Ο Κυρ-Βοριάς

Ο κυρ Βοριάς παράγγειλε ούλων των καραβιώνε:

"- Καράβια π’ αρμενίζετε, κάτεργα που κινάτε,
εμπάτε στα λιμάνια σας, γιατί θε να φυσήξω,
ν’ ασπρίσω κάμπους και βουνά, να κρυώσω κρυές βρυσούλες,
κι όσα βρω μεσοπέλαγος, στεριάς θε να τα ρίξω". 5
Κι όσα καράβια τ’ άκουσαν, όλα λιμάνια πιάνουν,
του κυρ Αντριά το κάτεργο μέσα βαθιά αρμενίζει.
"- Δε σε φοβούμαι, κυρ Βοριά, φυσήσεις δε φυσήσεις,
τι έχω καράβι από καρυά και τα κουπιά πυξάρι,
έχω κι αντένες μπρούτζινες κι ατσάλινα κατάρτια, 10
έχω πανιά μεταξωτά, της Προύσας το μετάξι,
έχω και καραβόσκοινα από ξανθής μαλλάκια
κι έχω και ναύτες διαλεχτούς, όλο άντρες του πολέμου,
κι έχω κι ένα ναυτόπουλο, που τους καιρούς γνωρίζει,
και εκεί που στήσω μια φορά την πλώρη, δε γυρίζω". 15
"- Ανέβα, βρε ναυτόπουλο, στο μεσιανό κατάρτι,
για να διαλέξεις τον καιρό, να ιδείς για τον αέρα".
Παιζογελώντας ανέβαινε, κλαίοντας κατεβαίνει.
"- Το τι είδες, βρε ναυτόπουλο, αυτού ψηλά που πήγες";
"- Είδα τον ουρανό θολό και τ’ άστρα ματωμένα, 20
είδα τη μπόρα που άστραψε και το φεγγάρι εχάθη
και στης Αττάλειας τα βουνά αστραχαλάζι πέφτει."

Ώστε να ειπεί, να καλοειπεί, να καλοκουβεντιάσει,

βαριά φουρτούνα πλάκωσε και το τιμόνι τρίζει,
απρογυαλίζει η θάλασσα, σιουρίζουν τα κατάρτια, 25
σκώνονται κύματα βουνά, χορεύει το καράβι,
σπιλιάδα του `ρθε από τη μια, σπιλιάδα από την άλλη,
σπιλιάδα από τα πλάγια του κι εξεσανίδωσέ το.
Γιόμισε η θάλασσα πανιά, το κύμα παλληκάρια,
και το μικρό ναυτόπουλο σαράντα μίλια πάγει. 30

Όλες οι μάνες κλαίγανε κι όλες παρηγοριούνται,

μα μια μανούλα ενού παιδιού παρηγοριά δεν έχει.
Βάνει τις πέτρες στην ποδιά, τα τρόχαλα στον κόρφο,
πετροβολάει τη θάλασσα και τροχαλάει το κύμα.
"- Θάλασσα, πικροθάλασσα και πικροκυματούσα, 35
πό’ πνιξες το παιδάκι μου, π’ άλλο παιδί δεν έχω".
"- Δε φταίω η δόλια θάλασσα, δε φταίω εγώ το κύμα,
μόν’ φταίει ο πρωτομάστορας που φτιάνει τα καράβια,
και τα πελέκαγε φτενά και τα γυρίζει ο αέρας,
και χάνω τα καράβια μου που είναι δικά μ’ στολίδια, 40
χάνω τα παλληκάρια μου, οπού με τραγουδούνε."

ούλων = όλων, σε όλα πεζογελώντας = χαρούμενα, χαμογελαστά

κάτεργο = μεγάλο καράβι
από καρυά = από ξύλο καρυδιάς
πυξάρι = από ξύλο πύξου (είδος δένδρου)
αντένες = τα οριζόντια ξύλα, από τα οποία κρέμονται
τα πανιά του πλοίου.
σιουρίζουν = σφυρίζουν,βουϊζουν.
σπηλιάδα = μεγάλα κύματα.
τρόχαλα = μικρές πέτρες, τροχαλάει = ρίχνει πέτρες
φτενά = λεπτά, αδύναμα
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΤΑΞΗ: Α΄

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
1) Το κείμενο «Ο Κυρ Βοριάς» που σας δόθηκε είναι ένα παραδοσιακό
δημοτικό τραγούδι. Να εντοπίσετε μέσα σε αυτό τρία (3) από τα κοινά
χαρακτηριστικά στοιχεία των δημοτικών τραγουδιών.
Μονάδες 25
2) Ένα σημαντικό εκφραστικό στοιχείο που απαντάται συχνά στα δημοτικά
τραγούδια αποτελεί ο άμεσος και φυσικός διάλογος μεταξύ των
προσώπων. Να εντοπίσετε ένα σημείο στο οποίο υπάρχει διάλογος στο
δημοτικό τραγούδι «Ο Κυρ Βοριάς» και να αναφέρετε τι προσφέρει ο
διάλογος στο συγκεκριμένο δημοτικό τραγούδι.
Μονάδες 25

3) Το δημοτικό τραγούδι «Ο Κυρ Βοριάς» ανήκει, ως προς το περιεχόμενο,

στην κατηγορία των παραλογών. Με βάση τον ορισμό των παραλογών να
δικαιολογήσετε ότι όντως ισχύει ο χαρακτηρισμός του ως «παραλογής».
Μονάδες 25

4) Στα δημοτικά τραγούδια γίνεται συχνά χρήση πολλών και λεπτομερών

περιγραφών. Να βρείτε μια περιγραφή στο δημοτικό τραγούδι «Ο Κυρ
Βοριάς» και να την αναλύσετε.
Μονάδες 25