‫آموزش تحلیل داده ها‬

‫‪Analysis Of Data‬‬

‫کد دوره‪840-01 :‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Arak parand‬‬

‫‪1‬ـ تعريف‬
‫واژه تحليل (‪ )Analysis‬در لغت به معني جداسازي به صورت اجزاء‪،‬‬
‫بهمراه توضيح و قضاوت ميباشد‪.‬‬
‫”‪“ Separation into parts possibly with comment and judgement‬‬

‫مثال‪ :‬تحليل روند بازار‪ ،‬يعني قيمت محصول‪ ،‬فروش اقالم‪ ،‬ميزان‬
‫تقاضا به كدام سمت ميرود‬

‫‪2‬‬
‫‪Arak parand‬‬
 ‫‪2‬ـ نگاهی به چرخه بهبود مداوم‬
‫در چرخه بهبود مداوم « ‪ » PDCA‬كه در شکل زير نشان داده شده‪،‬‬
‫حدفاصل ‪ C‬و ‪ A‬بايستي تحليل داده ها صورت پذيرد‪ .‬بعبارتي ديگر‬
‫نتايج پايش و اندازه گيري ها‪ ،‬تحليل مي شوند‪.‬‬
‫‪P‬‬
‫)‪(Plan‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪D‬‬
‫)‪(Act‬‬ ‫)‪(Do‬‬

‫‪C‬‬
‫تحلیل داده ها‬ ‫)‪(Check‬‬

‫‪3‬‬
‫‪Arak parand‬‬

‫‪3‬ـ جايگاه « تحلیل داده ها » در اصول هشتگانه مديريت کیفیت‬

‫واقعیت گرايی در تصمیم سازی ( اصل ‪) 7‬‬

‫" تصمیمات درست مبتنی بر تحلیل داده ها و اطالعات است‪" .‬‬
‫تحليل داده ها و بکارگيري اصل « واقعيت گرايي در تصميم سازي » منجر به موارد زير‬
‫مي شود‪:‬‬
‫‪ -‬انجام اندازه گيري ها و جمع آوري داده ها و اطالعات مربوط به هدف‬
‫‪ -‬اطمينان از دقت‪ ،‬صحت و در دسترس بودن كامل داده ها و اطالعات‬
‫‪ -‬تحليل داده ها و اطالعات بر اساس روش هاي معتبر‬
‫‪ -‬پي بردن به اهميت فنون آماري مناسب‬
‫‪ -‬تصميم سازي و عمل به آنها بر اساس نتايج تحليل واقعي متناسب با تجربه و بصيرت‬

‫‪4‬‬
‫‪Arak parand‬‬
 ‫کاربردهای سودمند اين اصل موارد زير را در بر می گیرد‪:‬‬

‫‪ -‬برای تعیین خط مشی و استراتژی‪ :‬استراتژي هاي مبتني بر اطالعات و‬

‫داده هاي مرتبط‪ ،‬واقعي تر و احتماالً قابل حصول تر مي باشند‪.‬‬
‫‪ -‬برای تعیین مقصد و هدف‪ :‬استفاده از اطالعات و داده هاي مرتبط بمنظور‬
‫برقراري مقاصد و اهداف چالش طلبانه و واقع بينانه‪.‬‬
‫‪ -‬برای مديريت اجرايی‪ :‬داده ها و اطالعات‪ ،‬اساس درک فرآيند و اجراي سيستم‬
‫هستند تا بهبود‪ ،‬هدايت شده و از مشکالت آتي جلوگيري شود‪.‬‬
‫‪ -‬برای مديريت منابع انسانی‪ :‬تحليل داده ها و اطالعات از منابعي چون نظرات و‬
‫پيشنهادات كاركنان و گروههاي كاري براي استفاده در تدوين سياست هاي منابع‬
‫انساني‬

‫‪5‬‬
‫‪Arak parand‬‬

‫‪ -4‬تحلیل داده ها ( بند ‪ 4‬ـ ‪ 8‬استاندارد ‪) ISO 9001:2008‬‬

‫" سازمان بايد داده هاي مقتضي جهت اثبات مناسب بودن و اثر بخشي‬
‫سيستم مديريت كيفيت و ارزيابي اينکه در چه حوزه هايي بهبود مداوم اثر‬
‫بخشي سيستم مديريت كيفيت مي تواند انجام گيرد را تعيين‪ ،‬جمع آوري و‬
‫تحليل كند‪ .‬اين امر بايد داده هاي حاصل شده در نتيجه پايش و اندازه گيري و‬
‫حاصل از ساير منابع مربوطه را شامل گردد‪.‬‬
‫تحليل داده ها بايد اطالعاتي در رابطه با موارد زير را ارايه دهد‪:‬‬
‫الف ـ رضايت مشتري ( بند ‪) 8.2.1‬‬
‫ب ـ انطباق با الزامات و يا خواسته هاي مربوط به محصول (‪) 8.2.4‬‬
‫ج ـ ويژگي ها و روند فرآيندها و محصوالت شامل فرصت هايي براي اقدام‬
‫پيشگيرانه ( بندهاي ‪ 8.2.3‬و ‪) 8.2.4‬‬
‫د ـ تامين كنندگان (بند ‪" ) 7.4‬‬

‫‪6‬‬
‫‪Arak parand‬‬
 ‫در استاندارد ‪ ،ISO 9001‬تحليل داده ها بايد نهايت ًا به تعيين‬
‫حوزه هاي بهبود ( بصورت پيشنهاد‪ ،‬اقدام اصالحي ‪ /‬پيشگيرانه و يا‬
‫اهداف كيفيت ) ختم شود‪.‬‬
‫ضمناً به تهيه نمودار « روند » فرآيندها و محصوالت توجه گردد‪.‬‬

‫‪7‬‬
‫‪Arak parand‬‬

‫‪ -5‬جريان تحلیل داده ها‬

‫ورودي ها‬ ‫فعاليت ها‬ ‫خروجي ها‬

‫نتايج اجراي سيستم مديريت كيفيت و‬

‫تحليل‬
‫فرصت هاي بهبود‬
‫فرآيندهاي آن‬

‫)‪(Analysis‬‬

‫» استفاده از فنون‬
‫آماري «‬

‫داده ها‬ ‫اطالعات‬ ‫بهبود‬

‫)‪(Data‬‬ ‫)‪(Information‬‬ ‫)‪(Improvment‬‬

‫‪8‬‬
‫‪Arak parand‬‬
 ‫‪ -6‬چرا تحلیل داده ها ؟‬
‫تحليل داده ها‪ ،‬راهي است براي پي بردن به حقايق (‪ ) facts‬ناپيدا‪.‬‬
‫تحليل داده ها اولين گام براي تعيين حوزه ها و زمينه هايي است كه نياز به بهبود‬
‫دارند‪.‬‬
‫تصميم سازي بر پايه تحليل داده ها صورت ميگيرد‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫‪Arak parand‬‬

‫‪ -7‬مراحل الزم برای تحلیل داده ها‬

‫براي تحليل داده ها‪ ،‬بايستي ابتدا « طرح ريزي » صورت پذيرد‪ ،‬كه شامل مراحل‬
‫زير مي باشد‪:‬‬
‫‪ -1-7‬تعيين مبادي داده ها‪ :‬داده ها از چه فرآيندها و قسمتهايي جمع آوري‬
‫شوند ؟‬
‫‪ -2-7‬تعيين داده ها‪ :‬كدام داده ها بايستي تحليل شوند ؟‬
‫‪ -3-7‬تعيين دوره زماني جمع آوري‪ :‬داده ها در چه فاصله زماني جمع آوري‬
‫شوند ( روزانه‪ ،‬هفتگي‪ ،‬ماهانه و‪ ) ...‬؟‬
‫‪ -4-7‬تعيين مسئول جمع آوري‪ :‬كدام مسئولين و كاركنان عهده دار جمع آوري‬
‫داده ها هستند ؟‬

‫‪10‬‬
‫‪Arak parand‬‬
‫‪ -5-7‬تعيين فنون آماري‪ :‬از كدام روش ها و فنون آماري براي تحليل داده ها‬
‫استفاده شود ( مثالً ميانگين‪ ،‬پارتو‪ ،‬هيستوگرام‪ ،‬علت و معلول‪ ) ...،‬؟‬
‫‪ -6-7‬تعيين دوره تحليل‪ :‬داده هاي جمع آوري شده‪ ،‬در چه فاصله زماني تحليل‬
‫شوند ( مثالً ماهانه‪ ،‬سه ماهه‪ ،‬شش ماهه‪) ...،‬؟‬
‫‪ -7-7‬تعيين تحليل گر‪ :‬كدام مسئولين عهده دار تحليل داده هاي جمع آوري‬
‫شده مي باشند ؟‬

‫‪11‬‬
‫‪Arak parand‬‬

‫ضمناً الزمست به نکات زير در تحلیل داده ها توجه شود‪:‬‬

‫الف – تعيين نحوه يا شکل جمع آوري داده ها ( فرمت جمع آوري داده ها ) ؟‬
‫ب ‪ -‬تعيين نحوه يا شکل ارائه خروجي يا نتايج تحليل داده ها ( نمودار‪ ،‬جدول‪) ...،‬‬
‫ج ‪ -‬تعيين دريافت كنندگان نتايج تحليل داده ها‪.‬‬

‫‹‹ ترسیم نمودار و يا تهیه جداول‪ ،‬بدون تعیین اقدامات و حوزه های بهبود‪،‬‬
‫تحلیل داده ها نمیباشد ››‬

‫‪12‬‬
‫‪Arak parand‬‬
 ‫‪ -8‬مثال هايی از تحلیل داده ها در استاندارد ‪ISO 9001‬‬
‫‪ -1-8‬رضايت مشتری شامل‪:‬‬
‫الف ‪ -‬دسته بندي مشتريان ( مشتريان استراتژيک‪ ،‬مشتريان دائمي‪ ،‬مشتريان موقت‪،‬‬
‫مشتريان از دست رفته و‪) ...‬‬
‫ب – تعيين موارد ‪ /‬موضوعات رضايت يا عدم رضايت مشتري‬
‫ج – تعيين فعاليت هاي سازمان كه بر رضايت ‪ /‬عدم رضايت مشتري تاثير مي گذارد‪.‬‬
‫د ‪ -‬تحليل هاي مربوط به كسب سهم بازار و يا از دست دادن آن‬

‫‪13‬‬
‫‪Arak parand‬‬

‫‪ -2-8‬انطباق با الزامات و يا خواسته های مربوط به محصول شامل‪:‬‬

‫الف ‪ -‬تعيين ميزان يا درصد محصوالت نامنطبق سازمان‬
‫ب ‪ -‬تعيين ميزان يا درصد انطباق محصول با معيارهاي پذيرش‬
‫ج – تعيين اينکه اجازه هاي ارفاقي صادره مربوط به كدام اجزاء محصول مي باشد‬
‫د – تعيين محصوالت برگشتي از مشتري‬

‫‪14‬‬
‫‪Arak parand‬‬
 ‫‪-3-8‬ويژگی و روند فرآيندها و محصوالت شامل‪:‬‬
‫الف ‪ -‬تحليل بر روي قابليت فرآيندها ( ميزان يا درصد فعاليت هايي كه در هر‬
‫فرآيند بطور صحيح و كامل انجام مي شود )‬
‫ب ‪ -‬تهيه نمودارهاي كنترل براي « روند » نتايج پايش و اندازه گيري فرآيندها و‬
‫محصوالت و تعيين علل نوسانات آنها‬
‫ج ‪ -‬تحليل بر روي فرآيندها ‪ /‬محصوالتيکه كه بيشترين عدم انطباق را دارند‪.‬‬

‫‪15‬‬
‫‪Arak parand‬‬

‫‪-4-8‬تامین کنندگان شامل‪:‬‬

‫الف ‪ -‬تعيين تعداد تامين كنندگان هر يک از كاالها و خدمات مورد نياز و اينکه براي‬
‫كداميک بايستي تامين كنندگان بيشتري شناسايي شوند‪.‬‬
‫ب – تعيين نقاط قوت و ضعف هر تامين كننده ( مثالً زمان تحويل‪ ،‬قيمت و كيفيت )‬
‫ج ‪ -‬تحليل بر روي توانايي هاي تامين كنندگان مثالً از لحاظ داشتن سيستم هاي‬
‫مديريت ( كيفيت‪ ،‬زيست محيطي‪ ،‬ايمني و بهداشت ) تعداد ماشين آالت مرتبط با‬
‫نيازهاي شركت‪ ،‬توانايي مالي‪ ،‬عالقمندي در ادامه همکاري با سازمان و‪...‬‬
‫د ‪ -‬تحليل بر روي درصد اقالم برگشتي هر يک از تامين كنندگان‬
‫ﮪ ‪ -‬تحليل بر روي روند افزايش يا كاهش هزينه هاي خريد از هر تامين كننده‬

‫‪16‬‬
‫‪Arak parand‬‬
 ‫سرافرازو پيروزباشيد‬

‫‪17‬‬