Baghay Aralin sa Filipino VI

I. Layunin
Sa loob ng apatnapung oras na talakayan gamit ang isang paksa, 80% ng mga mag-aaral ng VI-
Mangila ay inaasahang:
a. natutumbasan ng wasto ang mga salita sa Filipino;
b. naibabaybay ng tama ang mga katumbas na salita sa Filipino; at
c. Nawawasto ang mga pangunguap gamit ang tamang baybay.

II. Paksang Aralin

Pagbabaybay ng mga Salita (Ayon sa KWF Manwal sa Masinop na Pagsulat 2014)
Sanggunian: Pinagyamang Pluma 6, pahina 356-360

III. Kagamitan
manila paper construction papers
marker mga larawan
cartolina

IV. Pamamaraan
A. Paghahanda:
Magandang umaga sa inyo mga bata? (Magandang umaga rin po, sir) Bago tayo mag-
umpisa ngayong umaga, pakipulot muna ng mga basura sa ilalim ng inyong mga upuan at ating
panatilihing malinis ang slid-aralan na ito.

1. Pagganyak:

Mayroon akong inihandang isang incentive chart. Pamilyar ba kayo sa palabas na

Pokemon? (Opo/Hindi) Mabuti kung gayon. Ngayon ay igugrupo ko kaya sa tatlo. Sa
gawing kanan ko ay ang unang pangkat, sa aking gitna ay ang pangalawang pangkat, at
ang nasa kaliwa ay ang pangatlong pangkat. Sa tuwing ang grupo niyo ay nakakasagot ng
tama ay may kaakibat itong isang pokeball. Bawat pokeball ay may katumbas na letra sa
loob nito. Ang letrang ito ang magsisilbing puntos para sa inyong grupo. Ayos ba iyon?
(Opo) Mahusay!

B. Paglalahad

 Anong masasabi niyo sa larawan na ito? (Banaue Rice

Terraces)
 Sino ang may gawa nito? (Mga Ifugao)
 May inihanda akong talata tungkol sa Ifugao. Basahin mabuti ang seleksyon at
bigyang pansin ang mga nakasalungguhit na mga salita.

Ang mga Ifugao ay may isang mahalagang agimat na nagbibigay

puwersa sa kanila kung sila ay makikidigma, maglalakbay ng malayo, o tatawid
sa malalaking ilog sa lalawigan ng Cordillera. Tinatawag itong kodla. Ang
agimat na ito ay maaaring sa anyo ng isang kabuoan ng bato, isang pirasong
buto, o tinipong mga fern ngunit ang paniniwala sa kanyang kapangyarihan ay di
kailanman mapag-aalinlanganan ng mga matatandang Ifugao. Ang kodla ay isang
pambihirang ari-arian at istayl. Mapalad ang isang Ifugao na nagmamay-ari ng
isa nito, dahil igagalang ng mga kapatid niyang di naging mapalad.

C. Pagtatalakay
Base sa talata na inyong binasa, may mga tuntunin tayong dapat tandaan sa pagbabaybay
ng mga salita:

o Una ay ang salitang Ifugao at kodla – Pagpapanatili ng baybay mula sa katutubong wika.
Ibang halimbawa ay: canao (panseremonyang sayaw ng mga igorot), Ivatan (mga
katutubong naninirahan sa Batanes).

o Pangalawa ay ang salitang agimat (amulet/charm) – Pagpapanatili ng dati nang

tinumbasang baybay ng salitang hiram ayon sa abakada. Ibang halimbawa ay: batas –
law; butanding – whale shark.

o Pangatlong tuntunin ay ang salitang fern – Pagpapanatili ng orihinal na baybay ng

salitang hiram. Ibang halimbawa ay: pasta, zigzag, visa, depot.

o Pang-apat ay salitang Cordillera – Pagpapanatili ng orihinal na baybay ng mga pantangi,

teknikal, pang-agham, at mga simbolong pang-agham at matematika. Ibang halimbawa
ay Pasig City, Jose Rizal, Internet, photosynthesis, H2O.

o Pang-limang tuntunin ay ang salitang puwersa, mula sa salitang Espanyol na fuerza,

baybayin ayon sa abakada – Pagbabago ng baybay na hiram sa Espanyol. Ilang salitang
may e, panatilihin ang e: estacion – estasyon; escuela – eskuwela. Ilang salitang may o,
panatilihin ang o: politica – politika; oficina – opisina. Ilang salitang may o ay nagiging u
na sinusundan ng n at ang n ay nagiging m: confetti – kumpeti; convento – kumbento.
Ilang salitang may o sa salitang sinusundan ng m: compana – kompanya; complete –
kompleto.

o Ang pang-anim ay ang salitang istayl – Pagsulat ng i kapag nagsisimula ito sa s ang ilang
salitang Ingles. Ibang halimbawa ay scholar – iskolar; schedule – iskedyul.

o At ang pampito na tuntunin naman ay ang salitang kabuoan – Pagbabago ng ilang salita
kapag nilapian. Pagpapanatili ng o: tuon – pagtuonan. Pagbabago ng o-u: puno – punuin.

D. Paglalahat