Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 256

gamocemloba haqiqaTi

qiTabu’us-salaT

namazis wigni
hasan iavaSi

gamomcemloba haqiqaTi
daruSSefeqa gamziri No: 53
tel: 0212 523 45 56-532 58 43 faqsi: 0212 523 36 93
htt://www.hakikatkitabevi.com.tr
el – fosta: bilgi@hakikatkitabevi.com.tr
faTih _ istanbuli
noemberi – 2014
bismillahirrahmanirrahim
adamianisaTvis sami saxis sicocxle arse-bobs:
amqveyniuri, sasaflaosi da imqveyniu-ri. amqveynad
suli sxeulTan erTadaa, adam-ians sicocxles suli
aniWebs, rodesac su-li sxeuls ganSordeba adami-
ani kvdeba. sxe-uli saflavSi, rom dalpes, an
cecxlSi da-iwvas, ferflad iqces, an mtacebelma
cxove-lma gaanadguros, suli ar gaqreba, safla-
vis cxovreba daiwyeba sadac SegrZneba aris,
moZraoba ki ara. yiameTis (warRvnis) Semdeg suli
da sxeuli erTad samoTxeSi an jojo-xeTSi samu-
damod iarsebeben.
adamiani, amqveynadac da imqveynadac bedni-eri,
rom iyos muslimnad yofnaa saWiro. amq-veyniuri bed-
niereba karg, mSvidobian cxovr-ebas, imqveyniuri bed-
niereba ki sa-moTxeSi moxvedras niSnavs.Aallahu
Tealam Seibrala adamianebi da maT feiRambrebis
SuamavlobiT bednierebis gza amcno. radganac ad-
amianebi am gzas damoukideblad ver miagne-bdnen.
arcerTi feiRamberi Tavisi fiqrebs ar gad-
mogvcems, yvela allahu Tealas brZa-nebebs gad-
mogvcemen. feiRambrebis gadmocem-ulAam bedniere-
bis gzas religia hqvia. haz-reTi muhammedis (sal-
lahu aleihi ve sell-em) gadmocemul religias is-
lami hqvia. haz-reTi ademidan bolo feiRamber
hazreTi muhammedamde, aTasobiT feiRamberia mosuli.
sxva feiRambrebis gadmocemuli religiebi droTa
ganmavlobaSi Seicvala da swor gzi-dan gadavida.
exla bednierebis gza mxolod islamis Seswavlasa
da mis SesrulebaSia. islami, guliT imans (rwme-
________________________________________________________________________________

wigni daibeWda: Sps ihlas stambaSi.


29 eqim gamziri. nomeri: 23.
ienibosna _ istanbuli
–2–
nas) da sxeuliT Sesasrulebel ibadeTebs (RvTism-
saxurebas) gvaswavlis. islami ehli sunneTis al-
imebis dawerili wignebidan iswavleba. ucodinare-
bis, aranormalurebis wignebidan ar iswav-leba.
adreul dros bevri ehli sunneTis alimi iyo exla
saerTod araa. am alimebis dawerili wignebi arab-
ul da sparsul eneb-ze da maTgan naTargmnebi,
msoflios yvela mxares aris. gamomcemloba “haqiqaT
qiTa-bevi” is yvela wigni am wyaroebidanaa aRe-buli.
bednierebis mosapoveblad haqiqaT qiTabevis wignebi
waikiTxeT.
misionerebi, qristianobis, ebraelebi iau-dizmis,
istanbulSi arsebuli haqiqaT qiTa-bevis gamomcem-
loba ki islamis gasavrce-leblad, da masonebi ki
yvela reliigis gasanadgureblad muSaoben.
Wkviani, ganaTlebuli da samarTliani pi-rovne-
ba maTgan swors Seicnobs da mihyveba. amis
gavrcelebas Tu xels Seuwyobs da daexmareba yvela
adamianis amqveyniur da im-qveyniur bednierebis
mopovebaSi damxmare iq-neba. pirovnebisTvis amaze
Zvirfasi da sasargeblo samsaxuri ar iqneba. dRes-
dRe-obiT qritianebis da ebraelebis TevraTi da
biblia adamianebis mier, rom aris dawerili Ta-
vianTi mimdevrebic amboben. yurani qerimi ki allahu
Teladan rogoricaa gamogzavnili dResac ise suf-
Taa.Yyvela, mRvdelebisa da hamamebis haqiqaT
qiTabevis gamocemuli wignebis yuradRebiTa da
samarTlianad, miukerZoeblad wakiTxva da gagebaze
mu-Saobaa saWiro.

–3–
winasityvaoba

namazis wignis weras eRuzu bismilis ki-TxviT


viwyeb. allahu Tealas uamrav madl-obas vwirav mis
SerCeul da sayvarel mona-morCil da maT Soris
yvelaze maRla mdgom hazreTi muhammeds selaTi da
selami iyos. ukeTilSobiles feiRambris sufTa
ehli be-iTs, samarTlian da erTgul eshabi qirams
(radiellahu Teala aleihim ejmain) yvelaze xei-
riani locvebi iyos.
amqveynad kargi sasargeblo saqmeebi cud saziano
saqmeebSia gareuli. bednierebisTvis da da mSvido-
bis misaRwevad sul sasargeblo saqmeebis keTebaa
saWiro. allahu Teala Zalian Sembralebelia amit-
om, kargi saqme-ebis cudisagan ganmasxvavebeli Zala
gaaCina.Aam Zalas goneba hqvia. sufTa da jansaRi
goneba, am saqmes Zalian kargad gaakeTebs, arasodes
motyuvdeba. codvis Cadena, cud zraxvebze ayola
gonebas da guls avad gax-dis.Kkargs cudisgan ver
gaarCevs. allahu Teala Semwynarebelia, amitom
adamianebs fe-iRambrebis saSualebiT karg saqmeebs
amcno-bs da maT gakeTebas brZanebs, xolo cud sa-
qmeebs amcnobs da maT gakeTebas ukrZalavs. am
brZanebebs da akrZalvebs religia hqvia. hazreTi
feiRambris gadmocemul religias islami hqvia.
dRes dedamiwaze Seucvleli, swor gzaze mdgari
erTaderTi religiaa da es islamia.Mmuslimani rom
iyos amisaTvis saWiroa jer guliT dajereba Semdeg
isla-mis brZanebebis da akrZalbebis Seswavla da
Sesruleba.
imanisTvis (rwmenisTvis) qelimei SeadeTis Tqma
da misi mniSvnelobis gagebaaa saWiro. qelimei Sead-
eTis sworad dajerebisTvisac ehli sunneTis al-
imebis wignebi, rogorc gv-aswavlian ise dajerebaa
saWiro. ehli sunneTis alimebis mier dawerili
–4–
wignebze mimyolebs asi Sehidis madli miecema. oTxi-
ve mesebis alimebi ehli sunneTis alimebi ari-an. ima-
nis pirobebi, (yvelasaTvis saWiro imani) wignSi sru-
lad aris axsnili. am wignis wakiTxvas girCevT.
dRes msoflio muslimanebi sam nawilad arian
dayofili.Ppirveli nawili, eshabi qiramis gzaze my-
ofi marTali da swori nawi-lia. eseni (ehli su-
uneTis) muslimanebi, (su-uni), (fiqra-i najiie), jo-
joxeTidan gadarCenili nawilia. meore nawili es-
habi qiramis mtrebi arian. maT (Sia), (fiqra-i dalle)
damaxin-jebuliNnawili hqia. mesame nawili ki
sunebisa da Siebis mtrebi arian. amaT vehabebi (ne-
jdi) hqvia. pirvelad arabeTSi qalaq nejdSi
gamoCndnen. maT fiqrai melue hqvia radgan eseni rom
muslimanebs muS-riqebs eZa-xian (qiameT ve aireT) da
(seadeT-i ebedies) wignebSia gadmocemu-li.Mmusli-
manze qaafi-ris (urwmunos) mTqme-li hazreTi
feiRambers dauwyevlia. musli-manebis am sam naw-
ilad ga-myofi ebraelebi da ingliselebi arian.
romel nawilidanac ar unda iyos nefsze, (cud
zraxvebs) amyoli jojoxeTSi wava.Yve-la musliman-
ma nefsis sisufTavisTvis quf-risa da codvebisagan
gasufTavebisaTvis xS-irad (la ilahe illallah)
unda ikiTxos. gulis gasufTaveba, cudi amxanage-bis-
agan, da araswori saziano wignebisagan dasacavad
xSirad (esTauRfirullah) un-da ikiTxos. is-lamze
mimdevris vedrebani aucileblad mi-Rebuli iqneba.Nna-
mazis ar mlocvelebi, haramis mWamel-msmelebi,
qalebze Semxedvelis verdebani miRebuli ar iqneba.
imanis miRebis Semdeg yvelaze mniSvnelo-vani
brZaneba namazia. xuTi drois namazis locva yvela
muslimanze farZi ainia. ar locva didi codvaa. han-
beli mesebSi ki quf-ris tolfasia.Nnamazis srulad
da sworad SesrulebisTvis jer misi Seswavlaa
saWiro. am wignSi islamSi gamocemuli nama-zis Sesa-
–5–
xeb mokled da konkretulad gadmocema sasageblod
miviCnieT. es wigni ramdenime is-lamis alimis
wignebis gamoyenebiT momza-dda. am wignSi gadmo-
cemuli codna, aucile-belia yvela muslimanma
iswavlos da sxveb-sac aswavlos.
namazis sworad SesrulebisaTvis, namazis
locvis dros sakiTxavi sureebic aucileb-lad
unda daiswavlos. yuraniQqerimis swo-rad wak-
iTxvisTvis, yuranis saswavlo kurse-bSi unda wa-
vides, da aucileblad sworad kiTxva unda iswav-
los.
yurani qerimis islamis asoebisgan sxva asoebiT
dawera SeuZlebelia, amitom arabu-lidn unda ik-
iTxebodes. yurani qerimis kiT-xva Zalian advilia.
hazreTi feiRamberi (sa-llallahu aleihi ve
sellem) gadmogvcems. “bav-Svebze yuranis mswavle-
beli an maswavlebelTan gamgzavns, naswavli yura-
nis yvela asoze aTjer qabbeze misvlis madli
miecema.Dda yiameTis dRes Tavze gvirgvini da-edg-
meba. yvela dainaxavs da SeSurdebaT.”
allahu Tealam swori imanis Semdeg, na-mazis
sworad mlocvel da yovelTvis karg da sasarge-
blo adamianebis ricxvidan gvam-yofnos.

Cv.w hijri Semsi hijri yameri


2001 1380 1422

–6–
sarCevi

winasityvaoba ...............................................................................................4
namazi mniSvnelovani brZanebaa..............................................13

pirveli nawili
Cveni rwmena da namazi......................................................................17
upirvelesad yvelas unda swamdes .....................................17
rwmena swori unda iyos.................................................................19
ehli sunneTis iTiqadi ...................................................................22
rwmeni pirobebi.......................................................................................25
1 allahu Tealas rwmena..............................................................25
zaaTi Tvisebebi.........................................................................27
subuti Tvisebebi .....................................................................27
2 meleiqebis rwena...............................................................................29
3 wminda wignebis rwmena ...............................................................30
4 feiRambrebis rwmena......................................................................32
Cveni feiRamberi .......................................................................34
eshabi qirami .................................................................................38
oTxi mezebis imamebi da sxva alimebi ..............39
5 saiqios rwmena .....................................................................................41
6 bedisweris rwmena ...........................................................................43
ibadeTi (RvTismsaxureba) da namazi.................................45
vis ewodeba muqellefi.................................................................46
efRali uqellefin ............................................................................47
1 – farZi......................................................................................................47
2 – vajibi...................................................................................................47
3 – sunneTi................................................................................................48
4 – musTehabi...........................................................................................48
–7–
5 – mubahi ....................................................................................................49
6 – arami ......................................................................................................49
7 – muqruhi................................................................................................50
8 – mufsidi...............................................................................................50
islamis mtrebi ........................................................................................51

meore nawili
islamis pirobebi ..................................................................................52
1 - qelimei SehadeTi........................................................................52
2 – namazi....................................................................................................52
3 – zeqaTi...................................................................................................52
4 – marxva....................................................................................................53
5 – hajze wasvla ................................................................................53

mesame nawili
namazis locva..........................................................................................54
visTvisaa namazi farZi....................................................................56
namazis mlocvelTa mdgomareobani...................................57
cixidan damxsneli namazi ...........................................................57
saxli daswvoda......................................................................................58
wyali qvabSi...............................................................................................59
isari fexSi .................................................................................................59
gulis SemaRonebeli wamali ....................................................60
Tavganwirva namazisaTvis .............................................................60

meoTxe nawili
naazis saxeobebi.....................................................................................61
xuTi drois namazi..............................................................................62
namazis farZebi .......................................................................................63
hadesTen TahareT ..................................................................................66
–8–
abdesis aReba.............................................................................................66
abdesis farZebi ......................................................................................67
rogor aiReba abdesi ........................................................................68
abdesis sunneTebi.................................................................................70
abdesis aRebis wesebi (adabi)...................................................71
abdesis aRebisas akrZaluli qcevebi..............................73
misvaqis xmareba ......................................................................................74
abdesis aRebisas rasunda mivaqcioT
yuradReba......................................................................................................75
abdesis momSleli faqtorebi.................................................77
faqtorebi, romelic ar Slis abdess ............................78
mesTebze mesis gakeTeba. ................................................................80
Sexveulze mesi........................................................................................80
Rusli................................................................................................................83
Ruslis farZebi......................................................................................84
Ruslis sunneTebi ................................................................................84
rogor sruldeba Rusli..............................................................85
ganmarteba daplombili da Casmuli kbili..............86
qalebisaTvis damaxasiaTebeli mdgomareobani......87
Teimumi..............................................................................................................88
Teimumis farZebi ...................................................................................89
Teimumis sunneTebi..............................................................................90
Teimumis rdos Semdegs unda mivaqcioT
yuradReba ......................................................................................................91
rogor sruldeba Teimumi ...........................................................93
Teimumis momSleli faqTorebi .............................................94
abdesis Ruslisa da Teimumis sargeblobani .........94
nejaseTTen TahareT ...........................................................................96
isTinja............................................................................................................97
–9–
isTibra ............................................................................................................98
seTr-i avreTi............................................................................................98
isTiybal yible ....................................................................................103
vaqiT .................................................................................................................104
(ganmarteba) polusebze namazi.............................................106
ezani da yameTi .....................................................................................107
rodis ikiTxeba ezani da yaeTi...........................................107
ganmarTba (ezani miktofoniT ikiTxeba?) ...................108
rogor ikiTxeba ezani ...................................................................109
nieTi .................................................................................................................110
ifTiTax Teqbiri ..................................................................................111
locvisas Sesasrulebeli farZebi (ruqnebi) ........111
yiam ...................................................................................................................111
yiraaT..............................................................................................................112
ruquRi.............................................................................................................113
sejde ................................................................................................................113
yerde-i aaxire.........................................................................................114
rogor iloceba namazi.................................................................114
namazis vajibebi ...................................................................................119
sehiv sejde ................................................................................................120
TilaveT sejde ......................................................................................121
namazis sunneTebi................................................................................123
namazis musTehabebi...........................................................................124
namazis meqruhebi.................................................................................125
namazis gareT meqruhi qcevebi..............................................128
namazis momSleli faqtorebi ...............................................128
namazis moSla (mubahia) SesaZlebelia Semdeg
SeTxvevebSi ................................................................................................130
– 10 –
SemTxvevebi romlis drosac namazis moSla
farZia..............................................................................................................130
jemaeTiT jgufurad namazzis locva...........................131
imamobisTvis saWiro pirobebi...............................................131
mesbuqis namazi ......................................................................................136
ifTiTah Teqbiris mniSvneloba da madli................138
sasaxleSi gakeTebuli mesjidi...........................................139
juma namazi................................................................................................139
juma namazis farZebi ......................................................................141
juma namazi rogor iloceba .................................................143
paraskev dRes Sesasrulebeli sunneTebi.................144
bairam namazebi ......................................................................................145
bairam namazi rogor iloceba.............................................146
TeSriy Teqbiri .....................................................................................146
mzadeba sikvdilisTvis.................................................................147
ra aris sikvdili ...............................................................................148
sikvdili sinadvilea ......................................................................149
micvalebulis namazi......................................................................149
micvalebulis namazis farZebi............................................150
micvaalebuli namazis sunneTebi.......................................150
rogor sruldeba micvalebulis namazi ....................151
Teravis namazi........................................................................................152
rogor sruldeba Teravi namazi ........................................152

mexuTe nawili
namazi mgzavrobisas .........................................................................153
avadmyofobis dros namazi .......................................................156
gavlili (yaza) namazebi ..............................................................160
– 11 –
ganmarteba(sunneTebis adgilze gavlili
iloce-ba?) ...................................................................................................163
rogor sruldeba gavlili namazi ..................................164

meeqvse nawili
vinc namazs ar loculobs ......................................................166
namazis mlocvelTa miRebuli sargeblobani......169
namazis WeSmariteba..........................................................................176
upiratesobani namazis Sesrulebisas ...........................178
namazis saidumlo...............................................................................186
naazis Semdeg dua ..............................................................................191
namazis sargebeli..............................................................................194

meSvide nawili
namazis isqaTi. isqaTi da devri.........................................196
isqaTi da devri rogor keTdeba .......................................199

merve nawili
ocdaTormeti da ormocdaToTxmeti farZi ...........207
ocdaTormeti farZi.........................................................................208
ormocdaToTxmeTti farZi........................................................210
qufuris Sesaxeb...................................................................................213
didi codvebi ..........................................................................................231
cudi qcevebi............................................................................................237

mecxre nawili
daiwereba Tu ara namazis locvebi da
sureebi arabulis garda sxva asoebiT.......................241
namazis locvebi da maTi mniSvnelobebi..................243

– 12 –
locva mniSvnelovani brZanebaa

adem aleihiselamidan moyolebuli yvela reli-


gias Tavisi locva aqvs. locva bolo feiRambris
hazreTi muhammedis (sallahu aleihi ve sellem) (um-
meTisTvisac) mimdevrebisTvisac (farZia) aucilebe-
lia. locva rwmenis auci-lebel pirobaTgani ar
aris, magram is, rom allahu Telas brZanebaa da
savaldebuloa amis guliT dajereba rwmenis au-
cilebeli pirobaa. eseigi visac namazis ar swams
mus-limani ar aris.
namazi rjulis safuZvelia, dasayrdenia, Rirseu-
lia, vinc guliT sworad da mudmi-vad namazs
loculobs. namazis ar mlocve-li religiis dam-
rRvevia. hazreTi feiRam-berma brZana: “namazi is-
lamis saTaveao”. iseve, rogorc ar arsebobobs uTa-
vo adamia-ni, aseve ar arsebobs unamazo islami.
namazi upirvelesi valdebulebaa. allahu Tealam
igi daawesa, raTa adamianebs mxol-od misTvis elo-
caT. yurani qerimis assze meti aiaTi namazis loc-
vas gvibrZanebs. ha-disSi vkiTxulobT: “allahu
Tealam yo-veldRiurad xuTjer namazis locva gvib-
rZana da hpirdeba samoTxeSi moaxvedros isini, vinc
namazs sworad da sistematiurad Seasrulebs”.
religiur brZanebebs Soris, namazi yvela-ze
Rirebulia. hazreTi feiRamberi (sallahu aleihi ve
sellem) “vinc namazs ar loculobs islamisa ara
scxia ra”. sxva hadisSi asea nabrZanebi “morwmunes
urwmunosagan na-mazi ganasxvavebs”. Eeseigi, morw-
mune na-mazs locu-lobs urwmuno ki ara.Mmu-
nafiyebi (orpirebi) xan loculoben xan ara.Mmu-
nafiyebs jojo-xeTSi didi tanjva moeliT hazreTi
– 13 –
feiRamberi (sallahu aleihi vesellem) brZanebs: “vinc
na-mazs ar loculobs yiameTis dRes allahu
Tealas gabrazebuli dainaxaven”.
namazis locva niSnavs gaiziaroT allahu
Tealas sidiade da Tqveni umweoba. misi mim-xvedri
borotebas ar Caidens, mxolod si-keTes dasTess.
radgan icis, rom dReSi xu-Tjel allahu Tealas
winaSe warsdgeba da suli naTeliT evseba.Nnamazis
locvisas yve-la moZraoba sulisa da sxeulisTvis
sasar-gebloa.
mesjidebSi, jemaeTiT namazis locva mus-limanebs
erTmaneTTan aaxloebs, urTierT siyvaruls hbadebs,
Zmobis grZnobas aRvive-bs. umcrosi ufross pativis-
cemiT, ufrosi umcross ki mowyalebiT eqceva.Mm-
didrebi Ra-ribebs exmarebian. visac mesjidSi ver
naxa-ven, saxlSi miakiTxaven radgan: “rwmenis moZmes
vinc daexmareba allahu Teala imas daexmareba”
brZanebs hazreTi feiRam-beri. mu-slimanebi erT-
maneTs sikeTeSi ejib-rebian raTa am hadisis madls
eziaron.
namazi icavs adamians codvisa da borote-bisagan
da win aRudgeba maT. “dReSi xuT-jer namazis loc-
va karebis win Camom-dinar mdinares hgavs, vinc xuT-
jer ganibaneba da sibinZure ar darCe-ba.Aaseve na-
mazis locviT mcire cod-vebi mieteveba” vkiTxu-
lobs hadis-Si.Nnamazi allahu Tealas rwmenis
winaSe yvelaze didi ibadeTia (RvTismsaxu-re-baa),
amitomac namazis yvela valdebulebas (na-mazis
farZebs, vajibebs, sunneTebs, muqru-hebs, musTehabebs)
unda mivaqcioT yuradReba. erT-erTi hadisi
gvaswavlis: “morwmune mus-limanebo, Tavis droze
da sworad Sesrulebuli namazi, muslimanebisaT-
– 14 –
vis allahu Tealas winaSe yvelaze kargi Sesrule-
buli saqmea, hazreTi feiRambris sunneTia, mele-iqe-
bis mxridan mowonebulia, sinaTlea, cod-nisa, mi-
wisa da cisa, sxeulis Zala da sarCos baraqaa.
saSualebaa imisa, rom vedreba Sesmenili iqmnes, na-
mazi sik-vdilis meleiqebze pasuxis gacemisas
damxmarea, sasaflaoSi sinaTlea, yia-meTis (warRv-
nis) dRes muslimanebis Crdilia, jojoxeTis
cecxlisagan damcvelia, bewvis xidze elviseburad
gadamyvania, samoTxis gasaRebia, sa-moTxeSi Tavze
gvirgvinia.Aallau Te-alam muslimanebs rac uboZa
amaTSi yvelaze Zvirfasi namazia, sxva raime masze
Zvirfasi, rom yofiliyo allahu Teala jer mas mis-
cemda muslimanebs, namazi rwmenis saTavea, islamis
da-sayrdeni, zecis sinaTle da jo-joxeTisagan xs-
nis gzaa”.
erTxel hazreTi alis (radiellahuan) gamo-rCa iqin-
di namazis locva. diwyo moTqma da-rdisagan da
mwvervalidan dabla daeSva, kvnesiTa da vedrebiT
allahus Teala moix-seniebda. rodesac es ambavi
hazreTi feiRam-berma (sallahu aleihi ve sellem) gai-
go, eshabi qiramTan erTad hazreTi alisTan mivi-
da. rodesac dainaxa radReSi iyo hazreTi ali,
masac tirili moeZala, vedreba daiwyo d mze xe-
laxla amoiwvera, Semdeg ki hazreTi alis mimarTa
“ei ali! Tavi maRla aRmarTe da Sexede, mze isev
mosCans”. hazreTi alis Zalian dauxadra da maSinve
iqindi namazi iloca.
erTxel hazreTi ebu beqirma (radiellahuan) Zalian
bevri iloca da Ramis dasasruls Zi-li moeria da
viTir namazi gamor-Ca.Ddilis namazis dros mesjid-
Si hazreTi feiRambers (sallahu aleihi ve sellem) Sexv-
– 15 –
da da dardisgan tirili daiwyo: “ei, allahis re-
sulo! wuxel viTir namazi gamomrCa”.ESeevedre al-
lahu Tealas mitevebisTvis aseT tirilma hazreTi
feiramberic aatira, maT jebrail aleihiselmi mi-
uaxlbda da uTxra: “ei fei-Rambro gadaeci mas, rom
allahu Tealam apatia mas”.
allau Tealas moyvare (evlia) baiezid bistami,
erT Rames Zalian gadaRlili iyo da dilis namazis
salocavad ver gaiRviZa. guliT da didxans moTq-
vamda, rom bolos xma Semoesma: “ei. baiezid, es Sec-
doba gepa-tia da garda patiebisa samocdaaTiaTasi
na-mazis madlic CageTvalao”. ramdenime Tvis mere
isev daRlils Zili moeria. diliT mivida eSmaki
masTan fexze Seexo da gaaRvi-Za: “adeqi namazi unda
gamogrCeso”. baieziT bisTami gaocda: “Sen eSmaki
xar amas rogor akeTeb.Yyvelas rac ufro meti na-
mazi gamor-Ceba, miT ufro gixaria da risTvis maR-
vize-bo?” amaze eSmakma upasuxa: “amas winaT, di-lis
namazi rom gamogrCa imdeni itire rom samosdaaTi
aTasi namazis madli moige, dRes es momagonda da
gagaRviZe, raTa samocdaa-TiaTasiis nacvlad erTi
namazis madli mo-igoo”.
brZenma juneiTi baRdadma brZana amqveynis erTi
saaTi warRvnis aTas wels sjobia, ra-gdan am erT
saaTSi mravali Rirseuli da sasikeTo saqmis
gakeTeba SeiZleba, xolo warRvnis aTas weliwad-
Si arc erTi.” hazre-Ti feiRamberima (sallahu alei-
hi ve sellem) br-Zana: “Tu vinme gangeb namazs meore
na-mazTan gaaerTianebs, oTxmoci huqbe jojoxeTSi
daiwveba.” erTi huqbe, oTxmoci saiqios we-lia.
saiqios erTi dRe amqveyniuri aTasi we-lia.
maSin morwmune Zmebo fuW ambebze dro ar daxar-
– 16 –
joT, drois yadri icodeT da zomie-rad xarjeT
radganFhazreTi feiRamberma brZana: “drois fuWad
da uvargisad xarjva udidesi ubedurebaa”.
Ddroulad iloce namazi, raTa madli moigo da
warRv-nis mere ar inano “vinc ganZrax sizarma-ciT
namazs droulad ar ilocavs, mis saflavSi jojox-
eTis 70 fanjara gaixsneba da warRvnis dRemde tan-
jva wameba ar agcdebaT”.Aambobs xadisi. vinc Seg-
nebulad ar ilocavs namazs da ar idar-debs rom
namazi gamorCa, is urwmunos tolfasia da
sikvdilis drosac urwmunod mokvdeba. maS ra eliT
maT, visac arc eSinia momavalis tanjvisa, vinc ar
cnobs namazs saWirod da savaldebulod, vinc Seg-
nebu-lad uaryofs namazs,Aam Temis Sesaxeb yvela
alimi erTi azrisaa: “aseTi adamiani (mur-Tedi) ur-
wmunoa.“

pirveli nawili
Cveni rwmena da namazi
upirvelesad yvelas unda swamdes

allahu Tealas surs, rom adamianebma am qveynad


keTilad da laRad icxovron da sa-iqioSic simS-
vide da bedniereba moipovon amisaTvis ki gvibrZana
gavakeToT keTili da sasargeblo saqmeebi. xolo
ubedurebis mom-tani boroti saqmeebi akrZala. al-
lahu Te-alas pirveli brZaneba rwmenaa. allahis
rwmena yvela adamians sWirdeba, yvela ada-mian-
isaTvis aucilebelia.
sityvasityviT rwmena, srul dajerebas da mis
simarTleSi eWvimutanlobas niSnavs. is-lamSi ki rw-
mena allahu Tealasi da hazre-Ti feiRambris da-
– 17 –
jerebas niSnavs. gvjera, rom hazreTi muhammedi
(sallahu aleihi ve sellem) aris WeSmariti resuli
allahu Tealasi da gadmogvcems mis rCevebsa da
brZanebebs, rw-mena niSnavs guliT rwfelad
gvwamdes. ram-denadac Zala Segvwevs viRvawoT rw-
menisaTis sityviTa da saqmiT. Zlier rwmensa miv-
yavarT naTel momavlamde da rogorc ga-vurbivarT
cecxls an Sxamian gvels, ise unda viswrafodeT
mivuaxlovdeT allahis WeSmaritebas. radganac
gaazrebuli gvaqvs allahu Tealas sibrZne da dide-
buleba, gavrbivarT ra tanjvisagan da ucodinaro-
bisagan rwmenas SevekedlebiT. am rwmenas vinaxavT
gulis ficarze dawerils uryevad da samudamod,
msgavsad marmariloze amot-virfluri nawerisa. Rw-
mena, es aris ga-viTavisoT da gurwfelad davi-
jeroT yo-veli sityva hazreTi muhammedisa (sal-
lahu al-eihi ve sellem) aseT morwmuneebs musli-
mani ewodeba saWiroa, yvela muslimanma hazreTi
feiRambris naCvenebi gziT iaros.Mes gza yurani qer-
imis naCvenebi gzaa da am gzas is-lami ewodeba.Aam
gzis misayolad saWiroa jer viwamoT da Semdeg Se-
viswavloT islami. SevasruloT Cveni movaleobani,
moveridoT harams, rjuliT akrZalul saqmeebs
Sevasru-loT sasikeTo saqmeebi da moviqceT
rjulis wesebis Sesabamisad.
rwmena Cveni religiis safuZvelia.Uurwmu-noTa
aranair sikeTesa da madls allahu Teala ar sc-
nobs da ar iRebs. visac surs gaxdes muslimani
upirveles yovlisa unda irwmunos, Semdeg fiziku-
rad dasufTavdes (Rusli Seasrulos).Aabdesi, na-
mazi, farZi, arami, alali da sxva islamis sakiTxe-
bi Se-iswavlos.
– 18 –
rwmena swori unda iyos

gonebisa da grZnobisagan aRqmuli imfor-macia


gvexmareba mivagnoT WeSmarit rwmenas. yvelanairi
mecniereba kidev erTxel adas-turebs, rom tyuilad
araferi ar xdeba da yvelafers Tavisi gamCeni hyavs.
rwmena niS-navs SevisawvloT da gaviTavisoT is
rasac bolo feiRamberi hazreTi muhammedi (salla-
hu aleihi ve sellem) gvirCevs. Tu zogierT
cnobebs eWvis TvaliT SevxedavT da mxolod
logikudar vimsjelebT, aRmoCnde-ba, rom es urw-
munoebis tolfasia. zogi ram gonebasTan pirdapir
kavSirSi ar aris.HhazrTi feiRambris hadisebi: “ehli
sunneTis alimebis wignebidan unda Se-viswavloT da
unda vir-wmunoT”.
namdvili rwmena qvemoT moyvanili piro-bebs unda
Seicavdes
1 _ rwmena mudmivi da myari unda iyos yovel wam-
Sic ki. “sami wlis Semdeg muslmanobas vuaryof” Tu
kaci ityvis, is imwamSive urwmuno gaxdeba eseigi is-
lamisagan uaryofili iqneba.
2 _ morwmune muslimani ridiT savse unda iyos,
allahu Tealas risxvisa unda eSino-des, da
Sewyalebas mudmivad unda imedovne-bdes. codvas Tu
Caviden, rwmena damekarge-baao unda eSinedos amit-
om codvas unda ga-urbodes. Cadelili codvebis
allahu Tea-las mxridan patiebis ki yovelTvis
unda sjerodes. codvebi guliT unda moinanios,
radgan momnaniebeli ucodvelis msgavsa.
3 _ sulis yelSi amosvlamdis unda iwa-mos. rw-
mena sicocxleSi unda gaiTavisos adamianma, radgan
saiqioSi misvlisas yvela SesaZlo mdgomareoba
– 19 –
TvalnaTeli gaxdeba. sikvdilis piras yvela urw-
muno morwmune xdeba, maSin rodesac Tu adamiani
morwmunea, uryevi unda iyos da unaxavadac,
sikvdilamde unda irwmunos. roca TvaliT naxavs,
yvela imis rwmena miRebuli aRar iqneba. magram mu-
minebis vedreba miRebuli iqneba.
4 _ mzis dasavleTidan amosvlamde unda virw-
munoT. warRvnis erTerT TvanlaCino ni-Sani mzis
dasavleTidan amosvlaa.Amis mna-xveli yvela adami-
ani iwamebs, magram es rw-mena allahis mxridan aRar
miiReba da maSin patiebis da monaniebis kari
maTTvis daxu-ruli iqneba.
5 _ unda gvwamdes, rom garda allahu Te-alasi
aravin ar icis uxilavi samyaros (saiqios)
Sesaxeb.Mmeleiqebma, jinebma, eSmakma da feiRambreb-
mac ki ar ician uxilavi samya-ros Sesaxeb, magram
feiRambrebs da allahu Tealas sayvarel adamianebs
TviT allahu Teala zogierT ambebs acnobebs.
6 _ rjulSi rwmenisa da ibadeTebis Se-saxeb ar-
sebuli kanonebi uyoymanod unda virwmunoT. isla-
mi sarjulo kanonebis er-Tobliobaa.Aamitom al-
lahis, meleiqebis, wmi-nda wignebis, feiRambrebis,
imqveynis, farZis, haramis erTbaSad unda gvwamdes.
islamis romelime brZanebis an akrZalvis
mniSvnelov-nad ar CaTvla, yurani qerimze, meleiqe-
bze an feiRambrebze dacinva, rwmeni-dan gasvlis
tolfasia. visac allahu Tea-la swams, magram
feiRambrebs uaryofs, urwmunoa.
7 _ islamis rwmenis kanonebi uyoymanod unda
davijeroT.Uunda gvwmdes, rom namazis locva
farZia, alkoholuri sasmelebis da-leva, azartuli
TamaSebi, mevaxSeoba, da pr-ocenti haramia. Tu
– 20 –
alals haramad, an harams alalad miviCnevT rwme-
nas davkargavT.
8 _ rwmena, islamis rjulis saerTo we-sebs unda
eqvemdebarebodes. unda gvwamdes ise, rogorc
migviTiTebs hazreTi feiRambe-ri da ara ise, ro-
gorc xsnian filosofose-bi da metafizikosebi.
9 _ morwmunes mxolod allahu Tealas
gulisTvis unda uyvardes an sZuldes sxve-bi. al-
lahis morwmune musliamanebi unda uy-vardes, is-
lamisTvis sityviTa Tu saqmiT zi-anis momtanebi
unda sZuldes.Dda es mtroba guliT unda ataros
(aramusliman moqalaqe-ebisa da turistebs momRi-
mari da sikeTiT savse unda miegebos da Tavisi maR-
ali zne-obiT maT islamis religia Seayvaros).
10 _ im WeSmariti muslimanebis msgavsad unda
gvwamdes, romlebic feiRambris gzas mihyvebian
swori rwmenis misaRebad rwmena ehli sunneTis
wignebidan unda SeviswavloT. ”ehli sunneTis al-
imebis daweril wignebze mimdevars asi Sehidis
madli daewereba.” oTxive mesebis alimebi ehli sun-
neTis alimebi arian. ehli sunneTis alimebTa Soris
yvelaze TvalsaCino imami ebu hanifea.Aam alimeba
eshabi qiramdan gagonili daweres, eshabi qiramma ki
hazreTi feiRambridan (sal-lahu aleihi ve sellem)
gaigones.

– 21 –
ehli sunneTis iTiqadi

muslimanobis pirveli piroba, rwmenaa. swori rw-


mena ki, ehli sunneTis kanonebis da wesdebulebe-
bis Sesabamis dajerebazea damokidebuli. WkuaTmy-
ofeli da sqesobrivad momwifebuli kacisa da
qalis pirveli valdebuleba, ehli sunneTis
swavlulebis wignebSi dawerili rwmenis Temebis
Seswavla da maTze Sesabamisad dajerebaa. aRsas-
ru-lisas jojoxeTis sasjelisgan gadarCena, maTi
nacnobebis dajerebazea damokidebuli. jojoxeTi-
dan gadarCenilebi, mxolod maTi gziT msvlelebi
arian. maT gzaze mimavalT (sunnii) anda (ehl-i sun-
neT) iTqmeba. (is-lam ahlaq) 553-e gverdze 46-e wer-
ilSi naxeT!
erT-erT hadisi SerifSi, (Cemi mimdevre-bi samoc-
dacammet jgufad daiyofa. amaTgan mxolod erTi
jgufi jo-joxeTis tanjvas gadaurCeba, danarCe-nebi
ki imedgacruebulni darCebian, jojoxeTSi wavlen).
am samocdacammeti nawilidan erTerTi, rom islamis
Sesaferis mimdevrobaa da jojoxeTidan gadarCenis
macnobebeli erTi swori mimarTuleba, yve-la
Tavis jgufs Tvlis am swor mi-marTulebad. sura
muyminis 54-e da sura ru-um-is 32-e aiaTebSi ase
brZanebs: (yvela jgufi, swor gzaze yofniT
xarobs),Mmagram am sxvadasxva jgufebs So-ris,
gadarCenili, feiRamberi (salallahu aleihi ve sell-
em) ase brZanebda: (am gzaze myofni, Cemi da Cems Semd-
gom sahabeebis maval gzaze myofni arian). sahabee-
bidan Tugind erTis uarmyomi vinme, ehli sunneTi-
dan garicxuli iqneba. eh-li sunne-Tis kanonebis
uarmyofeli, qaafiri anda (bidaT ehli) urwmuno
iqneba.
– 22 –
ehli sunneTis mimdevrobaSi
yofnis niSnebi:

allahu Teala, ehli sunneTis ganawesis


Sesabamisad damjerebl muslimanebidan kma-yofil-
ia. amdagvari dajerebis ramodenime pirobas ehli
sunneTis swavlulebi amdag-varad xsnian:
1 _ rwmenis eqvsi pirobis unda gvwamdes.
gvwamdes allahis, misi erTaderTobis, msga-vsis da
Tanatolis ar myolis. meleiqebis, wminda wignebis,
feiRambrebis, imqveynis, kar-gisa da cudis allahis-
gan mosvlis.Yyvela es pirobebi “amenTu”-Sia
Tavmoyrili.
2 _ unda gvwamdes, rom allahis bolo wignSi,
yurani qerimSi aris allahu Tealas sityvebi.
3 _ morwmunem, sakuTar rwmenaSi eWvi ara-sodes
ar unda Seitanos.
4 _ unda gvwamdes hazreTi feiRambris (sallahu
aleihi ve sellem), da eshabi qiramdan yvela unda gviy-
vardes. pativiT unda movix-senioT oTxi xalife da
maTi axlo naTesa-vebi.Eehli beiTze (feiRambris STa-
momavlo-baze) da mis dalocvil meuRleebze cudi
da ar unda vTqvaT.
5 – unda vicodeT, rom ibadeTi (RvTis-msaxure-
ba) rwmenis Semadgeneli nawili araa. visac rwme-
nis pirobebi guliT swams, magram sizarmacis gamo
an sxva raime mizeziT iba-deTs ar asrulebs urw-
munod ar iTleba. as-eTi adamiani mainc muslimania,
magram co-dviani.
6 _ swori yiblis arsebobis mTqmelni, allahu
Tealas da feiRambrebze dajerebis miuxedavad aras-
– 23 –
wori iTiqadis mimyolebze qaafirs ar unda vambob-
deT.
7 _ Tu imami Riad. yvelas dasanaxad cod-vas ar
Cadis, da mis Sesaxeb ar viciT cod-viania Tu ara,
masze miyoliT namazis locva SeiZleba. es kanoni
juma da bairam namazis mlocvel marTvelebzecaa.
8 _ muslimanebma, mmarTvelebs, ufrosebs ar
unda aujanydnen. intrigis, ganxeTqile-bis mizezi
ar unda gaxden. maTTvis kargi sasargeblo saqmee-
bis gakeTebisTvis SeZle-bisdagvarad rCeva-darige-
bebi unda miscen. win gasul winamZRolebze,
mmarTvelebze winaa-Rmdegobis gaweva ar unda xde-
bodes. ajanyeba intrigis gamogoneba sxvadasxva
cud saqmeebs gzas uxsnis. maT samadlo saqmis
gakeTebiT vedreba unda gaakeTos da binZur, cod-
vian saqmeebidan ganSorebisTvis tkbili eniT unda
mouwodos.
9 _ abdsis aRebisas fexebis dabanis ad-gilze,
saerTod patieba da sapatiebeli ro-mc iyos, cali
xeliT erTxel, mesTis zemo-dan mesis gakeTeba,
kacisTvisas da qalisT-visac daSvebulia. SiSevel
fexze da win-debze mesis gakeTeba ar SeiZleba.
10 _ feiRamberis sulierad da sxeuliT mirajis
(caT amaRleba) gakeTebaze dajereba. (miraji, war-
mosaxviTi SemTxvevaa, anu sizmarSi ganxorcielda)
mTqmelebi, ehli sunneTidan garicxulebi arian.
samoTxeSi morwmuneebi allahu Tealas pi-
rispir dainaxaven. aRsasrulis dRes, fei-Rambere-
bi da swori saqmis mkeTeblebi dacu-lni iqnebian
Svebas igrZnoben. saflavSi kiTxvebi arsebobs.
saflavSi tanjva sulis da sxeulis iqneba.
evliebis qerameTi (sas-wauli) sworia. saflavSi
– 24 –
sulebi, sicocx-leSi Cadenil da naTqvam saqmeebs
moismenen.
yurani qerimis kiTxvis, mowyalebis gaRe-bis da
yvela msaxurebisgan miRebuli mad-lis, micvale-
bulebis sulebisTvis gagzavna, maTze sargeblis
micemaze, tanjvis Semsu-buqebaze anda tanjvisgan
ganTavisuflebis sababi gaxdeba. amaTi yvelafris
dajereba, ehli sunneTis mimyolebis Tvisebebia.

rwmenis pirobebi

rwmenis piroba eqvsia da amenTuSia Tav-moyrili.


es pirobebi hazreTi feiramberma (sallahu aleihi ve
sellem) gvamcno. yvela mu-slimanma bavSvs rwmenis
eqvsi piroba (amen-Tu) unda daazepirebinos da misi
azri ga-agebinos. rwmenis pirobebi esenia: “me mr-
wans allahis, mis meleqebis, wminda wignebis,
feiRambrebis, imqveynis, be-disweris xeirisa da
Seris (kargisa da cudis) allahis mierobis da
mwams rom allahi erTia da muhammedi misi resulia”.

pirveli piroba
allahu Tealas rwmena

(amenTu billahi) allahu Tealas rwme-na niSnavs,


rom me guliT mwams allahis arsebobisa, misi er-
TaderTobisa. allahu Teala arsebobs da mxolod
erTia.Aar aris misi msgavsi da Tanameuflebe.Mmas
ufleba-mosile-baSi aranairi mocile ar hyavs. is
gaCenilebs arcerTi TvisebiT da formiT ar hgavs.
yvela arsebis, maTi yvela organosa Tu ujredis
gamCeni mxolod allahu Tealaa. allahis namdvili
– 25 –
cnoba da daxasiaTeba ar-avis ar SeuZlia, radganac
es gonebriv Sesa-Zleblobebs aRemateba. mxolod da
mxolod allahis Sesaxeb yurani qerimSi mo-
cemuli sityvebi (Tvisebebi da mniSvnelobebi)
unda davizepiroT unda gaviazroT, ragdan yvela
maTgani myari da samaradisoa. allahu Tea-la mx-
olod maRla an dabla, marjvniv an marcxni ar aris,
(is yovelTvis da yvelganaa).
allahu Tealas 14 Tviseba gaaCnia. 6 maT-gans
zaaTi, 8 maTgans subuTi Tviseba hq-via.Yyvela maT-
ganis mniSvnelobebis gageba da dazepireba Zalian
kargia.

– 26 –
zaaTi Tvisebebi
(mxolod da mxolod allahis Tvisebebi)

1 _ vujud (arseboba) “allahi arsebobs, misi


arseboba aucilebelia
2 _ yidem (dasawyisis uqonloba) al-lahis ar-
sebobas dasawysili ar gaaCnia.
3 _ beya (dasasrulis uqonloba) al-lahis ar-
sebobas dasasruli ar gaaCnia. ara-sodes
gaqreba, arasodes metoqe ar eyoleba, verasodes
veravin ver Seedreba.
4 _ vahdanieT (erTaderToba) allahi er-
TaderTia ar hyavs badali mowile an mo-naxevre
sityvaSi, saqmeSi an uflebamosile-baSi.
5 _ muxaleveTun_lilxavadis (umsgavsoba)
allahi gaCenilebs Soris arcerT arsebas ar
hgavs
6 _ yiam bi-nefsihi (arsebobis sxvaze damoukide-
buleba) allahi sakuTari Za-liT, sxvaze damokide-
buli araris. mas ar sWirdeba dro da adgili. sxva
rame arafe-ri, rom ari iyo allahi yovelTvis iyo,
aris da iqneba kide, radganac is vinmesagan raimes
ar saWiroebs.

subuTi Tvisebebi
(Tvisebebi rom-lebic allahu Tealas gaCenilebsac
ga-aCniaT. Mmag: smena, gagoneba. magram al-lahs es
Tvisebebi sxvebs ar hgavs)

1 _ haiaT (sicocxle) allahu Teala


cocxalia.Mmisi sicocxle sxva aravis sic-ocxles
ar hgavs. misi sicocxle mudmivi da samaradisoa.
– 27 –
2 _ ilim (sibrZne) allahma yvelaferi icis da
misi codna arcerT arsebis codnas ar hgavs.Aal-
lahi wyvdiad RameSi Sav qvaze Sav WianWvelis coc-
vas xedavs da misi fe-xebis baqunis xma esmis.Mman
icis adamianTa zraxvbi. rasac adamianebi gulSi an
goneba-Si gaivleben xolme.Mmisi codna ar icvle-
ba mu-dmivi da samaradisoa.
3 _ semR (smena) allahu Teala ismens, ismens
yovelgvari saSualebis gareSe.Mmisi gagonili da
mosmenili arcerT arsebisa ar hgavs.Mmisi es
Tvisebac mudmivi da samaradi-soa.
4 _ basar (mxedveloba) allahu Teala xedavs, xe-
davs yovelgvari pirobisa da saS-valebis
gareSe.Mmisi danaxuli adamianis Tv-aliT danaxul
ar hgavs.
5 _ irade (neba survili) misi neba usas-ruloa
da gaaCens rasac moisurvebs. yvelaferi mxolod
misi surviliT Cndeba. ar ar-is Zala romelic mis
nebas win aRud-geba.
6 _ yudreT (Zlevamosileba) allahu Teala
yovlisSemZlea, uZlevelia.Aar arse-bobs raime
sirTule an dabrkoleba misTvis.
7 _ qelam (metyveleba) allahu Teala warmoTq-
vams da laparakobs.Mmisi naTqvami eniT asoebiTa da
xmebiT ar gamoixateba. yu-ranSi allahis sityvebia.
8 _ Teqvin (gaCena) erTaderTi gamCeni allahia.
is rasac moisurvebs imas gaaCens. ar arsebobs sxva
gamCeni garda allahisa, ragdanac yvelafers al-
lahi aCens. (sxva yvela-ze gamCenia amis Tqma ar Sei-
Zleba).
aravin da araferi allahu Tealas Tvise-bebs ar
hgavs.
– 28 –
meore piroba
meleiqebis rwmena

(ve melaiqeTihi) Mmeleiqebis rwmena niS-navs, rom


me mwams allahu Tealas me-leiqebisa. isini allahis
monamorCilni, msaxurni arian da yvela maTgani al-
lahis brZanebas emorCi-leba. meleiqebi sinaTlis
sxivisagan (nurisagan) arian gaCenli, cocxlebi ar-
ian, codvas ar sCadian, qali an mamakaci ar arian,
ar iqorwineben, ar Wamen, ar svamen, ar iZineben, Wk-
vianebi da naTliT savse arian. maT Soris aris 4
rCeuli meleiqi.
1 _ jebraili aleisselam misi movale-obaa “al-
lahis brZanebebi da akrZalvebi acnobos feiRam-
brebs.
2 _ israfili alihisselam “misi movale-obaa
suraSi Caberva. suraSi orjel Cabera-vs: pirveli
Cabervis mere allahis garda yv-ela cocxali ar-
seba mokvdeba. meore Caber-vis mere ki yvela mkvdari
xelaxla gacoc-xldeba”.
3 _ miqaili aleihisselam “misi movale-obaa
baraqis gamogzavna, siZvire, siiafe, gaWirve-ba, yvela
bunebrivi movlenebis marTva, gamo-gvigzavnos puri
arsebobisa. siafe, siZvire, xvavi da baraqa yveafers
is ganagebs”.
4 _ azraili aleihisselam “misi movale-ob-aa mi-
ibaros adamianis sulebi”.
amis garda oTxi jgufis meleiqebi arian. hamele-
i arSis meleiqebis raodenoba oTxia. huzur-i ilah-
Si myof meleiqebs muqareebin ewoda. tanjva-wamebis
meleiqebis mTavars qe-rubian ewodeba. wyalobis
– 29 –
meleiqebs ruhanian ewodeba. samoTxis meleiqebis
mTavari ridvani, jojoxeTis meleiqebis mTavari
maliqi da sxva. jojooxeTis meleiqebs zebani
ewodeba. caSi meleiqebis ibadeTis gaukeTebeli adg-
ili ar aris.

mesame piroba
wminda wignebis rwmena

(ve quTubihi): wminda wignebi mwams, niS-navs rom


me virwmune im wminda wignebisa, romlebic allah-
ma dedamiwaze gamogzavna. allahu Tealam zog
feiRambers jebrail meleiqis meSveobiT vahiT anu
wakiTxviT, zogs dawe-rilad zogs gagoneviT.
yvela allahu Tealas sityvebia. wmida wignebi
yvela WeSmaritia. wminda wignebi 104_ia. maT Soris
4 didi wignia, 100 ki broSura. amaT-gan allahu
Tealam. 10 broSura hazreTi adems, 50 broSura
hazreTi SiiTs, 30 brourSura hazreTi idriss, 10
broSura hazreTi ibrahims gamougzavna. 4 did wigns
Soris: TevraTi hazreTi musas, zeburi hazreTi
davuds, injili hazreTi isas, yu-rani qerimi
hazreTi muhammeds gaougzavna.
dawyebuli pirvel feiRamber, hazreTi ademidan
damTavrebuli bolo feiRambr haz-reTi
muhammedamde, allahu Tealam es wminda wignebi
gamogzavna raTa adamianebs mSvido-bianad, bednier-
ad ecxovraT am qveynad da SesZlebodaT samoTxe-
Si Sesvla. allahma am wminda wignebSi adamianebs
acnoba, ganu-marta yvela saWiro Teama da sakiTxi.
wminda wignebs Sors yurani qerimi ukana-sknelia.
misi gamogzavnis Semdeg sxva wminda wignebma aqtu-
– 30 –
aloba dakarga da gauqmnda ki-dec. yurani dedami-
waze erTbaSad ar Camosula, hazreTi feiramberi mas
23 wlis manzilze Rebulobda. yurani qerimi 114
suresa da 6236 aeTisagan Sesdgeba. zogjel aeTe-
bis raodenoba icvleba, rac zogierTi grZeli aeTe-
bis ramodenime aeTad CaTvliT aris gamowveuli. yu-
rani qerimSi allahis sityvebia is hazreTi feiRam-
bris udidesi saswaulia. yurani qerimis sidiadem
mis winaSe daaCoqa imdroindeli arabeTis liter-
atura Tu mwe-rlebi, radganac veravin ver SesZlo
yuranis msgavsi erTi aeTis Seqmnac ki.Aanda rogor
SesZlebda yuranSi xom Tavidan bolomdiis allahi-
is sityvebia da adamianis xeli ar urevia. yurani
qerims allahu Teala icavs, rasac adasturebs is,
rom dRemde masSi erTi asobgerac ar Secvlila. yu-
rani dResac iseTia, rogoric dedamiiwaze Camovi-
da da qveynis bolo dRemdis aseTiFfaqizi da
ucvleli iqneba.
hazreTi muhammed (sallahu aleihi ve sellem)
feiRambris gardacvalebiis Semdeg, misma pi-rvel-
ma damxmarem halifam, hazreTi ebu beqi-rma (radiel-
lahuan) yuranis aeTebi erTbaSad Sekriba da erT
wignSi mouyara Tavi. im wig-ns “musxafi” uwodes.
mesame halifem hareTi osmanma (radiellahuan) 6
cali kide daawerina da sxvadasxva regionebSi
gagzavna.
yurani arabuli asoebiT unda wavikiTxoT. sxva
asoebiT dawerils yurani ar eTqmis.
a) kiTxvis dros abdesi aRebuli unda gvqo-ndes,
yiblis mxares unda vidgeT da yuradRebiT unda
wavikiTxoT.
b) nel nela da gamoTqmiT unda wavikiT-xoT.
– 31 –
g) yuranis kiTxvisas misi yvela aeTis mniS-nelvo-
ba Rrmad unda gaviziaroT.
d) yvela sityva zustad, gamoTqmiT unda
wavikiTxoT.
e) wakiTxuli, rom allahis sityvebia kar-gad
unda gaviTavisoT.
v)Yyuranis Yyvela brZanebebsa da akrZal-vebs unda
davemorCiloT.

meoTxe piroba
feiRambrebis rwmena

(ve resulihi). feiRambrebis rwmena niS-navs, rom


me mwams allahis feiRambrebis. isini SerCeuli ar-
ian feiRambrebad, raTa gviCvenos swori gza da
alahis msaxurebis, yvela feiRamberma erTi da igive
rwmena moitana. feiRambrebi zogierTi TvisebiT xas-
iaTde-bian. am Svidi niSanTvisebis daje-rebaa saWi-
ro. esenia:
1 – ismeT (ucodveloba): feiRambrebi arasodes
harams, akrZalul saqmes ar moimoqmedeben, arasodes
patara an didi ara-nair co-dvas ar Caidenen. isi-
ni ucodvelni arian.
2 _ emaneT (sandooba): feiRambrebi yo-velmxriv
sandoebi arian da arasodes maTT-vis Cabarebul
amanaTebs ar umuxTleben.
3 – sidy (simarTle): feiRambrebi ara-sodes
tyuils ar ityvian, yvela sityvis da saqme-Si gu-
laxdili d marTalni arian.
4 _ feTaneT (niWiereba): feiRambrebi Zalian Wk-
viani da gamgebni arian. sibrmave, si-yrue an msgavsi
– 32 –
naklovnebebis mqone da qa-lebidan feiRambrebi ar
yofilan.
5 _ TebliR (cnoba): yvelaferi rasac fe-iRambre-
bi xalxs acnoben maT allahisgan Seiswavles. war-
moTqmuli arcerTi akrZalva an brZaneba maTi saku-
Tari nebasurvili ar aris. isini mxolod allahis
branebebs gvam-cnoben.
6 _ adaleT (samarTlianoba): feiRamb-rebi ara-
sodes sCadian usamarTlobasa da sisastikes, WeS-
maritebasa da samarTals aravis xaTrisTis ar
gadauxveven.
7 – emnul-Razmn (allahi maT fei-Rambrobis
tituls ar CamoarTmevs): saaqaoSic da saiqioSic
mudmivad feiRamb-rebi arian.
axali rjulisa da SeriaTis momtan fei-Rambrebs
resuli ewodeba. xolo im feiRam-brebs romelic
wina feiRambris SariaTs ag-rZelebs nebi ewodeba.
arasodes feiRamb-rebi erTmaneTiagan ar unda
gamovarCioT. yvela isini allahis mxvriv SerCeuli,
mar-Tali da Rirseulni arin.DTu vinmes rome-lime
maTgania ar swams, is xva danarCenebis morwmunedac
ar CaiTvleba, eseigi urwmunoa, vinaidan yvela
feiRambris rwmena, rogorc zemoT aR-vniSneT rw-
menis meoTxe pirobaTa-gania.
adamiani bevri ibadeTiT, bevri locviT, SimSil-
isa da tnjvis gamocdiT feiRamberi ver gaxdeba.
allahu Teala visac SearCevs, mxolod is iqneba
feiRamberi. feiRambrebis raodenoba zustad cno-
bili araa. iTvleba rom 124000-ze meti arian. aqedan
313 an 315 resulia. amaTgan 6 ufro didi feiRambe-
ria, maT ululazm ewodeba. esenia adem, nuh,
İibrahim, Mmusa, isa.D da muhammed musta-fa (aleihimus-
– 33 –
selam). feiRambrebis 33 saxeli cnobiliaEesenia: adem,
idris, SiT, nuh, hud, salih, ibrahim, lut, ismail,
ishay, iayuf, isuf, eiub, Suaib, musa, harun, hidir,
iuSa bin nun, ilias, elias, zulqifr, Semun, iSmoil,
iunus bin meTa, davud, suleiman, loyman, zeqeria,
iahia, uzeir, isa bin meriem, zul-yarmein, da muhammed
(aleihi ve aleihimussalaTu vesselam).
aqedan yuranSi marto 28 saxelia moxsene-buli.
(zulyarnein, loyman, uzeir, hidir). zustad cno-
bili ar aris feiRabrebi iyvnen Tu ara. muhamed ma-
sumi meore nawilis oc-daeTeqvsmete werilSi
hidir aleiselamis feiRambrobis albaToba ufro
Zlieria gad-mogvcems.

Cveni feiRamberi
hazreTi muhammedi

hazreTi muhammedi (sallahu aleihi ve sellem)


allahu Tealas resulia, habibia (sayvare-lia).
feiRamberTagan yvelaze upiratesi da ukanasknelia.
mamis saxelia abdullahi. 571 wlis 20 aprils
orSabaT dRes gamTeniisass meqqaSi daibada.Mmama
dabadebamdis gardaec-vala. 6 wlisas deda. 8 wlisas
babua garda-ecvala. Semdeg biZis ebu Talibis
gverdiT izrdeboda. 25 wlis asakSi hazreTi xati-
jes-Tan (radiellahuan) daqorwinda, misgan 4 qali-
Svili da 2 vaJi SeeZina. pirvel vaJiS-vils
qasimi.Amis gamo feiRambers (eb-ul qasims) erqva
qasimis mama eTqmis. 40 wlis asakSi yv-ela adamians
da jins ecnoda misi feiRambroba. feiRambrobidan
sami wlis Semdeg yve-las rwmenisaken mouwoda. 52
wlis asakSi erT Rames allahma igi meqqadan
– 34 –
ierusalimSi mdebare “aysas” meCeTSi da iqidanac ze-
caSi aiyvana da ukan dedamiwaze daabru-na.Aam mgza-
vrobas (miraji) ewodeba. am mgza-vrobisas feiRam-
berma samoTxe, jojoxeTi da allahu Teala ixila.
im RamiT allahisagan muslimanebisaTvis dReSi xuT-
jer namazis locvis brZaneba miiRo.
C.w 622 wels allahis brZanebiT hazreTi feiRam-
beri meqqadan medinaSi wavida. am mgza-vrobas (hi-
jreTi) ewodeba. muslimanuri wel-TaRricxva am wl-
idan iwyeba, amas (hij-ris welTaRricxva) ewodeba.
hijris welTaRricxviT 11, C.w 632 wels orSabaT
dRes 63 wlis asakSi hazreTi feiRamberi gardaic-
vala.
hazreTi feiRamberi TeTri iyo. yvelaze mSvenieri
iyo, magram amas yvelas ar agrZ-nobinebda. vinc
erTxel mainc, naxavda mis silamazes (Tundac siz-
marSi), mTeli misi cxovreba mxiarulobaSi da bed-
nierebaSi gaivlida. igi yvela gagebiT dedamiwis
zurgze mcxovreb yvela adamianze ufro mSvenieri
da aRmatebuli iyo. misi fiqri, azri, qcevebi, xas-
iaTi, agebuleba da Zala yvela adamians aRematebo-
da.
bavSvobisas orjer vaWrebTan erTad da-maskos
maxloblad busraSi wavida da ukan dabrunda. amis
garda arsad da arsodes ar wasula. brZeni iyo, ma-
gram skolaSi araso-des ar wasula, aravis
gakveTilebs ar das-wrebia, magram yvelaferi ico-
da, radgan al-lahu Tealam mas yvelafers aty-
obinebda. me-leiqi jebrailic mas yvelafers aty-
obineb-da. misi naTeli guli sxiveebs afqrvev-
da.Mmismier gacemuli codna da sibrZne ra-dios
talRebis msgavsad yvela adgilze aRwevda: mTeb-
– 35 –
Si, caSi, zRvebSi, tbebsa da sxva. exlac misi
saflavidanac ifrqveva mi-si codna, islami dRiTi
dRe izrdeba. ra-diotalRebis daWerisTvis mimRe-
bia saWiro xolo feiRambris sibrnis ziare-
bisaTvis mimndobi, morwmune, swori gziT mavali da
codvebisagan ganwmendili gulia saWiro. aseTi
adamiani feiRambriseul naTels mii-Rebs da
aavrcelebs. maT “evlia” ewodebaT. rigiTma adami-
anebma guliT rom usminon da misidan evlias, maTi
gulic ganiwmindeba, ganivrcoba, Camoyalibdeba da
gaumjobesde-ba. allahu Tealam gaaCina mze, raTa
mivi-RoT misi siTbo da energia da gaviziaroT,
rolo hazreTi feiRamberi Cveni sulisa da gonebis
masazrdoeblad gamogvigzavna. ro-gorc mze kvebavs
yvelafers, materialursa da sxeulebrivs iseve
evliaTa saubrebi sit-yvebi da naTeli hkvebavs sul-
sa da gonebas, ramdenadac is hazreTi feirambris-
gan mom-dinareobs.
allahu Tealam jebrail meleiqis meSve-obiT
hazreTi muhammeds (sallahu aleihi ve sellem) (yurani
qerimi) gamougzavna da adamianebs ubrZana ekeT-
bianaT sasargeblo da sasikeTo saqmeebi saaqaoSic
da saiqio-Sic, xolo yvelaferi rac mavnebelia ak-
rZala. am akrZalvebsa da brzanebebs (is-lami), (is-
lamuri religia) anda (isla-muri zneoba) ewo-deba.
hazreTi feiRambris yvela sityva sworia, WeSmar-
iti da sasargebloa. visac ase swams, mas (mumini)
(muslimani) ewodeba. xolo visac feiRambris ar
swams, mas urwmuno anu (qafi-ri) ewodeba. allahs
muslimani uyvars da mas samudamud jojoeTisTvis
ar imetebs anu sul ar moaxvedrebs iq, an da Tu
codviania, codvis Sesabamisad mcire xans jojox-
– 36 –
eTSi moxvedris mere gaaTavisuflebs. xolo urw-
muno samoTxeSi ver moxdeba. pirdapir jojoxeTSi
wava da samudamod iq darCeba. samoTxeSi moxvedris
safuZveli feiRambris rwmenaa, feiRambris mimarT
urwmunoeba mraval tanjvasa da ubedurebas moiy-
oliebs xolme.
hazreTi feiRambers yvela sxva feiRam-berze meti
Wkva, goneba, silamaze, mWermety-veloba, moTmineba,
gamWriaxoba, Semwyaleb-loba, guluxvoba, sikeTe,
siyvaruli da Sem-bralebloba hqonda.Mmegobarsa Tu
mters mi-yenebul ziansa da borotebas patiebda. ara-
sodes sapasuxod ar mtrobda. rodesac urw-munoeb-
ma mas kbilebi Caumtries allahs ase Seevedra: (ei
allah miuteve maT, rad-ganac amas uvicobis gamo
sCaadian).
hazreTi feiRambers Zalian kargi xasiaTi hqon-
da. saWiroa muslimanebma Seiswavlon da mihbaZonF-
feiRambers. am gziT adamianebi si-keTisa da bed-
nierebis saTaves miagneben da feiRambris Suamdgom-
lobas eRirsebian. rad-ganac hadisSi vkTxulobT:
“icxovreT al-lahis zneobiT”.

– 37 –
eshabi qirami

im muslimnebs, romlebsac xvdaT pativi enaxaT


da esaubraT hazreTi feiRamberTan “eshabi qirami
anu saahabe” ewode-baT.Yyvela drois yvelaze
saukeTeso eshabi aris ebu beqr-i siddiq. igi
pirveli ha-lifea. mas moh-yvebian halife omer bin
hattab, mesame halife osman bin Raffan da meoTxe
xalife ali bin ebi talib. hazreTi feiRambris ha-
disis mixedviT msof-lio qalebs Soris yvelaze
upiratesi arian: “fatma, aiSe, xatije, meriemi da
asie”. kvlav erTerT hadisSi hazreTi fei-Ramberi
ase brZanebs: “fatma samoxTis qalbatonbs Soris yve-
laze aRmatebu-lia, xolo hasani da huseini vaJiS-
vilebs Soris yvelaze saukeTesoni arian”.
amaT Semdeg eshabi qiramis yvelaze sauke-Teso
rigiT “aSerei mubeSere” mohyveba aSerei mubeSere
arian 10 sahabe romlebsac sicocxleSive samoTx-
eSi wasvla emaxarob-laT. esenia: “ebu beqr-i sid-
diq, omer-ul-faruq, osmanibin Raffan, ali bin ebu
taalir, ebu ubeie bin jerrah, talha, zubeir bin
avvam, sad bin ebi vaqasi, sadib bin zedi da abdu-
rahman bin avfi. (ridvanullahi Teala aleihi ejmain).
Semdeg bedris brZolaSi monawileebi Sem-deg
uhudis da biaTurridvanSi monawil-lebi arian.
Cven movaleni varT siyvaruliT da pati-viscemiT
movixsenioT yvela sahabe, vinc haz-reTi feiRambers
daexmara Znel gzaze da mi-sTvis qoneba da sic-
ocxle msxverplad ga-imeta. akrZalulia da didi
codvad CagveTv-leba maTi augad moxsenieba da
araserio-zuloba.
visac hazreTi feiRamberi uyvars, misi es-habic
– 38 –
uklebliv yvela unda uyvardes, rad-gan wminda ha-
disi brZanebs rom: “Tu ki vinmes Cemi eshabi uyvars
es Cemi siy-varulisTvis uyvars, xolo visac saha-
beebi ar uyvars mec ar vuyvarvar, vinc maT
awyeninebs me mawyeninebs, xolo vinc me mawyeninebs
allahs awyeni-nebs.Aallahis gamnrisxnebeli ki
ueWvelia daitanjeba”. aseve sxva hadisSi vkiTxu-
lobT: “rodesac allahs surs Cemi ummeTidan
sikeTiT daajildovos vinme, maSin mas sakuTar sic-
ocxleze metad Cems sahabeebs Seayvarebs”. fei-Ram-
bris gardacvalebis dRes medineSi 33 000. sul saa-
beTa ric-xvi 124 000 - ze meti iyo.

oTxis mezebis imamebi da sxva ali-mebi


(swavlulebi)

arsebobs rwmenis erTaderTi WeSmariTi gza es


(ehli sunneT veljemaReT)-is me-zebia. aris ehli sun-
neTis oTxi imami, rom-lebic muslimanebs aswavlian
WeSmarit muslimanobas WeSmarit gzas, romelic mig-
viTiTa hazreTi feiRamberma.Eesenia: pirveli, imami
azam ebu Hhanife numan bin sabiti. Mmeore, imami
maliqi bin enes, mesame, imami muhammed bin idris
Safi, meoTxe, imami ahmed bin hanbeli. (rahmeTullai-
hi aleihim ejmain)

dRes, vinc am oTx imamdan erT-erTs ar misdevs


did safrTxeSi imyofeba. radganac feiRambris WeS-
marit gzas eseni gvaswavlian. Cven am wignSi hame-
fi mesebis mixedviT nama-zis Sesaxeb sakiTxebi am
mesebis didi ali-mebis wignebidan amoviReT, gava-
martiveT da Tqven gTavazobT.
oTx imamis moswavleebidan orma, imanis (rwmenis)
– 39 –
sakiTxebSi Zalian win waiwia. amg-varad iTiqadis
mixedviT mesebi ori gaxda. yuranisa da hadiss
Sesaferis rwmena am ori pirvnebis mier gadmo-
cemuli rwmenaa. ehli sunneTis imanis sakiTxebis
dedamiwaze ga-mavrcelebeli es ori pirovnebaa.
erTi ebu mansuri maTuridi. meore ebul hasen ali
eSari.
es ori imami erTi da igive imans gvamc-noben. maT
Soris ramodenime gansxvaveba ni-Svnelovani ar aris.
yurani da hadisi cod-nasa da mcodnelebs aqebs, erT
aeTSi vkiT-xulobT “gana SeiZleba ucodinari da
mco-dne erTi iyos.” sxva aeTSi “musli-manebo mcod-
nelebisagan SeiswavleT is rac ar iciT”
nabrZanebia.
hadisebSi nabrZanebia: “(allahi da me-le-iqebi
adamianebisaTvis sikeTis maswavleblebs locaven).
(warRvnis dRes gadarCebian jer feiRambrebi,
Semdeg swavlulebi da Se-mdeg Sehide-bi). (adamianebo
icodeT rom co-dna brZenTa mosmeniT SeiZineba).
(iswavleT, radganac codna ibadeTis tolfasia,
mcodneebs jihadis madli daewerebaT). (swavla qvel-
moqmedebis (sadayis gacemis) gawevis tolfasia,
brZenisagan codnis SeZena Ramis (Tejud) namazis
locvis msgavsia). (codna yvela nafile namazebis
locvaze ufro mad-lia), (ragdanac codna sasarge-
bloa swavlu-lisTvisac da maswavlebelisTvisac).
(bevr madls moigebs is, vinc swavlobs imisaTvis,
raTa sxvebsac Seaswavlos). (sibrZne saunjea misi
gasaRebi ki SekiTxa da Seswavlaa). (is-wavleT da
sxvasac aswavleT), (yvelafers saTave aqvs, codnis
saTave ki brZenTa gule-bia), (codnis gacema cod-
vebis gamoisyi-dis)
– 40 –
mexuTe piroba
saiqios rwmena

(vel ievmil axiri): saiqios rwmena niS-navs rom


me mwams im qveynis samoTxisa da jojoxeTis, siqios
cxovreba adamianis sik-vdi-lis dRes iqneba.Aar aris
cnobili ro-dis mo-xvdeba warRvna, magram hazreTi
fei-Ramberma warRvnis zogierTi niSnebi gvamc-noba:
mova hazreT mehdi, hazreTi isa cidan damaskoSi
Camova dedjali gamoCndeba, eju-ji da meju-ji
yvela adgils aurev daure-ven, mze dasav-leTidan
amova, didi miwisZvrebi moxdeba, xalxs rwmena da-
aviwydeba. yvelgan boroteba daisadgurebs. cod-
vianebi momravldeba harami saqme da lukma mom-
ravldeba. iemenidan cecli wamova, mTebi da ca
danawevrdeba, mze da mTvare dabnldeba da sxva.
arsebobs sasaflaos dakiTxva. maT munqeri da
neqiri meleiqebi iZlevian. Semdegi sity-vebi unda
davizepiroT da bavSvebsac unda davazepirebinoT:
(Cemi ilahi allahia,F fei-Ramberi muhammedia,
rjuli islamia, wminda wigni yurani qerimia, yible
qaabea, iTiqadis mezebi ehli sunneTi vel jemaeTi,
amelis mesebi imami azam ebu hanifes mezebia). war-
Rvnis dRes yvela mkvdari xelaxla gacoc-xldeba
da erT tial adgilze moiyris Ta-vs.Aam adgils mah-
Seri hqvia. madlianebs, co-dva madlis rveuls mar-
jvnidan, codvia-nebs, cud adamianebs ki mar-
cxnidan miscemen. ur-wmunoebis da farisevlobis
garda sxva yvela codva allahu Teala isurvebs
apa-tiebs isurvebs patara codvebisTvisac sama-
giero tanjvas miscems.
mis Semdeg codva madlis asawonad sas-wors
– 41 –
(mizan) dadgamen da allahis brZane-biT jojozeT-
ze bewvis (siraTis) xids gadgamen. am xidze yvela
gaivlian, vinc sa-moTxis Ri-rsi ar iqneba xidze
gadasvlas ver SeZlebs da jojoxeTSi Cavardeba.
imqveynad hazreTi feiRambris wylis auzi arsebobs.
am auzs “qevseri” hqvia.
(SefaReTi) Suamdgoloba namdvilia. im mu-sli-
manebis jojoxeTidan gadarCenisaTvis, vinc codve-
bi Caidina da monaniebis gareSe gardaicvala,
feiRambrebi, meleiqebi, evlie-bi, alimebi, Sehidebi,
allahs Seevedrebian da visac allahi nebas dar-
Tavs imisi didi Tu patara codvebi mitevebuli iqne-
ba.
(samoTxe da jojoxeTi) exlac aris. samoTxes
rva kari aqvs yovel maTgans samo-TxeSi mivyavarT.
jojoxeTs Svidi qveskneli aqvs da pirvelidan
meSvidemde tanjva wameba ufro da ufro matu-
lobs.

– 42 –
meeqvse piroba
bedisweris rwmena

(ve bil-yaderi. xeirihi ve Serrihi minallahi TeR-


ala): bedisweris rwmena niSnavs, rom me mwams al-
lahis mier gan-sazRvruli bediswerisa, xeirsa da
Serrisa allahis mi-erobis. adamianebis Tavs
movle-nili yvela sikeTe Tu boroteba, madli Tu
codva mxo-lod allahis neba surviliT xorcield-
eba.
allahma adamianebs neba-survili misca. adamiani
raime saqmis gakeTebs roca daapi-rebs, allahi gaa-
Cens. adamiani Tu ar isur-vebs allahi ar gaaCens
aq gadmocemuli ehli sunneTis zogadi cnobebi
visac dawvrilebiT Seswavla unda, haqiqaTis gamom-
cemlobis mier gamocemuli, islamis alimebidan
mevlana halid baRdadi farisis (iTiqadname) da
qeali feizullah gadaTargmnili (yvelasaTvis
saWiro ima-ni) wignebi waikiTxon.
allahu Tealam yvelas morCileba ubrZa-na. (mor-
Cileba imanis pirobebidanaa) aeTi am brZanebebidan
erTerTia.Mmaides su-reSi (Tu imani gaqvT allahu
Tealas daemodCileT). ali iran sureSi, (allu
Tealas morCilebi uTuod eyvareba). Talayis sure-
Si, (vincç allahis morCi-lia, allahi misgan kmay-
ofilia). aseTi niSvnelobis mravali aeTia.
adamians allahma Wkua da goneba imitom misca
rom Tavisi momavali TviTonve gansaz-Rvros da
gaanalizos, awon dawonos yvela-feri da ifiqros
gadaggmul nabijis Sedeg-ze.Mmiendos allahs da
icxovro bednierad yurani qerimSi allahi ase
brZanebs: “vinc allahs miendoba is allahs uyvars”.
– 43 –
“vinc allahs miendoba imisTvis al-lahi yve-
lafrisaTvis sakmarisia”.
hazreTi feiRamberi ki ase brZanebs: “me morwmune-
Ta erTi jgufi miCvenes mTebi da velebi gaevso, maT
simravlis ga-mikvirda da gamixarda, gagixardao?
SemekiTxnen,Ddiax gamixarda. amaTgan samoTxeSi mx-
olod 70 000 dakiTxvis gareSe Sevleno. romlebi
Sevlen meTqi vkiTxe. “vinc Tavis cxovrebaSi Se-
locvas, jados, marCielebs ar urevs da mTeli ar-
sebiT mxolod allahs endobao”. mipasuxes. moms-
menTa Soris uqaSe radiellahuanh fexze waodga da
(ei resu-lallah! da-mloce rom mec imaTgani viyo),
(ei rabbi esec imaTiT amyofe) brZana. sxva wamodga
da dalocva iTxova feiRam-berma (uqaSe Senze
swrafad moiqca) brZana.

– 44 –
meore nawili
ibadeTi (RvTismsaxureba) da namazi

ra aris ibadeTi (RvTismsaxureba)?


ibadeTi Cveni gamCenis, sikeTis, xvavisa da
baraqis momcemis, yovelgvari ubedurebisagan dam-
cavi allahis brZanebebis Sesruleba da akrZalve-
bisagan Tavis aridebaa. garda amisa feiRambrebze,
evliebisa daswavlule-bze mibaZvaa.
allahu Tealam adamianebs uTvalavi wya-loba
(nimmeTi) da sikeTe uboZa. amitom SeZ-lebisdagvarad
allahis dideba adamianTa wminda movaleobaa. ma-
gram adamianebi Tavian-Ti naklovnebebiT ver ipov-
ian saWiro sity-vebs allahis sadideblad. zogjel
kargs vambobT da sinamdvileSi cudi aRmoCndeba.
allahis sadideblad gakeTebuli sasike-To
saqmeebi da movaleobani hazreTi feiRam-bris
saSulebiT allahma adamianebs acnoba. allahis
nabrZaneb am movaaleobebs ”isla-mi” ewodeba.
feiRambris gzis miyola alla-his brZanebas niSnavs.
xolo am gzas acd-enis ibadeTebs allahi ar mi-
iRebs, rad-ganac adamianebis mowonebul bevr
saqmes islami hkicxavs da iwunebs.
aqedan vxedavT, rom visac goneba aqvs allahisa
da feiRambris gzidan ar ga-dauxvevs da is
adidebs allahs.
vinc hazreTi feiRambrze miyoliT cxov-robs mus-
limanic imas ewodeba. ibadeTic allahis madliere-
bas da feiRambris Sesaba-mis cxovrebas ewodeba. is-
lami or nawilisa-gan Sesdgeba:
1 _ risi rwmenac guliT aris saWiro.
– 45 –
2 _ risi gakeTebac guliTa da sxeuliT-Taa
saCiro.
sxeuliT Sesrulebul ibadeTebs Soris yve-laze
saukeTeso aris namazi. namdvilma mus-limanma
dReSi xuTjel namazi unda ilo-cos.

vis ewodeba muqellefi ?


(valdebuli)

mowifulobis asakSi miRweul, qalebsa da ma-


makacebs (muqellefi) ewodebaT aseTi adamiani
valdebulia jer rwmena miiRos, Semdeg ki ibade-
Tebi Seasrulos. garda amisa haram da akrZalul
saqmeebs Tavi unda moa-ridos.
Wkua aRiqvams da arCevs erTmaneTisagan kargs da
cuds. Wkua zomavs ori kargi rami-sagan ufro
kargsa da ori cudi ramisagan ufro cuds. Wkviani
adamiani kargisa da cu-dis gansxvavebiT ki ar kmay-
ofildeba, ara-med kargs Rebulobs da cuds uary-
ofs. Wkua Tvals gavs, islami ki sinaTles Tu sinaT-
le ar iqneba Tvali ver dainaxavs.
mowifulobis asaki gardamavali perio-dis dasas-
ruls niSnavs. vaJebisaTvis es pe-riodi 12 wlis
Semdeg iwyeba. arsebos zogierTi niSnebi riTac mow-
ifuloba dgin-deba. es niSnebi romac ar gamoCndes
15 wlis vaJi mowifulad iTvleba. gogonebis gar-
damavali periodi ki 9 wlis mere iwyeba. gogonebis
aseve mowifulobis niSnebi romc ar hqondeT 15
wlis mere mowifulad iT-vlebian.

– 46 –
efRali muqellefin

efRali muqellefini ewodeba im saqmeebs,


romelTa SesrulebisTvisac valdebulia yve la
muslimani, efRali muqellefini rvaa, esenia:
farZi, vajibi, sunneTi, musTehabi, mubahi, harami,
meqruhi da mufsidi.
1 _ farZi: allahu Tealas mier yurani qe-rimSi
Riad, kategoriulad nabrZanebia, rom-lis Sesrule-
bac aucilebelia, Seus-ruleb-lobis SemTxvevaSi
adamians pasuxi moeTxov-eba.Aar gamkeTebeli da
mniSvnelo-bis ar mimniWebeli (qaafiri) urwmuno
gaxde-ba. farZi ornairia:
farZi Raini: yvela mowifuli muslima-nis mier
Sesasrulebeli brZanebaa. rwmena, abdesis aReba Rus-
lis aReba, xuTi drois namazis locva, ramazani,
hajoba (32 da54 farZi cnobilia)
farZi qifae: am SemTxvevaSi zogi musli-manis Ses-
rulebuli ibadeTiT danarCenebi Tavisufldebian.
magaliTad micvalebulis (je naze) namazi. Tu erT
adgilze micvale-bu-lis namazis locva saWiroebs
yvela muslimanis valia, rom ilocos, magram Tu
zogi maTgani ilocaven danarCenebze farZi aRar
iqneba. yuranis mTliani dazepireba.
2 _ vajibi (saWiro): vajibi iseTi saqmea, romlis
gakeTeba farZis nairad Riad kate-goriulad
nabrZanebi ar aris. Sesruleba saWiroa, Seusrule-
bloba ki akrZalulia ma-galiTad: viTri namazis
locva, bairam nama-zis locva, yurbanis dakla,
fiTris gacema da sxva. vajibi farZTan axlos dgas.
vaji-bis ar damjerebeli urwmuno ar gaxdeba, ma-
gram jojoxeTSi wava.
– 47 –
3 _ sunneTi: allahu Tealas ar ubrZane-bia,
hazreTi feiRambris mier Sesrulebuli, naTqvami, an
sxvisi gakeTebuli saqmeebi rom-lebic ar ukrZalia,
sunneTi ewodeba. sunne-Tis ar mowoneba qufuria. Tu
muslimans mo-swons da ver akeTebs sasjeli ar eqne-
ba. magram umizezod Tu ar Seasrulebs madls ver
miiRebs. mag: ezanis kiTxva, jemaeTiT na-mazis loc-
va, abdesis aRebisas misvaqis xma-reba, bavSvis da-
sunneTeba (winwawveTa) da sxva. sunneTi ori saxisaa:
sunneTi mueqeede: (uwyveTi sunneTi) farZisa da
vajibis garda hazreTi muhamme-dis (sa-llahu
aleihi ve sellem) mier TiTqmis yovelTvis Ses-
rulebuli, sul mcire SemTxvevebSi Seusrulebeli
saqmeebia. maga-liTad dilis namazis ori muxli sun-
neTi, SuadRis namazis sunneTebi saRamos da iaT-
si (Ramis) namazis bolo sunneTebi aseTia. am sun-
neTebis umizezod mitoveba ar SeiZleba. ar momwo-
nebeli urwmuno gaxdeba.
sunneTi Rairi mueqqede: (wyvetili sun-neTi):
hazreTi feiRambris mier zogjel Sesrulebuli,
zogjel Seusrulebi saqmeebia. magaliTad iqindi
namazis sunneTi, iasi namazis pirveli oTxi muxli
sunneTi da sxva.
sunneTi qifae (sakmarisi sunneTi): mi-salmeba, eza-
nis kiTxva, namazis locvisas yammeTi. magaliTad
ramdenime kacidan erTi romelimes misalmeba sak-
marisia yvela maT-ganis misalmeba saWiro ar aris.
abdesis aRebisas, Wamisas da yvela sasikeTo saqmis
dawyebisas bismilis Tqma.
4 _ musTehabi: hazreTi feiRambris mier zogjel
gakeTebuli da zogjel gaukeTebe-li kargi saqmee-
bia. axal dabadebul bavSv-ze meSvide dRes saxelis
– 48 –
darqmeva, lamazad Cacma, kargi sunis wasma, amis Sem-
sruleble-bi madls moigeben da gankiTxvis dRes
Sefa-ReTs miiReben. ar Semsruleblebi pasuxs ar
ageben da SevaReTidanac ar gamorCebian.
5 _ mubahi: iseTi saqmeebi, romlis gake-Teba
nabrZanebi ar aris da arc akrZalu-lia. Tu kargi
miznisTvis gakeTdeba madli moigeba Tu cudi
miznebisTvis gakeTdeba codva. adamianis survil-
isamebr gasakeTebe-li saqmeebi. magaliTad alali
Wama-sma, Cac-ma, sxvadasxva qonebis mflobeloba,
daj-doma adgoma da sxva.
6 _ harami: akrZalulia. allahu Tealas mier
sastikad akrZaluli saqmeebia. vinc haram saqmeebs
Cadis amqveynad gansjili iqneba, jojoxeTSi ki
saSinel tanjva-wamebaSi Cavardeba. vinc harams
alals da alals, harams etyvis qaafiri gaxdeba.
arami ori saxisaa:
harami li-ainihi: kacis mokvla, alko-holuri sas-
melebis daleva, Roris xorcis Wa-ma, zinis gakeTe-
ba, azartuli TamaSebis TamaSi, sisxlis daleva
mkvradi saqonlis xo-rcis Wama, tyuilis Tqma,
qalebis, Tavi mk-lavebi, fexebi gaxsnili quCaSi gan-
mosvla. Tu vinme aseTi saqmis gakeTebisas bismil-
lahs ityvis, an allahu Tealas ak-rZalvebs
mniSvnelobas ar mianiWebs urwmu-no gaxdeba. Tu
icisş, rom haramia da SiSiT akeTebs ur-wmuno ar
gaxdeba, magram imqvey-nad tanjva-wamebis Rirsi
gaxdeba. Tu aseT saqmeebs jiutad gaagrZelebs
patiebis gake-Tebis gareSe, urwmunod sikvdilis
mizezi iqneba.
harami li-Rairihi: eseni TviTon ala-lia magram
sxvis sakuTrebis gamo haramia mag: sxvis baRidan
– 49 –
moparuli xilis Wama. sxvisi qonebis moparva.Amis
gakeTebisas Tu vinme bi-smillahs ityvis da
alalia ityvis qaafiri ar gaxdeba, radgan is adami-
anis sakuTrebaa da SeuZlia ukan aiRos. xuTnaxe-
vari qeris odena vercxlis odena ufle-bisTvis,
wili-sTvis warRvnis dRes Svidass unaklod Ses-
rulebul jemaeTiT naloci namazis madls allahu
Teala aiRebs da uflebis patrons miscems. harami-
dan Tavis arideba ibadeTis gakeTebaze ufro didi
madlia.Aamitom harami unda SeviswavloT da Tavi
avaridoT mis gakeTebas.
7 _ meqruhi: allahu Tealas da hazreTi feiRam-
bris mier mouwonari saqmea. romelic muslimans
madls Seumcirebs.Mmeqruhi orad iyofa:
Tahrimen meqruhi: romelime vajibi saqmis mitove-
baa. Tahrimen meqruhi haramTan axlosaa. maT gakeTe-
bas sasjeli mohyve-ba.Mmzis am-osvlisas. zenitSi
yofnisas da Casvlisas namazis locva, amaTi Seg-
nebulad gamkeTebe-li jojoxeTis Rirsi gaxdeba.
na-mazis locvis dros vajibebis mitoveba Tah-ri-
men meq-ruhia da am namazis xelaxla locva vaji-
bia.
Tenzihen meqruli: Tezihi meqruhi alalTan
axlosaa. an gaukeTebloba gakeTe-baze ufro kar-
gia.
8 – mufsidi: dawyebuli romelime ibade-Tis
Sewyvetaa. rwmenis. namazis, zeqaTis da sxva. maga-
liTad: allahze an yuranze Seu-racyofa qufuri
iqneba. imans dakargavs. lo-cvisas sicili namazsac
da abdessac moS-lis. marxvisaas Segnebulad Wama-
sma da sxva.
farZebis, vajibebis, sunneTebis gamkeTe-bels
– 50 –
xolo aramebidan da meqruhebidan Ta-vis am-
ridebels madli miecema.Hharamebis, meq-ruhebis
gamkeTebels xolo farZebis, va-ji-bebis da sunneTe-
bis ar gamkeTebels codva miecema. erTi haramidan
Tavis aride-bis madli erTi farZis gakeTebis
madlze didia. erTi farZis madli erTi meqruhidan
Tavis aridebis madlze didia. meqruhidan Tavis
aridebis madli da sunneTis gakeTe-bis madlze
didia. mubahis gakebisTvisac madli miecema, magram
es madli sunneTis madlze cotaa.

islamis mtrebi

islamis mtrebi, islamis ganadgurebisT-vis ehli


sunneTis wignebs mtroben. yurani qe-rimSi maide
sures meeqvse juzis bolo gve-rdze (islamis yve-
laze didi mtrebi, ebra-elebi da muSriqebi arian)
muSriqi, kerpTayvanismcemeli, urwmu-noa.Qqris-
tianebis umete-soba, rom muSriqia naTlad Cans.
iemenelma abdullah bin sebe saxelis ebraelma,
ehli sunneTis ganadgurebisTvis (Sia) jgufi
Camoayaliba. Siebi Tavian Tavs (alevi) - sac
uwodeben. islamis mteri ingliselebi, mTeli Ta-
vianTi imperialisturi SesaZleblobe-biT Seqmnili
(vehabi) jgufiT da dawerili tyuiliT savse
wignebiT, ehli sunneTis ga-nadgurebas cdiloben.
samudamo bednierebis msurvelebs, vahabebis da Siae-
bis wignebze ar unda motyuvdnen da ehli sunneTis
swav-lulebis (alimebis) wignebis wakiTxvas vur-
CevT.

– 51 –
meore nawili
islamis pirobebi

islamis piroba xuTia. islamis mimdevars musli-


mani hqvia.Yyvela muslimans evaleba am xuTi piro-
bis Sesruleba:
1 _ islamis upirvelesi piroba (qelime-i Sehade-
Tia). es ki niSnavs warmovTqvaT da gu-liT virw-
munoT sityvebi: “eShedu en laa illahe illellah
ve eShedu enne muxammeden Rabduhu vr resuluh”. (me
mwams erTaderTi allahisa da mwams rom muhamme-
di allahis resulia). de-damiwaze da caSi arsad,
garda alla-hisa ar arsebobs locvisa da Tayva-
niscemis Rirsi vinme. erTaderTi da WeSmariti mx-
olod allahia. igi yo-velTvis cocxlobs da yvela
upiratesobas flobs. ar aqvs aranairi nakli.
hazreTi muhammedi misi resulia.
2 _ islamis xuTi pirobidan meore, dReSi xuT-
jel, gansazRvrul droSi (drois mos-vlisas) na-
mazis locvaa. saWiroa yvela mus-limanma icodes,
rom dReSi xuTjel namazis locva farZia. namazis
dros unda gvaxsov-des Sesabamisi farZi, vajibi,
sunneTi da gu-liT allahs miveba-roT. yurani qer-
imSi namazs “salaaaTi” ewodeba, rac adamianebis ve-
drebas me-leiqebis monaniebasa da allahis
wyalobas, mitevebas niSnavs. islamis mixedviT ki
sar-julo wignebSi miTiTebuli msve-lobebis Ses-
rulebiT locvas niSnavs.
3 _ islamis xuTi pirobidan mesame, (qonebis ze-
qTis gacemaa). sityvasityviT zeqaTi qebas, silamazes,
sisufTavesa da kargad yo-fnas niSnavs. islamis
mixedviT ki aucilebe-lze meti (nisab) qonebis gan-
– 52 –
sazRvruli na-wilis, yurani qerimSi moxsenebul
musli-anebze dadgenili nawilis gadaxdas niSnavs.
zeqaTi Svidi jgufis muslimanze gaicema. oTxive
mezebSi arsebobs zeqaTis qonebis oTxi forma:
oqrosa da vercxlis zeqaTi, mogebuli vaWrobidan
zeqaTi, msxvilfexa sa-qolnidan zegaTi, da miwaT-
moqmedbidan mo-sulis zeqaTi.AmeTxe zeqaTs “oSuri”
ewodeba. oSuri mosavlis aRebisTanave miicema. da-
nadCeni sami aucileblobaze metis dagrovebis erTi
wlis mere miicema.
4 _ islamis xuTi pirobidan meoTxe (wmi-nda ra-
maznis TveSi yoveldRiuri marxvis dacva).Mmarxvis
dacvas (savm) ewodeba. savm sityvasityviT raRaca
raRaci-dan dacvas niS-navs. islamis mixedviT
marxva, allahis br-Zanebisamebr yoveldRe sakuTari
Tavis sami ramisagan Tavis dacvas niSnavs.Ees sami
ramea: Wama, sma da sqesobri-vi kavSiri. ramazanis Tve
caSi mTvaris ga-moCenisas daiwyeba. (kalendaris
mixedviT winaswari gamokvleviT ar daiwyeba)
5 _ islamis xuTi pirobidan mexuTe (Tu Zala Seg-
wevs cxovrebaSi erTxel ha-jobaze wasvlaa). im
pirobebiT rom mgzavroba iqneba sando da uxifa-
To da Tqvens ukan dabrune-bamde Tqvens ojaxobas
arc rame daakldeba da arc rame dauSavde-ba, sic-
ocxleSi erT-xel arabeTSi, meqqaSi wasvla musli-
manisaTvis farZia.
zemoT CamoTvlil xuT pirobidan yvelaze
mniSvnelovani (qelimei SehadeTis) Tqma da dajere-
baa. amis Semdeg namazis locvaa. Semdeg marxva.
Semdeg hajze wasvla. da bo-los zeqaTis micema. qe-
limei SehadeTi, rom yvelaze mniSvnelovania is-
lamis alimebis erTsulvani SeTanxmebiT cxadia. qe-
– 53 –
limei Se-hadeTi islamis dasawyisSi pirveli farZi
gaxda. xuTi drois namazi feiRambrobis me-Tormete
wels, hijreTidan erTi wlis da ramodenime TviT
adre mirajis Rames farZi gaxda. marxva, hijreTis
meore wels, Sabanis TveSi, zeqaTis micema,Mmarxvis
farZis gaxdomis wels ramaznis TveSi xolo hajze
wasvla ki, hijreTis mecxre wels farZi gaxda.

mesame nawili
namazis locva

Cvens religiaSi rwmenis Semdeg namazi yve-laze


mniSvnelovania.Nnamazi religiis dasa-yrdenia. is-
lamis meore pirobaa, da saukeTeso ibadeTia. mas
arabulad (salaT) ewodeba da locvas, patiebas da
Sewyalebas niSnavs.
namazis locva allahis yvelaze mowone-buli
ibadeTia.Mmuslimanobis miRebis Semdeg yvelaze
mniSvnelovani brZaneba namazis lo-cvaa. pirveli
farZic namazia. warRvnis dResac rwmenis mere
pirveli Se-kiTxva namazis Sesaxed iqneba. vinc na-
mazis gamocdas gaiv-lis samaradiso bednierebas
moipovebs. Jo-joxeTis tanjvisadan gadarCena da
samoTxeSi moxvedrac namazis sworad Sesrulebazea
damokidebuli. swori namazisaTvis jer sru-li ab-
desis aRebaa saWiro. namazi sizarmacis gareSe xal-
isiT unda daiwyos. namazis yvela moqmedeba un-
aklod da saukeTesod un-da iqnes Sesru-lebuli.
namazi yvela ibadeTs moicavs da adamia-nebs al-
lahTan aaxloebs. hazreTi feiRambe-rma brZana: (na-
mazi religiis dasayrde-nia.Mnamazis mlocveli re-
ligias aZli-erebs da misi uarmyofi religias
– 54 –
asustebs). namazis sworad mlocveli cudi da
boroti saq-mis keTebisaganac dacu-lia.Yyurani qer-
imSi allahi ase brZanebs: (swori namazi adamianebs
binZuri, mda-bali da boroti saqmeebisagan icavs).
namazi, romelic adamians borotebisagan ver icavs
moCvenebiTi namazia da swori ar aris. Cven namazis
sworad lo-cvas unda vcdilobdeT, radgan brZenT
uTq-vavT (Tu yvelafers ver flobT mciredic ar
unda davkargoT) araswori namazis locvas sulac
nu ilocavT, amas araodes getyviT. piriqiT ufro
sworad da kargad iloceT. Tu ilo-cavT getyviT,
es patara ni-uansi kargad uda gaviazroT.
namazi jemaeeTiT (jgufurad) iloceT ase ufro
didi madlis momtania. namazis dros gulebi
ridiTa da allahis siyvaruliT sav-se unda gqon-
deT. radganac adamianis saiqi-os tanjvisagan
gadamrCeni saSvaleba namazia. allahi muinis sure-
Si ase brZanebs: (mu-slimanebi tanjvas gadaurCebian
radgan isini namazzs ridiTa da mor-CilebiT as-
ruleben).
safrTxiT savse adgilebSi namazis locva kide
ufro madlia. brZolis dros jari-skacis sul
mcire namazsac ki didi mniS-vneloba eniWeba. axal-
gazrdebis namazis lo-cva ufro miRebulia,
radganac isini mravali cdunebiT daZlevis fasad
namazs asru-leben.
axalgazrdebis namazs sami mteri hyavT. eSmaki,
cudi survilebi da cudi amxanagi. amaTgan yvelaze
saSiSi cudi amxanagia. Tu axalgazrda maT ar ayve-
ba da ilocavs misi fasi ufro aiwevs. xandazmul
adamianze uf-ro met madls moigebs da am madlis
sa-pasuxo jildoc gacilebiT didi iqneba.
– 55 –
visTvisa namazi farZi?

mowifulobis asakSi Sesuls da Wkua-gonebis


mqone muslimani kacisTvis da qali-sTvis namazi
farZia.Amas sami piroba aqvs:
1– muslimanoba. 2– Wkua-goneba. 3– mowifuloba
Cveni religiis mixedviT giJisa da mcire-wlovani
bavSvebisTvis namazi farZi ar aris, magram ded-ma-
mam locvebi pataraobi-danve un-da daaswavlos da
SeaCvios hazreTi feiRamberma brZana: “yvelani mwyem-
sis msgavsni xa-rT da rogorc mwyemsi icavs Tavis
faras, Tqvenc Tqveni axloblebi jojoxeTisgan un-
da daicvaT, maT muslimanoba unda aswavloT winaaR-
mdeg SemTxvevaSi codvas moimatebT.” xolo sxva
hadisSi brZana: “am qveynad yvela bavSvi muslimanad
ib-adeba. mas Sen-mdeg ded-mama ebraelad, qristianad
an urw-munod aqcevs.”
maSasadame, yvela mSoblis upirvelesi movale-
obaa bavSvs yurani qerimis kiTxva da swori musli-
manoba Seaswavlos. es movale-oba unda Seasrulos
yvela mSobelma, visac surs, rom saaqaaSic da
saiqioSic mosvene-buli iyos.Aamboben: “xe nergob-
isas moiRune-bao.” Tu gazrdils moRunvas
davupirebT ga-tydeba da daziandeba.
bavSvi, romelsac miTvisebuli ar aqvs is-
lamuri sibrZne, cru amxanagebs iolad ayve-ba da
iolad motyuvdeba. aqedan gamomdinare ki ded-
mamisaTvis Tavisi qveynisTvis da xa-lxisaTvis
mavnebeli gaxdeba.

– 56 –
namazis mlocvelTa mdgomareobani
cixidan damxsneli namazi

harasinis gubernatori abdullah bin Tahiri Za-


lian mkacri iyo. Jandarmam ramde-nime qurdi
daakava amaTgan erTi gaiqca ramde-nime drois Semdeg
erTi mefolade daakava da gubernators warudgi-
na, cixeSi CasviTo brZana gubernatorma. mefoladem
sakanSi na-mazi iloca da allahs Seevedra: “o,
didebulo allaho damixseni am tanjvisagan, ra-
dgan Sen erTaderTma ici, rom me ucodveli var,
gemudarebi gadamarCineo.“Aam dros gube-rnatorma
sizmarSi naxa, TiTqos oTxma kacma misi taxti Tav-
dayira gadmoabruna, gamo-eRviZa, namazi iloca da
isev daiZina isev igive sizmari esizmra da mixvda,
rom viRaca udanaSaulos codva hqonda.
ei, allaho Sen erTaderTi da didebuli xar rom
didi Tu patara mxolod Sen erTa-derTs gevedre-
ba da mxolod Seni mavedrebe-li miaRwevs sawadels.
gubernatorma maSinve cixis ufross dau-Zaxa da
hkiTa: vinme udanaSulo xom ar ari-so. cixis ufros-
ma upasuxa me es ar vici, magram erTi tusaRi na-
mazs loculob, al-lahs bevrs evedreba da gauTave-
blad tiris. daaZaxebina tusaRi, gamohkiTxa
udanaSaulo-ba mixvda. bodiSi momixdia es aTasi
verc-xlic Cemgan saCuqrad aiRe da Tu raime dag-
Wirdes modi da mTxove maSin mefoladem upasuxa
mipatiebia am saCuqrsac madliere-bisTvis vRebulob,
magram SenTan raimes saTxovnelad ver movalo.
ratomo hkiTxa? radganac Seni taxtis gadmomyi-
ravebel Cems allahs ganvudge da sxvas SevTxovo
me ar Semeferebao. me namazis locvis Semdeg sim-
– 57 –
Svide movipove da rodesac allahma mowya-lebisa
da madlis TvaliT gadmomxeda, exla sxvas raime
rogor Sevevedroo? an aris vin-me vinc SeTxova da
ver miiRo? Tu Txovna ar icis maSin ver miiReb.
didi evliebidan rabie adviem erTi kacis aseTi
locva gaigona: ei allah mowyalebis kari gamoReo
da uTxra: “ei, ugunuro dRe-vandlamde allahis
kari daxSuli iyo magas rom ambob?”
gulis karebis gaxsnisa da gasufTavebi-saTis
unda vilocoT. allaho yvelas dar-disagan damxs-
neli mxolod Sen xar! nu gag-vimeteb saiqios tan-
jvisaTvis yvela gaWirve-bulis damxmare mxolod
Sen xar. gTxov amqveynadac da saiqioSic CvenTvis
sasarge-blo da sasikeTo saqmeebi gamogvigzavne.Aam
qveynad da saiqioSi aravisze damokidebuli ar
gagvxado ei allah.Aaamin.

saxli daswvoda

evlia qiramdan xamid Tavili erTxel na-mazs


loculobda, mis saxls cecxli waeki-da. xalxi
mocvivda da cecxli Caaqro.Eevli-as coli gaubraz-
da: saxli iwvis xalxi ce-cxls aqrobs, aTasi saqmea
Sen ki TiTsac ar anZrevo. evliam upasuxa: rom
araferi ar ga-migiano. ai, amdenad CaRrmaveboda igi
alla-hs da cdilobda masTan miaxlovebas am mcde-
lobaSi ki sakuTari Tavic dahviwyeboda.

– 58 –
wyali qvabSi

eshabi qiramidan abdullah bin seiri yve-ba


hazreTi feirambris gverdiT namaz vlocul-obdi
mis mkerdidan aduRebuli wyliT sav-se qvabidan
gamosuli xmis msgavsi xmebi ismoda.

isari fexSi

hazreTi feiRambris rCeuli size, hazreTi ali


namazis locvis dros ise gamoeTiSeboda, rom
dedamiwac rom dangreuliyo verafers ver mixvde-
boda. erTerT brZolaSi hazreTi alis fexSi isari
Seeso da Zvlamdis Caeso eqims roca aCvena, eqimma
urCia Zalian getkinebao amitomac Zlieri gamayuCe-
beli wamali unda gagikeToo Torem tikivilasagan
gagiJdebio. wamali ra saWiroa cota da-icadeT na-
mazis dro movides da maSin gamikeTeo. marTlac na-
mazis dro movida eqimma alis fexi gauWra da is-
ari amoiRo. rodesac daamTavra, ali miubrunda
eqims da SeekiTxa: ra qeniT isari amioReT Tu ara.
amoviReT upasuxa eqimma. me ki ar gamigia rame gaiR-
ima hazreTi alim.
amaSi sakvirveli araferia!. iusuf feiRam-bris
silamazes egvipteli qalebi ise moe-xibla rom
xaxvis daWrisas xelis TiTebi rogor daiWres verc
ki gaigeso. Tu alla-his siyvarulma sakuTari Tavis
siyvaruli daaviwyda aq sakvirveli araferi ar aris.
aseve muslimanebis sikvdilis dros ase sik-vdilis
tkivilebsac daaviwyeben.

– 59 –
gulis SemaRonebeli wamali

erTerT evlias, amir qaisis fexze keTris avad-


myofoba daewyo. eqimma, unda moiWraso, kargi gemor-
CilebiTo miugo amirma da moW-res kidec. ramoden-
ime xnis Sendeg avadyo-foba mTel fexs moedo
amisaTvis qirurgiaa saWiroo Tqves da daamates,
Zlieri gama-yuCebelia saWiro Torem tkivilisagan
avandyofi gagiJdebao. amaze amirma upasuxa ra sa-
Wiroa wamali, moiyvaneT vinme vinc yurani qerims
kargad kiTxulobs, marTlac aseTi kaci moiyvanes
da qirurgmac Tavisi saqme daiwyo fexi moWra, gak-
era, gaausufTava da Seuxvia. rodesac yurani qeri-
is kiTxva daa-mTavra amirma ikiTxa ra qeniT moWer-
iT fe-xio da rodesac dadebiTi pasuxi miiRo moW-
rili fexi xelSi daiWira da allah ase mi-marTa:
“o, Cemo allaho amFfexis momcemi Sen xar me Seni
mona var yvela ufleba Senia da rodesac warRv-
nis dRes Sen SemekiTxebi: Sen arc erT codvaSi ar
Cagidgamso me gipasuxeb o allaho me arcerT cod-
vaSi fexi ar Camidgamso.

Tavganwirva namazisaTvis

manam, sanam bursa osmalebis xelSi gada-vido-


da, qlaqSi mcxovrebi erTi berZeni mus-limani gamx-
dara. misi axali megobari berZe-ns gamuslimanebis
sababi SeekiTxa: dedmamis rjuli ase male rogor
gascvaleo?Aamaze berZenma mravalmniSvnelobad
upasuxa: tyved Cavardnil muslimanebidan erTerTi
CemTan iyo datovebuli. vxedav rom es tyve Cake-til
adgilas ixreba da imarTeba ras akeTeb meTqi Sevek-
iTxe tyvem saxeze xelebi gadais-va da miTxra na-
– 60 –
mazs vloculob da Tu nebas momcem yovel na-
mazisaTvis erT oqros gaCu-qebo. mec sixarbem mZlia
da davTanxmdi. me-re da mere fasi avuwie da erT
namazis safa-surs aT oqros viRebdi. tyve amazec
Tanaxma iyo. namazisaTvis ytves Tavganwirva Zalian
makvirvebda da rodesac Sen gagaTavisufleb meTqi
vuTxari ase damloca: “ei allahoEes adamiani Seni
rwmeniT daajildove” mec im dros islamis miRe-
ba gavivle gulSi es su-rvili ise gaZrielda, rom
maSinve qelimei SehadeTi warmovTqvi da islami
miviRe.

meoTxe nawili
namazis saxeobebi

muslimanebisaTvis nabrZanebi namazi sami saxisaa:


1 _ farZi namazebi: masSi Sedis yo-veldRiuri
xuTi namazi, juma namazis ori muxli da micvale-
bulis namazi (farZi qifae).
2 _ vajibi namazebi: masSi Sedis viTris, bairamis,
Sepirebuli namazebi da dawyebu-li, magram daum-
Tavrebeli nafile namazebi. gamotovebuli viTir
namazis locvac vajibia.
3 _ nafile namazebi: masSi Sedis xuTi drois na-
mazis sunneTebi, Teravi namazi da madlis mom-
ravlebis mizniT Sesrulebuli: Tehejudis, iSrayis,
duha, evabin da isTixar namazebi. nafile namazis
locva FfarZi ar aris. vajibi da farZi namazebis
davaliane-bis aramqone nafile namazs Seasrulebs,
ma-dlad CaeTvleba.

– 61 –
xuTi drois namazi

namazis locva allahu Tealas brZanebaa. yurani


qerimSi allahu Teala asze met ad-gilas brZanebs
“namazi iloceT!” mowi-fuli da gonebrivad srul-
fasovani yvela muslimanisTvis yoveldRes xuTjer
namazis loc-va, yurani qerimSi da hadisi SerifSi
nabrZanebia.
Rum sures meCvidmete da meTvrammete aeT-Si:
“adideT, axseneT allahi dilaobiT da sam-
RamoobiT. yoveli Tayvniscema mxolod al-
lahisTvisaa gankuTvnili.” bayara sures orasoc-
damecxrammete aeTSi: “namazebi da iqindi namazi
daicaviT”. anuNnamazebi sistematurad iloceT.
alla-his gandideba swored namazis locvas gu-
lisxmobs. “dReSi xu-Tjer naloci namazis madli
codvebs spobs. es keTili rCeva yve-la musliman-
isaTvis.”
hazreTi muhammedma (sallahu aleihi ve sel-lem)
brZana: “allahu Tealam muslima-nebs dReSi xuT-
jel namazis locva ubrZana allahu TeRala sru-
lad ab-desi amRebsa da gulmodgined namazis
mlocvelebs Seiwyalebs da codvebs miutevebs.”
xuTi drois namazi 40 muxls udris. aqedan 17
muxli farZia, 3 muxli vajibia 20 ki sun-neTia.
1 – dilis namazi: 4 muxlia pirveli 2 mu-xli sun-
neTi. meore 2 muxli farZia. es sunneTi Zalian
Zlieria da mas vajibsac uwo-deben.
2 – SuadRis namazi: 10 muxlia. pirveli 4 muxli
sunneTia. meore 4 muxli farZi, farZis mere 2 muxli
sunneTi.
– 62 –
3 – iqindi namazi: 8 muxlia. pirveli 4 muxli sun-
neTia, meore 4 muxli farZia.
4 – saRaos namazi: 5 muxlia. pirvli 3 muxli
farZia meore 2 muxli sunneTia.
5 – Ramis namazi: 13 muxlia pirveli 4 muxli sun-
neTia, meore 4 muxli farZia Sem-deg 2 muxli sun-
neTia, amis Semdeg 3 muxli viTir namazia.
iqindisa da Ramis pirveli sunneTebi Rai-ri mue-
qqede sunneTebia. maTi locvisas meo-re muxlze eT-
TexiaTs, allahume salis, al-lahume bariqis
locvebi duebi waikiTxeba. mesame muxlze fexze
wamovdgebiT da bismi-lasa da subxanes wavikiTxavT,
rodesac pir-veli muxli namazi srundeba sxva
muxlebi wamodgomiT iwyeba da axlidan fexze wa-
modgomamdi grZeldeba. xolo muxli misal-mebiT
mTavrdeba. wyvil muxlze meore sej-des mere daj-
doma nebadarTulia.
SuadRis da Ramis namazis farZis Semdeg oTxi
muxlis locva da saRamos namazis fa-rZis Semdeg
eqvsi muxlis locva musTehabia. didi madlia.
yvela muxlis Sesabamisad arsebobs farZi, vajibi,
sunneTi da meqruhi. Semdeg qvesaTa-urebSi am
Temas kidev davubrundebiT.

namazis farZebi

farZi aris allahu Tealas brZaneba da Cven misi


Sesruleba gvakisria. farZis Seus-ruleblad ibade-
Ti sworad ar CaiTvleba. namazis Sesrulebisas 12
farZis Sesruleba savaldebuloa am farZebs
Soris 7 namazis dawyebamde, xolo 5 ki namazis
– 63 –
locvis pe-riodSi sruldeba. namazis dawyebamdis
Ses-rulebul farZebs SarTi ewodeba. namazis
locvisas Sesasrulebels ruqun. (zogi swa-
vlulebis mixedviT Tahrie Teqbiri na-mazis
locvisas Sesasrulebelia amis mixed-viT Sa-rTic
da ruqun eqvs eqvsia.
a) locvis dawyebadis Sesasrulebeli farZebi
(SarT)
1 _ hadesTen TahareT: abdesis aRebisas da sqe-
sobrivi kavSiris Semdeg (Ruslis mTe-li tanis da-
banas) Sesrulebas niSnavs.
2 _ nejaseTTen TahareT: organizmis, tansacmlisa
da salocavi adgilis ga-sufTave-bas niSnavs.
3 _ seTri avreT: sasircxo adgilebis dafarvas
niSnavs. sasircxo adgilebis dafrva allahu
Tealas brZanebaa.Nnamazis locvisas da yvela
dros sxvaze danaxva akrZalulia, mamakacebs Wipi-
dan muxlis Ta-vebamdis, xolo qalebs saxis
xelebisa da fexebis garda mTliani sxeuli unda
hqon-deT dafaruli.
4 _ isTiybal yible: yibles mimarTu-lebiT
(qaabesken locvas niSnavs. yible qaabeSia qaabe ki
meqqeSi.
5 – vaqiT: namazis locvis dros niSnavs. yvela
namazs Tavisi dro gaaCnia. drois mo-svlamdis na-
mazis locva ar SeiZleba.
6 _ nieTi: namazis salocavad gadawyve-tilebis
miRebas niSnavs. nieTis guliT Tqmaa saWiro. pir-
iT nieTi ar iTqmeba. Teqbiris aRebis Semdeg gakeTe-
buli nieTi ar iTvle-ba da namazi miRebuli ar
CaiTve-leba. nieTs ase vambobT: “nieTi vqeni alla-
– 64 –
his morCi-lebisTvis magaliTad dRevandeli dilis
na-mazis farZis salocavad.”
7 – Tahrime Teqbiri: pirvel Teqbirs niSnavs amas
(ifTiTah Teqbirsac uwodeben. namazis locvis da-
sawyisSi xelebs yurebam-dis avitanT da vambobT
(allahu eqber). sxva si-tyvis Tqma ar SeiZleba.
b) locvisas Sesasrulebeli farZebi (ru-qn)
namazis dadgomis Semdeg xuTi farZia Se-sas-
rulebeli. namazis locvisas Sesasrule-beli
farZebi esenia:
1 _ yiam: namazis locvisas fexze dgomas
niSnavs.Ffexze dgoma Tu ar SeuZlia damj-dari
ilocavs Tu dajdomac ar SeuZlia, dawolili min-
iSnebiT ilocavs. skamze dam-jdari namazis loc-
va nebadarTuli ar aris.
2 _ yiraaT: piriT kiTxvis mniSvneloba aqvs.
locvisas yuranis kiTxvas niSnavs. na-mazis
locvisas yuranidan aeTebis kiTxva farZia.
3 _ ruqu: namazis locvisas welSi moxras niS-
navs. welSi marTi kuTxiT mo-vixrebiT da xelebs
muxlze daviwyobT da samjel “subhanerobiellaz-
im” vambobT. gaSlis dros (semiellahu limen hami-
deh) gasworebisas (rabbena leqel- hamd) iTqmeba.
4 _ sejde: salocav adgilze Tavis da-debiT Tay-
vaniscemas sejdes niSnavs. orjel erTmaneTi miy-
olebiT keTdeba. sejdes Ses-rulebisas Subli,
cxviri, muxlebi da xele-bi salocav adgils unda
Seexos yvela sej-dede sul cota samjel (subhane
rab-biel-ala) iTqeba.
5 _ yaRdei axire: namazis locvisas bo-lo jdo-
mas niSnavs. oTxmuxliani namazebis lo-cvisas meo-
– 65 –
re jdoma or muxliani nama-zebisas ki erTxel jdo-
ma farzia.Llocvisas “eTTehiaTus” bolomdis Cak-
iTxvis toli dr-oiT dajdoma farZia.
namazis didi mniSvneloba misi Sesasrul-ebeli
pirobebis simravliTac naTeli xde-ba.Amas Tu va-
jibebs, sunneTebs, musTehabebs, meqruhebs, mufsidebs
mivumatebT kidev erT-xel mTeli misi sidiadiT vix-
ilavT. adamia-nebi umweo da ususuri arsebebi ar-
ian. yove-li amosunqvisas TavianTi gamCenis allahu
Tealas daxmarebas saWiroeben. namazi aris ibade-
Ti romelic adamianebs TavianT umweo-basa da
ususuroba SeagrZnobinebs.
ganvixiloT namazis farZebi ufro daw-vrilebiT.

locvis dawyebamdiis Sesasrule-beli


farZebi (SarT)

1 _ hadesTen TahareT:
am qveTavSi; abdesi, Rusli (mTeli sxeu-lis da-
bana), sxeulis abdesi da Teimumi (mt-veriani xelis
mosma) ganvmartoT.

abdesis aReba

abdesis aReba namazis farZebidan erTer-Tia. yu-


rani qerimis xelSi aRebis, qabbes Ta-vafis dros,
sejdes Sesrulebisa da micva-lebulis namazis
locvis winac abdesis aRe-ba farZia. yovel dros
abdesiani yofna, ab-desiani dawola da abdesiani
Wama-sma mad-lia.
Tu adamianma abdesiani gardaicvala Sehi-dis
– 66 –
madliT wava. hazreTi feiRamberma (sa-llahu alei-
hi ve sellem) brZana:
“Tu admiani abdesiani gardaicvala sikvdilis
tkivilebs ar gamocdis, radgan abdesi morwmuneo-
bis mimaniSne-belia, namazis gasaRebi da sxeulis
codvbisagan ganwmendi saSvalebaa.”
“rodeac muslimani abdess iRebs mas codvebi
yurebidan, cxviridan, Tvale-bidan, xe-lebidan da
fexebidan da-Sordeba da dajdomisas codva miteve-
buli dajdeba.”
“ibadeTebs Soris yvelaze xeiriani namazia. ab-
desis sistematudar amRebi mxolod mu’minia. mus-
limani dRisiTac da RamiTac abdesiani unda iyos.
Tu ase moiqceva allahis daculi iqneba. saWmeli
da sasmeli kargad Seergeba. saWmeli da sasmeli mis
mucelSi yof-nis ganmavlobaSi misTvis codvebis
mitevebisaTvis allahs Seevedrebian.”
aris abdesis farZebi, sunneTebi, aRebis wesebi,
amkrZalveli da momSleli faqtore-bi. abdesis
gareSe Segnebulad namazis mlo-cvleli urwmuno
gaxdeba. Tu namazis dros abdesi daerRveba adami-
anma maSinve unda Sew-yvitos namazi, abdesi unda
aiRos da namazi xelaxla ilocos.

abdesis farZebi

abdesis farZi hanefi mezebSi oTxia:


1 – pirsaxis erTjel dabana
2 _ orive xelisa da mklavis indayvebis CaTvliT
erTjel dabana.
3 _ Tavis erTi meoTxedi nawilis erT-jel mesi
– 67 –
(sveli xeliT Sexeba).
4 _ orive fexis erTjel dabana koWebis
CaTvliT.
Safi mezebis mixedviT nieTi da Tanmimdev-roba
farZia. nieTi saxis dabanis dros unda gakeTdes.
wylis saxeze Sexebamdis Tu nieTi gakeTda abdesi
swori ar iqneba. saxeze wveris dabana farZia. maliqi
mezebis mixedviT abdesis aRebisas dazela da (swra-
fad da erTmaneTis miyolebiT aReba) farZia. Siebi
fexebs ar ibaneben SiSvel fexze mess ikeTeben.

rogor aiReba abdesi?

1 _ abdesis dawyebisas (eruzubismillas) vambobT


da xelebi samjer kargad unda da-vibanoT. am dros
ase vikiTxavT: “dideba da Tayvaniscema allahs,
romelmac gvaCuqa Cven rwmena da islamis
religia.Ddideba allahs, romelmac islami gan-
manaTeblad da wyali gamwmendad gaaCina.”
2 _ marjven xeliT samjel pirs wyliT gamo-
vivlebT.Aam dros ase vikiTxavT: “yov-lisSemZle al-
laho!Mme, Sens umweo mo-nas, masvi erTi jami wyali
hazreTi feiRambris auzidan raTa meti aRara-sodes
momwyurdes.”
3 _ marjven xeliT samjer cxvirs wyliT gamo-
vivlebT da marcxena xeliT moviwmen-dT.Aam dros
ase vkiTxulobT: “dido al-la-ho magrZnobine me
samoTxis surne-leba, miboZe samoTxis wyaloba da
ma-Sore suni jojoxeTisa.”
4 _ pirsaxes samjel vibanT, ise, rom wve-ris Zire-
bic dasveldes.Aam dros ase vikiT-xavT “dido al-
– 68 –
laho! gaaTeTre Cemi saxe iseve, rogorc Seni
naTeliT gaaTeTre evliebis saxeebi. da rodesac
Cems mtrebs saxe Savi eqnebaT Cems saxes Cadenili
codvebidan gamomdinare Sa-vad nu miiReb.”
5 _ marcxena xeliT marjvena mklavi in-dayvebis
CaTvliT unda davibanoT. am dros ase vikiTxavT:
“dido allaho momeci me codva madlis rveuli mar-
jvena mxrdan da Cemi angariSgeba damiadvile.”
6 _ marjvena xeli marcxena mklaviT in-dayvis
CaTvliT unda davibanoT am dros ase vikiTxavT:
“dido allaho! codva-madlis rveuli uknidan da
marcxena mxridan ar momawodo da saiqios angariS-
geba ar gamiZnelo.”
7 _ orive mklavis dabanis Semdeg sveli xeli
Tavis 1/4 nawilze unda gadavusvaT (me-si).Aam dros
ase vikiTxavT: “dido allaho! Cemi sxeuli da Tmebi
jojoxeTSi ar dawva. warRvnis dRes, roca saSineli
sicxe iqneba me Crdilis qveS gamag-rile da mo-
masvene.”
8 _ Semdeg yurebze movisvamT svel Ti-Tebs.Aam
dros ase vikiTxavT: “dido alla-ho! maqcie me Wk-
viani sityvis msmenelad da yvelaze saukeTesos Sem-
sru-leblad.”
9 _ Semdeg kiserze svel xelebs movis-vamT.Aam
dros ase vikiTxavT: “dido alla-ho! daifare Cemi
kiseri jojoxeTis cecxlisagan.”
10 _ marcxena xeliT marjvena fexi unda daviban-
oT samjel koWis CaTvliT.Aam dros ase vikiTxavT:
“dideba allaho! fexebi gamimagre bewvis xidze im
dRes, rode-sac mravals fexi daucurdebaT.”
11 _ mvklav marcxena xeliT marcxena fexi unda
– 69 –
davibanoT samjel koWis CaTvliT am dros ase
vikiTxavT: “dideba allaho! ur-wmunoebis bewvis
xidze fexebis dacurebis dRes Cemi fexebi xidze
da-amagre”.
hazreTi feiRamberma ase brZana: “vinc abdesis aRe-
bis Semdeg “innaenzellahu” sures erTxel CaikiTx-
avs. allahi mas marTali xalxis madls miscems, Tu
orjel CaikiTxavs Sehdebis madls miscems da Tu
samjel CaikiTxavs kia-meTis dRes feiRamberTan er-
Tad aRs-dgeba.”
sxva hadisSi asea nabrZanebi: “vinc abde-sis aRe-
bis Semdeg aTjel “allahume-sals” CaikiTxavs misi
dardsa da tki-vilebs allahi mospobs da kacs gaa-
bednierebs, mis vedrebasac miiRebs.”
Tu es locvebi (duebi) ar iciT maT gare-Sec Sei-
Zleba abdesis aReba, magram amaTi kiTxva Zalian
didi madlia. vinc abdesis duebi ar icis qelimei
SeadeTi war-mosTqvas. asec madlad CaeTvleba.

abdesis sunneTebi

1 _ abdesis dawyebisas bismilis Tqma.


2 _ xelebis majebianad samjel dabana.
3 _ piris samjel axal-axal wyliT ga-movleba.
4 _ cxviris samjel axal-axali wyliT ga-movle-
ba.
5 _ piris dabanisas warbebis, wveris, ul-vaSebis
dasveleba.
7 _ wveris siRrmeSi sveli xeliT Sexeba. (mesi).
8 _ wveris sveli TiTebiT Camovarcxna.
– 70 –
9 _ kbilebis gamowmenda, gasufTaveba. (misvaqis
xmareba aucilebeli sunneTia).
10 _ mTlian Tavze mesi, sveli xelis gadasma.
11 _ orive yurze erTxel sveli xeliT Sexeba.
12 _ kiserze sami erTmaneTze mityupebu-li TiTis
gadasma.
13 _ xelisa da fexis TiTebs Sua dasufTaveba.
14 _ dasabani adgilebis samjel dabana.
15 _ piris dabanis dros mTeli guliT nieTis
Tqma.
16. _ Tanmimdevrobis dacviT dabana.
17 _ dasabani adgilebis magrad gawmenda.
18 _ yvela organos swrafad da erTmane-Tis miy-
olebiT dabana.

abdesis aRebis wesebi (adabi)

abdesis wesebs abdesis musTehabebsac uw-odeben.


amaTi gakeTeba madlia ar gakeTeba codva ar aris.
xolo sunneTi gakeTeba mad-li, ar gakeTeba
meqruhia.Eesenia:
1 _ namazis drois mosvlamdis abdesis aReba.
2 _ tualetSi yibles marjvniv an mar-cxniv yof-
na. abdesisi darRvevis dros yib-les win an ukana
mxares Semobruneba Tahri-men meqruhia. (haramTan ax-
los)
3 _ dabinZurebuli adgilebis kargad da-bana.
4 _ dabanis Semdeg naWriT SemSraleba.
5 _ dabanis Semdeg saswrafod sasircxvi-lo adg-
ilebis dafarva.
– 71 –
6 _ sxvebisagan dauxmareblad, damouki-deblad
abdesis aReba.
7 _ yibles pirdapir abdesis aReba.
8 _ yovel organos dabanisas qelimei-Seha-deTis
warmoTqma.
9 _abdesis locvebis (duebis) kiTxva.
10 _ pirSi wylis gamovlebisas marjvena xelis
xmareba.
11 _ cxviris gamovlebisas marjvena xelis xmare-
ba.
12 _ cxviris mowmendisas marcxena xelis xmare-
ba.
13 _ piris gamovlebisas kbilebis mis-vaqiT gasuf-
Taveba Tu misvaqi ar aris jag-risis xmareba.
14 _ piris gamovlebisas Tu marxva ar ar-is, pir-
Si wylis Rrmad gamovleba, yelSi wy-lis gamovle-
ba abdesisa da Ruslis dros madlia marxvis dros
meqruhia.
15 _ cxviris gamovlebisas wyliani xelis
cxvirTan axlos mitana.
16 _ yuris dabanisas erTi TiTis yuris Rrmul-
Si Seyofa.
17 _ fexis TiTebs Suas dasufTavebisas marcxe-
na xelis neka TiTis gamoyeneba.
18 _ xelebis dabanisas beWedis moxsna Tu beWe-
di Zalian viwroa moxsna farZia.
19 _ wyali bevric, rom iyos ekonomiurad xar-
jva.
20 _ cximis wasmis msgavsad wylis Zalian mcire
raodenobiT ar xmareba (sam-samjer dasabani adgile-
bzec ki minimum or-ori wve-ti wyali unda moxdes).
– 72 –
21 _ TasiT abdesis aRebis Semdeg im Tasis savse
datoveba.
22 _ abdesis aRebis mere ıori muxli na-mazis
locva.
23 _ namazis locvis Semdeg axali abde-sis aRe-
ba.
24 _ pirsaxis dabanisas, Tvalis midamoe-bis,
quTuToebis dasufTaveba.
25 _ saxis, xelebisa da fexebis msgavsi dasabanad
farZi adgilebis saWiroze meti dabana.
26 _ abdesis wyliT tansacmeli da Tav-fexi ar
unda dasveldes ar unda SeeSxefos.
27 _ Tqvens mezebSi rac meqruhi ar aris da sxva
mezebSi farZia imis gakeTeba musTe-habia.
28 – abdesis damTavrebisas an SuaSi (al-lahum-
mejRelni ineTTevabin) duis kiTxva.

abdesis aRebisas akrZaluli qceve-bi

abdesis aRebisas zogierTi qcevebi harami an


meqruhia.
1 _ abdesis darRvevis dros yible Cvens win an
ukan ar unda moviqcioT.
2 _ tualetis dros sxvasTan sasircxo adg-
ilebis gamoCena haramia.
3 _ tualetSi sisufTavis Catarebis dros mar-
jvena xeli ar unda vixmaroT.
4 _ wylis uqolnobis SemTxvevaSi tua-letSi
sisufTavis Casatareblad sxvisi ku-Tvnili nivTe-
bis xmareba, aseve saqolnis sa-kvebiT, nexviT, sakve-
– 73 –
bi produqtebiT, krami-tis natexiT, balaxiT,
naWriT, foTlebiTa da qaRaldiT gasufTaveba
meqruhia.
5 _ auzSi, sadac abdess viRebT ar unda Cava-
furTxoT da cxviri ar unda movixocoT.
6 _ dasabani adgilebi naklebad an gada-WarbebiT
ar unda davibanoT samze metad an naklebad ar unda
davibanoT.
7 _ abdesi sasircxo adgilebis sisufla-visTvis
naxmari naWriT ar unda movimSra-loT.
8 _ piris dabanisas wyali pirze ar unda SeviSxe-
boT. Sublidan qvemoTken unda davi-banoT.
9 _ wyals ar unda SevuberoT.
10 _ piri da Tvalebi margad ar unda davxuWoT.
tuCebisa da Tvalebis midamoebSi dausvelebeli
patara adgilic, rom darCes abdesi srulad ar
CaiTvleba.
11 _ marjvena xeliT cxviri ar unda movi-xocoT.
12 _ Tavze, kiserze da yurebze xeli er-Tze
metad ar unda davasveloT. xelis Se-xebis gameo-
reba dausvelelad nebadarTu-lia.
misvaqis xmareba: abdesis aRebisas misvaqis xmare-
ba sunneTi mueqqedea. hadisSi vki-TxulobT: “misvaqis
xmarebiT naloci namazi misvaqis gareSe naloc na-
mazze samocdaaTjer ufro Rirebulia.”
xolo wignSi “siraj-ul-vehhaj” moTxrobilia
misvaqis xmarebis 15 sargeb-lobis Sesaxeb:
1 _ sikvdilis dros “qelimei SehadeTis” Tqmis
sababi gaxdeba.
– 74 –
2 _ RrZilebs gaaZlierebs.
3 _ lorwos mospobs.
4 _ amonaxvels mospobs.
5 _ piris Rrus Sida tkivilebs mospobs.
6 _ piris suns mospobs.
7 _ allahu Teala misgan kmayofili iqneba.
8 _ Tavis ZarRvebs gaaZlierebs.
9 _ SeiTani daRondeba.
10 _ Tvalebs naTeli moemateba.
11 _ madli da sikeTe gamravldeba.
12 _ sunneTis Semsrulebeli gaxdeba.
13 _ piris Rru sufTa eqneba.
14 _ lamazad da kargad ilaparakebs.
15. misvaqis gamoyenebiT naloci ori muxli na-
mazis madli, misvaqis xmarebis ga-reSe naloci 70
namazis madlze metia.
misvaqi arabeTSi arsebuli erTerTi xis saxeo-
bis (eraq) totidan mzaddeba. es xe Tu ar inaxeba
zeiTinis xis totic SeiZle-ba.Qqalebma misvaqis adg-
ilas sunneTis nie-TiT saReWi rezini unda
gamoiyenon.

abdesis aRebisas ras unda mivaqcioT yuradRe-


ba
Tu Zalian gamovuali mdgomareoba ar ar-is qve-
moT CamoTvlil wesebs unda mivsdi-oT.
1 _ orive xeliT sabyari (maxinji) sisu-fTaves
ver Seasrulebs mxolod miwaze, xo-lo saxes
– 75 –
kedelze Seaxebs da ase Teimums Caatarebs da Tu
saxeze Wrilobebi aqvs ab-desis gareSe ilocavs na-
mazs daNnamazs ar miatovebs.
2 _ avandyofs misi meuRle, bavSvebi, oja-xis
wevrebi da axloblebi daexmarebian ab-desis aRe-
baSi
3 _ uwylobiis SemTxvevaSi qvis an qvis msgavsi
sagnebiT tvaletSi sisufTavis Cata-reba SeiZleba,
wylis magivrobas gaswevs.
4 _ giJi an dabnedili adamiani ocdaoTxi saaTi
gons ver moego am periodSi gavlil namazebs xe-
laxla aRar ilocavs. narkotiku-li saSvale-
bebiT an sasmeliT gabruebulma yvela gavlili na-
mazi unda aanazRauros. Tu avandyofi Zalian cu-
dadaa namazi gadava-ddeba da Semdeg anazRaurde-
ba.
5 _ abdesis asaReb adgilas Sesvlisas spe-
cialuri Sarvlis Cacma da Tavis daxur-va musTe-
habia.
6 _ tualetSi Sesvlisas SiSvel xelSi allahis
saxelnaxsenebi warwera anu yurani qerimis aeTebi
ar unda gvqondes.
7 _ tualetSi marcxena fexis SedgmiT da mar-
jvena fexis gadadgmiT gamodiT.
8 _ tualetSi ar ilaparakeba
9 _ sasircxvilo adgilebs arSexedoT da
tvaletSi ar CaafurTxoT.
10 _ arcerT wyalSi, meCeTis kedelze sa-
saflaoze an gzaze arafiTar SemTxvevaSi ar moiS-
ardeba.
– 76 –
abdesis momSleli faqtorebi

es Svidi faqtori abdess moSlis:


1 _ tualetis procesebi.
a) didi da patara tualetis gakeTeba ab-dess
moSlis, gazebis gamosvlac abdess mo-Slis.
b) klizmis an sveli TiTis sasircxo ad-gileb-
Si Seyofa, Tu xmelia abdesis xela-xla aReba kar-
gi iqneba.
g) Sardis ar gamodenisTvis gakeTebuli bamba Tu
gareT darCenili nawili dasvel-deba
2 _ pirisavse Rebineba, Tu nerwyvze meti iqneba.
kuWinad an filtvebidan amosuli sisxli cota rao-
denobiTac rom iyos, yu-rebSi CawveTebuli cximi
Tu piridan gad-moiRvreba.
3 _ kanidan gamonadenebi:
a) Cirqisa da sxva gamodena. Tu sisxli aqeT-iqeT
ar gadaiRvreba abdesi ar moiSle-ba. Tu jagris da
misvaqis xmarebisas piris Rrus moedo abdesi
moiSleba. Tu Wipidan yuridan an mkerdidan (ZuZu-
dan) avandyofo-bis gamo raime siTxe moedineba ab-
desi moiS-leba. Tu cxviridan gamonadens sisxli
mo-hyveba abdesi moiSleba.
4 _ Zili. gverdze an raimeze miyrdno-biT
daZinebisas abdesi moiSleba.
5 _ gulis wasvla dabneda, sulieri avadmyofo-
ba, da simTvrale abdess moSlis.
6 _ namazis locvisas xmamaRali sicili abdessac
da namazsac moSlis.Mmagram Tu ba-vSvi gaicinebs ar
moiSleba. xmadabali si-ci-liT namazi moiSleba.
– 77 –
uxmo Rimili arc abdess da arc namazs ar
moSlis.
7 _ gaSiSvlebuli formiT samarcxvino adg-
ilebis raimeze Sexeba qalisa da mamaka-cis abdess
moSlis.
Tu abdesis aRebis Semdeg darRvevaSi eW-vi
Segvepara abdesi aRebulad iTvleba. Tu vi-ciT rom
abdesi moiSala, da abdesis aReba-Si eWvi gvepare-
ba axali abdesis aRebaa sa-Wiro.

faqtorebi romlebic arSlis ab-dess

eseni abdess ar moSlian:


1 _ piridan, yuridan da sxeulze gaCeni-li
Wrilobebidan gamosuli matlebi.
2 _ naxvelis Rebineba,
3 _ sisxlis Rebinebisas, Tu sisxli ne-rwyvis nax-
evarze ufro cotaa.
4 _ kbilebidan gamosuli sisxli Tu ner-wyvis
naxevarze ufro cotaa.
5 _ Tavidan gamosuli Sededebuli sis-xli,
bevric rom iyos.
6 _ kuWidan da filtvebidan gamosuli Sedede-
buli sisxli. piri savse Tu ar iqne-ba.
7 _ Tu yurebSi CawveTebuli sisxli yu-ridan an
cxviridan gadmoiRvara.
8 _ cxvirSi CawveTebuli rame Tu ramo-denime
dRis Semdeg gamova.
9 _ vaSlis CakbeCis dros Tu masze sis-xls
davinaxavT.
– 78 –
10 _ Tu tkivilis gareSe xaxvis, kvamlis, gazis
an sxva mizeziT cremlebi wamovida.
11 _ Tu qali Cvils ZuZus awovebs.
12 _ oflis dena, bevric rom iyos.
13 _ buzma, rwyilma da tilma rom ukbi-nos da
sisxli swovos.
14 _ mciredi sisxldena Tu sisxli aqeT-iqiT ar
dagaiRvreba, mciredi Rebineba.
15 _ daZinebisas miyudebuli sagnis ga-mowevisas
Tu ar davecemiT.
16 _ namazis locvisas daTvlema
17 _ mokecil muxlebze Tavis CamodebiT daZine-
ba.
18 _ Zirs dajdomiT daZineba, Tu arafers ar
miveyrdnobiT.
19 _unagiro cxovelze daZineba, cxoveli Tu
swor, aRmarTSi an daRmarTSi midis
20 _ namazis dros gaRimeba.
21 _ namazis dros gacineba, Tu mxolod Cven gav-
igonebT mxolod namazi moiSleba.
22 _ Tmis, ulvaSis an wveris SeWra.
23 _ Wrilobis gareTa kanis moZroba.

– 79 –
1 _ mesTebze mesis gakeTeba

ra aris mesi?
mesTi aris Txeli tyavisagan damzadebu-li
yeliani fexze Casacmeli, romelsac windebTan er-
Tad vicmevT fexsacmelSi. mes-Tis Cacmis Semdeg ab-
desis aRebisas fexebis dabana saWiro araa, mesTe-
bze mesis gakeTeba sakmarisia.
mesi aris arabuli sityva da gawmendas gasuf-
Tavebas niSnavs. islamSi ki mesTebze sveli xelis
mosmas mesi hqvia.
islamis kanonebis Sesruleba Zalian ad-vilia.Aab-
desis aRebisas Tu mesTi gvacvia, fexebs aRar
davibanT mesTeze mxolod mess gavakeTebT. mesTe-
bze mesis gakeTeba mxolod abdesis aRebis Semdeg
SeiZleba. tanis daba-nisas (Ruslis Sesrulebisas)
mesTebis gax-da da fexebis dabana aucilebelia.
mesTebze mesis gakeTeba sunneTia.

meshis gakeTebis wesebi

abdesis dros fexebs wyliT aRar davi-banT


mesTebis gauxdelad xelis TiTebs su-fTa wyliT
davisvelebT, mesTebze fexis Ti-Tebidan ukana mi-
marTulebiT movisvamT. xe-lis TiTebi gaSlili
unda iyos.Mmarjvena da marcxena xelebis minimum
sam-sami TiTi unda gamoviyenoT. mesTi tyavis an sxva
wya-lgaumtari masalisagan unda iyos damzade-buli
mesTi koWebs unda faravdes da Sig fexi Tavisu-
flad unda iyos.

– 80 –
mesisaTvis gankuTvnili dro

abdess aviRebT da mesebs CavicvamT. Mmes-Tebis


Cacmis Semdeg abdesis moSlidan 24 saaTis gan-
mavlobaSi mesTebze meshis gakeTe-ba SeiZleba. mgza-
vrebs ki 72 saaTis ganmav-lobaSi sami dReRamis gan-
mavlobasi SeuZ-liaT mesis gakeTeba. is rac abdess
moSlis mesTsac moSlis.Amis garda erTi an orive
meshis gaxda, mesTisaTvis gankuTvnili dro-is
amowurva mesTs moSlis.Ggarda amisa Tu mesTi im-
denad gaxeulia, rom fexis sami Ti-Ti naxevSi ete-
va abdesi moiSleba.
abdesis moSlamde Tu mesTs gavixdiT an mesTi-
saTvis gankuTvnili dro gava xelaxla abdesis aRe-
ba araa saWiro, mxolod fexebis dabana sakmarisia
magram 24 saaTis gasvlis Semdeg mesTebze mesis
gakeTeba aRar SeiZ-leba.
mgzavrobaSi Tu mesTebi CavicviT da mesi
gavakeTeT da 24 saaTis ganmavlobaSi saxlSi
davbrundiT, 24 saaTis gasvlamdis mesTis gakeTe-
bas gavagrZelebT. Tu saxSi dabru-nebamde 24
saaTze meti dro gavida, mesTebs gavixdiT da fexebs
davibanT.
qudze, Tavsaxvevsa da xelTaTmanebze me-sTis
gakeTeba ar SeiZleba.

2 _ Sexveulebze meshi

Wriloba, motexiloba da sxva. Tu wylis SexebiT


gaRiziandeba, abdesis an tanis da-banisas mesTs
gavikeTebT.
– 81 –
Tu Wriloba an motexiloba sveli xelis mosmi-
Tac (mesTiTac) gaRiziandeba maSin mxo-lod
Sexveulze gavikeTebT mesTs. anu Tu Sexveulze
mesTis gakeTeba uaryofiT zegav-lenas axdens
maSin mesTsac aRar gavikeTebT.
mTlian Wrilobaze an Sexveulze mesTis gakeTe-
ba aucilebelia ar aris, naxevarze ufro met adg-
ilze sakmarisia.
Sexveulze mesTis gakeTebas gankurnebam-de,
Wrilobis moSuSebamde gavagrZelebT.
Tu Wrilobaze Sexveuls mesTs gakeTebul naW-
ers gamovicvliT axal naWerze mesTis gakeTeba
saWiro ar aris.
Tu Wrilobis an motexilobis gamo erT fexze
mesTs gavikeTebT meores dabanaa saW-iro, mesTis
gakeTeba ar SeiZleba, an kide orive fexze mesTs
CavicvamT da abdesis aRebisas mesTs gavikeTebT.
Tu Wrilobaze an motexilobaze mesTis gakeTe-
ba uaryofiT zegavlenas ar axdens, an sakmarisad
ganikurneba, Sexveul naWerze me-sTis gakeTeba ar
SeiZleba, TviT Wrilobaze unda gavikeToT mesTi.

– 82 –
Rusli
(mTliani sxeulis dabana)

namazi srulad rom CaiTvalos abdesisa da Rus-


lis sworad Sesrulebaa saWiro, sqe-sobrivi
kavSiris, poluciis, qalebSi mens-turaciis ciklisa
da mSobiarobis Semdeg, adamiani (janabeTi)
dabinZurebuli xdeba. janabeT adamianma Ruslis ab-
desi unda ai-Ros eseigi piri da cxviri Rrmad unda
ga-moivlos da mTliani tani kargad unda dai-banos.
hazreTi feiRamberma (sallallahu aleihi ve
sellem) brZana: “Ruslis Semsrulebel adamians
sxeulze arsebuli bewviviT bevri madli daewere-
ba, amdenive codva mieteva. samoTxeSi wodeba au-
maRldeba, Ruslis samagiero madli misTvis gan-
kuTvnili madli am qveynad yvelaze Zvirfasia. maSin
allahi meleiqebs ase mimarTavs, SexedeT am adami-
ans Rame wamodgoma ar daezara, gaixsena Cemi brZane-
ba da Rusli ar daizara, Tqven iyaviT mowmeni, rom
me mas codvebi mi-vuteve.”
sxva hadisSi vkiTxulobT: “dabinZurebi-sas
saswrafoT Rusli SeasruleT, radganac am tipis
sibinZurisagan (qirmen qaTibin) meleiqebs suli
uwuxdebaT.” imami gazalma br-Zana: “erTma kacma siz-
marSi miTxra erTxel sqesobrivi kavSiris Semdeg
ar gavsufTavdi exla tanze cecxlis perangi Ca-
macves da im qcevisaTvis vitanjebio.“HhazreTi
feiRambris sxva hadis-Si weria: “saxlSi sadac
suraTebi, ZaRlebi da sqesobrivi kavSiris Semdeg
daubaneli adamianebi imyofebian, wyalobis meleiqe-
bi arasodes Sevlen.”
vinc erTi namazis dros janabeTi gaata-rebs im
– 83 –
qveynad Zalian did tanjvas miiRebs. wyliT dabana
Tu SeuZlebelia maSin Teimumi unda gakeTdes. dasa-
bani amaT ver gaakeTebs: 1 _ namazs ver ilocavs.
2 _ yurani qerimsa da aeTebs xels ver gaa-karebs.
3 _ qabbes Tavafs (Semovla) ver gaakeTebs. 4 _ jame-
Si ver Seva.

Ruslis farZebi

1 _ piris wyliT kargad gamovleba. Tu piris


RruSi nemsis wveris odena adgili dausvelebeli
darCa Rusli ar CaiTvleba.
2 _ cxviris wyliT kargad gamovleba, ise rom
nemsis wveris odena adgilic ar unda darCes
dausvelebeli.
3 _ sxeulis yvela adgilis kargaT dabana. Wips,
ulvaSebs, yuradReba unda mivaqci-oT. Tu fCxile-
bze Tvalis quTuTo-ebze, tu-Cebze an sxeulis sxva
romelime nawilze aris nivTierebebi romlebic
wyals ar atareben, magaliTad frCxilebis laqi
Rusli qmediTad ar CaiTvlba.

Ruslis sunnneTebi

1 _ xelebis dabana.
2 _ sasircxvilo adgilebis dabana.
3 _ mTeli sxeulis saguldagulod ga-sufTave-
ba, dabana
4 _ Ruslze adre Cveulebrivi abdesis aReba.
piris dabanisas nieTis gakeTeba. Safi mezebis mixed-
viT nieTi farZia.
– 84 –
5 _ mTelis sxeulis kargad SeCaCqniT da-bana
6 _ mTeli sxeulis kargad dabanis Semdeg erTx-
el kidev orive fexis dabana.

rogor sruldeba Rusli?

sunneTis mixedviT Rusli ase aiReba:


1 _ pirvelad orive xeli da sasircxvi-lo adg-
ilebi kargad daibaneba da sxeulze arsebuli sib-
inZure daibaneba
2 _ Semdeg Cveulebrivi abdesi Ruslis ni-eTiT
aiReba. Tu fexebSi wyali ar grovdeba fexebic
daibaneba, Tu grovdeba fexebi bolos daibaneba.
3 _ mTel sxeulze samjer wyali gadaiv-leba. jer
Tavze mere marjvena mxarze mere marcxena mxarze.
pirveli dasxmis dros tani kargad udnda gaiCaC-
qnos ise rom nemsis od-ena adgili mSrali ar unda
darCes.
Ruslis dros erT adgilas dasxmuli wyali Tu
sxvaganac moxdeba im adgilsac gaasufTavebs
radganac Ruslis Sesrulebi-sas mTeli sxeuli erT
sxeulad iTvleba, abdesis aRebisas ki ase ar aris.
Ruslis da-srulebis Semdeg abdesis aReba meqru-
hia.Aabdesi dasawyisSi unda aviRoT, magram abdesi
Tu mogveSala misi gaaxlebaa saWiro.

– 85 –
ganmarteba (daplombili da Casmuli kbili)

hanefi mezebSi, kbilebs Sorisi da amox-ruli


adgilebi rom ar dasveldes Rusli aRebulad ar
iTvleba. amitom daplombili an Casmuli kbiliT
Rusli Sesrulebulad ar iTvleba. oqroTi, ver-
cxliT da an sxva masalebiT gakeTebuli an
gadakruli da dap-lombili kbili romlis qveSac
wyali ver exeba hanefi mezebis yvela alimis (brZe-
nis) mixedviT Rusli Sesruebulad ar iTvleba.
TahTavi (meraqil-felah) hasieSi oTxmocdamete-
qvsmete gverdze da aqedan ga-daTargmnil (nimeTi
islamis) wignSi ase weria: TuHhanefi mezebze mimy-
oli pirovneba, Tavis mezebis mixedviT ver gaakeTebs
SeuZ-lia Safi mezebze miyoliT gakake-Tos. (bahr-
ur-raiq) da (nehr-ul-faiq) wignebSic ase weria. ma-
gram am romelime saqmis gakeTebis dros im meze-
bis pirobebis gakeTebacaa saWiro. dap-lombili, Cas-
muli kbilis mqone hanefi meze-bis mimdevari Rus-
lis, abdesis da namazis nieTis gakeTe-bisas imami
Safi an imami mali-qize miyoliT gaakeTebs mag. (ni-
eTi vqeni Ru-slis abdesis asaRebad maliqis an
Safis mezebze miyoliT). Safi mezebze mimyoli je-
maeTiT namazis locvis dros faTixas ikiTxavsYyu-
rani qerimis xelSi aRebisass ab-desis aRebaa
saWiro, da im Tvrammet qalidan rolmebzec daqor-
wileba ar SeiZleba sxva yvelas romelsac gaekare-
ba anu kani kans Seexeba abdesi moSlilad iTvle-
ba.

– 86 –
qalebisaTvis damaxasiaTebeli
mdgomareobani

menstruaciis cikli:
TerTmeti saxis Ruslis abdesia, xuTi farZia.
aqedn ori: qalis menstruacia da mSobiarobaa.
ibni abidini (menhel-ul-varidin) nawarmoebSi am-
bobs rom: yvela muslimanisT-vis, qa-lisTvisac da
kacisTvisac ilmihalis swa-vla farZia. yvela
muslimani qalisTvis mSo-biarobis da menstruaci-
is codna farZia.
menstruacia. menstruacia ewodeba sisxl-denas
romelic cxra wlis zemoTmyof go-gonas ewyeba da
sulcota sam dRes gZeldeba. TeTris garda sxva
feris sisxli an amR-vreulic rom iyos main men-
struaciis sis-xlia. rodesac gogonac menstruaci-
is (Tviuri) cikli ewyeba, ukve sqesobrivad mom-
wifebulia da religiuri kanonebis Sesruleba
evaleba, da yve-lafrisaTvis pasuxis-mgebelia. am
asakidan religiuli wesebis Sesruleba savalde-
bulo xdeba.Mmensturaci-is periodi minimum sami
maqsimum aTi dRea. yvelam Tavisi menstruaciis dro
unda ico-des.Ggogonam dedisagan, deidisagan, bebi-
isa-gan da sxva axlo naTesavebisagan unda Se-iswav-
los. menstruaciis cikls sxvanairad “haizi”
ewodeba.
mSobiaroba. mSobiarobis Semdeg qalebSi ramod-
enime dRes sisxldena SeiniSneba. am periods “ni-
fasi” ewodeba da minimaluri dro ar aqvs maqsimum
ki 40 dRea. 40 DdRis Semdeg sisxli romc ar Sewydes
Rusli ai-Reba da namazis locva daiwyeba. 40 dReze
didxans sisxlis dena avandyofobis mimaniSnebelia.
– 87 –
am droSi qali namazs ver ilocavs, ver imarxebs,
yurani qerims ver Seexeba, sejdes ver gaakeTebs,
meCeTSi ver Seva, Tavafs ver gaakeTebs. qalebma
sasurvelia meuRleebs Seatyobinon menstruciis
droebi radganac hazreTi feiRamberma (sallallahu
aleihi ve sellem) “menstruaciis meuRllisgan
dammalavi qali codvas imatebs.” sisxldenis
damTavrebisas Rusliss Sesruleba farZia.

ciklis darRveva

ciklis darRveva anu “isTihaza” ewodeba


sisxldenas, romelic emarTebaT ZiriTadSi cxra
welze patarebs da ormosdaTxotmed wels gdacile-
bul qalebs. romelic sam dRe-Rameze cota da aT
dRe-Rameze bevrs grZeldeba romelic mSobiarobis
Semdeg 40 dReze mets grZeldeba es sisxldena avan-
dmyofobis maniSnebelia da saWiroa mivmar-ToT
eqims. isTihazas sisxldena cxviridan sisxldenas
ar hgavs amitom mis mqones nama-zis locva SeuZlia.

Teimumi

Teimumi miwiT gasufTavebas niSnavs, ro-desac ab-


desis asaRebad an Ruslis Sesasru-lebdad wyali
ar moiZebneba anda saxmarad uvargisia, miwiT, krami-
tiT, qviT da qviSiT Teimums vasrulebT. hanefi
mesebSi Teiumis aReba namazis dro-is mosvlamdis
aReba Se-iZ-leba, xolo danarCen sam mezebSi
drois mo-svlamdis Teimuis aReba ar SeiZleba.
SemTxvevebi rodesac Teimumis Sesruleba SeiZle-
ba:
– 88 –
1 _ Ruslisa da abdesisaTvis wylis ver Sovna
(wylis Zebna yovelTvis farZia)
2 _ wylis xmarebis SemTxvevaSi gaciebis, davade-
bisa da sikvdilis safrTxis SemTxve-vebSi
3 _ wylis maxloblad mtris, Sxamiani an mtace-
beli cxovelis yofna
4 _ cixeSi yofnisas wylis xmarebis SeuZ-leblo-
ba
5 _ sikvdilis muqaris SemTxvevaSi
6 _ mgzavrobisas dasalevi wylis garda sxva
wylis ar qona
7 _ Widan wylis amoRebis SeuZlebloba

Teimumis farZebi

Teimumis FfarZebi samia:


1 _ junubobidan gasufTavebisTvis an abde-
sisTvis nieTis Tqma. Tu moswavlisTvis mas-wavle-
beli asaxsnelad Teimums aiRebs amiT namazi ar
iloceba.
2 _ orive xelis miwaze mosma, saxis mTli-anis
mesis gakeTeba.
3 – orive xelis sufTa miwaze Sexeba, jer mar-
jvena da mere marcxena mklavze mesis gakeTeba.
Teimumis farZi oria, mTqmeli alimebic arian
meore da mesame farZs erTad amboben. orive swo-
ria.

– 89 –
Teimumis sunneTebi

1 _ bismiliT dawyeba
2 _ miwaze xelisgulis Sida mxaris dade-ba
3 _ xelis gulebis miwaze gasma-gamosma
4 _ Tu ki xelis gulebze miwa darCa mi-wis
mocilebamdis xelebis erTmaneTze tya-puni
5 _ xelebis miwaze dadebisas TiTebis ga-Sla
6 _ mtveriani xelebis jer saxeze, mere marjve-
na mklavze mere marcxena mklavze Se-xeba
7 _ abdesis Sesrulebis msgavsad Teimumi-sac
swrafad Sesruleba
8 _ mkvlavedze da saxeze xelSeuxebeli adbilis
ar datoveba
9 _ Teimumis awyebamde wylis naxvisaTvis yvela
Sesazlo gzis Zieba
10 _ xelebis mTeli taniT miwaze myarad dabjine-
ba
11 _ mklavebze naswavli meTodiT Sexeba
12 _ TiTebs Soris adgilebis sexeba da am dros
beWedis adgilidan daZvra

– 90 –
Teimumis dros Semdegs unda mivaqcoT
yuradReba

1 _ Tu vinme moswavlis saCveneblad Tei-mums


Caatarebs amiT namazs ver ilocavs
2 _ TeimumiT namazis locvisaTvis marto Teimu-
mis nieTis Tqma sakmarisi ar aris, na-mazis nieTis
Tqmac aris saWiro
3 _ erTi miwisagan ramodenime adamians Teimumis
gakeTeba SeuZlia, radganac Teimu-mis miwa naxmarad
ar CaiTvleba. xelisgule-bidan dabertyili miwa ki
naxmarad iTvleba
4 _ Safi da hanbeli mezebSi Teiumi mar-to mi-
wiT SeiZleba. sxva mezemSi miwis, ki-ris, qviSis ms-
gavsi masalebiTac SeiZleba Teimumis Sesrulebac.
qaRaldiT, nafotiT, madniT, cximiani saRebaviT
gakeTeba ar Se-iZleba Tu ramodenime nivTiereba
Sereulia, romelic sWarbobs, is iTvleba. Tu mar-
to talaxi inaxeba da wyali naxevarze cotaa Tei-
mumi aiReba.
5 _ erTi TeimumiT sxvadasxva namazis locva
SesaZlebelia.
6 _ Tu adamiani an codniT an niSanTvise-bebiT
or kilometrze nakleb adgilebidan wylis naxvas
varudobs yovel mxares orasi metri wasvla da Zeb-
na farZia. Tu wylis yo-fnis gamoyenebis SesaZle-
bloba ararealu-ria Zebna saWiro ar aris.
7 _ Tu wylis ukiTxavad TeimumiT namazi daiwyeT
da mere sando kacisagan gaigeT rom wylis Sovna
SeiZleba axlidan abdesi Seas-ruleT da namazic
axalad iloceT
– 91 –
8 _ Tu wyali or kilometrze Sors aris Teimu-
mis gakeTeba nebadarTulia.
9 _ Tu nivTebs Soris arsebuli wyali adamians
daaviwyda qalaqSi an sofelSi Tu ar aris, SeiZle-
ba Teimumi gaakeTos.
10 _ wylis ararsebobaSi darwmunebuli kaci Tu
Teimums akeTebs da mere wyals waawydeba namazi
axlidan unda ilocos.
11 _ stumarma saWiroa maspinZels wyali mosTx-
ovos, Tu ar micemes Teimumi gaakeTos. Tu wyali
iyideba, ufro bevri fulis mqone stumarma unda iyi-
dos. Tu maspinZeli wyals Zalian Zvirad yidis maSin
Teimumis aReba nebadarTulia. Tu normaluri fa-
sis misace-mi fulic ar aqvs Teimumis aReba
nebadar-Tulia.
12 _ Tu udabnoSi mxolod sasmeli wya-lia dade-
buli Teimumis Seruleba nebadar-Tulia.
13 _ Tu wyali cotaa sqsobrivi kavSiris
mqoneebma menstruaciis mqoneebze adre unda
daibanos, wylis patronma yvelaze adre un-da
daibanos. zogjel wylis patronebma Se-iZleba
motanili wylebi gaaerTianon da ise daibanon.
14 _ sqsobrivi kavSiris mere Tu Teimums
SeasrulebT da abdesi dairRva janabeTi ar gaxde-
ba Tu wyali cotaa maSin mxolod ab-desi aiReba.
15 _ Tu adamianis sxeuli naxevarze meti avandy-
ofia an WrilobebiT aris dafaruli da abdesis
dros am adgilebis dausrule-blad dabana SesaZle-
belia Rusli an abdesi Seasrulos. Tu ara Teimu-
mi Seasrulos.
– 92 –
rogor sruldeba Teimumi?

1 _ Tavdapirvelad nieTs vityviT.


TeimumiT namazis Sesasruleblad mxol-od Tei-
mumis nieTad Tqma sakmarisi ar aris namazis nieT-
ic unda vTqvaT. am dros abde-sisa da Ruslis erT-
maneTisagan gamoyofa saWiro ar aris. jamrTelo-
bisagan gasawmen-dadn Teimuis SesrulebiT namazis
locva Sesasrulebelia. abdesisaTvis xelaxali Te-
imumi saWiro ar aris.
2 _ orive mklavi indayvebamdis daika-piweT, orive
xeli miwas, qvas, qviSasa da sxva. SeexeT da mini-
mum sami TiTiT saxeze moisviT orive xelis guli.
saxis sul pa-tara nawilzec ki Tu xeli ar moxv-
da Tei-mumi Sesruleblad ar iTvleba. raTa saxis
yvela adgilas moxvdes, xelebi erTmaneTan mi-
atyufeT, SublTan miitaneT da qvemoT ybebisaken
nelnela CamoyeviT. TiTebi unda Seexos Subls,
Tvalis quTuToebs, cxviris orive mxares, tuCebsa
da ybebs. am dros xe-lis gulebi loyebs Seexeba.
3 – Semdeg xelis gulebiT kvlav SevexoT miwaze.
xelebis miwidan aRebis Semdeg marcxena xelis cera
da neka TiTebs Sua sami TiTisagan Sors daviWerT,
Sua sam Ti-Ts davisvamT mklavis gareTa nawilze
maji-dan indayvis miarTulebiT. Semdeg mklavs Se-
movatrielebT da neka TiTebs davisvamT SigniTa
nawilze indayvidan majis mimarTu-lebis. Tu beWe-
di gvikeTia unda movixsnaT. igives gavimeorebT mar-
jvena xeliT marcxena mklavze mesis gakeTe-
bisaTvis. orive mklavze meshis gakeTebiT Teimumi
dasruldeba.
abdesisa da RuslisaTvis Teimumi igivea.
– 93 –
Teimumis momSleli faqtorebi

Teimumis momTxovi garemoebani Tu Seic-vala,


wyali Tu inaxa, yvela Ruslisa da ab-desis mom-
Slel pirobebSi Teimumic moiS-leba.

abdesis, Ruslisa da Teimumis


sargeblobani

sxeulis gasufTavebis yvela es formebi Zalian


didi sargeblobis momtania.Ggarda amisa sulieri
jamrTelobis gamaZlierebe-lia. mravali sargeblo-
baTagan zogierTs CamovTliT.
1 _ yoveldRiur cxovrebaSi xelmoukide-beli
rom ar gvCeba da mikrobebis budeebs vemsgavsebiT,
abdesis dros piris, xelebisa da fexebis dabana
mikrobebisagan gawmendis saukeTeso saSualebaa. miT
ufro rom zogi baqteriebi kaniT gadamdebi arian.
2 _ Cven vibanT cxvirs, romelic mTeli sasun-
Tqi gzebis makontrolebelia da rome-lic orga-
nizms mtvrisagan da baqterebisa-gan icavs.
3 _ Ppiris dabanac Tavis tkivilebisa da
daRlilobis saukeTeso wamalia. ZarRvebsa da
nervebs amoZravebs. amitomaa rom moxuce-bul mor-
wmuneebs saxe mudam lamazi aqvT.
4 _ sqesobrivi kavSiris dros adamianis organiz-
mi zedmetad itvirTeba mere ki iR-leba da dunde-
ba. gulis muSaobis ritmi ir-Rveva. xolo Ruslis
meSveobiT sxeulis wi-nandeli forma ubrundeba.
sxeulis dabana araCveulebrivi samkurnalo saS-
valebaa.
– 94 –
5 _ Cvens sxeuls garkveuli balansi gaaCnia da
jamrTelobac amazea damokide-buli. zogjel
mravalgvari daZabulobis Sedegad RuslisaTvis
saWiro pirobebSi es balansi irRveva. cxovrebis
stresiseuli tvirTi Tu normalur viTarebaSi oTx-
magia Ruslis saWiro pirobebSi (seqsualuri kav-
Siris dr-os) Tormetamdis iwevs. arsebobs emfraruS
sxivbiT gamTbari adamianis kanis fotogra-fia da
vxedavT rom adamianis kani uamravi statikuri ele-
qtro energiiT ifa-reba da es fena Jangbadis Tavi-
sual moZraobas ewina-aRmdegeba. afuWebs kanis fer-
sa da Semcvle-lobas da aseT mdgomare-obebSi sul
mcire nawilic daubaneli ar unda darCes. wyals
miaqvs uaryofiTi ener-gia da sxeuls saWiro for-
mas aZlevs. Tu am mxridan SevxedavT Rusli samed-
icino Tvalsazrisidanac aucilebeli proceduraa.
6 _ abdesisa da Ruslis dros sis-xla-rRvebi mo-
qmedebaSi modis da ZarRvebis Se-viwroveba gamor-
icxulia. abdesis dros cx-viris ukana mxare da lim-
fuli jirkvlbi ibaneba da aqtiur formaSia. aseve
loyebisa da kisris dabana limfuli jirk-
vlebisaTvis sasargebloa. amave dros rimfocidad
wodebuli mebrZoli ujredebi mikrobebs ebrZvian
da sxeuls avandyofobi-sagan icaven.
7 _ wylis ar qonis drosac Teimumi asuf-Tavebs
sxeuls uaryofiTi statikuri eleq-tronisagan.

– 95 –
2 - nejaseTTen TahareT
(sibinZurisagan ganwmenda)

namazis mlocvelis sxeulze tansacmelze salo-


cav adgilze sibinZure ar unda iyos. Tavsaburavi
da meshi tansacmelad iTvleva. Tavze ıxveuli kaS-
nis boloc ki sufTa un-da iyos. Torem namazi ar
CaiTvleba. sxeulTan kavSirSi myofi yvela samosi
saguldagulod sufTa unda iyos, amas garda Tu
jibeSi gaqvT spirti, spirtnarevi odikoloni,
sisxliani cxvirsaxoci, namazi nebadarTuli ar
aris. orive fexis dasadgami da sejdes Sesasrule-
beli ad-gili sufTa unda iyos.
Tu kanze, sxeulze an namazis salocav sxva rome-
lime adgilze xelisgulis odena sibinZure
moipoveba, namazis locva Tahri-men meqruhia, gasuf-
Taveba vajibia. Tu sibin-Zure xelis gulze ufro
metia gasufTavebis gareSe namazis locva ar Sei-
Zleba. am SemT-xvevaSi gasufTaveba farZia. Tu sib-
inZure xelisgulze ufro cotaa maSi namazis lo-
cva SeiZleba. gasufTaveba sunneTia.

arsebobs ori saxis sibinZureı di-di sibinZure


da patara sibinZure.
1 _ Ddid sibinZureSi Sedis saqonlisa da adami-
anis ganavali cxovelebis leSebi, tya-vi da xor-
ci, sisxli, yvelanairi spirtiani sasmeli, Roris
xorci, Sinauri cxovelebis skintlebi.
2 _Ppatara sibiZureebSi Sedis tanisamos-ze laqe-
bi, im frinvelebis skintlebi rom-lis xorcic ar
iWmeba. xolo mtredis, be-Rurasa da mis msgavsi xor-
cis saWmelad vargisi frinvelebis stintlebi sib-
inZureb ar iTvleba.
– 96 –
Rvinis gamoxdiT da sxva miRebuli spir-ti da
raxic akrZalulia. namazis locvisas ise adgilebi
sadac alkoholi acxia unda mo-iwmindos da
gasufTavdes. aseve locvisas alkoholiT savse
boTlic ar unda idos jibeSi.
sibinZuris gasufTaveba Cveulebrivi wy-liT,
vardis wyliT da ZmriT abdesis aRe-buli wyliTac
SeiZleba. magram Cveulebrivi wylis garda sxva
narevi wyliT abdesi da Rusli ar Sesruldeba.
isTinja: tualetis Semdeg sasircxo adgilebis
gasufTavebas isTinja hqvia. is-Tinja sunneTi mue-
qqedea. tualetis Semdeg qviT an wyliT wina da
ukana mxaris ga-sufTaveba sunneTia. magram Tu isTin-
jas gakeTebisas sasircxo adgilebis sxvasTan
gomeCenis sa-Wiroebas moiTxovs maSin is-Tinja ar
gakeTdeba, ragdan avreTi (sa-sircxo) adgilebis
gamoCena haramia. amitom erTi brZanebis gakeTebisas
Tu harami unda gakeTdes, maSin am brZanebis ga-keTe-
ba gadaideba.
ZvliT, saWamadiT, aguriT, nakeliT, nax-SiriT, cx-
ovelebis saWmeliT, sxvisi qone-biT, zemzemis
wyliT, ZvirfasuelobebiT, qa-RaldiT isTinjis
gakeTeba Tahrimen meqru-hia. sufTa qaRaldzec pa-
tiviscema saWiroa. gazeTiT da relidiuri nawere-
bis garda sxva nawerebiani qaRaldiT isTinjis
gakeTe-ba nebadarTulia. islamis (arabuli) asoe-biT
da religiuri sakiTxebiani qaRaldiT ar SeiZle-
ba. tualetis gakeTebisas wina an ukana mxaris yi-
blis mxares Sebruneba ar SeiZleba. Tu sxeulis
romelime nawilze xe-lis gulis odena sibinZre
darCa misi daba-na farZia. ase namazis locva ar Sei-
Zleba.
– 97 –
isTibra: moSardvis Semdeg abdesis aRe-bamdis
cota xniT mocdas, gavla-gamovlas niSnavs.
gansakuTrebiT mamakacebma moSardvis Semdeg maSinve
abdesi ar unda aiRon ra-dganac SesaZloa, rom
saSardo mili mTlianad ar iyos daclili, Sardis
wveTebi SeiZleba iyos darCenili, rac Sem-degSi
daicleba da abdess moSlis. aseve SeiZleba
Sardis milSi bambis gakeTbac.

3 - seTr-i avreTi
(rjuliT akrZaluli adgilebis dafarva da
qalebis daxurva)

dgilebs, romlebic sxvisTvis Cveneba da romle-


bzedac sxvisi Sexedva haramia avreTi ewodeba. ma-
makacis avreTi muclidan (Wipi-dan) muxlisTavebis
CaTvliTaa. namazis lo-cvis dros am adgilebis da-
farva farZia. Tu namazis dros es adgilebi da-
faruli ar aris namazi ar CaiTvleba. namazis
locvisas sxeulis sxva nawilebis (mkvlavebis Tavis
)dafarva (windebis Cacma) sunneTia amaTi Ri-ad na-
mazis locva meqruhia.
qalebisaTvis pirisaxis da xelis gulebis gara-
da yvela adgili avreTia. xelebis zeda nawili,
fexebi da Tmebi oTxive mezebis mi-xedviT aramia.
amitomac qalebs avreTsac uwodeben. am adgilebis
dafarva farZia. Tu am adgilebis erT meoTxedze
meti daufa-ravi darCa namazi irRveva, Tu ufro
cota ara meqruhi iqneba. Zalian Txeli da sifri-
fana naWris tanisamosic sulac ar Cacmu-lad
iTvleba.
qalis, marto yofnisas, namazis garda, mu-xlisa
– 98 –
da Wipis Soris adgilis dafarva fa-rZia, muclis
da zrugis dafarva vajibi, sx-va adgilebis dafar-
va mokrzaleba zrdilobaa.
hazreTi feiRamberi (sallallahu aleihi ve sellem)
brZanebs: “ucnobi qalisTvis vne-biT Semxedi ma-
makacis Tvalebi cecxliT ivseba da jojoxeTSi
moxvdeba. xolo ucnobi qa-lisTvis xelis CamomrT-
meveli orive mkla-vebSekruls jojoxeTSi
Caagdebeno. xolo ucnob qalTan usafuZvlod vne-
bianad molaparake TiToeuli sity-visTvis jojox-
eTis erTi wliT da-isjeba.”
sxva xadisSi vkiTxulobT: “mezobeli
qalebisTvis anda amxanagebis qale-bisTvis vnebiani
mzera da saubari ucxo qalebisaze aTjer meti cod-
vaa. gaTxovili qalebisTvis Sexedva ga-uTxovreb-
Tan SedarebiT aTasjer didi codvaa. uzneo saq-
cielis codvac ase-Tia.”
erTxel feiRamberma brZana: “ei, ali!A arasodes
Seni sasircxvilo organoebi ar gamoaCino. da
cocxalsa Tu mkvdars aravis am adgilebze ar
Sexedo.”
sxva xadisSi sweria: “arasodes sasirc-xvilo
adgilebi ar gamoaCinoT. rad-ganac mudmivad Tqvens
gverdiT myofni arian da maTi mogeridoT da maT
pativi miageT.” (isini meleiqebi arian).
aseve sxva xadisebSi vkiTxulobT: “daifa-reT
Tqveni sasircxvilo adgilebi da aravis aCvenoT
meuRlis garda. marto darCenis drosac didi al-
lahisa ge-ridebodeT.”
“Tu vinme lamazi qalis danaxvisas mas Tvalebs
umalve moaridebT, dide-buli allahi Tqven udides
– 99 –
wyalobas gamogigzavniT da did madlad Ca-
giTvliT.”
“didma allahma daswyevlos yvela, vinc ar ifar-
avs sasircxvilo adgi-lebs da sxvis sasircxvilo
adgilebs uyurebs.”
saWiroa arasodes sxvebs ar mivamsgavsoT Cveni
tanisamosi da Cacmuloba. modas amyo-lebi,
codvilobisaTvis xelovnebis saxelis mwodebeli
da isini, vinc Tavis Tavs progresuls da
moazrovnes uwodebs kargad Ca-fiqrdnen, am xadise-
bis azrs, moeridnon da gamofxizldnen.
aseve haramia Tu mamakaci sxva mamakacis sasir-
cxvilo adgilebs Sexedavs, da qali sxva qalis
sasircxvilo adgilebs Sexedavs. igive sqesisTvis
es adgilebi Wipidan mux-lisTavebamdea. ucnobi ma-
makacis Sexedvisas xelebisa da saxis garda yvela
adgili av-reTia.Uucnobi qalisTvis avreTis adg-
ilze vnebis gareSe Sexedvac haramia.
mwoliare avadmyofma Tu igi SiSvelia, Ta-vi sab-
nidan unda gamoyos da namazi ise unda ilocos.
aseT dros dafarulad CaiTvleba da namazic
nebadarTulia.
mamakaci axlobel qals, romlis colad Txov-
na ekrZaleba vnebis gareSe Sexedvas Ta-vze, saxeze
da wvivebis dabla, magram mke-rdze, zurgze Tezoe-
bze ver Sexedavs.
qalisaTvis: deidaSvilebi mamidaSvilebi da
biZaSvilebi ucnob mamakacad iTvleba aseve siZe da
mazlic ucxo mamakacebad iTv-lebian. maTTn marto
saubari da xumroba aramia. mamakacebisaTvisac dei-
daSvilebTan, biZaSvilebTan, mamidaSvilebTan,
– 100 –
rZalTan da colis dasTan marto saubari aramia.
mamakaci akrZalul 18 kateroriis qalTan veras-
dros ver iqorwinebs. maTTan marto da-rCena da la-
paraki nebadarTulia. aseve qa-lic 18 kategoriis
amamakacebTan ver iqor-winebs. esenia:

sisxliTA da gvariT monaTesaveebi

kacebi:
1 – mama.
2 – mSoblebis mamebi.
3 – vaJi. vaJis da gogos vaJiSvilebi.
4 _ Zma.
5 _ ZmiSvili.
6 _ diSvili.
7 _ biZebi. ded-mamis Zmebi.

qalebi:
1 _ deda.
2 _ mSoblebis dedebi.
3 _ qaliSvili, vaJisa da qaliSvilis qal-
iSvilebi.
4 _ da.
5 _ diSvilebi.(gogo)
6 _ ZmiSvilebi.(gogo)
7 _ deida da mamida.

– 101 –
rZiTa da ZuZumteobiT monaTesa-veebi

kacebi:
8 _ ZiZis qmari.
9 _ ZiZis qmris da zizis mamebi.
10 _ ZiZisSvili, ZiZis Svilis Svilebi.
11 _ ZiZis mxridan Zma.
12 _ ZuZumte dis vaJiSvilebi.
13 _ ZiZiT biZebi orive xridan.

qalebi:
8 _ ZuZusmawovebeli.
9 _ Zuzusmawovebelis dedis da mamis deda.
10 _ ZiZis gogo, ZiZis biWis da ZiZis gogos
gogonebi.
11 _ ZiZis mxrida da.
12 _ ZuZumte dis gogonebi.
13 _ ZuZumte Zmis gogonebi.
14 _ ZiZiT deida da mamida.

qorwinebiT monaTesavebi

kacebi:
15 _ mamamTili.
16 _ geri.
17 _ maminacvali.
18 _ siZe.

– 102 –
qalebi:
15 _ dedamTili.
16 _ geri (gogo).
17 _ dedinacvali.
18 _ rZali
yvela qali da mamakaci, vinc quCaSi sa-sircxvi-
lo adgilebis daufaravad gamodis da sxvis
sasircxvilo adgilebs uyurebs, jojoxeTis gavar-
varebul cecxlSi daiwveba

4 - isTiybali yible
(yibles mxares dgoma)

namazis locvisas qabbes mimarTulebiT unda


davdgeT. qabbe meqqaSia. am wminda ad-gils yible
ewodeba. adre yible ierusa-limSi iyo. hijreTis 17
Tvis Tavze samSabaT dRes qaRbeSi gadainacvla.
yible qabbes Senoba ar aris, miwis nakve-Tia. amit-
omac msoflios yvela kuTxidan na-mazi yibles
mixedviT sruldeba.
magram aris garemoebani, romelTa drosac ro-
gorc da romel mxares dgomiTac SegveZ-leba, na-
mazs im mxares vilocavT da es na-mazi qmediTi iqne-
ba. ai es garemoebebic:
1 – avadmyofobis dros. 2 – nivTebis mo-parvis
saSiSroebis dros. 3 – mtacebeli cxovelis
safrTxis dros. 4 – mtris Tav-dasxmis safrTxis
dros. 5 – Tu CamoqveiTe-bis mere xelaxla cxenze
vaRar Sejdeba.
matarebelSi, gemSi da TviTmfrinavSi yib-les
mxares dadgoma aucilebelia
– 103 –
5 – vaqiT
(namazis locvis dro)

hazreTi feiRamberma (sallallahu aleihi ve sell-


em) brZana: “ori dRe qabbeSi jebra-ili CemTan er-
Tad iyo da orivem gam-Teniisas dilis nanazi, mzis
Subis tarze dadgomisas SuadRis namazi, mzis
gadadgomisas iqindi namazi, mzis Casvlisas saRamos
namazi da dabnele-bisas Ramis namazi viloceT. meo-
re dResac gamTeniisas dilis namazi, dacxomisas
SuadRis namazi, mzis ga-dadgomisas, roca yve-
laferis Crdili gaormagda, iqindi namazi, marxvis
darRvevis dros saRamos namazi, xolo Ramis erTi
mesamedis gasvlis Semdeg Ramis namazi viloceT. mis
mere yvela muslimanebma am dadgenil drois
Sualedeb-Si ilocon namazi, miTxra.”
am xadisidan gamomdinare namazis locvis dro
xuTia:
dilis namazis dro: aris dro caze siTeTris
dawyebidan mzis amosvlamde.
SuadRis namazis dro: aris dro roca Crdilebi
damokldeba da gazrdas daiwyebs, iqedan dawyebu-
li Crdilebis ormagad gazr-damde. pirveli imam
isufisa da imami muham-medis mixedviT. meore imami
azam ebu hanifes miedviT
iqindi namazis dro: SuadRis drois damTavre-
bisas iwyeba da mzis Casvlamde grZel-deba.
1 – imam ebu isufis da imam muhammedis mi-xedviT,
Crdilis warmomqmnis tolad roca gaizrdeba
maSin iwyeba da mzis Casvlamdis grZeldeba.
2 – imami azam ebu hanifes mixedviT, Crdi-lis or-
– 104 –
magad gazdridan iwyeba da mzis gaqrobamdis
grZeldeba.
magram mzis gayviTlebis dawyebisas nama-zis
locva aramia. yela namazis locva ha-ramia amitom
iqindis namazis locva ar unda davagvianoT. Tu
iqindis namaloci araa mzis Casvlamdis locvaa
saWiro.
saRamos nmazis dro: mzis Casvlidan kargad dab-
nelebamdes grZeldeba.Ee. i.Mmzis si-wiTlis
gaqrobamde.
Ramis namazis dro: saRamos namazis mere (mzis si-
wiTlis gaqrobidan) iwyeba da dilis namazis dros
dawyebamde grZeldeba. imami azam ebu hanifes
mixedviT caSi siTeT-ris gaqrobisas iwyeba. iqindi
namazzec ase iyo. orive imamis mixedviT drois
mosvlis Semdeg sul cota naxevar saaTsac Tu mo-
vicdiT da ise vilocavT orive imamis mixe-dviT
naloci gveqneba.
namazebis drois mosvlamde locva ar SeiZleba.
(gazeT TurqeTis) mier momzade-buli kalendari na-
mazis droebs sworad da zustad gvacnobebs.
sam dros namazis locva meqruhia da ar SeiZle-
ba.Eesenia: mzis amosvlisas, Casvlisas da zustad
SuadRisas. am dros arc TilaveT sejdes da arc
micvale-bulis namazis locva ar SeiZleba. mzis
Casvlisas mxolod im dRis iqindi namazis locva
SeiZleba, magram esec meqruhia.

– 105 –
(ganmarteba) polusebze namazi

yvela qveynis namazis dro im qveynis ekva-tori-


dan daSorebiTa da wlis droebis mixe-dviT
icvleba.
67 gradusze CrdiloeT polusis, Crdi-loeTiT
myof civ qveynebSi mzis daxrilo-bis did dros, gan-
Tiadis dakargvamdis gan-Tiadi iwyeba. baltiis
zRvis CrdiloeT na-wilSi zafxulSi ar Ramdeba,
Ramisa da di-lisş namazebis dro ar iwyeba.
hanefi mezebSi dro namazis piroba ara, mizezia.
mizezi Tu ar aris namazi farZi aR-ar iqneba. aqedan
gamodinare aseT qvey-nebSi, myof muslianebze es ori
namazi (di-lisş da Ramis) farZi araa. samxreTiT
yvelgan zRvis gamo aseTi qveynebi araa.
Sabanis ocdameaTe Rames erT qalaqSi mT-varis
gamoCenisas mTel msoflioSi marxvis dawyeba
saWiroa. (polusebze da mTvareze wamsvleli mus-
limanebi, seferi Tu ar aris am TveSi marxvis daW-
era saWiroa. ocdaoTx saaTze ufro did dReebSi
marxva saaTiT daiwyeba da saaTiT gaitexeba. iq
sadac ase-Ti didi dReebi ar aris Cveulebrivi
droe-bis mixedviT iqneba. Tu marxvas ver daiWe-rs,
mokle dRReebian adgilze mosvlisas aRadgens).

– 106 –
ezani da yameTi

ezani namazis yvelasaTvis Setyobinebas niSnavs.


xuTi drois namazis, paraskevs juma namazis
locvis win eznis kiTxva mamakaci-sTvis sunneTi mue-
qqedea. qalebis ezanisa da yameTis kiTxva meqruhia.
ezani xmamaRla iki-Txeba, raTa sxvebmac gaigonon.
ezani da ya-meTi yibles pirdapir ikiTxeba. misi
kiTxv-is dros misalmebaze pasuxis gacema an la-
paraki ar SeiZleba.
rodis ikiTxeba ezani da yameTi?
1 _ mindorSi an sxvagan, Ria cis qveS, gav-lili
namazis marto an jgufurad loc-vis win, mamakace-
bisTvis ezanis kiTxva sun-neTia. Tu ramdenime
gavlil namazs erT ad-gilas vloculobT, mxolod
erT ezans vi-kiTxavT, yameTs ki TiToeuli na-
mazisTvis calk-cal-ke vikiTxavT.
2 _ saxlSi marto an jemaeTiT mlocvel-Ta mier
eznis da yameTis kiTxva saWiro ar-aa, radgan
meCeTSi nakiTxi ezani saxlsac moicavs. magram kiTx-
va ukeTesia. meCeTebSi, drois namazebis jgufurad
locvis Semdeg, Tu sxvebi igive namazis salocavad
Sevlen, ezans da yameTs aRar ikiTxaven. gzaSi arse-
bul meCeTSi, sadac imami ar aris da arc jemaeTia
erTi da igiva, erTi namazisTvis, sxvadasxva jemaeTi
ezansac da yameTsac iki-Txvs. aseT mesjidSi mar-
to mlocvelis xma-dabla ezansac da yammeTsac ik-
iTxavs.
3 _ stumrad misulebs SeuZliaT eznis ki-Txva,
rogorc jemaeTiT, aseve martod loc-vis win. aseve
mgzavrsac SeuZlia eznis kiT-xva, radganac, meCeTSi
wakiTxuli ezani mi-sad ar iTvleba. Tu mgzavre-
bidan erT-erTi ezans ikiTxavs saxlSi, misi momde-
– 107 –
vnoni na-mazs eznis gareSe ilocaven.
Wkviani bavSvis, brmis eznis kiTxva neba-da-rTu-
lia. magram qalebis, uabdesoebis, mTv-ralebis da
gonebrivad arasrulfa-sovnebis da damjdari eza-
nis kiTxva Tahrimen meqruhia. mikrofoniT (xmis
gamaZrielebeliT) nakiTxi ezani nadvili ar aris.
vinc ezans ridiT, pativiscemiT, asoebisa da
sityvebis zusti gamoTqmiT kiTxulobs, samoTxeSi
pativiTa da maRali wodebebiT dajildovdeba.
magram Tu ezani sunneTis mixedviT ar iki-Txe-
ba, magaliTad sityvebi damaxinjebu-lia an naTargm-
nia an mikrofonidan ismis xma (radgan mikrofonidan
gamosuli xma ima-mis xma ar aris) amaTidan gago-
nilis ar-cerTis sityva ar gaimeoreba.

ganmarteba (ezani mikrofoniT ikiTxeba?)


minareebze damontaJebuli xmis gamaZrie-lebeli
moezinisTvis sizarmacis sababi da ezanis sunneT-
ze ar miyoliT kiTxvis mizezi gaxda. saukuneebi
ezani sunneTis mixedviT ikiTxeboda.
feiRamberma brZana: “vinc eznis gago-nebisTanave
TviTonac dabal xmaze ahyveba wamkiTxvels, TiTo
asosaTvis aTasi madli miewereba da aTasi codva
waeSlebao.”
ezanis gamgonma, yurani qerimsac rom kiT-xulob-
des, gagonilis xmadabla gameoreba sunneTia. (ha-
iaRalesela) s gagonebisas (la hevle vela yuvveTe
illa billah) ity-vis. ezanis Semdeg selavaTi
iTqmeba. Semdeg ezanis dua ikiTxeba. meore (eShedu
enne muhammeden resulullah) Tqmisas, ori cera
TiTis frCxilebis kocnis Semdeg, orive Tva-lze
wasveba musTehabia. yameTis drosse ar gakeTdeba.
– 108 –
rogor ikiTxeba ezani?

allaahu eqber ........................................................................4-jer


eShedu en laaa ilahe illellaah ..................2-jer
eShedu enne muxammeden resuulullaah.......2-jer
xaiie Rales-salaah ............................................................2-jer
xaiie Ralel-felaax ........................................................2-jer
allaahu eqber ........................................................................2-jer
laaaa ilahe illellaah ............................................1-jer

dilis ezanis kiTxvisas xaiie Ralelfe-laax-is


mere orjer “es-salaaTu xairun minen-nevm” ikiTxe-
ba.
yameTis dros ki xaiia Ralel-felaax-is mere or-
jer “yad yaameTis-salaah” ikiTxeba.

ezanis sityvaTa mniSvnelobebi:

allahu eqber: allahi didebulia. mas ar-aferi


ar sWirdeba. xalxis RvTismsaxurebis gareSec dide-
bulia da misTvis raime sargeb-loba ar gaaCnia.Aam
mSvenieri azris kargad dasamaxsovreblad allahu
eqbers oTxjer vimeorebT.
eShedu en la ilahe illellaah: allahs, miuxe-
davad imisa rom aravis RvTismsaxureba ar sWird-
eba, unda vemsaxu-roT, vadidoT da unda vaRiaroT
mxolod is erTaderTi. vaRiareb rom allahi aris
udidebules da mas veravin ver Seedreba.
eShedu enne muxammeden resuulul-lah: virwmune
da vaRiareb, rom muxammedi aris resuli didebu-
li allahisa, rom al-lahi misi sasualebiT gvac-
nobebs yovelives.
– 109 –
xaiie Rales-salaah, xaiie Rallel-felaax: am
ori winadadebiT mouwodebs mus-limanebs namazis
locvisaken rac maT bednierebisa da gadarCenis
saSualebaa.
laa ilahe illellaah: allahis garda sxva Rv-
Taeba (ilahi) ar arsebobs. sityvebi agrZnobinebs mus-
limans Tavis simwires didebuli allahis mimarT.
verc vinme Ses-Zlebs Seasrulos didebuli allahis
sakad-risi RvTismsaxureba da arc vinme aris Rir-
si garda allahisa, morCilebisa da aRiare-bisa.
namazis locvis dros SetyobinebisaTvis
SerCeuli am sityvebis mniSvneloba kargad unda
gaviazroT.

6 – nieTi
(gadawyvetilebis miReba)

namazis salocavad dadgomis win, romel namazsac


vloculobT im namazis nieTi gu-liT unda gavi-
azroT. nieTis guliT Ses-ruleba farZia. mag. dilis
namazis nieTs ase vityviT: “nieTi vqeniT, allahis
xaTrisTvis dRevandeli dilis namazis farZis (Tu
sunneTs vloculobT, sunneTis salocavad.” nieTis
Tqmis Semdeg “ellaahu eqber” vambo-bT da vdgebiT
namazis salo-cavad.
imamma nieTis warmoTqmisas “Cemi mimyo-lebis gavx-
di imami”, Tqma aucilebeli ar aris magram jemaeTiT
naloci namazis madls ver moigebs. Tu ityvis maSin
am madlsac moige-bs.İimamis qalebis imami gavxdi
Tqma aucilebelia.
(ibadeTisas) RvTismsaxurebisas mxolod eniT
warmoTqmul nieTs nieTi ar eTqmis, Tu guliT
CauTqviT da ar gaiTaviseT, RvTism-saxureba qmed-
iTad ar iTvleba
– 110 –
7 – ifTiTax Teqbiri
(pirveli Teqbiri)

nieTis Tqmis Semdeg xelebi yurebTan avi-tanoT


da “allaahu eqber” vityviT. “alla-ahu eqber” (al-
lahi udidesia) Tqmas Teqbiri ewodeba. ifTiTax
Teqbiri namazis pirveli Teqbiria da amis Tqma
farZia. e.i.Ees Teqbiri rom ar vTqvaT an sxva sity-
va vTqvaT namazi qmediTad ar CaiTvleba. zogier-
Ti alimebis (swavlulebis) mixedviT ifTiTah
Teqbiri na-mazis locvisas Sesasrulebeli farZia.
am-aT mixedviT SarTebic da ruqnebic eqvs-eqvsia

locvisas Sesasrulebeli farZebi

namazis locvilas Sesasrulebel farZebs (ruqn)


ewodeba sul xuTia.

1 – yiam (fexze dgoma)

namazis locvisas fexze dgomas niSnavs. avadmy-


of mjdomared Tu dajdoma ar SeuZ-lia maSin
zurgze dawolili namazs ilo-cavs saxe yiblisken
unda hqondes amitom Ta-vqveS raRaca daideba. fexe-
bi moxrili unda iyos yibles mimarT ar
gaiSleba.Ffexze dg-omisas fexebs Sua oTxi TiTis
toli adgili unda rCebodes.
mjdomare namazis locva SeuZliaT mxol-od maT,
visac fexze dgoma uWirs, vinc avad aris da mravali
tkivili awuxebs, vinc Sar-ds ver ikavebs, visac
mtris Tavdasxmis saf-rTxe emuqreba, anda fexze
dgomisas sasirc-xvilo adgili gamouCndeba. mjdo-
mare nama-zis mlocveli ruquRis dros cotaTi
daix-reba. Tu sejdes dros moxra ruquRze ufro
– 111 –
didi ar aris, namazi qmediTad ar iTvleba. sejdes
Sesasruleblad skamis, an sxva raRa-cis dadeba ar
SeiZleba, meqruhia.

2 – yiraaT
(yuranis kiTxva)

namazis locvisas fexze dgomisas, yurani qerim-


idan romelime erTi aeTis kiTxva far-Zia. mokle
sures kiTxva ufro madlia.
sunneTi, viTris yvela muxlze da farZe-bis or
muxlze faTihas da faTihas garda erTi sures an
sami aeTis kiTxva vajibia. fa-rZebSi pirvel or
muxlze, faTihas da zammi sures kiTxva vajibi an
sunneTia. faTiha suris win kiTxvac vajibia. xuTi
vajibidan romelime daviwyebuli Tu iqna sevni se-
jdea gasakeTebeli. yiraaTSi yurani qerimis naTa-
rgmnidan kiTxva ar SeiZleba.
imamis mier jumis da bairam namazis gar-da yvela
namazze, pirvel muxlze nakiTxi sure, meore
muxlze nakiTxze orjel metis kiTxva sunneTia. mar-
to locvisas yvela muxlze er-Tnairad kiTxva Sei-
Zleba. imamis mier erTidaigive namazSi, erTidaigive
muxlze erTidaigive sures kiTxva da amis wesad Se-
moReba, muqruhia. pirvel da meore muxlze erTi-dai-
gives kiTxva Tenzihen meqruhia. meore mu-xlze,
pirvel muxlze nakiTx suris momde-vno suris gamo-
toveba da mis Semdegi suris kiTxva meqruhia. yu-
rani qerimis rigis miyoliT kiTxva, yo-velTvis va-
jibia

– 112 –
4 – ruquRi
(welSi moxra)

namazis locvisas yiamisa da yiraaTis Ses-


rulebis Semdeg ruquRis Sesruleba, welSi moxra
farZia. Teqbirs vityviT da welSi mo-vixrebiT.
ruquRis dros mamakacebi xelis TiTebs gaSlian da
muxlebze daiwyoben, xo-lo Tavs da zurgs gamar-
Tulad daiWeren. qalebi ki odnav moixrebian,
xelebs, fexebs, gamarTuli ar daiWeren. qalebi
TiTebsac ar gaSlian. ruquRze minimum samjer “sub-
xane rabbiel Raziim” vambobT. erTjer Tqmis to-
li droiT welSi moxrilad yofna farZia.
welSi gamarTvisas “semiRellaahu li-men xamideh”
vityviT.Aase Tqma sunneTia. welSi gamarTul mdgo-
mareobaSi ki “rabbena leqel xamd” vambobT. je-
maeTiT locvis dros imami “semiRellahu limen xam-
ideh”, mimyolebi ki “Rabbena leqel xamd” ityvian.
mis Semdeg kv-lav Teqbirs vityviT da daveSvebiT
Zirs, se-jdis Sesas-ruleblad.

5 – sejde
(Sublis Zirs dadeba)

sejdes dros xelis TiTebi erTmaneTze mityupe-


bulia, yibles pirdapiraa, Tavi ori xelis Suaa mo-
qceuli. am dros Tavis sufTa adgilas dadeba
farZia, cxviris dadeba va-jibi. Tu sapatiebeli
mizezi ar aris mxo-lod cxviris miwaze dadeba
nebadarTuli ar aris. Mxolod Sublis dadeba
meqruhia.
orive fexis an fexis TiTebis miwaze da-deba
farZi an vaajibia. Tu ase ar moxda na-mazi ar mi-
iReba da qmediTad ar CaiTvleba.
– 113 –
sejdes dros fexis TiTebis moxra da yib-les
mxares mibruneba sunneTia.
mamakacebs xelebi muclidan calke uWira-vT da
muxlebi miwaze uwyviaT, es sunneTia. yiamis dros
fexebi oTxi TiTis manzilzea daSorebuli, sejdes
dros quslebi Setyu-pebulia, es sunneTia.
sejdes Sesrulebisas Sarvalze zeviT da-kide-
ba, mklavebdakapiwebuli, Sarvlal ake-cili loc-
va, da mamakacebis TavSiSveli l-ocva meqruhia. amis
arafrad Cagdeba qufu-ria. WuWyiani an samuSao
tanisamosiT nama-zis locva meqruhia.

6 – yaRde-i aaxire
(bolo dajdoma)

namazis bolo muxlis locvis Semdeg “eT-Texi-


aTus” kiTxvis toli droiT daCoqi-li jdoma
farZia. jdomisas xelebs muxlebze daviwyobT, TiTe-
bi gaSlilia. xelis TiTebiT miniSneba ar SeiZle-
ba. mamakacebi marc-xena fexis TiTebs, marjvniv mi-
brunebuls Zi-rs daawyoben da fexze ze-modan jde-
bian. marjvena fexi gamarTulad uWiravT. TiTebi
miwas exeba da yibles mi-marTaa miqceuli. ase jdo-
ma sunneTia.
qalebi Zirs Cveulebrivad jdebian. TeZo-ebi erT-
maneTTan axlos uWiravT. marjvena fexs marjvena
mxridan gareT gamoyofen, ma-rcxena fexi marjvniv
mimarTuli fexis Ti-TebiTurT dabla darCeba.

rogor iloceba namazi?

marto mlocveli mamakacis namazis locva:


magaliTad dilis namazis sunneTi ase ilo-ceba:
– 114 –
1 – jer yibles mxares mitrialdeba. fexebi para-
lelurad da oTxi TiTis manZi-lze moSorebiT gvi-
Wiravs. nieTs vityviT: “nieTi vqeni allahis xa-
TrisTvis dRe-vandeli dilis namazis sunneTis sa-
locavad, davdeq yiblisaken” xelebs maRla avwevT,
ceri TiTebiT yuris bibilos vexebiT, xelis
gulebi yibles mimarT gaS-lili gvi-Wiravs, allahu
eqber -s vityviT da mucelze (Wipis qveS) xelebs
daviwyobT: marjvena xeli marcxenas garedan unda
iyos.
2 _ Tvalebs sejdes adgils ar vacilebT da a)
“subxaneqes” vkiTxulobT. Semdeg b) eRuzu bismilas
Semdeg faaTixas, g) Semdeg zemmisures vkiTxulobT.
zammisures kiTxvis win bismilas aRar vambobT.
(Safi mezebSi ikiTxeba)
3 _ zammisures kiTxvis Semdeg allahu eqber vi-
tyviT da ruquRis Sesasruleblad welSi
movixrebiT. ruquRze xelebs muxlis Tavebze vi-
wyobT, welSi marTi kuTxiT varT moxrili,
Tvalebs fexis TiTebidan ar va-cilebT da
aranakleb samjer “subxane rabbielRazim” vambobT.
amis Tqma 5-jer an 7-jerac SeiZleba.
4 _ Semdeg “semi Rellahu limen xami-deh” vambobT
da welSi vimarTebiT. zustad welSi gamarTvis
Semdeg “Rabbena leqel xamd” vambobT. (am swor dgo-
mas yavme ewodeba).
5 _ fexze didxans ar vCerdebiT, allahu eqber
vityviT da sejdeze wavalT. am dros jer marjve-
na muxli Semdeg marcxena, mere marjvena xeli
Semdeg marcxena, mere cxviri da Subli Zirs exe-
ba. fexis TiTebs vxriT yibles mimarTulebiT. Tavs
– 115 –
or xels Sua vdebT, xelis TiTebi erTmaneTze Se-
tyupebu-lia. xelis gulebs miwaze vabjenT, xolo
idayvebs ara. aseT mdgomareobaSi sul cota samjer
“subxane rabbiel aRla” vityviT.
6 – allahu eqbers vambobT da Tavs maR-la vw-
evT. marcxena fexs miwaze gavSliT, TiTebi marjve-
na fexiskenaa, marjvena fexis TiTebi yibles mimar-
TulebiT ixreba da mar-cxena gaSlil fexze
vjdebiT, xelebs mux-lis Tavebze viwyobT, xolo
TiTebi Tavisu-fal bunebriv mdgomareobaSia.
7 _ didxans ar vCerdebiT, Teqbirs vity-viT da
isev erTi sejde meordeba. (or sej-des Soris se-
jdes gakeTebas jelse hqvia).
8 – aqac isev sul cota samjer, “subxane rabbiel
aRla” vityviT. mere Teqbirs vityviT da fexze
wamovdgebiT. wamodgomisas xe-lebs ar daveyrdno-
biT da sxeuls ar Se-vaTamaSebT. sejdejan ad-
gomisas miwas vaSo-rebT jer Sublsa da cxvirs,
mere xelebs da bolos muxlebs.
9 _ fexze avdgebiT bismilas vityviT, fa-aTixas,
mere zammisures vikiTxavT, Teqbirs vityviT da wel-
Si movixrebiT.
10 _ amis Semdeg meore muxlic pirveli muxlis
msgavsad sruldeba, mxolod meore muxlze sejdes
Sesrulebis Semdeg fexze aRar wamovdgebiT, mar-
cxena fexze davjde-biT da vikiTxavT Semdeg
locvebs (duebs): eTTexiiaTu, allahume salli, al-
laa-hume baariq, Rabbena aTina, Amis mere misalme-
bas vasrulebT jer marjvniv: “essellamu Raleiqum
ve raxmeTul-laah” da meore mar-cxniv: “esellamu
Raleikum ve raxmeTullaah”.
– 116 –
amis mere warmovTqvamT sityvebs: “allahu-mme
enTesselam ve minqesselam TebareqTe iaa zelje-
laali veliqraam”. da maSinve farZis salocavad
wamovdgebiT. ragdan sunneTsa da farZ Soris la-
paraki namazs ar Slis, magram madls acotavebs.
namazis Semdeg samjel mTliani esTaRfi-rullah
ikiTxeba. mere vkiTxulobT: “aieT-el qurss” 33-jer
“subxaanellah”, 33-jer “elxemdulillah”, 33-jer
“allaahu eqber” vambobT da amis mere “la ilahe
illal-lah vahdehu la Seriqeleh, lehul-mulqu ve
lehul hamdu ve huve Rala qulli Sein yadir”. [es-
eni xmadabla unda ikiTxebodes, xamaRla kiTxva
bidaTia]. Sem-deg (duas) vizamT. duis Sesrulebisas
mama-kacebi xelebs mkerdis simaRleze ikaveben,
idayvebs ar xrian, xelisgulebs Slian da cas mi-
apyroben, rad-ganac rogorc namazis yible qabe
aris, iseve duis yible caa. duis dasrulebis
Semdeg, yvela bismilaTi 11 ih-lasi, 2 yul eRuzu
da 67 (esTeRfiral-lah) kiTxva musTehabia. bolos
faaTixas vikiTxavT da xelebs saxeze gadavisvamT.
oTxmuxliani namazebis locvisas, meore muxlis
Semdeg davjdebiT, mxolod “eTTexi-aTs” vikiTxavT
da mesame muxlis salocavad wamovdgebiT. sunneTe-
bis mesame da meoTxe muxlzec faTihas mere zam-
misure ikiTxeba. farZebis mesame da meore muxlze
ki, zammi-sure ar ikiTxeba, mxolod faTiha ikiT-xeba.
sammuxlian farZi namazis locvisas pirvel da meo-
re muxlze Tan faaTixa Tan zammisure ikiTxeba. vi-
Tir namazis samive muxlze faTi-ha da zammisurec
ikiTxeba. Semdeg xelaxla Teqbiri iTqmeba da
qunuTis duebi ikiTxeba. Rairi mueqqed sunneTebis,
iqindis da Ramis namazis pirveli sunneTis,
– 117 –
locvisas meore muxlis Semdeg eTTehiaTze
jdomisas alla-hume salli da bariqic ikiTxeba.

qalis namazis locva:


magaliTad dilis namazis sunneTebi ase srulde-
ba.
1 _ sxeuli ifareba ise, rom Tavidan fexe-bamde
sxeulis forma ar Candes. xolod sa-xe da xelebi
rCeba daufaravi. namazis lo-cva zemodmoyvanili
mamakacis namazTan erT-ad da igivea. gansxvavebebi
mxolod Semdegia:
xelebi mamakacebis msgavsad yurebamde ar aaqvT.
mxrebamde aweven, Teqbirs ityvian da xelebs mkerdze
daiwyoben. ruquRis dros welSi odnav moixrebian.
jdomis dros Te-Zoebis zemodan dajdebian, e. i. mar-
jvena da marcxena fexeb marjvniv miqceulia da ise
zian. namazze qalebisaTvis daxurvis yvela-ze kar-
gi forma, xelebsac rom dafaravs is-eTi Tavsaxuri,
da fexebsac rom dafaravs iseTi kaba.

– 118 –
namazis vajibebi

namazis vajibebi esenia:

1 _ faaTixas sures kiTxva.


2 _ faaTixas mere zammisures kiTxva.
3 _ zammisures win faaTixas kiTxva
4 _ faaTixas Semdeg farZebis pirvel da meore
muxlebze, xolo sunneTebis yvela muxlebze zam-
misures kiTxva
5 _ sejdeebis TanamimdevrobiT Sesrule-ba.
6 _ sam da oTx muxliani namazebis loc-visas
meore muxlis Semdeg jdoma. bolo jdoma (yaRdei
axire) farZia.
7 _ meore muxlis Semdeg jdomisas eT-TexiaTus
kiTxvis Semdeg drois gayvanis ga-reSe mesame
muxlis salocavad wamodgoma.
8 _ sejdes dros SublTan erTad cxviris Zirs
dadeba.
9 _ bolo jdomisas eTTexiaT-is kiTxva.
10 _ namazis yvela muxlebis rogorc saWi-roa
ise locva. mas “TaRdili erqani” (moZ-raobebis
gamokveTilad Sesruleba) ewodeba.
11 _ namazis dasasruls “esselamu Ra-leiqum ve
raxmeTullah”-is warmoTqma
– 119 –
12 _ viTir namazis mesame muxlze, faaTi-xasa da
zemmisures Semdeg qunuT duebis ki-Txva.
13 _ bairam namazebis dros Teqbiris Tqma.
14 _ dilis, bairamis, juma, Teravis, vi-Tir na-
mazebisa da saRamos da Ramis namaze-bis jgufurad
locvis dros, pirvel da meore muxlze imamis mxri-
dan maRal xmaze kiTxva. marto locvisas xmamaxlac
da xma-dablac SeiZleba.
15 _ SuadRis da iqindi namazebis yvela muxlze,
saRamos namazis mesame, Ramis nama-zis mesame da
meoTxe muxlebze imamis mxri-dan uxmod kiTxva. am
muxlebze marto mloc-velmac uxmod unda ikiTx-
os.
yurban bairamis wina dRis dilis nama-zidan moy-
olebuli bairamis meoTxe dRis iqi-ndi namazamde
farZi namazebis locvis Semdeg Teqbirebi unda
vikiTxoT. am Teqbi-rebs “TeSriy Teqbirebi” ewode-
ba da kiTxva vaajibia.

sehiv sejde

namazis mlocvels Segnebulad an Seugne-blad


raime farZi, rom gamorCes is namazi moiSleba. ma-
gram Tu vajibis gakeTeba da-aviwyda namazis bolos
sehvi sejde unda Se-asrulos. sxvanairad namazi
srulad ar Ca-iTvleba. namazis locvisas romelime
sunne-Tis gamotovebis SemTxvevaSi namazi ar mo-iS-
leba da sehvi sejdes Sesrulebac saWiro araa. se-
hvi sejde namazis farZis dagvianebis, vajibis dag-
vianebis an gamoto-vebis gamo gaikeTeba.
Tu erT namazze ramodenime Secdoma dauS-viT, na-
mazis bolos sehvi sejdes erTxel Sesruleba sak-
marisia. imamis daSvebuli Se-cdomis merec sehvi se-
– 120 –
jdes Sesruleba saWi-roa. imamze mimyoli TavisiT
Tu Secdeba ar gaakeTebs.
sehvi sejdes gakeTebisTvis, namazis bolo jdo-
maze eTexiaTs CavikiTxavT, mxolod mar-jvena
mxares mivesalmebiT, mere or sejdes gavakeTebT,
davjdebiT da kvlav eTTexiaTs, ellahummesells,
ellahummebariqs, rabbenas CavikiTxavT, selams
mivcemT da namazs davasrulebT. erT an or mxares
mi-salmebis gareSec sehvi sejdes Sesruleba Sei-
Zleba.

SemTxvevebi roca sehiv sejde unda SevasruloT:


wamodgoma adgilidan, sadac jdoma saWi-ro iyo.
jdoma adgilze, sadac unda wamov-mdgariyaviT. xma-
maRla kiTxvis nacvlad uxm-od kiTxva. uxmod
kiTxvis nacvlad xmiT ki-Txva. duis nacvlad yurani
qerimis kiTxva, yurani qerimis nacvlad duis kiTx-
va. maga-liTad faaTixas nacvlad eTTehiaTus kiT-
xva anda piriqiT. aseT dros faaTixa gamo-tovebu-
lad iTvleba. namazis damTavrebamde misalmeba, farZ
namazebSi mesame da meoTxe muxlebze faaTixas mere
zemmisures kiTxva, xolo pirvel or muxlze
faaTixas mere zemmisures waukiTxaoba, bairam na-
mazebze Teqbirebis mitoveba, viTir namazis locvi-
sas qunuTis duebis mitoveba.
TilaveT sejde: yurani qerimSi aris 14 aeTi. maT
wamkiTxvelma anda msmenelma, mni-Svneloba romc ver
gaigos, saWiroa sejde Seasrulos. am sejdes
“TilaveT sejde” ewo-deba. vinc wers am aieTebs, mis
mier sejdes Sesruleba saWiro ar aris.
mTebidan, mindvrebidan, da sxva adgilebi-dan eqos
motanis xmaze TilaveT sejdes ga-keTeba vajibi ar
aris. adamianis xma unda iyos. radiodan. mikro-
fonidan, gagonili xma adamianis xma ar aris, mkiTx-
– 121 –
avis msgavsi xmaa amaze zemoT aris nacnobi. amit-
om radiodan, mikrofonidan gagonilze sejdes
gakeTeba vajibi ar aris. TilaveT sejde abdesian-
ma unda SevasruloT. nieTs vityviT, yibles pi-
rdapir fexze davdgebiT, yurebTan xelebis miutan-
lad “allahu eqber” warmovTqvamT da sejdes Sevas-
rulebT. Sejdeze samjer “sub-xane rabbiel aRla”
warmovTqvamT, mere “al-lahu eqber”-s warmovTqvamT,
fexze wamov-dgebiT da TilaveT sejdec das-
ruldeba. nieTis gareSe ar SeiZleba.
Tu namazis locvisas yiraaTis dasawyisSi an
SuaSi sejde aeTebs vikiTxavT, maSinve erT ruqurs
da sejdes vasrulebT, fexze vdgebiT da locvas
vagrZelebT. Tu am aie-Tebs yiraeTis dasasruls
vikiTxavT, gansa-kuTrebiT sejdes aRar Sevas-
rulebT, radga-nac ukve namazis sejde unda Sevas-
ruloT, rac TilaveT sejdes adgilsac daiWers.
jemaeTiT locvis dros, imami sejdes aeTs Tu waik-
iTxavs, mimyolma romac ver gaigo-nos, imamTan er-
Tad sejdes gaakeTebs. jemae-TeTiT ruquRze nieTi
unda gaakeTos. nama-zis Semdegac gaikeTeba.
madlobis (Suqur) sejde: TilaveT sejdes ms-
gavsia. raime dardsa da ga-saWirs gadarCenilma da
TavdaRweulma ada-mianma, anda raime sasixarulo
ambis mimRebma saWi-roa madlobis niSnad es sejde
Seasrulos. madlobis sejde TilaaveT sejdes ms-
gavsad sruldeba.
namazze Tadil erqans vinçpativiscemiT ar
Seasrulebs, yvela arseba zians naxavs. mis codvis
mizeziT, ar gawvimdeba, anda udroo dros gawvimde-
ba da yvelafers zians miayenebs. nabrZanebia.

– 122 –
namazis sunneTebi

1 _ namazis dros xelebis yurebTan mita-na.


2 _ xelis gulebis yiblesken mipyroba.
3 _ Teqbiris Sesrulebis mere xelebis Se-kvra.
4 _ marjvena xelis marcxenas garedan dadeba.
5 _ mamakacisTvis xelebis muclis qvemoT dade-
ba, qalebisTvis xelebis mkerdze dade-ba.
6 _ ifTiTax Teqbiris mere subxaneqes kiTxva.
7 _ imamis da martod namazis Semsru-
leblebisTvis eRuzubilla-s kiTxva.
8 _ bismilis kiTxva.
9 _ ruquRze samjer “subxane rabbiel Razim”-is
warmoTqma.
10 _ sejdeze samjer “subxane rabbiel aRla”-s
warmoTqma.
11 _ bolo jdomisas allahumme sallisa da al-
lahumme baariq-is kiTxva.
12 _ misalmebis dros orive mxareze Sexedva.
13 _ pirvel muxlze meore muxlTan Seda-rebiT
ufro grZeli zamisures kiTxva.
14 _ ruquRidan wamodgomisas imamisa da martod
namazis mlocvelebis mier “semi Ra-llahu limen
xamideh”-is warmoTqma.
15 _ ruquRidan wamodgomis Semdeg “Rab-bena
leqel xamd”-is warmoTqma.
16 _ sejdes dros fexis TiTebis moxra da yi-
bles mxares miqceva.
17 _ ruquRisa da sejdeebis Sesrulebisas
Teqbiris warmoTqma.
– 123 –
18 _ xelebis da muxlebis Zirs dadeba.
19 _ fexebi yiamis dros erTmaneTisgan oTxi
TiTis daSorebaze, xolo sejdes dr-os Setyupebu-
li unda iyos.
20 _ faaTixas mere “amin”-is warmoTqma, ruquRze
adre Teqbiris Sesruleba, ruquRis dros xelis
TiTebis gaSla da muxlisTave-bze dawyoba, sejdes
dros Teqbiris Sesru-leba, jdomisas marcxena fex-
is dabla ga-Sla, marjvena fexis sworad daWera da
ase jdoma, or sejdes Sua jdoma.
saRamos namazis dros mokle sureebi iki-Txeba
Ramisa da dilis namazis dros ki gr-Zeli suree-
bi. imamze mimyoli faTixas da zemisures ar ikiTx-
avs. subhanes ikiTxavs. Tqbirebs ityvis, salavaTebs
ikiTxavs. Sub-xane rabbiel Raziim” Tqmis toli
droiT welSi moxrili gaCereba.

namazis musTehabebi

1 – namazis locvisas sejdes adgilze cq-era.


2 _ ruquRis Sesrulebis dros fexebze yureba.
3 _ sejdes dros cxviris wverze yureba.
4 _ eTTehiaTze jdomisas muxlisTavebze yure-
ba.
5 _ faTihis mere dilis da SuadRis nama-ze-bze
grZeli, saRamos namazebze mokle zammisures kiTx-
va.
6 _ imamze mimyolebis Teqbiris Cumad Tq-ma.
7 _ ruquRze TiTebis gaSla da muxlebze dawyo-
ba.
8 _ ruquRis dros Tavisa da kisris ga-marTuli
daWera.
– 124 –
9 _ sejdes gakeTebisas jer marjvena, Sem-deg mar-
cxena muxlis Zirs dadeba.
10 _ sejdes dros Tavis or xels Sua da-deba.
11 _ sejdes Sesrulebisas, jer cxviris, Semdeg
Sublis dadeba.
12 _ namazze yofnisas, damTqnarebis Sem-TxvevaSi
piris xelis zurgiT dafarva.
13 _ sejdes dros, mamakacebis indayvebis zemoT
daWera, qalebis mTliani mklavis Zirs Sexeba.
14 _ sejdes dros mamakacebis xelebis da fexe-
bis muclisgan moSorebiT daWera.
15 _ ruquRsa da sejdeze samjer Tesbihis Tqmis
droiT gaCereba.
16 _ sejdes dros Tavis wamowevis Semdeg,
xelebis aweva
17 _ xelebis wamowevis Semdeg, muxlebis wamow-
eva.
18 _ jdomis dros xelebis TeZoebze da-lageba,
TiTebis yibles mimarT swored da-Wera, arc moxra
da arc TamaSi.
19 _ marjvniv da marcxniv misalmebis dr-os Tavis
mibruneba da mobruneba.
20 _ misalmebisas mxrisTavebze yureba.

namazis meqruhebi

1 _ tansacmlis Cacmis magivrad, wamoxur-va da


ıise locva.
2 _ sejdes Sesrulebis qvedabolos da Sarvlis
totebis akecva.
3 _ Sarvlis, qvedabolosa da mklavebis dakapi-
– 125 –
weba da ise namazis Sesruleba.
4 _ usargeblo da fuWi moqmedebebis Ses-rule-
ba.
5 _ samuSao anda ufrosebis gverdiT Ca-sacmelad
uxerxuli tansacmliT locva.
6 _ pirSi kiTxvis damabrkolebeli raimis Cade-
ba (am dros namazi irRveva).
7 _ Tavdauxuravad namazis locva.
8 _ tvaletSi gasvlis saWiroebis SemTx-vevaSi
abdesi ar moiSaloso ar gasvla da ise Sewuxebu-
li abdesiT locva.
9 _ namazis dors sejdes adgilidan qvis an mi-
wis xeliT mocileba.
10 _ namazis dros TiTebis gatkacuneba.
11 _ namazis dros xelis mucelze gverdi-dan
dadeba.
12 _ Tavis marjvniv marcxniv mitrialeba, iq my-
ofTa daTvaliereba. (mkerdis mimarTu-lebis
Secvlis SemTxvevaSi namazi irRveva).
13 _ jdomisas marcxena fexze ar jdoma.
14 _ sejdes dros mamakacis mklavebis Zi-rs dade-
ba.
15 _ adamianebis saxis pirdapir da xmamaR-la mo-
laparakeTa pirdapir namazis locva.
16 _ vinmes misalmebaze xelis an Tavis da-qneviT
pasuxis gaqcema.
17 _ namazis locvisas damTqnareba. (dam-Tqnare-
ba yovelTvis meqruhia).
18 _ namazis locvisas Tvalebis daxuWva.
19 _ imamis mihrabis gareT dgoma
– 126 –
20 _ mimyolebisagan gancalkevebiT imamis naxe-
var metrze met simaRleze dgoma.
21 _ mimyolebisagan gancalkevebiT imamze Zalian
dabla dgoma.
22 _ wina rigebSi, adgilebis SemTxvevaSi, ukana
rigebSi gancalkevebiT dgoma.
23 _ raime cocxali arsebis gamosaxule-bis mqone
tansacmlis Cacma.
24 _ kedelze an raime TvalsaCino adgi-lze
suraTis Camokideba da namazis locva.
25 _ cecxlis pirdapir namazis locva.
26 _ namazis dros aeTebis xeliT gadaT-vla.
27 _ Tavidan fexebamde erTi feStemlis Cacma da
namazis locva.
28 _ Tavis Sua adgilis daufaravad nama-zis
locva.
29 _ pirisa da cxviris wmenda.
30 _ sapatiebeli sababis gareSe piridan naxvelis
amoReba.
31 _ xelebis moZraoba da SeTamaSeba.
32 _ namazis romelime sunneTis mitoveba.
33 _ aucileblobis gareSe namazis dawye-ba, mag.
rodesac kalTaSi bavSvi giziT.
34 _ gulis misavali rameebis, mag. mor-Tul
mokazmuli nivTebis, musika garTobis, anda gemrieli
saWmlis gverdiT namazis locva.
35 _ farZebis Sesrulebis dros auci-leblobis
gareSe kedelze an raime say-rdenze miyrdnoba.
36 _ ruquRis Sesrulebisas da wamodgomi-sas
xelebis yurebTan mitana.
– 127 –
37 _ ruquRze moxris dros zammisuris ki-Txvis
dasruleba.
38 _ sejdesa da ruquRis Sesrulebisas imamze
adre Tavis dadeba da wamoweva.
39 _ namazis locva im adgilebze, sadac sib-
inZuris arsebobis SesaZleblobaa.
40 _ sasaflaos pirdapir namazis locva.
41 _ eTTexiaTis kiTxvisas sunneTis Se-us-
abamod dajdoma.
42 _ pirvelTan SedarebiT meore ruquRze ufro
grZeli aieTebis kiTxva.

namazis gareT meqruhi qcevebi

1 _ tualetSi da yvelgan yibles pir-dapir ab-


desis moSla.
2 _ mTvarisa da mzis pirdapir abdesis mo-Sla.
3 _ patara bavSvebis yibles pirdapir da-yeneba
da moSardvineba. es saqcieli bavSvis xelSi damW-
er ufross codva edeba. radgan misi gamkeTebeli
ufrosia.
4 _ yibles pirdapir aucileblobis gare-Se fexe-
bis an erTi fexis gaSla.
5 _ yurani qerimisa da religiuri wigne-bis
mxares fexebis gaSla. Tu wignebi maRal adgilze
devs, maSin meqruhi ar aris.

namazis momSleli faqtorebi

1 _ aucileblobis gareSe daxveleba an yelis


gawmenda daxvelebiT.
– 128 –
2 _ cxviris daceminebis dros “elxemdu-llil-
lah” Tqma.
3 _ namazis martod mlocveli gverdiT jgufu-
rad mlocvelebis imams Tu raimes Se-usworebs, misi
namazi moiSleba, Tu imamic miiRebs am Sesworebas
maSin imamis namazic moiSleba.
4 _ namazis dros “la ilaahe illellah” Tqmisas
Tu mlocvelis mizani am sityvebze pasuxis miRebaa,
misi namazi irRveva. Tu mi-zani mxolod sxvebisTvis
Setyobinebaa ar dairRveva.
5 _ sasircxvilo, (akrZaluli) adgilis gamoCe-
na.
6 _ tkivilis an sxva misi msgavsi mizezis gamo
tirili. Tu tirilis mizezi raime lo-cvaa (duaa),
maSin namazi ar dairRveva.
7 _ sityvebiT an xeliT vinmeze misalmeba.
8 _ gavlili namazebi Tu xuTze meti ar aris da
namazis dros gagaxsendeba.
9 _ namazis dros iseTi moZraobebis Ses-rule-
ba, romlebic sxvas namazisTvis saWi-ros arada, sxva
moZraobas afiqrebinebs.
10 - namazis dros raimes Wama an daleva.
11 _ namazis dros laparaki.
12 _ imamis garda sxva vinmes gasworeba.
13 _ namazis dros xmamaRali sicili.
14 _ namazis dros oxvra da kvnesa.

– 129 –
namazis moSla SesaZlebelia (mubahia)
Semdeg SemTxvevebSi:

1 _ gvelis mosaklavad (Tu safrTxes gvi-qmnis).


2 _ gaqceuli cxovelis dasaWerad.
3 _ faris mglisagan gadasarCenad.
4 _ gadmosuli qvabis Casaqrobad.
5 _ drois sakmarisobis SemTxvevaSi nama-zis dam-
rRvevi. ramisgan gadasarCenad dar-Rveva. mag. patara
sibinZuris gasasufTaveb-lad abdesis aReba, anda
ucnobi qalisaTvis xelis Sexebis gaxseneba da
amisaTvis abde-sis aReba.
6 _ abdesis an bunebrivi aucileblobis
(tualetis) SemTxvevebSic namazis darRveva nebadar-
Tulia.

SemTxvevebi, romlis drosac


namazis moSla farZia:

1 _ raTa gadavarCinoT WaSi Cavardnili vinme,


dawvis safrTxisas pirdapir mdgar vi-nme, daxrCo-
bis piras misuli vinme anda “mi-SveleTo” moyvi-
rali. vinme.
2 _ dedis, mamis, bebiisa da babuis daZaxe-bis
SemTxvevaSi farZi namazis darRveva va-jibi ar aris,
neba darTulia magram, Tu au-cilebloba ar aris,
ar unda movSaloT. na-file namazebisa da sunneTe-
bis moSla SeiZ-leba. Tu zemoT CamoTvlil adami-
anebs Tqve-ni daxmareba da Svela sWirdebaT, farZi
na-mazis locvac unda SewyvitoT da davexma-roT.

– 130 –
jemaeTiT, jgufurad (mrevli)
nama-zis locva

Tu minimum ori kacidan erTi imamia es ukve je-


maeTiT namazia. mamakacebisaTvis far-Zi namazis je-
maeTiT locva sunneTia. juma da bairam namazebis
jemaeTiT locva ki fa-rZia. hadisebSi sweria:
“jemaeTiT naloci namazis madli martod naloc
namazze 27-jer ufro meti madliania”.
“srulyofili abdesis aRebis Semdeg meCeTSi je-
maeTiT namazis salocavad wamsvl-els allahi
yoveli nabijisaT-vis TiTo mad-ls dauwers, TiTo
cod-vas wauSlis da samoTxeSic mis wode-bas aa-
maRlebs”.
jemaeTiT namazi muslimanebs Soris erTi-anobas
uzrunvelyofs, siyvarulsa da pati-viscemas zrdis.
jgufi erTad ikrifeba da erTmaneTis dardsa da
satkivars iziarebs. es jgufebi aris yvelaze
naTeli magaliTi muslimanebis erT sisxlad da erT
sxeulad, erT muStad Sekvrisa da gaerTianebisa.
vad-myofebis, xeibrebis da dasustebulebis jgu-
fTan erTad namazis Sesruleba savaldebulo ar
aris.
jemaeTiT namazis dros adamians, romelsa-c mi-
hyveba da hbaZavs jgufi imami ewodeba. jemaeTiT yof-
nasac da imamobasac pirobebi aqvs.

imamobisaTvis saWiro pirobebi:

imamobisaTvis eqvsi pirobaa saWiro. aqedan erTic


rom akldes im imamis namazi qmedi-Tad ar iTvle-
ba.
1 _ muslimanoba. imami muslimani unda iy-os. ebu
– 131 –
beqris da omer – ul faruqis (ra-di-ellahuanhu-
ma) halifobis ar damjerebe-li, mirajis da
saflavis tanjvis ar damjere-beli imami ver iqne-
ba.
2 _ seqsobrivad mowifuloba.
3 _ Wkviani unda iyos. mTvrali da giJi im-ami ver
gaxdeba.
4 _ mamakaci unda iyos. qali mamakacebis imami ver
gaxdeba.
5 _ minimum faaTixasa da erTi aieTis swo-rad
wakiTxvis unari. erTi aieTis damzepir-ebeli Tu im
aieTs sworad ver warmoTqvams yovndeba an ibneva
is imami ver gaxdeba.
6 _ raime xeibrobis uqonloba. xeibari ja-nm-
rTelebis imami ver gaxdeba.
saerTo TvalsazrisiT, imamma saWiroa sworad da
gamarTulad waikiTxos yurani qerimi. lamazi yu-
rani, sworad wakiTxuli yurania. namazis pirobe-
bis mimarT upa-tivcemulo adamianis ukan namazi ar
iloce-ba. (RvTismoSiS da biwierebis ukan na-mazi
iloceT) es hadisi jumis mlocvel marTvelebzea
da ara jamis imamebze
imamobisaTvis yvelaze Sesaferisi adamia-ni re-
ligiuri kanonebi,sa da wesebis yvela-ze kargad
mcodnea. maT Sorisac yurani qerimis yvelaze ukeTe-
sad wamkiTxavi airCeva. Tu aq-ac Tanasworoba, Taq-
va (RvTismoSiSoba) meti visac aqvs is iqneba esec
Tu Tanaswori iq-neba, asakobrivad ufross upirate-
soba mien-iWeba.
monis, beduinis, brmis, mruSobidan nayo-li
Svilis, imamoba meqruhia. imamma mloc-velTa
momabezreblad namazi didxans ar unda gaaWianuros.
– 132 –
marto qalebis jemaeTiT locva meqruhia. Tu na-
mazs imami da erTi kaci loculoben, mlocveli
imamis cota ukan dadges. Tu ml-ocvelebi ori an
orze meti arian imami maT win gava. kacebis bavSve-
bze da qalebze miyo-la ar SeiZleba.
imamis ukan mamakacebi rigSi dgebian, maT ukan
bavSvebi da maT ukan qalebi.
Tu erT rigSi qalebi da mamakacebi areu-li ar-
ian, mamakacebis namazi moiSleba. dam-jdari, fexze
mdgomis, mgzavri adgilobri-vis, farZis mlocveli
nafiles mlocvelis imami rom gaxdes, SeiZleba.
nafiles mloc-veli farZis mlocvelis imami ver
gaxdeba. namazis dasrulebis Semdeg Tu vinme Seit-
yobs, rom imami uabdeso iyo, namazi xela-xlad unda
ilocos.
reRaibis, yadiris da beraTis namazebis jemaeTiT
locva meqruhia.
vinc imams ruquRze miuswrebs da mihyveba, is
muxli CaiTvleba, ruquRis Semdeg Tu mi-uswrobs
da mihyveba is muxli aRar CaeTv-leba.
imamze adre ruquRze wasvla, sejdeze was-vla da
sejdedan Tavis aweva Tahrimen meq-ruhia. farZi na-
mazebis Semdeg adgilis Sec-vla musTehabia.
Tu muslimani dRis yvela xuT namazs je-maeTTan
erTad ilocavs iseT madls moige-bs, TiTqos namazi
feiRamberTan erTad Sees-rulebinos.
jemaeTiT namazs Zalian bevri sargeblo-be-bi
gaaCnia, amitom umizezod ar unda mivatovod. xu-
Tive namazis jemaeTTan erTad locvas unda
vcdilobdeT. warRvnis dRes didebulma allahma
miwis Svidi qveskneli da cis Svidi wyeba da yvela
cocxali arse-bebi sasworis erT mxares rom da-
– 133 –
dos da meore mxares ki jemaeTiT Sesrulebuli na-
mazebis madli dados, am namazebis madli ufro
didi iqneba da saswors gadaswonis.

imamze miyolisaTvis aTi pirobaa saWiroa:

1 _ ifTiTax Teqbiris aRebamde imamze mi-


yolisaTvis nieTi gulSi unda gaivloT si-tyvebi
“mivyvebi mzad myof imams”.
2 _ saWiroa imamma qalebisaTvis calke ni-eTi Tq-
vas Tu mimyolebs Soris qalebic ari-an. mamakace-
bisaTvis calke nieTis gake-Teba saWiro ar aris.
margam imami jemaeTis mad-ls ver moigebs.
3 _ mimyolebi imamze ukan unda iyvnen, ara nakleb
mimyolebis quslebi imamis qus-lebis ukan unda
iyos.
4 _ imamma da mimyolebma erTi da igive na-mazi
unda ilocon.
5 _ imamsa da mimyolebs Soris qalebis rigi ar
unda iyos.
6 _ imamsa da mimyolebs Soris manqanis ga-
savleli gza an navis gasacuri mdinare ar unda
iyos.
7 _ imami an jgufis romelime wevri ar unda imy-
ofebodes iseT adgilze, saidanac imams ver xedavs
da misi xma ar esmis.
8 _ imami raime Sesajdomi cxovelis zu-rgze,
mimyolebi miwaze anda piriqiT mdgo-mareobaSi ar
unda iyos.
9 – imami da jemaeTi or erTaneTze ga-daumbel
gemebze ar unda imyofeboden.
– 134 –
10 – sxva mezebis imamze mimyoli jemaeTis namazis
qmediTad CaTvlisTvis ori rivaeTi (gadmocema, ver-
sia) arsebobs. pirveli ver-siis mixedviT, mimyol-
ma Tavis mezebSi ab-dess Tu texavs is imams aqvs
mimyolma es ar unda icodes. meore, Tavis mezebis
mixedviT aranairi nakli Tu ar aqvs, aseT imams sxva
mezebis warmomadgelnebic miyvebian. amAver-siis
mixedviT gadakruli da daplombili kbilis mqone
imamze miiyoleba.
jemaeTi Tu erT kaciania, is kaci imamis mar-
jvniv dadgeba. marcxniv dadgoma meqru-hia, ukan
dadgomac meqruhia. fexis qusli imamis quslis
ukan unda iyos, raTa namazi qmediTad CaiTvalos.
Tu jemaeTi ori an or kacze metia isini imamis
ukan dadgebian.
imamTan Sesrulebuli namazi calke Ses-ru-
lebul namazis msgavsia, magram imamma romc xmamaR-
la waikiTxos raime mimyolebi xmama-Rla ar waik-
iTxaven. rodesac imami faa-Tixas xmamaRla kiTx-
vas daamTavrebs mimyo-lebi xm-adabla aamins ity-
vian. ruquRidan wamodgomisas imami ityvis: “semi
Rallahu limen xamideh” mimyoli ityvis: “rabbena
leqel xamd”. Semdeg allahu eqbers war-moTqvamen
da mimyolebi imamTan erTad sejdes Seasruleben.
ruquRis, sejdeebis da jdomis dr-os mimyolebs
calke Sesrulebuli namazebis msgavsad kiTxva Seu-
ZliaT.
ramaznis TveSi viTir namazi jemaeTis erTad
unda vilocod sxva dros calke vi-lo-cavT.

– 135 –
mesbuqis namazi

imamze mimyolebi oTxi jgufisaa. esenia. mudriqi,


muqTedi, mesbuqi, lahiq.
mudriqi, ifTiTah Teqbiri imamis erTad am-Rebs
hqvia.
muqTedi, ifTiTah Teqbirze ver mimswrebs hqvia.
mesbuqi, pirvel muxlze ver mimswrebs hq-via
lahiq, ifTiTah Teqbiri imamis erTad aRebuls da
Semded abdesis moSlis gamo absesis aRebis Semdeg
isev imamze mimyols hqvia. es rogoc adre Cveule-
brivad imams miyveba. aseve amqveyiuri rame ar unda
dai-laparakos. magram abdesis asaRebad jamis ax-
los unda aiRos, Tu Sorsaa namazic mo-iSleba.
mesbuqi, anu pirvel muxlze ver mimswre-bi, imamis
orive mxares selamis micemis Sem-deg, wamodgeba da
gamotovebul muxlebs iloca-vs.

am xuT rames Tu imami ar akeTebs mimyolebic ar


gaakeTeben:
1 _ Tu imami qunuT duebs ar waikiTxavs jemaeT-
ic ar waikiTxavs.
2 _ Tu imami bairamis namazebze Teqbirebs ar
Seasrulebs jemaeTic ar Seasrulebs.
3 _ Tu imami oTxmuxliani namazis dros meore
muxlze ar dajdeba, jemaeTic ar daj-deba.
4 _ Tu imami sejdes aieTs waikiTxavs da TilaveT
sejdes ar Seasrulebs jemaeTic ar Seasrulebs.
5 _ Tu imami sehiv sejdes ar Seasrulebs jemaeT-
ic ar Seasrulebs.

– 136 –
am oTx rames Tu imami gaakeTebs jgufi ar
gaakeTebs:
1 _ Tu imami orze ufro met sejdes Seasrulebs,
jgufi ar Seasrulebs.
2 _ Tu imami pirvel muxlze bairamis Teq-birs
samze mets Seasrulebs jgufi ar Sea-srulebs.
3 _ Tu imami micvalebulis namazis dros
oTxze met Teqbirs Seasrulebs, jgufi ar
Seasrulebs.
4 - Tu imami mexuTe muxlze adgeba jgufi ar
adgeba, imams daelodeba da namazis das-
rulebisaTvis selams erTad micemen.

am aT rames imami Tu ar gaakeTebs, jemaeTi


gaakeTebs:
1 _ ifTiTax Teqbiris dros xelebis maR-la aw-
eva.
2 _ subxanes kiTxva.
3 _ ruquRze wasvlisas Teqbiris Tqma
4 – ruquRze “subxane rabbiel Razim”-is kiTxva.
5 _ sejdes dros Tavis Zirs dadebisas da awe-
visas Teqbiris warmoTqma.
6 _ sejdes dros “subxane rabbiel aRla” kiTx-
va.
7 _ “semiRellahu limen xamideh”-is Tqmis
gareSe “rabbena leqel xamd”-is Tqma.
8 – eTTexiaT-is bolomde kiTxva.
9 – namazis dasasruls selamis micema.
10 – yurban bairamis dros 23 farZis mere
misalmebisTanave TeSrie Teqbiris kiTxva.
– 137 –
ifTiTax Teqbiris mniSvneloba da madli

Tu adamiani ifTiTax Teqbirs imamTan erT-ad


aiRebs ise Camoscvivdeba mTeli codvebi, rogorc
Semodgomis xeebs foTlebi scviva.
erTxel rodesac feiRamberi namazs lo-culob-
da, masTan mivida erTi kaci, romel-mac dilas na-
mazis ifTiTax Teqbirs ver mi-uswro da uTxra: me
dilas ifTiTax Teqbirs ver mivuswari, magram amis
mere erT monas Tavisufleba vuboZe da maintere-
sebs Teqbi-ris madli davimsaxure Tu arao. maSin
fei-Ramberi miubrunda ebu beqirs da hkiTxa: Sen ras
ityvi am sakiTxze. ebu beqirma ki miugo: me rom or-
moci aqlemi sul Tval margalitiT gatvirTuli
myavdes da ormo-cive rom Raribebs vaCuqo, ifTi-
Tax Teqbiris madls mainc ver davimsaxureb.
Semdeg feiRamberi omers SeekiTxa Sen ras
ityvi am sakiTxis Sesaxeb? omerma miugo: rac meqqe-
sa da medines Soris gzebia, imaTi gamvsebi Tval-
margalitiT datvirTuli aql-emebi rom myavdes da
yvela isini Raribebs daurigo, imaTTan erTad Ses-
rulebul ifTi-Tax Teqbiris madls mainc ver gau-
toldeba da mainc ver davimsaxurebo.
amis Semdeg feiRamberi osmans SeekiTxa Sen raRas
ityvi am sakiTxzeo? osmanma miu-go: mTeli Rame ori
muxli namazi, rom vil-oco da TiToeul muxlze
yurani qerimi Tavidan bolomde rom vikiTxo, mainc
imaT-Tan aRebuli ifTiTax Teqbiris madlis Rir-
si ver gavxdebio.
bolos hazreTi feiRamberma igive kiTxva alis
dausva. alim upasuxa: aRmosavleTidan dasavleTamde
adgili urwmunoebiT savse rom iyos, allahma Zala
momces, vebrZolo maT da davamarcxo, mainc imamT-
Tan erTad Sesrulebul ifTiTax Teqbiris madls
– 138 –
ver davimsaxurebo.
amis mere feiRamberma Tavis mrevls ase mimarTa:
“morwmuneno! icodeT, rom miwisa da cis Svid-Svi-
di qveskneli qaRaldad da mTe-li wylebi melnad,
rom iqces da yvela meleiqi Camwer mdivnebad iqc-
nen da warRvnis dRemde sweron, mainc ver daam-
Tavreben im did madlis weras, rasac imamTan er-
Tad ifTiTax Teqbiris amRebi imsaxurebs”.

sasaxleSi gakeTebuli meCeTi

imami azam ebu hanifes moswavle, imami ebu isu-


fi, harun reSidis marTvelobis dros ya-di iyo. erT
dRes harun reSidTan yofni-sas, erTi pirovneba meo-
redan momCivari gaxda. ha-run reSidis vezirma me
mowme var uTxra. imam ubu isufma ar daTanxmda. hal-
ifem uaris mizezi hkiTxa. imam ebu isufma, erT dR-
es mas raRac saqme ubrZaneT, manac Tqveni monaor-
Cili var mogmarTaT, es Tu marTalia monis mowmo-
ba ar SeiZleba da Tu tyuilia tyuilismTqelidan
mowme ar SeiZleba. Hali-fam me viqnebi mowme. Tanax-
ma iqnebiT? ara, ar viqnebi. ratom? Sen namazs je-
maeTiT ar loculob. halifam simarTles ambob da
sasaxleSi meCeTis gakeTeba brZana. amis Semdeg na-
mazi yovelTvis jemaeTiT iloca.

juma namazi

allahu Tealam paraskevi dRe muslimanebs


ganukuTvna. paraskevs SuadRisas juma namazis
locva allahu Tealas brZZanebaa.
allahu Teala jumas sures me-9 da me-10 aeTeb-
Si brZanebs: “ei morwmuneno, paras-kevobiT SuadRis
ezanis gagonebisTa-nave juma namazis salocavad
– 139 –
meCeTebi-saken iCqareT! vaWrobas Tavi mianebeT,
radgan juma namazi TqvenTvis ufro sasargebloa.
namazis mere SegiZliaT miubrundeT Tqvens saqmeebs,
raTa ipovoT puri arsobisa xSirad moixse-nieT al-
lahi raTa gadarCeT”.
namazis mere visac unda Tavis saqmes ga-
agrZelebs, visac unda meCeTSi darCeba da locveb-
sa da yurani qerims waikiTxavs. juma namazis dros
vaWroba da sxva saqmeebis ga-keTeba codvad iTvle-
ba.
hazreTi feiRamberi (sallahu aleihi ve sell-
em) sxvadasxva hadisebSi brZanebs:
(Tu ki muslimani paraskevobiT Rus-lis abdess
aiRebs, mere meCeTSi namazs ilocavs erTi kviris
codvebi miieteveba da yvela ga-dadgmuli na-bi-
jisaTvis madli daewereba)
(paraskevobiT namazis gamomtovebel-TaTvis didi
allahi sakuTar guls saguldagulod hgmanavs da
ketavs)
(dReTa Soris paraskevi yvelaze madliania,
bairamis dReebzec ki pa-raskevi dRe amqveynad da
samoTxeSi muslimanTa bairamia)
(vinc umizezod sam juma namazs ar Seasrulebs
maTTvis didi allahi gu-lis karebs ketavs, esei-
gi maT sikeTes da daxmarebas aRar gauwevs)
(juma namazis mere aris wami, rode-sac locva
(dua) aucileblad Sesme-nili da miRebuli iqnrba)
(juma namazis mere, vincç Svidjer ihlass da
muavviizeTein-s ikiTxavs allahu Teala erTi kvi-
ra cud saqmeebisgan, ubeduri SemT-xvevebisagan dai-
faravs)
(rogorc SabaTi dRe ebraelebs, xo-lo kvira dRe
qristianebs eboZaT. aseve paraskevi dRe musli-
– 140 –
manebisaa. am dRes muslimanTa-Tvis, sikeTe xvavi da
baraqa moaqvs)
paraskevobiT Sesrulebuli RvTismsaxure-bis
samagiero madli sxva dReebSi Sesrule-buls min-
imum orjer aRemateba aseve paras-kev dRes Cadenili
codva orjer metad Ca-iTvleba.
paraskevi sasaflaoebis monaxulebis dRea am
dRes sasaflaos tanjva SeCerebulia. zo-gi brZe-
nis mixedviT muslimanTa tanjva meti aRar daiwye-
ba, xolo urwmunoTa tanjva ra-maznis Tvisa da
paraskevis garda warRvnamde gagrZeldeba. ramaznis
TveSi da paraskeobiT gardacvlili muslimanebi sa-
saflaos tanjvas ar gaivlian. paraskeobiT jojoxe-
Tic Zalian cxeli aris, allahmac adem fei-Ramber-
ic paraskev dRes gaaCina, samoTxidan paraskevs gan-
devna, samoTxis mkvidrni didebul allahs paraskeo-
biT ixilaven.

juma namazis farZebi

juma (paraskev) dRes 16 muxli namazi ilo-ceba.


aqedan ori muxlis locva farZia. SuadRis namazi-
dan ufro Zlieri farZia. juma namazi farZi rom
iyos ori saxis pi-robaa saWiro:
1 – eda pirobebi.
2 _ vujub pirobebi
eda pirobebidan erTic nakli, rom iyos na-mazi
miRebulad ar CaiTvleba. vujub pi-robebidan, rom
akldes namazi CaiTvleba.

– 141 –
eda (anu juma namazi miRebuli rom iyos)
Sesasrulebeli piroba Svidia:

1 _ juma namazis qalaqSi, raionSi, sofe-lSi


locva.
2 _ saxelmwifo meTauris an gubernato-ris
nebarTviT locva. maT SeuZliaT uflebamo-silebani
sxvasac gadascen.
3 _ SuadRis namazis mosvlis dros lo-cva.
4 _ xuTbis wakiTxva. [islamis swavlulebs ju-
mis huTbis kiTxva allahu eqber Tqmis msgavsia. anu
marto arabulad ikiTxeba. ima-mi Cumad eRuzus ik-
iTxavs Semdeg xmamaxla selavaTs, qelimei-Se-
hadeTs, salaTu selams ikiTxavs. Semdeg madlisa
da tanjvis gamom-wvev mizezebs gamaxsenebel da aeTs
ikiTxa-vs. dajdeba, adgeba da meore huTbes wai-kiTx-
avs, vaizis magier duas gaakeTebs. oTxi halifes sax-
elis Tqma musTehabia. huTbeze am qveynidan lapara-
ki haramia. huTbes mokle ki-Txva sunneTia, grZlad
kiTxva meqruhia].
5 _ namazze adre xuTbis wakiTxva.
6 _ juma namazis jemaeTiT Sesruleba.
7 _ meCeTis karebis yvelasaTvis gaReba.

juma namazis vujub (aucilebeli) pirobebi

1 _ mgzavrad ar yofna. mgzavrebisTvis fa-rZi ar


aris.
2 _ janmrTeli adamianisaTvis. (avadmyofe-
bisaTvis, avadmyofebis momvlelTaTvis da Zalian
moxucebulebisaTvis farZi ar aris).
3 _ Tavisufali adamianisaTvis.
– 142 –
4 _ mamakacisaTvis. (qalebisaTvis farZi ar aris).
5 _ Wkviani da mowifuli adamianisaTvis.
6 _ mxedvelobis mqone adamianisaTvis. (gz-aze
wamyvanic, rom hyavdes brmaTaTvis farZi ar aris).
7 _ siarulis unaris ar mqoneTaTvis. (ga-daadg-
ilebis saSualeba romc qondes inva-lidTa da fexe-
bis armqoneTaTvis farZi ar aris).
8 _ maTTvis, vinc patimari araa da maTT-vis visac
mTavrobisa da mtris SezRudva ar aqvs.
9 _ metismeti Tovlis qariSxlis talaxi-sa da
sicivis SemTxvevaSi farZi ar aris.

juma namazi rogor iloceba?

paraskev dRes SuadRisas eznis kiTxvis Se-mdeg


16 muxli namazi iloceba. Tanamimdev-robiT aseTia:
1 _ juma namazis oTxi muxli “pirveli sunneTi”
unda vilocoT. es sunneTi Suad-Ris namazis
pirveli oTxi muxli sunneTis msgavsad iloceba.
nieTi aseTia: “nieTi vqe-ni allahis xaTrisaTvis
juma namazis pir-veli oTxi muxli sunneTis salo-
cavad”.
2 _ Semdeg meCeTSi ezani da xuTbe ikiTxe-ba.
3 _ xuTbis Semdeg yaameTi ikiTxeba da jg-ufu-
rad or muxli juma namazis farZs ilo-ceba.
4 _ amis Semdeg oTxi muxli juma namazis “bolo
sunneTi” iloceba. bolo sunneTic SuadRis namazis
pirveli sunneTis msgavsia.
5 _ amis Semdeg oTxi muxli “zuxri aaxir” farZ
namazs vloculobR. nieTs ase vambobT: nieTi vqeni
allahis xaTrisaTvis sul bolos gavlili (gamo-
tovebuli) Suad-Ris nama-zis farZis salocavad.
– 143 –
esec Suad-Ris namazis farZis msgavsad iloceba.
6 _ amis Semdeg ori muxli “drois sun-neTi” unda
vilocoT, nieTs ase vambobT: esec dilis namazis
sunneTis msgavsad iloceba.
7 – amis Semdeg aeTelqursi ikiTxeba da dua
gakeTdeba.

paraskev dRes Sesasrulebeli sun-neTebi:

1 _ paraskevis xuTSabaTi dRidan Segebeba.


2 _ paraskev dRes Ruslis aReba.
3 _ Tmebis SekreWa, wverisagan zedmeti si-grZis
Semokleba da frCxilebis daWra suf-Ta tansacm-
lis Cacma.
4 _ juma namazze SeZlebisdagvarad adre wasvla.
5 _ meCeTSi wina rigebSi gadasvlisasTvis jgu-
fis wevrTa mxrebs zemodan gadaubijeb-loba.
6 _ meCeTSi namazis mlocvelebze winidan gau-
vleloba.
7 _ xuTbis kiTxvisas laparakis Sewyveta da sxva
molaparakesaTvis JestebiTac ki pa-suxis gaucemlo-
ba. ezanis gaumeorebloba.
8 _ juma namazis mere faaTixas qaafiru-nis, ixla-
sis, feleyisa da naasis sureebis Svidjer CakiTx-
va.
9 _ naSuadRevamde (iqindamde) meCeTSi dar-Cena
locva da xvTismsaxureba.
10 – ehli sunneTis alimebis (swavlule-bis)
darigebebis mosmenaSi, wignebis wakiT-xvaSi gatare-
ba.
11 _ mTeli paraskevis dRis locvaSi al-lahze
– 144 –
vedrebaSi gatareba.
12 _ paraskev dRes salavaTis bevri kiT-xva.
13 _ yurani qerimisa da gansakuTrebiT qefis
suris kiTxva.
14 _ mowyalebis sadayis gacema.
15 _ dedmamis an maTi sasaflaoebis mo-naxule-
ba.
16 _ saxlSi bevri da tkbili saWmelebis gakeTe-
ba.
17 _ bevri namazis locva. gavlili nama-zebis
mqoneebis, gavlili namazebis locva.

bairam namazebi

ramazan bairamisa da yurban bairamis pir-vel


dRes mzis amosvlis Semdeg bairam nama-zis loc-
va muslimani mamakacebisaTvis va-ajibia.
bairamis namazis pirobebi juma namazis pi-robe-
bis msgavsia, gansxvaveba isaa, rom bairam namazze
xuTbe sunneTia da namazis mere ikiTxeba.
ramazan bairamis locvamde jer tkbilis Wama,
Ruslis Sesruleba, misvaqis xmareba da saukeTeso
tansacmlis Cacma, fiTris gacema namazis locvis
win da gzaSi nel nela Te-qbiris kiTxva musTehabia.
xolo yurban bairamis dros namazamde uW-
meloba, namazis mere ki Tavdapirvelad yur-banis
xorcis Wama, namazze wasvlisas xmama-Rla an xma
dabla Teqbiris Sesruleba mus-Tehabia.
bairamis namazebi or muxliania. jemaeTiT (jgu-
furad) sruldeba, calke ar iloceba.
– 145 –
bairam namazi rogor ilocceba?

1 _ jer nieTi unda vTqvaT: “nieTi vqeni vajibi


ramazan an yurban bairamis saloca-vad mivyvebi
imams”. Semdeg ifTiTax Teqbirs aviRebT da “subx-
aneqes” vikiTxavT.
2 _ amis Semdeg samjer xelebis maRla aw-eviT
Teqbirs SevasrulebT (xelebs yurebTan mivitanT da
CamouSvebT), mesame Teqbiris Se-mdeg muclis qvemoT
Sekruli davikavebT. im-ami jer faaTixas mere za-
mmisures waikiTxa-vs ruquRi, sejde Sesruldeba da
meore mux-lis salocavad avdgebiT.
3 _ meore muxlze imami jer faaTixas mere zam-
misures waikiTxavs mere maRla xelebs avwevT sam-
jer Teqbirs SevasrulebR meoTxe Teqbiris mere
xelebi yurebTan aRar unda avitanoT ruquRze unda
davixaroT. ufro mokled am moZraobebs ase
izepireben xolme: orjer CamouSvi erTxel SeaerTe,
samjer Camousvi erTxel moixare!

TeSriy Teqbiri:
yurban bairamis wina dRis dilis namazi-dan moy-
olebuli meoTxe dRis iqindi nama-zamde hajze
wamsvlelebis, wausvlelebis, kacebi, qalebi je-
maeTiT iqneba Tu marto farZi namazis locvis
Semdeg erTxel Te-Sriy Teqbiri unda vikiTxoT. TeS-
riy Teq-biris kiTxva vajibia.
TeSriy Teqbiri micvalebulis namazis mere ar
waikiTxeba. namazis Semdeg dalapara-kebis anda
meCeTidan gamosvlis Semdeg waki-Txva saWiro ar
aris.
Tu imams TeSriy Teqbiri daaviwydeba mim-yolebi
Teqbirs ityvian mamakacebs xmamaRla Tqma SeuZli-
aT qalebi dabal xmaze warmos-Tqvamen. TeSriy
– 146 –
Teqbiri ase ikiTxeba:
“allahu eqber, allahu eqber, laa ilaahe il-
lellahu vellahu eqber, allahu eqber ve lil-
lahi xamd”.

mzadeba sikvdilisTvis

sikvdilis xSirad gaxseneba yvelaze didi rCe-


vaa. yvela morwmunisTvis sikvdilis xSi-rad
gaxseneba sunneTia, radgan sikvdilis gaxseneba
iwvevs allahis yvela brZanebis Sesrulebas da
codvebisagan gandgomas, ha-ra-mi saqmis Cadenis gambe-
daobas spobs. fei-Ramberma brZana: “xSirad gaixsene
sik-vdili, romelic anadgurebs cxovrebiseul
sitkbos da bolos uRebs garToba-mxiarulebas!”
did evliebs Soris zogierTs sikvdilis yovel-dRi-
uri gaxseneba wesad hqonda dadgenili. xolo didi
evlia muxammed buhara, Tavis Tavs mkvdarsa da
saflavSi Cadebuls war-moidgenda.
gadWarbebuli amqveynis siyvaruli didx-ans sic-
ocxlis survils niSnavs. locvasa da RvTismsax-
urebisTvis didxans sicocxlis survili ki amas ar
niSnavs. visac gulSi am-qveynisadmi gadaWarbebuli
siyvarulis cec-xli unTia, RvTismsaxurebas saWiro
dros ar asruleben, monaniebas Tavs anebebn da
gulebi uqvavdebian. sikvdili aRar axsende-baT, rCe-
va-darigebebSi sasikeTos verafers naxuloben.
aseTi adamiani amqveyniuri qonebisa da sakuTrebis
mosapoveblad mTel si-cocxles xarjavs. saiqios
iviwyebs, marto qeifs, drostarebas da siamovnebas
misdevs.
xadisebSi vkiTxulobT:
“mokvdiT sikvdilze adre. sanam an-gariSworebas
warudgebodeT, Tqvenve ageT pasuxi sakuTar TavTan!”
– 147 –
“cxovelebs rom codnodaT, Tu ra elodebodaT
sikvdilis Semdeg, maSin Tqvens saWme-lad xorcis
mqone cxovels ver naxavdiT.”
“vinc dRe da Rame sikvdils igonebs, war-Rvnis
dRes Sehidebis gverdiT moxdeba.”
“sikvdili xSirad gaixseneT xolme, sikvdi-lis
gaxseneba adamians codvebis Cadeni-sagan icavs da
saiqioSic mavnebeli rameebi-sagan Sors dadgomis
sababi xdeba.”

ra aris sikvdili?

sikvdili gaqrobas ar niSnavs. sikvdili sulis


da sxeulis gancalkevebaa, sulis mi-er sxeulis da-
tovebaa. sikvdili adamianis erTi mdgomareobis meo-
reTi Secvlaa, erTi saxlidan meoreSi gadabarge-
bis msgavsia. omer bin abdulazizma brZana: “Tqven
mara-diulobisTvis xarT Seqmnilni, magram erTi
saxlidan meoreSi gadainacvlebT”. sikvdili
saCuqaria, jildoa muslimanisTvis. codvil-TaTvis
ki saSineli ubedurebaa. adamiani si-kvdils ar
isurvebs, maSin roca sikvdili araswori gziT
svlaze ufro samadlo da sasikeToa. Rirseuli
morwmune sikvdilis mere amqveyniuri tanjvisa da
daRlilobisagan Tavisufldeba. xolo sastiki
adamianebis sikvdilis mere qveyana da adamianebi be-
dnierebasa da mSvidobas eziarebian xolme. ai erTi
Zveli fraza, romelic sastiki ada-mianis sikvdilis
Sesaxeb aris naTqvami:
“arc TviTon moisvena, arc xalxi moasvena,
aRigava pirisagan miwisa, gauZlos mas saflavma.”
muslimanis sxeulidan sulis mocileba patim-
robas hgavs, muslimani sikvdilis mere amqveynad
dabrunebas aRar inatrebs. sikvdi-li musliman-
– 148 –
isTvis saCuqaria. misi sasaf-laos cxovreba ki
samoTxis baRebs, urwmu-nosi ki jojoxeTis jur-
Rmulebs waagavs.

sikvdili sinamdvilea

gana sikvdilisagan gadarCena SesaZlebel-ia? ra


Tqma unda ara adamians Tavisi sico-cxlis erTi
wamiTac ki gagrZeleba ar Seu-Zlia. dro roca mova
mokvdeba. es dro zus-ti da swrafia. da rogorc
yurani qerimis aiaTi ambobs: “sikvdilis dro roca
mova, saaTebs erTi saaTiT win an ukan veRar gadaw-
even.”
adamiani kvdeba iq, sadac da rodesac allahi
sWirod miiCnevs. kvdeba da tovebs yvelafers;
qonebas, sakuTrebas, ojaxsa da Svilebs.
allahu Tealam icis Tu ramdenjer amo-visun-
TqavT dReSi. ar arsebobs raime, rac man ar icodes.
da Tu cxovrebas RvTismsax-urebaSi gavatarebT,
dasasrulic bednieri iqneba, radgan allahu
Teala azrails ubr-Zanebs: “Cems moyvareebs (mor-
wmuneebs) suli advilad da umtkivneulad amoarTvi,
mtrebs (urwmunoebs) ki Znelad”. ra sasixaruloa
es cnoba mor-wmuneTaTvis da ra samwuxaroa ur-
wmunoTaTvis.

micvalebulis namazi

adamianis gardacvalebisas misi axlobeli ma-


makacebisTvis da Tu mamakaci ar hyavs qa-lebisaTvis
micvalebulis namazis locva farZi qifaiea. es aris
namazi allahisaTvis da locva (dua) micvalebu-
lisaTvis.
– 149 –
micvalebullis namazis pirobebi:

1 _ micvalebuli muslimani unda iyos.


2 _ dabanili unda iyos. Tu daubaneli mk-vdari
saflavSi Cades, da Tu jer miwa miy-rili ar aqvs,
amoiReben, dabanen da namazs ilocaven. micvalebu-
lisa da imamis adgili sufTa unda iyos.
3 _ micvalebulis sxeulis naxevari da Tavis nax-
evarze meti nawili saxeze unda iy-os.
4 _ micvalebuli miwaze, an miwasTan ax-lo adg-
ilze, qvaze dadebuli an xelSi da-ka-ve-buli unda
iyos. misi Tavi imamis marjvniv, fexebis marcxniv
unda iyos. piri-qiT gake-Teba codvaa.
5 _ micvalebuli imamis win gamzadebuli unda
iyos.
6 – micvalebulisa da imamis avreTi adg-ilebi
dafaruli unda iyos.

micvalebulis namazis farZebi:

1 _ orjer Teqbiris Sesruleba.


2 _ fexze dgoma.

micvalebulis namazis sunneTebi:

1 _ subxaneqe-s kiTxva.
2 _ selavaTis kiTxva.
3 _ micvalebulisTvis, da yvela musli-manis
Sewyalebis da codvebisagan patiebis-Tvis gadmo-
cemuli locvebidan (duebidan) romelimes kiTxva.
micvalebulis namazi meCeTSi ar Sesrul-deba.
– 150 –
cocxlad dabadebul bavSvs sikvdilis mere sax-
eli daerqmeva, daibaneba,sudaraSi gaexveva da na-
mazi Sesruldeba.
micvalebulis tarebis dros oTxi adgi-lidan
unda gveWiros. jer micvalebulis Tavis mxare, mar-
jvena mxarze, Semdeg fexis mxare marjvena mxarze,
Semdeg fexebis mxa-re, marcxena mxarze dadebiT
aTiode nabi-js atareben. sasaflaoze misvlisas
micva-lebulis mxrebidan Zirs Camodgmamde daj-
doma ar SeiZleba. damarxvis Semdeg xalxi
Camosxdebian.

rogor sruldeba micvalebulis nama-zi?

micvalebulis namazis oTxi Teqbiridan yoveli


erTi muxlis msgavsia. pirvel Te-qbirze xelebi
yurebTan miitaneba. danarCen sam Teqbirze ki ara.
1 _ pirveli Teqbiris mere, xelebs Sevae-rTebT
da subxaneqes vikiTxavT “vejelle-senaauqe”-s er-
Tad.
2 _ meore Teqbiris mere ellahumme salsa da el-
lahumme bariqs vikiTxavT.
3 _ mesame Teqbiris mere micvalebulis locva
(dua) ikiTxeba. aseve “rabbenaa aTina, an marto al-
lahumeRfili” iTqme-ba, an faaTixas kiTxvac SeiZle-
ba.
4 _ meoTxe Teqbiris damTavrebisTanave marjvniv
da marcxniv salami mieciT da mi-salmebisas war-
moidgineT rom micvalebul-sa da iq myof xalxs
esalmebiT.
oTx Teqbirsa da orive mxares misalmeb-as mx-
olod imami warmoTqvams. sxvebi uxmod warmosTq-
vamen.
– 151 –
namazis locvis Semdeg micvalebuli gverdze
duis gakeTeba ar SeiZleba. meq-ruhi iqneba.

Teravis namazi

Teravis namazi ramaznis TveSiYyvela Ram-es


sruldeba da qalebisa da mamakacebisTv-is sunneTia.
jemaeTiT locva sunneTi qifa-ea. Ramis namazis
Semdeg da viTir namazam-disaa. viTris Semdegac
iloceba. mag: Tera-vis namazis locvas mTlians
vinc ver mius-wrebs, imamiT viTrs ilocavs da
Semged ga-motovebuli Taravsac ilocavs. Teravi
nama-zis yaza (gavlili) ar iloceba.YTeravis ga-
vlili Tu iloca Teravi ar iqneba nafile namazi
gamova.
Teravis namazi oci muxlia.

rogor sruldeba Teravis nama-zi?

viTir namazi mxolod ramaznis TveSi je-maeTiT


(jgufurad) sruldeba.
Teravi namazi or-ori muxlad,AaTi selam-iT da
yvela meoTxe muxlze cota mocda da selavaTe-
bis kiTxva musTehabia. gavlili na-mazebis mqonem
Tavisufal dros, xuTi dr-ois namazis sunneTe-
bis da Teravis adgilze gavlilebi unda ilocos.
rac SeiZleba ma-le unda daamTavros gavlilebis
locva da Semdeg am namazebis locva unda dai-
wyos. Teravi namazis rogorc jameSi aseve sax-
lSic iloceba. magram jameSi naloci nama-zi
ufro didi madlia. Tu saxlSi jemaeTiT ilocavs
marto nalocze ocdaSvidjel met madls moigebs.
yvela ifTiTah Teqbirze ni-eTis Tqmaa ufro kar-
gia. Ramis namazs Tu jemaeTiT ver ilocavs verc
– 152 –
Teravs jemaRe-TiT ilocavs, farZi marto unda
ilocos da Semdeg SeuZlia Teravi jemaeTis er-
Tad ilocos.

mexuTe nawili
namazi mgzavrobisas

hanefi mezebze mimyoli vinme vinc Txut-met dReze


naklebi droiT asToTxmet km.-ze Sors wava mgza-
vrad iTvleba.
mgzavri oTxmuxliani farZi namazebis mxo-lod
ors, pirvel da meore muxls locul-obs. oTx
muxls ilocavs mxolod maSin, ro-ca jemaeTiT
(jgufurad) locvisas aramgza-vr imams mihyveba. Tu
mgzavri aramgzavrebis imami gaxdeba, TviTon ori
muxlis Semdeg locvas daasrulebs, mimyolebi (adg-
ilobrivebi) ki mesame da meoTxe muxlebs imamis
gareSe ilocaven da locvas ise daasruleben.
mgzavrs mesTze sam dResa da Rames meshis Ses-
ruleba da marxvis darRveva SeuZlia, magram
marxvis daurRvevloba ukeTesia. mg-zavrisTvis
yurbnis dakvla vajibi, xolo juma namazis loc-
va farZi ar aris.
namazis drois dasasruls, vine mgzavrad Tu wava,
namazi Tu ar ulocia or muxls ilocavs. magram
namazis drois dasasruls adgilze momsvleli oTx
muxls ilocavs.
(ni’meTi islamSi) ambobs, rom: visac fexze dgo-
ma ar SeuZlia, nafile namazebis loca damjdari
yovelTvis da yvelgan SeiZleba. ruquRs gakeTe-
bisTvis taniT moixreba, sej-des gasakeTebslad,
Tavs ZirSi dadebs. Tu fexze dgoma SeuZlia da
damjdari loculobs maSin fexze dgomis naxevar
– 153 –
madls moigebs. xuTi drois namazis sunneTi, Ter-
avi namazi, nafile namazebia. gzaSi anu soflis
gareT nafile namazis cxoveelze Sejdari locva
SeiZleba. yi-bleze Sebruneba, ruquRsa da sejdes
gakeTeba saWiro ar-aa. ruquRs gakeTebisTvis
sxeuliT cotas moixreba, sejdes gakeTebisTvis di-
dad moix-reba. cxovelze meti sibinZuris arsebo-
ba na-mazs ar avnebs. ZirSi nafile namazi mlocve-
li Tu daiR-leba, joxze dayrdnobiT, kedelze
dayrdnofiT locva SeiZleba. siarul-Si (TviTon
mlocveli vincaa, Tu dadis) na-mazis locva ar Sei-
Zleba. Tu aucilebloba ar aris farZis da vajibi
namazis locva cxovelze Sejdari locva ar Sei-
Zleba. mxo-lod saWiroebis mdgomareobaSi SeiZle-
ba. aucileblobis sababebi Semdegia: qonebis, cxe-
nis, sicocxlis safrTxis arseboba, ba-rgis
moparvis SesaZlebloba, mtrisa da mta-cebeli cov-
elebis safrTxe, talaxi, wvima, mgzavris avadmyofo-
ba, gzaze marto darCenis safrTxe, cxenze
damoukideblad Sejdomis uunaroba. Tu SesaZlebe-
lia unda CamoqveiT-deT da yibles mxares mdgomarem
namazi Sea-sruloT. Tu ver CamodiT cxeni yibles
mxa-res miabruneT, Tu esec SeuZlebelia cxenis mi-
marTulebis mixedviT iloceT.
rodesac jafer Taiari eTiopiaSi gemiT midio-
da. feiRambrisgan naswavli gaimeora: moZrav gemSi
farZis da vajibi namazis lo-cva SeiZleba. gemze
jemaeTiTac namazi ilo-ceba. moZrav gemSi, ruquRi
da sejdes gake-Teba savaldebuloa. namazis dawye-
bisas yib-les mxares dgomaa saWiroa, aseve sibin-
Zuris gasufTavebac saWiroa. imami azam ebu hanif-
es mixedviT moZrav gemSi farZebis mjdoma-red Ses-
rulebac nebadarTulia.
Sua zRvaSi Ruza CaSvebuli gemi Tu Za-lian
– 154 –
qanaobs moZravi, Tu ar qanaobs gaCe-rebuli gemis
msgavsia. napirze mdgom gemSi mjdomared farZi na-
mazis locva ar SeiZle-ba. Tu napiri axlosaa mi-
waze Camosvlaa sa-Wiro, Tu gemis wasvlis an
qonebisa da si-cocxlis dakargvis safrTxea, maSin
gemzeve fexze mdgomared locva SeiZleba.
(ibni abidini) ambobs rom: (or borblia-ni etli
cxovelze gamombis gareSe sworad ver dgeba, adg-
ilzec da moZraobaSic nama-zis locva cxovelze
Sejdari locvis msgavsia. oTx borbliani etli
dgomisas magidis ms-gavsia, moZraobisas, zemoT
CamoT-vlili au-cileblobis SemTxvevebSi, SigniT
farZi na-mazi iloceba, etli gaiCereba da yibles
mx-mxares gaswordeba. gaCereba Tu SeuZlebe-lia
moZrav gemis mixedviT iloce-ba). moZra-obaSi yibles
mxares Tu dabruneba SeuZle-belia maSin Safi meze-
bze miyoliT or na-mazs jems gaakeTebs. skamze
damjdari namazis locva aravisTvis ar SeiZleba.
avtobu-sSi, TviTfrinavSi namazis locva avtomo-
bi-lSi locvis msgavsia.
Tu aucilebloba ar aris farZi da vaaji-bi na-
mazebi CamoqveiTebulad unda vilocoT. transporti
gavaCeroT da mdgomared Sevas-ruloT. amitom am yve-
lafrisTvis winaswar unda movemzadoT.
mgzavri matarebelSi da gemSi yibles mxa-res
dadgeba, gverdiT kompass daidebs, gemis Se-
brunebisas TviTon yibles mxares unda Semotri-
aldes. mkerdi Tu yiblidan sxvagan Sebrunda na-
mazi moiSleba. Safi mezebSi oT-xmoci kiloetrze
meti mgzavrobisas, iqindis namazi SuadRis namazis
dros da Ramis namazi saRamos namazis dros anda
SuadRis, iqindis namazis da saRamos da Ramis na-
mazis dros (jemi gakeTdeba) erTad locva Sei-Zle-
– 155 –
ba. amitom hanefi mezebs mimyoli, mgzav-robisas au-
cileblobis Sem-TxvevaSi Safi mezebze miyoliT na-
mazebs zemoT rogorcaa moxsenebuli ise
ilocavs.Mgzavrobis damTa-vrebisas ori namazi
erTad aRar iloceba.

avadmyofobis dros namazi

abdesis damrRvevi rame Tu sxeulidan mu-dmivad


moedineba (ozr) sapatio mizezi ewo-deba, mag.
sisxldena, mSobiarobis Semdegi sisxlena, Sardi,
Cirqi, wyali, cremlebi da sxva. wamlis an sxva
saSualebiT amis SeCe-reba saWiroa. saWiroa bamba
an tamponi vix-maroT raTa abdesi ar davarRvioT
da Sar-dma TeTreulze ar gamoJonos, bamba ki Sar-
ds Seiwovs da abdesi ar dairRveva. magram Sard-
ma Tu bambidanac gamoJona abdesi da-irRveva. qaleb-
ma wina mxares yovelTvis ba-mba unda gamoiyenon.
dena Tu ar SeCerdeba, yoveli namazisTvis axali
abdesi aiReba da namazi ise iloceba. sapatio
mizezis mqones erTi abdesiT, farZi, gavlili na-
mazi da na-filec SeuZlia ilocos. aseve yurani qe-
rimi xelSi aiRos. namazis drois dasrule-bisas ab-
desic irRveva. SeiZleba ucabedad cxviris nestoe-
bidan sisxli gamovides, aseT dros abdesi irRve-
va. cota xans davicdiT, Tu sisxldena ar Sewyde-
ba da namazis dro iwureba abdess aviRebT da vilo-
cavT, magram im abdesiT meore namazs veRar vilo-
cavT. sapatio mizezisTvis, ab-desis damrR-vevi rac
iqneba namazis dros mudmivad unda sdiodes. abde-
sis aRebiT namazis farZs Tu loculobs maSin sap-
atio mizezis mqone ver iqneba. maliqi mezebis mixed-
viT erTi wveTic rom gamodindes sapatio mizezis
mqone gax-deba. sapatio mizezis mqones am mizezis
– 156 –
gamomwvevi nejaseTi (sibinZure) Tansacmel-ze ecxo-
ba, es Tu midmivad ar xdeba garec-xvaa saWiro.
avadmyofobis, gaZlierebis SiSis mqone Ruslis
abdesis magier Teimums Seasrulebs. magram am
safrTxis, SiSis Sesaxeb gamo-cdili muslimanis an
muslimani eqimis rCe-vaa saWiro. zogjer usaxlka-
roba da sici-vec avadmyofobis gamomwvevi mizezi
xdeba. hanefi mezebis mixedviT erTi TeimumiT ram-
denic ginda imdeni farZi namazi iloceba. Safi da
maliqi mezebis mixedviT ki yvela axal farZ namazze
axali Teimumis aRebaa saWiro.
Tu sxeulze bevri Wrilobaa, Teimumi sru-lde-
ba. Tu Wrilobebi naxevarze naklebia, janmrTeli
adgilebi daibaneba da Wriloba-ze meshi srulde-
ba. Ruslis aRe-bisas sxeu-li erT organad iTvle-
ba ami-tomac, mTeli sxeulis naxevari Tu Wrilo-
biania maSin mesi gakeTdeba. Tu meshi Wri-lobe-
bisaTvis mav-nebelia, saxvevis zemodan sruldeba,
Tu es-ec mavnebelia ar Seasrulebs. Tu abdesis da
Ruslis dros Tavze meshi mavnebelia ar Seasrulde-
ba. Tu xeli Wrilobiani an egze-miania da wyals ver
xmarobT Teimumi Se-asruleT. visac xelebi da fexe-
bi ar aqvs da Tu saxec nai-arevia uabdesod namazis
locva SeuZlia. bavSvebi, monebi, daqiravebuli mo-
samsaxureebi iZulebulebi arian abdesis aR-ebaSi
avadmyofs daexmaron. daxmareba sxveb-sac SeuZli-
aT, magram isini iZulebulni ar arian. col-qmari
ar aris iZulebuli abdesi aRebaSi daexmaron er-
TaneTs.
Tu Wrilobebi bevria da maTi dabana SeiZ-leba,
rom mavnebeli iyos saxvevis zemodan erTxel meshis
Sesruldeba. Tu saxvevis mox-sna mavnebelia mis qveS
janmrTeli adgile-bic ar daibaneba abdesis mere
– 157 –
saxvevi auci-lebeli ar aris. Tu saxvevi meshis mere
Se-icvala, masze axali meshi saWiro ar aris.
fexze ver mdgomma an fexze dgomisas ga-uarese-
bulma avadmyofma namazi damjdarma ilocos.
ruquRisTvis cota moixaros. mere gaimarTos da or-
jer sejde gaakeTos. Tavis, Tvalis, muxlis
tkivilic avadmyofobad iT-vleba. dajdes ise ro-
gorc eioleba.Muxle-bze (eTTexiaTis msgavsad),
fexmokeciT, fex-morTxmiT. fexze dgomisas marxvis
an abde-sis damrRvevmac damjdarma namazi Seasru-
los. rameze miyrdnobiT Tu SeuZlia ise ilocos.
fexze Znelad mdgomma ifTiTax Te-qbiri Seasrulos
da mere damjdarma gag-rZelos.
vinc Zirs sejdes ver akeTebs ruquRi da sejde
damjdarma Seasrulos, sejdeze ufro metad
moixaros. vinc sxeuls ver xris Ta-vi moxaros.
ramis zemodan sejdes Sesrule-ba meqruhia. Tu mj-
domared Sesruleba SeuZ-lia, dawolili Sesrule-
ba nebadarTuli ar aris. feiRamberma erTi avadmy-
ofi moina-xula, romelsac baliSi aeRo da zemodan
sejdes asrulebda. feiRamberma baliSi gam-oarT-
va, maSin avadmyofma SeSa aiRo, feiRam-berma isic
gamoarTva da uTxra: “Tu Zala Segwevs sejde mi-
waze Seasrule, qve-modan raime ar daido da sejde
ise ar Seasrulo, sejdeze ruquRTan Sedare-biT
ufro metad moixare.”
vinc jemaeTiT meCeTSi namazs fexze dam-dgari
ver ilocavs, saxlSi yofnisas fexze mdgarma ilo-
cos. meCeTSi wausvlelobisTvis ramodenime mizezi
arsebobs: wvima, magari sicxe an sicive,
Tavdamsxmelis an mtris SiSi, marto darCenis SiSi,
ukuni sibnele, Raribi movalis dapatimrebis SiSi,
sibrmave, dambla, xeibroba, moxucebuloba,
– 158 –
siarulis SeuZlebloba, mecnieruli gakveTilis
gamotovebis SiSi, sayvareli saWmelis gamotovebis
SiSi, mgzavrobisaTvis gzaSi Cadgoma, mZ-ime misaxe-
di avadmyofis yola, qariSxali, Zalian moxucebu-
lobis gamo siarulis SeuZlebloba wausvlelo-
bisaTvis sapatio mizezebia. meCeTSi fexiT wasvla,
transportiT wasvlaze ufro sasargebloa. meCeTSi
skamze damjdari locva ar SeiZleba. iseTi ibad-
eTis gakeTeba, rogorsac islami ar gvamcn-obs
(bidaTi) (siaxlis Semotana) iqneba. bida-Tis gakeTe-
ba didi codvaa.
Tu avadmyofs wamoweva ar SeuZlia,zurgze dawo-
lili, Tu esec ar SeuZlia gverdze da-wolili, na-
mazi Seasrulos. Tu yiblesak-en ver trialdeba,
romel mxaresac eioleba im mxares ilocos.
zurgze mwoliares TavqveS raime SemoudeT.
muxlebis moxra sasurvelia. miniSnebiTac Tu namazs
ver loculobs yazaze dateva SeiZleba. namazis
dros SeuZlod Seqmnili sanamdec Zala eyofa na-
mazs gaagrZelebs. ZirSi damjdari namazis mloc-
veli Tu kargad gaxdeba fexze mdgomi gaag-
rZelebs. goneba dakarguli namazs ver ilo-cavs,
xuTi drois namazi gasvlamde goneba-ze Tu ovida
yazas gaakeTebs. eqvsi namazi Tu gavida ar
gaakeTebs.
gamotovebuli namazis saswrafod anazRa-ureba
farZia. aucilebelia. sikvdilis moax-loebamdis Tu
gavlili (yaza) namazebis lo-cvas ver daasrulebs,
isqaTisTvis da-tove-buli qonebidan (fidies)
gamosasyidis mice-misTvis anderZis datobeba vajib-
ia.

– 159 –
gavlili (yaza) namazebi

radganac namazi sxeuliT Sesasrulebeli ibade-


Tia, igi yvelam TviTon unda Seasru-los, sxva ver
Seasrulebs. namazis droul-ad locvas “eda”
ewodeba, naloci namazis xelaxla locvas (iade),
xolo drois gasv-lis Semdeg locvas ki “yaza” anu
gavlili namazi ewodeba.
xuTi drois namazebis locvisas da aseve
garunebulis locvisas rigis dacvaa saWi-ro. xuT
namazze meti gavlilis ar mqones (TerTibi sahibi)
hqvia. jumis farZis locva im dRis SuadRis namazis
droze locvaa saWiro. dilis namazze Tu CaeZina
da ver iloca, huTbes kiTxvisas Tu gaaxsenda, maSi-
nve yaza unda gaakeTos. erTi namazi naloci Tu ar
aris mis Semdeg mosuli xuTi namazis locva ar Sei-
Zleba hadisSi. “erTi namazis ZilSi gamrunebeli,
an damviwyebeli, Sedegi namazis jemaeTiT locvisas,
Tu gaaxsenda, jemaeTiT nama-zi daamTavros da wina
namazi ilocos! mis Semdeg jemaeTiT naloci namazi
xelaxla ilocos”.
gavlili farZi namazebis locva farZia. vajibi
namazis locva vajibia, sunneTi nama-zebis locva
ki nabrZanebi ar aris. hanefi mezebis alimebi
(swavlulebi) gvamcnoben rom: (sunneTi namazebis
locva mxolod Ta-vis drozea nabrZanebi. droze
ar naloci sunneTebi adamians valad ar daedeba.
ami-tomac gavlili sunneTi namazebis locva na-
brZanebi ar aris. gamonaklisia mxolod di-lis sun-
neTi, vajibTan axlosaa. Tu di-lis namazi mzis
amosvlamde (Tavis droze) ver viloceT da Tu mzis
amosvlis Semdeg Su-adRemde unda vilocoT, farZ-
Tan erTad sun-neTsac vilocavT, Tu SuadRis mere
unda vi-locoT, sunneTs aRar vilocavT. (ibni abi-
– 160 –
dinSi) da (TerRib-us-salaTSi) 162 – e gverdze am-
bobs rom: (sunneTebis damjdari lo-cva SeiZleba.
saerTod ar locva codvaa. FarZebis Tu sapatio
mizezi aqvs damjdari locva SeiZleba).
farZi namazis usababod, sizarmaciT da Segneb-
ulad mitoveba didi codvaa. roulad Seusrule-
beli namazebis SemdegSi locva saWiroa. farZisa
da vajibis namazebis Tavis droze ulocvelo-
bisaTvis ori sababi arse-bobs: pirveli, mtris
pirispir yofna. meore, mgzavris SiSi qurdis, mtace-
beli cxovelisa da mtris mimarT. danarCen
SemTxvevaSi namazis samomavlod gadadeba ar Sei-
Zleba. davi-wyebisa da Zilis dros gavlili namaze-
bi roca gagvaxsendeba, maSin unda vilocoT. aseve
sasikvdilod ganwirulis daxsnis gamo namazis ga-
davadeba nebadarTulia. magram kr-itikuli viTare-
bis damTavrebissave unda vi-locoT. sami meqrufi
drois garda, bavS-vebisa da ojaxisaTvis saWiro
sakvebis Sovnamde namazis locvis dagvianeba
nebadarTu-lia. ufro Tu dagviandeba codva iqne-
ba. miT ufro, rom usayvarlesma feiRamberma da me-
omrebma xendekis brZolis dros oTxi na-mazi ver
iloces, magram saRamos miuxedavad imisa rom meom-
rebi daWrili da daRlil-da-qanculebi iyvnen, oTx-
ive namazi jemaeTiT iloces. namazebis locvis
Semdeg feiRambe-rma ase brZana: “ori farZi namazis
erTd-roulad Sesruleba codvaa”. (e.i erTi farZis
meore farZis mosvlamde dagvianeba da erTad loc-
va didi codvaa. yvela namazi Ta-vis droze unda
vilocoT). sxva xadisebSi vkiTxulobT: “namazis gam-
omtovebelsa da misi drois gasvlis mere Sem-
srulebels, didebuli allahi oTxmoci huqbes gan-
mavlobaSi jojox-eTSi datovebso”. erTi huqbe
imqveynis 80 weliwadis tolia, imqveynis erTi dRe,
– 161 –
amqveynis aTas wels udris. es imis sasjeli vinc
mxolod erTi namazi ar il-oca, sruliad ar
mlocvelis sasjeli ki dasafiqrebelia.
hazreTi feiRamberi brZanebs rom: “namazi rwme-
nis sayrdenia, namazis mlocveli rwme-nis gama-
Zlierebelia, namazis damrRvevi ki rwmenis
gamanadgurebeli”. erT-erT hadisSi nabrZanebi:
“warRvnis dRes rwmenis Sesaxeb micemuli kiTxvis
meore kiTxva namazis Sesaxeb iqneba”. maSin didebu-
li allahi ada-mians ubrZanebs: -e.i,adamiano! Tu na-
mazis an-gariSworebasa da gamocdas gaivli, Sen
gad-arCebi, sxva gamokiTxvebsac gagiadvilebo.”
xolo anqebuTis sure 45-e aeTSi allahu Te-ala
brZanebs: “unaklod Sesrulebuli namazi adamians
boroti da binZuri saq-meebisgan icavs”.
hazreTi feiRamberma brZana. - “adamianis allahu
TealasTan yvelaze metad mi-axlo-vebis dro, na-
mazis Sesrulebis droa”.
muslimanis namazis droulad Seusruleb-loba
ori saxisaa:
1 _ zemoT aRniSnuli sapatio mizeziT ver Ses-
ruleba.
2 _ namazis aucileblobis codnis miuxe-davad
sizarmacem gadasZlia.
farZi namazis drois gasvlis Semdeg da usaba-
bod gadavadeba arami da didi codvaa. es codva
SemdegSi locviT ar epatieba.Gav-lili namazis
locvis gverdiT gansakuTre-biT monaniebac saWiroa.
amis Semdeg pa-ti-ebis imedi geqneba. Tu adamians aq
saSualeba aanazRauros gavlili namazebi da Tu
amas ar akeTebs mZime codvebis Camdeni xdeba. es
codva erTi namazi locvis drois gasvlas-Tan er-
– 162 –
Tad izrdeba. ragdanac gavlili na-mazis pirveli
SesaZleblobisTanave anazRa-ureba farZia. gavlili
namazis arafrad Camgdebi usasrulod ganadgurde-
ba. (umdeT-ul-islam) da (jai-ulfeTeva) Si ambobs
rom: (mtris pirispir yofnisas Tu farZi namazis
locvis SesaZleblobisas ar locva, Svida-si
didi codvis Cadenis codva miecema). yaza namazis
gadavadeba, droze ulocvelobidan ufro didi
codvaa. erTi garunebuli namazis, pirveli garuneb-
uli nieTis gakeTebiTa da locviT es codvebi
epatieba.

ganmarteba (sunneTebis adgilze gavlili


(yaza) iloceba?)

abdulqadir jeilani (fuTuh-ul Raib) wignSi am-


bobs rom: mu’minma jer farZebi unda Seasrulos.
Semdeg sunneTi.Mmis Semdeg nafileebi. Tu farZebi
Sesasrulebelia maSi sunneTebis Sesruleba
briyvuli saqcielia, radgan visac farZi garuneb-
uli aqvs da ya-zac ar aqvs Sesrulebuli misi
naloci sunneTi miRebuli ar iqneba. ali ibni ebi
Talibi gadmogvcems rom: hazreTi feiRam-berma (sal-
lahu aleihi vesellem) brZana: “visac farZi namaze-
bi Sesasrulebeli aqvs yazas Sesrulebamdis misi
naloci namazi Tyuilad wvaleba iqneba, al-lahu
Teala mis nafile namazebs miRebulad ar CaTvlis”.
hanefi mezebis alimebidan abdulqadir dehlevi br-
Zanebs rom. es hadisi Serifi visac farZis Sesas-
rulebeli aqvs maTi naloci sunneTi da nafile na-
mazi miRebuli ar iqneba. qudu-sis mufti muhammed
sadiq effendi ase gad-mogvcems didi alims ibni nu-
ceims Seek-iTxes (yazaze datovebuli namazebi
dilis SuadRis, iqindis saRamos da Ramis, namazis
– 163 –
sunneTebi, garunebulis nieTis gakeTebiT rom ilo-
cos am dros sunneTebi mitovebuli iTvleba Tu
ara? pasuxad. sunneTebi mitove-bulad ar eTvleba,
ragdan xuTi drois na-mazis sunneTebis locvis
mizani im dros farZi namazis garda sxva namazis
locvaa. SeiTans namazis locva saerTod ar surs.
farZidan sxva namazis locva ki SeiTanis survilis
sawinaaRmdego iqneba Sercxvena iqneba. sunneTis adg-
ilze yazis locviT sunneTebic naloci CaiTvle-
ba. visac farZi Sesasrulebeli aqvs, sunneTis adg-
ilze gavlilis locvaa saWiro. radgan visac farZi
namazi Sesasrulebeli aqvs da sunneTebs loc-
ulebs jojoxeTSi wavlen. maSin rodesac sunneTe-
bis adgilze gavlili namazis mlocveli samoTx-
eSi wava.

rogor sruldeba gavlili namazebi?

gavlili namazi saswrafod unda Se-vasruloT da


movinanioT, raTa didi codve-bis gamo sasjelis-
gan gadavrCeT. amitom su-nneTis adgilzec (yaza)
gavlili namazebi unda vilocoT. sizarmaciT
wlebiT namazis ar mlocvelebma, namazis dawyebisas
sunne-Tis locvisas im namazis pirvelad garune-
buli namazis salocavad nieTi unda gaake-Tos. ase
gakeTeba oTxive mezebSi saWiroa. hanefi mezebSi na-
mazis ar locva (eqberi qebairia) didi codvaa. es
didi codva erTi namazi rom iloceba imdeni drois
gasvlis Semdeg codva ufro emateba. radgan Tavi-
su-fal dros gavlili namazebis maSinve Ses-rule-
ba farZia. SuadRis namazis pirveli oTxi muxli
sunneTis locvisas yvelaze pi-rveli garunebuli
SuadRis nieTi unda ga-akeTos, bolo ori muxlis
locvisas pirve-lad garunebuli dilis namazis,
– 164 –
iqindis oTxi muxli sunneTis locvisas pirvelad
garunebuli iqindis, saRamos namazis sun-neTisas,
pirveli gavlili saRamos namazis, Ramis pirveli
oTxi muxli sunneTis loc-visas, pirvelad garuneb-
uli Ramis farZis, bolo sunneTis locvisas pirve-
lad garune-buli viTris nieTi unda gaakeTos da
ise unda ilocos. garda amisac Tavisufal dr-os
gavlili namazebi unda Sesruldes. Te-ravi namazis
locvisas gavlili namazebi unda ilocos.Yyaza na-
mazebis damTavrebis Semdeg sunneTebis da nafile
namazis lo-cva unda daiwyos.

– 165 –
meeqvse nawili
vinc namazs ar loculobs

hazreTi ebu beqirma brZana: “dReSi xuT-jer na-


mazis dros meleiqebi ase amboben: (ei, adamianTa
modgmav! wamodeqiT! da Tqvens dasawvavad gamzade-
buli koconi namazis loc-viT CaaqreTo)!” erT-erT
xadisSi fei-Ramberi brZanebs: “muslimanis urwmunos-
gan ganmasxva-vebeli qceva namazis locvaa,” e.i mus-
limani namazs loculobs, urwmuno ki – ara, xolo
munafiyi (orpiri) zogjer loculobs, zog-jer –
ara. munaafiyebi jojoxeTSi did tan-jvas
gamoivlian. erTerT xadisSi vkiTxul-obT: “vinc na-
mazs ar loculobs warRvnis dRes didebul al-
lahs ganrisxebuls naxa-vs!”
hadisis alimebi (brZenebi) erTsulovnad acx-
adeben, rom (namazis droulad ver Sem-srulebeli
da amis arafrad Camgdebi ur-wmuno gaxdeba) an ur-
wmonud mokvdeba. da wa-rmoidgineT ra mouva maT
vinc namazis lo-cvas Tavis movaleobadac ki ar
Tvlis? mas vinc sikvdilisas urwmunod kvdeba?.
ehli sunneTis swavlulebi erTxmad aboben rom
ibadeTebi rwmenis nawili ar aris. marto namazis
Sesaxeb brZenebi ramdenime gansxva-vebul azrs
gamoTqvamen; maT Soris zogier-Tebis imami ahmed bin
han-beli,Aabdullah ibni mubareq, ibrahim nehai,
zubeir bin harb, ishaq ibni raheveih, ebu beqr ibni
Seibe, eub sahTiani, haqem bin uTeibe, davud Tai -s
azriT, namazis Segnebulad daucveloba di-di cod-
vaa da qafirobis niSania.FmaSin Sen, morwmune Zmao,
arasodes ar modunde, ar izarmaco da namazi ar
gamotovo. Siyvarul-iT iloce namazi! radganac
didebuli al-lahi yvela Tqvengans jildosa da
sasjels sakuTari qcevebis mixedviT mogces ras ga-
akeTeb?
– 166 –
hanbeli mezebis mixedviT is, vinc namazs yovel-
gvari mizezis gareSe ar ilocavs, urwmuno gaxde-
ba: sikvdilis Semdeg ar dai-baneba, sudaraSi ar
Seixveva da misi namazi ar iloceba. muslimanTa
sasaflaoze ar da-imarxeba,sadRac mTaze erT
TxrilSi Ca-agdeben da saflavis adgili samudamod
ga-urkveveli darCeba.
namazis ar mlocveli Safi mezebis mixe-dviT
murTedi ar xdeba margam sasjeli sik-vdilia.
maliqi mezebis mixedviT namazis ar mlocvelis
kanonebi da Safi mezebis msga-vsia.
hanefi mezebis mixedviT, namazis daw-yebamdis cix-
eSi Caigdeba an sisxlis gamod-enamdis icemeba.

vinc xuT rames ar gaakeTebs, xuT rames ver


eRirseba:

1 _ vinc qonebis zeqaTs ar gascems, qone-bis


sikeTes da sargeblobas ver eRirseba.
2 _ vinc mosavlis zeqaTs (oSurs) ar gas-cems,
mogebisas xvavsa da baraqas ver eRir-seba.
3 _ vinc mowyalebas (sadayas) ar gascems, imisi
sxeuli janmrTelobas ver eRirseba.
4 _ vinc allahu Tealas ar Seevedreba,
sawadelis miRwevas ver eRiseba.
5 _ vinc namazis drois mosvlisas mis Se-srule-
bas ar moindomebs, sikvdilisas qeli-mei SehadeTis
Tqmas ver eRirseba.
hazreTi feiRamberi brZanebs:
“namazis umizezod ugulebelyofels didebuli
allahi TxuTmet satanjvels dauwesebs. amaTgan
eqvss amqveynad, sams sik-vdilis dros, sams
– 167 –
saflavSi, da samsac wa-rRvnis dRes, saflavidan
wamodgomis dros gamoscdiso”.
amqveynad gansacdeli eqvsi tanjva:
1 _ vinc namazs ar asrulebs cxovrebaSi xvavsa
da baraqas ver naxavs.
2 _ saxeze arasodes eqneba is silamaze da momx-
ibvleloba, romelic allahis rCe-ul adamianebs
aqvT.
3 _ mas aranairi sikeTis samagierod mad-li ar
daewereba.
4 _ misi locvebi (duebi) ar Seis-mineba.
5 _ igi aravis ar eyvareba.
6 _ sxva muslimebis keTili locvebi mas
sikeTesa da sargeblianobas ar moutans.
sikvdilis dros gansacdeli sami tanjva:
1 _ saSinlad, cudad, wvalebiT da mtki-vneulad
mokvdeba.
2 _ mSieri mokvdeba.
3 _ Zalian bevri wyalic rom dalos mainc mwyur-
vali da datanjuli mokvdeba.
saflavSi gansacdeli sami tanjva:
1 _ saflavi misTvis viwro iqneba, mouWers da
Zvlebi siviwrovisagan erTmaneTSi gada-ixlarTeba.
2 _ saflavi cecxliT aivseba da dRe-Ra-mis gan-
mavlobaSi mudmivad dawvavs.
3 _ allahu Teala mis saflavSi Zalian did
gvels gaagzavnis. igi Cveulebrivi amqv-eyniuri
gvelebisnairi ar iqneba. gveli yo-vel dRes da
yvela namazis drois mosv-lisas mas ukbens, wami-
Tac ar moasvenebs.
– 168 –
saflavidan wamodgomisas gansacdeli sami tan-
jva:
1 _ mas jojoxeTisaken gamqaCavi jojoxeTis
meleiqebi arasodes mo-asveneben.
2 _ allahu Tealas ganrisxebuls ixilavs.
3 _ angariSsworeba sastiki iqneba, jojoxeTSi
Caagdeben.

namazis mlocvelTa miRebuli sargeblobani

arsebobs mravali hadisi Serifi, sadac moTxro-


bilia namazis locvis madlisa da sargeblobis
Sesaxeb. abdulhaq bin seifud-din dehlevis (eSi-aT-
ul-lemeaT) wignSi hadisebs gvamcnobs:
1 _ ebu hureiere (radiellahuan) gadmog-vcems
hazreTi feiRamberma brZana: “xuTi dr-ois namazi da
juma namazi momaval paraskevamde, xolo ramaznis
marxva momaval ramaznis marxvamde yvela codvebs
gamo-isyidis da didi codvebisgan Sors mdgom
adamianebis patara codvebis mitevebis sababi
gaxdeba.” patara codvebis mitevebis Sem-deg, maT pa-
tronebs didi codvebic Tu gaaC-niaT, imaT sam-
agierod dawesebuli tanjva da sasjeli Seumsub-
uqdebaT, didi codvebis mitevebisaTvis monaniebac
saWiroa. Tu didi codvebi ar gaaCnia, maSin wode-
ba aumaRlde-ba, xolo maT, visac xuTi drois na-
mazebSi naklovanebebi aqvT juma namazis locvis
sa-magierod mietevebaT, Tu juma namazic nak-lova-
nia, maSin ramaznis marxvis samagierod
mietevebaT.Ppatara codvebis patiebiT did codve-
bis Semsubuqebis sababi gaxdebian di-di codvebis
sapatieblad Tevbes gakeTeba-caa saWiro es hadisi
Serifi, (muslim)-Sic aris dawerili.
– 169 –
2 _ abdullah ibni mesudi ambobs: feiRam-bers
SevekiTxe, romelia didebuli allahis yvelaze say-
vareli saqme? ase mipasuxa: “dro-ulad namazis loc-
va”. amis mere ki allahis yvelaze sayvareli saqme
ded-mamis siyvaruli da pativiscemaa, amis mere al-
lahis gza-ze brZola (jihadi).
islamis dasawyis periodSi yvelaze rCe-uli saqme
jihadi iyo. Axlandel droSi ki eniTa da kalmiT
urwmunoTa da codvilTa winaaRmdeg brZola
iTvleba. aseTi saxis jihadis moqmedT saqmiT,
fuliT, sityviT an qonebiT xelis Semwyobnic ase-
Tive madls da sikeTes miiReben. aeTi da hadisebi
gviCvene-ben, rom namazi zeqaTze da mowyalebis ga-
cemaze ufro faseulia.
3 _ dReSi xuTjer namazis locva dide-buli al-
lahis brZanebaa. vinc safuZvliani abdesis mere na-
mazs droulad wesebis da-cviT ilocavs, imas al-
lahu Teala pati-ebasa da Sewyalebas hpirdeba. vinc
ase ar iqceva maT arafers ar hpirdeba, Tu unda ap-
atiebs, Tu ara tanjvawamebas ar gamoulevs.”
aSkarad vxedavT, rom namazis pirobebis da we-
sebis kargad dacva aucilebelia. Dide-buli allahi
Tavisi sityvidan arasodes ar gadauxvevs da namazis
droulad mlocvel-ebs codvebs miutevebs.
4 _ “Tqvensa da Cems Soris damakavSi-rebeli xidi
namazia, namazis mimtovebeli urwmuno gaxdeba.” e.i.
Cans, rom namazis ml-ocveli muslimani aris, xolo
vinc namazs upirveles movaleobad ar Tvlis ur-
wmunoa.
5 _ ebu zeri gadmogvcems: erTxel, Semod-gomisas
hazreTi feiRamberTan erTad quCaSi gavediT, fo-
Tolcvena iyo. feiRamberma xis ori toti motexa
da totebs umalve foT-lebi dascvivda, maSin
feiRamberma brZana: “ei, ebu zer! rogorc am
– 170 –
totebs foTlebi dascvivda, iseve allahis xa-
TrisTvis namazis mlocvel mus-limansac codvebi
dascvi-vdeba.”
rodesac muslimani ridiTa da krZalviT as-
rulebs namazs, mas codvebi mieteveba. e.i. didebu-
li allahi mas yvela patara codvebs miutevebs.”
namazis Semsrulebeli warRvnis dRes naT-liT
mosili iqneba da aqedan gamomdinare jojoxeTis
tanjvas gadaurCeba. Tu adamiani namazs ar ilocavs
naTeli da sikeTe ar mi-ekareba da simSvides ver
moipovebs, piriqiT, misi adgili qarunTan, firavun-
Tan, hamanTan, ubei bin halefTan da sxva urwmunoeb-
Tan erTad iqneba.
vxedavT, rom namazis locva samudamo na-Tels
moiyolebs Tan da Tu namazis locvas SevwyvetT
codvilTa gverdiT aRmovCndebiT, e.i. jojoxeTSi
davitanjebiT. islamis brZe-nebi ibadeTebs Soris
mxolod namazis mi-tovebas miiCneven urwmunod gax-
domis safas-urad.
6 _ sahabe ebu derda gadmogvcems: feiRam-berma
ase miTxra: “cecxlSi rom iwvode, da romc daggli-
jon kidec, arasodes allahi ar uaryo da arafers
Seadaro! farZi na-mazebi ar miatovo, Torem musli-
manobas dakargav. alkoholi ar dalio, radgan al-
koholi yvela mavneblobis gasaRebia.”
vxedavT, rom namazis ulocveli urwmuno xdeba,
da Tu sizarmacis gamo miatovebs mZi-me codvili
xdeba. yvela alkoholur sasme-ls gonebis
dakargvamde mivyavarT da ugunu-ri kacic yvela
borotebis Camdenia.
7 _ abdullah ibn mesud radiallahu anh
brZanebs rom, allahu Tealas yvelaze say-vareli
saqme romelia resulullah vkiTxe. “droulad
naloci namazi” brZana. zogierT hadisi SerifSi ki
– 171 –
“zustad drois dawye-bisas naloci namazi yvelaze
metad uyvars” ubrZanebia. mis garda romeli uyvars
vkiTxe. “ded-mamaze kargad moqceva” brZana. amis ga-
rda ro-melia yvelaze sayvareli vkiTxe. “allahis
gzaze jihadis brZolis gakeTeba” brZa-na. es hadisi
Serifi orive swor hadisebis wignSi buharsa da mus-
limSia daweri-li. sxva hadisi SerifSi “saqmeebidan
yvela-ze saukeTeso, saWmlis gacea”. kidev sxva
hadisSi, “misalmeba”. aseve kidev sxva hadisSi, “RamiT
yvelas Zilis dros namazis loca” brZana. sxva
hadisSi “yvelaze saukeTeso saqme, xelidan da eni-
dan vinmes Seuwuxeblobaa”.
8 _ erT hadisi SerifSic, “yvelaze sauke-Teso
saqme, jihadia”. sxva hadisi SerifSi, “yvelaze
saukeTeso saqme, hajobis gake-Tebaa”. anu aranairi
codvis CadeniT gakeTe-buli hajobaa brZanebda. (al-
lahu TeRalaze ziqris gakeTebaa) da (yovelsvis
gasakeTebe-li saqmea) hadisiSerifebSi gvxdeba.
kiTxvis damsmelebis mdgomareobebis Sesabamisad, sx-
vadasxva pasuxi gaucemia. Tundac drois mix-edviT
pasuxi gaucemia. magaliTad, islamis dasawyisSi,
saqmeebis yvelaze saukeTeso jihadi iyo. dRes-
dReisobiT, saqmeebidan yvela-ze saukeTeso, werilo-
biT, sityvierad, qaafi-rebze, araswori iTiadis
mqoneebze pasuxis gacema, ehli sunneTis da misi wes-
debulebis gavrcelebaa. amdagvari jihadis Sem-
sruleb-lebze, fuliT, qonebiT, sxeuliT, damxmare-
ebi am madlis mewileebi gaxdebian. aiaTi qe-rime-
bi, da hadisi Serifebi, namazs, zeqaTi-dan da sadayi-
dan ufro mniSvenelovani da Zvirfasi rom aris
gvaCvenebs. magram, sasik-vdilo mdgomareobaSi myofs
raimes micemiT Tu gadvarCenT es namazis locvaze
ufro Zvirfasi iqneba. aqedan gamomdinare, sxvada-
sxva mdgomareobebSi, sxvadasxva pirobebSi, sx-
vadasxva rameebi ufro Zvirfasi xdeba.
– 172 –
9 _ ubade bin samiT radiellahu anh gvam-cnobs,
rom. allahu Tealas resuli brZa-nebda, rom “al-
lahu Tealam xuTi drouli namazis locva brZana.
vinmem, lamazad abdesis aRebiT, namazebi droulad
Tu iloca da ruquRebi, yvela moZraobebi zustad
Seasrula, allahu Tealas, misi patiebisTvis
sityva aqvs micemuli. vinc amaT ar asrulebs
maTTvis sityva ar miucia. es Tu moindoma apatiebs.
Tu moindoma sas-jels miscems”. es hadisi Serifi
imami ahmed, ebu davud da nisaaii-Si aris nacno-bebi.
aqedan ikveTeba rom, namazis pirobebze, ruquRebze
da sejdeebze yuradRebis gamaxvileba saWi-ro. al-
lahu Teala sityvidan ar dabrundeba. sworad na-
mazis mlocavT aucileblad apatiebs.
10 _ eshabi qiramidan cnobili bureide eslemi
radiellahu anh gvamcnobs. hazreTi feiRamberi
brZanebda rom, “TqvenSi yvelaze upirve-lesi ram
namazia. namazis mimtovebeli qaafiri gaxdeba”.
ikveTeba rom, namazis mlocavi muslimanobas gamox-
atavs. namazze yuradRebis gaumaxvilebeli, namazi
pirveli Sesasrulebeli ram, ar aRiarebs da amis
ga-mo namazs ar ilocavs qaafiri gaxdeba. es hadisi
Serifi, imami ahmed, tirmizi, nesai da ibni maje
wignebSia nacnobebi.
11 _ zeid bin haalid cuhenii gvamcnobs. hazreTi
feiRamberma brZana rom, “mus-limanma, sworad da
guldasmiT ori muxli namazi rom ilo-cos, Cade-
nili codvebi epatieba”. anu allahu Teala, mis
patara codvebs yvelas apatiebs. am had-isi Serifs
imami ahmedi gadmogvcems.
12 _ abdullah bin amir-bin aas gvacno-bebs. al-
lahis resuli brZanebda rom, “erTi vinme, namazis
edas Tu gaakeTebs, es namazi aRsasrulis dRes sina-
Tles da damcvelobas gauwevs aseve jojoxeTidan
ga-darCenis sab-abi gaxdeba. namazs Tu ar daicavs,
– 173 –
sinaTle da damcveloba ar eqneba. qarunTan,
faraon-Tan, haamaanTan da ubei bin halefTan erTad
iqneba”. vxedavT rom, erTi vinmem, namazi fa-rZebis,
vaajibebis, sunneTebis da wesebis Se-sabamisad Tu
ilocavs, es namazi aRsasru-lis dRes sinaTleSi
yofnisTvis sababi gauxdeba. aseTnairad namazis
locvas Tu ar gaagrZelebs, aRsasrulis dRes
CamoTvlili qafirebis saxelebis erTad iqneba. anu
jo-joxeTSi saSinel wvalebas gaivlis.
13 _ ebuderda radiellahu anh ambobs rom,
uzomod sayvarelma me miTxra rom, “na-wil nawilad
ro danawevrde, cecxlSi rom daiwva kidec, allahu
Tealas sawinaaRmdego arasdros araferi gaakeTo!
farZi namazebi ar miatovo! farZ namazebi gangeb mim-
tove-beli, muslimanobidan gava. alkoholuri sa-
smeli ar dalio, yvelanairi cudi saqmeebis
gasaRebia”. es hadisi Serifi ibn maje gvam-cnobs. vxe-
davT rom, farZi namazebis mimt-ovebeli, qafiri
gaxdeba. sizarmaciT nama-zis mimtovebeli qaafiri
ara magram didi cod-viani gaxdeba. Rvino da alko-
holuri sasme-lebi yvela tvins Slis da adamiani
mdgoma-reobidan gamoyavs. tvinis ar mqone, yvela-
nair cud saqmes Caidens.
14 _ abdullah ibni omer radiellahu anh gvam-
cnobs allahis resulma brZanana rom, “namazebis
drois mosvlisTanave mlocvele-bidan allahu
Teala kmayofili gaxdeba. Dr-ois bolosken
mlocvelebsac apatiebs”. es hadisi Serifi tirmiz-
ma gvamcno.
15 _ ummi ferve radiellahu anha gva-mcnobs. yve-
laze kargi saqme romelia ukiT-xavT., hazreTi
feiRamberma brZana “saq-meebid-an saukeTeso, drois
mosvlisTanave naloci namazia” brZanebda. es hadisi
Serifi, imami ahmed, tirmizi da ebu davud gvamc-
noben. namazi msaxurebebis yvelaze maRla mdgomia.
– 174 –
drois mosvlis Tanave locvisas ufro maRali xde-
ba.
16 _ hazreTi aiSe (radiellahuanha) brZa-nebs rom,
feiRambris drois miwuruls na-loci namazi mx-
olod orjer vnaxe’’. anu mTeli sicocxlis
manZilze, mxolod orjer drois miwuruls namazi
ulocia.
17 _ hazreTi aiSe feiRambris nafile ib-adeTe-
bidan yvelaze metad anu uwyvetliv Se-srulebuli
msaxureba sabahnamazis sunneTi iyo es hadisi buhar-
Sic da muslimSic aris dawerili. vxedavT, rom
hazreTi aiSe xuTi drouli namazis erTad naloci
sunneT na-mazebze, nafile namazs uwodebs.
didi islamis swavluli, allahis adami-anebis
winamZRoli, codvilebs, umezeoebis sawinaaRmdegod
ehli sunneTis yvelaze mniS-vnelovani, allahu
Tealas SerCeuli reli-giis gamvrcelebeli, imami
rabbani mujed-didi elf-i saanii ahmed bin abdul-
ehad fa-aruukii serhendi ‘’rahmeTullahi aleih’’, is-
lamis rwmenaSi msgavsis ar damweri, (meqTuubaT)
wignis pirvel tomSi, ocdamecxre we-rilSi amobs
rom:
allahu TeRalas mowonebuli saqmeebi, fa-rZebi
da nafileebia. farZebis gverdiT na-afileebs ar-
aviTari fasi ara aqvs. erTi fa-rZis droulad Ses-
ruleba, aTasi weli gau-Cerebliv nafile namazis
locvaze mniSvne-lovania. yvela saxis nafile ase-
Tia, maga-liTad namazi, zeqaTi, marxva sul asea.
aseve erTi farZis Sesrulebisas, misi sun-neTebidan
erTi sunneTi da wesebidan erTi wesis gakeTebac,
sxva nafileebis gakeTeba-zec sarTul sarTul
ufro mniSvnelovani da Zvirfasia. hazreTi omeri
erT dRes sabah namazis locvinebisas, jgufSi erT-
erTis Se-umCnevlobis gamo sababi moikiTxa, is yov-
– 175 –
el Rame nafile namazebs loculobs. SesaZle-be-
lia Zinavdes da magis gamo ver movida uT-xres.
(mTeli Rame eZina da sabah (dilis) na-mazi jemaeTiT
erTad eloca, ufro kargi iqneboda) ubrZanebia. vxe-
davT rom erTi far-Zis Sesrulebisas, wesebidan
erTi wesis ga-keTeba da erTi meqrufidan moride-
ba, ziq-ridan ufro Zvirfasia.
xoda, im kargi saqmeebis gakeTebiT da meq-
rufebidan moridebis erTad rom gakeTdes, raTq-
maunda ufro sargebliani iqneba. magram maT gareSe
Tu gakeTdeba, mniSvneloba ar eq-neba. amis gamo,
erTi lari zeqaTis micema, aTasobiT laris
nafile sadayis micemaze ufro ukeTesia. im erTi
laris micemisas er-Ti Tavazianobis gaTval-
iswinebiT, magali-Tad, axlo naTesavze micemac im
nafile sa-dayidan ufro kargi iqneba. imami rabbani,
1034 /m. 1624/ welSi, indoeTSi, qalaq ser-hendSi gar-
daicvala.

namazis WeSmariteba

islamis did alimi (brZenTmTavarTagan) abdul-


lah dehlevi Tavis naSromSi (meqaT-ib-I Serife) wig-
nis 85-Te werilSi ase wers:
namazis jemaeTiT locva, da ruquRis gas-wore-
ba, or sejdes Soris dajdoma Cven al-lahis re-
sulebma gvamcnobes. yvelafers Ta-visi funqcia aqvs:
ruquRs, fexze dogmas, se-jdes, wamodgomas, daj-
domas da sxva. amaTi kargad da faqizad Sesrule-
baa saWiro. yve-lafers namazi moicavs: yurani qer-
imis waki-Txvas, misalmebas, codvebis monaniebas da
yvela saTxovaris didi allahisaTvis Seve-drebas.
xeebi da balaxebi rogorc namazis mlocvelebi
welSi gamarTulni dganan, cxo-velebic ruquRs md-
– 176 –
gomareobaSi, da usul-oebi TiTqos eTTehiaTzze
zian ise ganla-gebulan. namazis locva mirajis
Rames farZi gaxda. namazis damcveli rCeul
feiRambe-rebs da TviTon yovlisSemzle allahs
uax-lovdeba, emorCileba ra maT brZanebebs. al-lah-
ma daawesa ra namazis Sesruleba, musli-manebisaTvis
didi mowyaleba gaiRo. amito-mac mravali madlo-
ba da dideba allahs. Cv-en yovelTvis mivesalmebiT
allahis sayva-rel feiRamberebs da gvwams maTi. na-
mazis locvisas saocar simSvidesa da simyudro-ves
movipovebT xolme.
namazis locvisas, marTalia allahis da-naxva
SeuZlebelia, magram aucilebelia vi-locoT ise
TiTqos mas vxedavdeT, ambobs erTerTi alimi. am
azris saukeTesoobaSi yvela islamis alimebi
erTsulovanni arian. bayaras suraSi asea nabrZanebi:
“didebuli allahi locvebs da RvTismsaxurebas ar
dagikargavT!” gvatobinebs, rom arcerTi na-mazi
wyalSi ar iyreba. aqedan gamomdinare namazis aras-
worad locva RvTismsaxurebis waylSi Cayris
tolfasia. hazreTi feiRamberic ase brZaneb-da:
“orive Tvalis sinaTle da gemo namazSiao.” aqedan
sxva azric gamodis: yovlisSemZle allahi Tavis
udide-bulesobis madlsa da naTels namazSi ure-
vs da Cveni suli da Tvalebic Svebasa da bedniere-
bas SeigrZnobs. vinc namazis garda sxva rameSi eZie-
ba Svebas da bednierebas is ugunuria da WeSmari-
ti morwmune ar aris, radganac nama-zis gamo-
tovebiT, igi yvela sx-va RvTismsaxurebas um-
niSvnelod da tyuil-ubralod aqcevs.

– 177 –
upiratesobani namazis Sesrulebisas

imami rabbani wignSi “meqTubaTi” pirveli tomis


261-e werilSi ase ewers:
“aucilebelia icodeT, rom namazis locva is-
lamis xuTi pirobidan meorea. namazi yve-lafers er-
Tad Seicavs da is-lamis erTi me-xuTedic rom iyos,
ukve muslimanobisaTvis sakmarisia. namazi aris yve-
laze WeSmariti im saqmeebidan, romlebic adamianebs
allahTan aaxloveben da samoTxeSi mosaxvedrad
erT-erTi Zlieri winapirobaa. hadisSi vkiTxul-obT:
“namazi muslimanebis mirajia!” aseve: “adamiani al-
lahu TealasTan yvelaze miax-lovebuli namazis
locvis dros ariso!” saerTo warmatebebsa da
gamarjvebebSi namazis locvisas adamianebi bevri
allahiseu-li ramis xilvas SeZleben xolme. na-
mazis locva rom ar dawesebuli-yo, adamianebi We-
Smarit da mSvenier miznebs rogor miagnebdnen? siy-
varulsa da sikeTes rogor iswav-lidnen? namazi
dardian sulebs Svebas hgv-ris, avadmyofobebis
gankurnebas xels uwyo-bs. gulis mkurnali namazia.
hazreTi feiRam-bris sityvebi: “namazi gulis
sixaruli da Tvalis Ciniao” raoden didi
mniSvnelobis mqonea. saTavec yvelafrisa rac xde-
ba da moxdeba didebuli allahis nebaa, namazi ki
misi brZanebaa. amqveyniuri siamovnebebi umni-Svnelo
da uazro rCeba namazis didebule-bis gverdiT.
mniSvnelovani saiqioSi mox-ved-ris Semdegac
madlisa da sikeTis damsaxur-ebaa. WeSmaritad Rire-
bul bednierebisa da Svebas iq moipovebT. radganac
bevri amqveyni-uri Rirebuleba saiqioSi gadafasde-
ba da WeSmaritad faseulic imqveynad irkveva.
saiqioSic mosvenebisaTvis miraji saWiroa da mus-
limanebisaTvis es miraji namazis loc-vaa. radgan
– 178 –
feiRamberma (sallahu aleihi ve-sellem) brZana: “mi-
rajis Rame amqveynidan wavida, saiqios moxvda
samoTxeSi, mTliani bednierebiTa da WeSmariti
SvebiT iq damk-vidrda. o, didebulo allah! Sen neba
mog-ve-ci da SegvaZlebine movimoqmedoT mirajis
sakadrisi saqvelmoqmedo da Rirebuli saq-meebi.
yvela feiRambrebs madli da sikeTe ar moaklo,
radganac isini Seni rCeulebi arian da Seni
brZanebebis sworad Sesrule-baSi WeSmarit gzas
gviCveneben.
yvelam, SecdomiT gzas mihyveba es gza Segnebu-
lad rodi airCia, maT ubralod ar gaaCndaT swori
azri da informacia namazis WeSmariti madlisa da
upiratesobebis Sesa-xeb da amitomac bednierebas
sxva rameebSi eZebdnen. sxva miznebisaken iswrafod-
nen, Ta-nac namazis am miznebisaken mimyvan gzad arc
miiCnevdnen. zogmac namazis Rirebuleba da Sveba
musikaSi, TrobaSi, sakuTari Tavisa da gonebis
dakargvaSi eZeba. mizani lamazi fa-rdebis miRma,
musikisa da garTobis miRma eZeba. cekvasa da mxi-
arulebas mihyva, maSin rodesac yovlisSemZle al-
lahma brZana: “ar-am saqmeSi xsna da Sveba ar eZe-
bo-To!” diax, gamoucdeli mocurave daxrCobas rom
gada-urCes, yvelanair fesvsa da balaxs moe-
bRauWeba, xanac raimes metismeti ga-tacebiT yru-vde-
ba da brmavdeba. amaT nama-zis raime mad-lic rom
scxebodeT, am mavne-bel saqmeebs, xels ar miakarebd-
nen, gemos ar gausinjavdn-en da fiqrSic ki ar gai-
vlebdnen.
allahu Tealas mier boZebuli yvelaze didi
jildo da saCuqari RvTismsaxurebis (ibadeTis)
siamovnebiT Sesruleba da loc-viT arasodes
daRlaa. mxolod aseT adami-anebs sZaluZT Seicnon
namazis namdvili ge-mo da fasi. gansakuTrebiT ki
– 179 –
farZi namaze-bisa.
[farZi namazis garda yvela danarCeni nafi-le na-
mazia]
Sakmarisia, adamianma igemos namazis sauc-xoo
gemo, rom maSinve piridan es sityvebi amoxdeba: o,
yovlisSemZle allaho, ra sas-waulia, gmadlob rom
gvwamlob da mwuxare sulebs gvikurnav. es WeSmar-
iti bednierebaa.
kargad icodeT, rom namazis samagiero wo-deba,
samoTxeSi maRalia, amqveynad adamiani allahu
Tealas yvelaze metad namazis lo-cvisas uaxlovde-
ba, imqveynad ki misi danax-visas. yvela RvTismsax-
ureba adamianebSi na-mazis locvis survilis
gaRviZebas emsax-ureba, radganac saboloo da mud-
mivi bedni-erebis miRweva mxolod namazis locviT
ar-is SesaZlebeli.
namazi yvelafer sxvaze da marxvazec ki faseu-
lia. namazi gatexil gulebs amTli-ane-bs, namazi
codvebis mitevebis sababia, adamians borotebisagan
icavs. hadisSi vkiTxu-lobT: “namazi gulis sixalise
da sixaruls saTavea”. namazi mwuxare sulebs
naRvels ga-uqarvebs, namazi sulis sakvebia, namazi
gulis ganmkurnebelia, radganac didebul al-lah-
Tan miaxloebis erTaderTi WeSmariti gzaa”.

imami rabbani, (meqTuubaaT) wignis 1 nawilis, 266-


e werilSi ambobs rom:
religiis da mrwamsis gaTviTcnobierebis Semdeg,
fiqhis (moZRvreba muslimanuri sama-rTlis Sesaxeb)
miTiTebebis anu religiaSi nabrZanebi da akrZa-
luli saqmeebis Seswavla aucilebelia. farZebis,
vajibebis, alali da haramis, sunneTi da meqrufebis
codna da am codniT moqmedebaa saWiro. fiqhi
– 180 –
wignebis swavla yvela muslimanisTvis saWiroa. (am
wignebis ucodinrobiT muslimanoba SeuZle-be-
lia.) uzenaesi allahis nabrZanebis Sesru-lebiT,
misi mowonebuli cxovrebis msgavsad cxovreba. misi
yvelaze metad mowonebuli da nabrZanebi, dReSi
xuTi drois namazis locvaa. namazi rwmenis sayr-
deni boZia, nama-zis didi mniSvnelobidan da Tu ro-
gor il-oceba ramodenime miniSnebas mogawvdiT. yur-
isdagdebiT momismineT! jer, sunneTze (anu fiqhis
wignebSi dawerilis) zustad miyol-iT abdesi
unda aiRoT. abdesis aRebisas sxe-ulis dasabani naw-
ilebis samsamjer gulda-smiT unda daibanoT.
amdagvarad sunneTze dayrdnobiT abdesis aReba
gamova. Tavze me-shis gakeTebisas, Tavis yvela naw-
ilze xeli unda gadaisvaT. yurebi da kaCac unda
davi-sveloT anu meshi unda gaakeToT. fexis Ti-
Tebis dabanisas (anu fexis TiTebis Suale-debis
gawmendisas) marcxena xelis neka TiTiT fexis TiTe-
bis qveSa mxareebi unda gamoibanoT. es musTehabi
(mosawoni) saqmea da mitoveba ar SeiZleba, eseni al-
lahu Tealas sayvareli da mowonebuli saqmeebia.
namazi morwmuneebis mirajia, anu mirajis Rames
feiRamberze (sallahu aleihi vessel-lem) naCuqe-
bi siZvirfaseebi, am qveyanas mis mimyolebs mxolod
namazidan SeuZliaT isi-amovnon. kacebi, namazebis
jemaeTiT locvis-Tvis unda iswrafodnen, ufro met-
ic imamis pirveli aRebul Teqbiri ar unda gamo-
to-von. [qalebis Tu gind jemaeTiT namazis lo-cva
iyos, Tugind yuranze mosmena anda mev-ludis mosas-
menad, jameebSi kacebis gverdiT Sereva da juma na-
mazebze wasvla codvaa].
namazebis droulad locva (da droulad locvis
codna) savaldebuloa. (martod lo-cvisas yvela na-
mazi drois mosvlisTanave unda ilocebodes,
– 181 –
iqindi namazi da iaTsi (Ramis) namazi imami azamis
mixedviT unda ilocebodes. namazi ramdenadac dag-
vianebiT iloceba imdenad madli cotaa. musTehabis
mqone droebi, jemaeTiT salocavad, ja-meSi
wasasvlelad wodebuli droebia. namazis locvamde
dro Tu gaivlis, adamianis mok-vlisnairi didi
codva iqneba. yazis (gav-lilis locviT) gakeTebiT
es codva napati-ebi ar iqneba. mxolod valis mox-
daSi CaiT-vleba. am codvis sapatieblad Tevbe-i na-
suh gakeTeba anda haji mebruris gakeTebaa saWi-ro.
(ibni abidin).
namazis dros yurani qerimi sunneTiT mow-ode-
buli raodenobiT unda ikiTxebodes. Ru-quRze da
sejdeze gaunZrevlad dgoma, raT-qmaunda saWiroa.
imitom rom, farZi anda va-jibia. ruquRdan ad-
gomisas ise unda gaswo-rdes rom Zvlebi adgileb-
Si unda Cajdes. amis Semdeg, am mdgomareobaSi
gansazRvruli droiT dgoma farZi an sunneTi an
vaajibia uTqvamT. or sejdes Soris jdomac amis
msg-avsia. amaTze raTqmaunda yuradRebis gaTva-
liswinebaa saWiro. ruquRze da sejdeze Te-sbihi
sul cota sam-sam jeraa, umetesi ki Svidi da TerT-
metia. imamisTvis ki jemaRe-Tis mixedviTaa. janm-
rTeli adamianisTvis, marto locvisas Tesbihis
sul cota raodenobiT gakeTeba raoden sasircxo
saqcielia. sul rom ara xuTjer mainc unda Tqvas.
Se-jdes gakeTebisas jer muxlebi, Semdeg xe-lebi,
mere cxviri da Subli daideba. muxlebidn da
xelebidan pirvelad marjvena mxare daideba. ad-
gomis procesi dajdomis sapirispirod ganxor-
cieldeba (anu SubliT cxviriT daiwyeba). fexze
dgomisas, sejdis adgilze, ruquRze yofnisas fexe-
bze, sej-deze yofnisas cxviris mopirdapired, jdo-
misas ki xelebis SuaSi anda muxlebze yure-baa
– 182 –
saWiro. Tvalis iqeTaqeT trialiT ara da zemoT
CamoTvlil adgilebze yurebiT namazis locva
guliT anu amqveyniurobaze mowyvetiT mxolod al-
lahze mindobiT nama-zis locvad CaiTvleba. anu
suliT guliT namazis locva gamogviva. hazreTi
feiRam-bers ubrZanebia rom: xelis TiTebis ruquR-
ze gaSla da sejdeze erTmaneTze Setyupeba sun-
neTia. amaTac dakvirveba esaWiroeba. isl-amis pa-
troni hazreTi feiRamberi am moqme-debebis sarge-
blianobaze fiqriT ase gauke-Tebia. CvenTvis ki, is-
lamis patronze, miyo-laze sxva didi sargebeli ar
aris. es Cveni naTqvamiFfiqhis wignSi mocemuli
kanonebis SesrulebisaTvis wamaxalisebeli maga-
liTe-bia. allahu Tealam Cvenc da Tqvenc isla-mis
naCvenebi swori gziT cxovreba gvargu-nos! feiRam-
berebis, winamZRoli, batoni, yve-laze saukeTeso,
yvelaze didi pativiscemis-Tvis “aleihi ve aleihim
ve alaa aali qul-lin minesselavaTi efdaluha ve
mine Tesli-maTi eqmeluha” es dua miRebul iqnas!
aamin.

– 183 –
imami rabbani “rahmeTullahi aleihi”
(meqTubaT) wignis isev meore nawilis 69 -e
werilSi ambobs rom:

allahu Tealas madloba! mis rCeul, mow-oneb-


ul morwmuneebs salami, simSvide hqono-deT!. Tqveni
werili movida. megobrebis, na-Tesavebis, swori gziT
svlis mixvedriT, Za-lian gauxarda. allahu TeR-
alam, siswore da swor gzaze myofneli
amravlos!Megob-rebTan erTad mocemul pasuxismge-
blobebis ganxorcielebas vagrZelebT. xuT droul
na-mazs ormocdaaTi samoci kaciT vloculo-bT, am-
bobT. amis gamo, allahu Tealas didi madloba!
guli allahu TealasTan, sxeuli, saqcieli da
samarTali, allahze damoki-debulebiT Sesrule-
ba roden didi saCu-qaria. dResdReiobiT adamianebis
umravle-soba namazis locvas gulgrilobiT ekide-
bian. amis gamo Tqveni siyvarulisTvis am we-rtil-
is gamoaSkaravebisTvis aucilebloba vigrZeni.
Tadil erqans mniSvnelobas ar ani-Weben. kargad
momismineT! feiRamberi “yvela-ze didi qurdi saku-
Tari namazis momparavia” brZanebda. ei allahis re-
sulo! erTi vinme, sakuTari namazs rogor moipar-
avs? ukiTxa-vT. “namazis ruquRs da sejdes vinc sru-
lyofilad ar gaakeTebs” brZana. erTxel brZana rom:
“namazis locvisas ruquRze da sejdeze garkveuli
droiT welSi mox-rili vinc ar gaCerdeba allahu
Teala mis namazs ar CaTvlis”. Cveni feiRamberi erT
vinmes namazis locvisas, ruquRi da sejdes srul-
yofilad Seusruleblobas dainaxavs, “Sen namaze-
bis aseTi locvisaTvis muhammedis rwmenis garda
sxva rwmeniT sikvdilis ar geSinia?” ubrZanebia. isev
brZanebda rom, “Tqvenidan erTerTi namazis
locvisas, ru-quRdan adgomisas, sworad gauCere-
blad da fexze dgomiT, sxeulis yvela nawilis ad-
– 184 –
gilze daubruneblad, namazi srulyofilad ar
CaiTvleba”. erTxelac uTqvams rom, “or sejdes
Soris welSi gamarTulad daujdomlad, namazi sru-
lyofili ar iqneba”. hazreT feiRambers erTerTi
namazis locvi-sas daunaxavs, rom namazis moZraobe-
bis, sun-neTebis musTehabebis daukvirveblad, ruqu-
Ridan adgomisas gauCerebliv isev ruquRze wasu-
la, or sejdes Soris ar damjdara da uTqvams: “Tu
namazebis aseTnairad locvas gaagrZeleb da
mokvdebi, warRvnis dRes Sen Cemi ummeTidan (mimy-
olebidan) ar CagTvl-ian”. ebu hureire (radiellahu
anh) ambobda rom, (samoci weli, yvela namazis mlo-
cavi, da arceTi namazi CaTvlili rom araqvs, ase-
Ti vinmeebi ruquRis da sejdeebis srulyo-filad
rom ar asrulebdnen isini arian). zeid ibn vehb
erTerTi namazis locvisas ruqu da sejdes sru-
lyofilad Seusrule-bloba dainaxa. masTan miix-
mo, ramdeni xania aseTnairad namazs loculob, hk-
iTxa. ormo-ci welia pasuxis Tqmisas, Sen ormoci
wel-ia namazi ar gilociao. rom mokvde resu-lul-
lahis sunneTis anu rwmeniT momkvdar-ad ar
CaiTvlrbio.
Taberani (rahmeTullah TeRala aleihi) (evsaaT)-
Si gvacnobebs rom, vinme morwmune namazs lamazad
ilocavs ruquRs da sejd-eebs lamazad Tu
gaakeTebs, namazs gauxard-eba, da nuri ainTebao.
melaiqebi, im namazs caSi aitaceben, is namazi, na-
mazis mlocavs karg duas gaukeTebs da Sen, Cemi,
Secdome-bisgan dacvis msgavsad, allahu Tealac,
Sen dagicavso. namazi Tu srulyofilad ar il-oce-
ba Savi iqneba. melaiqebs is namazi SeezizRebaT,
caSi ar aitaceben, im namazis mlo-cavs, naloci na-
mazi Sesaferis duas gaukeTebs, Sen rogorc me Sec-
domiT naklovane-bebiT damtove, allahu Tealamac
maseTi na-klovani dagtovoso, etyvis. amis mixedviT
– 185 –
namazebis srulyofilad locvisTvis unda
viswrafodeT. sxvebis SecdomiT locvis da-naxvisas
unda vuTxrad da Tu saWiro iqneba vaswavlod. mus-
limane-bis umravlesoba am sa-pativcemulo moqmede-
bebidan Sors rCebian, es SesaZleblobebi ki xel-
idan gaurbiT. hazreTi feiRamberi brZanebs rom
“miviw-yebuli sunneTis gamomaSkaravebeli, asi Se-
hidis madls miiRebs”.
jemaeTiT namazis locvisas rigebis swo-rad da
mWidrod dakavebasac didi mniSvne-loba aqvs.
hazreTi feiRamberi jer rigebs daalagebda gaas-
worebda da namazs mere da-iwyebda. “rigebis gas-
woreba namazis locvis erTerTi nawilia” brZaneb-
da. yvela Cvengani swori gzidan ar dagvaSoro!
____________________

muslimanis: amqveynis siZvirfaseebis da im-qveyni-


urobis mogeba Tu unda, sakuTar TavSi es sami Cve-
va unda waSalos:
qmnilebebidan (kerpebi da sxva) aranairi ramis
dalodeba. muslimanebze cilis wameba. sxvisi axis
(sakuTrebis) aReba.

namazis saidumlo

imami rabbani (meqTubaT) wignis pirveli nawilis,


samasmeoTxe werilSi brZanebs rom:
allahu TeRalas dalocvis da feiRamber-is
selavaTis Tqmis Semdeg, usasrulo simS-vidis
mopovebisTvis duas vakeTeb. allahu TeRala sx-
vadasxva aiaTi qerimSi, samadlo saqmeebis
gamkeTebel mu’minebs samoTxeSi Se-svlas gvamc-
nobebs. es samadlo saqmeebi ro-mlebia, yvela kar-
gi saqme Tu maTgan ramo-denime? Tu, kargi saqmee-
– 186 –
bidan yvelas moi-cavs maSin mas veravin gaakeTebs.
maTgan ra-modenime Tu aris, netav romlebia? Cven-
da sasixarulod allahu TeRalam saCuqris ga-
keTebiT ase gvamcnoba rom, swori saqmeebi, islamis
xuTi pirobaa. islamis am xuTi pir-obis, guldas-
miT uSecdomod Sesrulebisas, jojoxeTidan
gadarCenis Zlieri mtkicebu-lebaa. imitom rom es-
eni, TavisTavad swor saqmeebad iTvleba, adamians
codvebisgan da cudi saqcielebisgan icavs. yurani
qerimSi anqebuT sureSi ormocdamexuTe aiaTis gan-
martebiT (uSecdomod naloci erTi nmazi, adamians
binZur, cud saqmeebis Cadenidan icavs) brZanebs.
romeli pi-rovnebas, islamis xuTi pirobis Ses-
ruleba Tu erguneba, siZvi-rfaseebis madli miRe-
bu-lad eqneba. imitom rom TviTon, nisa suras asor-
mocdameeqvse aiaTSi ganmartebiT (Tu irwmunebT da
umad-lierebT, tanjvas ar moggvriT) brZanebs. amis
gamo, islamis xuTi pirobis, Sesrule-bisTvis
suliTa da guliT brZolaa saWiro.
am xuTi pirobidan yvelaze saukeTeso, nam-azia
radgan rwmenis sayrdeni boZia. namazis pativebidan
erTerTi pativi namazis gauvl-elad locvaa. namazi
uSecdomod Tu il-oceba, islamis mTavari da didi
saZirkveli Cayrili iqneba. jojoxeTidan
gadasarCeni Zlieri Zafi xelSi daWerili iqneba.
alla-hu Tealam yvelas swori namazis locva gvar-
gunos!
namazze dadgomisas, (allahu eqber) Tqma, (al-
lahu TeRalas, arcerTi arsebis, misdami msaxure-
bis saWiroebas ar war-moadgens, arc-erTi mxridan
mas saWiroeba ar aqvs, adamian-ebis namazebidan mas
sargebeli ar aqvs) gvacnobebs. namazis Sig-niT
Teqbirebi ki, (allahu TeRalas winaSe Sesaferisi
msaxurebis Sesrulebisa, Rirsebis da Zlierebis ar
qonlobas) gamox-atavs. ruquRSi naTqvami Teqbire-
– 187 –
bic am mniS-vnelobis qonis gamo, ruquRis Semdeg
Te-qbiris Tqma nabrZanebi ar iqna. Tumca, sejdes
dros Tesbihis Semdeg gakeTeba na-brZanebi iqna. Im-
itom, rom amis gakeTebisas, guliT suliT zustad
Sesrul-ebul msax-urebad CaiTvleba. am fiqrebis
ga-saqarwyleblad, sejdeebze, moxra adgomisas,
Teqbiris Tqma sunneTis msgavsad, sejdis TesbihSi
(Rala) Tqma nabrZaneb iqna. namazi morwmuneebis amaR-
lebisTvis, namazis bolos feiRamberis mirajis
Rames dajildovebuli sityvebis, anu eTTehiaTus
kiTxva nabrZane-bi iqna, imis mixedviT namazis mlo-
cavi vinme, namazi TavisTvis mirajad unda aqcios,
allahu Tealas siaxlove namazSi unda eZios.
hazreTi feiRamberi (sallahu aleihi ve sell-
em) brZanebda rom, (adamianis, al-lahu TealasTan
yvelaze axlos yofnis dro, na-mazis locvis droa).
namazis mlocavi vinme, allahu TealasTan laparak-
iT, masze vedre-biT da misi sidi-adiT, ZlierebiT
da rom mis garda sxva yvelaferi, araferia aSkar-
ad xedavs. amis gamo namazis dros SiSi, Tav-
zardacemuloba, namazis bolos orjer sa-lamis
micema nabrZanebi iqna.
hazreTi feiRambers erTerT hadisi Serif-Si
(farZ namazis mere 33 jer Tesbihi, 33-jer Tahmidi,
33-jer Teqbiri da erTxelac Tehlili) ubrZanebia.
amis miz-ezi, namazSi daS-vebuli Secdomebi Tesbi-
hiT daifareba. Rir-seuli ibadeTis ver gakeTebas
acnobebs. (Tahmid)-iT namazis locviT pativcemuli
(Teqbiris) gakeTebiT, mis garda ibadeTis ga-keTe-
bis Rirsi ara-vinaa
namazis pirobebis da masze gamoxatuli pativis-
cemiT locvis da Secdomebis am sax-iT dafarviT,
namazis miRebisTvisac madly-erebis gamoxatviT, qe-
limei Tevhidis war-moTqmiT, es namazi miRebuladD
CaiTvleba. es vinme, namazis mlocvelebidan da
– 188 –
gadar-Cenilebidan iqneba. ei allah! feiRamberebis
yvelaze didi pativiscemisTvis “aleihi ve ala aal-
ihimussalevaaTu veTTesliimaaT” Cv-en namazis
mlocvelTagan da gadarCenil ad-amianebidan gvamy-
ofne! aamin.

imami muhammed masuumi (meqTubaT)is, meore naw-


ilis, meTerTmete werilSi brZanebs rom:
allahu Tealas, adamianebi martod ar da-utove-
bia. yvelanairi survilis gakeTebisT-vis neba ar mi-
ucia. sulieri moTxovnilebeb-ze damorCilebiT, cx-
oveluri siamovnebeb-iT, gza gadasulobiT, codve-
bis CadeniT, cxovr-ebis gagrZeleba da sakuTari
Tavebis daRu-pva ar urCevia. Tavisufali da uprob-
lemo cxovrebaSi gamosayenebeli gzebi aCvena da
amqveyniuri da imqveyniuri gzebis siZvirfa-seebis
gakeTeba ubrZana. saziano rameebis ga-keTeba akrZa-
la. am uflebebisa da akrZal-vebs (ahqam-i islamie)
ewoda. amqveynad mSvi-dobiani cxovrebis da imqveyni-
urobis moge-bisTvis islamze miyola savaldebu-
loa. ise-Ti sulieri Tvisebebi romlebic islams
ewinaaRmdegeba misi daT-mobaa saWiro. islamze, ba-
ton patronze, gamCenis moTxovnebze, Seuferebeli
saqcie-li, tanjvis sababi gaxdeba. islamze mimyo-
li adamiani, musli-manic, qaafiric, amqvey-anas yve-
lanairad rom Tavisuflad iyos, patroni mas dax-
marebas gauwevs. es qveyana sameurneo adgilia. amqve-
yniuri cxovreba, gavliTi siamovneba, sul-ieri
moTx-ovnilebebis saSineli da sazRv-rebs gadasuli
qcevebis Semsrulebelic, sa-mudamo siZvirfaseebis-
gan, usasrulo siamov-nebebisgan xelcarieli
darCeba.
es mdgomareoba, Wkuamyofelis misaRebi ram ar
aris, usasrulo sitkboebis dakar-gvis mizezis
mqone, droebiTi sitkboebis za-ralis miRebis sax-
– 189 –
iT moqcevas ar airCevs. (allahu Teala, amqveyni-
uri siamovnebebidan, droebiTi siamovnebebidan,
sulierebaze saa-mo rameebidan ar aukrZalia, eseni
islamis Sesaferisad, zaralis miuyeneblad gamoye-
nebisTvis neba darTo). islamze zustad miy-
olisTvis, upirvelesad (ehli sunneT) swav-lulebis,
eshabi qiramdan codnis miRebiT da yurani qerimi-
dan da hadisi Serifebidan gasagebad cnobadi
(aqaid)-ze Sesaferisad rwmenis miReba, mere arami,
akrZaluli ram-eebis gacnobiT amaTgan Sors dgo-
ma da na-brZanebi da sakeTebeli farZebis Seswavla
ganxorcielebaa saWiro. am moqmedebebs (ib-adeTi)
gakeTeba ewodeba. aramebze mofrTx-ilebas (Taqva)
ewodeba.
nieTis gakeTebiT islamis kanonebze miyo-las
(ibadeTis gakeTeba) ewodeba. allahis brZanebebsa
da akrZalvebs ki (ahqami islam-ie) ewodeba.
nabrZanebebs (farZi), akrZalu-lebs (arami) ewode-
ba. msaxurebebidan yvela-ze Zvirfasi da islamis
xuTi pirobidan er-TerTi (namazis) locvaa. (namazis
locva, sa-xiT yiblisken fexze dgoma da faaTixas
ki-Txva, yiblis winaSe moxra da yiblis winaSe Tavis
ZirSi dadebaa. eseni yiblis pirdapir Tu ar Ses-
rulda namazis locvad ar CaiT-vleba.) namazis
mlocavi muslimania, namazis ar mlocavi an musli-
mania an qaafiria. yove-l dRe xuTi drouli namazi,
amqveyniur saqmeebis daufiqreblad da jemaReTiT
da gu-ldasmiT, abdesis yuradRebiT aRebiT musTe-
habi droebis dros unda ilocebodes. namazis
locvisas, allahisa da morwmunis Soris fardebi
aixdeba. xuTi namazis mlocavi, yoveldRe xuTjer
gambanva ganmw-mend vinmes msgavsad, codvebisgan gani-
wmindeba. yoveld-Re xuTi namazis sworad
mlocvels asi Sehidis madli miecema.
savaWro saqonlis, mindorze mZoveli cxo-
– 190 –
velebis, (da baRCidan, xeebidan, miRebuli qonebis-
gan da qaRaldis fulis da asaRebe-bis) zeqaTi
nabrZaneb adgilebSi sixaruliT unda gaices. ze-
qaTis gamcemis qoneba ar Sem-cirdeba. qoneba
romelzec zeqaTs ar gav-cemT jojoxeTSi cecxlad
iqceva. allahu Teala, Zalian SemcodeblobiT,
moTxovnile-bebze zedmeti qonebis, nisabs Tu miaR-
wia, erTi wlis gasvlis mere zeqaTis micema brZana.
sicocxlis da qonebis momcemi is aris. qonebidan
yvelaferi da sicocxlis micema rom ebrZana, masze
Seyvarebulebi da-ufiqreblad miscemdnen.
ramaznis TveSi, allahu Tealas brZanebis gamo,
sixaruliT marxva unda SevinaxoT. es SimSili da
wyurvili bednierebad unda vicodeT.
islamis saZirkveli xuTia: pirveli, (eShe-du en
la-ilahe ilellah ve eShedu enne muxammeden abduhu
ve resuluhu) Tqma da misi mniSvnelobis codna da
dajerebaa. amas (qelimei SehadeT) ewodeba. danarCeni
oTxic, namazi, zeqaTi, marxva da hajobaa. amaTgan
erTerTis Seusrulebloba, islamSi naklo-vanebas
gamoxatavs.

namazis Semdeg dua

elhemdulillahi rabil Ralemin. esela-Tu


veselamu Ralaaresulilinaa muhammedin ve aalihi
ve sahbihi ejmeiRiin. ei rabbi! mi-iRe Cemi naloci
namazi! momeci siSvide im-qveynad da bolo amosun-
Tqvisas SehadeTis Tqma margune. Cems axlobel gar-
dacvlilebs codvebi apatie. allahummaRfir ver-
ham ve en-Te hairurahimin. Teveffeni muslimen ve el-
hiqni bissalihin. allahumaRfirli ve li-valideie
ve liusTazie ve lilmu’minine vel mu’minaT ievme
ieyumul hisab. ei rabbi! me eSmakis cdunebisgan da
– 191 –
mtris cdunebis-gan da sulis cdunebisgan daculi
mamyofe. Oja-xSi sikeTe, halali xvavi-baraqa maCuqe.
swo-ri islamiT cxovreba margune. TvalT-maqci mus-
limanebi dawyevlili da ganadgurebuli amyofe.
qafirebis winaaRmdeg mebrZoli mus-limanebi dai-
fare da daxmareba gauwie. allahume inneqe Rafuvvun
qerimun Tuhibbul-a-fve faRfuanii. ei rabbi! avad-
myofebs gam-ojanmrTeleba, dardianebs udardelo-
ba argune. allahumme inni eseluqessihhaTe velafi-
eTe vel emaneTe ve husnelhulqi verridae
bilyaderi birahmaTiqe ia erhemelrrahimin. dedaCems,
mamaCems, Svilebs da naTesavebs da axloblebs da
yvela rwmeniT Zmebs sau-keTeso wleebi, lamazi Zneo-
ba, saRi azrov-neba, jamrTeloba, sruli WeSmarite-
ba, uwya-lobe. aamin. allahume salli Rala... al-
lahu mebariq Rala... allahume rabbena aaTi-na... vel-
hemdulillahi rabbil Ralemin. es-teRfirullah,
esteRfirullah, esteR-firullahelRaziim elqeri-
im ellezii laailaahe illaa huve elhaiaelyaiume
ve eTuubu ileih.

ganmarteba: (dua, vedreba rom miRebul


iqnas amis pirobebi):

1 _ muslimani unda iyos.


2 _ ehli sunneTis mimdevari unda iyos. am-is gamo
oTxi mezhebidan erTerTi unda air-C-ios.
3 _ farZebis Sesruleba. gavlili nama-zebi, Ramis
namazebis da sunneTi namazebis adgilzec upirve-
lesad gavlilebi unda mo-ixados. farZi namazi
gavlili vinmes, sunne-Ti da nafile namazebi da
gakeTebuli dua miRebuli ar gauxdeba. anu sworic
rom iyos madli ar miecema. SeiTani, muslimanebis
mosatyueblad, farZebis umniSvnelod moaCvene-bs,
– 192 –
sunneTebs da nafile namazebs Seaxali-sebs. namaze-
bi droulad da zustad droze unda ilocebodes.
4 _ aramebidan Sors unda idges. alalis
mWameli vinmes dua dakmayofilebuli da mi-rebu-
li iqneba.
5 _ evliebidan erTerTis sababiT xsenebiT duis
gakeTebaa saWiro. indoeTis swavlule-bidan
muhammed bni ahmed zahid, (Tergib us salaT) wignis
ormocdameTotx-mete gverdze, ambobs rom, (hadisi
SerifSiduis miRebisaT-vis ori ramaa saWiro:
pirveli, dua gulidan unda gakeTdes. meore, naWa-
mi da Cacmuli alalobidan unda iyos. morwmunis
oTaxSi, aramidan erTi Zafic Tua, am oTaxSi ga-keTe-
buli dua, araviTar SemTxvevaSi mire-buli ar iqne-
ba) brZanebda). ihlas, mxolod allahu TeRalasze
fiqri, mxolod allahu TeRaladan lodiniaa. amis
gamo ehli sun-neTis swavlulebis gadmocemis da-
jereba da islamze miyola saWiro, xuTi drouli
nama-zis locvaa saWiro.

Tejdiidi imanis dua

iarobbi dasawyisidan dRemde, islamis mt-rebze


da Secdomebze miyoliT, gakeTebuli araswori
saqmeebi, cud kanonebsa da Sec-domebs, usworo
rameebis Tqmas, mosmenils, danaxulsa da gakeTe-
buls, vinanieb da vna-nob, sityvas viZlevi rom kidev
erTxel aseT usworo da cud saqmeebs aRar Cavi-
den. feiRambrebidan pirveli ademi aleiselami da
bolo Cveni feiRamberi muhammed aleiselamia. am ori
feiRambers Soris mo-suli da wa-sul yvela
feiRambris virwmune da davijere. yvela marTalia,
sworia. yvela Cvenze nacnobebi sworia. amenTubil-
lah ve bima jaae min Rind illah Rala muradi re-
– 193 –
sulillah, amenTubillahi ve melaiqeTihi ve
quTubihi ve rusulihi ve lievmil aaxiri ve
bilyaderi hairihi ve Serrihi minellahi TeRalaa
vel-baRsubeRdelmevTi hayyun eShedu en laa ilaa-
he illallah ve eShedu enne muhammeden Rabduhu ve
resuluh.

namazis sargebeli
(namazi da Cveni janmrTeloba)

muslimani, namazs allahuU Tealas brZane-bis


gamo ilocavs.Aallahis brZanebebSi sxv-adasxva
sargeblobac aris, akrZalulebSi ki sxvadasxva
zarali aucileblad aris. am sa-rgeblobebidan da
zaralebidan, dResdRe-isobiT zogierTi dadgenil-
ia. islamis jan-mrelobaze miniWebuli mniSvnelo-
ba, sxva ar-cerT religias aseTi mniSvneloba ar mi-
uniWebia. Cvens religis, msaxurebebidan yvela-ze
mniSvnelovani namazia da sicocxlis bo-lomde
locva aqvs nabrZanebi. namazis mlo-cavi, sijanm-
rTelisTvis gankuTvnil sarge-bels raTqmaunda
moipovebs. namazis janmr-Telobis mxriv sarge-
blobebi esenia:
1 _ namazSi gakeTebuli moZraobebi nela Ses-
rulebisas, guls moRlilobas uxsnis. sxvadasxva
dros Sesrulebis gamo adamiani mTeli dRis gan-
mavlobaSi mSvidia.
2 _ dReSi oTxmocjer ZirSi dadebiT, adamianis
TavSi sisxlis mimoqceva Cqardeba da TavSi zedmeti
sisxlis miwodebis gamo tvi-ni ukeTesad muSaobs.
3 _ namazis mlocavebis Tvalebi, am moZ-raobebis
gamo ufro ukeTesad sisxls Re-bulobs da Tvalis
wnevas aregulirebs. sxvadasxva davavadebebisagan
icavs.
– 194 –
4 _ namazis locvisas Sesrulebuli moZ-raoebe-
bi, kuWSi arsebuli sakvebis ukeTesad arevas,
gadamuSavebas uwyobs xels, anu sak-vebis gadamuSave-
basa da monelebis sistemis muSaobas uwyobs
xels. aseve Tirkmlebisa da saSarde milis SenjR-
reviT kenWebis gaCenas xels uSlis.
5 _ xuTi drois namazis locvisas Ses-rulebu-
li moZraobebi, dRiur muSaobis dr-os, umuSevari
adgilebis moZraobaSi moyvan-iT, zurgis, saxsrebis
da sxvadasxva avad-myofobidan icavs.
6 _ sxeulis janmrTelobisTvis sisufTave au-
cilebelia. abdesi da didi ganbanva, Tan qonebrivi
Tan sulieri sisufTavea. eseigi namazi, pirdapir
sisufTavis winapirobaa. sx-eulis da sulierebis
sisufTavis gareSe na-mazi ar iloceba. abdesi da
Rusli sxeuls asufTavebs. ibadeTis Ses-
rulebisaTvis adamiani, sulierad wminda da gasuf-
Tavebeli iqneba.
7 _ varjiSebiT mkurnali, gankurnebisas gakeTe-
buli sxvadasxva moZraobebi Zalian hgavs namazis
dros Sesrulebul moZraob-ebs, es sisxlZarRveb-
Si sisxlis moZraobas da ganaxlebas uwyobs
xels.
8 _ Zilis momwesrigebeli yvelaze mniSvn-elo-
vani saSualeba namazia, aseve sxeulSi dagrovili
sxvadasxva eleqtronitebi sej-dis gakeTebisas
damiwebas akeTebs. amgvarad sxeuli isev normalur
muSaobas ubrundeba. namazis am sargeblobebis miRe-
bisTvis, nama-zis droulad locvis erTad, sisuf-
Taveze, zedmet saWmelze da naWam sakvebis sisuf-
Ta-vesa da mis alalobazec yuradRebis gamax-vile-
baa saWiro.

– 195 –
meSvide nawili
namazis isqaTi. isqaTi da devri

(nur ul-izah) – Si, (TahTav) – Si, (halb) – Si, da


(darr-ul-muhTar) – Si namazebis yazis bolos (mul-
Teqa) – Si da (darr-ul-munTeqa) – si, (viqaede) – Si,
(du-rer) – Si (jehver) – Si da sxva Zvirfas wig-neb-
Si, marxvis bolos, anderZis damtovebel mkv-
drisTvis isqaTis da devris dakeTeba saiWiroa we-
ria. magaliTad, (TahTav) – Si ambobs rom, (Seunax-
avi marxvis fidieies (gamosasyidis) micemiT, isqadis
gakeTebis kategoriulobac aris. namazi mar-xvisgan
ufro mniSvnelovania amisaTvis, sx-vadasxva mizeze-
bis gamo gavlili namazis me-re yazis gakeTebisda
miuxedavad, sasikvdi-lo avadmyofobis mqone vin-
mesTvis, gavlili namazebis ulocvelobis gamo,
marxvisTvis gakeTebulis msgavsad, isqaTi unda
gakeTdes mTliani swavlulebis mxridan saerTo
gad-awyvetilebis Sedegia. namazis isqaTi ar Se-iZle-
ba, amis mTqmeli ucodinaria. imitom rom mezhebe-
bis winaaRmdeg gamodis. hadisi SerifSi (vinc arun-
da iyos sxvis adgilze marxvas ver Seinaxavs da na-
mazs ver ilocavs, magram, imis marxvisa da na-
mazisTvis, gaWirvebuls daanayrebs). ehli sunneTis
swavlulebis da mezhebis ima-mebis sisworesa da
maTi sidiadeebze, sakuTar Ta-vTan SedarebiT, meoc-
nebe mosaubreebi arian, am saxiT Semfa-sebelni
(islmSi isqaTi da devri ar aris. isqaTi qris-
tianebis codve-bis monaniebas gauqmebas waagavs) ms-
gavsi Se-fasebebis gakeTebiT sakuTar Tavebs
safrT-xeSi igdeben. imitom rom Cveni feiRamberi
(Cemi ummeTi (xalxi) mcdarobaze ar gaerTi-andebian).
brZanebda. es hadisi Serifi, swav-lulebis azrebis
gaerTianebiT gadmo-cema, raTqmaunda mis siswores
asaxavs. maTze ar damjerebi, am hadisi Serifis ar
– 196 –
dam-jeri iqneba. ibni abidin, viTir namazis axsna gan-
martebisas, (rwmenaSi ijmaTi ga-docemul sakiTxe-
bze ar damjerebeli qaf-iri daxdeba). brZanebda.
(ijma) (alimebis) swavlulebis erTsityvaobas niS-
navs. isqaTi codvis moxsnas rogor daemsgavseba?
mRvdelebis, cod-vebis mitevebiT adamianebs Zarc-
vaven. isla-mSi ki winamZRolebi isqaTs ar gaakeTebs.
isqaTi mxolod da mxolod, micvalebulis STamo-
mavlobas SeuZlia gaakeTos da fuli religiis war-
momadgen-lebs (imams moezins mufTs) ki ara,
gaWirvebulebs miecemaT.
TiTqmis yvela mxares, isqaTis da devris saqmee-
bi islamis Sesaferisad ar sruldeba. islamSi isqa-
di ar aris mTqmelebma, amis ar Tqma da dResdReiso-
biT Sesrulebuli is-qaTi da devri, islamis
Sesaferisad ar sru-ldeba, Tqma ufro ukeTesi iqne-
boda. Cvenc mxars dauWerdiT. Ase-Ti saxis TqmiT
Tan saSineli Secdomis SiSisgan ganTa-visufl-de-
boden da Tan islamis msaxurebad CaeTv-lebodaT.
isqaTi da devri sworad rogor unda Sesruldes
qvemoT gagacnobT. ibni abi-din, yaza (gavlili) na-
mazebis bolos ambobda rom:
faiTe namazebis mqone (anu islamSi mire-buli
mizezebis gamo gavlili namazebis mq-one vinme), Sesa-
Zleblobis dros namazi Tu ar ulocia, gardac-
valebamde, qefaareTis isqaTis gasakeTeblad an-
derZis datoveba va-jibia. gavlilebis salocavad
SesaZlebl-oba Tu ar hqonda, maSin anderZis datove-
ba saWiro ar aris. ramazanis TveSi marxvis ver Sem-
naxveli stumari da avadmyofi, Tu valis mosaxde-
lad dro ver ipova da gardaicvala, anderZis da-
toveba saWiro ar gaxdeba. Avad-myofis qefareTis
isqaTi, gar-dacvalebis Se-mdeg darCenili Svili,
SviliSvilebisgan gakeTdeba. gardacvalebamde
gakeTeba ar Se-iZleba. adamiani Tavis sicocxleSi
– 197 –
sakuTar Tavze isqaTs ver gaakeTebs, daSvebuli ar
aris. (jilaa-ul quluub) – Si ambobs rom: (allahu
Tealas da adamianebis axis mqone vinmes, ori mowmis
win anderZis Tqma anda dawerili anderZis amaTze
wakiTxva vajibia, axis armqonesTvis anderZis (vasi-
eTis) ga-keTeba musTehabia).
qefareTi isqaTisTvis anderZis damtove-belis pa-
troni, anu misi memkvidre, memkvi-dreobidan erTi
mesamedidan, gavlili erTi romelime namazisTvis
plius viTri namazi da yazis gakeTeba saWiro
marxvisTvis, erTi fiTris raodenobiT anu (520
dirhemi anda 1750gr puriskakali gaWirvebulebs an
gaWi-rvebulis warmomadgenlebze) fidie miicema.
efareT isqaTisTvis vasieTi Tu ar dautove-bia,
memkvidres isqadis gakeTeb hanefi me-zhebis mixed-
viT ar daekisreba. Safi mezheb-Si, ki anderZi romc
ar datovos isqaTis gakeTeba saWiroa. adamianis
axis, memkvidris mxridan gadaxda hanefi mezhebis
mixedviTac saWiroa. aseve asaRebi valebs,
memkvidreobis miRebisas, sasamarTlos gareSe mi-
iReben. marxvis fidie, fuliT gadaixdis, Tu an-derZ-
iT aqvs datovebuli, amis gakeTeba va-jibia. anderZi
Tu ar gaukeTebia, namazis fidie vajibi aRar iqne-
ba. magram gadaxda dasaSvebia. romc miRebuli ar
iqnas, sul rom ara sadayis madls aiRebs, codve-
bis Semsubuqebas daexmareba. imami muhammedi ase
brZanebda (mejma-ul-enhur)Si ambobs, rom (sakuTar
bunebasa da eSmakze miyoliT na-mazebi ar ulocia,
sicocxlis bolo wle-ebSi mounaniebia da namazisa
da yaza namazis locvis damwyebi, vinmes, gavlilebis
uloc-velobis gamo isqaTis gasakeTeblad ande-rZis
gakeTeba daSvebuli ar aris, magram da-Svebuli aris
(musTasfa)Si weria).
anderZis damtovebeli micvalebulis qone-bis
erTi mesameds isqaTis gasakeTebld vasi-eTs Tu
– 198 –
akeTebs, Svilma am qonebidan fidie unda misces. qi-
faieTs Tu ar akeTebs, erT mesamedze metis micema
dasaSvebia es (frT-hul-qadir)Si weria. amis msgavsi,
far-Zebidan hajze wasvla Tu anderZi datova,
memkvidrem anda sxva vinmem, hajze wasasvleli fuli
saCuqrad rom misces, swori ar iqneba. sikvdilamde
anderZi Tu ar gaukeTebia, memkvi-drem sakuTari
fuliT isqaTi rom gaakeTos da hajsac wavi-des,
gardacvlilis vali mo-xdilad CaeTvleba.
memkvidris garda sxvisi fuliT am moqmedebebis Ses-
ruleba SeuZle-belia, mTqmelebTan erTad, (dur-
rulmuhTa-r), (meraakil-felaah), (jilaa-ul-qulu-
ub) wignebis avtorebma SeuZliaT, Tqves.
qefaareT isqaTi, xorblis adgilas fqvi-li anda
erTi saarfa xumra, yurZenis daan-gariSebiT, amaTi-
danac miicema. (imitom, rom eseni xorbalze ufro
saWira da gaWirve-bulisTvis ufro sasargebloa.)
yvelafris adgilze Zvirfaseuloba oqro da ver-
cxlic miicema. (qaRaldis fuliT isqaTi ar gaike-
Teba). TilaveT sejdesTvis fidies micema saWiro
ar aris.

isqadi da devri rogor keTdeba?

fidies fuli, memkvidreobis erT mesameds Tu


gascdeba memkvidreebis Tanxmobis gareSe, Svili erT
mesamedze mets ver gaiRebs. (qinie) wignSi ambobs
rom, pirovnebam mTliani cxovrebis namazebisTvis
qonebidan erTi mesamedis micema Tu anderZi dato-
va, da va-lic aqvs, mevaleebma gasakeTeblad Tanx-
mobac, rom ganacxadon, anderZis gakeTeba daSvebu-
li ar iqneba. imitom, rom islami jer valebis
gadaxdas brZanebs. valis gadaxda, amRebis Tanxmo-
biT, gadadeba ar SeiZ-leba.
– 199 –
yvela namazebis isqaTis gakeTebisTvis, an-derZis
damtovebli ramdeni wlisaa, Tu da-udgenelia, da-
tovebuli qonebis erTi mesa-medi, namazebis isqaTs
Tu ar eyofa, dasa-Svebi iqneba. qonebis erTi mesame-
di, isqa-TisTvis sakmarisi iqneba da gadaametebs, es
anderZi daSvebuli ar iqneba. imitom, rom qonebis
erTi mesamedi, isqaTze miRwevisas, erTi mesamediT,
isqaTis gasakeTeblad nama-zebis raodenobis
gamoaSkaravebis gamo, an-derZi am namazebisTvis
daSvebuli iqneba, drCenili namazebisTvis gakeTe-
buli anderZi cariel sityvebad darCeba. erTi
mesamedi, gamravlebis dros, sicocxle da namaze-
bis raodenoba gaurkvevlad iqneba, anderZi gau-qmde-
ba.
namazis isqaTisTvis anderZis damtovebe-li vin-
mes Tu saerTod qoneba ar aqvs, anda erTi mesame-
di arasakmarisia anda saerTod andrZi ar gaukeTe-
bia da Svils sakuTri qonebidan isqaTis gakeTeba
unda, (devrs) gaakTebs. magram Svili devris gakeTe-
bisTvis vadebuli ar aris. devris gasakeTeblad,
Svili, erTi TviT anda erTi wliT isqa-TisTvis
saWiro raodenobiT, oqros fuls, vercxls fuls
romelic fulad fasdeba se-sxs aiRebs. pirovneba
Tu kacia, wlovanobi-dan Tormeti, Tu qalia cxra
wlis CamoW-riT, ramdeni weli valic aqvs dajamde-
ba. dRiuri eqvsi namazisTvis, aTi kilo, erTi
wlisTvis, 3660 kilo xorblis micemaa sa-Wiro. ma-
galiTad erTi kilo xorbali 1.80 Tu Rirs, erTi
wlis namazis isqaTi 6588 mo-kled 6600 lars Sead-
gens. erTi oqros fu-li (Svidi grami da oci santi-
grami iqneba) asoci laris dros, erTi wlis namazis
is-qaTisTvis 55 anda daaxloebiT 60 oqroa saWiro.
gardacvlilis Svilma xuTi oqro sesxi rom
aiRos da rwmenis mcodne da mosiyvar-ule ramod-
enime, magaliTad oTxi gaWir-vebuli rom naxos: (es-
– 200 –
eni fiTras ar unda gascemdnen, anu sadayas amRe-
bi gaWirvebu-lebi unda iyvnen. gaWirvebulebi rom
ar iy-on isqaTi ar CaiTvleba.) am pirovnebis Svi-
li, anu anderZis pasuxismgebeli vinme, anda
memkvidreebidan erTerTi anda amaTgan gamo-gzavnili
warmomadgenlebidan erT-erTi, (mag. gardacvlili
….....isqaTisTvis, safas-urad, es xuTi oqro Sen mo-
geci) TqmiT, xuT oqros pirvel gaWirvebuls sa-
dayis nieTis gakeTebiT miscems. Semdeg gaWirvebu-
li, (avi-Re da miviRe. Sen gaCuqe) TqmiT, amas memk-
vidres anda memkvidris warmomadgenels aCu-qebs da
memkvidrec aiRebs. Semdeg, isev amas anda sxva meo-
re gaWirvebuls miscems da saC-uqrad imidanac ukan
aiRebs. amgvarad, erTi-da igive gaWirvebuls oTx-
jer an oTx sxva-dasxva gaWirvebuls TiTojer mis-
cems da ukan CuqebiT dev-ri Sesrulebuli iqneba.
erT devrSi, ocdaeqvsi wlis namazis qefare-Tis
isqaTi gakeTdeba. pirovneba kaci da sa-moci
wlisaa, 48 wlis namazisTvis 48 X 60 = 2880 oqros
micemaa saWiro. amisaTvis, 2880:20=144 jer devrs
gaakeTebs. oqros ra-odenoba Tu aTia, 72 devrs;
oqros raodeno-ba Tu ocia 36 devrs gaakeTebs.
gaWirvebu-lis raodenoba Tu aTia da oqros rao-
deno-bac aTi, 48 wlis namazis qefareeTis isqadi-
sTvis, 29 devrs gaakeTebs. imitom rom:
ulocavi namazebis wleebi X (garavlebuli) erTi
wlis oqros raodenobaze = gaWirvebulis raode-
no-ba X devrSi brunavi oqros raodenoba X devris
raodenobaa. daaxloebiT magaliTi aseTia:

48X60=4X5X144=4X10X72=4X20X36=10X10X29
Cans, rom namazis isqaTSi, devris raode-nobis
gamosaTvlelad, erTi wlis oqros raodenobiT,
pirovnebis valad dadebul na-mazebze gamravlde-
ba. aseve, devrSi moqmed oqros raodenoba, gaWirve-
– 201 –
bulis raodenoba-ze gamravldeba. pirvelis nam-
ravli, meores namravlze gaiyofa. ganayofi, devris
raode-noba iqneba. xorblis da oqros qaRaldis
fuliT Sefasebisas, fasi daaxloebiT yove-lTvis
erTidaigivea. yovelTvis xor-blis da oqros fasi
erTad aiwevs da daiwevs. amis gamo isqaTis daja-
mebisas, yovelTvis windaxedulad:

erTi Tvis namazis isqaTi xuTi oqroa.


erTi Tvis ramazanis marxvis isqaTi erTi oqroa.
devris gasakeTeblad oqros raodenoba da devris
raodenoba aqedan vlindeba.
namazis isqaTis dasrulebis mere, dauka-vebeli
marxvis isTiqaTisTvis, xuTi oqro oTx gaWirve-
bulze samjer devrs daabrunebs. imitom, rom erTi
wlis igive, ocdaaTi dRis marxva qefareTis is-
TiqaTi, ormocda-Torme-ti kilo xorbali anda 5,25
gr oqro, igive 0,73 cali oqros fuli unda iyos.
irkveva rom hanefi mezhebSi, erTi oqro erTi wlis
marxvis qefareeTis isqaTs Seadgens da ormocdar-
va wlisTvis or-mocdarva oqros mi-cemaa saWiro.
xuTi oqroTi, oTx gaWirve-bulze erTi devris
gakeTebisas, 20 oqros micema gamodis. yazis gakeTe-
bisTvis, saWiro marxvis isqaTis gakeTebis Semdeg,
zeqaTisT-vis, Semdeg yur-banisTvisac ramodenimejer
devri gakeTdeba.
raime daficebis qefareTisTvis, yovel dRe aTi
gaWirvebuli da umizezod moSli-li marxvis, qe-
fareTis saWiroebis mqone erTi dRis marxvis qe-
fareTisTvis erTi dRi-sTvis samoci gaWirvebulia
saWiro da erT gaWirvebuls erT dReSi, naxevari
saa xor-bali unda mieces zedmeti ar miicema. igive,
ramodenime Sepirebulis qefareTi, erT dR-eSi aT
gaWirvebulze ar miicema. amis mixe-dviT, Sepirebu-
– 202 –
lis da marxvis qefareTeb-isTvis erT dReSi devric
ver gakeTdeba. Se-pirebulis anderZi Tu aris, erTi
Sepire-bulisTvis, erT dReSi aTi gaWirvebulidan
TiToeulze or-ori kilo xorbali anda fqvili
anda amis safasuri romelime qoneba, oqro, vercxli
miicema. Tundac erT gaWi-rvebuls qaRaldis
fulis micemiT, “Sen wa-rmomadgenlad gniSnav. am
fuliT yovel dRe, diliT da saRamoTi orjer, aT
dRes mucels dainayreb!” unda SeuTanxmdes. muce-
li SeTanxmebis mixedviT ar dainayros da yava,
gazeTi iyidos da sxva rameebSi daxarjos daSve-
buli ar iqneba. yvelaze kargi, vinme povarTan Se-
Tanxmdes, aTi dRis fuli povars misces, gaWirve-
buli, am povarTan aTi dRis ganmavlobaSi diliT
da saRamoTi orjer mucels dainayrebs. nieTis
gakeTebis Semdeg gatexili marxva da ziharis qefa-
reTebic ase aris, am orives, erTi dRis qe-
fareTisTvis, samoci gaWirvebulis erT dReze anda
erTi gaWirvebulis samoci dRe naxevari saa xor-
bali anda amis safasuri sxva qoneba unda misces
anda yovel dRe orjer unda daanayros.
anderZis gareSe, zeqaTis isqaaTis gakeTe-ba
saWiro ar aris.
memkvidres sakuTari SesaZleblobebiT de-vris
gakeTeba SeuZlia, amazec feTva miuci-aT.
devris gakeTebisas Svili, oqros gaWir-vebule-
bze yovel micemis dros, namazisaa Tu marxvis
isqaTi nieTis gakeTebaa saWiro. gaWirvebulic yov-
el ukan micemaze gasaC-uqrebis anu gaCuqe unda Tq-
vas da amRebmac miviRe unda Tqvas. Svili isqaTis
gakeTebis mdgomreobaSi Tu ar aris, micvalebulis
is-qaTis gasakeTeblad romelimes warmmagn-lad
daniSnavs, isqaTsac da devrsac erTi warmomad-
geneli gaakeTebs.
– 203 –
imami birgiviinin (vasieTname (anderZSi)) wignSi
ambobs rom, gaWirvebulebis sim-didris zRvarze
miRweuli ar unda iyos, mi-cvalebulis naTesavic
rom iyos, da-saSvebia. gaWirvebulze micemisas, (ama-
da amis amdeni namazis isqTisTvis, is Sen mogeci)
Tqma sa-Wiroa. gaWirvebulic (kargi Tanaxma var) un-
da Tqvas da oqros aRebisas, sakuTar Tavs unda ic-
nobdes. Tu ver icnobs jer sakuTari Tavi unda Se-
icnos. am gaWirvebulmac pa-tiviscemis gamoxatviT
sa-kuTari surviliT (amada amis namazis is-
qaTisTvis, safasurad es Sen mogeci) TqmiT, sxva
gaWirvebulze mi-icema. is gaWirvebulic, xelSi
aiRebs, (miviRe Tanaxma var) unda Tqvas. amanaTi saCu-
qaris saxiT rom aiRos devri ar CaiTvleba. es meo-
re gaWirvebulic, (aviRe, Tanaxma var) Tqmis Semdeg,
(igives gaimeorebs rogorc pirvelma da mesame
gaWirvebuls gadascems. amgvarad namazis, marxvis,
zeqaTis, yurbanis, sadayis fiTris, Sepirebulis da
adamianis axis, cxovelis axisTvis devri unda gake-
Tdes. vaWrobac adamianis axSi Sedis. Sepi-rebulis
da marxvis qefareTebisTvis devris dabruneba daSve-
buli ar aris.
amis Semdeg, oqro romel gaWirvebulTanac
darCeba keTilSobilebis gamoCeniT aiRebs da mic-
valebulis Svils ukan aCuqebs. Svili aiRebs,
saCuqarze Tanx-mobas ganacxadebs. Tu oqro ukan ar
aCuqa verafers etyvi is ukve misi qonebaa Zalado-
biT ar gamoirTmeva. Svi-li garkveuli raodenobiT
oqros, anda fuls Tundac micvalebulis tansacm-
lidan am gaWirvebuls Tu miscems, sadayis madlic
micvalebulis suls miergeba. valis mqone gaWirve-
buli da mowifulobas miuRweveli vinme devrSi
arunda monawileobdes. imitom rom, xelSi
moxvedrili oqroTi valis gad-axda farZia. am
– 204 –
farZis gaukeTeblad, oqro micvalebulis qe-
fareTisTvis gaWirvebulze micema swori ar iqne-
ba. devri romc CaiT-valos, TviTon madls ver
moigebs ufro me-tic, codvaSi Cavardeba.
gaWirvebul micvalebulma, devris gakeTe-bisTvis
anderZi Tu datova, Svilze devris dabruneba va-
jibi ar gaxdeba. micvalebulis qefareTebis isqaTis
gasakeTeblad qonebis mTliani, memkvidreoba erT
mesameds Tu ar gascdeba anderZis gakeTeba vajibi
gaxdeba. amdagvarad, devri saWiroebis darCenamde,
isqaTi gakeTdeba. erTi mesamedi isqaTSi sak-
marisobisda miuxedavad, erTi mesamedze co-ta
qonebis devris dabrunebaze rom anderZi datovos,
codvaSi Cavardeba.
ibni abidiin, mexuTe nawilis 273 gverdze mbobs
rom, (visac ptara bavSvebi yavs anda gaWirvebuli
iqneba, memkvidreobis saWir-eobis da miuxedavad,
patara bavSvebis, avad-myofis, qonebis RvTismosav
SvilebisTvis datoveba ufro ukeTesia. vidre sxva
kar sa-qmeebSi.) (bezzaazie)Si saCuqaris axsnisas, am-
bobs rom, (qonebis karg saqmeSi gamoye-nebiT, gza
axveul codvil Svilebze qoneba ar unda dautioT.
imitom rom codvis Ca-den-aSi daexmareba. codvil
Svilebs alimen-ti-danac zedmeti fuli, qoneba ar
unda mie-ceT.)
didi raodenobiT namazis, marxvis, zeqa-Tis, yur-
banis da Sepirebulis vali Tu eqn-eba, amaTTvis,
memkvidreobis erTi mesamedi-dan cota raodenobiT
qonebiT devris db-runebisTvis da danarCeni
qonebis yurani qerimi, haTmis da mevludis wak-
iTxvisTvis Tu anderZis datoveba daSvebuli ar
aris. yuranis swavlebisTvis fulis aReba micema
daSvebulia. wakiTxvisTvis daSvebuli ar aris.
micvalebulis valad dawerili namazebi, marx-
– 205 –
va, memkvidreebis da Tugind vinme sxvis mxridn
yazis gakeTeba daSvebuli ar aris. magram nafile
namazis locviT, marxvis daW-eriT, madlis mic-
valebulis sulisTvis Cu-qeba daSvebulia da kar-
gic iqneba.
micvalebulis valad dadebuli hajoba, anderZi
viszec datovebuli aqvs, gakeTeba dasaSvebia. anu
micvalebuli valisgan gan-Tavisufldeba. imitom
rom hajobaze Tan sxeuliT da Tan qonebiT
gasakeTebeli msax-urebaa. nafile haji sxvis adg-
ilze yovel-Tvis gakeTeba SeiZleba. farZi hajoba
ki sik-vdilamde haj wausvleli vinmes adgilas, war-
momadgenelis mxridan Sesrul-deba.
(mejmua’ul-enhur)-Si da (darr-ul-munTeqa)-Si am-
bobs rom, (gardacvlilis isqaTi dasa-flave-
bamdis unda Sesruldes) dakrZalvis merec Ses-
rulebis sisworeze (quhisTanii)-Si weria.
micvalebulisTvis namazi, marxva, zeqaTi yurbani
qefareTis isqaTidan vinme gaWirve-bulze sim-
didris zRvarze anu nisabis zRva-rze metic miice-
ma. aseve, mTliani oqro erT gaWirvebulzec miice-
ma.
momakvdavi avadmyofis, ar naloci namaze-bis fi-
dies micema daSvebuli ar aris. mar-xvis
SenaxvisTvis ukve Zalian asakSi myofi moxucis,
daukavebeli marxvis fidies micema dasaSvebia. avad-
myofma namazi Tavis gaqane-biTac Tundac Tvalis
miniSnebiT unda il-ocos. aseT erTi dRis meti na-
mazs Tu ver loculobs aseT avandyofs, ulocavi
namaze-bi epatieba. Tu kargad gaxdeba, amaTi Tavi-
dan locva aRar iqneba saWiro. daukavebel marx-
vas ki kargad gaxdomisas aanazRaurebs. kargad
gauxdomlad rom gar-daicvalos, es marxva epatie-
ba
– 206 –
merve nawili
ocdaTormeti da ormocdaToTxmeti farZi

rodesac mowifuli asakis bavSvi an ur-wmuno qe-


lime-i Tevhids warmosTqvams, e.i. warmosTqvams
sityvebs: (laa ilaahe illa-llaah muhammedun re-
suulullauh) (mwams, rom allahi erTaderTia da
muxam-medi misi resulia), gaiTavisebs am sityvebsa
da maT mniSvnelobas irwmunebs, maSin mus-limani
gaxdeba. urwmunos yvela codvebi umalve mi-eteve-
ba, magram yvela muslimanis msgavsad rogorc ki
SesaZlebloba miecemaT saWiroa daizepiros rwme-
nis eqvsi piroba e.i. amenTu, gaigon misi mniSvnelo-
ba, irwmunos misi da warmoTqvas: “virwmune rom, sru-
liad islami da hazreTi feiRamberis yvela
brZanebebi da akrZalvebi aris didebuli allahis
neba da Setyobineba”. amis Semdeg saWiroa Seiswav-
los yvelaferi, rac islamma brZana da is, rac is-
lamma akrZala. Tu yvela farZis Se-srulebis au-
cileblobas ar iwamebs da uaryofs imas, rom
haramisagan Sors dgomaa saWiro maSin, rwmena adami-
ans datovebs, Tu Seswavlili Temebisagan da qceve-
bisagan, ro-melimes daiwunebs an uaryofs, maSin is
rjulidan gava, murTedi daxdeba. merTedi (la ila-
he illelah) TqmiT islamis zogi brZanebebis
gakeTebiT, mag: namazis locviT hajze wasvliT, kar-
gi sakeebis keTebiT, ga-keeTebiT muslimani ver iqne-
ba. am sasikeTo saqmeebidan, imqveynad veraviTar
sargebels ver naxvs.Uuryofil, daujerebeli
kanonebis gamoc patiebis Txovnaa da sinanulia saW-
iro.
islamis alimebma SearCies 32 da 54 farZi, rom-
lebis dajereba, Seswavla da gaTaviseba yvela mus-
limanisaTvis saWiro da aucilebe-lia.
– 207 –
ocdaTormeti farZi

rwmenis piroba: eqvsi.........................................................(6)


islamis piroba: xuTi........................................................(5)
namazis farZi: Tormeti ................................................(12)
abdesis farZi: oTxi ...........................................................(4)
Ruslis farZi: sami..............................................................(3)
Teimumis farZi: ori............................................................(2)
Teimumis farZze samis mTqmeli alimebic arian.

(imanis) rwmenis pirobebi (6)

1 _ allahis arsebobis da misi erTaderT-obis


rwmena.
2 _ meleiqebis rwmena.
3 _ allahis mier boZebuli wminda wig-nebis rw-
mena.
4 _ allahis resulebis rwmena.
5 _ imqveynis rwmena.
6 _ bedisweris rwmena. (anu rwmena imisa, rom yve-
laferi kargica da cudic, keTilica da borotic
didebuli allahis nebiT xd-eba).

islamis pirobebi (5)

7 _ qelimei SehadeTis Tqma.


8 _ yoveldRe xuTjer droulad namazis loc-
va.
9 _ qonebis zeqaTis gacema.
– 208 –
10 _ ramaznis TveSi yoveldRe marxva.
11 _ visac saSualeba eqneba, sicocxleSi erTx-
el hajobaze wasvla.

namazis pirobebi (12)

a-) locvamde Sesasrulebeli farZebi Svidia. amaT


(SarTebi) ewodeba
12 _ xadesTan TahareT.
13 _ nejaseTTen TahareT.
14 _ seTri avreT.
15 _ isTiybali yible
16 _ vaqiT
17 _ nieT.
18 _ ifTiTax Teqbiri.
b-) locvisas Sesasrulebeli farZebi xuTia. amaT
(ruqnebi) ewodeba
19 _ yiam.
20 _ yiraaT
21 _ ruquR
22 _ sejde.
23 _ yadei aaxire.

abdesTis farZebi (4)

24 _ pirisaxis dabana.
25 _ xelebis da mklavebis idayvebis er-Tad da-
bana.
26 _ Tavis erT meoTxedze meshis gakeba.
– 209 –
27 _ fexebis dabana koWebis CaTvliT.

Ruslis farZebi (3)

28 _ piris wyliT kargaT gamovleba.


29 _ cxviris wyliT kargaT gamovleba.
30 _ mTeli sxeulis guldasmiT dabana

Teimumis farZebi (2)

31 _ nieTis Tqma.
32 _ orive xelis miwaze dadeba, saxeze gadasma
(meshis Sesruleba), Semdeg xelaxla xelebis miwaze
gasma da orive xelis Tavi-dan bolomde meshi.

ormocdaToTxmetifarZi

1 _ allahis erTaderTobis rwmena.


2 _ alali lukmis Wama.
3 _ abdesis aReba.
4 _ dReSi xuTjer namazis locva.
5 _ sqesobrivi kavSiris Semdeg Ruslis Sesrule-
ba.
6 _ rwmena, rom purs arsobisas (rizys) allahi
gvigzavnis.
7 _ alali da sufTa tansacmlis Cacma.
8 _ Teveqqulis Sesruleba.
9 _ alaliT dakmayofileba.
10 _ yvela boZebuli sikeTisaTvis alla-his mad-
liereba da dideba.
– 210 –
11 _ bedisweraze daTanxmeba.
12 _ ubedurebebis dros moTmena.
13 _ codvebis monanieba.
14 _ ibadeTis allahisTvis Sesruleba.
15 _ SeiTanis (satanic) mtrad cnoba da aRiare-
ba.
16 _ yurani qerimis yvela brZanebebis Sesrule-
ba.
17 _ sikvdilis samarTlianad aRiareba.
18 _ megobroba allahis moyvareebTan da mtro-
ba allahis mtrebTan.
19 _ sikeTis qmna ded-mamisTvis.
20 _ is, rac moswons allahs, imis brZane-ba da
rac ar moswons imis akrZalva.
21 _ naTesavebis monaxuleba.
22 _ Cabarebuli amanaTis saguldagulod movla
da uRalatoba.
23 _ allahis mudmivi SiSi da ridi. am-par-
tavnobasa da avardnilobisaTvis Tavis danebeba.
24 _ allahis da feiRamberebis damor-Cileba.
25 _ codvebisgan Sors dgoma da (ib-adeTebis)
RvTismsaxurebaTa Sesruleba.
26 _ muslimani ufrosebis morCileba.
27 _ sxvisi sikeTis sixaruli. Suriano-bisTvis
Tavis danebeba.
28 _ allahis arsebobis fiqri (Tefeq-quri).
29 _ uwmawuri, salanZRavi sityvebis xmare-
bisaTvis Tavis danebeba. enis maTgan dacva.
30 _ gulsufTaoba da gulwrfeloba.
– 211 –
31 _ arasodes da aravis masxrad agdeba.
32 _ akrZalulisaken Tvali ar gageqceT, sul-
ma ar wagZlioT.
33 _ nebismier dros micemuli sityvis Se-srule-
ba.
34 _ yuris morideba allahis mouwonari sityve-
bis mosmenisgan.
35 _ islamuri sibrZnis Seswavla.
36 _ zomisa da wonis xelsawyoebis samar-
Tlianad gamoyeneba.
37 _ morideba da allahis tanjvagan-sacdelis
SiSi.
38 _ daxmareba da zeqaTis micema gaWirve-buli
muslimanebisaTvis.
39 _ sakuTari Tavisa da survilebis fl-oba.
40 _ allahis mowyalebis imedi. (imedis mowyve-
ta ar SeiZleba).
41 _ allahis xaTrisTvis sxvaTa gamokveba.
42 _ saWiro raodenobis lukma-puris Sov-
nisTvis muSaoba.
43 _ qonebis zeqaTisa da mosavlis oSu-ris gace-
ma.
44 _ menstruaciisa da mSobiarobis peri-odSi
meuRlesTan sqesobrivi kavSiris arda-myareba.
45 _ gulis codvebisgan ganwmenda-gas-ufTaveba.
46 _ zviadobisa da ampartavnobisgan Tavis
morideba.
47 _ dacva da gafrTxileba oblebisa da
mcirewlovanebis uflebebisa.
48 _ homoseqsualizmis dagmoba.
– 212 –
49 _ xuTi namazis droulad locva da sa-mo-
mavlod gadaudebloba.
50 _ aravis qonebisa da uflebebis ara-sodes mis-
akuTreba.
51 _ mravalRmerTianobis dagmoba.
52 _ mruSobis ar Cadena.
53 _ alkoholiani sasmelebis ar daleva.
54 _ tyuilad ar daficeba.

qufuris Sesaxeb

qufuri aris imis daujerebuloba, risi dajere-


bac aucilebelia. cud saqmeebs So-ris yvelaze
cudi allahu Tealas mimarT urwmunoebaa. feiRam-
berebis da allahis mi-marT urwmunoeba qufuria.
yovlisSemZle allahis nabrZanebi rac ki aris, yve-
lafris gulwrfelad da mTeli arsebiT gaTavise-
bas (imani) rwmena ewodeba. adamianma allahis erTi
romelime brZaneba rom ar daijeros an eWvi
Seeparos urwmuno gaxdeba, misi es saqcieli (arda-
jereba) qufuria.
qufuri sami saxisaa: [(jehli) uvici, uco-dinari],
juhudi, huqmi (kanonieri)
1 _ gaugonarobis, daufiqreblobis gamo qafirebs
(qufru jehil) uvici ucodinari (qaafiri) urwmuno
eTqmebaT. jehlic ori saxisaa: pir-veli: aseTebma
ucodinarebi rom arian ician amaT araswori
iTiqadi ar eqne-baT, ucodinrobis gamo qafirebi ar-
ian, ase-Tebi cxovelebisnairi arian radgan cxove-
lsa da adamians Soris ganmasxvavebeli co-dna da
SemecnebiTi unaria. jehlis meore na-wili araswori
iTiqadis mqoneebi arian, ese-ni filosofosebis
naazrevebs ijereben da ara allahu Tea-las
– 213 –
brZanebebs. es na-wili pirvelidan ufro cudia.
2 _ qufri juhudie.Ggangeb jiutad ar dajerebaa,
an kide siamayis gamo sxvisidan Se-rcxvenis gamo.
3 _ qufri huqmi: rwmenis dakargvis mizezi sityve-
bis TqmiT an saqmeebis gakeTebiT qaf-iri gaxdeba.
mokled ganvixiloT zogierTi sakiTxebi, rac
aris qufuri. e.i.Urwmunoebis momaswav-lebeli:
1 _ allahu Teala Cven zecidan gadmog-vcqeriso,
am sityvis Tqma qufuria.
2 _ allahi Senc ise sastikad mogepyroba, ro-
gorc Sen me meqcevio, sityvebis Tqma qu-furia.
3 _ esada es muslimani Cems TvalSi ur-wmunos
msgavsiao, sityvebis Tqma qufuria.
4 _ tyuili sityvis Sesaxeb: allahma icis, rom
es marTaliao, Tqma qufuria.
5 _ meleiqebis damamcirebeli raime si-tyvis Tqma
qufuria.
6 _ yurani qerimis anda misi erTi asos Sesaxe-
bac damamcirebeli sityvis warmoTqma qufuria. erTi
asos mimarTac ki daujere-bloba qufuria.
7 _ raime musikaluri sakravis TanxlebiT yurani
qerimis kiTxva qufuria.
8 _ TevraTi, injili allahu Tealas gam-ogza-
vnilia amis ar dajereba qufuria (exla arcerTi
wigni garda yurani qerimisa swori ar aris, yvela
adamianebis mxridan Secv-lilia)
9 _ yurani qerimis gansxvavebuli asoebiT wakiTx-
va da es namdvili yuraniao mtkiceba qufuria.
10 _ feiRamberebis damamcirebeli raime
siytvisTqma qufuria.
11 _ yurani qerimSi naxsenebi 25 feiRam-bridan
– 214 –
romelimes mimarT urwmunoeba qu-furia.
12 _ adamianis Sesaxeb romelmac Zalian bevri
sikeTe gagikeTaT FfeiRamberze ufro ukeTesiao
Tqma qufuria.
13 _ feiRambrebi gaWirvebulebi da iZu-lebulebi
iyvneno Tqma qufuria, radgan isini Tavisive sur-
viliT iyvnen gaWi-rvebulebi.
14 _ Tu vinme, me feiRamberi varo, ityvis, misi
am sityvebis damjerebelic urwmunod CaiTvleba.
vinaidan hazreTi muxammed (sallahu ale-ihi ve
sellem) feiRam-bris Semdeg feiRamberi amqveynad
aRar unda movi-des, is bolo feiRamberia.
15 _ saiqioSi mosaxdeni ambebis araserio-zulad
aRqma qufuria.
16 _ saflavSi da warRvnis dros mosa-xdeni am-
bebis Sesaxeb aralogikuri an ara-mecnieruliao,
Tqma da ar dajereba qufur-ia.
17 _ samoTxeSi allahis danaxva daujere-belo-
ba an me samoTxe ar minda allahis da-naxva mindao
Tqma qufuria.
18 _ islamis daujerebloba da mecnieru-li
cnobebi islamze ufro ukeTesi da sa-ndoao Tqma
qufuria.
19 _ namazs vilocav Tu ar vilocav mainc suler-
Tia, Tqma qufuria
20 _ zeqaTs ar gavcem Tqma qufuria.
21 _ netav procentis aReba, mevaxSeoba alali
yofiliyo Tqma qufuria.
22 _ netav sisastike da Cagvra alali yo-fil-
iyo, Tqma qufuria.
23 _ harami qonebis RaribisTvis micema da amis
samagierod madlis miRebis molodini qufuria.
– 215 –
Tuki Raribma icis, rom miRebuli fuli aramia da
mainc madlobis locvas (duas) warmoTqvams esQqu-
furia.
24 _ imami azamis mesebi swori ar aris Tqma qu-
furia.Amis gamo vahabebi qafiri xde-bia.
25 _ cnobili sunneTebidan romelimes da-wune-
ba qufuria.
26 _ rodesac, vinme urwmunoebas moi-wadinebs,
amis gulSi gavlebisTanave anu nieTis CaTqmisTanave
urwmuno gaxdeba.
27 _ islamis brZanebebis ar dajereba, da islamis
alimebis dacinva, damcireba qu-fria.
28 _ visac sxvisi urwmunoeba unda da es qufu-
ris mowonebis gamoa urwmuno gaxdeba.
29 _ Segnebulad im sityvis warmoTqma romelic
qufurad iTvleba, adamians urwmunod aqcevs.
30 _ urwmunoTa dResaswaulis dReebSi, am
dResaswaulebebis gansakuTrebulobebis ur-wmuno-
Ta msgavsad Sesruleba, an urwmunoTa-Tvis raimes
Cuqeba qufuria.
31 _ mkrexeluri sityvebis gamoyeneba, ra-Ta gaar-
To sxvebi, acinoT da amxiaruloT, anda aCvenoT
Tqveni ganswavluloba da go-niereba, qufuria.
32 _ Tuki cilismwamebeli vinme: me mas cili ar
davswame, mxolod sinamdvile gam-
ovaaSkaraveo!İityvis qufuria.
33 _ bavSvobis dros daqorwinebuli qali an
bavSvobis dros daqorwinebuli vaJi, Tu srulwlo-
vanebis drosac ar flobs infor-macias islamisa
da rwmenis Sesaxeb ver pa-suxobs SekiTxvebze da ve-
rafers ver gan-martavs rjulidan gava da meuRle
masTan ganqorwindeba.
– 216 –
34 _ vinc romelime muslimans usamar-Tlod
moklavs anda moakvlevinebs da Semdeg ityvis
sworad moviqecio, urwmuno gaxdeba.
35 _ Tuki vinmes mokvla saWiro ar aris, imis
Sesaxeb:é`mokvla saWiroao’’ Tqma quf-uria.
36 _ Tuki vinme usamarTlod galaxavs an
mohklavs vinmes, imis Seqeba da kargad mo-iqeci man
es daimsaxura Tqma qufuria.
37 _ tyuilad da crud: allahma icis, Cemi
SviliviT miyvarxaro Tqma qufuria.
38 _ namazis da marxvis movaleobad ar aRqma,
araseriozulad midgoma da marxvisa da namazis
Seusrulebloba, zeqaTis gauce-mloba, qufuria.
39 _ allahis gulmowyalebaze imedis Se-wyveta
qufuria.
40 allahu Tealadan imedis dakargva qufuria.
41 _ alalze haramis da haramze alalis Tqma qu-
furia.
42 _ ezanis, meCeTis, wminda wignebisa, da sxva
Zvirfasi sagnebis damcireba qufuria.
43 _ roca iciT, rom abdesi ar agiRiaT, namazis
locva qufuria.
44 _ Segnebulad yibles garda sxva mxares dad-
goma da namazis locva qufuria. vinc ityvis namazis
yibles mxares locva saWiro ar ariso, urwmuno
gaxdeba.
45 _ romelime muslimanis Zagebis mizniT masze
“urwmunoao’’ Tqma qufuri ar aris, ma-gram Tu gvin-
da, rom urwmuno iyos da ami-tom vityviT, qufuri
iqneba.
46 _ codviani saqmis saTanadod gauazre-bloba
da misi Cadena qufuria.
– 217 –
47 _ daujerebloba imisa, saWiroa locva,
RvTismsaxureba da codvebisgan Sors dad-goma qu-
furia.
48 _ dajereba imisa, rom Sekrebili gadasaxade-
bi es mefis qonebaa qufuria.
49 _ urwmunoTa Sesrulebuli religiuri
RvTismsaxurebebis mowoneba, maTi msgavsi ni-Snebis
gamoyeneba qufuria.
50 _ garyvnilobis, mevaxSeobis, tyuilis Tqmisa
da sxva msgavsi rameebis Sesaxeb: ah, netav dasaSve-
bi yofiliyo da mec Camedinao, Tqma qufuria.
51 _ me feiRambrebis mwams, magram ademi feiRam-
beri iyo Tu ara, ar vicio Tqma qu-furia.
52 _ visac ar swams, rom hazreTi muxam-medi (sal-
lahu aleihi ve sellem) bolo fe-iRamberia, urw-
munod iTvleba.
53 _ erTi vinme meores: modi namazi ilo-ce, da
meorec ar vilocav upasuxebs, qaf-iri gaxdeba, ma-
gram Seni sityviT ar vi-locav allahis brZaneba
rom aris imitom vilocav qafiri ar gaxdeba
54 _ Tu vinme ityvis: feiRamberi rasac ambobs,
Tu marTalia, maSin gadavrCiTo, ur-wmuno gaxdeba.
vinaidan feiRamberi tyuils ar ityvis.
55 _ Tu vinme ulvaSebs daimoklebs, meore ki
etyvis: daimokle da ra sargebloba na-xeo, am
pirovnebis mdgomareoba saSiSia. (ulvaSebis damok-
leba sunneTia.Dda es sun-neTis araseriozulad aR-
qmas niSnavs.)
56 _ Tu vinme yibles pirdapir gaSlili fexebiT
dawveba da mere vinme miva da ety-vis: ase nu wevxar,
codvaao, is ki etyvis: ne-tav yvela codvebi mxolod
amdeni iyoso, amis mdgomareoba saSiSia, radganc
akrZal-ul rames mniSvnelobas ar aniWebs.
– 218 –
57 _ rwmena gabevrdeba da Semcirdebao, Tqma qu-
furia.
58 _ yible oria, erTi qaRbe, erTic ieru-salim-
iao, Tqma qufuria, aseve: axlandel viTarebaSi ori
yibleao, Tqma qufuria, ma-gram Tu ki ityvis: adre
ierusalimSi yible iyo, axla ki qaRbe yibleao, es
qufuri ar iqneba.
59 _ Tuki vinme islamis brZenTagan rome-limes,
umizezod daejRaneba an gamoajavr-ebs, imisi mdgo-
mareoba saxifaToa.
60 _ Tu ki vinme: menstrualuri ciklis an mSo-
biarobis Semdegomi sisxldenisas qalebTan sqeso-
brivi kavSiri nebadar-Tuliao ityvis, es qufuria
da is adamiani urwmuno gaxdeba.
61 _ Tuki vinme harami saqonelis Wamis dr-os bis-
millas ityvis urwmuno gaxdeba.
62 _ erTi meores Sen muslimani xar isic pasux-
ad inSallah etyvis ar ganmartavs qu-furia.
63 _ vinmes qufuris mosmena da miReba qu-furis
tolfasia.
64 _ Tuki vinme ityvis: didma allahma icis, rom
me es saqme ar Camideniao da Tvi-Ton icis rom Caid-
ina qufuria.
65 _ Tuki vinme yovelgvari mowmeebis ga-reSe
iqorwinebs, saqorwino aqts ar gaafo-rmebs da
ityvis didi allahi da feiRambe-rebi Cemi mowmee-
bi ariano, urwmuno gaxdeba, radganac feiRamberma
sicocxleSi dafa-ruli saqmeebi ar uwyoda
(radganac dafa-ruli saqmeebi mxolod didma al-
lahma icis.)
66 _ Tuki vinme raimis dasamtkiceblad did al-
lahs daificebs, meore kaci ki ety-vis: me Seni al-
lahis fici ar minda, kaco-baze da sindisze Semom-
– 219 –
ficeo, is (meore) ur-wmuno gaxdeba.
67 _ erTi vinme me yvela dafaruli saq-meebi vici
da mTqmelic da damjeric qafiri gaxdeba. an me
jinebi ambebs magebineben esec qafiri gaxdeba.
68 _ Tuki vinme saZulvel pirovnebas ety-vis: Seni
saxe CemTvis sulis amorTmevas waagavso, urwmuno
gaxdeba, miT umetes, rom sulis amomrTmevi meleiqi
azraili, rCeuli meleiqia.
69 _ Tuki vinme ityvis: namazis ulo-cveloba sasi-
amovnoao, urwmuno gaxdeba.
70 _ Tuki vinme ityvis: allahi zecaSi Cemi
mowmeao, urwmuno gaxdeba, radganac am sityvebiT
allahis adgil samyofels saz-Rvravs, maSin roca
allahis mflobeloba usazRvro da Semoufar-
glavia, is yvelgan aris.
71 _ mama RmerTio vinc ityvis urwmuno gaxdeba.
72 _ Tuki vinme ityvis: hazreTi muxammedma (sal-
lahu aleihi ve sellem) Wamis mere Ti-Ti gailokao,
sxva ki etyvis: eg xom uzrde-lobaao, urwmuno
gaxdeba.
73 _ Tu vinme hazreTi muhammedi (sallahu alei-
hi ve sellem) Savi iyoo ityvis qafiri gadeba.
74 _ Tu vinme qristianoba, urwmonoebaze kargiao
ityvis qaafiri gaxdeba.
75 _ urwmunoeba moRalateobaze ufro ka-rgiao,
Tu ityvis, urwmuno gaxdeba.
76 _ islami ar vici an ar mainteresebso Tu
ityvis, urwmuno gaxdeba.
77 _ Tuki vinmes etyvian: modi islamis sibrZne
SeviswavloTo da is ki upasuxebs: ra vuyo me is-
lamis sibrZneso, urwmuno iq-neba, radganac amiT is-
lamis sibrZnes amci-rebs.
– 220 –
78 _ Tu vinme adem feiRambers, rom tilos ker-
avda ityvis da meorec Cven tilos mkeravis Svil-
abi varT ityvis qufuria
79 _ vinc islamis wminda wignebs, amcirebs an
iwunebs urwmunoa.
80 _ Tuki vinmes SeekiTxebian: vis STa-momavlo-
bidan xar, vis xalxidan xar, iT-Tiqadis mezebis ima-
mi vin aris, amelis mesebis imami vin aris, da ver
upasuxebsşur-wmuno gaxdeba.
81 _ WeSmaritad aramze da akrZalulze alaliao,
vinc ityvis, urwmuno gaxdeba. (Tu-Tunis Sesaxeb
aramiao, Tqma saxifaToa.)
82 _ yurani qerimis arasaTanado adgileb-ze wak-
iTxva aramia, xolo gasarTobad waki-Txva qufuria.
83 _ vinc yurani qerims Tavisi WkuiT ganmartavs
urwmuno gaxdeba.
84 _ yurani qerimsa da xadisebSi dawer-ils, is-
lamis alimebis mier dadgenils vinc ar irwmunebs
urwmuno gaxdeba.
85 _ vinc sunneTis mixedviT nakiTx ezans ar
mousmens da upativcemulod moeqceva qa-firi (ur-
wmuno) gaxdeba.
86 _ vinc urwmunos pativiscemiT esalmeba Tvi-
Tonac urwmuno gaxdeba.
87 _ urwmunos mimarT Zalian sapativcem-ulo
sityvebis warmoTqma qufuria.
88 _ vinc sxvis qufurs iRebs, TviTonac urwmuno
xdeba.
89 _ yurani qerimis gamosaxulebis mata-rebeli
plakatebi an materiebic Zvirfasi da mniSvnelova-
nia. maTi upativcemuloba qu-furia.
– 221 –
90 _ jinebTan molaparakeebTan an raime sxva sax-
is mkiTxavebTan wasvla, da marTlac rom gviTxran
(daamTxvion), maTi nalapara-kevis dajereba qufuria,
radgan yovlisSem-Zle allahis garda sxva vinmemac
dafaru-li iciso, dajerebas niSnavs.
91 _ sunneTis ganzrax mitoveba da misi sa-
Tanadod Seufasebloba qufuria.
92 _ vinc ityvis: jadoqari ra Tqma unda jado-
qrobis saSualebiT, rasac unda imas gaakeTebso da
da vinc am sityvebs daije-rebs orive urwmuno
gaxdeba.
93 _ Tuki muslimani, adamiani, romelic mas ur-
wmunos uwodebs, `batonoo’’ an msga-vsi Tanxmobis
gamomxatveli sityviT gaepa-suxa, TviTonac urwmuno
gaxdeba.
94 _ Tuki Segnebulad viciT rom esada es qone-
ba aramia, aseTi fuliT meCeTis aSeneba, qvelmo-
qmedebis gawevas da amis sapasuxod madlis miRebas
velodebiT esec qufuria.
95 _ Tuki vinme arami gziT SeZenil qone-bas vin-
me gaWirvebuls aCu-qebs manac icis rom es qoneba
aramia da mainc ,allahma Se-gisminoso’’ eubneba
xolo mesame piri, aami-no’’ ambobs yvela eseni ur-
wmuno gaxde-bian.
96 _ Tuki qorwineba haramia da aseT qor-winebaze
alaliao amboben, isic qufuria.
97 _ garda didebuli allahisa ra saba-biT
gamowveuli ar unda iyos, sxva vin-mesaTvis ,gamCe-
nis’’ wodeba qufuria.
98 _ yurani qerimis, mevludis, ilahis, musikis
TanmxlebiT kiTxva qufuria.
99 _ iseT adgilebze, sadac alkoholuri sas-
– 222 –
melebi ileva, saTamaSo adgilebze mxi-arulebis da
ganwyobilebis Sesakmnelad yu-ranis kiTxva radi-
oTi qufuria.
100 _ vinc gaxdeba sababi sxvisi da gan-sakTrebiT
ki sakuTari Svilis urwmunoe-bisa, TviTonac ur-
wmuno iqneba.
101 _ mZime codvebis Cadena da game-orebaQqufu-
risaken gvibiZgebs, namazis umniS-vneloT CaTvla ki
qufuria.
102 _ radiodan, mikrofonidan. nakiTx yu-rani qer-
imze uparivcemulobac qufuri iqne-ba.
103 _ uabdesod namazis locva da sun-neTis ar
mowoneba qufuria. sunneTis umniS-vnelod CaTvlac
qufuria.
104 _ muhammedis magier muxos, hasanis mag-ier
haso, ibrahimis magier ibo, daZaxeba qu-furia am sax-
elebis iseT adilze dawera sa-dac fexi daibije-
ba da dawerilze fexis dadgmelebis imanidan unda
geSinodeT.
105 _ vinme micvalebulisagan raimes mo-lodini,
vedrebas amisrulebso, Tqma qufur-ia. vedrebis am-
srulebeli mxolod allahia.
106 _ viciT,rom micvalebulis damarxva farZia,
visac movaleobis Sesruleba ezare-ba da budiste-
bis an sxvaTa msgavsad ambobs: micvalebulis
damarxva CamorCeniloba, misi dawva ukeTesiao, imas
murTedi ewodeba da rwmena mas dastovebs.
107 _ mruSobaze, garyvnilobze nebadar-Tulia
Tqma qufuria.
108 _ aeTiT, hadisiT an islam alimebis mier
gadocemul codnisaTvis upativcemu-loba da
arafrad ar Cagdeba qufuria.
– 223 –
109 _ hazreTi ebu beqirs da hazreTi omers hal-
ifobis ufleba ar hqondaT Tqma qufuria
110 _ allahis resulebidan vinmes Seura-cyofa
an sityvieri uaryofa qufuria.
111 _ mtroba evliebTan an islamis cod-nis mflo-
belebTan qufuria.
112 _ yurani qerimis ise wakiTxva rom is-lamis
alimebs ar waukiTxavT, misi sityve-bisa da
mniSvnelobis darRveva qufuria.
113 _ Segnebulad iseTi ramis gamoyeneba, rasc
Tavis ritualebSi sxva rwmenis mimdev-rebi iyeneben,
qufuria.
114 _ imis dajereba, rom am qveynad yvela-feri
TavisiT xdeba da yvela cxovelebi er-Tujredi-
anebidan dawyebuli, rogorc iqna bolos da bolos
adamianebad iqcnen qfur-ia.
115 _ vinc namazs Segnebulad ar ilocavs,
gavlil namazebs Segnebulad ar aanazRa-urebs da
momavalSi tanjva wamebisa ar eSi-nia imami ebu xan-
ifes mixedviT urwmunoa.
116 _ vinc esxabi qirams dascinis esec urwmunoe-
baa.
117 _ imis dajereba an Tqma, rom raime suraTi,
varskvlavi, jvari, mze, Zroxa da misTanani Ses-
Zleben gaakeTon yvelaferi, rac ki moesurvebaT an
gankurnavs yove-lgvar daavadebebs qufuria.
118 _ hazreTi aiSeze cudis mTqmeli da mamamisi
sahabe rom iyo amis ar dam-jerebeli urwmuni iqne-
ba
119 _ visac ar sjera, rom warRvnis moaxloebisas
isa feiRamberi zecidan Camova da es WeSmaritebaa
is urwmunoa.
– 224 –
120 _ muslimani gogona an vaJi, romelmac mowi-
fulobis asaks miaRwia, Tu ar icnobs muslimanobas
da arc icis rom muslimania urwmunoa.
121 _ yuranSi da hadisSi visac samoTxeSi wasvlis
Setyobineba aqvs amaTze qafiris Tqma qufuria.
122 _ yurani qerimis araswori Tfsiris gakeTe-
ba qufuria. aseTi araswori Tefsiris gamkeTebeli
urwmuno gaxdeba.
123 _ muslimani qalis mier Tavdaufaravad qu-
CaSi gasvla da Tavis, mklavebis da fe-xebis ma-
makacebisaTvis gamoCena aramia da codvaa. Tu amas
mniSvnelobas ar mianiWebs, maSin mas rwmena mia-
tovebs da urwmuno gax-deba.
124 _ vinc yurani qerims arasrulyofi-lad da
arasworad kiTxu-lobs, imisaTvis: raka-rgad kiTx-
ulobso mTqmeli rjulidan gava, radganac aramsa
da akrZaluls aqebs.
125 _ visac jinebisa da meleiqebis arse-bobis ar
sjera, urwmunoa.
126 _ yurani qerimis aiaTebSi aSkarad ga-moxat-
uli mniSvnelobebi aris, maTi Secvla da sxvebze
mibaZva qufuria.
127 _ is, vinc muslimans urwmunos, an aTe-ists
uwodebs TviTon iqneba urwmunoca da aTeistic.
128 _ feiRamberebis saxelebis CamoT-vlisas vin-
mes mimateba SeiZleba, magram vin-mes uaryofa: es
feiRamberi ar ariso, ar Se-iZleba, radganac erTi
romelime feiRamber-is uaryofa, yvela feiRamberis
uaryofas gulisxmobs.
romelime muslimani iqneba qali Tu mamakaci, Tu
Segnebulad akeTebs an ambobs imas, rac akrZalu-
lia islamis kanonebiT, iq-neba es ucodinrobis Tu
– 225 –
sxvisi garTobis mizeziT, qufuria, mas rwmena da-
tovebs da murTedi (rjulidan gasuli) gaxdeba.
aseT adamians adrindeli RvTismsaxurebis samagi-
erod miRebuli madlic espoba da ekargeba, romc
moinanios araferi Seicvleba. Tu Se-mdeg isev mus-
limani gaxdeba, murTedis pe-riodSi gavlili na-
mazebis locva saWiro araa, aseve gamotovebuli
marxvac saWiro araa, magram hajobaze xelaxlad
unda wav-ides, Tundac adre wasuli iyos. xelaxla
muslimanad gaxdenisaTvis qelimei SeadeTis Tqma
misTvis sakmarisi ar iqneba, Tavisi saqcieli al-
lahis winaSe unda moinanios.
rogorc urwmuno erTi sityvis qelime-i Sehade-
Tis warmoTqmis Semdeg muslimani xde-ba, aseve mus-
limanic erTi qufuri sityvis warmoTqmis mere ur-
wmuno xdeba.
Rodesac, romelime muslimani saubrobs da misi
saubridan asi sxvadasxva azris gamotana SeiZle-
ba, am azrebidan erTic, rom iyos WeSmaritad mus-
limanuri da danarCeni 99 gansxvavebulic rom iyos,
im adamians ma-inc muslimani ewodeba. e. i. im 99 gan-
sxva-vebulad warmoTqmul azrs yuradReba ar
mieqceva. rwmenis da muslimanobis damadas-turebel,
rwmenis gamomxatvel im erT azrs mieqceva
mniSvneloba.Ees mosazreba Secdo-miT rom ar gav-
igoT saWiroa yuradReba Sem-deg or detalze gava-
maxviloT: jer erTi am azris gamomTqmeli musli-
mani unda iyos, romelime urwmuno allahis er-
TaderTobis warmoTqmiT muslimani ver gaxdeba,
maTze muslimaniao ver vityviT.Mmeore: warmoTqmul
sityvas asi sxvadasxva mniSvneloba rom qon-deso
– vTqviT da ar ara is, rom asidan erTi rwmenis
gamomxatveli da 99 ki urwmu-noebis gamomxatveli,
rom iyoso, aseT ada-mians ra Tqma unda muslimani
ver ewodeba.
– 226 –
yvela muslimanma dilas da saRamos es dua unda
ikiTxos:
“allahume inni eRuzu biqe min en uSriqe biqe
Seien ve ene alemu ve es-TeRfiru-qe lima lahavle
inneqe enTe alamul Ruiub.”
“allahume inni uridu en ujeddidel imani ve
niqaha Tejdiden biyevlihi la ilahe illallah mu-
hammedun resullah” TqiTac imanis da niqaxis
ganaxleba unda iqnas.

rwmenam rom Cven arasodes


migvatovos,samudamo Cvens gulebSi darCes,
amisaTvis:

1 _ TvaliT uxilavi unda gvjerodes.


2 _ TvaliT uxilavi rom mxolod al-lahu
Tealam da visac acnoba maT ician es guliT unda
gvjerodes.
3 _ harami aramad unda vaRiaroT da unda virw-
munoT.
4 _ alali alalad unda vaRiaroT da vi-rw-
munoT.
5 _ yovelTvis unda gvekrZalebodes da gveride-
bodes didebuli allahisa misi ris-xvis yovelTvis
unda gveSinodes.
6 _ yovelTvis didi allahis moimedeebi unda viy-
oT.İimedi ar unda moviwyvitoT.
murTedad Seracxuli romlis uaryofac mo-
naniebad iTvleba. Tuki murTedi adamiani
mounanieblad mokvdeba, samudamod jojoxe-Tis
cecxlSi daitanjeba, raTa ase ar da-gvemarTos yu-
radRebiT unda vilaparakoT, qufuri ar unda vTq-
– 227 –
vaT, unda veridebodeT, hadisi SerifSi: “yovelTvis
keTilad, sa-sargeblodıisaubreT Tu ara da
gaCumdiT” seriozulni unda viyoT, mo-Sayire da
zedapi-ruli ar unda viyoT, ada-mianebisa da saRi
gonebis sawinaaRmdego, araferi ar unda mo-vimoqme-
doT. bevri da gulwrfelad unda vilocoT. raTa
movari-doT sakuTari Tavi qufursa da mkrexelo-
bas.

miuxedavad morwmuneobisa moma-valSi


SeiZleba am saqmeebma rwmena daakarginos

1 _ (bidaT) rwmenaSi cvlilebebis Setana (ehl-


i sunneTis dadgenili normebidan gadaxveva cotac
rom iyos urwmuno gaxdeba).
2 _ susti, aramyari rwmena.
3 _ sxeulis cxra nawilis swori gzidan axve-
va.
4 _ didi codvebis Cadenis gagrZeleba.
5 _ didebuli allahis mimarT madly-erebis
Sewyveta.
6 _ saiqioSi rwmenis gareSe moxvedris arafrad
CagdebaMmouridebloba.
7 _ udanaSauloTa Cagvara da sisastike.
8 _ sunneTis mixedviT nakiTx ezanze ar mosme-
na.
9 _ amboxeba ded-mamis winaaRmdeg, maTi daumor-
Cilebloba da daufasebloba.
10 _ marTalic rom iyos metismeti fici-mtkici.
11 _ namazis wesebis daucvelad locva.
12 _ namazis umniSvnelod miCneva, ojaxo-bisaTvis
– 228 –
da bavSvebisaTvis misi swavlebis ugulebelyofa,
namazis mlocvelTaTvis wi-naaRmdegobis gaweva.
13 _ alkoholuri sasmelebis daleva.
14 _ muslimanebis Cagvra-wameba
15 _ cru da araswori informaciis ev-liaobad
da religur codnad gasaReba.
16 _ codvebis daviwyeba, maTi arafrad Ca-gdeba.
17 _ Tavmomwoneoba da ampartavnoba.
18 _ sakuTari codnisa da saqmeebis gada-WarbebiT
Sefaseba, Tavis qeba.
19 _ orpiroba (munaafiyoba) da moRala-teoba.
20 _ islamis kanonebis Semcveli marTve-lobis
mxridan gacemuli brZanebebis Seus-rulebloba.
21 _ Surianoba da muslimani Tan-amoZmeebis mi-
marT siZulvili.
22 _ daufiqreblad da usababod vinmes me-tismeti
qeba.
23 _ daJinebiT tyuilis mtkiceba.
24 _ swavlulTaTvis Tavis arideba.
25 _ ulvaSebis sunneTiT gaTvaliswine-bulze
ufro metad gazrda.
26 _ mamakacebis mier abreSumis tansacm-lis Cam-
ca.
27 _ daJinebiT xalxze zurgs ukan lapa-rakis
gagrZeleba.
28 _ urwmunoc rom iyos mezoblis Cagvra da Se-
viwroeba.
29 _ sul ubralo rameebzec metismeti ga-nrisxe-
ba, ganerviuleba.
30 _ mevaxSeoba.Pprocentuli aReb-mi-cemoba.
– 229 –
31 _ ampartavnobis sababiT tansacmlis sa-
xeloebisisa da Sarvlis totebis metisme-tad da-
grZeleba.
32 _ mkiTxaoba, jadosnoba, jados gake-Teba.
33 _ Rirseul da muslimanur naTesavebTan
urTierTobis Sewyveta.
34 _ allahis rCeuli pirovnebebis mimarT
siZulvili xolo misi mtrebis siyvaruli, islamis
mtrebis siyvaruli. (hub-i fil-lah, buRdi fillah
rwmenis pirobaa)
35 _ muslimani TanamoZmis mimarT sam dRe-ze
didxans SurisZiebisa da RvarZlianoba, ardaula-
parakoba.
36 _ uzneo saqcielis, simruSis gagr-Zeleba.
37 _ kacebis erTmaneTdan seqsualuri kav-Siris
damyareba. vedrebis ar gakeTeba.
38 _ ezanis waukiTxaoba islamis samar-Tlis
wignebSi miTiTebuli drois Sesabami-sad, am
wignebis SesabamisaT wakiTxuli eza-nis mimarT up-
ativcemuloba misi arafrad Cagdeba.
39 _ arami saqmis Camdenis naxvisas Cau-revloba
da miuxedavad imisa rom Zala gyo-fniT, tkbili en-
iTac rom iyos, aramis Cam-denis gaufrTxileblo-
ba.
40 _ visTvisac rCevis micemis da dari-gebis
ufleba gaqvT (meuRle, qaliSvilebi da sxva)
imaTTvis Tavi da mklavebi dau-faravad, morTul-
mokazmulad quCaSi gasvl-is nebis darTva da saeW-
vo, uweso adamianeb-Tan SexvedrisTvis nebis darT-
va.

– 230 –
didi codvebi bevria:
(samocda-TormeTi didi codva esenia)

1 _ usamarTlod adamianis mokvla.


2 _ garyvnileba, uzneo saqcieli.
3 _ gaukuRmarTebuli sqesobrivi kavSiri.
4 _ Rvinisa da yvelanairi alkoholiani sasmelis
daleva (ludis daleva aramia).
5 _ qurdoba.
6 _ garTobis mizniT gamabruebeli sasme-lebisa
da narkotikuli nivTierebebis gam-oyeneba.
7 _ sxvisi qonebisa da nivTebis mitaceba.
8 _ cru mowmeoba, sxvis tyuilze mowmeo-ba.
9 _ usababod, ramazanis marxvis dros musliman-
Ta Tval win saWmlis Wama.
10 _ mevaxSeoba, procentiT fulis aReba-micema.
11 _ metismeti fici-mtkici.
12 _ ded-mamis nebis daumorCilebloba, ma-Ti neba-
survilis winaaRmdeg moqmedeba.
13 _ (mahrem) (romelTanac qorwili akr-Zalulia)
keTil da Rirseul naTesavebTan urTierTobis, mis-
vla-mosvlis Sewyveta.
14 _ Sua omSi brZolis velis mitoveba da mtris-
gan gaqceva.
15 _ usamarTlod oblebis qonebis miT-viseba.
16 _ sasworisa da sxva zoma-wonis xelsa-wyoe-
bis usamarTlod gamoyeneba.
17 _ namazis droze bevrad ufro adre da bevrad
ufro gvian locva.
18 _ muslimani TanamoZmis gulis gatexva, gulis
– 231 –
tkena. (qufuris Se-mdeg, gulis tke-naze didi cod-
va ar aris).
19 _ iseTi sityvebis Tqma, rac hazreTi fe-iRam-
bers (sallahu aleihi vesselem) araso-des ar uTq-
vams da am sityvebze fei-Rambris damowmeba.
20 _ qrTamis aReba.
21 _ samarTliani mowmeobisaTvis Tavis arideba.
22 _ qonebidan zeqaTis da mosavlidan oS-uris
gaucemloba.
23 _ codvis Camdenis danaxvisas sakmarisi Zalis
SemTxvevaSi Caurevloba, misTvis wina-aRmdegobis
gauwevloba.
24 _ cocxali arsebis cecxlSi daw-va.
25 _ yuranis Seswavlis mere misi daviwye-ba.
26 _ didebuli allahis mowyalebisgan imedis
gacrueba.
27 _ imis miuxedavad, muslimania Tu ara adami-
anebis Ralati da gautanloba.
28 _ Roris xorcis Wama.
29 _ feiRambrebis an allahis rCeuli romelime
pirovnebis mimarT siZulvili da misi gamojavre-
ba, damcireba.
30 _ kargad danayrebis merec saWmlis Wa-mis
gagrZeleba.
31 _ meuRleebis nebis ugulebelyofa.
32 _ meuRleebis erTmaneTTan SeuTanx-meblad sx-
vaTa mosanaxuleblad wasvla.
33 _ patiosani qalze cilis wameba, mis-Tvis meZa-
vis wodeba.
34 _ Woraoba, muslimanTa Soris enis mitan-
motana.
– 232 –
35 _ avreT, sasircxvilo adgilebis sxvis-Tvis
Cveneba. (kacis Wipidan muxlebamdis, qa-lis xelis
gulis da saxis garda yvela avreTia), sxvis sasir-
cxvilo adgilebze yu-rebac aramia.
36 _ leSis Wama da sxvisTvis Wmeva.
37 _ anabaris (emaneTis) gaufrTxileb-loba,
Ralati.
38 _ muslimanis zurgsukan laparaki, gaW-orva.
39 _ Suri da gautanloba.
40 _ mravalRmerTianoba
41 _ tyuilis Tqma.
42 _ ampartavnoba, sakuTari Tavis gada-WarbebiT
Sefaseba, yvelaze upiratesad Se-faseba.
43 _ sasikvdilo avadmyofis qonebaze Tva-lis
daWera.
44 _ metismeti xelmomWirneoba da siZunwe.
45 _ yvelasTan gadaWarbebuli laqlaqi.
46 _ allahis mimarT mouridebloba, misi sas-
jelis SiSis ar qona.
47 _ aramis aramad auRiarebloba.
48 - alalis alalad auRiarebloba.
49 _ marCielebis, mkiTxvebis sityvis da-jereba.
50 _ murTedoba (rwmenis uaryofa).
51 _ umizezod ucxo qalze yureba.
52 _ qalebisTvis mamakacis tansacmelis Cacma.
53 _ mamakacebisTvis qalis tansacmelis Cacma.
54 _ qaabeSi codvis Cadena.
55 _ droze adre ezanisa da namazis Ses-rule-
ba.
– 233 –
56 _ saxelmwifos mmarTvelTa mimarT ur-Coba da
maTTvis winaaRmdegobis gaweva.
57 _ meuRlis sxeulis romelime nawilis dedami-
sis sxeulis romelime nawilze mims-gavseba.
58 _ meuRlis dedis gineba da dacinva.
59 _ erTmaneTis niSanSi amoReba.
60 _ ZaRlis monarCenebis Wama da sma.
61 _ gaweuli sikeTis mudmivi dayvedreba, yel-
Si amoyvana.
62 _ mamakacebisaTvis abreSumis tansac-mlis Cam-
ca.
63 _ ucodinarobis jiutad davca da da-Ji-neba.
(ehli sunneTis iTiqadis, farZebis, aramebis, da
yvela saWiro codnis ar swavla).
64 _ allahis an islamis mier neba darTuli sax-
elebis garda sxva saxelebis daficeba.
65 _ swavlisTvis Tavis arideba.
66 _ uswavlelobis codvad ar cnoba.
67 _ patara codvebis daJinebiT ganmeore-ba.
68 _ Tu aucilebloba ar aris xmamaRali
xarxari.
69 _ sqesobrivi kavSiris mere erTi nama-zis sa-
locavi drois gaslis miuxedavad da-ubanelad
siaruli.
70 _ menstrualuri an mSobiarobis Se-mdgomi
sisxldenis mqone meuRlesTan sqeso-brivi kavSiri.
71 _ musikaluri instrumentebis xmareba, dakvra,
uweso simRerebis simRera.
72 _ TviTmkvleloba.
droebiTi, winaswar dadgenili vadiani qo-rwine-
– 234 –
ba anu ,muTa qorwineba’’ ara-mia.Qqalebis sasircxvi-
lo (piri saxe, xelebi da fexebi unda uCandeT mx-
olod) adgilebis daufaravad quCaSi gasvla
gasvla da viw-ro tansacmlis Camca, morTva
mokazmva da zedmeti sunamoebis gamoyeneba aramia.
viwro kabaSi gamowyobili qalis vnebis gareSe
Sexedvac ki haramia, sxva romelime adgilebze
vnebiani mzera haramia. vnebis aRmZvreli suraTebis
xatva da dabeWdva ar-amia (Tuki aram rameze vityviT:
mere ra mox-dao, es qufuria).
Ruslisa da abdesis dros saWiroze meti wylis
gamoyeneba israfia., mflangvelobaa.
romelime evlias Zageba, misTvis uswav-lulis
wodeba enis wagrZe-leba, sikvdilis Semdegac
saswaulebis moxdenis ar dajere-ba, maT saflaveb-
Tan misvliT madlis mo-gebis ar dajereba,
ararealuri daskvnis gamotana, maTi maqebarTTvis
winaaRmdegobis gaweva, muslimanebis Cagvra da Se-
viwroeba, sxvaTa kuTvnili qonebis mitaceba, Suri,
Rv-arZlianoba, tyuilis Tqma da cilis mwameblo-
ba aramia da akrZalulia.

es aTi qceva aris mizezi ukanaskneli amosunTqvis


dros adamianis urwmuno sikvdilisa:
1 _ allahis mier dawesebuli brZanebeb-isa da
akrZalulebis Seuswavlebuloba, am co-dnisaTvis
Tavis arideba.
2 _ rwmenis ehli sunneTTan Seusabamloba.
3 _ amqveyniur simdidreze, didkacobaze,
siamovnebaze daxarbeba.
4 _ sakuTari Tavis, sxva adamianebis, cx-
ovelebis Cagvra da wameba.
5 _ allahisa da sxva Tqveni mokeTeebis mimarT
– 235 –
umaduroba, daunaxaoba.
6 _ rwmenis dakargvis SiSis uqonloba mo-uride-
bloba.
7 _ xuTi drois namazis droulad ulo-cvelo-
ba.
8 _ procentiT fulis aReb-micema.
9 _ morwmune muslimanebis damcireba, maTze ganu-
viTareblebi da CamorCenilebis Tqma.
10 _ garyvnilobis Semcveli naxatebis, na-were-
bis Seqmna da gavrceleba, garyvnilobis Semcveli
sityvebis warmoTqma.

ehl-i sunneTis rwmenis mixedviT cxovrebisaTvis


Semdeg detalebze yur-adreba unda gavamaxviloT:
1 _ allahu Tealas Tvisebebi aqvs da yvela da
yvelafrisdan gansxvavebulia.
2 _ rwmena ar izrdeba da ar mcirdeba.
3 _ didi codvebis CadeniT urwmuno ar ga-xre-
ba.
4 _ mTavari da ZiriTadi TvaliT uxilav-is rw-
menaa.
5 _ rwmenaSi Sedareba gamoricxulia.
6 _ yovlisSemzle allahi samoTxeSi da-gvenaxe-
ba.
7 _ (Teveqquli) allahze mindoba rwmenis
pirobaa.
8 _ ibadeTebi rwmenis nawili ar aris.
9 _ bedisweris rwmena, rwmenis pirobaa.
10 _ ibadeTebis swored SesrulebisaTvis rome-
lime mezhebis amorCeva da miyola auci-lebelia.
– 236 –
11 _ esxabi qirami, feiRambris STamomav-loba da
feiRambris meuRleebi yvelani un-da gviyvardes.
12 _ oTxi xalifes upiratesobani xali-feobis
rigis mixedviTaa.
13 _ namazis, marxvis, qvelmoqmedebis, (sa-dayis)
samagierod damsaxurebuli madlis sxvaze Cuqeba
SeiZleba.
14 _ miraji suliT da sxeuliT ganxor-cielda.
15 _ evliaTa saocreba (qerameTi) si-namdvilea.
16 _ SefaaTi sinamdvilea.
17 _ mesTebis garedan mesis Sesruleba ne-badar-
Tulia.
18 _ sasaflaos dakiTxva sinamdvilea.
19 _ saflavSi tanjva-wameba sulsac da sxeul-
sac moicavs.
20 _ adamianebis da maTi saqmeebis gamCeni al-
lahia, adamiani gadaswyvets romelime sa-qmis Ses-
rulebas, allahi ki saqmes gaaCens.
21 _ sarCo, sazrdo arsobisa (rizyi) Se-iZleba
aramic iyos da alalic.
22 _ micvalebuli evliebis moxseneba da maTi
saxeliT allahze vedreba SeiZleba.

cudi qcevebi

1 _ qufuri.
2 _ uswavleloba.
3 _ Sercxvenis SiSi (zogjer Sercxvenis SiSiT
adamiani samarTliansa da ufleba mosils uaryofs).
4 _ Tavisi qeba-didebis mowoneba (Tavis mowone-
– 237 –
ba, qeba-dideba).
5 _ bidaT iTiqadi (rwmenis kanonebSi cvlile-
bebis Setana).
6 _ yvelanair moTxovnilebebs, vnebia-bobas,
gadametebuli miyola.
7 _ mibaZviTi rwmena (ucnobi adamianebis mibaZ-
va).
8 _ (ria) moCvenebiTi ibadeTis gam-oyenebiT,
amqveyniuri survilebis asruleba. rwmenis pi-
raduli miznebisTvis gamoyeneba.
9 _ amqveyniuri siamovnebisa da gar-TobisTvis
ufro didxans sicocxlis sur-vili.
10 _ (sixarbe, gaumaZRroba). amqveyniuri siamovnebe-
bis aram gzidan Zieba miReba.
11 _ siamaye, sakuTari Tavis maRla day-eneba.
12 _ gadametebuli ridi da mokrZaleba, sakuTari
Tavis damcireba.
13 _ Tavmowoneba (sakuTari (ibadeTebis) RvTism-
saxurebis qeba da mowoneba).
14 _ Surianoba (eWvianoba, Suri, siZu-lvili,
sxvisi cudad yofnis sixaruli.) eb-uleis semerqani
ambobs: “sami vinmes locva (dua) ar miiReba: aramis
mWamelis, farul saqmeTa Camdenis da Surianis’’.
15 _ sxvaTa damcireba da da arasrul-fasovnad
aRqma.
16 _ sxvaTa ubedurebaze, gaWirvebaze six-aruli.
17 _ megobrobis Sewyveta, butiaoba.
18 _ mSiSaraoba da simxdale.
19 _ mrisxaneba, siSmage. (gadaWarbebuli simkacre
da dauzogavoba, amiT sxvaTa daza-raleba).
– 238 –
20 _ Seubralebloba da dapirebuli ramis
Seusrulebloba.
21 _ Ralati, orpirobis niSnebi, arasan-dooba,
sityvis micema da misi Seusrulebl-oba.
22 _ dapirebis darRveva (micemuli sityvis ukan
waReba. hadisi SerifSi: “orpirobaze (munafiy-
obaze) sami rame migvaniSnebs: tyuilis Tqma, an-
abaris gaufrTxilebloba da Ralati, Sepirebuli
sityvis gadaTqma.’’)
23 _ eWvqveSdayeneba. eWvqveSdayeneba aramia,
codvebi ar mepatiebao fiqri.
24 _ yovelTvis qonebaze saubari (qone-baze da
materialze gadayola).
25 _ sasikeTo saqmis gadadeba. Hhadisi SerifSi:
“TxuTi ramis mosvlamdis ma-Ti fasi icodeT:
“sikvdilis mosvlamdis si-cocxlis fasi, avadmy-
ofobamde janmrTelobis fasi, saaqaoSi saiqios mo-
gebis fasi, sibe-remde axalgazrdobis fasi da
gaRari-bebamde simdidris fasi’’.
26 _ usamarTloTa siyvaruli. (usa-marTloTa
Soris yvelaze cudi mCagvreli da sastiki adami-
ania, aseve aramis Cadens us-amarTlo anu codviani
ewodeba).
27 _ islamis alimebis, swavlulebis mimarT
mtroba (islamis swavlulTa da brZenTa siZulvili
da maTi abuCad agdeba).
28 _ adamianTa Soris mtrobis da prob-lemebis
gaRviveba, erTmaneTze wakideba. (ha-disSi: intrigas,
(fiTnes) sZinavs, gamRviZebeli dawyevlili iyos).
29 _ pirferoba, TvalTmaqcoba. Zalis sak-
marisobis SemTxvevaSi codvaTa Camdeni-sTvis
winaaRmdegobis gauwevloba, mis cud saqmeebsi Cau-
revloba.

– 239 –
30 _ jiutoba da gaugonroba (samarTlia-ni swori
azris da sityvebis miuRebloba, Tavi-siT daCemeba).
31 _ orpiroba, saqmisa da sityvis Seusaba-moba
(munafiyoba).
32 _ sakuTar codvebze, sakuTar Tavze da sxva
arsebebze arasodes Cafiqreba da ara-sodes gans-
ja-gansazRvra.
33 _ muslimanebis dawyevla.
34 _ muslimanTaTvis cudi da dama-mcirebeli sax-
elis Serqmeva.
35 _ bodiSis moxdis uaryofa.
36 _ yurani qerimis arasworad mniSvnelo-bis
micema
37 _ daJinebiT arami saqmeebis Cadena.
38 _ (RibeTi) zurgs ukan Zageba da cudi lapara-
ki.
39 _ codvaTa mounaniebloba.
40 _ qonebisa da fulis mouTokavi, me-tismeti
survili.
cud Tvisebebs unda moveridoT, kargi Tvi-sebe-
bi unda SeviZinoT da ganvaviTaroT. Haz-reTi
feiRamberi brZanebs. “locvaTa da RvTismsaxureba-
Ta raodenoba adamians cotac rom hqondes, Tuki
kargi zneobis ma-tarebelia samoTxeSi wodeba au-
maRldeba’’.
“RvTismsaxurebaTa Soris yvelaze martivi da
sasargeblo cota laparaki da kargi Tvisebebis qo-
neobaa”.
“kargi Tvisebebis qoneba niSnavs dau-axlovdeT
Cvengan Sors mdgomT, mi-utevoT Cvens mwyeninebels
da sikeTe gauwioT Cvens moSurneebs”.
– 240 –
merve nawili
namazis locvebi da sureebi

daiwereba Tu ara namazis locvebi da sureebi


arabulis garda sxva asoebiT?
rodesac vcdilobdiT dagvewera sureebi da
locvebi qarTuli asoebiT, vnaxeT, rom es SeuZle-
belia. rogor da sadac ki ar un-da gagvekeTebina
qarTul asoebze maxvilebi da miniSnebebi, sityve-
bi mainc sworad ver ikiTxeboda.Aamitomac yurani
qerimis asoebis msgavsad wakiTxvisTvis didi gamo-
cdileba da mravaljeradi gameorebaa saWiro. es
swavlis procesi yurani qerimis asoebis Se-
swavliT iwyeba, es ki udidesi ganZi da mad-lia, es
aris sikeTe romlis samagiero jildoebs islamis
wignebi da xadisebi gvi-xsnian da gvimartaven.
aqedanGgamodis rom saWiroa yvela mus-limanma
yurani qerimis wakiTxva arabuli asoebiT Seiswav-
los. hazreTi feiRamberi ase brZanebs: bavSve-
bisaTvis yurani qerimis Sem-swavlelebi anda
bavSvis yuranis Sesas-wavlad meCeTSi gamgza-
vnelebi iReben udi-des madls, yuranis TiTo
asosaTvis qaRbes aTjer monaxulebis madls udris.
aseT ada-mianebs warRvnis dRes Tavze gvirgvini da-
edgmebaT, amass sxva adamianebic dainaxaven da ina-
treben, SesZaxebeno “sxva hadisSi asea nabrZanebi:
“vinc Tavis bavSvs sarwmunoebas ar aswavlis jo-
joxeTSi moxvdebao’’.
yurani qerimis wakiTxvisas es aTi wesi unda davc-
vaT.
1 _ abdesiani da yiblesken Sebrunebuli unda
wavikiTxoT.
2 _ nel-nela mniSvnelobis gagebiT unda
wavikiTxoT. mniSvnelobis ar mcodnemac nel-nela

– 241 –
unda waikiTxos.
3 _ tiriliT unda wavikiTxoT.
4 _ yurani qerimis kiTxva “euzu be-smelis”
kiTxviT dawyeba.
5 _ sakuTari Tavis gamosaCenad, anda namazis
mlocvelebze xelis SeSlis saf-rTxe iqneba, maSin
dabal xmaze ikiTxeba. hafizebmac kiTxviT unda waik-
iTxon. Yura-nidan wakiTxva zepirad Tqmaze ufro
didi madlia. radgan TvalebiTac ibadeTi keTde-
ba.
6 _ yurani qerimi lamazi xmiT da TejvidiT unda
wavikiTxoT, bgerebis, sityvebis damaxinjebiT da
simRerisnairad kiTxva aramia. bgerebi Tu sworad
ver gamoiTqmeba ma-Sin meqruhia.
7 _ yurani qerimi allahu Tealas sit-yvebia.
8 _ yurani qerimis aRebisas, rogorc su-fTa
xelia saWiro aseve sufTa gulia sa-Wiro.
9 _ kiTxvisas sxva araferze ar unda vfiqrob-
deT.
10 _ yvela sityvis mniSvnelobaze fiqri da azris
gagebamdis kiTxva saWiro.

– 242 –
namazis locvebi (duebi)
da maTi mniSvnelobebi

subxaneqe

ei dido allaho! Sen yovelgvari sina-klulis-


gan Sors xar da yvela Rirseuli da didebuli
sityviT gadideb Sen! gema-dlierebi Sen, rameTu Sen
umaRlesi xar da dideba Seni yvelaze umaRlesia.Aar
aris RvTaeba garda allahisa.

eTTexiiaTu

yovelgvari Tayvanis cemisa da didebis Rirsi mx-


olod allahia. dideba mxolod mas ekuTvnis.Oo,
feiRambero! Ddidma allahma wayloba da baraqa Sen-
ze moiRos. salami Cven da allahis Rirseul msax-
urT. Mmwams rom allahi erTaderTia da mwams rom
hazreTi muhammedi misi yuli da resulia.

allaahumme salli

ei, dido allaho! Seiwyale da daifare feiRam-


beri muhammedi iseve, rogorc daifare hazreTi
ibrahimi.UueWvelia Sen qeba-didebis Rirsi da
udidesi xar.

allahume baariq

ei dido allaho! rogorc baraqa da xvavi mou-


vline hazreTi ibrahims aseve muxammed feiRamber-
sac xvavi da baraqa uwyalobe. ueWvelia Sen qeba-
didebis Rirsi da udidesi xar.
– 243 –
rabbena aTina

ei dido allaho! Cven am qveynad sikeTe mogveci


da saiqioSi cecxlSi dasjisgan gadagvarCine.

qunuTis locvebi

ei dido allaho! Cven Sengan daxmarebas vTx-


oulobT. Sengan mitevebas vTxoulobT. Seni gvwams,
SenTan vinaniebT codvebs da Sen mogendobiT. Seni
yvela wyalobisaTvis. Sens winaSe codvebis Camdens
yvelas ga-vaZevebT da mivatovebT.
ei dido allaho!Mmxolod Sen ibadeTs gi-
keTebT, mxolod Sens namazsa da sejdes vas-
rulebT, daxmarebisTvis mxolod SenTan mo-vr-
bivarT da mxolod Sen gemorCilebiT. Se-ni wyalo-
bisa gveimedeba da risxvisa gveSinia. vinaidan Seni
risxva simarTlis dammalav urwmunoebs aucile-
blad Tavs daatydeba.

– 244 –
– 245 –
– 246 –
– 247 –
– 248 –
– 249 –
– 250 –
– 251 –
– 252 –
– 253 –
– 254 –
isTiRfaris dua
bevr aeTi qerimSi (me xSirad momixsenieT) da iz-
ajas sureSi (me patieba mTxoveT. (vedrebas agis-
rulebT codvebs gapatiebT). brZanebs. Cans rom
allahu Teala vedrebas gvibrZanebs.Mmuhamed ma-sumi
meore tomis me 80 werilSi (am brZanebaze miyoliT
yovel namazis mere isTiRfaris duas (allahisadmi
codvebis mitevebis Txovna da 67 jer
esteRfirullah vambob. Tqvenc bevri ikiTx-eT.
kiTxvisas mniSvnelobis (allah mapatie) unda
vfiqrobdeT. mkiTxvels dardisgan, mwuxarebisgan ia
allah, ia allah, ia allah da samjer
esTaRvirullah min qulli maqerihallah) CaZine-
bamdis unda ikiTxebodes.
Seixulislami ahmed namiqi jami mifTah-unne-jaT
wignSi brZanebs rom: vincç vedrebasa da mo-naniebas
akeTebs misi gavlili quCebi, sacxovre-beli misiT
amayobs. mTvare, mze, varskvlavebi mi-sTvis
loculobs. saflavi samoTxis baRi iqneba.
ibadeTebis yvelaze saukeTeso evliebTan erTad
yofnaa. vedreba patiebis gamkeTeblis yvela co-
dvebi epatieba. Mmonanieba guliT keTdeba istir-
fari (allahisadmi codvebis mitevebis Txovna)
sityvierad
____________________

– 255 –
gamomcemloba haqiqaTis
Turqul enaze gamocemuli wignebi
wignissaxeli fasi
seadeTi ebedie (ilmihali):
(husein hilmi iSiq) 1248 gverdi.
asocdameore gamocema. 2014 ....................................................25 l
meqTubaTis Targmani: (husein hilmi iSiq)
512 gverdi. meTxuTmete gamocema 2014..........................15 l
1 - sibrZnis wyaro: sasargeblo codna
(ahmed jevdeT faSa) da swori rwmena, 2014 ............4 l
2 - haq sozun vesiqaari: (abdullah suveidi),
400 gverdi oTxmocdameTerTmete
gamocema 2014 .........................................................................................3,5 l
3 - yvelasaTvis saWiro imani: (qemahli feizullah),
islami da qristianoba. yurani qerimi da biblia.
islami da sxva religiebi. 480 gverdi,
oTxmocdameTerTmete gamocema 2014.................................4 l
4 - zneoba islamSi: (muhammed hamidi)
592 gverdi. asmesame gamocema 2014.....................................5 l
5 - eshabi qirami: (ahmed faruq)muslimanebis ori
Tvalis sinaTle. pirveli ganxeTqileba. 416
gverdi. assamocdamesame gamocema 2014 .........................4 l
6 - warRvna da saiqio: (imami gazali). 384 gverdi.
samocdametoTxmete gamocema. 2014 .................................3,5 l
7 - pasuxi ver gasca: (ishaq ehendi). 368 gvrdi.
ormocdameore gamocema. 2014...............................................3,5 l
8 - ingliseli jasusis aRiarebebi: (m. siddiq gumuS)
128 gverdi. oTxmocdamexuTe gamocema. 2014.......1,75 l
9 - qimeTsiz iazilar: (husein hilmi iSiq)
416 gverdi. ocdameToTxmete gamocema 2014 .............4 l
10 - namazis wigni:
(192) gverdi asocdamecxre gamocema. 2014 ...........2,25 l
11 - Sevahidu-un nubuvve: (mevlana abdurrahman jami)
448 gverdi ormocdameerTe gamocema 2014.................4 l
12 - oTxi xalifis sagmiro saqmeebze Txroba:
(seid eiub bin siddiq) 592 gverdi.
ocdameToTxmete gamocema 2014..............................................5 l

– 256 –

You might also like