Professional Documents
Culture Documents
Mukavemet PDF
Mukavemet PDF
Mukavemet PDF
MUKAVEMET
ve
MALZEME
05-Ö
ÖZET
M. Güven KUTAY
05-mukavemet.doc
2 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
İÇİNDEKİLER
1 Parçalardaki gerilmeler .........................................................................................................................................................7
1.1 Önemli zorlanma çeşitleri ...........................................................................................................................................7
1.1.1 Karşılaştırma momentleri .....................................................................................................................................11
1.1.2 Hertz basma gerilmesi ..........................................................................................................................................11
1.2 Kesit yöntemi için örnekler .......................................................................................................................................14
1.2.1 İlk belirleme; Hesaplanacak kesitin tanımlanması ...............................................................................................14
1.2.2 Sistemi etkileyen “ F “ kuvvetini eksenlere göre Fx, Fy ve Fz bileşenlerine ayrılması..........................................14
1.2.3 Bütün dış kuvvetlerin ağırlık merkezi veya nötr eksenine getirilmesi..................................................................14
1.2.4 Çeşitli kesitlerde Hesaplama ................................................................................................................................17
1.2.4.1 Dolu kesit hesaplaması ...............................................................................................................................17
1.2.4.2 Kaval kesit ..................................................................................................................................................18
1.2.4.2.1 Kapalı form ............................................................................................................................................18
1.2.4.2.2 Açık form ...............................................................................................................................................19
1.2.4.3 Adacıklar konstrüksiyonunun hesaplanması...............................................................................................20
1.2.4.3.1 Normal kuvvet ve normal kuvvetten doğan eğilme momenti ................................................................20
1.2.4.3.2 Çapraz kuvvet ve çapraz kuvvetten doğan torsiyon momenti ................................................................21
1.3 Çeşitli kesittlerin alanı, eğilme atalet ve mukavemet momentleri.............................................................................22
1.4 Çeşitli kesittlerin torsiyon atalet ve mukavemet momentleri ....................................................................................28
1.5 Çeşitli malzemenin sürtünme katsayısı .....................................................................................................................30
2 Malzeme ve Malzemenin mukavemet değerleri .................................................................................................................32
2.1 Malzemenin mukavemet değerleri için formüller .....................................................................................................32
2.2 Çentik sayısı ..............................................................................................................................................................33
2.3 Malzemenin çevre ısısı 20° C de bilinen değerleri....................................................................................................34
2.3.1 DM-Diyagramının konstrüksiyonu.......................................................................................................................34
2.3.2 Devamlı Mukavemet Diyagramında okuma örneği..............................................................................................35
2.3.3 100°C ile 600°C arası bilinen mekanik ve fiziksel özellikler ...............................................................................36
2.3.3.1 Çekme zorlanmasında kopma mukavemeti σÇKO ........................................................................................36
2.3.3.2 Çekme zorlanmasında akma sınırı mukavemeti σAK ...................................................................................36
2.3.3.3 Elastiklik modülü değeri " E " ....................................................................................................................36
2.3.3.4 Isıl genleşme katsayısı " α " ........................................................................................................................37
2.3.3.5 Isı iletme özelliği "λ" ..................................................................................................................................37
2.3.3.6 Değişken çekmebasma mukavemeti σÇDG ...................................................................................................38
2.3.3.7 Eğilme sınırı mukavemeti σEG.....................................................................................................................38
2.3.3.8 Değişken eğilme mukavemeti σEGDG ...........................................................................................................38
2.3.3.9 Torsiyon sınırı mukavemeti τt .....................................................................................................................38
2.3.3.10 Değişken torsiyon mukavemeti τTDG ...........................................................................................................38
2.3.4 Isıl işlemler ...........................................................................................................................................................38
2.3.5 Şekillendirme........................................................................................................................................................38
2.3.5.1 Talaşlı imalat...............................................................................................................................................39
2.3.5.2 Kaynak yapma ............................................................................................................................................39
2.4 Malzemenin 20 ile 700 °C arası mekanik değerleri ..................................................................................................40
2.5 Malzemenin geometrik katsayıları ............................................................................................................................48
2.5.1 Yüzey pürüzlüğü katsayısı " b1 " ..........................................................................................................................48
2.5.2 Malzemenin büyüklük katsayısı " b2 "..................................................................................................................49
2.5.3 Çentik şekil sayısı Çt ..........................................................................................................................................50
2.5.3.1 Duyarlılık sayısı ..........................................................................................................................................66
2.6 Emniyet katsayısı SDGER ............................................................................................................................................67
2.7 Eşdeğer sertlik büyüklükleri, Brinell, Vickers ve Rockwell .....................................................................................69
2.8 Profiller .....................................................................................................................................................................71
3 Kaynaklar............................................................................................................................................................................79
3.1 Literatür.....................................................................................................................................................................79
3.2 Standartlar .................................................................................................................................................................79
4 Konu İndeksi.......................................................................................................................................................................81
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 3
Sembol ve Tanımlamalar
Genelde indeks küçük harf ise, bu hesaplanan veya hesaplamak için verilen değeri gösterir. Eğer indeks
büyük harf ise, bu malzemenin değerini veya karşılaştırma için gerekli değeri gösterir.
Büyük harfler
Sembol Birim Tanımı
A m2 Alan
A5 / A10 % kopma uzama oranı
Ag m2 gerilme alanı
Aiz m2 izdüşüm alanı
Atot % çekme genliği
C J/kg/K özgül ısı (20-400°C)
E N/mm2 Elastiklik modülü
F N kuvvet
F0 N tutuk sürtünme kuvveti
FA, FB N Mesnet veya yatak kuvvetleri
Fbk N burkma kuvvet
Fç N çapraz kuvvet
FEĞ N Eğme kuvveti
Fm N kitle kuvveti
Fmax N max. kuvvet
Fmax,min N maksimum veya minimum kuvvet
Fn N normal kuvvet (hesap kesitine dik kuvvet)
Fnom N nominal kuvvet
For N ortalama kuvvet
FSÜR N Sürtünme kuvveti
Fsür N Sürtünme kuvveti
Fx,y,z N Kuvvet, X/Y/Z-ekseni yönünde
G N/mm2 Kayma modülü
H − sertlik
HB HB Birinell-sertliği
I mm4 atalet momenti
KIC N/mm3/2 kopma sünekliği, CT-deney çubuğu
L m boy
Lbk m hesapsal burkulma boyu
M Nm Moment, indeksine göre
m kg kütle
Meğ Nm Eğilme momenti
Mt Nm Torsiyon momenti
N − yükleme sayısı
NY işletmede yükleme sayısı
P W Güç
pEM N/mm2 Emniyetli yüzey basma mukavemeti
phe N/mm2 hesaplanan yüzey basıncı
www.guven-kutay.ch
4 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 5
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 7
1 Parçalardaki gerilmeler
1.1 Önemli zorlanma çeşitleri
F( 1 ) σ , (τ )
She = SK SK ≥ SGER
σhe , (τhe )
She = σSK / σhe ≥ SGER
F( 2 ) She ≥ 1
SGER
F( 3 ) Boyutlama: FORMÜL = σEM (τEM) σEM ve τEM aşağıda verilmiştir.
F( 4 ) Kontrol: σhe (τhe) = FORMÜL = σEM (τEM)
F( 5 ) Kuvvet: maksimum Fmax = c B ⋅ F cB işletme katsayısı
F( 6 ) Sürtünme FSÜR = µ ⋅ Fn µ sürtünme katsayısı
F( 7 ) Parçadaki gerilmeler
PARÇADAKİ GERİLMELERE GENEL BAKIŞ
Bileşik zorlama gerilmesi çeşitli hipotezlere göre toplanır. Makina elemanlarında kaynaklar hariç bütün
hesaplar BEH ne göre yapılır. Kaynak bağlantılarında Normal Gerilme Hipotezi NGH kullanılır.
www.guven-kutay.ch
8 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
f
Şekil 3 z x Fr Sehim:
z
f = γ or ⋅ L
τor L
z x τ
f
e2
Şekil 4 z τ (y) f max = max
H z ( y) = ∫ y ⋅ b( y) ⋅ dy
y
e2
G
y
b(y) τmax Fr
Fr ⋅ H z ( y = 0 ) f ( L) = k A ⋅ ⋅L
τmax = G⋅A
I z ⋅ b ( y = 0) kA = Kesit şekil faktörü
F( 12 ) Kesmeye zorlanma (ortalama) Kesme gerilmesi
Fr Kesilme, kesilme mukave-
A Fr τk =
A meti aşılınca oluşur. Malze-
z x menin kesilme mukavemeti:
Şekil 5 z
Yumuşak τKE = Rm
F Sert τKE = 0,8.Rm
F( 13 ) Eğilmeye zorlanma (kuvvetsiz) Eğilme gerilmesi Kavis
M egz 1 M egz
y σeg = ⋅y k= = ⋅ emax
Iz ρ E ⋅ Iz
e1
Şekil 6
z x max. değer: ρ = kavis yarı çapı
M egz E ⋅ Iz E ⋅ Wz
σeg max = ⋅ e max ρ= =
Megz Megz M egz ⋅ emax M egz
e2
Iz
ρ
σeg max = F ⋅ L3
L W egz f= r
3⋅ E ⋅ I
F( 15 ) Burulmaya zorlanma, Dolu daire Torsiyon gerilmesi Burulma açısı
Mt Düz milde:
Mt τt (r ) = ⋅r
τmax It 180° M t ⋅ L B
Mt ϕ° = ⋅
C max. değer π G ⋅ It
Şekil 8 A β r
b ϕ O Mt ⋅ d Mt Kademeli milde:
Buru B d τ t max = =
lma e
tkisin It ⋅ 2 W t 180° (32 / π) ⋅ M t Li
de L ϕ° ≈ ⋅ ⋅Σ 4
π G d
i
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 9
G 2
4 ⋅ Aor
F( 18 ) Burulmaya zorlanma, ince lama Torsiyon gerilmesi Burulma
2 ⋅ Mt Mt 3 ⋅ Mt
y1 A τ t1 = ⋅y ϕ= =
I tz G ⋅ I ty G ⋅ b3 ⋅ h
Şekil z2 max. değerler eksenlere göre:
h
11 M t 2M t b 3 ⋅ M t
b τ t max 2 = = ⋅ = b3 ⋅ h
Wt I ty 2 b 2 ⋅ h I ty =
3
F( 19 ) Isı etkisi, iki tarafı sabit kiriş Isı gerilmesi Bir ucu serbest, uzama
A ∆L
ε ∆t = = αor ⋅ ∆T
Şekil x L
12 z σ∆t = − E ⋅ αor ⋅ ∆T
L
∆L = L ⋅ αor ⋅ ∆T
F( 20 ) İnce cidarlı boru, içten basınç Teğetsel gerilme Çap değişikliği
d p ⋅d Kazan d ⋅σ
σ t = i or ∆d or = or t
t
x pi 2⋅t formülü E
Şekil z Eksenel gerilme: Boy değişikliği
13 p ⋅d L ⋅ σx
L D σ x = i or ∆L =
4⋅t E
F( 21 ) Kalın cidarlı boru, içten basınçlı Tegetsel gerilme: Radyal gerilme:
(r / r ) + 1
σ t = pi ⋅ d
2
σ r = − pi ⋅
(rd / r )2 − 1
r (rd / ri )2 − 1 (rd / ri )2 − 1
σr
1
Eksenel gerilme: σ x = pi ⋅
(rd / ri )2 − 1
ri pi
Şekil Q = ri / rd = di / d d ve ri < r < rd
14 rd
p
E
r2
∆r = i ⋅ (1 − ν ) ⋅ Q2 ⋅ r + (1 + ν ) ⋅ i / 1 − Q2
r
( )
σt
p ⋅ r 1 + Q2 pi ⋅ rd 2 ⋅ Q 2
∆ri = i i ⋅ + ν ∆ rd = ⋅
E 1 − Q 2 E 1 − Q2
www.guven-kutay.ch
10 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
σ x = −pd ⋅
(rd / ri )2
ri Eksenel gerilme:
Şekil (rd / ri )2 − 1
15
rd p
E
r2
(
∆r = − d ⋅ (1 − ν ) ⋅ r + (1 − ν ) ⋅ i / 1 − Q2
r
)
σt 1 + Q2
p ⋅r 2 p ⋅r
∆ri = − d i ⋅ ∆rd = − d d ⋅ − ν
E 2
E 1 − Q2 1 − Q
F( 23 ) Dolu mil, dıştan basınç Tegetsel gerilme: Radyal gerilme:
y σ t = − pd = sabit σr = −pd = sabit
pd
σO
LK=0,5.L
LK=2.L
σbkT = a - b ⋅ λ
LK = L
19 a ve b, bak Tablo 2
Sbk = σbk / σb < SbkEM
Omega usulü burkulma:
SbkEM için bak Tablo 1
ω⋅ F
σ bk = ≤ σ BEM σBEM St 37 = 140 N/mm2
A
σBEM St 52 = 210 N/mm2
ω, bak Tablo 3,
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 11
F
(1)
r1
w2
σbH r1
w0
w1
b
r2
b
L (2)
r2
Şekil 20, Hertz basma gerilmesi, silindir Şekil 21, Hertz basma gerilmesi, küre
F⋅ E 1 1,5 ⋅ F ⋅ E 2
F( 30 ) σbHSi = − F( 31 ) σbHKü = 3
2 ⋅ π ⋅ r ⋅ L ⋅ (1 - ν 2) π r 2 ⋅ (1 - ν 2)
8 ⋅ F ⋅ r ⋅ (1 - ν 2) 2,25 ⋅ ( 1 - ν 2 ) 2 ⋅ F 2
F( 32 ) b= F( 33 ) w0 = 3
π⋅E⋅L r ⋅ E2
1,5 ⋅ ( 1 - ν2 ) ⋅ F ⋅ r
F( 34 ) a=3
E
r ⋅r 1 1 1
2 ⋅ r= 1 2 veya = +
F( 35 ) E = ⋅ E1 E 2 F( 36 ) r1 + r 2 r r1 r 2
E1 + E 2
Eğer r2 = ∞ ise r = r1 alınır.
Eğer ikinci cisim iç yuvarlaksa r'nin işareti "−" alınır.
www.guven-kutay.ch
12 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
σ1,σ2,σ3 1
σ1 σ1 − σ3 = 2.τmax ⋅ + (σ 2 − σ3 )2 +
σ1≥σ2≥σ3 2
+ (σ 3 − σ1 )2
σ1,σ2,σ3 = 0 σ1 σ1= 2.τmax σ12 + σ 22 + σ1 ⋅ σ 2
σ1,σ2,σ3 = 0 σ1 σ1 − σ3 = 2.τmax σ12 + σ32 + σ1 ⋅ σ 3
1
σ2x + σ2y + σ x σ y + 4 τ2 *)1⋅
1
(
⋅ σx + σy + ) 2
2-Eksenli
2
σ 2x + σ 2y + σ x ⋅ σ y + 3 ⋅ τ 2
σx, σy, τ
+
1
( 2
σx − σy + 4 ⋅ τ) (
2 ⋅ σx + σ y + ⋅
1
2
)
2
⋅ σ2x + σ2y + σ x σ y + 4 τ2 *)2
σx , τ 0,5 ⋅ σ x + σ 2x + 4 ⋅ τ 2
σy = 0
σ 2x + 4 ⋅ τ 2 σ 2x + 3 ⋅ τ 2
σmax
45°
Çekme A
F
F σ
σmax = τmax = max
A 2
τ max
F
Çekerek
σmax kopma
45°
olamaz.
Basma A
Yayılma
F F olur σ
σmax = − τmax = max
A 2
M eg
+ −
Eğilme A
M eg M eg σ
σmax = τmax = max
Weg 2
Burulma
Torsiyon A
F Mt
τmax =
σmax = 2 ⋅ τmax Wt
Kullanılan hipotez Normal Gerilme Hipotezi Kayma Gerilmesi Hipotezi
www.guven-kutay.ch
14 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
x x x x
S S S S
z z z z
Şekil 22, Dolu kesit; Şekil 23, Kaval kesit; Örneğin: Döküm veya kaynak Şekil 24, Adacıklar,
Örneğin: Mil konstrüksiyonu Cıvatalar, Perçinler
Hesaplama kesitini XY-Düzlemi ve konstrüksiyonun koordinat sistemi X,Y ve Z eksenleri vede
konstrüksiyonun ağırlık merkezi S yukarıda gösterildiği gibi belirlenmiş olsun.
Yer ve yön için eksenlerin eksi (-) yönünden artı (+) yönüne doğru bakıldığını kabul edilip, saat
yelkovanı hareket yönüne göre belirleyelim.
Momentler bir düzlemde, kuvvetler etki doğrultularında değerleri değişmeden kaydırılırlar.
1.2.2 Sistemi etkileyen “ F “ kuvvetini eksenlere göre Fx, Fy ve Fz bileşenlerine ayrılması
Burada “ S “ konstrüksiyonun
S x ağırlık merkezi vede X,Y ve Z
z eksenleride koordinat sistemi
XY-Düzlemine dik olarak alınmıştır.
F
LY
Sistemi etkileyen “ F “
LX Fz Fy kuvvetini eksenlere göre Fx, Fy
LZ
Fx ve Fz bileşenlerine ayıralım
y
y
S x
z S x
Fz Fx z Fy MegxFy
Fz Fx
Fy
M egyFx
MegyFx
y y
x S x
S
z Fy MegxFy z
Fz Fy Fz
Fx MegxFy Fx
M tzFy
M egyFx M egyFx
Şekil 30, Kuvvetin paralel olduğu eksene göre
Şekil 29, Kuvvetin etki doğrultusunda kaydırılması
kaydırılması
Burada Fx kuvveti ve MegyFx momenti kuvvetin etki Burada Fy kuvveti ve MegxFy momenti X-eksenine
doğrultusu olan X-eksenine boyunca kaydırılır. paralel kaydırılır.
Değişen bir şey olmaz. Kuvvet ve moment X- Fy kuvvetinin kaydırılmasından torsiyon momenti
ekseni boyunca istenilen noktaya kadar kaydırılır. doğar:
MtzFy = Fy . Lx Yelkovana karşı
www.guven-kutay.ch
16 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
S x y M egxFz
z MegxFy
Fy
Fy Fz S Fx x
MegxFy Fz Fx M tzFy
M tzFy MegyFx z M tzFx
MegyFx MegyFz
M egyFz
• Böylece bütün hesaplanacak kesiti etkileyen dış kuvvetleri kesitin ve aynı zamanda konstrüksiyonun
ağırlık merkezine getirmiş oluyoruz.
Şimdi tek tek getirilen kuvvet ve momentleri toplayınca sistemi basite indiririz.
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 17
www.guven-kutay.ch
18 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
H
z “NGH” Normal Gerilme Hipotezi
MegyMtz
h
B Kayma gerilmeleri: τ = τ t + τk
Weg
Eğilme karşı koyma momenti
B
B ⋅ H3 - b ⋅ h 3
W eg = dır.
6⋅H
Şekil 38, Kapalı form, çekme gerilmesi ve eğilme
gerilmesi
M tz
doğar: τt = Torsiyon karşı koyma momenti
Wt
B Bredt’ e göre Wt ≈ 2 ⋅ A or ⋅ a dır ve
Şekil 39, Kapalı form, kesme gerilmesi ve eğilme ortalama alan A or = (b + a ) ⋅ (h + a ) dır.
gerilmesi
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 19
σ v = σ 2 + 3 ⋅ (α 0 ⋅ τ) 2 BEH göre
Fy Megx x
Fz S Fx
H
σ v = 0,5 ⋅ σ 2 + σ 2 + 4 ⋅ (α 0 ⋅ τ) 2 NGH
z
Megy M
h
a M egx
σeg =
Weg
B
Eğilme karşı koyma momenti Steiner e göre
Şekil 41, Açık form, çekme gerilmesi ve eğilme hesaplanır.
gerilmesi
Fx
S M z A = 2 ⋅ b ⋅ a dır.
h
tz
a Mtz momentinden torsiyon (burulma) gerilmesi
doğar:
B F
τ t = Mtz
A=
Şekil 42, Açık form, kesme gerilmesi ve torsiyon M tz
Kuvvet FMtz = dır ve
(burulma) gerilmesi h+a
www.guven-kutay.ch
20 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
M egy
z
M tz
yb f
f F1 = Fmax
Mbx x
e
Fz
F2
L1
h
H
S
L2
h
D
H/4
B
e
Şekil 44, Normal kuvvet, perspektif Şekil 45, Normal kuvvet, şematik
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 21
y y
1 FMt F1 1
8 FMt 8
7 7 FMt
F8
x x
r1
F7
Fx 2 Fx F2 2
r8
r7
S S
6 FMt FMt
z F6
r6
r2
z
M tz 6
r3
3 M tz 3
r4
4
r5
5 FMt F3 F
5 FMt F4 4 Mt
F5
Şekil 46, Çapraz kuvvet, perspektif Şekil 47, Çapraz kuvvet, şematik
M tz ⋅ r1
Böylece burada: F1Mt = F3Mt = F5Mt = F7 Mt =
4 ⋅ r12 + 2 ⋅ r22 + 2 ⋅ r42
r
F2Mt = F6Mt = F1Mt ⋅ 2
r1
r
F4Mt = F8Mt = F1Mt ⋅ 4
r1
maksimum yüklenen bir adanın toplam zorlanması bu üç sonuçtan hangisi büyükse odur.
F2 Hesaplanır
F3 Hesaplanır
F4 = Fçk + F4 t Hesaplanır
www.guven-kutay.ch
22 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Kesit Formüller
Üçgen
v y v A=b.h/2 Iu = b . h3 / 12
ex = h / 3 Iv = b . h3 /4
Şekil 48
x S x
h
Ix = b . h3 /36 Wx = b . h2 /24
ex
u u
b Iy = b3 . h /36 Wy = b2 . h /24
y
y Rombus
ey Ix = b . h3 / 48
Iv = b3 . h / 48
A=b.h/2
Şekil 49
x S
ex
ex = h / 2 Wx = b . h2 / 24
y
b ey = b / 2 Wy = b2 . h / 24
ey Dikdörtgen Ix = b . h3 / 12
y v Iy = b3 . h / 12
A=b.h Iu = b . h3 / 3
Şekil 50
x S x Iv = b3 . h / 3
h
ex
ex = h / 2 Wx = b . h2 / 6
u yb u ey = b / 2 Wy = b2 . h / 6
v
Dikdörtgen, ortası boş
x S x Iy = b3.(H − h) / 12
b
H
ey = b / 2 Wy = b2.(H − h) / 6
y ey
Kare
y Ix = Iy = h4 / 12
A = h2
k2
k1
Ik1 = Ik2 = h4 / 12
ex = e y = h / 2
ex
Şekil 52
S
x x
h
Wx = Wy = h3 / 6
h
y ey e k1 = e k 2 = ⋅ 2 h3
k1
k2
h 2 Wk1 = Wk 2 = ⋅ 2
ek1 = ek2 = 0,7071 . h 12
Wk1 = Wk2 =0,11785.h3
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 23
Kesit Formüller
Kare, içi boş, kaval kare
h
y
k1
k2
A = H2 − h2 1 H4 − h4
Wx = Wy = ⋅
Şekil 53
ex
S ex = e y = H / 2 6 H
x
H
x
h
e k2
ek1 = ek2 = 0,7071.H 2 H4 − h4
Ix = Iy = Ik1 = Ik2 = (H4 − h4)/12 Wk1 = Wk 2 = ⋅
2
ek
y ey 12 H
k1
k2
H
d Kare, içi yuvarlak boş
y A = H2 − π.d2 / 4 1 4 3⋅ π ⋅ d4
k2
k1
Wx = Wy = ⋅H −
6 ⋅ H 16
ex = e y = H / 2
Şekil 54
ex
x
e k2
Ix=Iy=Ik1=Ik2
Ix=( H4 − 3.π.d4 / 16) / 12 I k1
2
Wk1 = Wk 2 =
ek
y ey 0,7071⋅ H
k1
k2
H
R Altıgen, altıköşe
y 5⋅ 3 4
Ix = ⋅ h = 0,06014 . h4
k1
3 2
k2 A= ⋅ h = 0,866 . h2 144
2
Şekil 55
x S x h =R⋅ 3 R =h/ 3 5⋅ 3 3
h
Wx = Wk1 = ⋅ h = 0,12028.h3
ex = h / 2 ey = R 72
ex
k2 Ix = Iy = Ik1 = Ik2 5 3
Ry R Wy = Wk 2 = ⋅ h = 0,10417 . h3
k1
48
Sekizgen, Sekizköşe R2 ⋅ 3⋅ 3
R=e k
y A = 0,8284 . h2 A=
( )
k2
2
k2 s = h / 1 + 2 = 0,4142.h
2
Ix = Iy = Ik1 = Ik2
Şekil 56
x S x t = s ⋅ 2 / 2 = 0,2929.h Ix =0,05473 . h4
k2
h
ex
ex = e y = h / 2 Wx = Wy = 0,1095 . h3
e k2 Wk1 = Wk2 = 0,10107 . h3
ey y e k1 = e k 2 = s 2 + h 2 / 2
k2
h
x S x I y = ⋅ a 3 + a 2 ⋅ b + a ⋅ b 2 + b3
h a + 2⋅b 48
ex
ex = ⋅
y ey 3 a+b
Wx = Ix / ( h − ex )
a ey = a / 2
Wy = Iy / ey = 2 . Iy / a
y Daire
A = π . R2 = π . d2 / 4 Ix = Iy = π . d4 / 64 = π . R4 / 4
U = çevre = π . d Ix = Iy ≈ 0,05 . d4 ≈ 0,7854 . R4
Şekil 58
x S x
d
Wx = Wy = π . d3 / 32 = π . R3/4
R
ex = e y = d / 2 = R
Wx = Wy ≈ 0,1 . d3 ≈ 0,7854 . R3
y
www.guven-kutay.ch
24 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Kesit Formüller
Daire yarım
y π 8 4 4
A = π . R2 / 2 = π . d2 / 8 Ix = − ⋅ R = 0,1098.R
A = 1,57080 . R2 8 9⋅π
Şekil 59
Iy = π.R4 / 8 = 0,3927.R4
ex
S
R
x x Wx = 0,1907.R3
y ex = 4.R/(3.π) = 0,4244 . R
R R ey = R Wy = π.R3 / 8 = 0,3927.R3
= = ⋅
Şekil 60
W W
x S x Ix=Iy= π.(R4− r4) / 4
x y
4 R
r
D
2
Eğer kalınlık çapa oranla çok küçük ise, yani (t/dm) « 1 ise
R
t
π ⋅ d3m ⋅ s π ⋅ d 2m ⋅ s
yd I1 = I2 = W1 = W 2 =
m 8 4
İçi boş yarım daire, yarım boru kesiti
(R -r) ( R 2 + R r + r 2)
R
I y = 1,1098 ( R 4 - r 4 ) - 0,283 R 2 r 2 e1 =
Şekil 61
y y
e1 e2
R+r 0,75 π ( R + r )
Iy
e2 = R - e1 W1,2 =
r
e1,2
Daire dik delikli
2
d I b = 0,01 ⋅ D3 ⋅ (5D - 8,5d) W b = 0,1 ⋅ D ⋅ (D - 1,7d)
Şekil 62
Daire çeyrek
e k2
k1
Ix = Iy = 0,05488 . R4
2
k
2 2
A = π . R / 4 = 0,7854 . R Iu = Iv = 0,05488 . R4
e2
Şekil 63
x S x ex = ey
Wx = Wy = 0,09534.R3
r
ex = 0,4244 . R
1
ek
ex
k1
v y ek2 = 0,7071 . R
e1 Daire ile dikkenar arası parça, Köşe dikişi
A = R2.(1−π/4) = 0,2146.R2 Ix = Iy = 0,00755.R4
k1
k2
v
e3
x S ex = 0,7766.R Iu = Iv = 0,1370.R4
x
e1
Şekil 64
Ik1 = 0,011980.R4
e2
e1 = 0,2234.R
Ik2 = 0,003105.R4
1
e2 = 0,3912.R
ek
2
ex k
e3 = 0,3159.R Wx = Wy = 0,00972.R3
e k2
R
k1
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 25
Kesit Formüller
y b Daire dilimi merkezden 360 4 ⋅ R4
I x = Is − ⋅ sin (ϕ / 2) ⋅
π ⋅ ϕo 9
s 2
A = b . R / 2 = π . R . ϕ° / 360°
x S x
Şekil 65
b = π . R . ϕ° / 180° R 4 ϕo
ϕ° Iy = ⋅ π⋅ − sin ϕ
180 o b 8 180
ex
ϕo = ⋅
u R u π R R 4 ϕo
s = 2 ⋅ sin(ϕ / 2) ⋅ R Is = ⋅ π⋅ + sin ϕ
y 8 180
2 360o ⋅ R
ex = 2 . R . s /(3.b) ex = ⋅ sin (ϕ / 2) ⋅
3 ϕo ⋅ π
Ix I Iy 2 ⋅ Iy
ey = s / 2 Wx max = Wx min = x Wy = =
R − ex ex ey s
3
b Daire kesiti kirişten em = s /(12.A)
y ex = em − R. cos(ϕ/2)
R 2 π ⋅ ϕo
x S x A= ⋅ − sin ϕ ey = s / 2
2 180
Şekil 66
y
s = 2.R. sin(ϕ/2)
ex
ϕ° A = (R ⋅ (b − s ) + s ⋅ h ) / 2 s = 2 ⋅ h ⋅ (2 ⋅ R − h )
em
R
z y s2 h h = R.(1- cos(ϕ/2))
+ R=
s 8⋅h 2 h = r − R 2 − (s / 2)2
b = π . R . ϕ° / 180°
tan(ϕ/2) = s/(2.(R.h))
b = 0,01745.R.ϕ
R 4 π ⋅ ϕo 20 ⋅ R 4 ⋅ (1 − cos ϕ)3
y = R 2 − z2 − R + h Ix = ⋅ − sin(2ϕ) −
16 90 π ⋅ ϕo − 180 ⋅ sin ϕ
4 o 2⋅ Iy
R π⋅ϕ I
z = 8.sin(ϕ) – sin(2ϕ) Iy = ⋅ − z Wx = x Wy =
48 30
h − ex s
Eğer h = R/2 ise, j = 120° dir. Değerler şöyle olur:
A = 0,61418.R2 ex = 0,2050.R Ix = 0,01066.R4 Wx = 0,03613.R3
S
Şekil 67
y y Çevre Ç = µ .(a+b) Ç ≈ a + b + 3⋅ a 2 + b2
(a-b)/(a+b) 0,10 0,20 0,30 0,40
a x ex µ 3,1495 3,1731 3,2127 3,2686
0,50 0,60 0,70 0,80 0,90
3,3412 3,4314 3,5401 3,6691 3,8208
am Elips, kaval, içi boş
P1 1
I1 = π ⋅ ( a13 ⋅ b1 - a 32 ⋅ b 2 ) / 4 W1 = π ⋅ ( a13 ⋅ b1 - a 32 ⋅ b 2 ) / ( 4 a1 )
bm b2 s
Şekil 68
b1
2
P2 I 2 = π ⋅ ( a1 ⋅ b13 - a 2 ⋅ b32 ) / 4 W2 = π ⋅ ( a1 ⋅ b13 - a 2 ⋅ b32 ) / ( 4 ⋅ b1)
Eğer kalınlık oranı çok küçük ise, yani [s/(a+b)] « 1 ise,
a2 s
a1 I1 = π ⋅ a 2m ⋅ ( a m + 3 b m ) ⋅ s / 4 W1 = π ⋅ a m ⋅ ( a m + 3 b m ) ⋅ s / 4
www.guven-kutay.ch
26 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Kesit Formüller
Elips, yarım
y
A = π.a.b/2 = 1,571.a.b Ix = 0,1098. a3.b
ex = 4.a / (3.π) = 0,4244. a Iy = π. a.b3/8 = 0,3927. a.b3
Şekil 69
a
x x Iu = π. a3.b/8 = 0,3927. a3.b
Wx = Ix / (a−ex) = 0,1907. a2.b
ex
u u Wy = π.a.b2/8 = 0,3927.a.b2
y
Elips, çeyrek
y v Ix = 0,05488. a3.b
A = π.a.b/4 = 0,7854.a.b Iy = 0,05488. a.b3
ey
Şekil 70
Iu = 0,1963. a3.b
x x
a
S
ex = 4.a / (3.π) = 0,4244. a Iv = 0,1963. a.b3
Wx = Ix / (a−ex) = 0,09534. a2.b
ex
u u
by v ey = 4.b / (3.π) = 0,4244. b Wy = Iy / (b−ey) = 0,09534.a.b2
Wy = Iy / ey = 0,00972.a.b2
y b
Parabol
y
A= 4.a.b/3 Iy = 4.a.b3/15 = 0,2666.a.b3
x
Şekil 72
u u
b y
Parabol, yarım
y v
A= 2.a.b/3 Iy = 19.a.b3/480 = 0,03958.a.b3
ey Iu = 16.a3.b/105 = 0,1524.a3.b
Şekil 73
ex = 2.a/5
x S x Iv = 32.a.b3/105 = 0, 1333.a.b3
a
ey = 3.b/8
Ix = 8.a3.b/175 = 0,04571.a3.b Wx = 8.a2.b/105 = 0,07619.a2.b
ex
u u Wy = 19.a.b2/300 = 0,0633.a.b2
b yv
Yarım parabolle dik kenarlar arasında kalan parça
y
xS x A= a.b/3 Iy = a.b3/80 = 0,01250.a.b3
Şekil 74
Ix = 37.a3.b/2100=0,01762.a3.b Wx =37.a2.b/1470=0,0252.a2.b
y b Wy =a.b2/60 = 0,01667.a.b2
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 27
Kesit Formüller
c
Iu = Iv = 0,1119.a4
ex
ex = ey = 4.a/5
Ix = Iy = 11.a4 / 2100 Wx = Wy = 11.a3/1680
u u Wx = Wy = 0,00655.a3
c
y v
Çeşitli profiller
Şekil 76 ve Şekil 78 için: b = b1 + b2 B = B1 + B2 ve e 2 = H – e1
1 1 1
H
H
h
h
Şekil 76
b b b1 b2
B B B
B ⋅ H3 - b ⋅ h 3 B ⋅ H3 - b ⋅ h 3
I1 = W1 =
12 6⋅H
1 1 1
H
H
h
h
Şekil 77
b1 B b2 B b B1 b B2
B ⋅ H3 + b ⋅ h 3 B ⋅ H3 + b ⋅ h 3
I1 = W1 =
12 6⋅H
e2 e1
e2 e1
e2 e1
1 1 1
h
h
H
H
Şekil 78
b1 B b2 B b B1 b B2
B ⋅ H3 + b ⋅ h 3 I1 B ⋅ H2 + b ⋅ h 2
I1 = − ( B ⋅ H + b ⋅ h ) ⋅ e12 W1 = e1 =
3 e1,2 2 (B ⋅ H + b ⋅ h)
B B
1 1
Şekil 79
h1
h1
H
H
h
b b
B ⋅ (H3 - h 3) + b ⋅ (h 3 - h13) B ⋅ (H3 - h 3) + b ⋅ (h 3 - h13)
I1 = W1 =
12 6⋅H
www.guven-kutay.ch
28 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Kesit Formüller
2 Daire
1 π ⋅ d4 π ⋅ r 4 π ⋅ d3 π ⋅ r 3
It = = Wt = =
d
Şekil 80
32 2 16 2
2
I t = 0,15 ⋅ d 42 W t = 0,2 ⋅ d32
1
d2
32 2 t
Şekil 81
1 16 ⋅ D 2⋅R
D
Eğer kalınlık çapa oranla çok küçük ise, yani (s/dm)2 « 1 ise,
π ⋅ d3m ⋅ s π ⋅ d 2m ⋅ s
dm It = Wt =
4 2
Kamalı mil kesiti
W t = 0,2 ⋅ d3
d
It = 0,1⋅ d4
Şekil 82
D
3
W t = 0,024 ⋅ ( D + d )
D
4
I t = 0,006 ⋅ ( D + d )
d
Mil kesiti
d
D
2.e
2 Kare
P2
Şekil 84
1
W t = 0,208 ⋅ a 3
a
P1 I t = 0,141 ⋅ a 4
x
a
Altıköşe
b 2 A = 0,83 ⋅ b 2
P
Şekil 85
2
I t = 0,133 ⋅ b ⋅ A W t = 0,217 ⋅ b ⋅ A
1
I t = 0,115 ⋅ b
4 W t = 0,188 ⋅ b3
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 29
Kesit Formüller
Sekizköşe
y 2
I t = 0,130 ⋅ b 2 ⋅ A = 0,108 ⋅ b 4 W t = 0,223 ⋅ b ⋅ A = 0,185 ⋅ b3
Şekil 86
1 P
x
1P Elips
1 Şart: a/b = n ≥ 1 , τmax , P1 noktasında ve P2 de τ2 = τmax / n
Şekil 87
2
P2 π ⋅ a 3 ⋅ b3 π ⋅ n 3 ⋅ b 4 π ⋅ a ⋅ b 2 π ⋅ n ⋅ b3
It = = Wt = =
a 2 + b2 n2 + 1 2 2
2a
Elips boru
P1 1
Şart: a1 / b1 = a2 / b2 = n ≥ 1 , τmax , P1 de ve P2 de τ2 = τmax / n
2
2b1
2b2
Şekil 88
P2 π ⋅ n 3 ⋅ ( b14 − b 42 ) π ⋅ n ⋅ ( b14 − b 42 )
It = Wt =
2a 2 n2 + 1 2 ⋅ b1
2a1
2
Eğer h / b = n ≥ 1 ise I t = c1 ⋅ h ⋅ b3 = c1 ⋅ n ⋅ b 4 ; W t = c2 ⋅ h ⋅ b 2 = c2 ⋅ n ⋅ b3
P3
h/b 1 1,5 2 3 4 6 8 10 ∞
1 P1
c1 0,141 0,196 0,229 0,263 0,281 0,298 0,307 0,312 0,333
h
t t 2 ⋅ (bor ⋅ h or )2 ⋅ t
W t = 2 ⋅ bor ⋅ h or ⋅ t = 2 ⋅ Aor ⋅ t
or
It =
bor + h or
t
Şekil 91
www.guven-kutay.ch
30 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Tablo 8, Çelik ile aşağıdaki malzemeler veya aşağıdaki malzemeler ile çelik
Sürtünme tutukluluğu katsayısı sürtünme katsayısı
Malzeme µ0 µ
kuru yağlı kuru yağlı ıslak sabunlu
Çelik 0,15-0,2 0,1 0,12-0,15 0,05-0,1 --- ---
Pik döküm veya bronz 0,18-0,25 0,1 0,15-0,2 0,05-0,1 --- ---
Tesfiyeli bakır --- --- 0,35 --- --- ---
Al-Cu-Mg cilalanmış --- --- 0,15 --- --- ---
Al-Cu-Mg cilalanmamış --- --- 0,22 --- --- ---
Al-Si-Mg zımparalanmış --- --- 0,16 --- --- ---
Al-Si-Mg --- --- 0,21 --- --- ---
G-Al-Si --- --- 0,1-0,15 --- --- ---
Meşe 0,50-0,6 0,02-0,1 0,2-0,5 0,2-0,08 0,24-0,26 0,2
Buz --- --- 0,014 --- ---- ---
Akik taşı --- --- 0,20 0,12 --- ---
Taş --- --- 0,3-0,7 --- ---
Deri, deri kayış 0,5-0,6 0,3 0,28-0,6 0,2 0,36 ---
Tablo 9, Bronz ile aşağıdaki malzemeler veya aşağıdaki malzemeler ile bronz
Sürtünme tutukluluğu katsayısı µ0 Sürtünme katsayısı µ
Malzeme
kuru yağlı kuru yağlı ıslak sabunlu
Bronz --- --- --- 0,20 --- ---
Pik döküm 0,22-0,26 0,16 0,15-0,2 0,10 --- ---
Meşe 0,5-0,6 0,02-0,1 0,2-0,5 0,02-0,08 0,24-0,26 0,2
Tablo 10, Pik döküm ile aşağıdaki malzemeler veya aşağıdaki malzemeler ile pik döküm
sürtünme tutukluluğu katsayısı µ0 sürtünme katsayısı µ
Malzeme
kuru yağlı kuru yağlı ıslak sabunlu
Pik döküm 0,22-0,26 0,16 0,15-0,2 0,10 0,31 ---
Bakır --- --- 0,38 --- --- ---
Deri, deri kayış 0,5-0,6 0,03 0,28-0,6 0,20 0,36 ---
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 31
Deri contalar ile metal 0,6 0,25 0,25 0,12 --- ---
Toprak ile nemli balçık --- --- 1,00 --- --- ---
Toprak ile ıslak balçık --- --- 0,31 --- --- ---
Kargir duvar ile kuru balçık --- --- 0,51 --- --- ---
Kargir duvar ile ıslak balçık --- --- 0,33 --- --- ---
Kargir duvar ile Kargir duvar --- --- 0,60-0,70 --- --- ---
Tablo 12, Çelik, pik döküm, çelik döküm ile çeşitli malzemelerden yapılmış Fren ve kavrama
www.guven-kutay.ch
32 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Rm
Yumusak çelik
Elastiklik modülü/kayma E
Rm G=
modülü bağıntısı 2⋅ (1+ ν )
σO
Şekil 92
E = tanα = σ / ε
F( 38 ) Malzeme değerleri
Malzemenin devamlı mukavemet σ DG (τDG )
σ D (τD ) =
değeri
1−
(1 + κ ) ⋅ (1 − K1 ) ≤ σAK (τAK )
2 − K1
σ DG (τ DG ) ≈ K1 ⋅ R m
(
σ AK (τ AK ) ≈ K 2 ⋅ R e R p0,2 )
σ D = σ M ± σG τ D = τ M ± τG
F( 39 ) Sınır değerler oranı F σ M
κ = min = min = min
Fmax σmax M max
F( 40 ) Şekillenme mukavemet değeri : σD ⋅ b1 ⋅ b2 τ ⋅b ⋅b
σSK = τSK = D 1 2
βÇt βÇt
F( 41 ) Emninetli mukavemet değeri σ D ⋅ b1 ⋅ b 2 τ D ⋅ b1 ⋅ b 2
σ EM = τ EM =
βÇt ⋅ SDGER βÇt ⋅ SDGER
σSK τSK
σ EM = τ EM =
SGER SGER
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 33
nominal gerilme
gerilme dag1l1m1 σçt = βçt .σ n
(
A - Alan1 A1 - Alan1 σn=F/A1 (β çt -1).σn
F
Tanımlama Formül
Çentik sayısı
1
ηÇt =
H. Neuber’e ( Noyber) göre çentik 3
F( 43 ) 8 R
duyarlılık sayısı: 1 + ⋅ 1 − e
r Rm
α Çt
F( 44 ) Siebel'e göre çentik sayısı: βÇt = HV0 = 40 HV 10
ηχ
αÇt
F( 45 ) Destek katsayısı ηχ =
βÇt
1 + ρ* ⋅ χ*0 HV 0
2
F( 46 ) Petersen'e göre çentik sayısı: βÇt = ⋅ α Çt ρ* =
1 + ρ* ⋅ χ* HV
www.guven-kutay.ch
34 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
300 diyagramı
2 3≡ Devamlı torsiyon mukavemeti diyagramı
40°
2E
200 1A, -1A ≡ Değişken eğilme mukavemeti
1A
2A, -2A ≡ Değişken çekme mukavemeti
45°
2A
3 3E 3A, -3A ≡ Değişken torsiyon mukavemeti
100
3A
1E ≡ Eğilmede akma sınırı mukavemeti
2E ≡ Çekmede akma sınırı mukavemeti
0 3E ≡ Torsiyonda akma sınırı mukavemeti
100 200 300 400
N/mm2
-3A Buradaki değerler çevre ısısı 20°C de deney
-100
laboratuvarında çapı d ≤ 16 mm olan deney
50°
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 35
5. (σAK =+1 ve σF) doğrularının kesiştiği D noktasından X eksenine çizilen dikin σOR-doğrusunu kestiği
nokta E noktasıdır.
XD =
(σ AK − σ DG ) ⋅ (2 − K1 ) YD = σ AK = K 2 ⋅ R e
2 ⋅ (1 − K1 )
6. D noktasının E ye göre simetrisi F noktasını verir.
XF =
(σ AK − σ DG ) ⋅ (2 − K1 ) YF = σ AK − 2 ⋅ (σ AK − X F )
2 ⋅ (1 − K1 )
7. F noktasından G ye ve C ye çizilen doğrular σA verir.
Aynı şekilde eğilme ve torsiyon içinde devamlı mukavemet diyagramları konstrüksiyonu yapılır.
www.guven-kutay.ch
36 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Elastiklik modülü değeri için 100°C ile 600°C arası bilinen değerler Tablolara alınmasına karşın, burada
ısı etkisindeki elastiklik modülü değişimi üç çeşit tipik çelik grubu için bir Tabloda gösterilmiştir. Bu
Tabloda verilen değerler ±%5 doğruluğundadır. Kayma modülü değeri Tablolarda:
E
G=
2 ⋅ (1 + ν )
formulü ile hesaplanmıştır.
220
210
1
2
200 Edin
Edin
190 3 E sta
180
E sta
170
160
20 100 200 300 400 500 600 C°
Burada: 1 %12 Cr alışımlı çeliklere ilişkin olan değeri gösterir
2 az alışımlı, ferrit dokulu çeliklere ilişkin değeri gösterir
3 fazla alışımlı, ostenitik dokulu çeliklere, % 15 ile % 20 Cr vede % 9 ile % 15 Ni alışımlı,
çeliklere ilişkin değeri gösterir.
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 37
18 18
16
3 16
14 14
2
12 12
1
10 10
λ W/K/m
50 50
2
40 40
30 30
1
20 20
3
10 10
www.guven-kutay.ch
38 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Doğal eskime Malzemenin normal çevre ısısı etkisinde başka etkenler olmadan eskimesidir.
Yapay eskime Malzemenin belirli bir ısıyla ısıtılması veya belirli bir ısıda soğutul-ması, malzemenin
şekillendirilmesi ( bu arada ısı doğar ) ve diğer etkenler ile eskimesidir.
2.3.5 Şekillendirme
Malzemenin şekillendirilmesi çeşitli yollarla yapılabilir. Talaşlı imalat burada anlatılmıştır.
Örneğin : ; Kaynak ; Döküm ; Dövme için burada bilgi verilmemiştir. Ayrıca geniş olarak
başka bir kitapta anlatılmıştır.
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 39
www.guven-kutay.ch
40 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
www.guven-kutay.ch
44 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 45
www.guven-kutay.ch
46 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 47
Elektrikli makinalar,
Muntazam çalışan,
türbinler, körükler, emici
elektrik motoru ile hafif 1,0-1,1
vantilatörler, taşlama
tahrik edilen makinalar
makinaları, v.s
Isı makinaları, planyalar,
pistonlu komprosörler, orta 1,2-1,5
vurmalı makinalar, v.s. İleri geri hareketle
vede darbeli çalışan
Presler, profil makasları, makinalar
hizarlar, tomruk kuvvetli 1,6-2,0
bıçkıları, v.s.
B KATSAYISI
C ISLETME
vidal1 redüktör
zincir, kasnak
islemeye
, baslama
,
maksimum yük
, (R m),
hafif veya
, (σh ),
ag1r veya
kavrama
seyrek
seyrek
,
s1k
.
24 h
fazla
disli
disli
orta
orta
3 h
8 h
1 h
3,5
darbeli
darbesiz
3
2,5
2
1,7
1,5
PATLARLI MOTOR
1 silindirli 1,3
1,2
2 silindirli 1,1
4 silindirli
1
0,9
buhar makinas1
su türbini 0,8
0,7
buhar türbini
elektrik motoru 0,6
Şekil 97, Richter-Ohlendorf'a göre işletme katsayısı
www.guven-kutay.ch
48 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
R z mm olarak 1,0
1,0
1,6
b 1σ
0,9 3,2
6,3
0,8
D 12,5
ök
üm
,d
0,7 öv 25
m
e
ve
ha 50
dd
el
0,6 iy
üz 100
ey
le
r
0,5 200
2000
1500
1000
400
300
600
500
800
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 49
egilme / burulma
(
islah ve semen-
0,8 0,8 tasyon çelikleri
200
300
100
200
300
7,5
100
7,5
20
40
30
50
10
20
40
30
50
10
d mm olarak d mm olarak
Şekil 99, Geometri katsayısı Şekil 100, Teknoloji katsayısı
Çekme ve basma zorlamasında kg katsayısı 1 alınır. İmalat çeliklerinde kt katsayısı 1 alınır.
0,8
200
300
100
7,5
40
20
30
50
10
d mm olarak
Kesit şekli
a
d
s a b
t
Çap eşdeğeri d d = 2.s d = 2.t d=a d = 2hb/(h+b)
Şekil 102, Kesitlerde çapa eşdeğer büyüklükler
www.guven-kutay.ch
50 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Çevresel faturalı
Tablo 40/ç Tablo 40/e Tablo 40/t
mil
Çevresel çentikli
Tablo 41/ç Tablo 41/e Tablo 41/t
mil
Boyuna kama
Tablo 48/e Tablo 48/t
açılmış mil
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 51
F F
d=2.a
di
D
Meg ; M t
t
Şekil 103, Çevresel faturalı mil
0.3
0.25
0.2
R/d
0.15
0.1
1,2 1,3 1,4 2
1,05 1,1 1,5
0.05
D/d=1,01
0
1 2 3 4 5 6
Alfaçt
www.guven-kutay.ch
52 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
0.3
0.25
0.2
R/d
0.15
0.1
1,3
1,2 D/d=5
1,4
1,1 1,5 2
0.05
1,05 3
D/d=1,01
0
1 2 3 4 5 Alfa çt 6
0.3
0.25
0.2
R/d
0.15
0.1
0.05
D/d=5
D/d=1,01
0 1,05 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 2 3
1 2 3 4 5 Alfa çt 6
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 53
t
R
M eg ; M t
d=2.a
F
di
D
M eg ; M t
0.3
0.25
0.2
R/d
0.15
0.1
1,1
1,05
0.05
D/d=1,01
0
1 2 3 4 5 Alfa çt 6
www.guven-kutay.ch
54 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
0.3
0.25
0.2
R/d
0.15
0.1
0.05
D/d=5
D/d=1,01
2 3
0 1,05 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5
1 3 5 7 9 Alfa çt 11
0.3
0.25
0.2
R/d
0.15
0.1
0.05
D/d=5
D/d=1,01
1,3 1,4 1,5 2 3
0 1,05 1,1 1,2
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 55
Tablo 42, Segman faturalı milde çentik şekil sayısı αÇt Y-Ekseninden okunacaktır
m
Tablo a’daki çentik şekil sayısı dolu mil için şu
R
koşullarla geçerlidir:
t
m D
> 1,4 ve w = > 15
t 2t
d
D
di
Tablo b’deki çentik şekil sayısı kaval mil için şu s
şartlarla geçerlidir:
t
t*
D-d
w= <3
2t
d
D
di
Çeşitli fatura şekilleri
m
16
t
15
R
14
Alfa
d
D
di
çekme
13
12 egılme
Şekil 105, Çeşitli faturalar
11 11
10
10
9
torsiyon
8 9
7
8
6
Alfa
7
5 çekme
4 6
3
5
2
1 4 torsiyon
0
3
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
(t/R)(0,5)
m
www.guven-kutay.ch
56 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Tablo 43, Çift tarafı faturalı lamada çentik şekil sayısı αÇt
t
F
b = 2.a
F
B
h
Çekme zorlanmasında çift tarafı faturalı lamada çentik şekil sayısı formülü :
1
αÇt = 1 +
2, 2
a a
1+
0,55 R R
0,8
+ 1,1 ⋅ + 0,2 ⋅ 1,33
t a⋅ a a t t
R R + ⋅
R R R R
0.3
0.25
0.2
R/b
0.15
0.1
0.05
B/b=1,01
0 1,05 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5
1 2 3 4 5 Alfa çt 6
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 57
R
Meg
b = 2.a
B
h
M eg
Eğilme zorlanmasında çift tarafı faturalı lamada çentik şekil sayısı formülü :
1
αÇt = 1 +
2, 25
a a
1+
0,40 R R
0,66
+ 3,8 ⋅ + 0,2 ⋅ 1,33
t a
⋅ a a t t
R R + ⋅
R R R R
0.3
0.25
0.2
R/b
0.15
0.1
0.05
B/b=1,01
0 1,05 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5
1 2 3 4 5 Alfa çt 6
www.guven-kutay.ch
58 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Tablo 44, Çift tarafı çentikli lamada çentik şekil sayısı αÇt
b = 2.a
F F
B
h
Çekme zorlanmasında çift tarafı çentikli lamada çentik şekil sayısı formülü :
1
αÇt = 1 +
2
a a
1+
0,1 R R
+ 0,7 ⋅ + 0,13 ⋅
t a a a t t
1, 25
R R R +
R R R
0.3
0.25
0.2
R/b
0.15
0.1
0.05
1,05
B/b=1,01
0
1 2 3 4 5 Alfa çt 6
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 59
t
Meg
b = 2.a
B
h
Meg
Eğilme zorlanmasında çift tarafı çentikli lamada çentik şekil sayısı formülü :
1
αÇt = 1 +
2, 25
a a
1+
0,08 R R
0,66
+ 2,2 ⋅ + 0,2 ⋅ 1,33
t a a a t t
R R +
R R R R
0.3
0.25
0.2
R/b
0.15
0.1
0.05
B/b=1,01
1,1
0 1,05
1 2 3 4 5 Alfa çt 6
www.guven-kutay.ch
60 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
a
F F
2
a
3+
b
Çentik şekil sayısı formülü : αÇt =
a
1+
b
3
2.9
2.8
2.7
2.6
2.5
Alfa
2.4
2.3
2.2
2.1
2
1.9
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 a/b 1
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 61
L/2
h
F F
2.b
B
L/2
R
Şekil 111, Uzun delikli lama
3.8
3.6
3.4
3.2
Alfa
2.8
2 b/R=4
2.6
1
2.4
2.2
2
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8
R/L
www.guven-kutay.ch
62 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Tablo 47, Radyal delikli milde çentik şekil sayısı αÇt Y-Ekseninden okunacaktır
Meg ; M t
F F
D M eg ; M t
2.8
2.6
2.4
2.2
çekme-basma
Alfa
2
eğilme
1.8
1.6
torsiyon
1.4
1.2
0 0.1 0.2 0.3 d/D 0.4
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 63
Tablo 48, Boyuna kama açılmış milde çentik sayısı βÇt Y-Ekseninden okunacaktır
Tehlikeli kısımlar yuvarlak içine alınmıştır
R
R
D
D
Rmin= D/4
Rmin= D/4
d
d
2
β
k
1
400 600 800 1000 1200
Rm
1,5
β
k
1
400 600 800 1000 1200
Rm
www.guven-kutay.ch
64 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
Tablo 49, Keskin dipli çentikli milde çentik şekil sayısı αÇt Y-Ekseninden okunacaktır
10
180
R
t
R= 160
d/
140
8
120
F F α çt 100
d 6
80
60
40
4
ϕ=60° d/R=20
2
Şekil 117, Çekme zorlanmasında çentik şekil
1
sayısı φ = 60° için 0 2 4 6 8 10
t/R
a/t
10 0 3 6 9 12 15
1,0
8 0,8
6 ϕ° 0,6
α çt
tw
b
0,4 ϕ°
4
0,2
t
2 a
ϕ°
0
0 30° 60° 90° 120° 150° 180°
φ ≠ 60° için düzeltme diyagramı çok çentiği bir çentiğe indirme diyagramı t w = b ⋅ t
Okuma örneği:
Tek çentik için d = 48 mm ; t = 1,0 mm ; R = 0,5 mm ϕ = 60°
d/R = 48/0,5 = 96 t/R = 1,0/0,5 = 2,0 αçt ≈ 4,9
Çok çentik için d = 48 mm ; t = 1,0 mm ; R = 0,5 mm ; a = 3 mm ϕ = 90°
a/t = 3/1 =3 b = 7,8 tw = b . t = 7,8 . 1 = 7,8
d/R = 48/0,5 = 96 t/R = 7,8/0,5 = 15,6 eğri uzatılırsa αçt60 ≈ 7,5
αçt90 ≈ 4,2
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 65
Tehlikeli kesitler bir ok ile gösterilmiştir. Veriler Mather ve Baines göre. αÇte = eğilme, αÇtt = torsiyon
di
d
d
c – Göbek köşeleri yuvarlatılmış sıkı geçme d – Göbekte çepe çevre oyuklu sıkı geçme
teorik αÇt ≈ 3 ; pratikte αÇt ≈ 1,6 – 2,3 teorik αÇt ≈ 2,3 ; pratikte αÇt ≈ 1,5 – 2,2
www.guven-kutay.ch
66 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
r R m
0,8
R p0,2 /Rm= 0,8
Burada X-ekseni malzemedeki
0,6 oluğun yarıçap değerini göste-
R p0,2 /Rm = 0,7 rir.
0,4
R p0,2 /R m= 0,6 Y-ekseninde malzemenin çentik
0,2 duyarlılık sayısı ηÇt nin değerini
R p0,2 /Rm= 0,55 gösterir.
0 1 2 3 4 5 6 7
r mm olarak
Tablo 52, Destek sayısı ηχ diyagramı ve eğim sayısı χ Tablosu
çentik şekli zorlama χ*0 χ*
çekme 2
0
2,4 basma ρ
S) R 3150
0
m= 0
R 600
b
0
2 2
30
0
2
20
+
m=
e>
2,2 eğilme
b ρ
R
b
G)
dö m (G
(G
r çekme 2
2,0 kle 400 0
m
ü
eli
çe k dök
kü
ηχ
iti
k ç 150
e > 00
ρ basma ρ
n R
lik
pi
te 2
1,8 os 2 2 2
ler 250 eğilme +
d
k çelik d b ρ
1,6 us,a 300
y um 2 2 1
350
torsiyon +
400 d b ρ
1,4 R e >400
eri çekme 2
çelikl 0
islah
1,2 basma ρ
900
4 4 2
yay çelikleri Re >900
eğilme +
D
1,0
d
0 2 4 6 8 10 D+d D+d ρ
χ*
4 4 1
torsiyon +
D+d D+d ρ
Dinamik destek sayısı ηχ
2 2 1
ρ
torsiyon +
D
D D ρ
2 2 4
ρ eğilme +
D ρ
2
D
D
d
2 2 3
torsiyon +
D D ρ
eğim sayısı χ
Siebel'e göre destek sayısı ηχ eğim sayısı χ yardımıyla yukarıdaki diyagramdan okunur.
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 67
Tablo 53, Günlük çalışmalarda önerilen emniyet katsayısı SDGER için diyagram
En yüksek yük yüklenme yüzdesi "EYY"
2,0 için değerler:
F σ σ
κ = min = U = min
Fmax σA σmax
Tablo 54, Dinamik yüklenmede kopmaya karşı gerekli devamlı emniyet katsayısı
HL Esnek malzemeler için κ'ya bağlı SDGER Gevrek malzemeler için κ'ya bağlı SDGER
% -1 -0,5 0 +0,5 0,75 +1 -1 -0,5 0 +0,5 0,75 +1
100 2,00 1,90 1,80 1,50 1,35 4,00 3,80 3,60 3,00 2,70
75 1,75 1,67 1,60 1,40 1,30 3,50 3,35 3,20 2,80 2,60
1,20
2,40
50 1,50 1,45 1,40 1,30 1,25 3,00 2,90 2,80 2,60 2,50
25 1,25 1,23 1,22 1,21 1,20 2,50 2,48 2,45 2,43 2,40
www.guven-kutay.ch
68 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 69
www.guven-kutay.ch
70 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 71
2.8 Profiller
Tablo 59, Boru değerleri
Boru
y
Sıcak haddelenmiş boru ölçülerine göre belirtilmesi şu şekilde
yapılır:
Borunun dış çapı mm olarak d = 100
Borunun cidar kalınlığı mm olarak s = 10
x d x Malzeme St 50-2
D
S φ – Borunun tanımı:
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 73
t
x x Malzeme numarası DIN'e göre 1.0037
h
S
I-Profilinin tanımı:
14%
I-Profili DIN 1025 - St 37-2 - I200 veya
y I-Profili DIN 1025 - 1.0037 - I200
b
www.guven-kutay.ch
74 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
h
S Malzeme numarası DIN'e göre 1.0037
t I-Profilinin tanımı:
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 75
x-x y-y
A mI
h b s t R mm2 kg/m Ix Wx Iy Wy
mm mm mm mm mm 10 mm 10 mm 10 mm 10 mm3
6 4 3 3 6 4 3
www.guven-kutay.ch
76 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
e k2
t
y Profilin kalınlığı mm olarak t = 10
k1
k
2
Malzeme St 37-2
h
k1
e k2
e
h
e k = R 2 + 0,5 ⋅ 2 ⋅ [h + t − 2 ⋅ (e x + R 2 )]
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 77
e k21
t k2 ek11 = ex.sinα + ey.cosα
e k11 ek12 = R2 + (h – ex – R2) sinα−(ey − t + R2).cosα
h
e k22
R1 ek21 = ey.sinα + (h − ex).cosα
ex
t
2
R
k2 y ek22 = ex.cosα + (b − ey).sinα
ey e k13
α
k1
30x20x4 3,5 1,85 1,45 1,03 0,54 0,423 1,59 0,81 0,93 0,55 0,38 0,55 1,81 0,99 0,33 0,42
40x20x4 3,5 2,25 1,77 1,47 0,48 0,252 3,59 1,42 1,26 0,60 0,39 0,52 3,79 1,30 0,39 0,42
45x30x5 4,5 3,53 2,77 1,52 0,78 0,430 6,99 2,35 1,41 2,47 1,11 0,84 8,02 1,51 1,44 0,64
50x40x5 4 4,27 3,35 1,56 1,07 0,625 10,4 3,02 1,56 5,89 2,01 1,18 13,3 1,76 3,02 0,84
60x30x5 6 4,29 3,37 2,15 0,68 0,256 15,6 4,04 1,90 2,60 1,12 0,78 16,5 1,96 1,69 0,63
60x40x6 6 5,68 4,46 2,00 1,01 0,433 20,1 5,03 1,88 7,12 2,38 1,12 23,1 2,02 4,12 0,85
60x50x5 6 5,54 4,35 1,99 1,25 0,583 23,1 5,11 2,04 11,9 3,18 1,47 28,8 2,28 6,21 1,06
70x50x6 6 6,88 5,40 2,34 1,25 0,497 33,5 7,04 2,21 14,3 3,81 1,44 39,9 2,41 7,94 1,07
75x50x7 6,5 8,30 6,51 2,48 1,25 0,433 46,4 9,24 2,36 16,5 4,39 1,41 53,3 2,53 9,56 1,07
75x55x5 7 6,30 4,95 2,31 1,33 0,530 35,5 6,84 2,37 16,2 3,89 1,60 43,1 2,61 8,68 1,17
75x55x7 7 8,66 6,80 2,40 1,41 0,525 47,9 9,39 2,35 21,8 5,52 1,59 57,9 2,59 11,8 1,17
80x40x6 7 6,89 5,41 2,85 0,88 0,259 44,9 8,73 2,55 7,59 2,44 1,05 47,6 2,63 4,9 0,84
80x40x8 7 9,01 7,07 2,94 0,95 0,253 57,6 11,4 2,53 9,68 3,18 1,04 60,9 2,60 6,41 0,84
80x65x8 8 11,0 8,66 2,47 1,73 0,645 68,1 12,3 2,49 40,1 8,41 1,91 88,0 2,82 20,3 1,36
90x60x6 7 8,69 6,92 2,89 1,41 0,442 71,7 11,73 2,87 25,8 5,61 1,72 82,8 3,09 14,6 1,30
90x60x8 7 11,4 8,96 2,97 1,49 0,437 92,5 15,4 2,85 33,0 7,31 1,70 107 3,06 19,0 1,29
100x50x6 9 8,73 6,85 3,49 1,04 0,263 89,7 13,8 3,20 15,3 3,86 1,32 95,2 3,30 9,78 1,06
100x50x8 9 11,5 8,99 3,59 1,13 0,258 116 18,0 3,18 19,5 5,04 1,31 123 3,28 12,6 1,05
100x50x10 9 14,1 11,1 3,67 1,20 0,252 141 22,2 3,16 23,4 6,17 1,29 149 3,25 15,5 1,04
100x65x9 10 14,2 11,1 3,32 1,59 0,415 141 21,0 3,15 46,7 9,52 1,82 160 3,36 27,2 1,39
100x75x9 10 15,1 11,8 3,15 1,91 0,549 148 21,5 3,13 71,0 12,7 2,17 181 3,47 37,8 1,59
120x80x8 11 15,5 12,2 3,83 1,87 0,441 226 27,6 3,82 80,8 13,2 2,29 261 4,10 45,8 1,72
120x80x10 11 19,1 15,0 3,92 1,95 0,438 276 34,1 3,80 98,1 16,2 2,27 318 4,07 56,1 1,71
120x80x12 11 22,7 17,8 4,00 2,03 0,433 323 40,4 3,77 114 19,3 2,25 371 4,04 66,1 1,71
130x65x10 11 18,6 14,6 4,65 1,45 0,259 321 38,4 4,15 54,2 10,7 1,71 340 4,27 35,0 1,37
150x100x10 13 24,2 19,0 4,80 2,34 0,442 552 54,1 4,78 198 25,8 2,86 637 5,33 112 2,15
150x100x12 13 28,7 22,6 4,89 2,42 0,439 650 64,2 4,76 232 30,6 2,84 749 5,10 132 2,15
180x 90x10 14 26,2 20,6 6,28 1,85 0,262 880 75,1 5,80 151 21,2 2,40 934 5,97 97,4 1,93
200x100x10 15 29,2 23,0 6,93 2,01 0,266 1220 93,2 6,46 210 26,3 2,68 1300 6,66 133 2,14
www.guven-kutay.ch
78 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
x ey x M t = F.a
M S M S
c xa x x x
R2
t
y y y
b Tekniğine uygun değil Tekniğine uygun
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 79
3 Kaynaklar
3.1 Literatür
Bargel/Schulze Werkstoffkunde, VDI Verlag GmbH, Düsseldorf
3.2 Standartlar
VSM 14330 Richtlinien für Gestaltung und Festigkeit
(VSM = İsviçre Standartları)
DIN 50100 Werkstoffprüfung; Dauerschwingsversuch; Begriffe, Zeichen, Durchführung,
Auswertung; Februar 1978
DIN 50145 Zugversuch; Mai 1975
Beuth-Verlag Berlin/Köln
VDI 2226 VDI-Richtlinie, EMPFEHLUNG FÜR DIE FESTIGKEITSBERECHNUNG
METALLISCHER BAUTEILE, VDI-Verlag, Düsseldorf, Juli 1975
VDI 2227 VDI-Richtlinie, FESTIGKEIT BEI WIEDERHOLTER BEANSPRUCHUNG
VDI-Verlag, Düsseldorf
www.guven-kutay.ch
M u k a v e m e t ve M a l z e m e 81
4 Konu İndeksi
A G
akma sınırı σAK ................................................................ 36 Genlik mukavemet değeri ................................................35
Altıgen............................................................................. 23
H
Altıköşe ........................................................................... 23
Atalet momentleri, torsiyon............................................. 30 Hertz ................................................................................11
Hooke...............................................................................32
B
I
Basma gerilmesi ................................................................ 7
Biçim değiştirme Enerjisi Hipotezi................................. 12 IPB-Profili........................................................................83
Boru................................................................................. 80 IPE-Profili........................................................................84
Boru kesiti ................................................................. 24, 28 I-Profili ............................................................................82
Boru kesiti, yarım............................................................ 24 Isı iletme özelliği λ...........................................................37
Bredt................................................................................ 29 Isıl genleşme katsayısı α ..................................................37
Burkulma......................................................................... 10 İşletme katsayısı cB ..........................................................56
Ç K
Çekme gerilmesi................................................................ 7 Kamalı mil kesiti..............................................................28
çentik duyarlılık sayısı .................................................... 75 Kare............................................................................22, 28
Çentik faktörü.................................................................. 59 Kare, içi boş .....................................................................23
Çentik sayısı .................................................................... 33 Kare, içi yuvarlak boş ......................................................23
Çentik şekil sayısı αÇt...................................................... 59 Kaval kare ........................................................................23
Çeyrek daire .................................................................... 24 Kayma Gerilmesi Hipotezi..............................................12
Kayma modülü.................................................................36
D
Kaynak yapma .................................................................39
Daire.......................................................................... 23, 28 Kesit yöntemi...................................................................14
Daire dik delikli............................................................... 24 Kesme gerilmesi ................................................................8
Daire dilimi ............................................................... 24, 25 kopma mukavemeti σÇKO .................................................36
Daire içi boş .................................................................... 24 Köşebent ..........................................................................85
Daire içi boş .................................................................... 28
L
Daire kesiti kirişten ......................................................... 25
Daire yarım...................................................................... 24 L-Profili ...........................................................................86
Daire yarım içi boş .......................................................... 24
M
Değişken çekme−basma mukavemeti σÇDG ..................... 38
Değişken eğilme mukavemeti σEGDG ............................... 38 Malzemenin büyüklük katsayısı b2 ..................................58
Değişken torsiyon mukavemeti τTDG ............................... 38 M-Çelik döküm GS..........................................................40
destek sayısı ηχ ................................................................ 75 M-Çeşitli Çelikler ............................................................48
Devamlı mukavemet değeri............................................. 32 M-Demir döküm GGG.....................................................40
Dikdörtgen....................................................................... 22 Mil kesiti ..........................................................................28
Dikdörtgen, ortası boş ..................................................... 22 M-İmalat Çeliği................................................................41
DMD konstruksiyonu...................................................... 34 M-İslah Çeliği ..................................................................43
DMD okuma örneği ........................................................ 35 M-Küçük molüküllü-İmalat Çeliği ..................................45
Doğal eskime................................................................... 38 M-Nikelli Çelikler............................................................47
M-Otomat Çeliği..............................................................46
E M-Paslanmaz Çelikler......................................................46
Eğilme gerilmesi ............................................................... 8 M-Semantasyon çeliği .....................................................42
Eğilme sınırı mukavemeti σEG ......................................... 38 Mukavemet momentleri, torsiyon ....................................30
Elastiklik modülü ............................................................ 36
N
Elips .......................................................................... 25, 29
Elips boru ........................................................................ 29 Neuber..............................................................................33
Elips, çeyrek.................................................................... 26 Normal Gerilme Hipotezi ................................................12
Elips, kaval, içi boş ......................................................... 25 NPI-Profili .......................................................................82
Elips, yarım ..................................................................... 26
O
Emninetli mukavemet değeri........................................... 32
Emniyet katsayısı SDGER .................................................. 76 Omega usulü burkulma ....................................................10
Euler'e göre burkulma ..................................................... 10
P
F
Parabol .............................................................................26
flambaj............................................................................. 10 Parabol, yarım..................................................................26
www.guven-kutay.ch
82 M u k a v e m e t ve M a l z e m e
www.guven-kutay.ch