Nametanje petlji

Početak svakog pletenja sastoji se iz nametanja petlji.

Kad je namaknuto dovoljno petlji, izvlači se jedna od dviju igala iz početka
petlji, igla sa petljama se prihvata lijevom rukom, a nit sa klupčeta se pušta da
klizi iznad kažiprsta između prstiju lijeve ruke. Desna ruka drži drugu iglu.
Petlje nastaju iz omčica kroz koje su provučene petlje iz prethodnog reda ili
kruga. Tako nastaje tegljivi, elastični uzorak. Zavisno od držanja niti, ispred ili
iza igle, kao i rada igle i provlačenja omčice ispred ili iza reda nastaju prave ili
obrune petlje, pravo ili obrnuto ukrštene petlje.
Nametanje petlji se radi pomoću dvije igle iste jačine da bi se dobila ležernost
početka rada. Ivica mora biti rastegljiva, naročito u slučaju kada se radi veoma
elastičan dezen. Slike 1 i 4 pokazuje na koji se način stavlja nit oko prstiju lijeve
ruke. Potrebno je obratiti pažnju na to da nit koja dolazi iznad kažiprsta potiče
od klupčeta, kao i da se nit proteže što slobodnije kroz prste lijeve ruke.
Početna omča se može oblikovati na razne načine. Ako položite nit prema slici 1
oko prstiju lijeve ruke, napravićete omču kao što prikazuje slika 2 i 3. Desnom
rukom igle se vode odozdo naviše kroz omču palca, a nit od kažiprsta se
provlači kroz omču palca. Tada se otpušta omča sa palca i provlači nit palcem
(učvrsti se). Postupka provlačenja i zatezanja omče stalno se ponavljaju.
Slike 4 i 5 prikazuje drugi metod namicanja. Počinje se na taj način što se
odmah dobiju dvije petlje na iglama. Nit koja se proteže između palca i
kažiprsta, prihvata se odozdo naviše na igle, prebacuje naprijed, tako da se
ukršta sa niti sa placa. Tada palac se izvlači iz omče i zateže nit. Sve ostale petlje
se namiču prema slici 3. Na slici 5 pokazuje provlačenje omče: palac se izvlači
iz omče i zateže nit – slika 6. Na slici 8 vidi se kako se redaja petlja do petlja.
Jednostavno ukršteni početak
Slike 8 i 11 pokazuju jednostavno ukršteno namicanje. Početna nit se oblikuje
prema slici 8. Poslije toga nit se polaže oko palca, tako kao što je prikazano na
slici 9. Kraj niti ide od spolja prema unutra oko palca lijeve ruke, a nit koja vodi
prema kažiprstu ukršta se. Sada se provuće nit iglom u pravcu strelice. Slika 10
prikazuje zatezanje niti. Oba postupka prikazana na slikama 9 i 10 stalno se
ponavljaju. Slika 10 prikazuje zatezanje niti kod jednostavnog ukrštenog
namicanja.
Duplo ukršteno nametanje petlji:
Početna omča se radi prema slici 8, a prva petlja prema slici 12. Slika 13
prikazuje zatezanje niti, a slika 14 izradu druge petlje. Nit koja dolazi od
kažiprsta ukršta se sa dijelom niti koja dokalazi od palca. Igle provlače drugu
petlju u pravcu strelice, pri čemu se palac izvlači iz omče i zateže nit. Sljedeća
petlja se radi ponovo prema slici 12, a iduća prema slici 14 i td. Slika 15
prikazuje ukrštanje niti. Ista slika se dobija kada se petlje namiču naizmjenično
prema slikama 9 i 12. Pri tome treba obratiti pažnju da se kraj niti jednom
proteže od spoljašnje strane prema unutrašnjoj, a jednom sa unutrašnje strane
prema spoljašnjoj oko palca lijeve ruke. Duplo ukrštanje se primjenjuje kada se
odmah po nametanju plete jedna petlja pravo, jedna obrnuto. Kada nametnete
onoliko petlji koliko vam je potrebno, možete početi sa radom.
Ako želite da pletete ukrug, potreban vam je tzv. komplet igala, tj. pet igala.
Petlje se dijele na četiri igle sa oštim vrhovima. Na dvije igle se namiče onoliko
petlji koliko se računa za jednu iglu. Sad se izvlači druga igla i polaže uz prvu.
Namiče se isti broj petlji, a postupak je isti i sa trećom i četvrtom iglom. Igle se
razdvajaju tako da prva igla leži lijevo, a četvrta desno. Završava se krug u
obliku trougla i na taj način se izbjegava da pelje kliznu sa igle. Krug se
završava sa jednom pravom petljom u početnu omčicu. Da bi se izbjeglo
stvaranje praznine na tom mjestu, može se dodati na prvu iglu dvije petlje više, a
na četvrtu dvije petlje manje. Pri zatvaranju kruga opletu se te dvije početne
petlje tako da ponovo bude isti broj petlji na svim iglama. Tek sada se počinje sa
radom prvog kruga. Petlje i igle nikako se ne smiju okrenuti, tj. morate stalno iči
u krug.
Uskoro video
Osnovne petlje - početak pletenja
Kad je namaknuto dovoljno petlji, igla sa petljama se prihvata lijevom rukom, a
nit sa klupčeta se pušta da klizi iznad kažiprsta između pristiju lijeve ruke ili
namota na kažiprst lijeve ruke. Desna ruka drži drugu iglu. Petlje nastaju iz
omčica kroz koje su provučene petlje iz prethodnog reda ili kruga. Tako nastaje
tegljivi, elastični uzorak. Zavisno od držanja niti, ispred ili iza igle, kao i rada
igle i provlačenja omčice ispred ili iza rada nastaju prave ili krive petlje, pravo
ili krivo ukrštene petlje.
Prava petlja Slika:
Desna igla se vodi od naprijed kroz petlju na lijevu iglu i nit koja ide prema
kažiprstu provlači se kroz petlju i pri tome petlja klizi na desnu iglu. Kada se
prave petlje pletu stalno u krug nastaje ravna gornja površina, pri čemu se prva
petlja često naziva „ravnom“ petljom.
Kriva ili obrnuta petlja Slika
Nit se polaže ispred lijeve igle, desna igla se vodi iza niti odozgo u petlju i
provlači omčicu.
Ako želimo osnovu pravog pletenja da radimo u polaznim i povratnim
redovima, potrebno je da pletemo naizmjenično jedan red pravo, jedan red krivo.
Poleđina rada prikazuje površinu sa krivim petljama. Nasuprot pravom
pletenju, krivo pletena površina djeluje reljefno. Zbog toga se često za obrnute
petlje kaže da su „reljefne“ petlje.
Pravo-ukrštena petlja
Pravo-ukrštena petlja se dobija kada se desna igla uvodi iza vrha lijeve igle
odozgo u petlju, a zatim provlači nit.
Krivo-ukrštena petlja
Nit se polaže ispred lijevog vrha igle, desna igla se vodi iza vrha lijeve igle
odozdo u petlju i provlači nit u omču, vidi sliku. Ukršteno pletene petlje
prikazuju lako okretanje, a struktura rada time postaje malo čvršća. Zbog toga se
ukrštene petlje često nazivaju i „obrnute“ petlje. Ukoliko se jedna površina
pletiva želi prikazati pomoću ukršteno pletenih pravih ili krivih petlji, potrebno
je plesti u krugovima pravo-ukršteno, odnosno krivo-ukršteno. U polaznim i
povratnim redovima se naizmjenično radi jedan red pravo-ukršteno i jedan red
krivo-ukršteno.
Uzorak urađen od pravih i krivih petlji
Prave i krive petlje, pravo-ukrštene ili krivo-ukrštene petlje su osnova svih
pletenih uzoraka. Na slikama od 8 do 11 prikazani su najjednostavniji osnovni
uzorci koji sa obe strane imaju isti izgled.
1. uzorak od pravih i krivih petlji: Prugasti uzorak, radi se naizmjenično jedna
petlja pravo, jedna petlja krivo. U povratnim redovima petlje se rade onako kako
se pojavljuju, tj. krive petlje rade se krivo, a prave pravo.
2. uzorak od pravih i krivih petlji: Kod probe pletenja sa slike, takođe se
naizmjenično rade prave i krive petlje, ali se u svakom redu zamjenjuju; iznad
pravih petlji prave se krive, a iznad krivih petlji prave. Na ovaj način nastaje tzv.
riža ili bobičasti uzorak.
3. uzorak od pravih i krivih petlji: Kod probe pletenja sa slike se petlje
zamjenjuju samo poslije svakog drugug reda, tj. 1.r.: 1p. pravo, 1p. krivo. 2.r.:
1p. krivo, 1p. pravom tj. prava petlja se plete krivo, a kriva pravo. 3.r.: 1p. krivo,
1p. pravo, tj. kriva petlja se plete krivo, a prava pravo. Od 1.r. do 3.r. stalno
ponavljati. Ovaj uzroak se naziva uzorak velikih bobica.
4. uzorak od pravih i krivih petlji: Na slici se radi naizmjenično 2 petlje pravo i
2 petlje krivo. U povratnim redovima se petlje pletu kako se pojavljuju.
5. uzorak od pravih i krivih petlji: Na drugoj slici petlje se rade naizmjenično
poslije po 2 reda u odnosu na prethodni, tj. 1.r. i 2.r.: plete se 2p. pravo, 2p.
krivo. 3.r. i 4.r.: plete se 2p. krivo i 2p. pravo. Od 1 do 4 reda stalno ponavljati.
6. uzorak od pravih i krivih petlji: Ukoliko se polazni i povratni red pletu pravo,
nastaje pletena površina koja liči na površinu krivo pletenih petlji i to je tzv.
rebrasti uzorak. SLIKA
7. uzorak od pravih i krivih petlji: Za prugasti uzorak slika, naizmjenično se
plete jedna petlja pravo-ukršteno jedna petlja krivo-ukršteno. U povratnim
redovima pletu se prave petlje pravo, a krivo-ukrštene krivo-ukršteno.
Završavanje ivica
Bočna ivica kod pletenja, koja se dobija zahvaljujući polaznim i povratnim
redovima, ne bi trebalo da bude previše rastegljiva.
Razlikujemo dvije vrste izrada: bobičastu ivicu ili nazvanu još ivicu čvorića i
takozvanu omčastu ivicu.
Za ivicu čvorića ivična petlja se (to je prva i posljednja petlja u svakom redu)
podiže na početku reda kao kod pravog pletenja; nit leži iza lijeve igle.
Posljednja petlja svakog reda plete se stalno pravo i u slučaju kod krivo pletenih
površina, što se odnosi i na ostale dezene.
Za omčastu ivicu, podiže se prva petlja kao kod obrnutog pletenja: nit mora da
leži ispred lijeve igle. Posljednja petlja na kraju svakog reda mora se oplesti
pravo.
Omčasta ivica nastaje i onda kada se prva petlja reda plete pravo-ukršteno i
posljednja petlja podigne kao kod krivog pletenja. Ivice na pletenim dijelovima,
odnosno ivice šavova završavaju se čvorićima. Omčasta ivica se uzima samo
onda kada se iz niza ivice prihvataju nove petlje. Proba pletenja 1a slike
pokazuje rebrastu šaru (polazni i povratni red pravo) sa ivicom čvorića. Kod
probe pletenja slika 2a unutar ivičnih petlji radi se po jedna petlja u polaznom i
povratnom redu krivo.
Dodavanje i oduzimanje petlji
Da bi se pletivu dao određen oblik, potrebno je često dodavati broj petlji ili ga
smanjivati. To se izvodi takozvanim dodavanjem i oduzimanjem petlji. Oba
postupka se izvode na ivicama ili unutar redova.
Dodavanje petlji na ivici
Kada je potrebno da se pletivo proširi na ivici, onda se dodaje na početku ili na
kraju reda. Na početku reda se dodavanje jedne petlje vrši tako što se ivična
petlja oplete pravo, petlja se ostavlja na lijevoj igli i još jedna petlja isplete
pravo ukršteno. Ovde se vrši dodavanje unutar reda.
Na isti način se dodaje jedna petlja na kraju reda. Iz ivične petlje, koja je već
opletena pravo, isplete se još jedna petlja pravo-ukršteno.
Ukoliko je potrebno da se broj petlji na početku reda dopunjuje za dvije ili više
petlji, primjenjuje se dopletanje. Kada dopletemo jednu petlju ostavimo je na
lijevoj igli i iz te petlje se ponovo isplete jedna petlja pravo i podiže na lijevu
iglu i td., tj. koliko petlji želimo da dodamo. Posljednja od dodatih petlji podiže
se najprije na lijevu iglu, jer se na početku slijedećeg cijelog reda plete kao
ivična petlja.
Ako je potrebno dodavati petlje na kraju reda, primjenjuje se izvlačenje. Nit koja
dolazi iz reda polaže se oko palca lijeve ruke, igla prihvata odozdo naviše omču
iz koje se izvlači palac, lijeva ruka zateže nit. Ovaj postupak se ponavlja onoliko
puta koliko je potrebno dodavati petlji.
Dodavanje petlji unutar reda ili kruga
Ukoliko je potrebno da se u pravom pletenju doda jedna petlja, ovo mjesto
dodavanja treba da bude što nevidljivije i zbog toga se plete ukršteno iz
poprečne niti. Poprečna nit petlje je dio niti koji leži poprjeko između dvije
petlje prethodnog reda. Prihvaćena poprečna nit se najprije oplete desno-
ukršteno. Ukoliko se poprečna nit oplete samo pravo, nastaje mala rupica. Kada
želimo da iz jedne petlje ispletemo dvije petlje, radimo tako što se petlja najprije
plete pravo zatim pravo-ukršteno.
Ukoliko je potrebno broj petlji na jednom mjestu povečati za dvije petlje, ispletu
se iz jedne petlje tri petlje, i to jedna petlja pravo, jedna petlja krivo, jedna petlja
pravo.
Dodavanje petlji „u dubinu“
Proba pletenja prikazuje kako se izvodi dodavanje petlji „u dubinu“, i to sa obe
strane pravih petlji i u svakom 2 redu. Dubinsko pletenje se radi na slijedeći
način: kada se dođe do mjesta dodavanja, ne plete se petlja sa igle, već petlja
koja leži ispod, tj. petlja iz prethodnog reda – pravo. Slijedi petlja sa lijeve igle
koja se plete pravo. Zatim se prihvata još jednom petlja iz prethodnog reda i
oplete. U povratnim redovima se dadane petlje opletu krivo, ukoliko je potrebno
da lice rada bude pravo pleteno.
Dodavanje petlji iz poprečne niti
Dodavanje petlji ispred i iza 2 prave petlje radi se na slijedeći način: iz poprečne
niti se ispred dvije prave petlje isplete jedna petlja krivo, to isto se ponavlja i iza
dvije prave petlje. U povratnim redovima dodane petlje se pletu pravo, a sve
ostale krivo.
Oduzimanje petlji
Oduzimanje petlji može se izvoditi unutar pletiva ili na ivici, što zavisi od
krojnog oblika. Unutar reda se petlje oduzimaju u slučaju kada je potrebno
uraditi ušitak, a na ivicima u slučaju kada se radi kosina ili okruglina.
Oduzimanje petlji unutar reda
Oduzimanje se radi najčešće zajedničkim opletanjem ili prevlačenjem petlji.
Način na koji se 2 petlje pletu ujedno-pravo: 2 petlje se opletu kao 1 prava. Na
slici se vidi kako se prevlačenjem broj petlji smanjuje za jednu petlju; 1 petlja se
podigne kao kod pravog pletenja, a sljedeća se plete pravo i podignuta petlja
prevuče iznad nje. Mjesta oduzimanja prikazuju kod prevlačenja obrnuti smjer.
Da bi to jasnije prikazali vidi sliku.
Ukoliko treba da se mjesta oduzimanja rasporede simetrično, mora broj petlji
unutar ili van mjesta oduzimanja ostati nepromijenjen. Slika prikazuje kako se
broj petlji prema sredini smanjuje. Ako je potrebno oduzimati u polaznom ili
povratnom redu, treba u povratnom redu naročitu pažnju obratiti na slijedeće: na
početku reda petlja se podiže kao kod oduzimanja prethodnog reda, odnosno,
kao kod krivog pletenja. Nit se mora voditi ispred petlji, sljedeća petlja se plete
krivo, a podignuta prevlači iznad nje. Na kraju reda se petlja ispred i petlja iznad
oduzimanja prethodnog reda pletu krivo-ukršteno.
Ako je potrebno kod jednostrukog oduzimanja smanjiti za 2 petlje, pletu se 3
petlje pravo-zajedno, mjesto oduzimanja je okrenuto na lice. Ukoliko je
potrebno oduzimanje raditi u suprotnom smjeru oduzimanje se radi
prevlačenjem. U tom slučaju se 1 petlja podigne, 2 petlje pletu pravo-ujedno,
podignuta petlja se prevuče iznad njih. Kod obrnutog pletiva se petlje pletu
krivo-ujedno, ukoliko je neophodno sa se oduzimanje u polaznim redovima što
manje vidi.
Oduzimanje petlji sa ivice
Oduzimanje petlji sa ivice se radi tako što: prvu petlju podignete, drugu petlju
oplete kako se pojavjuje, ako je prava petlja oplete se pravo, a ako je kriva petlja
krivo, prethodna petlja se prevlači preko pletene petlje. Na ovaj način mogu se
skidati petlje kod završetka rada.
U istom redu dodavanje i oduzimanje petlji
Kada se u jednom redu dodaje i oduzima isti broj petlji, broj petlji ostaje
nepromijenjen. Dodavanje i oduzimanje petlji u ovom slučaju ne radi se da bi se
pletivu dao određen oblik, već radi ukrasa, odnosno prema zahtjevu uzorka.
Jednostavan prikaz prikazan je na slici: u sredini pravo pletene pruge pletu se 3
petlje prevučeno-ujedno, znači broj petlji se smanjuje za 2 petlje. Ako treba da
broj petlji ostane nepromijenjen, onda se u istom redu dodaju 2 petlje
(prihvatanjem navijutka koji se opliću u povratnim redovima). Šuplje petlje
nastale na ovaj način daju objema stranama od sredine „ažur“ – pruge.
Skidanje petlji
Kada je ivica skidanja petlji istovremeno ivica šava, potrebno je skidanje tako
izvesti da ivica bude što ravnija. U tom slučaju se uzima jednostavno skidanje
koje se izvodi prema slici: oplesti ivičnu petlju, plesti slijedeću petlju, a
prethodnu petlju prevuči preko nje. Ovaj postupak – pletenje petlje i prevlačenje
prethodne ponavlja se sve dok nisu skinute sve petlje. Čvršća ivica se dobija
kada se stalno pletu 2 petlje ujedno: tj. plesti obe prve petlje ujedno, ovu petlju
vratiti na lijevu igu, ponovo plesti dvije petlje i td. Poslje posljednje petlje sjeće
se kraj niti i provlači kroz posljednju petlju. Umjesto desne igle može se
upotrijebiti i igla za heklanje deblja za jedan do dva broja od one koju zatijeva
vuna. Sa heklaricom petlje se provlače kao kod pravog pletenja. Ako je potrebno
da ivica skidanja istovremeno bude ukras, može se prihvatiti više pletenih petlji
u jednu čvrstu petlju, a između toga se heklaju petljice u lančiću.