ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΡΟΠΗ

Διάνυσμα δύναμης F
 Καρτεσιανές Συντεταγμένες / Συνιστώσες
y
 F  F cos  Νόμος Παραλληλογράμμου: F=     
  F Fx +Fy  Fx i  Fy j
Fy  Fy j  x  

Fy  F sin  Μοναδιαία διανύσματα βάσης: i , j
 
 F  Fx  Fy
2 2
j  x
 Fx  Fx i   
i A A A 
Ιδιότητες διανυσμάτων  B
   R ή

 Πρόσθεση R  A  B R
 
B B
 
R'  B 

A A  A 
      R' B
 Αφαίρεση R '  A  B  A  (  B)  R ή

B R
 
B B 1
 2
    
 Συνιστώσες διανύσματος: A : A  A1  A 2 A

A2
 1
A1

z (k)
   
 Διάνυσμα θέσης: r  x1 i  y1 j  z1k 
z1k
P (x1,y1,z1)

r
 
y1 j y ( j)

x1 i


x (i )
 Τριγωνομετρικές ιδιότητες:
γ
A B C A B
α) Νόμος Ημιτόνων:  
sin  sin  sin  β α
β) Νόμος Συνημιτόνων: C  A 2  B2  2ABcos  C

2
“Συντρέχον” σύστημα δυνάμεων
y y
 
F2 F2y 
 FR
  FRy β
F1y F1


F3x ο θ
  x  α x
F2x  F1x FRx
F3y 
F3
 Γι’ αυτήν την περίπτωση (συντρέχουσες δυνάμεις) γίνεται 
αλγεβρική πρόσθεση των
συνιστωσών ώστε να υπολογιστεί η συνισταμένη δύναμη FR όπως φαίνεται στο σχήμα:
       
FR  F  FRx  FRy  FRx i+FRy j=  Fx  i   Fy  j , αφού FRx  Fx , FRy  Fy
 Το μέτρο της δύναμης δίνεται από το Πυθαγόρειο Θεώρημα στο τρίγωνο οαβ:
FR  FRx
2
 FRy
2

 Το συνημίτονο κατεύθυνσης της δύναμης δίνεται από τη σχέση:

1  Ry 
F
  tan  
F
 Rx  3
Γινόμενα διανυσμάτων – Εσωτερικό γινόμενο
 Το εσωτερικό γινόμενο δύο τυχαίων διανυσμάτων είναι βαθμωτό μέγεθος και δίνεται
από A
 τη σχέση:
A B  ABcos 

 Ιδιότητες εσωτερικού γινομένου 
    B
A B  BA (ισχύει η αντιμεταθετική ιδιότητα)
      
 
 
A  B  C  A  B  A C
   
(ισχύει η επιμεριστική ιδιότητα)
A B  (A x i  A y j)(Bx i  B y j)  A x Bx  A y By

 Με βάση τον ορισμό

  του εσωτερικού γινομένου,
  για τα μοναδιαία διανύσματα ισχύουν
οι εξής σχέσεις: α) i  i  (1)(1) cos 0  1, β) i  j  (1)(1) cos90  0 και ομοίως για τα
υπόλοιπα μοναδιαία.  
 Γωνία μεταξύ δύο τυχαίων διανυσμάτων:   cos 1
AB
όπου, A  A 2  A 2 , B  B2  B2 AB
x y x y

4
Γινόμενα διανυσμάτων – Εξωτερικό γινόμενο
 Το εξωτερικό γινόμενο δύο τυχαίων διανυσμάτων είναι διανυσματικό μέγεθος και

δίνεται από τη σχέση: C 
    B
C  A  B   ABsin   n , 
n

όπου το διάνυσμα n είναι μοναδιαίο και κάθετο στο επίπεδο ΑΒ  
 A
(η φορά του διανύσματος C προσδιορίζεται με το κανόνα του μοχλού του δεξιού χεριού)

 Ιδιότητες εξωτερικού γινομένου:

   
  B B  A  
A  
 
A  B1 +B2  A  B1  A  B2
  
i j k
    
A  B   A y Bz  B y A z  i   A x Bz  Bx A z  j   A x B y  Bx A y  k= A x Ay Az
BxBz By
   
 Για τα μοναδιαία διανύσματα ισχύουν οι εξής σχέσεις: α) i  j  (1)(1)(sin 90 )k  k

    
β) j  i   k γ) i  i  0 και ομοίως για τα υπόλοιπα μοναδιαία.

5
  
Mo Mo
Διάνυσμα Ροπής Δύναμης Μ

 Η ροπή είναι διανυσματικό μέγεθος d

και 
 δίνεται
  από τη σχέση: 
O  A r O
Mo  r  F A r
 F F
όπου r  διάνυσμα θέσης από το σημείο Ο

σε κάθε σημείο της γραμμής δράσης της F .

 Η δύναμη F προκαλεί περιστροφή της ράβδου ως προς το σημείο Ο (μέτρο Μο).
 Το μέτρο της ροπής υπολογίζεται από το τύπο: M o  rFsin   F(r sin )  Fd
όπου d = βραχίονας ροπής (κάθετη απόσταση από το σημείο Ο στη γραμμή δράσης της F).

 Η κατεύθυνση του M o καθορίζεται από τον κανόνα του μοχλού όπως εφαρμόζεται και
 
στο εξωτερικό γινόμενο r  F .
  
i j k
     
 M o  r  F   ry Fz  rz Fy  i   rx Fz  rz Fx  j   rx Fy  ry Fx  k= rx ry rz
Fx Fy Fz

6
 
F
Αρχή Μετατόπισης της Δύναμης F 
z (k ) B 
 F
 Η δύναμη F μπορεί να μετατοπιστεί στη rB
γραμμή δράσης χωρίς να μεταβληθεί η ροπής  A 
rA Γραμμή δράσης της δύναμης F
της ως προς το O. Δηλαδή ισχύει η παρακάτω
ισότητα: O 
     y ( j)
M o  rA  F  rB  F 
x (i )
Αρχή Ροπών  
F F1
 Η ροπή δύναμης ως προς το σημείο Ο είναι ίση με το άθροισμα 
των ροπών των συνιστωσών της ως προς το σημείο Ο: z (k )
           
M o  r  F1  r  F2  r  (F1  F2 )  r  F F2

d2 r
 Το μέτρο της ροπής υπολογίζεται από την ήδη γνωστή σχέση, d
λαμβάνοντας υπόψη και τη γεωμετρία του προβλήματος που φαίνεται
στο διπλανό σχήμα: O 
d1 y ( j)
M o  Fd  (F1  F2 )d  (Fsin   Fcos )d 
x (i )

7
Ροπή Δύναμης (Me) ως προς Άξονα e αα΄= Γραμμή δράσης ροπής Μe
ά
 Η ροπή της Δύναμης F ως προς το σημείο Ο  
e F
δίνεται από τη σχέση: β΄
   
Mo  r  F  Me
Mo
A
 H ροπή της Δύναμης F ως προς τον άξονα e, είναι η θ Or
προβολή
 του διανύσματος Μο στον άξονα e. Δηλαδή:
    
M e  e  M o  e  (r  F) [μεικτό τριπλό γινόμενο] α β
   ββ΄= Γραμμή δράσης ροπής Μο
i j k ex ey ez
         
 e  (e x i  e y j  e z k)  rx ry rz  rx ry rz  Μ e   e e  [e  (r  F)]e
Fx Fy Fz Fx Fy Fz

8
Ροπή Ζεύγους
 Ζεύγος  Δυο παράλληλες δυνάμεις ίσου μεγέθους και αντίθετης φοράς με απόσταση r.
 Η ροπή παραγόμενη από ζεύγος είναι ίση με το άθροισμα των ροπών και των δυο
δυνάμεων
 ως
 προς τυχαίο
 σημείο Ο:  
      
M o  rB  F  rA  (F)  (rB  rA )  F  M o  r  F   F
   B r A
r  rB  rA
   
rB rA
 Το διάνυσμα M o είναι ελεύθερο μιας και εξαρτάται F
από το διάνυσμα θέσης, οριζόμενο από δυο τυχαία σημεία 
Α και Β και μπορεί να ενεργεί σε κάθε σημείο. Η κατεύθυνση του M o καθορίζεται από το
κανόνα του δεξιόστροφου κοχλία (κανόνας του δεξιού χεριού). 
 MR
Συνισταμένη Ροπών 
M1  M1
M2 
 Οι ροπές ζευγών είναι ελεύθερα διανύσματα M2
και μπορούν να μετατοπισθούν σε ένα κοινό σημείο
P και να προστεθούν
   διανυσματικά. Δηλαδή: P
M R    1   2

9
  
Μετατόπιση Δύναμης σ’ ένα Στερεό F F
1) Μετατόπιση της F σε ένα σημείο Ο στη γραμμή δράσης της.
  
 Αρχή μετατόπισης: Το αποτέλεσμα δράσης της  F  F
δύναμης σε ένα στερεό σώμα δεν αλλάζει, όταν η δύναμη
εφαρμόζεται σε ένα άλλο σημείο που βρίσκεται στη γραμμή   
δράσης. Η F είναι ένα μετατοπιζόμενο διάνυσμα. 
 F
2) Μετατόπιση της F σε ένα σημείο Ο που δεν βρίσκεται στη γραμμή δράσης της.
    
 M  rF
 Το μέτρο και η κατεύθυνση της M προσδιορίζονται F F
υπολογίζοντας τη ροπή ως προς το Ο όταν η δύναμη
βρίσκεται στην αρχική της θέση.  P
  F  F 
 Το M είναι κάθετο στο επίπεδο που σχηματίζουν
 
τα διανύσματα r και F .  
r 
  

F

10
Συνισταμένη Συστημάτων Δύναμης
 – Ζεύγους
  Ροπών 
 F1 M 2  r2  F2 
F2 MR FR
 
 F2 F1
    M 
M r2 O r1    O
O M1  r1  F1

1) 3D (Διανυσματική Ανάλυση)
 
 Το μέτρο και η κατεύθυνση της FR είναι ανεξάρτητα από τη θέση του Ο. Το M R o είναι
ένα ελεύθερο διάνυσμα αλλά το μέτρο και η κατεύθυνση του εξαρτώνται από τη θέση του Ο.
      
FR  F, M R 0  M  (r  F)  M o
2) 2D (Βαθμωτή ανάλυση)
FR x  Fx  F
1 R y
  FR  FR x  FR y ,   tan , M R o  M o
2 2
FR y  Fy  FR x


11
  
3) Ειδική Περίπτωση:
 Όταν τα FR και M R o είναι κάθετα.  MRo
 M2  FR με μέτρο FR 
F2 FR d

F1 
 MRo
a' a'
F3 b' b'
 r
r2 O 1
 
  P
r3 r4 O O
 a b d b
a
F4

M1  
 Και σε αύτη τη περίπτωση οι συνισταμένες FR , M R 0 προκύπτουν απ’ τις σχέσεις:
      
FR  F, M R 0  M  (r  F)  M o
 
 Η M R o μπορεί πάντα να εξαλειφθεί μετακινώντας την FR στο σημείο Ρ. Το Ρ βρίσκεται
 
έτσι ώστε η σωστή φορά της M R o να διατηρείται, δηλ. η ροπή της FR ως προς το σημείο Ο

είναι ίση με το M R o .

12
Παράλληλες Δυνάμεις
z z
  
 FR  F
F3 F2
  
  M R o  (r  F)
 r2 F1
r3
O  y O y
r1

x x

MRy MRx rx FR  M y

 rx  , ry  και M R x  M x , M R y  M y 
FR FR ry FR  M x

13
∆ιανεµηµένα Φορτία
• Σηµειακές ∆υνάµεις ≈ οριακή περίπτωση κατανεµηµένων δυνάµεων.
• Συνισταµένη Γραµµικού Φορτίου.
y dF w = w(x)
w = w(x) = ∆ύναµη/Μήκος dA
dF = w(x)dx = dA
όπου dA είναι το εµβαδό της γραµµοσκιασµένης επιφάνειας.
• Ολοκληρώνοντας τη παραπάνω σχέση στο µήκος x
x
της ράβδου παίρνουµε µια σχέση για το µέτρο της δύναµης: dx
L L
L
F = ∫ w(x)dx = ∫ dA = A
0 0
FR
• Η συνισταµένη δύναµη FR του κατανεµηµένου φορτίου
C
ασκείται σε ένα σηµείο C που αποτελεί τη τετµηµένη του
γεωµετρικού κέντρου C της επιφάνειας Α.
x
∫ xdA ∫ xdA
Fx = ∫ xdF = ∫ xdA ⇒ x = A =A L
A
F A

14
Γεωµετρικό Kέντρο (Γ.Κ.) επίπεδων επιφανειών y
• Αν η γεωµετρική επιφάνεια έχει άξονα συµµετρίας, το Γ.Κ dA
βρίσκεται πάνω στον άξονα συµµετρίας. Αν η γεωµετρική επιφάνεια
έχει 2 άξονες συµµετρίας, το Γ.Κ είναι η τοµή τους. x C

∫ x dA ∫ y dA y
x
A A
xC = , yC =
A A
Σύνθετη Επιφάνεια
y A i ,Ci
• Στη περίπτωση σύνθετης επιφανείας, το Γ.Κ. υπολογίζεται από A ολ ,Cολ
τα επιµέρους Γ.Κ. των επιφανειών της συνολικής επιφανείας.
∫ x dA Σ Α∫ x Ci dAi Σx C Ai
xC = A = i = i

A ΣΑi ΣΑi
Σ ∫ yCi dA i
∫ y dA Αi Σy Ci A i x
yC = A
= =
A ΣΑi ΣΑi

15
Παραδείγµατα Υπολογισµού Γ.Κ. επιφανειών
• Ορθογώνιο Παραλληλόγραµµο
Το Γ.Κ. είναι η τοµή των 2 αξόνων συµµετρίας της επιφανείας. Αυτό αποδεικνύεται ως εξής:
b 2 b y
h h x
∫ x dA ∫ x dx dy ∫0 ∫dy x dx y 0
2 0 h b2 b
A A 0
xC = = = = = =
A bh bh bh 2bh 2 C
h 2 h h
b b y
∫ y dA ∫ y dx dy ∫0 dx ∫0 y dy x 0 2 0 b h 2 h x
yC = A = A = = = = b
A bh bh bh 2bh 2
• Παραδείγµατα άλλων επιφανειών
y Τρίγωνο
Κύκλος y a
xC = 0 xC =
3
yC = 0 b
yC =
x b 3
C x
a
16
Ισορροπία Υλικού Σηµείου
• Υλικό Σηµείο ~ Σώµα µε µηδενικές διαστάσεις ⇒ όλες οι δυνάµεις συντρέχουσες.
⎧ΣF = 0
• Συνισταµένη Υλικού Σηµείου: ΣF = 0 ⇒ ⎨ X
⎩ΣFY = 0
• Συνδετικά Μέσα
1) Καλώδια T 2) Ελατήρια

A A

Lo
L

B B
T ∆L
W
T
F = k∆L = k(L − Lo )

W
17
Παράδειγµα σε ∆ύο ∆ιαστάσεις
• Να βρεθούν οι δυνάµεις των καλωδίων AD και AB, που ασκούνται στο κρίκο Α ώστε
αυτός να ισσοροπεί.
ΤAΒy
A B ΤAΒ
D Τ
θ = 300 AD
ΤAΒx
⇒ ∆.Ε.Σ.
ΤAC
C ΤAC

W = 100 Ν
W
• Η ισορροπία των καθέτων δυνάµεων για το βάρος C µας δίνει:
ΣFy = 0 ⇒ TAC − W = 0 ⇒ TAC = 100[N]
• Η ισορροπία των καθέτων δυνάµεων για το κρίκο Α µας δίνει:
ΣFy = 0 ⇒ TABy − TAC = 0 ⇒ TAB sin(300 ) = 100 ⇒ TAB = 200[N]
• Η ισορροπία των οριζοντίων δυνάµεων για το κρίκο Α µας δίνει:
ΣFx = 0 ⇒ TABx − TAD = 0 ⇒ TAB cos(300 ) = TAD ⇒ TAD = 173[N]

18
Παράδειγµα σε Τρεις διαστάσεις
• Κύλινδρος µάζας 100 Kg αναρτάται από δύο νήµατα και ένα ελατήριο σταθεράς
K=1,5 ΚΝ/m. Να βρεθούν οι δυνάµεις των νηµάτων και η επιµήκυνση του ελατήριου.
Οι γωνίες κατεύθυνσης για το νήµα AC είναι: θX =1200, θY =1350, θZ =600.
z z
θY
C TAC
θZ A D(−1, 2, 2) A TAD
y y
θx ⇒ ∆.Ε.Σ.

B M W
TAB
x x

• Η ισορροπία των δυνάµεων για το κύλινδρο µας δίνει: ΣF = TAB + TAC + TAD + W = 0
• Αναλύουµε τα διανύσµατα του προβλήµατος µε βάση τα µοναδιαία διανύσµατα των
κυρίων αξόνων. Έτσι προκύπτει για τα TAB , TAC , TAD και W :

19
TAB = TAB i
TAC = [TAC cos(1200 )]i + [TAC cos(1350 )] j + [TAC cos(600 )]kTAC =
= −0,5TAC i − 0,707 TAC j + 0,5TAC k
⎡ −1i + 2 j + 2k ⎤
TAD = TAD ⎢ ⎥ = −0,33TAD i + 0,67 TAD j + 0,67 TAD k
⎢⎣ (−1) + 2 + 2 ⎥⎦
2 2 2

W = −981k
• Γράφουµε τις εξισώσεις ισορροπίας του σώµατος, ώστε να υπολογίσουµε τις άγνωστες
δυνάµεις και στη συνέχεια την επιµήκυνση του ελατηρίου:
⎧ΣFX = 0 ⎧TAB - 0,5TAC - 0,33TAD = 0 ⎧TAB = 694[N]
⎪ ⎪ ⎪
Σ
⎨ Y F = 0 ⇒ ⎨ −0,707 T AC + 0,67 TAD = 0 ⇒ ⎨TAC = 813[N] ⇒
⎪ΣF = 0 ⎪0,5T + 0,67 T − 981 = 0 ⎪T = 862[N]
⎩ Z ⎩ AC AD ⎩ AD
TAB 694[N]
TAB = K∆ lAB ⇒ ∆ lAB = = = 0, 462[m]
K 1,5 ⋅103 [N / m]

20
 Fj
Ισορροπία Στερεού Σώµατος
z j
• Η ισορροπία δυνάµεων στο σηµείο i µας δίνει: Fij
ΣFi = 0 ⇒ Fi + ΣFij = 0 , όπου Fi εξωτερική και Fij εσωτερική. i
ri Fi
• Η ισορροπία δυνάµεων σε όλο το σώµα µας δίνει: O y
Σ[ΣFi ] = Σ[Fi + ΣFij ] = 0 ⇒ ΣFi + ΣΣFij = 0 ⇒ ΣF = ΣFi = 0
0, νόµος δράσης-αντίδρασης
x
• Το συµπέρασµα που προκύπτει από τη παραπάνω σχέση είναι ότι το άθροισµα των
εξωτερικών δυνάµεων είναι ίσο µε µηδέν.
• Οµοίως για τις ροπές ως προς το σηµείο i:
ΣΜ i =0 ⇒ ri × (Fi + ΣFij ) = ri × Fi + ri × ΣFij = 0
• Η ισορροπία ροπών για όλο το σώµα µας δίνει:
Σ[ΣΜ i ] = 0 ⇒ Σ ⎡ ri × Fi + ri × ΣFij ⎤ = Σ[ri × Fi ] = 0 ⇒ ΣM O = 0
⎣ ⎦
δηλαδή το άθροισµα των ροπών ως προς το Ο είναι ίσο µε το µηδέν.

21
Σύνδεσµοι / Αντιδράσεις συνδέσµων
• Τύποι συνδέσµων/Αντιδράσεις
1) Καλώδιο
Προκύπτει ένας άγνωστος η δύναµη F , F
η οποία είναι εφελκυστική και στη διεύθυνση του καλωδίου.
θ
⇒ θ

2) ∆εσµική ράβδος
Προκύπτει ένας άγνωστος η δύναµη F ,
η οποία είναι στη διεύθυνση της ράβδου. θ ⇒ θ Ή⇒ θ
F F

3) Κύλιση
F
Προκύπτει ένας άγνωστος η δύναµη F ,
η οποία είναι κάθετη στην επιφάνεια στήριξης. ⇒ Ή⇒ F

22
 4) Άρθρωση
Προκύπτει ένας άγνωστος η δύναµη F , η οποία είναι παράλληλη στην επιφάνεια στήριξης.
Η δύναµη F αναλυόµενη δίνει 2 άγνωστες δυνάµεις.
F Fy

⇒ θ Ή⇒ Fx θ

5) Πάκτωση
Προκύπτουν τρείς άγνωστοι, οι 2 συνιστώσες της δύναµης F και η ροπή M .
F Fy
Μ θ
⇒ Ή⇒
Fx
M

23
∆ιάγραµµα Ελευθέρου Σώµατος (∆.Ε.Σ.)
• Σχεδιάζουµε το σώµα ελεύθερο από συνδέσµους και στις θέσεις τους βάζουµε άγνωστες
αντιδράσεις. Το βάρος του σώµατος ασκείται στο Κ.Β. που για οµογενή σώµατα συµπίπτει
µε το Γ.Κ.
• Γράφουµε τις εξισώσεις ισορροπίας για το σώµα:
ΣFx = 0 ⎫
ΣF = 0 ⎫⎪ ⎪⎪
⎬ ⇒ ΣFy = 0 ⎬
ΣΜ ο = 0 ⎭⎪ ⎪
ΣΜ ο = 0 ⎪
⎭
• Σε ισοδυναµία µε τις παραπάνω εξισώσεις ισορροπίας θα µπορούσαµε να γράψουµε:
ΣFa = 0 ⎫
⎪⎪
ΣΜ Α = 0 ⎬ όπου Fa συνιστώσες σε κάποιο τυχαίο άξονα a και Α, Β τυχαία σηµεία έτσι
⎪ ώστε το ευθύγραµµο τµήµα ΑΒ να ΜΗΝ είναι κάθετο στον άξονα a.
ΣΜ Β = 0 ⎪⎭

24
Παράδειγµα 1ο F1 F2 F3
AX A B F4
• Γράφουµε τις εξισώσεις ισορροπίας. Από την
ισορροπία στον άξονα x: AY BY
ΣFX = 0 ⇒ Προκύπτει η άγνωστη A X
• Από την ισορροπία των ροπών ως προς το σηµείο Α:
ΣΜ Α = 0 ⇒ Προκύπτει η άγνωστη ΒΥ
• Από την ισορροπία των ροπών ως προς το σηµείο B:
ΣΜ Β = 0 ⇒ Προκύπτει η άγνωστη Α Υ
• Επίσης θα µπορούσαµε να γράψουµε ισοδύναµα το ακόλουθο σύστηµα εξισώσεων
ισορροπίας για το προσδιορισµό των αγνώστων αντιδράσεων:
ΣΜ Α = 0 ⎫
⎪⎪
ΣΜ Β = 0 ⎬ , όπου C είναι ένα σηµείο που ∆ΕΝ ανήκει στο ευθύγραµµο τµήµα ΑΒ.
⎪
ΣΜ C = 0 ⎪⎭

25
Παράδειγµα 20
600N 100N 200N 600cos 45 0 600sin 450 100 200
y
θ = 450 ΑX
x
A B ΑY BY

2m 3m 2m ∆.Ε.Σ. ⇒
2m 3m 2m
• Έχοντας σχεδιάσει σωστά το ∆ιάγραµµα Ελευθέρου Σώµατος, γράφουµε τις εξισώσεις
ισορροπίας για το προσδιορισµό των αγνώστων αντιδράσεων:
⎧Σ Fx = 0 ⎧600cos(450 ) − A x = 0 ⎧A x = 424 N
⎪⎪ ⎪⎪ ⎡ ⎤
⎪
⎨ Σ M B = 0 ⇒ ⎨ (100)2 + ⎣ 600sin(45 0
) ⎦ 5 − 7 A y = 0 ⇒ ⎨A y = 332 N
⎪ ⎪ ⎪
Σ F = 0 ⎪⎩332 − 600sin(45 ) − 100 − 200 + B y = 0 ⎩By = 393 N
0
⎪⎩ y
Τα θετικά πρόσηµα για τα µέτρα των αντιδράσεων δείχνουν ότι σωστά υποθέσαµε αρχικά τις
φορές τους στο ∆ιάγραµµα Ελευθέρου Σώµατος.

26
∆ικτυώµατα
• ∆ικτύωµα: Κατασκευή που αποτελείται από λεπτές ράβδους που ενώνονται στα άκρα
τους. Τα σηµεία ενώσεώς τους καλούνται κόµβοι.
• Στο διπλανό σχήµα παρουσιάζεται ένα επίπεδο δικτύωµα.
• Όλες οι δυνάµεις εφαρµόζονται στους κόµβους και
το βάρος των ράβδων αµελείται.
• Οι ράβδοι ενώνονται στους κόµβους µε αρθρώσεις.
• Κάθε ράβδος δέχεται στα άκρα της ίσες και αντίθετες δυνάµεις κατά τη διεύθυνση του
άξονά της.
• Η εντατική κατάσταση των ράβδων ενός δικτυώµατος είναι είτε εφελκυστική είτε
θλιπτική. Οι ράβδοι ενός δικτυώµατος ∆ΕΝ πρέπει να καταπονούνται από στρέψη ή κάµψη.
T T T T
Εφελκυστική εντατική κατάσταση. Θλιπτική εντατική κατάσταση.
Όπου Τ η τάση της ράβδου. Όπου Τ η τάση της ράβδου.

27
 Υπολογισµός ∆ικτυωµάτων
• Το απλό δικτύωµα προκύπτει από απλή παράθεση τριγώνων.
• Για τα δικτυώµατα ισχύει γενικά η σχέση: ρ = 2 κ − 3 , όπου ρ = αριθµός των ράβδων
του δικτυώµατος και κ = αριθµός των κόµβων. Αν το δικτύωµα είναι απλό τότε οι 2κ
εξισώσεις των κόµβων είναι αρκετές για τον υπολογισµό των ρ = 2 κ − 3 τάσεων των ράβδων
και των τριών αντιδράσεων. Η µεθοδολογία υπολογισµού έχει ως εξής:
1) Αρχικά υπολογίζουµε τις αντιδράσεις του δικτυώµατος.
2) Κατόπιν, ξεκινάµε από τον κόµβο µε το πολύ 2 άγνωστες δυνάµεις Από τις εξισώσεις
ισορροπίας βρίσκουµε τις άγνωστες δυνάµεις και προχωρούµε.
Κόµβος i
T1 Αν ο κόµβος εµφανίζει δύο αγνώστους τότε η ( ∗) είναι
⎧ΣFX = 0 αρκετή. Αν ο κόµβος εµφανίζει περισσότερους αγνώστους
⎨ (*) τότε χρησιµοποιούµε το αποτέλεσµα της (∗) σε
T2
T3 ⎩ΣFY = 0
γειτονικούς κόµβους.
Fi → εξωτερική δύναµη
3) Υποθέτουµε συµβατικά όλες τις τάσεις στις ράβδους εφελκυστικές, εποµένως οι
δυνάµεις στους κόµβους κατευθύνονται προς τις ράβδους ή αποµακρύνονται από
τους κόµβους (όπως φαίνεται στο παραπάνω σχήµα).
4) Αν προκύψουν αρνητικές ⇒ δυνάµεις κατευθύνονται στον κόµβο (θλιπτικές).

28
Παράδειγµα Υπολογισµού Απλού ∆ικτυώµατος
y
400N C 400N C CX +x
B B
(2)
(1) CY M
4m ∆.Ε.Σ. ⇒ (4)
(3) 4m

A D A D
600N AY (5) 600N
3m 3m 3m 3m
Βήµα 1ο: Υπολογίζουµε τις άγνωστες αντιδράσεις του δικτυώµατος. Οι εξισώσεις ισορροπίας
για όλο το δικτύωµα µας δίνουν:
⎧ ΣFΧ = 0 ⎧ 600 − CX = 0 ⎧ CX = 600 [N]
⎪ ⎪ ⎪
⎨ΣΜ C = 0 ⇒ ⎨A Y (6) − 400(3) − 600(4) = 0 ⇒ ⎨A Y = 600 [N]
⎪ ΣF = 0 ⎪ A Y − 400 − CY = 0 ⎪ C = 200 [N]
⎩ Y ⎩ ⎩ Y

29
Βήµα 2ο: Εφαρµόζουµε τη µέθοδο των κόµβων. Αρχικά εντοπίζουµε το κόµβο ο οποίος να
έχει το πολύ 2 άγνωστες δυνάµεις. Υπάρχουν δύο κόµβοι που συγκεντρώνουν 2 άγνωστες
δυνάµεις, οι κόµβοι Α και C, ενώ οι κόµβοι Β και D συγκεντρώνουν 3 άγνωστες δυνάµεις.
Ξεκινούµε από το κόµβο Α:
T1y T1
⎧ 5
+
⎧ T1y = − A y T = − A y = −750 [N]
⎧ΣFY = 0 ⎧A y + T1y = 0 ⎪ ⎪⎪ 1 4
⎨ ⇒⎨ ⇒⎨ 3 ⇒⎨
⎩ΣFX = 0 ⎩ T5 + T1x = 0 ⎪⎩T5 + T1 5 = 0 ⎪ T5 = − 3 T1 = 450 [N] A T5
⎪⎩ 5 T1x
Γνωρίζοντας τώρα την T5 ο κόµβος D έχει δύο άγνωστες δυνάµεις: Ay
⎧ 5
Σ
⎧ X F = 0 ⎧ 600 − T 5 − T4x = 0 T
⎪ 4 = (600 − T5 )
⎨ ⇒⎨ ⇒⎨ 3 ⇒ T3
Σ
⎩ Y F = 0 ⎩ T 3 + T 4y = 0 ⎪ T3 = −T4y
⎩ T4 T4y
⎧ T4 = 250 [N] +
⎪
⇒⎨ 4
T
⎪⎩ 3 = − T4 = −200 [N] D
5 T5
T4x 600 N

30
Τέλος υπολογίζουµε το κόµβο C για να υπολογιστεί και η τελευταία τάση T2της ράβδου 2:
⎧ΣFX = 0 ⎧−C x − T2 = 0 ⎧T2 = −C x = −600 [N] C Cx
⎨ ⇒⎨ ⇒⎨ Τ2
Σ
⎩ Y F = 0 −
⎩ y C − T 3 = 0 T
⎩ 3 = − C y = − 200 [N] (έλεγχος)
Cy +
• Μετά τον υπολογισµό των τάσεων των ράβδων στους κόµβους, σχεδιάζουµε
τα διαγράµµατα ελευθέρου σώµατος όλων των ράβδων του δικτυώµατος,
σηµειώνοντας αντίστοιχα εφελκυστική ή θλιπτική φόρτιση, έχοντας υπόψη το Τ3
νόµο της δράσης – αντίδρασης µεταξύ των ράβδων και των κόµβων.

Ράβδος 1) T1 = 750 [N] T1 = 750 [N] Θλιπτική εντατική κατάσταση

Ράβδος 2) T2 = 600 [N] T2 = 600 [N] Θλιπτική εντατική κατάσταση

Ράβδος 3) T3 = 200 [N] T3 = 200 [N] Θλιπτική εντατική κατάσταση

Ράβδος 4) T4 = 250 [N] T4 = 250 [N] Εφελκυστική εντατική κατάσταση

Ράβδος 5) T5 = 450 [N] T5 = 450 [N] Εφελκυστική εντατική κατάσταση

31
Φορτία ∆ιατοµής ∆οκού
Επίπεδο τοµής ⊥ στον άξονα ΟΟ΄

⇒
Ο Ο΄ Ο Ο΄

Ι ΙI
• Οι εσωτερικές δυνάµεις που αναπτύσσονται µετά τη τοµή σε κάθε ένα από τα τµήµατα I
και II είναι ίσες και αντίθετες (νόµος δράσης – αντίδρασης).
• Μεταφέρουµε όλες τις δυνάµεις των τµηµάτων I και II στο γεωµετρικό τους κέντρο
(σηµεία C και C΄ πάνω στον άξονα OO΄) και τις συνθέτουµε στη συνιστώσα δύναµη R και
ροπή M που συνεπάγεται η µεταφορά τους.
y R
M

z Ο C x C΄ O΄
M
I R II 32
 y
Vy R
• Εξετάζουµε το τµήµα Ι: Η συνισταµένη δύναµη R
αναλύεται σε τρεις συνιστώσες στους άξονες x, y, z: N
R x = N (αξονική δύναµη // OC),
Ο Vz C x
R y = Vy (τέµνουσα δύναµη ⊥ επίπεδο zx),
z
R z = Vz (τέµνουσα δύναµη ⊥ επίπεδο xy). I
• Εξετάζουµε το τµήµα Ι: Η συνισταµένη ροπή M
αναλύεται σε τρεις συνιστώσες στους άξονες x, y, z: −T Κανόνας µοχλού
M x = T (ροπή στρέψης, // OC), δεξιού χεριού
M y (ροπή κάµψης, ⊥ επίπεδο zx),
−T T
M z (ροπή κάµψης, ⊥ επίπεδο xy).
y Κανόνας µοχλού
δεξιού χεριού
My M
Μy T
Μy
T
C
Ο x −Μ y −Μ z −Μ z
Mz Μz
z −Μ y
I 33
Μz
Υπολογισµός φορτίων διατοµής σε τυχαία θέση της δοκού

• Προσδιορίζουµε τις εξωτερικές αντιδράσεις της δοκού.

• Κάνουµε µια τοµή κάθετη στον οριζόντιο άξονα της δοκού. Σε κάθε ένα από τα δύο
τµήµατα της δοκού που προκύπτουν, εφαρµόζουµε ίσα και αντίθετα φορτία της διατοµής µε
κάποια υποθετική φορά.

• Γράφουµε τις εξισώσεις ισορροπίας για το ένα από τα δύο τµήµατα και υπολογίζουµε
τα άγνωστα φορτία της διατοµής. Αν τα φορτία προκύψουν αρνητικά έχουν αντίθετη φορά
από αυτή που αρχικά υποθέσαµε.

34
2-D: ∆ιάτµηση και καµπτική ροπή σε δοκό
• Θεωρούµε ένα τµήµα της δοκού µεταξύ του άξονα yy΄ (όπου ασκείται η αντίδραση R )
και του άξονα aa, και οµοιόµορφη εντατική κατάσταση στο z. Στο επίπεδο του σχήµατος
στην τοµή aa (κάθετη στο x) σχεδιάζουµε τις εσωτερικές δυνάµεις VR (διάτµηση) και M R
(καµπτική ροπή).
Σύµβαση προσήµων
M M M M

V V V V −
Ίνα αναφοράς +
Θλίψη ίνας αναφοράς
Εφελκυσµός ίνας αναφοράς

• Από τις εξισώσεις στατικής ισορροπίας y +

h P a
της δοκού προκύπτει: b
MR
⎧ VR + P + wx − R = 0 w
⎧ ΣFy = 0 ⎪ O
⎨ ⇒⎨ x 2
⎩ΣM O = 0 ⎪M R − Rx + P(x − h) + w =0 R
∆x
⎩ 2 b a V
R
x
35
Σχέσεις µεταξύ φορτίου ∆ιάτµησης και Ροπής
• Θεωρούµε ένα στοιχειώδες κοµµάτι dx µιας ράβδου, στο οποίο ασκείται ένα
κατανεµηµένο φορτίο w . Αν στο ένα άκρο του στοιχειώδους τµήµατος dx εφαρµόζεται
διάτµηση V και ροπή M , υποθέτουµε ότι στο άλλο άκρο θα έχουµε διάτµηση V + dV και
ροπή M + dM , όπως ακριβώς παριστάνεται στο παρακάτω σχήµα.
y
• Από τη στατική ισορροπία του σώµατος w + x
στο κατακόρυφο άξονα προκύπτει: V
ΣFy = 0 ⇒ V + wdx − (V + dV) = 0 ⇒ M M + dM
O
V x
dV 2 2
dx
= w ⇒ ∫ dV = V V = V2 − V1 = ∫ wdx
V2
V + dV
dx V
1
x
1 1

• Από τη στατική ισορροπία του σώµατος για τις ροπές ως προς το σηµείο Ο προκύπτει:
dx
ΣM O = 0 ⇒ − M − Vdx − wdx + (M + dM) = 0 ⇒
2
M x
dM 2 2

⇒ ∫ dM = M M = M 2 − M1 = ∫ Vdx
M2
V=
dx M
1
x
1 1

36
Παράδειγµα 1ο
Να υπολογιστούν τα διαγράµµατα N , V , M [δηλαδή οι συναρτήσεις M(x) ] για τη δοκό
του παρακάτω σχήµατος.
200 KN \ m
500 KN
+
y
3000 KNm 3m
3m 10m 2m x

RL RR

• Γράφουµε τις εξισώσεις στατικής ισορροπίας της δοκού ώστε να υπολογίσουµε τις
άγνωστες αντιδράσεις R L και R R . Για να υπολογίσουµε εύκολα µια από τις δύο αντιδράσεις,
παίρνουµε την εξίσωση στατικής ισορροπίας των ροπών, ως προς ένα από τα δύο σηµεία που
ενεργούν οι αντιδράσεις, για παράδειγµα ως προς το σηµείο που ενεργεί η αντίδραση R R .
10
ΣM R = 0 ⇒ 3000 − R L ⋅ (10) + 200 ⋅10 ⋅ − 500 ⋅ (2) = 0 ⇒ R L = 1200 [KN]
2
ΣFy = 0 ⇒ R L − 200 ⋅ (10) + R R − 500 = 0 ⇒ R R = 1300 [KN]

37
 • Υπολογίζουµε τις τέµνουσες δυνάµεις (εγκάρσιες) και τις καµπτικές ροπές στη δοκό.
Κάνουµε εγκάρσια τοµή στη δοκό κάθε φορά που έχουµε µεταβολή στη φόρτισή της.
• Τµήµα 1ο 0 ≤ x ≤ 3 Στη θέση της τοµής εφαρµόζουµε τις εσωτερικές δυνάµεις
ΣFy = 0 ⇒ V1 (x) = 0 x
ΣM τοµη = 0 ⇒ 3000 + Μ1 (x) = 0 ⇒
Μ1 (x) = −3000 [KNm]
3000 KNm 3m
3m V1 M1
200 KN \ m
x
• Τµήµα 2ο 3 ≤ x ≤ 13
ΣFy = 0 ⇒ − R L + 200 ⋅ (x − 3) + V2 (x) = 0 ⇒
V2 (x) = 1800 − 200x [KN] 3000 KNm 3m
3m 10m V2 M2
RL
(x − 3)
ΣM τοµη = 0 ⇒ 3000 − R L ⋅ (x − 3) + 200(x − 3) + M 2 (x) = 0 ⇒
2
M 2 (x) = −100(x − 3) 2 + 1200(x − 3) − 3000 [KNm]

38
 • Τµήµα 3ο 13 ≤ x ≤ 15 200 KN \ m V3 500 KN
3000 KNm x
ΣFy = 0 ⇒ V3 (x) − 500 = 0 ⇒ M3
V3 (x) = 500 [KN] 3m
3m 10m 2m
ΣM τοµη = 0 ⇒ Μ 3 (x) + 500 ⋅ (15 − x) = 0 ⇒
RL RR
Μ 3 (x) = 500(x − 15) [KNm]

Κάναµε τη τοµή στο τρίτο τµήµα της δοκού και εφαρµόσαµε τις εσωτερικές δυνάµεις
στο δεξί κοµµάτι και όχι στο αριστερό, όπως κάναµε στα υπόλοιπα δύο τµήµατα. Οι
δυνάµεις που εφαρµόσαµε εδώ ( V3 , M 3 ) ήταν ίσες και αντίθετες (δράση – αντίδραση)
µε τις ( V1 , M1 ) και ( V2 , M 2 ). Αυτό έγινε διότι αν κοιτάξουµε τη τοµή από δεξιά
έχουµε λιγότερες δυνάµεις να αθροίσουµε στην εξίσωση ισορροπίας δυνάµεων και
ροπών.

39
 • Κατασκευή διαγράµµατος εγκάρσιων δυνάµεων Q(x) και καµπτικών ροπών M(x) .
200 KN \ m
500 KN
Α(3,0), Β(3,1200), Γ(9,0)
3000 KNm 3m
3m 10m 2m ∆(13, −800), Ε(13,500), Ζ(15,500)
1200 KN 1300 KN dV2 (x) d(1800 − 200x)
y εφθ = = ⇒
B dx dx
θ Ε εφθ = −200 ⇒ θ = 89,710
V [KN] A + Γ
Ζ
x
−
y ∆
Α(0, −3000), Β(3, −3000), Γ(3.55,0)
i∆
M [KNm] Γ Η x ∆ (9,600), Ε(8.45,0), Ζ(13, −1000)
i i
Ε Η (15,0)
− Ζ
A B
40
Παράδειγµα 2ο
Να υπολογιστούν τα διαγράµµατα V(x) και M(x) .για τη πρόβολο του παρακάτω
σχήµατος. w KN \ m +
y
A x
ML
L L
RL
• Στη πρόβολο δεν ασκούνται αξονικές δυνάµεις, οπότε η πάκτωση «αντιδρά» µε µια
τέµνουσα δύναµη R L και µια καµπτική ροπή M L . Υπολογίζουµε τις αντιδράσεις της
πάκτωσης από τις εξισώσεις στατικής ισορροπίας.
⎧ wL ⎧ wL
RL − =0 R =
⎧ ΣFy = 0 ⎪⎪ ⎪⎪
L
2 2
⎨ ⇒ ⎨ ⇒ ⎨
⎩ Σ M = 0 ⎪M − wL 1 ⎪ 2wL2
A
⋅ (L + L) = 0 ML =
⎪⎩ L 2 3 ⎩⎪ 3

41
 • Υπολογίζουµε τις τέµνουσες δυνάµεις και τις καµπτικές ροπές στη δοκό. Κάνουµε
εγκάρσια τοµή στη δοκό κάθε φορά που έχουµε µεταβολή στη φόρτισή της.
• Τµήµα 1ο 0 ≤ x ≤ L
x
w KN \ m +
ΣFy = 0 ⇒ V1 (x) − R L = 0 ⇒ y
ML x
wL
V1 (x) = V
L 1
M1
2 L
ΣM τοµη = 0 ⇒ Μ L + M1 (x) − R L x = 0 ⇒ RL
2wL2 wL
M1 (x) = − + x
3 2
• Τµήµα 2 L ≤ x ≤ 2L
ο
ML x M2
w KN \ m +
y
w (2L − X) x
ΣFy = 0 ⇒ V2 (x) − (2L − x) =0⇒ V2
L 2
L L
w
V2 (x) = (2L − x) 2
RL
2L
w 1 1
ΣM τοµη = 0 ⇒ Μ 2 (x) + (2L − x) 2 ⋅ (2L − x) ⇒ M 2 (x) = − (2L − x)3
2L 3 6

42
• Κατασκευή διαγράµµατος εγκάρσιων δυνάµεων V(x) και καµπτικών ροπών M(x) .
w KN \ m +
y
ML x
R L L
L

wL y
2 V + x

y
x
M −
2wL2 wL2
− −
3 6

43
 ΤΑΣΗ n
n

sn
n2 
 2

n
 n1 y
1
y  yy  zy z

 yx sz

 yz
xy
 zy
 xx
 zx  xz  zx x
x
 zz

z
z
z
1
 Δι-διάστατη Εντατική Κατάσταση (2 D)

Ισορροπία
y
1) ΣΜ=0 y
 yx
 xy και  yx τείνουν να περιστρέψουν το στοιχειώδες τετράγωνο
 xy
x
 yx  (1 dx)  dy   xy  (1  dy )  dx   xy   yx x dy
 xy
2) ΣF=0  yx x
 yx  d  yx y

x dy dx
x dx
dx
 yx

( yx  d  yx ) dx  ( x  d  x ) dy   yx dx   x dy  0  d  yx  dx  d  x  dy  0 

   x   yx
 x  y  0
d  yx dx 
  0   Εξισώσεις Ισορροπίας
dy dx    y    xy  0
 y x

2
 Μετασχηματισμός Τάσης
 y  yx
y  xy
 x
y
y x
( x ,  y ,  xy ? ( ,  ,  )
 ) 
 yx x y xy

 xy
x x    , y y   
x

x
 n dA y
  t
 x dA cos 
n
 xy dA cos   nt dA

 yx dA sin  x
 y dA sin 

 n   x cos 2    y sin 2   2 xy cos  sin  ή  nt  ( x   y )sin  cos    xy (cos 2   sin 2  )

x y x y x y

n   cos 2   xy sin 2  nt   sin 2   xy cos 2
2 2 2

3
max  n  d n d  nt
?  0   n ( p )   p ,  0   nt (T )   p
max  nt  d   p
d  T

d n 2 xy
 0   ( x   y )sin 2  2 xy cos 2  0  tan 2 p 
d x y
d  nt x y
 0   ( x   y )cos 2  2 xy sin 2  0  tan 2T  
d 2 xy

1 cos 2( p  T ) 
 0  tan 2T    T   p 
tan 2 p sin 2 p cos 2T 4

( x   y ) / 2  xy
cos 2 p  , sin 2 p 
2 2
 y   y 
  x   2
  x   2

 2  xy
 2 
xy

2
x y x y 
  p1,2       xy2 ,    p . . . . . κύριες τάσεις
2  2 

2
 y 
p    x    xy2 ,   T . . . . . μέγιστη διατμητική τάση
 2 
4
  p1   p 2
  x   y   p1   p 2 , p 
2


 T   p 
4

d n
 2  nt   0 δηλ. διατμητική τάση μηδέν στα επίπεδα  p
d

  : (-) θλιπτική ; (+) εφελκυστική

 yx
 xy
: (+) ; (-)

y
t
  : (+) αριστερόστροφη από x n

x

5
 2 2
   y   x  y 
 Κύκλος του Mohr:   n  x    2
     xy2
 2  nt
 2 
 nt
p A
H ( y , xy )

   
2  x  y
 n , nt   κύκλος (C, R): C   x 2 y ,0  ; R   x 2 y    xy2 2
   
B
 p2 C 2 p  p1 n
2
  p1,2  C  R ( n , nt )
V ( x ,   xy )
 p  R

 xy BV
 2 p  tan 1  tan 1
 x   y  / 2 CB

 2 p στο κύκλο του Mohr   p στο φυσικό χώρο

  p p   / 2 στο κύκλο του Mohr   / 4 στο φυσικό χώρο

  xy () για στροφή  xy () για στροφή

6
 Παραμόρφωση

Α Α' ΟΑ  ΟΑ' Αλλαγή μήκους και γωνίας

Αξονική:  n
Fn n d n
 n  
n  d
 n


 Διατμητική:  s    
2
s
  μικρό    tan  
 

  () επιμήκυνση ;   ()    

2
 d
 x  dx  dx  x  xy     xy
y dx dx dx 2
dy  dy d y
 zx y    yz     yz
dy dy 2
 d
dy
 yz  z  dz  dz  z  zx     zx
d z dz dz 2
d y 
dz
 xy  n  dn  dn  nt     nt
dn 2
d x
x
z 7
 Δι-διάστατη (2-D) Παραμόρφωση
y (1   n )dn n
B
(1   y )dy
 
B
2 xy

dy dn C
t

 O dx C x

 
2 xy (1   x )dx

(OB) 2  (OC ) 2  (C B) 2  2(OC )(C B)cos    xy  
2 

 (1   n )dn   (1   x )dx   (1   y )dy   2  (1   x )dx  (1   y )dy    sin  xy 

2 2 2

dx  dn cos , dy  dn sin  , sin    ,  , 

x y ,  xy   1

Ορθή και διατμητική παραμόρφωση σε τυχαίο επίπεδο

 xy
  n   x cos2    y sin 2    xy sin cos ,  nt  2( x   y )sin  cos   xy (cos 2   sin 2  )  x   x ,  y   y ,  xy   xy 
2

8
 x   y x   y  xy

n   cos 2 
sin 2  Κύριες παραμορφώσεις,
Ομοίως, 2 2 2 
Κύκλος Mohr κ.λπ.
 nt  ( x   y )sin 2   xy cos 2 

2 2
x y   x   y    xy   xy
p       , tan 2 p 
1,2
2  2   2  x  y

 nt / 2
A
 p /2 2 2
p     y    xy 
H ( y ,  yx / 2)   x   2 
2  2   
x  y
2
 p1,2  C  R
 p2 B
C  p1  n x   y p
2 p
C , R
2 2

V   x ,   xy / 2 

9
 Επιμηκυνσιόμετρα
y c
 a   x cos  a   y sin  a   xy sin  a cos a
2 2

c
b
 b   x cos 2  b   y sin 2  b   xy sin  b cos b

 c   x cos 2  c   y sin 2  c   xy sin  c cos c

a
b
  x ,  y ,  xy  από τα   a , b ,  c 
a
O x
Παράδειγμα
y  a  2  104 ,  b  3.5  104 ,  c  8  104
c
b
 a   x  2  104 ,  c   y  8  104 ,  b   x cos 2 45o   y sin 2 45o   xy sin 45o cos 45o
45o
45o  xy
a    xy  1.5  104
x 2
 nt
V (2,1.5)
p 28
2
x   y 8.35  104
R     1.52  104  3.35  104 , C  5  10 ,  p1,2
4
C R
2  2  2 1.65  10
4
2 p 8.35
1.65 y
n
1.5 2
H (8, 1.5) 2 p  tan 1   p  13.3o
52
13.3o 10
x
 Νόμος του Hooke
x
x   
 E
  G


x
x

E G
 y   x 


Μεταβολή μήκους (παραμόρφωση) στη διεύθυνση x

y
y y
x y
 x   x dx  dx  x    y  
E  x E
x

x x
x 2D
x
dx
y x 
 x   y 
, y 
 y   x 
E E
 x  1  x   ( y   z )   xy  G xy
E
2  x
  x  E
   y  ,  y  E 2   y   x 
 x   x     x  x   y   y  1  y   ( x   z )   yz  G yz 1  1 
 x E E E
 z  1  z   ( x   y )   xz  G xz
E  z    x   y  ;  z  0
E

11
 Καθαρή Διάτμηση
 p1 
 p2  /2
H (0, xy ) (0,  xy / 2)

0  0 
 p 2   xy  p1   xy  p 2   xy / 2
p  p1   xy / 2
y
 yx  
V (0,  xy ) (0,  xy / 2)

R   xy     p1,2   xy   R   xy / 2   p1,2   xy / 2
45o
x
    E
Νόμος του Hooke:  p1  E
(   p 2 )    E 2      E    E  2(1   )G
1   2 p1 1   2 2  2(1   )  2(1   )
E E
x  (1   ) x   ( y   z )  ,  xy  G xy  
(1   )(1  2 ) 2(1   ) xy
E E
y  (1   ) y   ( x   z )  ,  yz  G yz  
(1   )(1  2 ) 2(1   ) yz
E E
z  (1   ) z   ( x   y )  ,  zx  G zx  
(1   )(1  2 ) 2(1   ) zx

Επίπεδη ένταση:  z  0 Επίπεδη παραμόρφωση:  z  0

 x  1 ( x   y ) x  E
(1   ) x   y 
E (1   )(1  2 ) 

E 
E 1  
 y  1 ( y   x )  z    E [ x   y ]    ( x   y )
1  y  E
(1   ) y   y 
(1   )(1  2 ) 
z  E (   y )
(1   )(1  2 ) x
 z   ( x   y )  z   ( x   y )
E
12
 Αξονική Φόρτιση

A  P
  L  L, 
E A
P PL
 
L δ AE

Υπερστατικοί Φορείς
CD 
YA YB
E A  200GPa, YA  500 MPa, A A  150mm 2 A , B , , , ?
A B B 400 mm A
E B  100GPa, YB  400 MPa, A B  200 mm 2 200 mm

PB PA
M D  0  P(0.25m)  PB (0.15m)  PA (0.05m)  0  PA  3PB  120kN (1) C
D
100 100 50 c    
δA  B  A  A  B  c  B  3A 100 mm 100 mm 50 mm y
δB 250 150 50 3 5
δC P = 24 kN
PB L B P L PB (0.4m) PA (0.2m) x
3 A A  3
ABEB AA EA (0.2m)(0.1m) (0.15m)(0.2m)
 PA  PB (2)
(1)  (2)  PA  PB  30 kN
PA 30(10)3 N  500  400
A    200(10)6 N / m 2  200 MPa ( ), B  150 MPa ( ), k A  YA   2.5 , k B  YB   2.67
6
A A 150(10) m 2
A 200  B 150
5 5 PB L B 5 30(10)3 (0.400)Nm
C   B   6 9 2
 1(10) 3 m  1mm
3 3 A B E B 3 200(10) (100)(10) m Pa
13
 Στρέψη
dF   dA
dA Ασκούμενη Ροπή
r
M   r  dA . . . M  0
M A
M
 Παραμόρφωση
B

B D BB R DD r  R
O tan  R   , tan   
 L L L L A
B
L
D
A B tan    (διατμητική παραμόρφωση) R r R
r R  ,    r
L L R
R
 Τάση
G R R
      G  r   r
G R R
R R  r 2 dA Mr
 M  r 2 dA   r dA 
2
   ; J   r 2 dA
A
R R A
r A
J A

 R R
r4 
R
 R4 
J   r dA . . . πολική ροπή αδράνειας
2
 J   r dA   r d ( r )   2 r dr  2  
2 2 2 3

4 0 2 
A  A 0 0 

R M L  L
  r ,  
Mr
r ,   
L R J J G  r G 
14
 Κάμψη
P 
 Ουδέτερος άξονας (Ο.Α.)
Mr z x
O y
Vr
 O

R Vr   dA

y  Fy  0 y
A


z x  MO  0
M r   y  dA
dA A

Καμπτική Παραμόρφωση y y 
  y  c y
c c c
 
b  cy
c
O. A. O. A.
c y x y O. A.
c
c  y
c c
b 
y
Στατική:  F  0 ,  M  0
 Fc   FT  M r 

15
Καμπτική Τάση

z x
P y
Fc

O. A. Mr
Vr FT
 x
R
   
  dA  0
E
  Fx  0  Hooke:  x  (1   ) x   ( y   z )   E  x
(1   )(1  2 ) 
 
A
c   c
   E    E y 
c y c

c c  y 2 dA   I
 M  M r    y dA   y 2 dA   y dA 
2

A A
c c A
y A
y
My
  ; I   y 2 dA ; I = ροπή αδράνειας ως προς κεντρικό άξονα
I A

Και από την   dA  0

A
  y dA  0
A
 K . A.  O. A. (Κεντρικός άξονας  Ουδέτερος άξονας) y
O. A.
y
Ο. Α. y  1  y dA  I   y dA 2
AA A

16
 Ροπή Αδράνειας

y h h/2
h y b  y2 
h h/2
1  1
y   y dA   y d (by )    
  h y3  bh3
bh  2  0 2 I  I OA   y dA  b  y dy  
2 2

y AA bh 0
A h / 2
3   h / 2 12

b x

O. A. 3 3 y
y3 y
3  Ai yi O. A.
I x  I OA  Ad 2
y2 O. A. 2 y i 1
3
2
y3
A i d
y1 O. A.1 y2 i 1

1 y1 x

O. A. 2
bh3 bh3 1 3
I x  I OA  bh   
h h
  bh
2 12 4 3
100 mm
2cm 2cm b x
10mm

8cm
3cm 180mm
2cm
12cm 45mm

y i i 
A y (8  12)  4  (8  6)  5
 3cm 180
 Ai (8  12)  (8  6) y
2
 90mm . . . άξονας συμμετρίας
1 1 1 1 1
I OA  2 (2)(5)3  (12)(3)3  (8)(1)3  272cm 4 I (100)(180)3  2 (45)(160)3  17.88 106 mm 4
3 3 3 12 12

17
 Διατμητική Τάση A2 A1

P  x2  x1

M dx
M dM
 xy Vy
 yx O. A. Vy  d Vy

 Fx  0  
A1
x1 dA    x 2 dA    xy dA  0
A2 AB
A1  A2 , AB  (dx) t ;  xy   AB

 x1  M  dM y ,  x 2  M y , I OA  I   (dx)t  dM  y dA    dM 1  y dA dM
 V και  y dA  Q
I OA I OA I A
dx I t A
dx A
VQ

It
A
y1
 Q: Q   y dA   (d  y1 ) dA  0  d  A (επειδή  y dA  0 )
1
A A A d y
N
Σύνθετες Διατομές: Q   Ai di O. A.
i 1

α) Q  0 στην κορυφή και στην βάση QT  QB  0

Vmax h 1  h  b  h 
2
 h y O. A.
  h  
Q ( y )  b   y      y       y 2 
β)  max  Q
2 2 2 2   2  2  
 t max y
b
O. A. Q
γ) Qmax στον Ο.Α. αν t  σταθ.
1
Qmax  bh 2
8
18
 Κάμψη Δοκών – Ελαστική Γραμμή

 Σαν ελαστική γραμμή δοκού ορίζεται ο παραμορφωμένος ουδέτερος άξονας της δοκού ή αλλιώς η γραμμή των
βυθίσεων της δοκού
y
x dx

y(x)

 Απειροστό τμήμα της δοκού μεταξύ x και dx

Κ
dx   d  dx  dx   c
  
dx  dx  (   c)d  dx 
dx c c 1 Mc d 2 y
  c    c  c
c dx  E  EI z dx 2
dx
M d2y
  Εξισωση ελαστικης γραμμης
EI z dx 2
dx  dx d2y
 0  0  Η ελαστική γραμμή στρέφει τα κοίλα άνω.
 ακτίνα καμπυλότητας dx 2
1 y '' d2y d2y
 0  0  Η ελαστική γραμμή στρέφει τα κοίλα κάτω.
  y ''  2 dx 2
 1  ( y ') 2 
3/ 2
dx

19
 Κοίλα άνω: Κοίλα κάτω:

 Κλίση ελαστικής γραμμής:

dy

dx
 Υπολογισμός ελαστικής γραμμής
d2y M dy M  M 
dx  EI z    EI z  dx  c1 x  c2
   dx  c1  y ( x )   dx
dx 2 EI z

Οι c1 και c2 προσδιορίζονται από οριακές συνθήκες:

dy
 Πάκτωση: y (0)  (0)  0
dx

 Άρθρωση ή κύλιση: y (0)  0

 Αν δυο τμήματα της δοκού έχουν διαφορετικά Ι

Α
ΙΙ
γεωμετρικά χαρακτηριστικά ή φυσικές ιδιότητες, τότε η
yI ( x) yII ( x)
βύθιση υπολογίζεται για τα επιμέρους τμήματα και οι
πρόσθετες σταθερές ολοκλήρωσης προσδιορίζονται από
τις συνθήκες συνέχειας στα κοινά σημεία.
dyI dy
Πρέπει: yI ( A)  yII ( A) και ( A)  II ( A)
dx dx
20
 L P L
Παράδειγμα 2 2

EI σταθερό
P P
2 2
L

P P
2 2
dV d4y
 Φορτίο:  w   EI 4
dx dx P P
 
2 2

PL
4

DM d3y
 Διάτμηση: V   EI 3
dx dx

PL2
16 EI
d2y
 Ροπή: M  EI 2
dx
PL2

16 EI

 Παραμόρφωση (Βύθιση): y
dy
Κλίση:  
dx PL3

48 EI
21
 Υπολογισμός βύθισης y

P d2y P
M  x  EI 2  x 
2 dx 2
dy P 2
 EI  x  c1  (1)
dx 4
P
 EIy  x3  c1 x  c2 (2)
12

 y (0)  0  c2  0


Συνοριακές συνθήκες: 
2
 dy ( L )  0  c   PL
 dx 2 1
16

Τελικά:
 dy PL2 x  0, y (0)  0
x  0, (0)   
dy 1  P 2 PL2   dx 16 EI 1  P 3 PL2  
(1)    x    (2)  y  x  x   PL3
EI  12
L L
dx EI  4 16   L dy L
x , ( )0
16   x  , y( )  
  2 2 48 EI
2 dx 2

22