοδος υπανάπτυξη / παρακμή
φθορά: αλλοίωση αφθαρσία

θέσεις.
Απάντηση:
Όταν ήμουν μικρός, η γιαγιά μου διηγούνταν παραμύθια.
Η χώρα τα παλιά χρόνια παρήγε πολλά εσπεριδοειδή.
Ο Άρης εξαρτάται οικονομικά από τους γονείς του.
Έμαθες τι συνέβη χθες;
Έμαθες τα γεγονότα που συνέβησαν χθες;
Συνελήφθησαν την προηγούμενη εβδομάδα οι καταζητούμενοι.
Αυτό που υποστήριζα απεδείχθη / αποδείχθηκε έμπρακτα.
Την επόμενη εβδομάδα θα διεξαχθούν οι αγώνες.
Ό, τι κι αν λες, δεν δικαιολογείσαι με τίποτα!

Απάντηση:
ξύπνησε: αμετάβατο
είναι: συνδετικό
πήγε: αμετάβατο
πήρε: μεταβατικό μονόπτωτο
είναι: συνδετικό
έπρεπε: απρόσωπο
ακούγατε: μεταβατικό δίπτωτο
ουρλιάζουν: αμετάβατο
έφτασαν: αμετάβατο
στριφογυρίζει: αμετάβατο
ξεκουφαίνει: μεταβατικό μονόπτωτο
έφθαναν: αμετάβατο
ουρλιάζει: αμετάβατο
λέω: μεταβατικό μονόπτωτο
γινόταν: συνδετικό
τελείωσαν: αμετάβατο
πήρε: μεταβατικό δίπτωτο
σήκωσε: μεταβατικό μονόπτωτο

Απάντηση:

Μου αρέσει να ταξιδεύω παντού. Λατρεύω να πηγαίνω σε νησιά. Όταν πηγαίνω

σε κάποιο νησί, συνηθίζω να κολυμπάω και να ψαρεύω στη θάλασσα. Πέρυσι, ο πα-
τέρας μου μού έμαθε πώς να ψαρεύω. Μετά το ψάρεμα, με τον αδερφό μου φτιά-
χνουμε κάστρα στην άμμο και στη συνέχεια ξαπλώνουμε στην παραλία και κάνουμε
ηλιοθεραπεία. Το απόγευμα, πηγαίνουμε να φάμε σε κάποια ταβέρνα και εγώ πάντα
παραγγέλνω καλαμαράκια, που είναι τα αγαπημένα μου.

Απάντηση:
Σ’ την έφερα την μπλούζα που ήθελες. (σου την έφερα)
Το μπλουζάκι αυτό σ’ το χάρισε ο Αντώνης. (σου το χάρισε)
Να σ’ τις δώσω τις γόμες; (σου τις δώσω)
Δεν το έκανα εγώ. Σ’ το ορκίζομαι. (σου το ορκίζομαι)
Σ’ την έδωσα την εργασία μου. (σου την έδωσα)

Ενότητα 10
ατυχήματα
σελ. Ασκήσεις & Διαγωνίσματα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
Ασκήσεις:

Θα περιμένω όση ώρα θες. :_____________________________
Ο Γιώργος το έσπασε το βάζο. :_____________________________
Θα τα καταφέρω μόνος μου. :_____________________________
Οι γυναίκες περιποιούνται πολύ τον εαυτό τους. :__________________________
Τα φώναξες τα παιδιά να έρθουν; :_____________________________
Εκείνο τον καιρό τα πράγματα ήταν δύσκολα. :___________________________
Πόση ώρα περιμένεις; :_____________________________
Η μητέρα μου μού αγόρασε το ποδήλατο. :_____________________________
Οι γονείς μας είπαν ότι θα αργήσουν. :_____________________________
Αυτό το παιδί είναι από άλλο σχολείο. :_____________________________
Οι γονείς μάς ρώτησαν αν θα αργήσουμε. :_____________________________
Μου το είπε ο ίδιος ο καθηγητής.

Δεν αγόρασα ____________ από τα καταστήματα.
____________ άνθρωπος έχει τις απόψεις ____________.
Κάθεται ____________ στο θρανίο για να μην κάνει φασαρία.
Ο διευθυντής ____________ κάλεσε στο γραφείο.

____________ μίλησε;
Μου ψιθύρισε ____________, αλλά δεν____________ άκουσα.
____________ πηγαίνουμε συνέχεια εκδρομές.
Έχει ____________ φασαρία που δεν ακούω ____________.
____________ συμφωνεί, να σηκώσει το χέρι.
Ο Αντρέας μιλάει Αγγλικά, Γαλλικά και πολλές ____________ γλώσσες.
____________ είναι η κοπέλα που σου έλεγα.

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Ασκήσεις:

καταστροφή : ____________________
ατέλεια : ____________________
κινητοποίηση : ____________________
ρύπανση : ____________________
παραβλέπω : ____________________
μοναδικός : ____________________
αγαπητός : ____________________
κατασκευάζω : ____________________
πλησιάζω : ____________________
συμπαραστάτης : ____________________
δασύς : ____________________
άναυδος : ____________________
οδυνηρός : ____________________
φροντίδα : ____________________
κομπασμός : ____________________
σεις.
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

καρτερικός :_________________
κινητικότητα :_________________
κατευνάζω :_________________
νόθος :_________________
πομπός :_________________
καταστροφή :_________________
αδιάλλακτος :_________________
ακμή :_________________
αλαζονεία :_________________
αμφισβήτηση :_________________
ανέφικτος :_________________
βελτιώνω :_________________
συμφωνία :_________________
εχθρικός :_________________
υποβάθμιση :_________________


___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Ασκήσεις:

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________

επιδεικνύομαι, περιλαμβάνομαι
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Πώς βρίσκουμε το Υποκείμενο, το Ρήμα και τα συμπληρώματά
του
Ασκήσεις:

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________
Φαίνεται πως θα βρέξει.

_________________________________________________________________
_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________


_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Επιτρέπεται να παρκάρετε εδώ.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________
Αύριο, πρέπει να ξυπνήσω νωρίς.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

σης.
ΡΗΜΑΤΑ:

Ασκήσεις:




Ασκήσεις:
Καταλάθος δέκα εννέα εικοσιτρία καθ’ ένας
Κατατύχη τριανταπέντε δέκα επτά σ’ το σπίτι
Κατακράτος όπως δήποτε στο χάρισε σ’ την αυλή
Αφ’ ενός αφ’ ετέρου δεκατοστρίτος επί τέλους
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________


____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

Περιγραφή τρόπων συμπεριφοράς που ταιριάζουν σε συγκε-

κριμένες περιστάσεις (κανόνες)

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________

____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 10ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________

υποχρεωτικός: __________________ __________________
αδιάλλακτος: __________________ __________________
δυσχέρεια: __________________ __________________
ένδεια: __________________ __________________
κωλύω: __________________ __________________
αδράνεια: __________________ __________________
αποδέχομαι: __________________ __________________
εκούσιος: __________________ __________________
κατακρίνω: __________________ __________________
αθώος: __________________ __________________
προσεχής: __________________ __________________
ακύρωση: __________________ __________________
νηφάλιος: __________________ __________________
ανάπτυξη: __________________ __________________
φθορά: __________________ __________________


θέσεις.
Όταν ήμουν μικρός, η γιαγιά μου ____________ (διηγούμαι) παραμύθια.
Η χώρα τα παλιά χρόνια ____________ (παράγω) πολλά εσπεριδοειδή.
Ο Άρης ____________ (εξαρτώμαι) οικονομικά από τους γονείς του.
Έμαθες τι ____________ (συμβαίνω) χθες;
Έμαθες τα γεγονότα που ____________ (συμβαίνω) χθες;
____________ (συλλαμβάνομαι) την προηγούμενη εβδομάδα οι καταζητούμενοι.
Αυτό που υποστήριζα ____________ (αποδεικνύομαι) έμπρακτα.
Την επόμενη εβδομάδα ____________ (διεξάγομαι) οι αγώνες.
Ό, τι κι αν λες, δεν ____________ (δικαιολογούμαι) με τίποτα!


____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________


Μου αρέσει να ταξιδεύω. Λατρεύω τα νησιά. Συνηθίζω να κολυμπάω και να ψα-
ρεύω. Ο πατέρας μου μού έμαθε πώς να ψαρεύω. Με τον αδερφό μου φτιάχνουμε
κάστρα, ξαπλώνουμε και κάνουμε ηλιοθεραπεία. Πηγαίνουμε να φάμε και εγώ πα-
ραγγέλνω καλαμαράκια, που είναι τα αγαπημένα μου.

Στην έφερα την μπλούζα που ήθελες.
Το μπλουζάκι αυτό στο χάρισε ο Αντώνης.
Να στις δώσω τις γόμες;
Δεν το έκανα εγώ. Στο ορκίζομαι.
Στην έδωσα την εργασία μου;

Έντεκα μηνών
[Τοποθετήστε φωτογραφίες εδώ]
Γ΄τάξη: http://gtaksh.blogspot.gr/
Δ΄τάξη: http://xristx.blogspot.gr/
Ε΄τάξη: http://e-taksh.blogspot.gr/
Ημερομηνία:
ΣΤ΄τάξη: http://st-taksh.blogspot.gr/
Βάρος: [Βάρος[ Ύψος: [Ύψος]
Κριτήρια: http://kritiria.blogspot.gr/
Σημειώσεις:
Άρθρα: http://xristosxarmpis.blogspot.gr/

Γλώσσα ΣΤ΄. Ενότητα 10η: ΄΄ Ατυχήματα ΄΄

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Γλώσσα ΣΤ΄. Ενότητα 10η: ΄΄ Ατυχήματα ΄΄

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Γλώσσα ΣΤ΄. Ενότητα 10η: ΄΄ Ατυχήματα ΄΄

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής

Επανάληψη 10ης ενότητας:

Φύλλα εργασιών σελ. 65 - 109

Παρουσιάσεις σελ 110 - 180

Επαναληπτικά σελ. 181 - 333

 Κατά την αφήγηση:

 Πώς βρίσκουμε το υποκείμενο το ρήμα και τα συμπληρώματά του

 Πώς χρησιμοποιούμε τις αντωνυμίες

 Πώς βρίσκουμε τα συνώνυμα και τα αντώνυμα (αντίθετα) των λέξεων

 Ποια ρήματα σχηματίζονται όπως στα αρχαία ελληνικά

 Πότε δύο λέξεις γράφονται σε μία

Π.χ. Το παιδί διαβάζει ( ποιος διαβάζει;) ο πατέρας κοιμάται (ποιος κοιμάται;)

Μερικές φορές το υποκείμενο μπορεί να είναι μια ολόκληρη πρόταση

Το αντικείμενο μπορεί να είναι μια εξαρτημένη πρόταση

4. Μεταβατικά και Αμετάβατα ρήματα

5. Μονόπτωτα και δίπτωτα ρήματα

Τα δίπτωτα ρήματα συντάσσονται με δύο αντικείμενα από τα οποία το ένα λέγεται:

έμμεσο άμεσο έμμεσο άμεσο

Π.χ. Του έκανα σινιάλο από μακριά

Διδάσκει τους μαθητές ( στους μαθητές ) μαθηματικά

Π.χ. Έσπειρε το χωράφι λαχανικά ( με λαχανικά)

τραυματίας ποδηλάτης στο δρόμο

Μελετώ τις αντωνυμίες από το βιβλίο Γραμματικής σελ. 112 – 121.

1) Το άρθρο βρίσκεται πάντα μπροστά από όνομα (ουσιαστικό, επίθετο ή

Η προσωπική αντωνυμία βρίσκεται πάντα μπροστά ή πίσω από κάποιο

Η κτητική αντωνυμία βρίσκεται πάντα ύστερα από ουσιαστικό. Π.χ. Έφερε

2) Ό,τι = αναφορική αντωνυμία …………… ότι = ειδικός σύνδεσμος

3) Ποιο = ερωτηματική αντωνυμία …………… πιο = ποσοτικό επίρρημα

(«Ο θείος Πλάτων», Άλκη Ζέη)

2) Συμπληρώνω τα κενά με τις κατάλληλες αντωνυμίες:

Ο Γιώργος _______ ζήτησε τις φωτοτυπίες.

_______ το κορίτσι δεν _______ είχαμε δει στη γειτονιά _______,

«_______ απαντήσει σωστά θα _______ χαρίσω _______ τη σφραγίδα,

_______ θα _______ πει την πρωτεύουσα της Ισπανίας;

_______ από _______ τα κουτιά κρύβει μία έκπληξη.

Πάμε να δούμε το χώρο _______ πρόκειται να _______ κάνω γραφείο.

Συνώνυμα λέγονται οι λέξεις που έχουν

Αντώνυμα ή αντίθετα λέγονται οι λέξεις που έχουν εντελώς αντίθετη

Ήταν δυσαρεστημένος που έχασε στο σκάκι.

Όποιος ενδιαφέρεται, μαθαίνει.

• συμβαίνω, αποβαίνω, επεμβαίνω, κ.ά. που σχηματίζουν το γ΄ ενικό

• εισάγω, αποδεικνύω, συλλαμβάνω, κ.ά. που σχηματίζουν το γ΄ ενικό

Οι ρηματικοί αυτοί τύποι χρησιμοποιούνται συχνά σε επίσημα κείμενα και,

Σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιείται ακόμα και το α΄ ή το β΄ ενικό

Π.χ. Απεδείχθης άξιος της εμπιστοσύνης μου.

____________ (επεμβαίνω) ο δάσκαλος για να τους χωρίσει.

Ύστερα από όσα ____________ (συμβαίνω) δε νομίζω ότι έχουμε να πούμε

Τελικά ο Αλέξης ____________ (αποδεικνύομαι) πολύ ζωηρός.

Το κοινό ____________ (καταλαμβάνομαι) από τρόμο μόλις άκουσε για την

Για να λυθεί το ζήτημα ____________ (παρεμβαίνω) ο πατέρας.

Δεκάδες χιλιάδες τέτοια επικίνδυνα προϊόντα ____________ (εισάγομαι)

 τα αριθμητικά από το 13 ως και το 19 (δεκατρία, δεκατέσσερα…),

 οι αντωνυμίες «καθένας, καθεμιά, καθένα, καθετί, κατιτί, οποιοσδήποτε,

 «εν ανάγκη, εν γένει, εν μέρει, εν ονόματι, εν πάση περιπτώσει, εν τω μεταξύ,

Αν υπάρχει κάτι που δεν το ‘μαθες

Π.χ. Πλένω τα πιάτα. (τι πλένω; - τα πιάτα – άρα μεταβατικό)

Κοιμάμαι νωρίς. (τι κοιμάμαι; - δεν έχει απάντηση – άρα αμετάβατο)

Μερικές φορές μπορεί κάποιο ρήμα να χρησιμοποιείται σε μία πρόταση

___ το κορίτσι δεν _ είχαμε δει στη γειτονιά _____,

«___ απαντήσει σωστά θα _ χαρίσω _____ τη σφραγίδα,

_ θα _ πει την πρωτεύουσα της Ισπανίας;

_ από _ τα κουτιά κρύβει μία έκπληξη.

Πάμε να δούμε το χώρο _ πρόκειται να _ κάνω γραφείο.