Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

T-7.

OBRADA GLODANJEM

Tehnički sistemi 2012. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

CILJEVI UČENJA:

1. Razumete proces obrade glodanjem.

2. Pojmovno odredite proizvodne operacije
i alate.
3. Objasnite osnovna kretanja u toku
procesa glodanja.
4. Planirate mašine u obradi glodanjem.
5. Objasnite operacije obrade glodanjem.
6. Razumete otpore rezanja i snagu mašine.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Nastavna pitanja:

Strana u
1. Proizvodne operacije i alati 135
udžbeniku

2. Otpori i snaga rezanja 141

3. Mašine u obradi glodanjem 142

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Obrada glodanjem je postupak obrade ravnih površina, žljebova,

profilisanih (fazonskih) kontura, površina specijalnog i složenog oblika.

Glavno kretanje je obrtno kretanje alata definisano brzinom rezanja V,

m/min.
Pomoćno kretanje je:
•pravolinijsko kretanje predmeta obrade i/ili alata i određeno je brzinom
pomoćnog kretanja (Vp = n·S, mm/min - aksijalnim pomeranjem u jedinici
vremena),
•može biti definisano korakom po zubu (S1, mm/z - aksijalnim pomeranjem
za jedan zub alata) i korakom (S, mm/o - aksijalnim pomeranjem za jedan
obrt alata).
Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić
 Metode obrade rezanjem
sa alatima sa
•glodanje
definisanom geometrijom
 Metode obrade rezanjem
sa alatima sa
•glodanje
definisanom geometrijom
 Metode obrade rezanjem
sa alatima sa
•glodanje
definisanom geometrijom
 Metode obrade rezanjem
sa alatima sa
•glodanje
definisanom geometrijom
 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

qIstosmerno i suprotno smerno glodanje

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Prema smeru međusobnih kretanja alata i predmeta obrade razlikuju se dva

postupka obrade glodanjem i to obrada:

1. Istosmernim glodanjem
2. Suprotno smernim glodanjem.

Pored toga kod istosmernog glodanja debljina strugotine se menja od

maksimalne vrednosti do nule, a kod suprotno smernog od nule do
maksimalne vrednosti hmax.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Prema rasporedu reznih elemenata alata razlikuju se dva postupka

obrade glodanjem:

1. obimno glodanje
2. čeono glodanje.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Kružno glodanje

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Koraci kod odabira alata i režima rada iz kataloga alata

Odabir načina glodanja:

- čeono glodanje
- obodno glodanje
- glodanje ruba
- profilno glodanje
- utorno glodanje

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Osnovni geometrijski parametri obrade glodanjem:

qdubina rezanja (a)
qširine glodanja (B),
qugao kontakta ψ,
qugao zahvata ϕ,
qširina (b) i
qdebljina reznog sloja - strugotine (h), trenutna, srednja i maksimalna.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Dubina rezanja pri obradi ravnih površina glodanjem iznosi:

a = h1 − h

gde su h1 i h, mm - dimenzije pre i nakon obrade, dok su dodaci za

obradu:

δ1 - dodatak za grubu obradu glodanjem,

δ2 - dodatak za finu obradu glodanjem,
δ3 - dodatak za brušenje.

Dodaci za obradu u obradi glodanjem

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić
 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Osnovne operacije u obradi glodanjem su obrada:

1. ravnih površina,
2. krivolinijskih kontura,
3. površina specijalnog oblika i
4. površina složenog oblika.

Obrada ravnih površina je obrada:

horizontalnih, vertikalnih ili nagnutih površina, izrada kanala i
žljebova na ravnim i cilindričnim površinama (žljebova za klin),
usecanje i odsecanje, obrada stepenastih površina i sl.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Neke proizvodne operacije obrade ravnih površina glodanjem

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Obrada krivolinijskih kontura je obrada profilisanih površina,

ispupčenja, udubljenja, zaobljenja, zavojnih žljebova, složenih kontura i sl.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Izrada i obrada površina specijalnog oblika glodanjem je izrada T

- žljebova, profila prizmi, žljebova u vidu ″lastinog repa″, površina sa
većim brojem stepenica, pravolinijskih i krivolinijskih žljebova itd.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Izrada i obrada površina složenog oblika glodanjem je izrada zupčanika,

navoja, ožljebljenih vratila, gravura alata za kovanje, livenje u kokilama,
presovanje itd.

Neke proizvodne operacije obrade površina složenog oblika glodanjem

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Proizvodne operacije obrade glodanjem se često razvrstavaju i prema

vrsti i obliku glodala koje se koristi pri obradi na glodanje:
1. valjkastim glodalima,
2. čeonim glodalima,
3. vretenastim glodalima,
4. koturastim glodalima itd.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Podela glodala se može izvršiti na više načina:

Po načinu izrade razlikuju se:

• glodala sa glodanim zubima

• glodala sa podstruganim - podbrušenim zubima
• glodala sa umetnutim zubima

Prema obliku glodala se mogu svrstati u tri grupe:

glodala sa drškom
- vretenasta glodala
- glodala za žlebove

glodala sa otvorom
- valjkasta
- koturasta
- testerasta
- čeona valjkasta
- ugaona
- profilna i dr.
Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić
 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Glodačke glave

Prema obliku zuba glodala mogu biti:

•sa pravim zubima
•sa ukrštenim zubima
•glodala sa zavojnim zubima

Po smeru obrtanja u radu glodala mogu biti:

•desnorezna
•levorezna

Po materijalu koji se koristi za rezni deo glodala mogi

biti:

•od brzoreznog čelika

•sa pločicama od tvrdog metala

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Glodala od brzoreznog čelika

Valjkasta glodala sa glodanim zubima se izrađuju od brzoreznog čelika.

Primena: obradu ravnih površina.
Širina im je veća od spoljašnjeg prečnika, a mogu biti sa pravim, kosim i
zavojnim zubima (zavojni zubi obezbeđuju povoljnije uslove rada).

Zubi se izrađuju glodanjem na telu valjkastog oblika od brzoreznog

čelika, a centralni otvor u telu služi za postavljanje glodala na glavno
vreteno glodalice ili nosač u obliku trna.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Namena:
izrada žljebova, kanala i obradu ravnih površina.
Izrađuju se iscela sa drškom, koja može biti cilindrična, konična sa uškom i sa
navojem u otvoru drške. Na obimu i čelu reznog dela nalaze se rezne ivice (zubi), a
sam rezni deo je izrađen od brzoreznog čelika.

Vretenasta glodala Vretenasto glodalo Vretenasto glodalo Vretenasto glodalo

sa valjkastom drškom sa kupastom drškom sa SK drškom za zaobljenja

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Čeono valjkasto glodalo

•izrađeno iscela od brzoreznog čelika
•ima zube po čelu i omotaču i
•primenjuje se za obradu ravnih površina, zidova žljebova i slično.

Osim čeono valjkastih glodala iz jednog komada (iscela) od brzoreznog

čelika, ova glodala se izrađuju i sa umetnutim noževima od brzoreznog
čelika.

Čeono valjkasta glodala

Profilna glodala
Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić
 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Čeono vretenasto glodalo Valjkasto glodalo

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Profilna glodala od brzoreznog čelika izrađenih iscela

Glodala za žljeb Glodala za Ugaona

za segmentni klin T - žljeb glodala

Ugaona glodala se primenjuju kod

izrade alata (glodala sa glodanim zubima) i
kod glodanja žljebova odgovarajućeg
oblika. Mogu biti jednostrana i dvostrana, a
mogu se ubrojiti i u profilna.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Testerasta glodala

Karakteristika testerastih glodala jeste da je širina samog glodala

mnogo manja od prečnika godala. Njima se mogu izrađivati razni žljebovi,
ukopavati kanali i dr.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Glodala sa pločicama od tvrdog metala

Iz ove grupe glodala izdvojićemo:
koturasta, profilna, sferna, čeona, valjkasta, testerasta, specijalna
glodala i glodačke glave.

Koturasta glodala sa mehanički pričvršćenim

pločicama od tvrdog metala

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Profilno glodalo Sferno glodalo

za izradu žljeba

Čeona glodala

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Valjkasta glodala Testerasto glodalo

Specijalna glodala

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Glave za glodanje (glodačke glave) se koriste pri obradi ravnih površina veće
širine kada se traži veći učinak obrade.
Sastoje se od tela (glave), u koju se ugrađuju noževi od brzoreznog čelika ili sa
lemljenim pločicama od tvrdog metala ili izmenljive pločice od tvrdog metala.

Glodačke glave

Pločice se za telo glodala

mogu pričvrstiti kao i god
strugarskih noževa na
četiri osnovna načina:

1. stezanjem odozgo,
2. stezanjem preko
otvora,
3. stezanjem odozgo i
4. preko otvora i
5. stezanje vijkom.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Nastavna pitanja:

Strana u
1. Proizvodne operacije i alati 135
udžbeniku

2. Otpori i snaga rezanja 141

3. Mašine u obradi glodanjem 142

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Glodala spadaju u grupu višesečnih alata, što znači da imaju veći broj
reznih elemenata (zuba), a time i veći broj reznih ivica.

Geometriju alata u obradi glodanjem čine osnovne:

geometrija reznog klina (α, β i γ).

ugao uspona spirale glodala ω
prečnik otvora ili drške - d

prečnik - D

širina - B

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Kod čeonih glodala geometrija reznog klina je definisana

geometrijom pomoćnog reznog klina (α1, β1 i γ1).

ugao vrha zuba (ε),

Napadni (κ) i
pomoćnim
napadnim
uglom (κ1),

radijus vrha zuba (r)

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Rezultujući otpor rezanja u obradi glodanjem se može razložiti na tri

komponente:
•F1 - glavnu ili obimnu - tangencijalnu silu,
•F2- radijalnu ili silu prodiranja i

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Čeono glodanje

Rezultujuća sila na zubu glodala:

1. F1 –obimna sila
2. F2 – radijalna sila

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Основни елементи процеса резања - обимно глодање

брзина резања [m/min]

број обрта n [о/min]

истосмерно супротносмерно брзина помоћног v [mm/min]
s
кретања

корак по обрту [mm/о]

n D s
z
b корак по зубу
ψ am a
главно време [min]
vs
L производност q=a ·b· vs [mm3/min]
Lt дебљина
am=sz·sin ψ
стругот. по зубу
 Обрадљивост и главни фактори обраде - глодање
истосмерно супротносмерно

D D
n sz sz
ψ
ψt t n ψψt
t

ψ1 a ψ1 a
vs ψ3 ψ2 vs ψ3 ψ2
ψ ψ

z - број зуба глодала iz - број зуба у захвату

ψt - угаони корак зуба ψ1=ψ
ψ2=ψ-ψt
ψ - угао захвата ψ3=ψ-2ψt
ψi=ψ-(i-1)ψt
 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Nastavna pitanja:

Strana u
1. Proizvodne operacije i alati 135
udžbeniku

2. Otpori i snaga rezanja 141

3. Mašine u obradi glodanjem 142

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Mašine u obradi glodanjem ili glodalice se, prema

konstruktivnom rešenju, dele na:

1. konzolne (horizontalne, vertikalne i univerzalne,

2. bezkonzolne (posteljne) - horizontalne, vertikalne i univerzalne,
3. glodalice specijalne namene (alatne, kopirne, agregatne, programske,
odvalne, glodalice za navoj i sl.).
Horizontalne glodalice
se koriste za obradu ravnih
površina, površina specijalnog
oblika, izradu zupčanika
pojedinačnim rezanjem, izradu
dugohodih zavojnica i sl.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Kod konzolnih glodalica kretanja u uzdužnom, poprečnom i vertikalnom

pravcu (pravcu osa X, Y i Z) izvodi radni sto, tako da je krutost i stabilnost
radnog stola, predmeta obrade relativno niska.

Osnovni elementi horizontalnih konzolnih glodalica su:

1. radno vreteno (1),
2. radni sto (2),
3. jedinica za glavno kretanje (pogonski elektromotor i prenosnik glavnog kretanja - 3),
4. jedinica za pomoćno kretanje (pogonski elektromotor, prenosnik pomoćnog kretanja i
sistem prenosnika tipa navojno vreteno - navrtka, 4), postolje (5),
5. sistem upravljanja (komandna tabla, ručice, poluge i sl.), sistem za podmazivanje,
sistem za hlađenje i podmazivanje i sl.
Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić
 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Horizontalna glodalica

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Vertukalne glodalice

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Vertikalna glodalica

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Bezkonzolne (posteljne) glodalice

1. obezbeđuju visoku krutost i stabilnost radnog stola,
2. izvodi dva kretanja (u uzdužnom i poprečnom ili vertikalnom pravcu, pravcu osa Y i X ili
Z),
3. nosač alata izvodi jedno kretanja u vertikalnom ili poprečnom pravcu, pravcu ose Z ili X.
Najnoviji tipovi glodalica se izrađuju sa jednim kretanjem radnog stola,
uzdužnim kretanjem, dok ostala dva kretanja izvodi nosač alata.

Bezkonzolna glodalica
Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić
 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Osnovne eksploatacione karakteristike glodalica su:

1. pogonska snaga mašine P i mehanički stepen iskorišćenja

snage,
2. raspon brojeva obrta nmin - nmax i geometrijski faktor promene
prenosnika glavnog kretanja ϕn,
3. raspon brzina pomoćnog kretanja Vpmin - Vpmax i geometrijski
faktor promene prenosnika pomoćnog kretanja ϕS,
4. maksimalna dužina hoda radnog stola u pravcu sve tri ose,
5. koeficijent preciznosti Cmp i tačnosti mašine Cmpk,
6. gabariti predmeta obrade,
7. broj radnih vretena kod viševrtenih glodalica i sl.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Neki tipovi vertikalnih glodalica

Bezkonzolna glodalica – HURON

Konzolne glodalice

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Univerzalna alatna glodalica

Univerzalne alatne glodalice, sa horizontalnim i vertikalnim radnim vretenom, se
koriste za izradu reznih alata, alata za kovanje, presovanje i sl.

Konstruktivno su tako formirane da obezbeđuju obrtanje radnog stola oko jedne ili dve
ose i obrtanje nosača alata (glavnog vretena) u cilju postavljanja vertikalnog radnog
vretena pod određenim uglom. Snabdevene su i uređajima za bušenje i rendisanje,
tako da mogu raditi i kao bušilice ili rendisaljke, što znatno proširuje nomenklaturu
proizvodnih operacija.

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Kopirna glodalica
Kopirne glodalice su namenjene su za obradu krivolinijskih kontura i profilisanih
površina.
Poseduju dva paralelna vretena od kojih je vreteno (1) glavno vreteno sa glodalom,
a vreteno (2) se koristi za smeštaj kopirnog šiljka. Kopirni uređaj radi na hidrauličnom
ili električnom principu i obezbeđuje prenos kretanja od kopirnog šiljka do alata, tako
da alat izvodi ista kretanja kao i kopirni šiljak.

Suština programskog upravljanja

se sastoji u automatskom upravljanju
radnim organima mašine po unapred
zadatom redosledu kretanja, bez
učešća radnika.
Redosled rada pojedinih organa
mašine je definisan programom koji
se unosi u upravljačku jedinicu
glodalice.
Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić
Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

Portalna glodalica

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić

 Osnovne akademske studije – Studijski program - Inženjerski menadžment

HVALA NA PAŽNJI

Tehnički sistemi 2011. Dušan B. Regodić