‫ﻘﺪ ای ﻨﺪا ن ﻮ ه‬

LATEX 2ε

‫ دﻗﯿﻘﻪ‬١٣١ ‫ در‬LATEX 2ε ‫ﯾﺎ‬

by Tobias Oetiker

Hubert Partl, Irene Hyna and Elisabeth Schlegl

Version 4.26, September 25, 2008

Translator: Mehdi Omidali
‫ ﻣﻬﺪی اﻣﯿﺪﻋﻠﯽ‬:‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‬
 Copyright ©1995-2005 Tobias Oetiker and Contributers. All rights reserved.
This document is free; you can redistribute it and/or modify it under the terms of
the GNU General Public License as published by the Free Software Foundation; either
version 2 of the License, or (at your option) any later version.
This document is distributed in the hope that it will be useful, but WITHOUT ANY
WARRANTY; without even the implied warranty of MERCHANTABILITY or FITNESS
FOR A PARTICULAR PURPOSE. See the GNU General Public License for more details.
You should have received a copy of the GNU General Public License along with this
document; if not, write to the Free Software Foundation, Inc., 675 Mass Ave, Cambridge,
MA 02139, USA.

.‫ ﺗﻤﺎم ﺣﻘﻮق ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‬.‫ © ﺗﻮﺑﯿﺎس اوﺗﯿﮑﺮ و دﯾﮕﺮان‬١٩٩۵-٢٠٠۵ ‫ﺣﻖ ﻣﺆﻟﻒ‬

‫ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬/‫ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را ﭘﺨﺶ و‬،(‫ ﯾﺎ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪﺗﺮ‬٢ ‫ ﺗﺤﺖ اﺟﺎزهﻧﺎﻣﮥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮔﻨﻮ )ﻧﺴﺨﮥ‬،‫اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر آزاد اﺳﺖ‬
.‫دﻫﯿﺪ‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد وﻟﯽ ﺑﺪون ﻫﯿﭻﮔﻮﻧﻪ ﺿﻤﺎﻧﺘﯽ؛ ﺣﺘﯽ ﺑﺪون اﯾﻦ ﺿﻤﺎﻧﺖ ﮐﻪ‬
.‫ ﺑﺮای اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﺟﺎزهﻧﺎﻣﮥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮔﻨﻮ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬.‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺎر ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ ﺑﺎ آدرس زﯾﺮ‬،‫ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﻧﺴﺨﻪ از اﺟﺎزهﻧﺎﻣﮥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮔﻨﻮ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ؛ اﮔﺮ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‬،‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر‬
:‫ﺗﻤﺎس ﺣﺎﺻﻞ ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‬
Free Software Foundation, Inc., 675 Mass Ave, Cambridge, MA 02139, USA.
 ‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫اﻣﺮوزه اﮐﺜﺮ ﻣﺠﻠﻪﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ و ﭘﮋوﻫﺸﯽ از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد اﻧﺘﻈﺎر دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﻟﮥ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻻﺗﮏ ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﻻﺗﮏ ﻣﺘﻨﯽ را آﻣﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﯿﺎﻧﮥ ﮐﺎر ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ ﻧﺮماﻓﺰار‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد؛ اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﮐﺎر ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻋﻨﻮان ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪ word‬ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ‪ .‬دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﮐﺎر واﺿﺢ اﺳﺖ؛ ﻻﺗﮏ ﺑﺮای ﻫﺮ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ دارد ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ را‬
‫ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﻬﯿﻨﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ در اﺑﺘﺪا زﻣﺎن ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﯾﺎدﮔﯿﺮی اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺻﺮف‬
‫ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬در آﯾﻨﺪه ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺮاﺑﺮ اﯾﻦ زﻣﺎن را ﺑﺮای رﻓﻊ ﻣﺸﮑﻼت ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد ﺑﺎﯾﺪ ﺻﺮف ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫اﻣﯿﺪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ در ﯾﺎدﮔﯿﺮی ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻻﺗﮏ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ ﻧﺮماﻓﺰار زﯾﺘﮏ ﺑﻪ ﺑﺎزار اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻠﻢﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﯾﻼﺗﮏ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﻻﺗﮏ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﮥ زﯾﺘﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﯽ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻗﻮی ﻻﺗﮏ را ﺑﺮای ﺗﻬﯿﮥ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﺴﺘﻨﺪی‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻨﺪات ﻓﺎرﺳﯽ‪ ،‬اراﺋﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺴﺘﻪای ﺑﺎ ﻧﺎم ‪ XEPersian‬ﺗﻮﺳﻂ آﻗﺎی وﻓﺎ ﺧﻠﯿﻘﯽ ﺗﻬﯿﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﺎزﮔﺎری آن ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻗﺎی وﻓﺎ ﺧﻠﯿﻘﯽ‬
‫داﻧﺸﺠﻮی دﮐﺘﺮی رﯾﺎﺿﯽ داﻧﺸﮕﺎه ﺳﯿﺪﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ واﻗﻌﺎً ﺑﺎ ﺗﻼش ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺎر ﺗﻬﯿﮥ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺪون ﭼﺸﻢداﺷﺘﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺰرگ را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ‪ .‬وﻇﯿﻔﮥ ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﻢ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﺟﺎﻣﻌﮥ ﻋﻠﻤﯽ‬
‫ﮐﺸﻮر از اﯾﺸﺎن ﮐﻤﺎل ﺗﺸﮑﺮ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر اﯾﻦ ﺗﺮﺟﻤﮥ ﻧﺎﭼﯿﺰ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﯾﺸﺎن ﺗﻘﺪﯾﻢ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻻزم اﺳﺖ از زﺣﻤﺎت آﻗﺎی ﻣﺼﻄﻔﯽ واﺣﺪی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺮوع اوﻟﯿﻦ ﻗﺪمﻫﺎی ﺗﻬﯿﮥ ﺑﺴﺘﻪای ﺑﺮای‬
‫ﻧﮕﺎرش ﻓﺎرﺳﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺒﺪل ﻓﺎرﺳﯽﺗﮏ ﺑﻪ ﯾﻮﻧﯿﮑﺪ )ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﻨﺎﺳﺐ زیﭘﺮﺷﯿﻦ( و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﯾﺠﺎد ﮔﺮوه‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ ﻻﺗﮏ ﮔﻮﮔﻞ ‪ ١‬ﺗﺸﮑﺮ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻤﮏ و اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻈﺮات و ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﺧﻮد و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ درﯾﺎﻓﺖ‬
‫آﺧﺮﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﺮوه ﻣﻠﺤﻖ ﺷﻮﯾﺪ‪ .‬اﻣﮑﺎﻧﺎت اﺳﺘﻔﺎده از ‪ BibTex‬ﺗﻮﺳﻂ آﻗﺎی ﻣﺤﻤﻮد اﻣﯿﻦ‬
‫ﻃﻮﺳﯽ ﻓﺮاﻫﻢ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ از اﯾﺸﺎن ﺳﭙﺎﺳﮕﺬاری ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬از آﻗﺎی ﺳﯿﺪ رﺿﯽ ﻋﻠﻮیزاده ﺑﺮای ﺗﻬﯿﮥ اﻓﺰوﻧﮥ ﻧﮕﺎرش‬
‫ﻓﺎرﺳﯽ ﺑﻪ وﯾﺮاﯾﺸﮕﺮ ‪ Texmaker‬و از آﻗﺎی اﻣﯿﺮﻣﺴﻌﻮد ﭘﻮرﻣﻮﺳﯽ ﺑﺮای ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎر اﯾﺸﺎن در آﻣﺎدهﺳﺎزی وﯾﮑﯽ‬
‫زیﭘﺮﺷﯿﻦ ‪ ٢‬ﺗﺸﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻬﺪی اﻣﯿﺪﻋﻠﯽ‬ ‫>‪<mehdioa@gmail.com‬‬

‫‪١‬‬
‫‪http://groups.google.com/group/farsilatex?hl=fa‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪http://fa.parsilatex.wikia.com‬‬
 ‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫‪ [١] LATEX‬ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻋﺎﻟﯽ ﻋﻠﻤﯽ و رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻧﻮاع دﯾﮕﺮ ﻧﻮﺷﺘﺎر‪ ،‬از ﯾﮏ ﻧﺎﻣﮥ ﺳﺎده ﺗﺎ ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ LATEX‬از ‪ [٢] TEX‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺗﻮر ﺣﺮوفﭼﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﮥ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻻﺗﮏ ﻣﯽﭘﺮدازد و ﺑﺮای ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎی آن ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺸﺎﻫﺪۀ‬
‫ﺷﺮح ﮐﺎﻣﻠﯽ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻻﺗﮏ ﺑﻪ ]‪ [٣ ،١‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﻪ ‪ ۶‬ﻓﺼﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ ١‬ﺷﻤﺎ را از ﺳﺎﺧﺘﺎر اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎی ﻻﺗﮏ آ ﮔﺎه ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﻤﯽ از ﺗﺎرﯾﺨﭽﮥ ﻻﺗﮏ ﻧﯿﺰ در اﯾﻦ‬
‫ﻓﺼﻞ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺷﻤﺎﯾﯽ ﮐﻠﯽ از روش ﮐﺎر ﻻﺗﮏ را ﻣﯽآﻣﻮزﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ ٢‬ﺑﻪ درون ﺟﺰﺋﯿﺎت ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ و ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی اﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﻻﺗﮏ را ﻣﻌﺮﻓﯽ و ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻄﺎﻟﻌﮥ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد را ﺧﻮاﻫﯿﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ ٣‬روش ﻧﮕﺎرش ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎ را در ﻻﺗﮏ ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎی زﯾﺎدی ﺑﺮای ﺗﻮﺿﯿﺢ ﮐﺎﻣﻞ ﻗﺪرت واﻗﻌﯽ‬
‫ﻻﺗﮏ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎی اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﻻﺗﮏ در ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺟﺪول‬
‫آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ ۴‬روش ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﻪ و ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬و اﻟﺼﺎق ﺗﺼﻮﯾﺮﻫﺎی ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس را ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ روش ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺑﻪ وﺳﯿﻠﮥ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف‪.‬ﻻﺗﮏ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد و ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺴﺘﮥ ﮔﺴﺘﺮشﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ ۵‬روش ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞ را ﺑﺎ ﮐﻤﮏ ﻻﺗﮏ ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی رﺳﻢ ﺷﮑﻞﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﮥ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی‪،‬‬
‫ذﺧﯿﺮه و اﻟﺼﺎق آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﯾﺎد ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﮑﻞﻫﺎ را ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻻﺗﮏ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﯿﺪ و آﻧﮕﺎه ﻻﺗﮏ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﺑﺮای ﺷﻤﺎ رﺳﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ ۶‬ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺧﻄﺮﻧﺎک ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻃﺮح ﻧﻮﺷﺘﺎر در ﻻﺗﮏ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﯾﺎد ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﺪ ﺗﺎ ﻃﺮح زﯾﺒﺎی ﺧﺮوﺟﯽ ﻻﺗﮏ را ﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ زﺷﺖ و‬
‫ﻧﺎراﺣﺖﮐﻨﻨﺪه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‬ ‫ج‬

‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺼﻞﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ — اﯾﻦ ﮐﺘﺎب آﻧﻘﺪر ﭘﺮﺣﺠﻢ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫ﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺜﺎلﻫﺎ را ﺑﻪ دﻗﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﺮدهاﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺣﺠﻢ ﮔﺴﺘﺮدهای از اﻃﻼﻋﺎت اﯾﻦ ﮐﺘﺎب در ﻣﺜﺎلﻫﺎﯾﺶ‬
‫ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻻﺗﮏ ﺑﺮای ﺑﺴﯿﺎری از اﻧﻮاع ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﮑﯿﻨﺘﺎش و ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺑﺰرگ ﯾﻮﻧﯿﮑﺲ‬
‫و وی‪.‬ام‪.‬اس‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮ روی ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮﻫﺎی داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺼﺐ و آﻣﺎدۀ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺼﺐ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻻﺗﮏ در ]‪ [۵‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ در ﻧﺼﺐ اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺮﺧﻮردﯾﺪ‪ ،‬از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﮐﺘﺎب را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده اﺳﺖ ﮐﻤﮏ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﻫﺪف اﯾﻦ ﮐﺘﺎب راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺷﻤﺎ ﺑﺮای ﻧﺼﺐ ﻻﺗﮏ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻫﺪف‬
‫آن راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺗﮏ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻻﺗﮏ اﺣﺘﯿﺎج دارﯾﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ وﺑﮕﺎه ﺷﺒﮑﻪ آرﺷﯿﻮ ﺑﺰرگ ﺗﮏ )‪ (CTAN‬ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺤﮥ ﺧﺎﻧﮕﯽ اﯾﻦ آرﺷﯿﻮ در ‪ http://www.ctan.org‬ﻗﺮار دارد‪ .‬ﻫﻤﮥ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﻻﺗﮏ را ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از‬
‫آرﺷﯿﻮ اف‪.‬ﺗﯽ‪.‬ﭘﯽ ‪ ftp://www.ctan.org‬و ﺳﺎﯾﺖﻫﺎی آﯾﻨﻪای آن در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫در ﮐﺘﺎب ارﺟﺎعﻫﺎی دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ‪ CTAN‬ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر وﯾﮋه ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ و ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬
‫اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺘﻦ ﮐﺎﻣﻞ ‪ ،url‬ﺗﻨﻬﺎ ﮐﻠﻤﮥ ‪ CTAN‬را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﺎﺧﻪای ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮوﯾﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪام‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻻﺗﮏ را روی ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ ﺧﻮد راهاﻧﺪازی ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آدرس زﯾﺮ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪:‬‬
‫‪CTAN:/tex-archive/systems‬‬

‫اﮔﺮ ﻧﻈﺮی ﺑﺮای اﺿﺎﻓﻪ ﯾﺎ ﮐﻢ ﮐﺮدن اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ دارﯾﺪ‪ ،‬ﻟﻄﻔﺎً ﻣﺮا ﻣﻄﻠﻊ ﺳﺎزﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻗﺴﻤﺖ از اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﭼﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺎﯾﻞ ﻫﺴﺘﻢ ﮐﻪ دﯾﺪﮔﺎهﻫﺎی اﻓﺮاد ﺗﺎزهﮐﺎر‬
‫راﺑﺪاﻧﻢ‪.‬‬

‫‪Tobias Oetiker‬‬ ‫>‪<tobi@oetiker.ch‬‬

‫‪OETIKER+PARTNER AG‬‬
‫‪Aarweg 15‬‬
‫‪4600 Olten‬‬
‫‪Switzerland‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫پ‬ ‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫ث‬ ‫ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫‪١‬‬ ‫‪ ١‬ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬

‫‪١‬‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺑﺎزی ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.١‬‬
‫‪١‬‬ ‫ﺗﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.١.١‬‬
‫‪١‬‬ ‫ﻻﺗﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.١.١‬‬
‫‪٢‬‬ ‫ﻣﺒﺎﻧﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.١‬‬
‫‪٢‬‬ ‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺘﺎب‪ ،‬و ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٢.١‬‬
‫‪٢‬‬ ‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺒﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.٢.١‬‬
‫‪٣‬‬ ‫ﻣﺰﯾﺖﻫﺎ و اﺷﮑﺎﻻت ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.٢.١‬‬
‫‪۴‬‬ ‫ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ورودی ﻻﺗﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.١‬‬
‫‪۴‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٣.١‬‬
‫‪۴‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﺣﺮوف وﯾﮋه‬ ‫‪٢.٣.١‬‬
‫‪۵‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻻﺗﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.٣.١‬‬
‫‪۵‬‬ ‫ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.٣.١‬‬
‫‪۶‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ورودی ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.١‬‬
‫‪٨‬‬ ‫ﯾﮏ دوره ﺧﻂ ﻓﺮﻣﺎن ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۵.١‬‬
‫‪٩‬‬ ‫ﻃﺮحﺑﻨﺪی ﻧﻮﺷﺘﺎر ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۶.١‬‬
‫‪٩‬‬ ‫ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.۶.١‬‬
‫‪٩‬‬ ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.۶.١‬‬
‫‪١٢‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ﺻﻔﺤﺎت ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.۶.١‬‬
‫‪١٣‬‬ ‫ﻓﺎﯾﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٧.١‬‬
‫‪١۴‬‬ ‫ﭘﺮوژهﻫﺎی ﺑﺰرگ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٨.١‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ح‬

‫‪١۵‬‬ ‫‪ ٢‬ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬

‫‪١۵‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺘﻦ و زﺑﺎن ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٢‬‬
‫‪١٧‬‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻂ و ﺻﻔﺤﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.٢‬‬
‫‪١٧‬‬ ‫ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎی ﻫﻢﺷﮑﻞ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٢.٢‬‬
‫‪١٨‬‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﻦ ﮐﻠﻤﺎت ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.٢.٢‬‬
‫‪١٩‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫رﺷﺘﻪﻫﺎی ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه‬ ‫‪٣.٢‬‬
‫‪١٩‬‬ ‫ﺣﺮوف و ﻧﻤﺎدﻫﺎی وﯾﮋه ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.٢‬‬
‫‪١٩‬‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.۴.٢‬‬
‫‪٢٠‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﮥ ﮐﻠﻤﺎت و ﺷﮑﺴﺘﻦ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.۴.٢‬‬
‫‪٢٠‬‬ ‫ﺗﯿﻠﺪا )∼( ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.۴.٢‬‬
‫‪٢٠‬‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ درﺟﻪ )◦( ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.۴.٢‬‬
‫‪٢١‬‬ ‫ﻧﻤﺎد واﺣﺪ ﭘﻮل اروﭘﺎ )‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (€‬‬ ‫‪۵.۴.٢‬‬
‫‪٢١‬‬ ‫ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ )‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (. . .‬‬ ‫‪۶.۴.٢‬‬
‫‪٢٢‬‬ ‫ﭼﺴﺒﯿﺪﮔﯽ ﺣﺮوف ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٧.۴.٢‬‬
‫‪٢٢‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﻟﻬﺠﻪﻫﺎ و ﺣﺮوف وﯾﮋه‬ ‫‪٨.۴.٢‬‬
‫‪٢٣‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﮐﻠﻤﺎت ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۵.٢‬‬
‫‪٢٣‬‬ ‫ﻋﻨﻮان‪ ،‬ﻓﺼﻞ‪ ،‬و ﺑﺨﺶ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۶.٢‬‬
‫‪٢۵‬‬ ‫ارﺟﺎع ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٧.٢‬‬
‫‪٢۶‬‬ ‫ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٨.٢‬‬
‫‪٢۶‬‬ ‫ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﻠﻤﺎت ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٩.٢‬‬
‫‪٢٧‬‬ ‫‪ ١٠.٢‬ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٧‬‬ ‫‪ ١.١٠.٢‬ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺗﺒﺼﺮه‪ ،‬ﺗﻮﺿﯿﺢ‪ ،‬و ﺷﻤﺎرهدار ‪. . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٨‬‬ ‫‪ ٢.١٠.٢‬ﭼﭗ‪ ،‬راﺳﺖ‪ ،‬و وﺳﻂ ﭼﯿﻦ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٩‬‬ ‫‪ ٣.١٠.٢‬ﻧﻘﻞ ﻗﻮل و ﺷﻌﺮ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٢٩‬‬ ‫‪ ۴.١٠.٢‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٣٠‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ ۵.١٠.٢‬ﭼﺎپ ﺗﺤﺖاﻟﻠﻔﻆ‬
‫‪٣٠‬‬ ‫‪ ۶.١٠.٢‬ﺟﺪول ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٣٢‬‬ ‫‪ ١١.٢‬اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪٣۵‬‬ ‫‪ ١٢.٢‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﺟﺴﺎم ﺷﮑﺴﺘﻨﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬

‫‪٣٧‬‬ ‫‪ ٣‬ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬

‫‪٣٧‬‬ ‫ﮐﻼف ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AMS-LATEX‬‬ ‫‪١.٣‬‬
‫‪٣٧‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﺗﻨﻬﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.٣‬‬
‫‪٣٩‬‬ ‫ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٢.٣‬‬
‫‪۴٠‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻠﻮکﻫﺎی ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.٣‬‬
‫‪۴۵‬‬ ‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻋﻤﻮدی ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.٣‬‬
‫‪۴۵‬‬ ‫ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.۴.٣‬‬
‫خ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫‪۴۵‬‬ ‫آراﯾﻪ و ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.۴.٣‬‬

‫‪۴٧‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ در ﻣﺤﯿﻂ رﯾﺎﺿﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۵.٣‬‬
‫‪۴٧‬‬ ‫اﺷﺒﺎح ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.۵.٣‬‬
‫‪۴٨‬‬ ‫رﯾﺰهﮐﺎری ﺑﺎ ﻗﻠﻢﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۶.٣‬‬
‫‪۴٩‬‬ ‫ﺣﺮوف ﺳﯿﺎه ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.۶.٣‬‬
‫‪۴٩‬‬ ‫ﻗﻀﯿﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٧.٣‬‬
‫‪۵٢‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻤﺎدﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٨.٣‬‬

‫‪۶١‬‬ ‫‪ ۴‬اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه‬

‫‪۶١‬‬ ‫اﻟﺼﺎق ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.۴‬‬
‫‪۶٣‬‬ ‫ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.۴‬‬
‫‪۶۴‬‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ ﺳﺎزی ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.۴‬‬
‫‪۶۵‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﺳﺮﺑﺮگﻫﺎی ﺗﺠﻤﻠﯽ‬ ‫‪۴.۴‬‬
‫‪۶۵‬‬ ‫ﺑﺴﺘﮥ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verbatim‬‬ ‫‪۵.۴‬‬
‫‪۶٧‬‬ ‫ﻧﺼﺐ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی اﺿﺎﻓﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۶.۴‬‬
‫‪۶٨‬‬ ‫ﮐﺎر ﺑﺎ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٧.۴‬‬
‫‪۶٩‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎی ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺑﺮای وب ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٧.۴‬‬
‫‪۶٩‬‬ ‫ﻗﻠﻢﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.٧.۴‬‬
‫‪٧٠‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮاﻓﯿﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.٧.۴‬‬
‫‪٧٠‬‬ ‫ارﺟﺎع ﻣﺘﻨﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.٧.۴‬‬
‫‪٧٣‬‬ ‫ﻣﺸﮑﻼت اﺗﺼﺎلﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۵.٧.۴‬‬
‫‪٧٣‬‬ ‫ﻣﺸﮑﻼت ﭼﻮب اﻟﻒ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۶.٧.۴‬‬
‫‪٧۵‬‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﻼﯾﺪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٨.۴‬‬

‫‪٧٩‬‬ ‫‪ ۵‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬

‫‪٧٩‬‬ ‫ﻣﺮور ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.۵‬‬
‫‪٨٠‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺼﻮﯾﺮ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.۵‬‬
‫‪٨٠‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی اﺑﺘﺪاﯾﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٢.۵‬‬
‫‪٨١‬‬ ‫ﭘﺎرهﺧﻂ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.٢.۵‬‬
‫‪٨٢‬‬ ‫ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.٢.۵‬‬
‫‪٨٣‬‬ ‫داﯾﺮه ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.٢.۵‬‬
‫‪٨۴‬‬ ‫ﻣﺘﻦ و ﻓﺮﻣﻮل ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۵.٢.۵‬‬
‫‪٨۵‬‬ ‫‪ \multiput‬و ‪. . . . . . . . . . . . . . . . \linethikness‬‬ ‫‪۶.٢.۵‬‬
‫‪٨۶‬‬ ‫ﺑﯿﻀﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٧.٢.۵‬‬
‫‪٨٧‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﭼﻨﺪﺑﺎره از ﺟﻌﺒﻪﻫﺎی ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭘﯿﺶﺳﺎﺧﺘﻪ ‪. . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٨.٢.۵‬‬
‫‪٨٨‬‬ ‫ﺧﻢﻫﺎی درﺟﮥ دوم ﺑﺰﯾﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٩.٢.۵‬‬
‫‪٨٩‬‬ ‫‪ ١٠.٢.۵‬ﺗﺴﺒﯿﺢ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫د‬

‫‪٩٠‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ ١١.٢.۵‬ﺳﺮﻋﺖ در ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻧﺴﺒﯿﺖ ﻋﺎم‬

‫‪٩٠‬‬ ‫ﺑﺴﺘﮥ ﮔﺮاﻓﯿﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TikZ & PGF‬‬ ‫‪٣.۵‬‬
‫‪٩٣‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XY-pic‬‬ ‫‪۴.۵‬‬

‫‪٩٧‬‬ ‫‪ ۶‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻻﺗﮏ‬

‫‪٩٧‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ‪ ،‬و ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.۶‬‬
‫‪٩٨‬‬ ‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.١.۶‬‬
‫‪٩٩‬‬ ‫ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.١.۶‬‬
‫‪٩٩‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎی اﺿﺎﻓﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.١.۶‬‬
‫ﺧﻂ ﻓﺮﻣﺎن ﻻﺗﮏ ‪١٠٠ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.١.۶‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ ‪١٠١ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۵.١.۶‬‬
‫‪١٠١‬‬ ‫ﻗﻠﻢﻫﺎ و اﻧﺪازۀ آﻧﻬﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.۶‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﻠﻢ ‪١٠١ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٢.۶‬‬
‫ﺧﻄﺮ‪ ،‬وﯾﻞ راﺑﯿﻨﺴﻮن‪ ،‬ﺧﻄﺮ ‪١٠۴ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.٢.۶‬‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ‪١٠۴ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.٢.۶‬‬
‫‪١٠۵‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪﮔﺬاری ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.۶‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺧﻂﻫﺎ ‪١٠۵ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٣.۶‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﭘﺎراﮔﺮاف ‪١٠۵ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.٣.۶‬‬
‫‪١٠۶ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻓﻘﯽ‬ ‫‪٣.٣.۶‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﻤﻮدی ‪١٠٧ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.٣.۶‬‬
‫‪١٠٨‬‬ ‫ﻃﺮح ﺻﻔﺤﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.۶‬‬
‫‪١١٠‬‬ ‫ﺑﺎزی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻃﻮلﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۵.۶‬‬
‫‪١١١‬‬ ‫ﺟﻌﺒﻪﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۶.۶‬‬
‫‪١١٣‬‬ ‫‪ \rule‬و ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . \strut‬‬ ‫‪٧.۶‬‬

‫‪١١۵‬‬ ‫ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ‬

‫‪١١٧‬‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬
 ‫ﻟﯿﺴﺖ ﺗﺼﺎوﯾﺮ‬

‫‪٧‬‬ ‫ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ﻻﺗﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.١‬‬

‫‪٧‬‬ ‫ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ﻣﻘﺎﻟﮥ ﻣﺠﻠﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.١‬‬

‫‪۶۶‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ﺑﺎرﮔﺬاری ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . fancyhdr‬‬ ‫‪١.۴‬‬

‫‪٧۶‬‬ ‫ﮐﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮای ﻃﺒﻘﮥ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . beamer‬‬ ‫‪٢.۴‬‬

‫‪١٠١‬‬ ‫ﻣﺜﺎل ﺑﺴﺘﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.۶‬‬

‫‪١٠٩‬‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻃﺮح ﺻﻔﺤﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.۶‬‬
 ‫ﻟﯿﺴﺖ ﺟﺪاول‬

‫‪٩‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎر‬ ‫‪١.١‬‬

‫‪١٠‬‬ ‫ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.١‬‬
‫‪١١‬‬ ‫ﺗﻌﺪادی از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮزﯾﻊ ﻻﺗﮏ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ‪. . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.١‬‬
‫‪١٢‬‬ ‫ﺳﺒﮏﻫﺎی ﺻﻔﺤﮥ از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه ﻻﺗﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.١‬‬

‫‪٢١‬‬ ‫ﮐﯿﺴﻪای ﭘﺮ از ﻧﻤﺎد اروﭘﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٢‬‬

‫‪٢٢‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫ﻟﻬﺠﻪﻫﺎ و ﺣﺮوف وﯾﮋه‬ ‫‪٢.٢‬‬
‫‪٣٣‬‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻗﺮاردادن اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.٢‬‬

‫‪۵٢‬‬ ‫ﻟﻬﺠﻪﻫﺎی ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.٣‬‬

‫‪۵٢‬‬ ‫اﻟﻔﺒﺎی ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.٣‬‬
‫‪۵٣‬‬ ‫رواﺑﻂ دوﺗﺎﯾﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.٣‬‬
‫‪۵٣‬‬ ‫ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی دوﺗﺎﯾﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.٣‬‬
‫‪۵۴‬‬ ‫ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۵.٣‬‬
‫‪۵۴‬‬ ‫ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۶.٣‬‬
‫‪۵۴‬‬ ‫ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻟﻬﺠﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٧.٣‬‬
‫‪۵۵‬‬ ‫ﺣﺎﺋﻞﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٨.٣‬‬
‫‪۵۵‬‬ ‫ﺣﺎﺋﻞﻫﺎی ﺑﺰرگ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٩.٣‬‬
‫‪۵۵‬‬ ‫‪ ١٠.٣‬ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪۵۵‬‬ ‫‪ ١١.٣‬ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﻏﯿﺮ رﯾﺎﺿﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪۵۶‬‬ ‫‪ ١٢.٣‬ﺣﺎﺋﻞﻫﺎی ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .AMS‬‬
‫‪۵۶‬‬ ‫‪AMS ١٣.٣‬ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ و ﻋﺒﺮی ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬
‫‪۵۶‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪ ١۴.٣‬اﻟﻔﺒﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬
‫‪۵۶‬‬ ‫‪ ١۵.٣‬ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی دوﺗﺎﯾﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AMS‬‬
‫‪۵٧‬‬ ‫‪ ١۶.٣‬رواﺑﻂ دوﺗﺎﯾﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AMS‬‬
‫‪۵٨‬‬ ‫‪ ١٧.٣‬ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎی ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AMS‬‬
‫‪۵٩‬‬ ‫‪ ١٨.٣‬ﻧﻘﯿﺾ رواﺑﻂ دوﺗﺎﯾﯽ و ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎی ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . AMS‬‬
‫ﻟﯿﺴﺖ ﺟﺪاول‬ ‫س‬

‫‪۵٩‬‬ ‫‪ ١٩.٣‬ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AMS‬‬

‫‪۶٢‬‬ ‫ﻧﺎم ﮐﻠﯿﺪﻫﺎ ﺑﺮای ﺑﺴﺘﮥ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . graphicx‬‬ ‫‪١.۴‬‬

‫‪۶۴‬‬ ‫ﻣﺜﺎلﻫﺎﯾﯽ از ﺷﮑﻞ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٢.۴‬‬

‫‪١٠٢‬‬ ‫ﻗﻠﻢﻫﺎ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪١.۶‬‬

‫‪١٠٢‬‬ ‫‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ‬ ‫‪٢.۶‬‬
‫‪١٠٣‬‬ ‫اﻧﺪازۀ واﻗﻌﯽ ﻗﻠﻢ در ﻃﺒﻘﮥ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪٣.۶‬‬
‫‪١٠٣‬‬ ‫ﻗﻠﻢﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۴.۶‬‬
‫‪١٠٧‬‬ ‫ﮐﻤﯿﺖﻫﺎی ﺗﮏ ‪. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .‬‬ ‫‪۵.۶‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ‪١‬‬

‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬

‫اوﻟﯿﻦ ﻗﺴﻤﺖ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﺗﺎرﯾﺨﭽ ٔﻪ ‪ LATEX 2ε‬اﺧﺘﺼﺎص دارد‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ دوم ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ‪LATEX 2ε‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﻄﺎﻟﻌ ٔﻪ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ درﻣﯽﯾﺎﺑﯿﺪ ﮐﻪ ‪ LATEX‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻄﺎﻟﻌ ٔﻪ اداﻣﻪ ﮐﺘﺎب ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﺑﺎزی‬ ‫‪١.١‬‬

‫ﺗﮏ‬ ‫‪١.١.١‬‬

‫ﺗﮏ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ دوﻧﺎﻟﺪ ﮐﻨﻮث ]‪ [٢‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف آن ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ ﻋﺎدی‬
‫و رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ‪.‬ﮐﻨﻮث در ﺳﺎل ‪ ١٩٧٧‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﮏ ﮐﺮد ﺗﺎ ﻗﺪرت ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ اﺑﺰار ﭼﺎپ دﯾﺠﯿﺘﺎل را ﮐﻪ در‬
‫آن زﻣﺎن در ﺻﻨﻌﺖ ﭼﺎپ رﺧﻨﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد ﻣﻮرد ﮐﺎوش ﻗﺮار دﻫﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﻣﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺪی ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﮐﺘﺎبﻫﺎ‬
‫و ﻣﻘﺎﻻت ﺧﻮدش را از ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺗﮏ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﻣﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ در ﺳﺎل ‪١٩٨٢‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎر ﯾﺎﻓﺖ و در ﺳﺎل ‪ ١٩٨٩‬اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺣﻤﺎﯾﺖ ﺣﺮوف ‪ ٨‬ﺑﯿﺘﯽ و دﯾﮕﺮ زﺑﺎنﻫﺎ ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮت ﺗﮏ‬
‫در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ‪ ،‬روی ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻧﺼﺐ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺠﺎزی ﻓﺎرغ از اﺷﮑﺎل‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺴﺨﮥ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺗﮏ ‪ ٣.١۴١۵٩٢‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﺪد ‪ π‬ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ٢.١.١‬ﻻﺗﮏ‬

‫ﻻﺗﮏ ﯾﮏ ﺑﺴﺘﻪ از ﻣﺎﮐﺮوﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهﻫﺎ اﻣﮑﺎن ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ و ﭼﺎپ ﮐﺎرﻫﺎﯾﺸﺎن را ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﺪادی ﻃﺮح ﺣﺮﻓﻪای ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻻﺗﮏ در اﺑﺘﺪا ﺗﻮﺳﻂ ﻟ‪‬ﺰ‪‬ﻟﯽ ﻟ‪‬ﻤ‪‬ﭙﻮرت ]‪ [١‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ از ﺗﮏ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺣﺮوفﭼﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ روزﻫﺎ ﻻﺗﮏ ﺗﻮﺳﻂ ﻓ‪‬ﺮاﻧْﮏ ﻣﯿﺘ‪‬ﻞﺑﺎخ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬ ‫‪٢‬‬

‫‪ ٢.١‬ﻣﺒﺎﻧﯽ‬

‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺘﺎب‪ ،‬و ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ‬ ‫‪١.٢.١‬‬

‫ﺑﺮای اﻧﺘﺸﺎر ﭼﯿﺰی ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻧﻮﺷﺘﮥ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎت اﻧﺘﺸﺎراﺗﯽ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻃﺮاﺣﺎن ﮐﺘﺎب در ﻣﻮرد‬
‫ﺳﺒﮏ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد )ﻋﺮض ﺳﺘﻮن‪ ،‬ﻗﻠﻢ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺳﺮﺑﺮگ‪ .( . . . ،‬ﻃﺮاح ﮐﺘﺎب راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻻزم‬
‫را ﺑﻪ ﺣﺮوفﭼﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﮐﺘﺎب را ﺑﺮ ﻃﺒﻖ آن ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺮاح ﮐﺘﺎب ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﺘﺎب ﭼﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬او در ﻣﻮرد ﺳﺮﺑﺮگ‬
‫ﻓﺼﻞﻫﺎ‪ ،‬ارﺟﺎعﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺜﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎ‪ ،‬و ﻏﯿﺮه ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺮﻓﻪای ﺧﻮد و اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﻣﺤﺘﻮای‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫در ﻣﺤﯿﻂ ﻻﺗﮏ‪ ،‬ﻻﺗﮏ ﻧﻘﺶ ﻃﺮاح ﮐﺘﺎب را ﺑﺮﻋﻬﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد و از ﺗﮏ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺮوفﭼﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻻﺗﮏ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ دارد‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻓﯽ در ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ﮐﺎرش را ﺑﻪ ﻻﺗﮏ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻻﺗﮏ وارد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪١‬‬
‫ﺗﻔﺎوت دارد ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﺮدازشﮔﺮﻫﺎی ﻣﺘﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪MS‬‬ ‫اﯾﻦ ﮐﺎر ﮐﺎﻣﻼ‪ ‬ﺑﺎ روش ‪WYSIWYG‬‬
‫‪ Word‬ﯾﺎ ‪ Corel WordPerfect‬از آن ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺳﺒﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻮﺷﺘﻦ آن ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎ ﺷﮑﻞ ﺧﺮوﺟﯽ را‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر را‬
‫ﺗﺎﯾﭗ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮ روی ﺻﻔﺤﮥ ﻧﻤﺎﯾﺶ دﯾﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از ﻻﺗﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺮﻣﺎل ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺎﯾﭗ ﻣﺘﻦ ﺷﮑﻞ ﺧﺮوﺟﯽ را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را ﺑﻌﺪ از ﭘﺮدازش ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺗﮏ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺗﺼﺤﯿﺤﺎت را ﻣﯽﺗﻮان ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﭼﺎﭘﮕﺮ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺒﮏ‬ ‫‪٢.٢.١‬‬

‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﯾﮏ ﻫﻨﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهﻫﺎی ﻧﺎوارد ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت اﺳﺎﺳﯽ در ﻫﻨﮕﺎم ﻃﺮاﺣﯽ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ زﯾﺮا‬
‫ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻃﺮاﺣﯽ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﻠﻢ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺖ ”اﮔﺮ ﯾﮏ ﻣﺘﻦ از ﻧﻈﺮ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮب‬
‫ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ “.‬اﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﺘﺎب را ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮاﻧﺪ ﻧﻪ آﻧﮑﻪ در ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎه ﻋﮑﺲ آوﯾﺰان ﮐﺮد‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺎﯾﯽ‬
‫و ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ ﺑﻮدن آن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢﺗﺮ از ﻇﺎﻫﺮ زﯾﺒﺎی آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫• ﻧﻮع و اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ ﺷﻤﺎرهﺑﻨﺪی ﺳﺮﺑﺮگ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺼﻞﻫﺎ و ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﺮای‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه واﺿﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫• ﻃﻮل ﺧﻂﻫﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮاﻧﻨﺪه را ﺧﺴﺘﻪ ﻧﮑﻨﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﺻﻔﺤﺎت را از ﺑﯿﻦ ﻧﺒﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ‪ ،WYSIWYG‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎی زﯾﺒﺎ اﻣﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎزﮔﺎر را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺗﮏ ﺑﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﮐﺮدن ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪاش از ﭼﻨﯿﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺗﮏ آﻧﮕﺎه ﻃﺮاﺣﯽ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺳﺒﮏ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪١‬‬
‫‪What you see is what you get.‬‬
‫‪٣‬‬ ‫‪ ٢.١‬ﻣﺒﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﺰﯾﺖﻫﺎ و اﺷﮑﺎﻻت‬ ‫‪٣.٢.١‬‬

‫اﻓﺮادی ﮐﻪ از ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ WYSIWYG‬ﯾﺎ ﻻﺗﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ در ﻣﻮرد ”ﻣﺰﯾﺖ ﻻﺗﮏ ﺑﺮ ﭘﺮدازﺷﮕﺮﻫﺎی‬
‫ﻋﺎدی“ ﯾﺎ ﻋﮑﺲ آن ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎری ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از‬
‫اداﻣﻪ ﺑﺤﺚ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﮐﻨﯿﺪ زﯾﺮا اﻏﻠﺐ ﺑﺪون ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﻓﺮار از ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺤﺜﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﻤﯽ ﻣﻬﻤﺎت ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﺰﯾﺖ ﻻﺗﮏ ﺑﺮ ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﭘﺮدازﺷﮕﺮ ﻋﺎدی ﻣﺘﻦ از ﻗﺮار زﯾﺮ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬

‫• ﺳﺒﮏﻫﺎی زﯾﺒﺎی ﺣﺮﻓﻪای ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺘﻦ را آن ﮔﻮﻧﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ واﻗﻌﺎً ﺑﺎﯾﺪ ﭼﺎپ ﺷﻮد‪.‬‬

‫• ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫• ﮐﺎرﺑﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺗﻌﺪادی ﻓﺮﻣﺎن آﺳﺎن را ﯾﺎد ﺑﮕﯿﺮد ﺗﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪاش را ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ در ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺘﺎر واﻗﻌﯽ ﻣﺘﻦ ﻧﮕﺮان ﺑﺎﺷﯿﺪ‪.‬‬

‫• ﺣﺘﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﻧﻮﺷﺖﻫﺎ‪ ،‬ارﺟﺎعﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬و ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫• ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی اﺿﺎﻓﯽ ﻣﺠﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺮای ﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽدﻫﺪ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‬
‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ ﺑﺮای ﮔﺮاﻓﯿﮏ ﯾﺎ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﻗﺮار دادن ارﺟﺎعﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﺳﺘﺎﻧﺪارد وﺟﻮد‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ در ]‪ [٣‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫• ﻻﺗﮏ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪهﻫﺎ را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻨﻮﯾﺴﻨﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ روﺷﯽ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻻﺗﮏ از آن ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫• ﺗﮏ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﻻﺗﮏ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ اﻧﻌﻄﺎف و ﻣﺠﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪ ،‬اﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ روی ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻋﺎﻣﻠﯽ‬
‫ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻻﺗﮏ دارای ﺑﺪیﻫﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻦ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ آﻧﻬﺎ را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﻣﻄﻤﺌﻨﻢ اﻓﺮاد دﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺻﺪﺗﺎ از آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻮﺷﺰد ﮐﻨﻨﺪ ) ‪-‬؛‬

‫• ﻻﺗﮏ ﺑﺮای اﻓﺮادی ﮐﻪ روح ﺧﻮدﺷﺎن را ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ ‪...‬‬

‫• ﺑﺎ وﺟﻮدی ﮐﻪ ﺑﻌﻀﯽ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان در ﯾﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮد‪ ،‬ﻃﺮاﺣﯽ ﯾﮏ ﺳﺒﮏ ﺟﺪﯾﺪ ﺳﺨﺖ‬
‫‪٢‬‬
‫و زﻣﺎنﺑﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫• ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﻦﻫﺎی ﺑﺪون ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬

‫• ﻫﻤﺴﺘﺮ ‪ ٣‬ﺷﻤﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﺸﻮﯾﻖﻫﺎی اوﻟﯿﻦ ﻗﺪمﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﯿﭻﮔﺎه ﻣﻔﻬﻮم ﻧﻘﺎط ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺬاری ﺷﺪه را‬
‫درﻧﯿﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬ﺷﺎﯾﻌﺎﺗﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ رﻓﻊ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎر ﻻﺗﮏ ‪ ٣‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪Hamster‬‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬ ‫‪۴‬‬

‫ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ورودی ﻻﺗﮏ‬ ‫‪٣.١‬‬

‫ورودی ﻻﺗﮏ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ اَﺳ‪‬ﮑﯽ ﺳﺎده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان آن را ﺑﺎ ﻫﺮ وﯾﺮاﯾﺸﮕﺮی ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ ورودی ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺘﻦ و‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺘﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ‬ ‫‪١.٣.١‬‬
‫‪۵‬‬ ‫‪۴‬‬
‫ﻻﺗﮏ ﺑﺎ ﺣﺮوف ”ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺳﻔﯿﺪ“ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺮف ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯾﺎ ﺗﺐ ﺑﻪ ﻃﻮر ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ”ﻓﺎﺻﻠﻪ“ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺳﻔﯿﺪ در اﺑﺘﺪای ﺧﻂ ﺑﯽاﺛﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﮑﺴﺘﻦ‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎی ﻣﺘﻮاﻟ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﯾ‬
‫ﺧﻂ ﻣﺎﻧﻨﺪ ”ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺳﻔﯿﺪ“ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺧﻂ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﯿﻦ دو ﺧﻂ از ﻣﺘﻦ ﭘﺎﯾﺎن ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪” .‬ﭼﻨﺪ“ ﺧﻂ ﺧﺎﻟﯽ ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ”ﯾﮏ“ ﺧﻂ ﺧﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻦ زﯾﺮ ﯾﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﺘﻦ ورودی ﻗﺮار دارد و در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺧﺮوﺟﯽ ﻗﺮار دارد‪.‬‬

‫‪It does not matter whether you‬‬

‫‪enter one or several‬‬ ‫‪spaces‬‬
‫‪It does not matter whether you enter one or‬‬
‫‪after a word.‬‬
‫‪several spaces after a word.‬‬

‫‪An empty line starts a new‬‬ ‫‪An empty line starts a new paragraph.‬‬
‫‪paragraph.‬‬

‫ﺣﺮوف وﯾﮋه‬ ‫‪٢.٣.١‬‬

‫ﻧﻤﺎدﻫﺎی زﯾﺮ ﺣﺮوف اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﺎ دارای ﻣﻌﻨﺎی وﯾﮋه در ﻻﺗﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﯾﺎ در ﻫﻤﮥ ﻗﻠﻢﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً در ﻣﺘﻦ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮﯾﺪ در ﺧﺮوﺟﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ و ﻻﺗﮏ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﮐﺎری ﻏﯿﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪#‬‬ ‫‪$‬‬ ‫‪%‬‬ ‫^‬ ‫&‬ ‫_‬ ‫{‬ ‫}‬ ‫~‬ ‫\‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﺧﻮاﻫﯿﺪ دﯾﺪ اﯾﻦ ﺣﺮوف را ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ در ﻣﺘﻦ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﯾﮏ ﭘﯿﺸﻮﻧﺪ ﺑﮏاﺳﻠﺶ ‪ ۶‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪:‬‬

‫}{~\ }\ {\ _\ &\ }{^\ ‪\# \$ \%‬‬ ‫&ˆ‪#$%‬‬ ‫˜}{‬

‫ﺑﻘﯿﮥ ﻧﻤﺎدﻫﺎ و ﺑﺴﯿﺎری ﭼﯿﺰﻫﺎی دﯾﮕﺮ را ﻣﯽﺗﻮان در ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻟﻬﺠﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﭼﺎپ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﮏاﺳﻠﺶ را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﺎ اﻓﺰودن ﯾﮏ ﺑﮏاﺳﻠﺶ دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ )\\( ﭼﺎپ ﮐﺮد؛ اﯾﻦ رﺷﺘﻪ‬
‫‪٧‬‬
‫ﺑﺮای ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻂ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪Blank‬‬
‫‪۵‬‬
‫‪Tab‬‬
‫‪۶‬‬
‫‪backslash‬‬
‫‪٧‬ﺑﻪ ﺟﺎی آن از ‪ $\backslash$‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﭼﺎپ \ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۵‬‬ ‫‪ ٣.١‬ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ورودی ﻻﺗﮏ‬

‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻻﺗﮏ‬ ‫‪٣.٣.١‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻻﺗﮏ ﺑﻪ ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ﺑﻮدن ﺣﺮوف ﺣﺴﺎس اﺳﺖ و ﯾﮑﯽ از دو ﺷﮑﻞ زﯾﺮ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪:‬‬

‫• ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﮏاﺳﻠﺶ \ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و دارای اﺳﻤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ از ﺣﺮوف ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻢ‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﯾﺎ ﯾﮏ ﻋﺪد و ﯾﺎ ﻫﺮ ”ﻏﯿﺮ ﺣﺮف“ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫• از ﯾﮏ ﺑﮏاﺳﻠﺶ و ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻏﯿﺮ ﺣﺮف ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻻﺗﮏ از ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻌﺪ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﻌﺪ از آﻧﻬﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﺎﻟﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻓﺮﻣﺎن‪ {} ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﯾﮏ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ ﯾﺎ از ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن وﯾﮋۀ ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ {} .‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﻻﺗﮏ ﺗﻤﺎم ﻓﻀﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻌﺪ از ﻓﺮﻣﺎن را از ﺑﯿﻦ ﻧﺒﺮد‪.‬‬

‫‪I read that Knuth divides the‬‬

‫‪I read that Knuth divides the people working‬‬
‫‪people working with \TeX{} into‬‬
‫‪with TEX into TEXnicians and TEXperts.‬‬
‫\\‪\TeX{}nicians and \TeX perts.‬‬
‫‪Today is October 7, 2009.‬‬
‫‪Today is \today.‬‬

‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ دارﻧﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را در آ ﮐﻮﻻد } { ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی اﺧﺘﯿﺎری ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را در ﮐﺮوﺷﻪ ] [ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﺑﻌﺪ ﭼﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن در ﻻﺗﮏ‬
‫را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻌﺪاً ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫!‪You can \textsl{lean} on me‬‬ ‫!‪You can lean on me‬‬

‫‪Please, start a new line‬‬

‫!‪Please, start a new line right here‬‬
‫‪right here!\newline‬‬
‫!‪Thank you‬‬
‫!‪Thank you‬‬

‫‪ ۴.٣.١‬ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺮدازش ﻓﺎﯾﻞ ورودی‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﻻﺗﮏ ﺑﺎ ﯾﮏ ‪ %‬ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اداﻣﮥ ﺧﻂ‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻂ‪ ،‬و ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ‬
‫ﺧﻂ ﺑﻌﺪ را ﻧﺎدﯾﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﯽﺗﻮان ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ را در ﻣﺘﻦ آورد ﮐﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﭼﺎپ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪This is an % stupid‬‬
‫‪% Better: instructive <----‬‬
‫‪This is an example: Supercalifragilisticexpi-‬‬
‫‪example: Supercal%‬‬
‫‪alidocious‬‬
‫‪ifragilist%‬‬
‫‪icexpialidocious‬‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬ ‫‪۶‬‬

‫از ‪ %‬ﻣﯽﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد و ﺧﻂﻫﺎی ﻓﺎﯾﻞ ورودی را ﺷﮑﺴﺖ ﺣﺘﯽ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﺎﻟﯽ ﯾﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻂ‬
‫در ﺧﺮوﺟﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﺤﯿﻂ ‪ comment‬از ﺑﺴﺘﮥ ‪ verbatim‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻋﺒﺎرت }‪ \usepackage{verbatim‬را در آﻏﺎز ﻓﺎﯾﻞ ورودی ﻗﺒﻞ از اﺳﺘﻔﺎده از آن وارد ﮐﻨﯿﺪ ﻫﻤﺎنﻃﻮر‬
‫ﮐﻪ در ﻣﺜﺎل زﯾﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪This is another‬‬
‫}‪\begin{comment‬‬
‫‪rather stupid,‬‬
‫‪This is another example for embedding com-‬‬
‫‪but helpful‬‬
‫‪ments in your document.‬‬
‫}‪\end{comment‬‬
‫‪example for embedding‬‬
‫‪comments in your document.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﯿﻂ رﯾﺎﺿﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ورودی‬ ‫‪۴.١‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﻻﺗﮏ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ورودی را ﭘﺮدازش ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻧﺘﻈﺎر دارد ﮐﻪ ﻓﺎﯾﻞ از ﯾﮏ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﭘﯿﺮوی ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﺮ‬
‫ﻓﺎﯾﻞ ورودی ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\documentclass{...‬‬

‫آﻏﺎز ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﻧﻮﺷﺘﺎری را ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻣﻮرد‬
‫ﻧﯿﺎز را ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﯿﺪ و ﯾﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺎﯾﯽ را ﺑﺎرﮔﺬاری ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺟﺪﯾﺪی را ﺑﻪ ﻻﺗﮏ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاری ﯾﮏ ﺑﺴﺘﻪ از ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫}‪\usepackage{...‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎت اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ٨ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻣﻔﯿﺪ را وارد ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در اﻧﺘﻬﺎی ﻓﺎﯾﻞ‬
‫ورودی ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\end{document‬‬

‫را وارد ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻻﺗﮏ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﯿﺪ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﭼﯿﺰی ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺗﮏ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ١.١‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ﺳﺎده ﻻﺗﮏ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﯽ ﮐﻤﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ از ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ورودی در‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ٢.١‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٨‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ‪ \documentclass‬و }‪ \begin{document‬ﺳﺮآﻏﺎز ﯾﺎ ‪ preamble‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

٧ ‫ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ورودی‬۴.١

\documentclass{article}
\begin{document}
Small is beautiful.
\end{document}

‫ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ﻻﺗﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬:١.١ ‫ﺷﮑﻞ‬

\documentclass[a4paper,11pt]{article}
% define the title
\author{H.~Partl}
\title{Minimalism}
\begin{document}
% generates the title
\maketitle
% insert the table of contents
\tableofcontents
\section{Some Interesting Words}
Well, and here begins my lovely article.
\section{Good Bye World}
\ldots{} and here it ends.
\end{document}

‫ ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل وﺟﻮد دارﻧﺪ ﺑﻌﺪاً در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺷﺮح‬.‫ ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﺠﻠﻪ‬:٢.١ ‫ﺷﮑﻞ‬
.‫داده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬ ‫‪٨‬‬

‫ﯾﮏ دوره ﺧﻂ ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫‪۵.١‬‬

‫ﺷﺮط ﻣﯽﺑﻨﺪم داری ﺑﺎلﺑﺎل ﻣﯽزﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺜﺎل ﺟﻤﻊوﺟﻮر ﺻﻔﺤﻪ ‪ ٧‬را ﺷﺨﺼﺎً اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﯽ‪ .‬ﭼﻨﺪ راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ‪ :‬ﺧﻮد‬
‫ﻻﺗﮏ ﺑﺪون ﻫﯿﭻ راﺑﻂ ﮐﺎرﺑﺮ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ‪ ٩‬ﯾﺎ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎی ﺗﺠﻤﻠﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻻﺗﮏ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﯾﻞ‬
‫ورودی را ﭘﺮدازش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﺗﻮزﯾﻊﻫﺎی ﻻﺗﮏ دارای راﺑﻂ ﮐﺎرﺑﺮی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺮدن ﯾﮏ دﮐﻤﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫ﻓﺎﯾﻞ ﺧﻮد را ﭘﺮدازش ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﯾﺪ در ﯾﮏ ﺧﻂ ﻓﺮﻣﺎن ﭼﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن را ﺗﺎﯾﭗ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻻﺗﮏ ﻓﺎﯾﻞ‬
‫ورودی را ﭘﺮدازش ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﺟﺎزه دﻫﯿﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﻤﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﯿﻢ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﺑﺮ اﯾﻦ ﻓﺮض اﺳﺘﻮار‬
‫‪١٠‬‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻻﺗﮏ را روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .١‬ﻓﺎﯾﻞ ﻻﺗﮏ ورودی ﺧﻮد را ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﻣﺘﻦ ﺳﺎده اﺳﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻟﯿﻨﻮﮐﺲ ﺗﻤﺎم‬
‫وﯾﺮاﯾﺸﮕﺮﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬در وﯾﻨﺪوز ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﺪ ﻓﺎﯾﻞ را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﮑﯽ ﯾﺎ ﻣﺘﻦ ﺳﺎده‬
‫ذﺧﯿﺮه ﮐﺮدهاﯾﺪ‪ .‬از ‪ .tex‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻓﺎﯾﻞ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﻻﺗﮏ را روی ﻓﺎﯾﻞ ﺧﻮد اﺟﺮا ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﯾﺪ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ‪ .dvi‬ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﻻﺗﮏ را ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر روی ﻓﺎﯾﻞ ﺧﻮد اﺟﺮا ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻓﻬﺮﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ارﺟﺎعﻫﺎی داﺧﻠﯽ را داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﯾﻞ ورودی ﻣﺸﮑﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻻﺗﮏ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﯿﻐﺎم ﺧﻮاﻫﺪ داد و ﭘﺮدازش را ﻣﺘﻮﻗﻒ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ctrl-D .‬را ﺗﺎﯾﭗ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫‪latex foo.tex‬‬

‫‪ .٣‬ﺣﺎل ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻓﺎﯾﻞ ‪ DVI‬را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﯾﻦ راه ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻓﺎﯾﻞ‬
‫را روی ﺻﻔﺤﮥ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫& ‪xdvi foo.dvi‬‬

‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺗﻨﻬﺎ روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻟﯿﻨﻮﮐﺲ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ‪ X11‬اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﻤﺎ وﯾﻨﺪوز‬
‫‪١١‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻓﺎﯾﻞ ‪ dvi‬را ﺑﻪ ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ ﺑﺮای ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺖ از ‪yap‬‬
‫‪١٢‬‬
‫ﯾﺎ ﭼﺎپ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﻮﺳﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ‬

‫‪dvips -Pcmz foo.dvi -o foo.ps‬‬

‫اﮔﺮ ﺧﻮشﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻻﺗﮏ ﺷﻤﺎ دارای اﺑﺰار ‪ dvipdf‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﻓﺎﯾﻞ‬
‫‪ .dvi‬را ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﻪ ‪ pdf‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪dvipdf foo.dvi‬‬

‫‪٩‬‬
‫‪GUI‬‬
‫‪١٠‬ﻻﺗﮏ روی ﺗﻤﺎم ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻟﯿﻨﻮﮐﺲ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬و ‪ . . .‬ﻣﺮدﻫﺎ ﺑﺎ ﻟﯿﻨﻮﮐﺲ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ )‪-‬؛‬
‫‪١١‬‬
‫‪yet another previewer‬‬
‫‪١٢‬‬
‫‪Ghostscript‬‬
‫‪٩‬‬ ‫‪ ۶.١‬ﻃﺮحﺑﻨﺪی ﻧﻮﺷﺘﺎر‬

‫ﻃﺮحﺑﻨﺪی ﻧﻮﺷﺘﺎر‬ ‫‪۶.١‬‬

‫ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر‬ ‫‪١.۶.١‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ورودی را ﭘﺮدازش ﻣﯽﮐﻨﺪ اوﻟﯿﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \documentclass‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫}‪\documentclass[options]{class‬‬

‫در اﯾﻨﺠﺎ ‪ class‬ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ١.١‬ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎری را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺷﺮح داده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮزﯾﻊ ﻻﺗﮏ ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎر دﯾﮕﺮی ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ letter‬و ‪ slide‬را ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﮔﺰﯾﻨﻪ )‪ (options‬رﻓﺘﺎر ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ وﯾﺮﮔﻮل از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮلﺗﺮﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺑﺮای ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎر اﺳﺘﺎﻧﺪارد در ﺟﺪول ‪ ٢.١‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ورودی ﻻﺗﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺷﺮوع ﺷﻮد‬

‫}‪\documentclass[11pt,twoside,a4paper]{article‬‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻻﺗﮏ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻗﻠﻢ ﭘﺎﯾﻪ ‪ ١١‬ﭘﻮﯾﻨﺖ ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺳﺒﮏ دورو‬
‫را ﺑﺮای ﭼﺎپ روی ﺻﻔﺤﻪ ‪ A4‬ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ٢.۶.١‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد ﻫﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻠﯽ ﺑﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺸﮑﻼت ﺷﻤﺎ را‬
‫ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺗﺼﻮﯾﺮ‪ ،‬ﻣﺘﻦ رﻧﮕﯽ ﯾﺎ ﮐﺪ ﯾﮏ ﻣﻄﻠﺐ را در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد وارد ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺑﺮدن‬

‫ﺟﺪول ‪ :١.١‬ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎر‬

‫ﺑﺮای ﻣﻘﺎﻻت ﻣﺠﻠﻪﻫﺎ‪ ،‬اراﺋﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺰارشﻫﺎی ﮐﻮﺗﺎه‪ ،‬اﺳﻨﺎد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬دﻋﻮتﻧﺎﻣﻪ‪. . . ،‬‬ ‫‪article‬‬
‫ﻃﺒﻘﻪای ﺑﺮای ﮔﺰارش ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﺑﺮﭘﺎﯾﮥ ﻃﺒﻘﮥ ‪article‬‬ ‫‪proc‬‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﻗﺮار داد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ و ﯾﮏ ﻗﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ‬ ‫‪minimal‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﻏﻠﻂﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﮔﺰارشﻫﺎی ﻣﻔﺼﻞﺗﺮ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪ ﻓﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ‪. . . ،‬‬ ‫‪report‬‬
‫ﺑﺮای ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫‪book‬‬
‫ﺑﺮای اﺳﻼﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ از ﺣﺮوف ﺑﺰرگ ﺳﺎﻧﺰ ﺳﺮﯾﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی آن ﻣﻤﮑﻦ‬ ‫‪slides‬‬
‫اﻟﻒ‬
‫اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﯿﺪ از ﻓﻮﯾﻞﺗﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫اﻟﻒ ‪macros/latex/contrib/supported/foiltex‬‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :٢.١‬ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر‬

‫اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ اﺻﻠﯽ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﺪازۀ ﭘﯿﺶﻓﺮض‬ ‫‪10pt, 11pt, 12pt‬‬
‫‪ 10pt‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪازۀ ﭘﯿﺶﻓﺮض‬ ‫اﻧﺪازۀ ﺻﻔﺤﻪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪a4paper, letterpaper, . . .‬‬
‫ﺑﺠﺰ اﯾﻦﻫﺎ ‪،a5paper‬‬ ‫‪ letterpaper‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ،executivepaper ،b5paper‬و ‪ legalpaper‬ﻧﯿﺰ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎی وﺳﻂﭼﯿﻦ ﭼﭗﭼﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪fleqn‬‬
‫ﺷﻤﺎرۀ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎ در ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻇﺎﻫﺮ‬ ‫‪leqno‬‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺻﻔﺤﻪای ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻌﺪ از ﺻﻔﺤﮥ ﻋﻨﻮان‬ ‫‪titlepage, notitlepage‬‬
‫ﺷﺮوع ﺷﻮد ﯾﺎ ﻧﻪ‪ .‬ﻃﺒﻘﮥ ‪ article‬ﺻﻔﺤﻪای ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﭘﯿﺶﻓﺮض ﺷﺮوع ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی ‪ report‬و‬
‫‪ book‬اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺗﮏ را راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر را درﯾﮏ ﺳﺘﻮن ﯾﺎ در دو‬ ‫‪onecolumn, twocolumn‬‬
‫ﺳﺘﻮن ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏرو اﺳﺖ ﯾﺎ دورو‪.‬‬ ‫‪twoside, oneside‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﯿﺶﻓﺮض ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی ‪ article‬و ‪report‬‬
‫ﯾﮏروﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻃﺒﻘﮥ ‪ book‬دورواﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪twoside‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﺎﭘﮕﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﭼﺎپ دورو ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺒﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻓﻘﯽ )‪ (landscape‬ﺗﺒﺪﯾﻞ‬ ‫‪landscape‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻓﺼﻞﻫﺎ در ﺻﻔﺤﻪﻫﺎی ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﯾﺎ در ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫‪openright, openany‬‬
‫ﺑﻌﺪی ﺷﺮوع ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﺎ ﻃﺒﻘﮥ ‪ article‬ﮐﺎر ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‬
‫زﯾﺮا در اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻓﺼﻞ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻃﺒﻘﮥ ‪ report‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﭘﯿﺶﻓﺮض ﻓﺼﻞﻫﺎ را در ﺻﻔﺤﮥ ﺑﻌﺪی و ﻃﺒﻘﮥ ‪ book‬آﻧﻬﺎ را‬
‫در ﺻﻔﺤﺎت ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١١‬‬ ‫‪ ۶.١‬ﻃﺮحﺑﻨﺪی ﻧﻮﺷﺘﺎر‬

‫ﺟﺪول ‪ :٣.١‬ﺗﻌﺪادی از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮزﯾﻊ ﻻﺗﮏ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬

‫اﻟﻒ‬
‫و در ]‪ [٣‬داده‬ ‫اﺟﺎزۀ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ اﻃﻼﻋﺎت ﻻﺗﮏ را ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺷﺮح آن در ﻓﺎﯾﻞ ‪doc.dtx‬‬ ‫‪doc‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬در ﻓﺎﯾﻞ ‪ ltexscale.dtx‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه‬ ‫‪exscale‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻻﺗﮏ ﺑﺎﯾﺪ از ﭼﻪ رﻣﺰﯾﻨﮥ ﻗﻠﻢ ب اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺎﯾﻞ ‪ltoutenc.dtx‬‬ ‫‪fontenc‬‬
‫ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ’ ‪ ‘if. . . then do. . . otherwise do. . .‬را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫‪ifthen‬‬
‫ﻓﺎﯾﻞ ‪ ifthen.dtx‬و ]‪ [٣‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﻤﺎد ‪ LATEX‬ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﺴﺘﮥ ‪ latexsym‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در ﻓﺎﯾﻞ‬ ‫‪latexsym‬‬
‫‪ latexsym.dtx‬و در ]‪ [٣‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ‪ ٣.۴‬و در ]‪ [٣‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪makeidx‬‬
‫ﯾﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﭘﺮدازش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ آن را ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪syntonly‬‬
‫اﺟﺎزۀ رﻣﺰﯾﻨﻪﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ASCII, ISO Latin-1, ISO Latin-2, 437/850‬‬ ‫‪inputenc‬‬
‫‪IBM code pages, Apple Macintosh, Next, ANSI-Windows, user-‬‬
‫‪ defined‬را ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در ‪ inputenc.dtx‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻟﻒ‬
‫اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺎﯾﺪ روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ‪ dvi‬را ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎن ‪ doc.dtx latex‬در ﻫﺮ ﭘﺮوﻧﺪهای ﮐﻪ‬
‫اﺟﺎزۀ ﻧﻮﺷﺘﻦ در آن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺑﺮای ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﺟﺪول ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب‬
‫‪font encoding‬‬

‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻻﺗﮏ دارﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬ﯾﮏ ﺑﺴﺘﻪ را ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﺳﺎزد‬

‫}‪\usepackage[options]{package‬‬

‫ﮐﻪ ‪ package‬ﻧﺎم ﯾﮏ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ‪ options‬ﻟﯿﺴﺘﯽ از ﮐﻠﻤﻪﻫﺎی ﮐﻠﯿﺪی اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت وﯾﮋهای از ﺑﺴﺘﻪ را‬
‫ﻓﻌﺎل ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﭘﺎﯾﮥ ﻻﺗﮏ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )ﺟﺪول ‪ ٣.١‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬ﺗﻌﺪادی دﯾﮕﺮ از‬
‫اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﻧﺼﺐ ﺷﺪه روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺧﻮد را در‬
‫]‪ [۵‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﻨﺒﻊ اوﻟﯿﻪ ﺑﺮای اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﻻﺗﮏ ]‪ [٣‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺮح ﺻﺪﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ در ﻣﻮرد ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای اﻓﺰودن ﺑﻪ ﻻﺗﮏ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮزﯾﻊﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺗﮏ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی از ﭘﯿﺶ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﻟﯿﻨﻮﮐﺲ ﮐﺎر‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻓﺮﻣﺎن ‪ texdoc‬را وارد ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬ ‫‪١٢‬‬

‫ﺷﮑﻞ ﺻﻔﺤﺎت‬ ‫‪٣.۶.١‬‬

‫ﻻﺗﮏ ﺳﻪ ﻧﻮع از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒﺷﺪه ﺳﺮﺑﺮگ ‪\١٣‬ﺗﻪﺑﺮگ ‪ ١۴‬را ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﺻﻔﺤﻪ ‪ ١۵‬ﻣﻌﺮوف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ style‬از ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\pagestyle{style‬‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺪام ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺟﺪول ‪ ۴.١‬ﺣﺎوی ﺳﺒﮏﻫﺎی ﺻﻔﺤﮥ از ﭘﯿﺶ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :۴.١‬ﺳﺒﮏﻫﺎی ﺻﻔﺤﮥ از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه ﻻﺗﮏ‬

‫ﺷﻤﺎرۀ ﺻﻔﺤﻪ را در وﺳﻂ اﻧﺘﻬﺎی ﺻﻔﺤﻪ در ﺗﻪﺑﺮگ ﭼﺎپ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺳﺒﮏ ﭘﯿﺶﻓﺮض‬ ‫‪plain‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻨﻮان ﻓﺼﻞ ﺟﺎری را در ﺳﺮﺑﺮگ در ﺗﻤﺎم ﺻﻔﺤﺎت ﭼﺎپ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻪﺑﺮگ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﺎﻗﯽ‬ ‫‪headings‬‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪) .‬اﯾﻦ ﺳﺒﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ(‬
‫ﺳﺮﺑﺮگ و ﺗﻪﺑﺮگ را ﺧﺎﻟﯽ ﭼﺎپ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪empty‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮان ﺳﺒﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺎری را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\thispagestyle{style‬‬

‫ﻋﻮض ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻮﺿﯿﺤﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮﺑﺮگ و ﺗﻪﺑﺮگ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮد را ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﯿﺪ در ]‪ [٣‬و در ﺑﺨﺶ‬
‫‪ ۴.۴‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۶۵‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪١٣‬‬
‫‪footer‬‬
‫‪١۴‬‬
‫‪header‬‬
‫‪١۵‬‬
‫‪page style‬‬
‫‪١٣‬‬ ‫‪ ٧.١‬ﻓﺎﯾﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‬

‫ﻓﺎﯾﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‬ ‫‪٧.١‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻻﺗﮏ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎ اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﻓﺎﯾﻞﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻ‪ ‬ﻫﯿﭻ اﯾﺪهای‬
‫از دﻟﯿﻞ وﺟﻮد آﻧﻬﺎ ﻧﺪارﯾﺪ‪ .‬ﻟﯿﺴﺖ زﯾﺮ اﻧﻮاع ﻓﺎﯾﻞﻫﺎﯾﯽ را ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر ﺑﺎ ﻻﺗﮏ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﻮاﺟﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻟﯿﺴﺖ ﺗﻤﺎم ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﻣﻤﮑﻦ را درﺑﺮ ﻧﺪارد‪ ،‬وﻟﯽ اﮔﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻧﻮع ﻣﻬﻤﯽ‬
‫از ﻗﻠﻢ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ ﻟﻄﻔﺎً ﺑﻪ ﻣﻦ اﻃﻼع دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .tex‬ﻓﺎﯾﻞ ورودی ﺗﮏ ﯾﺎ ﻻﺗﮏ‪ .‬ﻻﺗﮏ آن را ﭘﺮدازش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .sty‬ﺑﺴﺘﮥ ﻣﺎﮐﺮوﻫﺎی ﻻﺗﮏ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮﻋﯽ از ﻓﺎﯾﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \usepackage‬ﺑﻪ ﻓﺎﯾﻞ ورودی‬
‫وارد ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .dtx‬اﻃﻼﻋﺎت ﺗﮏ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻮع اﺳﺎﺳﯽﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﺮای ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی اﺳﺘﺎﯾﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ از اﯾﻦ ﻧﻮع را‬
‫ﭘﺮدازش ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﺘﮥ ﺷﺎﻣﻞ آن ﻓﺎﯾﻞ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ .ins‬ﻓﺎﯾﻞ ﻧﺼﺐ ﮐﻨﻨﺪۀ ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﻓﺎﯾﻞ ‪ .dtx.‬اﮔﺮ ﺑﺴﺘﻪای را از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ داﻧﻠﻮد ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺮﻣﺎل‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ‪ .dtx‬و ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ‪ .ins‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺎﯾﻞ ‪ .ins‬را ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺗﮏ ﭘﺮدازش ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻓﺎﯾﻞ ‪.dtx‬‬
‫را ﺑﺎز ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .cls‬ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﮐﻼس ﮐﻪ ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞﻫﺎ را ﺑﺎ ﻓـــــــــﺮﻣــــــــــــــﺎن ‪\documentclass‬‬
‫ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ .fd‬ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﻗﻠﻢ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ را از آﻧﻬﺎ آ ﮔﺎه ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ ﻓﺎﯾﻞ را ﭘﺮدازش ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی زﯾﺮ را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ .dvi‬ﻓﺎﯾﻞ ﻣﺴﺘﻘﻞ از دﺳﺘﮕﺎه‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺧﺮوﺟﯽ ﻻﺗﮏ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت آن را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺮ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص آن ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ ﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را ﺗﻮﺳﻂ ‪ dvips‬ﯾﺎ ﭼﯿﺰی ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ آن ﺑﻪ ﭼﺎﭘﮕﺮ ﺑﻔﺮﺳﺘﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .log‬ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﮥ اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺮدازش ﻗﺒﻞ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .toc‬ﺗﻤﺎم ﻋﻨﻮانﻫﺎی ﺑﺨﺶﻫﺎ را ذﺧﯿﺮه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ در زﻣﺎن اﺟﺮای ﺑﻌﺪی ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺮای ﭼﺎپ‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ .lof‬اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎﯾﻞ ‪ .toc‬اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺮای ﻟﯿﺴﺖ ﺗﺼﺎوﯾﺮ‪.‬‬

‫‪ .lot‬و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺮای ﻟﯿﺴﺖ ﺟﺪولﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .aux‬ﻓﺎﯾﻞ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ وﻇﯿﻔﮥ آن اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت از ﭘﺮدازش ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪ ﭘﺮدازش ﺟﺎری اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ارﺟﺎعﻫﺎ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .idx‬اﮔﺮ ﻓﺎﯾﻞ ﺷﻤﺎ دارای ﻧﻤﺎﯾﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻﺗﮏ ﺗﻤﺎم ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﺑﻨﺪ در اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ ذﺧﯿﺮه‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ را ﺑﺎ ‪ makeindex‬ﭘﺮدازش ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ‪ ٣.۴‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۶۴‬ﺑﺮای اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬ ‫‪١۴‬‬

‫‪ .ind‬ﻓﺎﯾﻞ ﭘﺮدازش ﺷﺪه ‪ .idx‬ﮐﻪ آﻣﺎده ﺗﺰرﯾﻖ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر در ﭘﺮدازش ﺑﻌﺪی اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .ilg‬ﻓﺎﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ‪ makeindex‬ﭼﻪﮐﺎری اﻧﺠﺎم داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺮوژهﻫﺎی ﺑﺰرگ‬ ‫‪٨.١‬‬

‫وﻗﺘﯽ روی ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎی ﺑﺰرگ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﯾﻞ ورودی را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻻﺗﮏ دو ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر دارد‪.‬‬

‫}‪\include{filename‬‬

‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن را ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ در ﻣﺘﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر وارد ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﻓﺎﯾﻞ ‪ filename.tex‬را ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺪﯾﺪ را ﻗﺒﻞ از ﭘﺮدازش ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ‪ filename.tex‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن دوم را ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ در آﻏﺎز ﻧﻮﺷﺘﺎر وارد ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻻﺗﮏ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪادی از ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی‬
‫‪ \include‬ﺷﺪه را در ﻣﺘﻦ وارد ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫} ‪\includeonly{filename,filename,. . .‬‬

‫ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن در آﻏﺎز ﭘﺮدازش ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪ \include‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻓﺎﯾﻞﻫﺎﯾﯽ اﺟﺮا‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ در آرﮔﻮﻣﺎن ‪ \includeonly‬آورده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻫﯿﭻ ﻓﺎﺻﻠﻪای‬
‫ﺑﯿﻦ اﺳﻢ ﻓﺎﯾﻞﻫﺎ و وﯾﺮﮔﻮلﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \include‬ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺎﯾﻞ اﻟﺼﺎق ﺷﺪه در ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺪﯾﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ‬
‫وﯾﮋه وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \includeonly‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ زﯾﺮا ﺷﮑﺴﺖ ﺻﻔﺤﻪﻫﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﺎﯾﻞﻫﺎ اﻟﺼﺎق ﺷﺪه ﺣﺬف ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻄﻠﻮب ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫}‪\input{filename‬‬

‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺎده ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﻋﻨﻮان ﺷﺪه را اﻟﺼﺎق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪون ﻫﯿﭻ زرق و ﺑﺮﻗﯽ و ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ اﺿﺎﻓﻪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ را ﻣﺠﺒﻮر ﮐﻨﯿﺪ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺷﻤﺎ را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﺪ از ﺑﺴﺘﮥ ‪ syntonly‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻻﺗﮏ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺑﺮای ﺧﻄﺎﻫﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﻮرد ﺑﺎزرﺳﯽ ﻗﺮار دﻫﺪ اﻣﺎ ﻫﯿﭻ ﺧﺮوﺟﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ اﺟﺮا ﻣﯽﺷﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ در ذﺧﯿﺮه زﻣﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺑﺮد آن ﺑﺴﯿﺎر‬
‫آﺳﺎن اﺳﺖ‪:‬‬

‫}‪\usepackage{syntonly‬‬
‫‪\syntaxonly‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺧﺮوﺟﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻂ دوم را ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﮐﻨﯿﺪ )ﺑﺎ اﻓﺰودن ﯾﮏ ﻋﻼﻣﺖ درﺻﺪ(‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ‪٢‬‬

‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬

‫ﺑﻌﺪ از ﻣﻄﺎﻟﻌ ٔﻪ ﻓﺼﻞ ﭘﯿﺶ‪ ،‬ﭼﯿﺰﻫﺎی اﺑﺘﺪاﯾﯽ را ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﴎوﮐﺎر دارد‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻄﺎﻟﺐ دﯾﮕﺮی را ﺧﻮاﻫﯿﺪ‬
‫آﻣﻮﺧﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎی واﻗﻌﯽ ﻣﻔﯿﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺘﻦ و زﺑﺎن‬ ‫‪١.٢‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎل اﻃﻼﻋﺎت و اﯾﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﮑﺘﮥ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﻣﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺳﺎﺧﺘﺎرﺑﻨﺪی‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻣﯽﻓﻬﻤﺪ و اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻮﻗﻌﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬
‫اﻧﻌﮑﺎس دﻫﻨﺪه ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺤﺘﻮای ﻣﺘﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻻﺗﮏ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﻧﻮﺷﺘﺎر‬
‫را ﺑﻪ ﻻﺗﮏ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻻﺗﮏ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻮاﻧﯿﻨﯽ ﮐﻪ در ﻣﺘﻦ و در ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی اﻟﺼﺎﻗﯽ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻧﻮﺷﺘﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺮﯾﻦ واﺣﺪ در ﻻﺗﮏ )و در ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ( ﭘﺎراﮔﺮاف اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ آن ”واﺣﺪ ﻣﺘﻦ“ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ زﯾﺮا ﭘﺎراﮔﺮاف‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪﻫﻢ ﭼﺴﺒﯿﺪهای اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ اﯾﺪه را ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﯾﺎد ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻂ را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫\\‪ ،‬و ﭘﺎراﮔﺮاف را ﺑﺎ ﺧﺎﻟﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﺧﻂ ﺑﺸﮑﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﻣﻄﻠﺐ ﺟﺪﯾﺪی ﻗﺮار اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮوع ﺷﻮد‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﭘﺎراﮔﺮاف ﺟﺪﯾﺪ ﻧﯿﺰ ﺷﺮوع ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ در ﻣﻮرد ﺷﮑﺴﺘﻦ ﭘﺎراﮔﺮاف ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺎﻣﻞ‬
‫اﯾﺪهﻫﺎ درﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ در ﻧﻘﻄﻪای ﺷﮑﺴﺖ ﭘﺎراﮔﺮاف دارﯾﺪ وﻟﯽ اﯾﺪۀ ﻗﺒﻠﯽ ﻫﻨﻮز اداﻣﻪ دارد‪ ،‬ﺷﮑﺴﺖ را ﺑﺎﯾﺪ از‬
‫ﺑﯿﻦ ﺑﺒﺮﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﺪۀ ﮐﺎﻣﻼ‪ ‬ﺟﺪﯾﺪی در ﯾﮏ ﺧﻂ وارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﺷﮑﺴﺖ ﭘﺎراﮔﺮاف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از اﻓﺮاد ﺑﻪ ﮐﻠﯽ اﻫﻤﯿﺖ داﻧﺴﺘﻦ ﻣﺤﻞ دﻗﯿﻖ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎ را ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﯿﻠﯽ از اﻓﺮاد ﺣﺘﯽ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﺷﮑﺴﺘﻦ ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف را ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﯾﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻻﺗﮏ‪ ،‬ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺪون‬
‫اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎری ﮐﺮدهاﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﮔﺮ در ﻣﺘﻦ ﻓﺮﻣﻮل وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺗﻔﺎق‬
‫ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎلﻫﺎی زﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ و ﺳﻌﯽ ﮐﻨﯿﺪ درﯾﺎﺑﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﺮا ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﺧﻂ ﺧﺎﻟﯽ )ﺷﮑﺴﺖ ﭘﺎراﮔﺮاف(‬
‫ﻗﺒﻞ ﯾﺎ ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﻓﺮﻣﻮل ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪) .‬اﮔﺮ ﻫﻨﻮز ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﺜﺎلﻫﺎ‬
‫را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﯾﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺼﻞ و ﻓﺼﻞ ﺑﻌﺪ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ و دوﺑﺎره اﯾﻦ ﺑﺨﺶ را ﻣﺮور ﮐﻨﯿﺪ‪(.‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬ ‫‪١۶‬‬

‫‪% Example 1‬‬

‫‪\ldots when Einstein introduced his formula‬‬
‫}‪\begin{equation‬‬
‫‪e = m \cdot c^2 \; ,‬‬
‫}‪\end{equation‬‬
‫‪which is at the same time the most widely known‬‬
‫‪and the least well understood physical formula.‬‬

‫‪% Example 2‬‬

‫‪\ldots from which follows Kirchhoff's current law:‬‬
‫}‪\begin{equation‬‬
‫‪\sum_{k=1}^{n} I_k = 0 \; .‬‬
‫}‪\end{equation‬‬

‫‪Kirchhoff's voltage law can be derived \ldots‬‬

‫‪% Example 3‬‬

‫‪\ldots which has several advantages.‬‬

‫}‪\begin{equation‬‬
‫‪I_D = I_F - I_R‬‬
‫}‪\end{equation‬‬
‫‪is the core of a very different transistor model. \ldots‬‬

‫ﺟﻤﻼت‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﻣﺘﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺟﻤﻼت اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﺧﻂ ﺑﯿﺸﺘﺮ از‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﻌﺪ از ﻧﻘﻄﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﻣﺨﻔﻒ را ﺗﻤﺎم ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻻﺗﮏ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻔﻬﻤﺪ ﮐﺪام ﯾﮏ از اﯾﻦ دو‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻻﺗﮏ اﺷﺘﺒﺎه ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ او ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﮐﺪام ﯾﮏ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬روش اﯾﻦﮐﺎر را در اداﻣﮥ اﯾﻦ‬
‫ﻓﺼﻞ ﺧﻮاﻫﯿﺪ دﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺘﻦ ﺣﺘﯽ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺟﻤﻼت ﻧﯿﺰ رﺳﻮخ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از زﺑﺎنﻫﺎ دارای آﯾﯿﻦ ﻧﮕﺎرش ﭘﯿﭽﯿﺪهای‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺑﺴﯿﺎری از زﺑﺎنﻫﺎ )ﻣﺜﻼ‪ ‬آﻟﻤﺎﻧﯽ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ ‪ ،(١‬وﯾﺮﮔﻮل را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮدن ﯾﮏ اﺻﻞ‬
‫ﺳﺎده در ﻣﺤﻞ درﺳﺖ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪ :‬در ﻣﺤﻞﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺘﻦ دارای ﺗﻮﻗﻒ ﮐﻮﭼﮏ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ در ﮐﺠﺎ‬
‫وﯾﺮﮔﻮل ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ و در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪای ﮐﻪ ﯾﮏ وﯾﺮﮔﻮل دارﯾﺪ ﯾﮏ ﻧﻔﺲ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ از اﯾﻦ ﮐﺎر اﺣﺴﺎس ﻣﻄﺒﻮﻋﯽ ﻧﺪاﺷﺘﯿﺪ آن وﯾﺮﮔﻮل راﺣﺬف ﮐﻨﯿﺪ؛ اﮔﺮ در ﻧﻘﻄﻪای اﺣﺴﺎس ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻔﺲ‬
‫ﺗﺎزه )ﯾﺎ ﯾﮏ ﺗﻮﻗﻒ ﮐﻮﺗﺎه( داﺷﺘﯿﺪ‪ ،‬در آن ﻧﻘﻄﻪ ﯾﮏ وﯾﺮﮔﻮل وارد ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪١‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬و ﺻﺪ اﻟﺒﺘﻪ ﻓﺎرﺳﯽ‬
‫‪١٧‬‬ ‫‪ ٢.٢‬ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻂ و ﺻﻔﺤﻪ‬

‫دﺳﺖ آﺧﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎ را ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻨﻄﻘﯽ در ﻓﺼﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬زﯾﺮﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬و ﻏﯿﺮه ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫}‪\section{The Structure of Text and Language‬‬

‫آﻧﻘﺪر واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﺑﻨﺪی ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻂ و ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫‪٢.٢‬‬

‫ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎی ﻫﻢﺷﮑﻞ‬ ‫‪١.٢.٢‬‬

‫ﮐﺘﺎبﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺧﻂﻫﺎ دارای ﻃﻮل ﯾﮑﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻻﺗﮏ ﺧﻂﻫﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ و ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻦ ﮐﻠﻤﺎت را رﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﺘﻮای ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎ را ﺑﻬﯿﻨﻪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺘﯽ ﮐﻠﻤﺎت را در اﻧﺘﻬﺎی ﺧﻂﻫﺎ ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦﮐﻪ ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺮﻣﺎل اوﻟﯿﻦ ﺧﻂ ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف دارای ﺗﻮرﻓﺘﮕﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻓﺎﺻﻠﮥ وﯾﮋهای‬
‫ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺮای اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ‪ ٢.٣.۶‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻻت وﯾﮋه ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﯾﮏ ﺧﻂ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪ \newline‬ﯾﺎ \\‬

‫ﯾﮏ ﺧﻂ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺪون ﺷﮑﺴﺘﻦ ﭘﺎراﮔﺮاف ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن‬

‫*\\‬

‫ﺑﻌﻼوه از اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺷﮑﺴﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻂ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪\newpage‬‬

‫ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺪﯾﺪ را آﻏﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی‬

‫]‪\linebreak[n], \nolinebreak[n], \pagebreak[n], \nopagebreak[n‬‬

‫ﺟﺎﻫﺎﯾﯽ را ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺷﮑﺴﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﺎ ﻧﺒﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه اﻣﮑﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ n‬را ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺪدی ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ﭼﻬﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ‪ n‬ﮐﻤﺘﺮ از ﭼﻬﺎر ﺑﻪ ﻻﺗﮏ اﺟﺎزه‬
‫ﻣﯽدﻫﯿﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﺷﻤﺎ را در ﺻﻮرت ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺪ ﺑﻮدن ﻧﺘﯿﺠﻪ اﺛﺮ ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ”‪ “break‬را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی‬
‫”‪ “new‬اﺷﺘﺒﺎه ﻧﮕﯿﺮﯾﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ از ﻓﺮﻣﺎن ”‪ “break‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻻﺗﮏ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻃﻮل ﺧﻂ و‬
‫ﻃﻮل ﺻﻔﺤﻪ را ﮔﺴﺘﺮش دﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎی‬
‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺷﻤﺎ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ واﻗﻌﺎً ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﯾﮏ ﺧﻂ ﺟﺪﯾﺪ ﯾﺎ ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺪﯾﺪ را ﺷﺮوع ﮐﻨﯿﺪ آﻧﮕﺎه از‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻧﺎم اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ را ﺣﺪس ﺑﺰﻧﯿﺪ!‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬ ‫‪١٨‬‬

‫ﻻﺗﮏ ﻫﻤﻮاره ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻂﻫﺎی ﻣﻤﮑﻦ را اﯾﺠﺎد ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻻﺗﮏ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺧﻂﻫﺎ را ﻃﺒﻖ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺑﺸﮑﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ اﺟﺎزه را ﺑﻪ ﺧﻂ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ از ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﯿﺮون ﭘﺎراﮔﺮاف ﮐﺸﯿﺪه ﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻻﺗﮏ ﻫﺸﺪار ”‪ “overfull hbox‬را در زﻣﺎن ﭘﺮدازش ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺗﻔﺎق وﻗﺘﯽ رخ ﻣﯽدﻫﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻻﺗﮏ ﻣﮑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ﺷﮑﺴﺘﻦ ﮐﻠﻤﺎت در اﻧﺘﻬﺎی ﺧﻂ ﭘﯿﺪا ﻧﮑﻨﺪ‪ ٢ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﻻﺗﮏ را ﺑﺎ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \sloppy‬ﮐﻤﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﯿﺎورﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎی ﺑﯿﻦ ﮐﻠﻤﻪای ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﺣﺘﯽ اﮔﺮ‬
‫ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻻﺗﮏ ﻫﺸﺪار ”‪ “underfull hbox‬را ﺑﻪ ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در اﻏﻠﺐ اوﻗﺎت‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺧﯿﻠﯽ ﺟﺎﻟﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ‪ \fussy‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﻻﺗﮏ را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﯿﺶﻓﺮض ﺑﺮﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﺴﺘﻦ ﮐﻠﻤﺎت‬ ‫‪٢.٢.٢‬‬

‫ﻻﺗﮏ ﮐﻠﻤﺎت را در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻟﮕﻮرﯾﺘﻢ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﮐﻠﻤﺎت ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻣﮑﺎن دﻗﯿﻘﯽ ﺑﺮای ﺷﮑﺴﺘﻦ ﮐﻠﻤﻪ‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻻﺗﮏ را در اﯾﻦ راه ﯾﺎری ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\hyphenation{word list‬‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﻟﯿﺴﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ در ﻧﻘﺎط ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ”‪ “-‬ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬آرﮔﻮﻣﺎن ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﺣﺮوف ﻋﻼﻣﺖﻫﺎی ﻋﺎدی ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﺷﮑﺴﺘﻦ ﮐﻠﻤﺎت ﺑﺮای‬
‫ﯾﮏ زﺑﺎن وﯾﮋه در ﺣﺎﻓﻈﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ آن زﺑﺎن ﻓﻌﺎل ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺷﮑﺴﺘﻦ‬
‫را در ﺳﺮآﻏﺎز ﻧﻮﺷﺘﺎر وارد ﮐﻨﯿﺪ ﺗﻨﻬﺎ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ را ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺷﮑﺴﺘﻦ را ﺑﻌﺪ از‬
‫}‪ \begin{document‬ﻗﺮار دﻫﯿﺪ و از ﺑﺴﺘﻪای ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ babel‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه راﻫﻨﻤﺎﯾﯽﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻦ‬
‫ﮐﻠﻤﺎت ﺑﺮای زﺑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ babel‬اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﺑﻪ ”‪ “hyphenation‬اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ”‪ “Hyphenation‬ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻊ از‬
‫ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﺪن ”‪ “Fortran” ،“FORTRAN‬و ”‪ “fortran‬ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﯿﭻ ﺣﺮف ﯾﺎ ﻧﻤﺎد وﯾﮋهای را ﻧﻤﯽﺗﻮان‬
‫در آرﮔﻮﻣﺎن ﻓﺮﻣﺎن ﺷﮑﺴﺘﻦ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫}‪\hyphenation{FORTRAN Hy-phen-a-tion‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \-‬ﯾﮏ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺑﺮای ﺷﮑﺴﺘﻦ ﮐﻠﻤﻪ را اﯾﺠﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﻄﻪای ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﻠﻤﻪ ﻣﺠﺎز‬
‫اﺳﺖ در آﻧﺠﺎ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﺮای ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﮐﻪ دارای ﺣﺮف وﯾﮋهای ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺣﺮوف ﻟﻬﺠﻪﻫﺎ(‪ ،‬زﯾﺮا ﻻﺗﮏ اﯾﻦ ﮐﻠﻤﺎت را ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺑﺸﮑﻨﺪ‪.‬‬

‫‪I think this is: su\-per\-cal\-%‬‬

‫‪I think this is: supercalifragilisticexpialido-‬‬
‫‪i\-frag\-i\-lis\-tic\-ex\-pi\-%‬‬
‫‪cious‬‬
‫‪al\-i\-do\-cious‬‬

‫‪٢‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ ﻫﺸﺪاری در ﻣﻮرد وﻗﻮع ‪ overfull hbox‬ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬آﺳﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﺧﻂ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﮔﺮ از ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫‪ draft‬در ‪ \documentclass‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﺷﯿﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ اﯾﻦ ﺧﻂﻫﺎ ﯾﮏ ﻧﺸﺎن ﭘﻬﻦ ﺳﯿﺎه اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪١٩‬‬ ‫‪ ٣.٢‬رﺷﺘﻪﻫﺎی ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه‬

‫ﭼﻨﺪ ﮐﻠﻤﻪ را ﻣﯽﺗﻮان در ﯾﮏ ﺧﻂ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ‪:‬‬

‫}‪\mbox{text‬‬

‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد آرﮔﻮﻣﺎنﻫﺎﯾﺶ ﺗﺤﺖ ﻫﺮ ﺷﺮاﯾﻄﯽ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪My phone number will change soon.‬‬

‫‪It will be \mbox{0116 291 2319}.‬‬ ‫‪My phone number will change soon. It will‬‬
‫‪be 0116 291 2319.‬‬
‫‪The parameter‬‬ ‫‪The parameter filename should contain the‬‬
‫‪\mbox{\emph{filename}} should‬‬ ‫‪name of the file.‬‬
‫‪contain the name of the file.‬‬

‫‪ \fbox‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪ \mbox‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﮐﺎدری دور ﻣﺘﻦ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ ٣.٢‬رﺷﺘﻪﻫﺎی ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه‬

‫در ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﺻﻔﺤﮥ ﻗﺒﻞ‪ ،‬ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﯿﻠﯽ ﺳﺎده ﺑﺮای ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ رﺷﺘﻪﻫﺎی وﯾﮋه را دﯾﺪﯾﺪ‪:‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫ﻣﺜﺎل‬ ‫ﺗﻮﺿﯿﺢ‬

‫‪\today‬‬ ‫‪October 7, 2009‬‬ ‫زﻣﺎن ﺟﺎری‬
‫‪\TeX‬‬ ‫‪TEX‬‬ ‫ﺣﺮوفﭼﯿﻦ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﮥ ﺷﻤﺎ‬
‫‪\LaTeX‬‬ ‫‪LATEX‬‬ ‫ﻋﻨﻮان ﺑﺎزی‬
‫‪\LaTeXe‬‬ ‫‪LAT‬‬‫‪EX 2ε‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ﮐﻨﻮﻧﯽ‬

‫‪ ۴.٢‬ﺣﺮوف و ﻧﻤﺎدﻫﺎی وﯾﮋه‬

‫‪ ١.۴.٢‬ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻘﻞ ﻗﻮل‬

‫ﺑﺮای ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺎﯾﭗ از " اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ ‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺘﺸﺎر از ﻋﻼﻣﺖ دﯾﮕﺮی ﺑﺮای اﯾﻦﮐﺎر اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در ﻻﺗﮏ‪ ،‬از دو ﻋﻼﻣﺖ ` ‪ ٣‬ﺑﺮای ﺷﺮوع ﻧﻘﻞ ﻗﻮل و از دو ﻋﻼﻣﺖ ' ‪ ۴‬ﺑﺮای ﭘﺎﯾﺎن ﻧﻘﻞ ﻗﻮل اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻘﻞ ﻗﻮل ﻣﻨﻔﺮد از ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﻋﻼﻣﺖﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫''‪``Please press the `x' key.‬‬ ‫”‪“Please press the ‘x’ key.‬‬

‫ﻣﯽداﻧﻢ ﮐﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از ` ﺑﺮای ﺷﺮوع ﻧﻘﻞ ﻗﻮل و از ' ﺑﺮای اﺗﻤﺎم آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫‪grave accent‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪vertical quote‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬ ‫‪٢٠‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﮥ ﮐﻠﻤﺎت و ﺷﮑﺴﺘﻦ‬ ‫‪٢.۴.٢‬‬

‫ﻻﺗﮏ ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ ﮐﻠﻤﺎت را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﺗﺎ از اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﻨﺪ د‪‬ش ﭘﺸﺖ ﺳﺮ‬
‫ﻫﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ ﭼﻬﺎرم دش ﻧﯿﺴﺖ و در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻫﻤﺎن ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻨﻬﺎی رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ‪:‬‬

‫\\‪daughter-in-law, X-rated‬‬ ‫‪daughter-in-law, X-rated‬‬

‫\\‪pages 13--67‬‬ ‫‪pages 13–67‬‬
‫\\ ?‪yes---or no‬‬ ‫?‪yes—or no‬‬
‫‪$0$, $1$ and $-1$‬‬ ‫‪0, 1 and −1‬‬

‫ﻧﺎم اﯾﻦ دشﻫﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ‪ ‘—’ em-dash ،‘–’ en-dash ،‘-’ hyphen :‬و ‪.‘−’ minus sign‬‬

‫ﺗﯿﻠﺪا )∼(‬ ‫‪٣.۴.٢‬‬

‫ﮐﺎراﮐﺘﺮی ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬در ﺻﻔﺤﺎت وب ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﻋﻼﻣﺖ ﺗﯿﻠﺪا اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﮐﺎراﮐﺘﺮ ﻻﺗﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫از ~\ ﮐﻤﮏ ﺑﮕﯿﺮد وﻟﯽ ﺣﺎﺻﻞ آن ˜ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻗﯿﻘﺎً آن ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی آن از روش زﯾﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫\\ ‪http://www.rich.edu/\~{}bush‬‬ ‫‪http://www.rich.edu/˜bush‬‬

‫‪http://www.clever.edu/$\sim$demo‬‬ ‫‪http://www.clever.edu/∼demo‬‬

‫ﻋﻼﻣﺖ درﺟﻪ )◦(‬ ‫‪۴.۴.٢‬‬

‫ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﻋﻼﻣﺖ درﺟﻪ را در ﻻﺗﮏ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪It's $-30\,^{\circ}\mathrm{C}$.‬‬
‫‪It’s −30 ◦ C.‬‬ ‫‪I will soon start to super-‬‬
‫‪I will soon start to‬‬
‫‪conduct.‬‬
‫‪super-conduct.‬‬

‫ﺑﺴﺘﮥ ‪ textcomp‬ﻋﻼﻣﺖ درﺟﻪ را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \textcelsius‬ﻧﯿﺰ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢١‬‬ ‫‪ ۴.٢‬ﺣﺮوف و ﻧﻤﺎدﻫﺎی وﯾﮋه‬

‫ﻧﻤﺎد واﺣﺪ ﭘﻮل اروﭘﺎ )‪(€‬‬ ‫‪۵.۴.٢‬‬

‫اﯾﻦ روزﻫﺎ ﻧﻤﺎد واﺣﺪ ﭘﻮل اروﭘﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻗﻠﻢﻫﺎی ﮐﻨﻮﻧﯽ دارای ﮐﺎراﮐﺘﺮ وﯾﮋه ﺑﺮای اﯾﻦ ﻧﻤﺎد‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﺑﺴﺘﮥ ‪ textcomp‬در ﺳﺮآﻏﺎز ﻧﻮﺷﺘﺎر‬

‫}‪\usepackage{textcomp‬‬

‫از ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪\texteuro‬‬

‫ﺑﺮای ﻧﻤﺎﯾﺶ اﯾﻦ ﮐﺎراﮐﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻗﻠﻢ ﺷﻤﺎ اﯾﻦ ﻧﻤﺎد را ﻧﺪارد ﯾﺎ از ﺷﮑﻞ آن ﺧﻮﺷﺘﺎن ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﮐﺎرﻫﺎی دﯾﮕﺮی ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﮥ ‪ eurosym‬ﻧﻤﺎد رﺳﻤﯽ واﺣﺪ ﭘﻮل اروﭘﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫}‪\usepackage[official]{eurosym‬‬

‫اﮔﺮ ﻧﻤﺎدی را ﻣﯽﭘﺴﻨﺪﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﺷﻤﺎ ﻫﻢﺧﻮاﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ gen‬ﺑﻪ ﺟـــــــﺎی ‪official‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :١.٢‬ﮐﯿﺴﻪای ﭘﺮ از ﻧﻤﺎد اروﭘﺎ‬

‫‪LM+textcomp‬‬ ‫‪\texteuro‬‬ ‫‪€ € €‬‬

‫‪eurosym‬‬ ‫‪\euro‬‬ ‫‪e e e‬‬
‫‪[gen]eurosym‬‬ ‫‪\euro‬‬ ‫‪C A‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪C A‬‬
‫‪C‬‬

‫‪ ۶.۴.٢‬ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ )‪(. . .‬‬

‫ﺑﺮ روی ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺎﯾﭗ‪ ،‬ﯾﮏ وﯾﺮﮔﻮل ﯾﺎ ﯾﮏ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارای ﻫﻤﺎن ﻃﻮل ﯾﮏ ﺣﺮف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﯾﮏ ﮐﺘﺎب اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎراﮐﺘﺮﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻀﺎی ﮐﻮﭼﮑﯽ را اﺷﻐﺎل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﺸﺎن‬
‫داد‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻓﺮﻣﺎن وﯾﮋهای وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫‪\ldots‬‬

‫\\‪Not like this ... but like this:‬‬ ‫‪Not like this ... but like this:‬‬
‫‪New York, Tokyo, Budapest, \ldots‬‬ ‫‪New York, Tokyo, Budapest, . . .‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬ ‫‪٢٢‬‬

‫ﭼﺴﺒﯿﺪﮔﯽ ﺣﺮوف‬ ‫‪٧.۴.٢‬‬

‫ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﻠﻤﺎت ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻗﺮاردادن ﻣﺘﻮاﻟﯽ ﭼﻨﺪ ﺣﺮف ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻤﯽآﯾﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻤﺎدﻫﺎی وﯾﮋهای ﺑﺮای ﻧﻤﺎﯾﺶ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪ff fi fl ffi. . .‬‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺎی‬ ‫‪ff fi fl ffi . . .‬‬

‫ﭼﺴﺒﯿﺪﮔﯽ ﺣﺮوف را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﺮاردادن ﯾﮏ }{‪ \mbox‬ﺑﯿﻦ دو ﺣﺮف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ از ﺑﯿﻦ ﺑﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ﮐﻠﻤﻪﻫﺎﯾﯽ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺗﺮﮐﯿﺐ دو ﮐﻠﻤﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫\\‪\Large Not shelfful‬‬ ‫‪Not shelfful‬‬

‫‪but shelf\mbox{}ful‬‬ ‫‪but shelfful‬‬

‫ﻟﻬﺠﻪﻫﺎ و ﺣﺮوف وﯾﮋه‬ ‫‪٨.۴.٢‬‬

‫ﻻﺗﮏ اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻬﺠﻪﻫﺎ و ﺣﺮوف وﯾﮋه را ﺑﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ٢.٢‬ﺗﻤﺎم ﻟﻬﺠﻪﻫﺎی‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺮف ‪ o‬ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮای ﺣﺮوف دﯾﮕﺮ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻗﺮاردادن ﯾﮏ ﻟﻬﺠﻪ ﺑﺮ روی ﺣﺮﻓﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ i‬ﯾﺎ ‪ j‬اﺑﺘﺪا ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻘﻄﮥ روی آن را ﺣﺬف ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر از ‪ \i‬و ‪ \j‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫\\‪H\^otel, na\"\i ve, \'el\`eve,‬‬

‫‪Hôtel, naı̈ve, élève,‬‬
‫\\‪sm\o rrebr\o d, !`Se\~norita!,‬‬
‫‪smørrebrød, ¡Señorita!,‬‬
‫}{‪Sch\"onbrunner Schlo\ss‬‬
‫‪Schönbrunner Schloß Straße‬‬
‫‪Stra\ss e‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :٢.٢‬ﻟﻬﺠﻪﻫﺎ و ﺣﺮوف وﯾﮋه‬

‫̀‪o‬‬ ‫‪\`o‬‬ ‫́‪o‬‬ ‫‪\'o‬‬ ‫̂‪o‬‬ ‫‪\^o‬‬ ‫̃‪o‬‬ ‫‪\~o‬‬
‫̄‪o‬‬ ‫‪\=o‬‬ ‫̇‪o‬‬ ‫‪\.o‬‬ ‫̈‪o‬‬ ‫‪\"o‬‬ ‫̧‪c‬‬ ‫‪\c c‬‬
‫̆‪o‬‬ ‫‪\u o‬‬ ‫̌‪o‬‬ ‫‪\v o‬‬ ‫̋‪o‬‬ ‫‪\H o‬‬ ‫̧‪o‬‬ ‫‪\c o‬‬
‫‪o.‬‬ ‫‪\d o‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪\b o‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪o‬‬ ‫‪\t oo‬‬
‫¯‬
‫‪œ‬‬ ‫‪\oe‬‬ ‫‪Œ‬‬ ‫‪\OE‬‬ ‫‪æ‬‬ ‫‪\ae‬‬ ‫‪Æ‬‬ ‫‪\AE‬‬
‫̊‪a‬‬ ‫‪\aa‬‬ ‫̊‪A‬‬ ‫‪\AA‬‬
‫‪ø‬‬ ‫‪\o‬‬ ‫‪Ø‬‬ ‫‪\O‬‬ ‫‪l‬‬ ‫‪\l‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪\L‬‬
‫‪ı‬‬ ‫‪\i‬‬ ‫‪ȷ‬‬ ‫‪\j‬‬ ‫¡‬ ‫`!‬ ‫¿‬ ‫`?‬
‫‪٢٣‬‬ ‫‪ ۵.٢‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﮐﻠﻤﺎت‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﮐﻠﻤﺎت‬ ‫‪۵.٢‬‬

‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ در ﺧﺮوﺟﯽ‪ ،‬ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﻈﻢ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻻﺗﮏ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻦ ﮐﻠﻤﺎت اﯾﺠﺎد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺧﻂ را ﭘﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻻﺗﮏ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﺸﺘﺮی را در اﻧﺘﻬﺎی ﯾﮏ ﺧﻂ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬زﯾﺮا اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺧﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺘﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻻﺗﮏ ﻓﺮض ﻣﯽﮐﻨﺪ اﻧﺘﻬﺎی ﯾﮏ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻘﻄﻪ‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﺳﺆال ﯾﺎ ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﺣﺮف ﺑﺰرگ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻻﺗﮏ اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ را ﭘﺎﯾﺎن ﯾﮏ ﺧﻂ ﻧﻤﯽداﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬ﺑﻌﺪ از اﺳﺎﻣﯽ‬
‫وﯾﮋه ﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺮوف ﺑﺰرگ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻓﺮض دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از اﯾﻨﻬﺎ را ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻻﺗﮏ اﻃﻼع دﻫﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺑﮏاﺳﻠﺶ در ﺟﻠﻮی ﯾﮏ ﻓﺎﺻﻠﻪ‪،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪای را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺣﺮف ﺗﯿﻠﺪا ﻓﺎﺻﻠﻪای را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺴﺘﺮش‬
‫ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﻪﻋﻼوه از ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻂ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن @ در ﺟﻠﻮی ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ اﻧﺘﻬﺎی‬
‫ﯾﮏ ﺧﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﺣﺮف ﺑﺰرگ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫\\‪Mr.~Smith was happy to see her‬‬ ‫‪Mr. Smith was happy to see her‬‬
‫\\‪cf.~Fig.~5‬‬ ‫‪cf. Fig. 5‬‬
‫?‪I like BASIC\@. What about you‬‬ ‫?‪I like BASIC. What about you‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﮥ اﺿﺎﻓﯽ ﺑﻌﺪ از ﻧﻘﻄﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﮐﺮد‬

‫‪\frenchspacing‬‬

‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻻﺗﮏ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺑﻌﺪ از ﻧﻘﻄﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪای ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ ﮐﻠﻤﺎت ﻗﺮار ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر در اﮐﺜﺮ زﺑﺎنﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮل‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ‪ .‬اﮔﺮ از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \frenchspacin‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫@\ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻨﻮان‪ ،‬ﻓﺼﻞ‪ ،‬و ﺑﺨﺶ‬ ‫‪۶.٢‬‬

‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه را ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﻧﺪن ﮐﺎر ﺷﻤﺎ راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺼﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬و‬
‫زﯾﺮﺑﺨﺶﻫﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻻﺗﮏ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ اﺧﺘﺼﺎص ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی وﯾﮋهای اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﺮ ﺑﺨﺶ‬
‫را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آرﮔﻮﻣﺎن ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ وﻇﯿﻔﮥ ﺷﻤﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ آﻧﻬﺎ را درﺳﺖ ﺑﯿﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی زﯾﺮ در ﻃﺒﻘﮥ ‪ article‬ﻣﻮﺟﻮدﻧﺪ‪:‬‬

‫}‪\section{...‬‬
‫}‪\subsection{...‬‬
‫}‪\subsubsection{...‬‬
‫}‪\paragraph{...‬‬
‫}‪\subparagraph{...‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻧﻮﺷﺘﺎرﺗﺎن را ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯾﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﺑﺨﺶﻫﺎ و ﻓﺼﻞﻫﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺪﻫﺪ‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬ ‫‪٢۴‬‬

‫از ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\part{...‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ از ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی ‪ report‬و ‪ book‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\chapter{...‬‬

‫ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻓﺼﻞ در ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪۀ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﮥ ‪ article‬ﻓﺮﻣﺎن ‪ chapter‬را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻗﺮار دادن ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻓﺼﻞ از‬
‫ﯾﮏ ﮐﺘﺎب ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬و ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری آﻧﻬﺎ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ ﻋﻨﻮانﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺧﻮدﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺗﮏ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫دو ﻓﺮﻣﺎن از اﯾﻦ دﺳﺘﻪ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ دارای وﯾﮋﮔﯽﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ در زﯾﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫• ﻓﺮﻣﺎن ‪ \part‬ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﻣﺴﻠﺴﻞ ﻓﺼﻞﻫﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫• ﻓﺮﻣﺎن ‪ \appendix‬ﻫﯿﭻ آرﮔﻮﻣﺎﻧﯽ را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﻓﺼﻞﻫﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫‪۵‬‬
‫ﺣﺮﻓﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻻﺗﮏ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺑﺎ ﻗﺮاردادن ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺶﻫﺎ و ﺻﻔﺤﮥ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮐﻪ از آﺧﺮﯾﻦ ﭘﺮدازش ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪\tableofcontents‬‬

‫ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ در ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ دوﺑﺎر ﭘﺮدازش‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ ‪ \tableofcontents‬ﺑﻪ ﺻﻮرت درﺳﺖ درج ﮔﺮدد‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﻻزم اﺳﺖ ﻓﺎﯾﻞ را ﺳﻪﺑﺎر ﭘﺮدازش‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻻﺗﮏ در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﯿﻐﺎم ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺑﺨﺶﺑﻨﺪی ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ذﮐﺮ ﺷﺪ دارای ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎرهدار ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎرهدار اﯾﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﯾﮏ ﻋﻼﻣﺖ * ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎی ﻧﺎم ﻓﺮﻣﺎن درﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﺷﻤﺎرهدار ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ﺟﺎی ﻓﺮﻣﺎن }‪ \section{Help‬ﺑﺎﯾﺪ از ﻓﺮﻣﺎن }‪ \section*{Help‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺮﻣﺎل در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت اﯾﻦ ﮐﺎر اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫زﯾﺮا ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺶ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ و در ﯾﮏ ﺧﻂ ﺟﺎ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﯽﺗﻮان ﻋﻨﻮاﻧﯽ را ﮐﻪ در ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎ ﯾﮏ ﮔﺰﯾﻨﮥ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ در ﺟﻠﻮی ﻋﻨﻮان واﻗﻌﯽ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪\chapter[Title for the table of contents]{A long‬‬

‫}‪and especially boring title, shown in the text‬‬

‫‪۵‬در ﻃﺒﻘﮥ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﺑﺨﺶﻫﺎ را ﺣﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪٢۵‬‬ ‫‪ ٧.٢‬ارﺟﺎع‬

‫ﻋﻨﻮان ﮐﻠﯽ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪\maketitle‬‬

‫ﭼﺎپ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﻋﻨﻮان ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی زﯾﺮ ﻗﺒﻞ از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \maketitle‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪:‬‬

‫}‪\title{...}, \author{...} , \date{...‬‬

‫در آرﮔﻮﻣﺎن ﻓﺮﻣﺎن ‪ \author‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻧﺎم را وارد ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \and‬از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﺪا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎﻟﯽ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮدﯾﻢ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ در ﺟﺪول ‪ ٢.١‬در ﺻﻔﺤﮥ ‪ ٧‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺑﺨﺶﺑﻨﺪی ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﻻﺗﮏ ﺳﻪ ﻓﺮﻣﺎن دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻃﺒﻘﮥ ‪ book‬اراﺋﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮای ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺳﺮﺑﺮگ و ﺷﻤﺎرۀ ﺻﻔﺤﻪ را در ﯾﮏ ﮐﺘﺎب‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ \frontmatter‬ﺑﺎﯾﺪ اوﻟﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻌﺪ از ﺷﺮوع ﻣﺘﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺎﺷﺪ )}‪ .(\begin{document‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﺷﻤﺎرۀ ﺻﻔﺤﻪﻫﺎ را ﺑﻪ اﻋﺪاد ﻻﺗﯿﻦ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﺨﺶﻫﺎ را ﺑﺪون ﺷﻤﺎره ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫روی ﺑﺨﺶﺑﻨﺪیﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺑﺨﺶﺑﻨﺪی ﺳﺘﺎرهدار اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‬
‫}‪ (\chapter*{Preface‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﻋﻨﻮان اﯾﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻇﺎﻫﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ \mainmatter‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن دﻗﯿﻘﺎً ﻗﺒﻞ از اﻋﻼن اوﻟﯿﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺷﻤﺎرۀ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺒﮏ ﻋﺪدی ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﺑﺪ و آن را از ﯾـﮏ ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ \appendix‬ﭘﯿﻮﺳﺖﻫﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﻓﺼﻞﻫﺎ ﺑﺎ ﺣﺮوف ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ \backmatter‬ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻞ از آﺧﺮﯾﻦ آﯾﺘﻢ ﮐﺘﺎب‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ و ﻧﻤﺎﯾﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد‪ .‬در ﯾﮏ ﻃﺒﻘﮥ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪،‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻫﯿﭻ ﺗﺎﺛﯿﺮی ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ ٧.٢‬ارﺟﺎع‬

‫در ﮐﺘﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺰارشﻫﺎ‪ ،‬و ﻣﻘﺎﻻت ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬ارﺟﺎعﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺪولﻫﺎ و ﻗﺴﻤﺖﻫﺎی وﯾﮋه از ﻣﺘﻦ وﺟﻮد‬
‫دارد ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ارﺟﺎعﻫﺎی ﻣﺘﻨﯽ ‪ ۶‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬ﻻﺗﮏ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی زﯾﺮ را ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ارﺟﺎعﻫﺎی ﻣﺘﻨﯽ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

‫}‪ \pageref{marker‬و }‪\label{marker}, \ref{marker‬‬

‫ﮐﻪ ‪ marker‬ﯾﮏ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻻﺗﮏ ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪ \ref‬را ﺑﺎ ﺷﻤﺎرۀ‬
‫ﺑﺨﺶ‪ ،‬زﯾﺮﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺟﺪول‪ ،‬ﯾﺎ ﻗﻀﯿﻪای ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \label‬در آن ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن‬
‫‪٧‬‬
‫‪ \pageref‬ﺷﻤﺎرۀ ﺻﻔﺤﻪای را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ‪ \label‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫‪۶‬‬
‫‪cross-references‬‬
‫‪٧‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ از ﻣﺤﺘﻮای ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﻪ آن ارﺟﺎع ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ اﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ‪\label‬ﺗﻨﻬﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎرۀ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺷﺪه را ذﺧﯿﺮه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﻤﺎره‪ ،‬ﺷﻤﺎرۀ ﯾﮏ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﻤﺎرۀ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ از ﭘﺮدازش ﻗﺒﻞ را ذﺧﯿﺮه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬ ‫‪٢۶‬‬

‫‪A reference to this subsection‬‬

‫‪\label{sec:this} looks like:‬‬ ‫‪A reference to this subsection looks like: “see‬‬
‫‪``see section~\ref{sec:this} on‬‬ ‫”‪section 2.7 on page 26.‬‬
‫''‪page~\pageref{sec:this}.‬‬

‫ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ‬ ‫‪٨.٢‬‬

‫ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\footnote{footnote text‬‬

‫‪٨‬‬
‫ﭘﺎﻧﻮﺷﺘﯽ در اﻧﺘﻬﺎی ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺎری ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎﻧﻮﺷﺖﻫﺎ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻌﺪ از ﮐﻠﻤﻪ ﯾﺎ ﺟﻤﻠﻪای ﻗﺮار داده ﺷﻮد‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﺎﻧﻮﺷﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻞ ﯾﮏ ﻋﺒﺎرت اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻌﺪ از وﯾﺮﮔﻮل ﯾﺎ ﻧﻘﻄﮥ اﻧﺘﻬﺎی‬
‫آن ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﻣﯽﺧﻮاﻧﺪ ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﭘﺎﻧﻮﺷﺖﻫﺎ را ﻫﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫‪٩‬‬
‫)زﯾﺮا ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﻮﺟﻮدات ﮐﻨﺠﮑﺎوی ﻫﺴﺘﯿﻢ( ﭘﺲ ﭼﺮا ﺗﻤﺎم ﻣﻄﺎﻟﺐ را در ﺧﻮد ﻣﺘﻦ ﺑﯿﺎن ﻧﮑﻨﯿﻢ؟‬

‫‪Footnotesa are often used by people using‬‬

‫‪Footnotes\footnote{This is‬‬
‫‪LATEX.‬‬
‫‪a footnote.} are often used‬‬
‫‪by people using \LaTeX.‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪This is a footnote.‬‬

‫ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﻠﻤﺎت‬ ‫‪٩.٢‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻣﺎﺷﯿﻦ ﺗﺎﯾﭗ ﻣﺘﻨﯽ را ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻠﻤﺎت ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮﺧﻂ ﺗﺎﯾﭗ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫}‪\underline{text‬‬

‫در ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﺗﺎﯾﭗ ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻠﻤﻪﻫﺎی ﻣﻬﻢ را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﯾﺘﺎﻟﯿﮏ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻻﺗﮏ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\emph{text‬‬

‫را ﺑﺮای ﺗﺄ ﮐﯿﺪ ﮐﻠﻤﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪:‬‬

‫‪٨‬ﻓﻌﻞ ﺷﺪن ﯾﮑﯽ از اﻓﻌﺎل ﻣﻌﻤﻮل ﻓﺎرﺳﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪٩‬ﺗﻮ ﮐﻪ ﻻﻻﯾﯽ ﺑﻠﺪی ﭘﺲ ﭼﺮا ﺧﻮاﺑﺖ ﻧﻤﯽﺑﺮه)‪:-‬‬
٢٧ ‫ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ‬١٠.٢

\emph{If you use

emphasizing inside a piece
If you use emphasizing inside a piece of em-
of emphasized text, then
phasized text, then LATEX uses the normal
\LaTeX{} uses the
font for emphasizing.
\emph{normal} font for
emphasizing.}

.‫ﻟﻄﻔﺎً ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ ﭼﯿﺰی را ﺗﺄ ﮐﯿﺪ ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ از ﻗﻠﻢ دﯾﮕﺮی اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬

\textit{You can also

\emph{emphasize} text if
it is set in italics,} You can also emphasize text if it is set in
\textsf{in a italics, in a sans-serif font, or in typewriter
\emph{sans-serif} font,} style.
\texttt{or in
\emph{typewriter} style.}

‫ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ‬١٠.٢

:‫ﻻﺗﮏ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ را ﺑﺮای ﮐﺎرﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

\begin{environment} text \end{environment}

‫ ﻣﺎداﻣﯽ‬،‫ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮدرﺗﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬.‫ ﻧﺎم ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‬environment ‫ﮐﻪ‬
.‫ﮐﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ درﺳﺖ آﻧﻬﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‬

\begin{aaa}...\begin{bbb}...\end{bbb}...\end{aaa}

.‫در ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪ اﻧﻮاع ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‬

‫ و ﺷﻤﺎرهدار‬،‫ ﺗﻮﺿﯿﺢ‬،‫ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺗﺒﺼﺮه‬ ١.١٠.٢

‫ و‬،‫ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻟﯿﺴﺖﻫﺎی ﺷﻤﺎرهدار‬enumerate ،‫ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻟﯿﺴﺖﻫﺎی ﺳﺎده ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‬itemize ‫ﻣﺤﯿﻂ‬
.‫ ﺑﺮای ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‬description
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬ ٢٨

\flushleft
\begin{enumerate}
\item You can mix the list
environments to your taste:
\begin{itemize} 1. You can mix the list environments to
\item But it might start to your taste:
look silly.
• But it might start to look silly.
\item[-] With a dash.
\end{itemize} - With a dash.
\item Therefore remember: 2. Therefore remember:
\begin{description}
\item[Stupid] things will not Stupid things will not become smart
become smart because they are because they are in a list.
in a list. Smart things, though, can be pre-
\item[Smart] things, though, sented beautifully in a list.
can be presented beautifully
in a list.
\end{description}
\end{enumerate}

‫ و وﺳﻂ ﭼﯿﻦ‬،‫ راﺳﺖ‬،‫ﭼﭗ‬ ٢.١٠.٢

.‫ ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎﯾﯽ را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﭗﭼﯿﻦ ﯾﺎ راﺳﺖﭼﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬flushright ‫ و‬flushleft ‫ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی‬
‫ ﻻﺗﮏ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬،‫ اﮔﺮ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻂ را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن \\ اﻋﻼن ﻧﮑﻨﯿﺪ‬.‫ ﻣﺘﻦ را وﺳﻂﭼﯿﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‬center ‫ﻣﺤﯿﻂ‬
.‫ﺧﻮدﮐﺎر ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻂﻫﺎ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

\begin{flushleft}
This text is\\ left-aligned.
\LaTeX{} is not trying to make
each line the same length.
\end{flushleft}
This text is
left-aligned. LATEX is not trying to make
each line the same length.

\begin{flushright}
This text is right-\\aligned. This text is right-
\LaTeX{} is not trying to make aligned. LATEX is not trying to make each
each line the same length. line the same length.
\end{flushright}

\begin{center}
At the centre
At the centre\\of the earth
of the earth
\end{center}
٢٩ ‫ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ‬١٠.٢

‫ﻧﻘﻞ ﻗﻮل و ﺷﻌﺮ‬ ٣.١٠.٢

.‫ ﺑﺮای ﻋﺒﺎرتﻫﺎی ﻧﻘﻞ ﻗﻮل و ﻣﺜﺎلﻫﺎ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‬quote ‫ﻣﺤﯿﻂ‬

A typographical rule of thumb

for the line length is:
\begin{quote}
On average, no line should
be longer than 66 characters.
\end{quote}
This is why \LaTeX{} pages have
such large borders by default
and also why multicolumn print
is used in newspapers.
A typographical rule of thumb for the line
length is:
On average, no line should be
longer than 66 characters.
This is why LATEX pages have such large bor-
ders by default and also why multicolumn
print is used in newspapers.

‫ ﺑﺮای ﻧﻘﻞ‬quotation ‫ ﻣﺤﯿﻂ‬.verse ‫ و‬quotation ‫ ﻣﺤﯿﻂ‬:‫دو ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺸﺎﺑﻪ دﯾﮕﺮ وﺟﻮد دارد‬
‫ ﺑﺮای ﻧﮕﺎرش ﺷﻌﺮ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ‬verse ‫ ﻣﺤﯿﻂ‬.‫ﻗﻮلﻫﺎی ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‬
‫ در اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﺷﮑﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن \\ در اﻧﺘﻬﺎی ﺧﻂ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﯾﮏ ﺧﻂ ﺧﺎﻟﯽ‬.‫ﺷﮑﺴﺖﻫﺎ ﺧﯿﻠﯽ ﻣﻬﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
.‫ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﯿﺮد‬

I know only one English poem by

heart. It is about Humpty Dumpty. I know only one English poem by heart. It
\begin{flushleft} is about Humpty Dumpty.
\begin{verse}
Humpty Dumpty sat on a wall:\\ Humpty Dumpty sat on a wall:
Humpty Dumpty had a great fall.\\ Humpty Dumpty had a great
All the King's horses and all fall.
the King's men\\ All the King’s horses and all
Couldn't put Humpty together the King’s men
again. Couldn’t put Humpty together
\end{verse} again.
\end{flushleft}

‫ ﻣﻘﺪﻣﻪ‬۴.١٠.٢

‫ را ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﭼﻨﯿﻦ‬abstract ‫ ﻻﺗﮏ ﻣﺤﯿﻂ‬.‫ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺑﺎ ﯾﮏ ﭼﮑﯿﺪه ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬‫در ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﻠﻤﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻ‬
.‫ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺮﻣﺎل ﯾﮏ ﭼﮑﯿﺪه در ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽرود‬.‫ﮐﺎری ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ‬

\begin{abstract}
The abstract abstract. The abstract abstract.
\end{abstract}
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬ ‫‪٣٠‬‬

‫ﭼﺎپ ﺗﺤﺖاﻟﻠﻔﻆ‬ ‫‪۵.١٠.٢‬‬

‫ﻣﺘﻦﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ }‪ \begin{verbatim‬و }‪ \end{verbatim‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﯿﻦ‬
‫ﺗﺎﯾﭗ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻂﻫﺎ و ﺑﺪون ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻫﯿﭻ ﻓﺮﻣﺎن ﻻﺗﮏ‪ .‬ﺑﺮای ﯾﮏ‬
‫ﭘﺎراﮔﺮاف اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫‪\verb+text+‬‬

‫‪ +‬ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻣﺜﺎل از ﯾﮏ ﮐﺎراﮐﺘﺮ ﺣﺎﺋﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺜﺎلﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪The \verb|\ldots| command \ldots‬‬

‫‪The \ldots command . . .‬‬
‫}‪\begin{verbatim‬‬
‫;" ‪10 PRINT "HELLO WORLD‬‬ ‫;" ‪10 PRINT "HELLO WORLD‬‬
‫‪20 GOTO 10‬‬ ‫‪20 GOTO 10‬‬
‫}‪\end{verbatim‬‬

‫}*‪\begin{verbatim‬‬
‫‪the starred version of‬‬ ‫‪the starred version of‬‬
‫‪the‬‬ ‫‪verbatim‬‬ ‫‪the‬‬ ‫‪verbatim‬‬
‫‪environment emphasizes‬‬ ‫‪environment emphasizes‬‬
‫‪the spaces‬‬ ‫‪in the text‬‬ ‫‪the spaces‬‬ ‫‪in the text‬‬
‫}*‪\end{verbatim‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \verb‬را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎرهدار ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮد‪:‬‬

‫‪\verb*|like‬‬ ‫| )‪this :-‬‬ ‫‪like‬‬ ‫)‪this :-‬‬

‫ﻣﺤﯿﻂ ‪ verbatim‬و ﻓﺮﻣﺎن ‪ \verb‬را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد‪.‬‬

‫‪ ۶.١٠.٢‬ﺟﺪول‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ‪ tabular‬را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ ﺟﺪولﻫﺎی زﯾﺒﺎ ﺑﺎ ﺧﻂﻫﺎی اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدی ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﻻﺗﮏ ﻋﺮض‬
‫ﺳﺘﻮنﻫﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﮐﺎر ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬آرﮔﻮﻣﺎن ‪ table spec‬از ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\begin{tabular}[pos]{table spec‬‬

‫ﺳﺒﮏ ﺟﺪول را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ‪ l‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﺳﺘﻮن ﭼﭗﭼﯿﻦ‪ r ،‬ﺑﺮای راﺳﺖﭼﯿﻦ‪ c ،‬ﺑﺮای وﺳﻂﭼﯿﻦ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ؛ از }‪ p{width‬ﺑﺮای ﯾﮏ ﺳﺘﻮن ﺷﺎﻣﻞ ﯾﮏ ﻣﺘﻦ ﭼﯿﺪه ﺷﺪه ﺑﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻂ‪ ،‬و ‪ l‬ﺑﺮای ﯾﮏ‬
‫ﺧﻂ ﻋﻤﻮدی اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪٣١‬‬ ‫‪ ١٠.٢‬ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ‬

‫اﮔﺮ ﻣﺘﻦ درون ﯾﮏ ﺳﺘﻮن ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ از ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻﺗﮏ آن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﻧﻤﯽﺷﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻓﺮﻣﺎن }‪ p{width‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻧﻮع وﯾﮋهای از ﺳﺘﻮن را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﯾﮏ ﻣﺘﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﮔﺮد ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫آرﮔﻮﻣﺎن ‪ pos‬ﻣﮑﺎن ﻋﻤﻮدی ﺟﺪول را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻂ ﮐﺮﺳﯽ ﻣﺘﻨﯽ دور آن ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ﯾﮑﯽ از ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی‬
‫‪ c ، b ، t‬ﺑﺮای ﺗﻌﯿﯿﻦ اﯾﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﺎﯾﯿﻦ و وﺳﻂ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫در ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ‪ ،tabular‬ﺑﺎ درج & ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﺑﻌﺪ ﻣﯽروﯾﻢ و \\ ﯾﮏ ﺧﻂ ﺟﺪﯾﺪ را ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﺪ و‬
‫‪ \hline‬ﯾﮏ ﺧﻂ اﻓﻘﯽ رﺳﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺧﻂ را از ﺳﺘﻮن ‪-j‬ام ﺗﺎ ﺳﺘﻮن ‪-i‬ام ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن }‪\cline{j-i‬‬
‫رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫}|‪\begin{tabular}{|r|l‬‬
‫‪\hline‬‬
‫\\ ‪7C0 & hexadecimal‬‬
‫‪7C0‬‬ ‫‪hexadecimal‬‬
‫}‪3700 & octal \\ \cline{2-2‬‬
‫‪3700‬‬ ‫‪octal‬‬
‫\\ ‪11111000000 & binary‬‬
‫‪11111000000‬‬ ‫‪binary‬‬
‫‪\hline \hline‬‬
‫‪1984‬‬ ‫‪decimal‬‬
‫\\ ‪1984 & decimal‬‬
‫‪\hline‬‬
‫}‪\end{tabular‬‬

‫}|}‪\begin{tabular}{|p{4.7cm‬‬
‫‪\hline‬‬
‫‪Welcome to Boxy's paragraph.‬‬
‫‪Welcome to Boxy’s paragraph. We sin-‬‬
‫‪We sincerely hope you'll‬‬
‫‪cerely hope you’ll all enjoy the show.‬‬
‫\\‪all enjoy the show.‬‬
‫‪\hline‬‬
‫}‪\end{tabular‬‬

‫ﺟﺪاﮐﻨﻨﺪۀ ﺳﺘﻮنﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ }‪ @{...‬ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ ﺳﺘﻮنﻫﺎ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد و‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎی آن از ﭼﯿﺰی اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در آ ﮐﻮﻻد اراﺋﻪ ﮐﺮدهاﯾﺪ‪ .‬ﻣﻮرد ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن در ﭼﯿﺪن ﺑﺮ‬
‫اﺳﺎس ﻣﻤﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎرﺑﺮد دﯾﮕﺮ آن از ﺑﯿﻦ ﺑﺮدن ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﯾﮏ ﺟﺪول ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﺎن }{@ اﺳﺖ‪.‬‬

‫}}{@ ‪\begin{tabular}{@{} l‬‬

‫‪\hline‬‬
‫\\‪no leading space‬‬ ‫‪no leading space‬‬
‫‪\hline‬‬
‫}‪\end{tabular‬‬

‫}‪\begin{tabular}{l‬‬
‫‪\hline‬‬
‫\\‪leading space left and right‬‬ ‫‪leading space left and right‬‬
‫‪\hline‬‬
‫}‪\end{tabular‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬ ‫‪٣٢‬‬

‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ راه دروﻧﯽ ﺑﺮای ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن اﻋﺪاد در ﯾﮏ ﺟﺪول ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻤﯿﺰﭼﯿﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارد ‪ ١٠‬اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﯾﮏ ﺣﻘﻪ و داﺷﺘﻦ دو ﺳﺘﻮن اﻧﺠﺎم داد‪ :‬ﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺳﺖﭼﯿﻦ‪ ،‬و دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺪد‬
‫اﻋﺸﺎری ﭼﭗﭼﯿﻦ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن }‪ @{.‬در ﺧﻂﻫﺎی ﻣﺤﯿﻂ }‪ \begin{tabular‬ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻋﺎدی ﺑﯿﻦ ﺳﺘﻮنﻫﺎ را‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻣﻤﯿﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﺸﺎری ﻋﺪدﺗﺎن را‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن & از ﻗﺴﻤﺖ درﺳﺖ آن ﺟﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮﭼﺴﺐ ﯾﮏ ﺳﺘﻮن را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \multicolumn‬ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫}‪\begin{tabular}{c r @{.} l‬‬

‫‪Pi expression‬‬ ‫&‬
‫\\ }‪\multicolumn{2}{c}{Value‬‬ ‫‪Pi expression‬‬ ‫‪Value‬‬
‫‪\hline‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪3.1416‬‬
‫‪$\pi$‬‬ ‫\\ ‪& 3&1416‬‬ ‫‪ππ‬‬ ‫‪36.46‬‬
‫‪$\pi^{\pi}$‬‬ ‫‪& 36&46‬‬ ‫\\‬ ‫‪(π π )π‬‬ ‫‪80662.7‬‬
‫\\ ‪$(\pi^{\pi})^{\pi}$ & 80662&7‬‬
‫}‪\end{tabular‬‬

‫}|‪\begin{tabular}{|c|c‬‬
‫‪\hline‬‬
‫\\ }‪\multicolumn{2}{|c|}{Ene‬‬
‫‪Ene‬‬
‫‪\hline‬‬
‫!‪Mene Muh‬‬
‫\\ !‪Mene & Muh‬‬
‫‪\hline‬‬
‫}‪\end{tabular‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﻣﺘﻦ ﯾﮏ ﺟﺪول ﻫﻤﻮاره در ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺟﺪولﻫﺎی ﺑﺰرﮔﺘﺮی را ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از ﻣﺤﯿﻂ ‪ longtable‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور‬ ‫‪١١.٢‬‬

‫اﻣﺮوزه ﺑﺴﯿﺎری از ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻣﯽرﺳﻨﺪ دارای ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی ﺟﺪول و ﺷﮑﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ اﺷﯿﺎء ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮی اﺣﺘﯿﺎج دارﻧﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﯿﻦ ﺻﻔﺤﻪﻫﺎ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮏ روش ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎه‬
‫ﯾﮏ ﺟﺪول ﯾﺎ ﺷﮑﻞ آﻧﻘﺪر ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در اداﻣﮥ ﺻﻔﺤﻪ ﺟﺎ ﻧﮕﯿﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺮای ﻧﻤﺎﯾﺶ آن ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺗﻌﺪادی از ﺻﻔﺤﺎت ﺧﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺪ ﻣﻨﻈﺮه اﺳﺖ‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎ و ﺟﺪولﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ در ﺻﻔﺤﻪ ﻧﻤﯽﮔﻨﺠﻨﺪ ﺑﻪ اﺑﺘﺪای ﺻﻔﺤﮥ ﺑﻌﺪ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬و اداﻣﻪ ﺻﻔﺤﮥ اول را ﺑﺎ ﻣﺘﻦ ﭘﺮﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻻﺗﮏ دو ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺮای ﺣﻔﺎﻇﺖ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور ﺗﻌﺒﯿﻪ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ؛ ﯾﮑﯽ ﺑﺮای ﺟﺪول و ﯾﮑﯽ ﺑﺮای ﺷﮑﻞ‪ .‬ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از اﯾﻦ دو ﻣﺤﯿﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺑﺪاﻧﯿﺪ‬
‫ﻻﺗﮏ در درون ﺧﻮدش ﺑﺎ اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﯾﮏ ﻣﻌﻀﻞ ﺑﺮای‬
‫ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺷﻮد زﯾﺮا ﻻﺗﮏ ﻫﯿﭽﮕﺎه اﯾﻦ اﺟﺴﺎم را در ﻧﻘﻄﻪای ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻗﺮار ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪١٠‬اﮔﺮ ﮐﻼف اﺑﺰار روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﻧﺼﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﮥ ‪ dcolumn‬ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪.‬‬
‫‪٣٣‬‬ ‫‪ ١١.٢‬اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور‬

‫اﺑﺘﺪا اﺟﺎزه دﻫﯿﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻧﻈﺮی ﺑﯿﻨﺪازﯾﻢ‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﻣﺤﯿﻂ ‪ figure‬و ‪ table‬ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺷﯿ‪ ‬ﺷﻨﺎور ﻣﻨﻈﻮر ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮ دو ﻣﺤﯿﻂ ﺷﻨﺎور‬

‫] ‪ \begin{table}[. . .‬ﯾﺎ ]‪\begin{figure}[placement specifier‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی اﺧﺘﯿﺎری ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪه ﻣﮑﺎن ‪ ١١‬ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺮای ﻧﺸﺎن دادن ﻣﮑﺎن‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮای ﺟﺴﻢ ﺷﻨﺎور ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود‪ .‬اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ رﺷﺘﻪ از ﻣﮑﺎنﻫﺎی ﻣﻤﮑﻦ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ٣.٢‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺟﺪول را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮد‪:‬‬

‫]‪\begin{table}[!hbp‬‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﻨﺪۀ ﻣﮑﺎن ]‪ [!hbp‬ﺑﻪ ﻻﺗﮏ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺟﺪول را در ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ ﯾﺎ در ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺻﻔﺤﻪ و ﯾﺎ در‬
‫ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻨﻬﺎ اﺷﯿﺎء ﺷﻨﺎور ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ در ﻫﺮ ﮐﺪام ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺎر زﯾﺒﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﯿﭻ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻧﮕﺮدد ﻣﻘﺪار ﭘﯿﺶﻓﺮض آن ]‪ [tbp‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻻﺗﮏ ﻫﺮ ﺟﺴﻢ ﺷﻨﺎور را ﻫﻤﺎن ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﺎرﺑﺮ ﻓﺮﻣﺎن داده اﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر در ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺎری‬
‫‪١٢‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺪﯾﺪ ﺷﺮوع ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬ ‫اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻﺗﮏ آن را ﺑﻪ ﺻﻒ ﻧﻮع ﺟﺴﻢ ﺷﻨﺎور اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻻﺗﮏ اﺑﺘﺪا ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺟﺴﻢ ﺷﻨﺎوری در ﺻﻒ اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮای اﻟﺼﺎق ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﺟﺴﻢ در ﺻﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺒﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ اﻧﮕﺎر در ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻘﻄﻪ از ﻣﺘﻦ ﻃﺒﻖ‬
‫راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﻗﺮار اﺳﺖ ﻗﺮار داده ﺷﻮد )ﺑﻪ ﺟﺰ ‪ h‬ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد (‪ .‬ﻫﺮ ﺟﺴﻢ دﯾﮕﺮ در ﻣﺘﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻣﮑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺻﻒ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻻﺗﮏ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻈﻢ ﺗﺮﺗﯿﺐ اوﻟﯿﮥ ﻫﺮ ﺟﺴﻢ در ﺻﻒ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ ﺷﮑﻠﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪن در ﻣﺘﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎر اﻧﺘﻘﺎل داده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻤﺎم ﺷﮑﻞﻫﺎی ﺑﻌﺪ از آن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﻧﺘﻬﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎر اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‪:‬‬

‫اﮔﺮ ﻻﺗﮏ اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور را آن ﻃﻮر ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻗﺮار ﻧﻤﯽدﻫﺪ اﻏﻠﺐ ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ اﺟﺴﺎم را ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ در ﻫﯿﭻ ﻧﻘﻄﻪای از ﻣﺘﻦ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪١١‬‬
‫‪placement specifier‬‬
‫‪١٢‬اﯾﻦ ﺻﻒﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اوﻟﯿﻦ ورودی — اوﻟﯿﻦ ﺧﺮوﺟﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ!‬

‫ﺟﺪول ‪ :٣.٢‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻗﺮاردادن اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور‬

‫اﺟﺎزۀ ﻗﺮار دادن ﺟﺴﻢ ‪. . .‬‬ ‫‪Spec‬‬

‫اﯾﻨﺠﺎ )‪ (here‬در ﻫﻤﺎن ﺟﺎﯾﯽ از ﻣﺘﻦ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﺟﺴﺎم‬ ‫‪h‬‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﺎﻻی )‪ (top‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬ ‫‪t‬‬
‫در ﭘﺎﯾﯿﻦ )‪ (bottom‬ﺻﻔﺤﻪ‪.‬‬ ‫‪b‬‬
‫در ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ وﯾﮋه ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪p‬‬
‫اﻟﻒ‬
‫ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی داﺧﻠﯽ‬ ‫!‬

‫اﻟﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﮐﺴﯿﻤﻢ ﺗﻌﺪاد اﺷﯿﺎء ﺷﻨﺎور در ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ‬

‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﺘﻦ‬ ‫‪٣۴‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻣﮑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﺟﺴﻢ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺸﮑﻞﺳﺎز ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺟﺴﻤﯽ در ﻣﮑﺎن ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪه ﻗﺎﺑﻞ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬ﯾﮏ ﻣﺸﮑﻞ از اﯾﻦ ﻧﻮع ﭘﺪﯾﺪ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص‬
‫اﯾﻦ ﮐﻪ ﻫﯿﭻﮔﺎه ﻧﺒﺎﯾﺪ از ﮔﺰﯾﻨﮥ ]‪ [h‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر آﻧﻘﺪر ﻣﺸﮑﻞﺳﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﺴﺨﻪﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻻﺗﮏ اﯾﻦ‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺑﻪ ]‪ [ht‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﺎل ﮐﻪ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺟﺪول و ﺷﮑﻞ را ﮐﻤﯽ ﺗﻮﺿﯿﺢ دادﯾﻢ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺿﻮع دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺑﯿﺸﺘﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\caption{caption text‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺟﺴﻢ ﺷﻨﺎور را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺷﻤﺎره و ﯾﮏ ﻋﻨﻮان ﺷﮑﻞ ﯾﺎ ﺟﺪول ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻻﺗﮏ ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ ﻋﻨﻮان ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫دو ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪ \listoftables‬و ‪\listoffigures‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \tableofcontents‬ﻟﯿﺴﺖ ﺟﺪولﻫﺎ و ﺷﮑﻞﻫﺎ را ﭼﺎپ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻟﯿﺴﺖﻫﺎ ﻋﻨﻮان ﮐﺎﻣﻞ‬
‫ﺷﯿ‪ ‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﻋﻨﻮان اﯾﻦ ﺷﮑﻞﻫﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻨﻮان ﮐﻮﭼﮑﺘﺮی را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﮔﺰﯾﻨﮥ اﺧﺘﯿﺎری ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫}‪\caption[Short]{LLLLLoooooonnnnnggggg‬‬

‫ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \label‬و ‪ \ref‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ارﺟﺎﻋﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \label‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻌﺪ از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \caption‬ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد زﯾﺮا ﺑﺎﯾﺪ ﺷﻤﺎره ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن دوم ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﻣﺮﺑﻌﯽ را رﺳﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ و آن را در ﻣﺘﻦ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮای اﺧﺘﺼﺎص ﯾﮏ‬
‫ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﺸﺨﺺ در ﭘﺎﯾﺎن ﮐﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪Figure~\ref{white} is an example of Pop-Art.‬‬

‫]‪\begin{figure}[!hbtp‬‬
‫}}}‪\makebox[\textwidth]{\framebox[5cm]{\rule{0pt}{5cm‬‬
‫‪\caption{Five by Five in Centimetres.\label{white}}[A‬‬
‫}‪\end{figure‬‬

‫‪١٣‬‬
‫اﮔﺮ اﯾﻦ‬ ‫در ﻣﺜﺎل ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻻﺗﮏ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ )!( ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﮑﻞ را دﻗﯿﻘﺎً در ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻘﻄﻪ از ﻣﺘﻦ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎر اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺷﮑﻞ را در اﻧﺘﻬﺎی ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﯿﭻﮐﺪام از اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻﺗﮏ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺷﮑﻞ را در ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺜﻼ‪ ‬ﯾﮏ ﺟﺪول ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﻻزم ﺑﺮای ﭘﺮﮐﺮدن ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺷﻨﺎور ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻﺗﮏ ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﯾﮏﺑﺎر‬
‫دﯾﮕﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﺮاﺣﻞ را از ﺳﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪١٣‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ﺻﻒ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪٣۵‬‬ ‫‪ ١٢.٢‬ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﺟﺴﺎم ﺷﮑﺴﺘﻨﯽ‬

‫ﺗﺤﺖ ﺷﺮاﯾﻂ وﯾﮋهای اﮔﺮ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ از ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪ \cleardoublepage‬ﯾﺎ ‪\clearpage‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻻﺗﮏ را ﻣﺠﺒﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻤﺎم اﺷﯿﺎء ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه در ﺻﻒ را ﻗﺮار دﻫﺪ و ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ‪ \cleardoublepage‬ﺑﻪ ﺻﻔﺤﮥ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﺑﻌﺪی ﻣﯽرود‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪاً در اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﯾﺎد ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﮔﺮﻓﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﮑﻞﻫﺎی ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ را در ﻣﺘﻦ ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﻔﺎﻇﺖ از اﺟﺴﺎم ﺷﮑﺴﺘﻨﯽ‬ ‫‪١٢.٢‬‬

‫ﻣﺘﻨﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪ \caption‬و ‪ \section‬در ﻣﺘﻦ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﭼﻨﺪﯾﻦ‬
‫ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﺷﻮد )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﯾﺎ ﻣﺘﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر(‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده در‬
‫درون ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ \section‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﭘﺮدازش ﻓﺎﯾﻞ ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ‬
‫را ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻨﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ‪ \footnote‬و ‪ .\phantom‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻨﯽ‬
‫اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ دارﻧﺪ )ﻣﺎ ﭼﻄﻮر!(‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \protect‬در ﺟﻠﻮی آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻗﺮار‬
‫دﻫﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ \protect‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد اﺛﺮ دارد‪ ،‬و ﺣﺘﯽ ﺑﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی آن ﺗﺎﺛﯿﺮی ﻧﺪارد‪.‬‬
‫در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن اﺿﺎﻓﯽ ‪ \protect‬ﻫﯿﭻ ﺿﺮری ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪\section{I am considerate‬‬
‫}}‪\protect\footnote{and protect my footnotes‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ‪٣‬‬

‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺣﺎل آﻣﺎده ﻫﺴﺘﯿﺪ! در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﻗﻮﯾﱰﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﮏ‪ ،‬ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬ﺣﻤﻠﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺳﻄﺢ ﮐﺎر را ﺻﯿﻘﻞ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺮای ﺑﺴﯿﺎری از اﻓﺮاد ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ در آن ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ رﯾﺎﺿﯽ ﺧﻮد را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﻧﺸﻮﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﺣﺘامل ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎد ﺟﻮاب ﺷام در ‪AMS-LATEX‬‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮐﻼف ‪AMS-LATEX‬‬ ‫‪١.٣‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ )ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ( رﯾﺎﺿﯽ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از ﮐﻼف ‪ AMS-LATEX‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﮐﻼف‬
‫‪ AMS-LATEX‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪای از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ و ﻃﺒﻘﻪﻫﺎ ﺑﺮای ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺑﺴﺘﮥ‬
‫‪ amsmath‬ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ ﮐﻪ ﺟﺰﯾﯽ از اﯾﻦ ﮐﻼف اﺳﺖ‪ AMS-LATEX .‬ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺠﻤﻦ رﯾﺎﺿﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻪﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﺑﺮای ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺧﻮد ﻻﺗﮏ دارای ﻣﺤﯿﻂﻫﺎﯾﯽ اﺑﺘﺪاﯾﯽ‬
‫ﺑﺮای رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ ﻣﺤﺪود ﻫﺴﺘﻨﺪ )ﯾﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ AMS-LATEX :‬ﻧﺎﻣﺤﺪود اﺳﺖ( و در ﺑﻌﻀﯽ‬
‫ﺣﺎﻻت ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار ﻧﯿﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ AMS-LATEX‬ﺟﺰﯾﯽ از ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ و ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻤﺎم ﺗﻮزﯾﻊﻫﺎی اﺧﯿﺮ ﻻﺗﮏ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ١ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﻓﺼﻞ ﻓﺮض ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ amsmath‬در ﺳﺮآﻏﺎز ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫}‪\usepackage{amsmath‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫‪٢.٣‬‬

‫دو راه ﺑﺮای ﭼﯿﺪن ﯾﮏ ﻓﺮﻣﻮل وﺟﻮد دارد‪ :‬در ﻣﺘﻦ داﺧﻞ ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف )ﺳﺒﮏ ﻣﺘﻨﯽ ‪ ،(٢‬ﯾﺎ ﭘﺎراﮔﺮاف ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﺮای ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺷﻮد )ﺳﺒﮏ ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ ‪ .(٣‬ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ درون ﻣﺘﻦ ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف در ﻣﯿﺎن دو‬
‫‪١‬اﮔﺮ آن را ﻧﺪارﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ CTAN:macros/latex/required/amslatex‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬‬
‫‪text style‬‬
‫‪٣‬‬
‫‪display style‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ٣٨

:‫ وارد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬$ ‫ﻧﻤﺎد‬

Add $a$ squared and $b$ squared

Add a squared and b squared to get c
to get $c$ squared. Or, using
squared. Or, using a more mathematical ap-
a more mathematical approach:
proach: a2 + b2 = c2
$a^2 + b^2 = c^2$

\TeX{} is pronounced as TEX is pronounced as τ ϵχ

$\tau\epsilon\chi$\\[5pt]
100 m3 of water
100~m$^{3}$ of water\\[5pt]
This comes from my $\heartsuit$ This comes from my ♡

‫ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ آن را ﻧﻤﺎﯾﺶ‬،‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺟﺪا از ﺑﻘﯿﻪ ﭘﺎراﮔﺮاف ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‬
‫ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر از ﻣﺤﯿﻂ ﻓﺮﻣﻮل اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ و ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎ را‬.‫دﻫﯿﺪ ﺑﻪﺟﺎی آﻧﮑﻪ ﭘﺎراﮔﺮاف را ﺑﺸﮑﻨﯿﺪ‬
‫ آﻧﮕﺎه ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮل ﯾﮏ ﺑﺮﭼﺴﺐ‬۴ .‫\ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‬end{equation} ‫\ و‬begin{equation} ‫ﺑﯿﻦ‬
‫ اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮل‬.‫\ ﺑﻪ آن ارﺟﺎع دﻫﯿﺪ‬eqref ‫\( ﺑﺪﻫﯿﺪ و در دﯾﮕﺮ ﻧﻘﺎط ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬label)
‫\ اﺳﺘﻔﺎده‬tag ‫\ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺮای‬eqref ‫ از‬.‫\ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬tag ‫اﺳﻢ وﯾﮋهای ﺑﺪﻫﯿﺪ ﺑﻪﺟﺎی اﯾﻦﮐﺎر از ﻓﺮﻣﺎن‬
.‫ﮐﻨﯿﺪ‬

Add $a$ squared and $b$ squared

to get $c$ squared. Or, using
a more mathematical approach Add a squared and b squared to get c
\begin{equation} squared. Or, using a more mathematical ap-
a^2 + b^2 = c^2 proach
\end{equation} a2 + b2 = c2 (3.1)
Einstein says
Einstein says
\begin{equation}
E = mc^2 \label{clever} E = mc2 (3.2)
\end{equation}
He didn't say He didn’t say
\begin{equation} 1+1=3 (dumb)
1 + 1 = 3 \tag{dumb}
\end{equation} This is a reference to (3.2).
This is a reference to
\eqref{clever}.

،‫ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬equation ‫ از ﺷﮑﻞ ﺳﺘﺎرهدار ﻣﺤﯿﻂ‬،‫اﮔﺮ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻻﺗﮏ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎ را ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﮐﻨﺪ‬
۵
:‫ ﻓﺮﻣﻮل را ﺑﯿﻦ دو ﻋﻼﻣﺖ [\ و ]\ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‬،‫ ﯾﺎ ﺣﺘﯽ آﺳﺎنﺗﺮ‬،equation*
.‫ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد ﻻﺗﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬displaymath ‫ اﮔﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻧﺪارﯾﺪ از ﻣﺤﯿﻂ‬.‫ اﺳﺖ‬amsmath ‫اﯾﻦ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن‬۴
.‫ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد ﻻﺗﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬equation ‫ از ﻣﺤﯿﻂ‬،‫ اﮔﺮ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﻧﮑﺮدهاﯾﺪ‬.‫ اﺳﺖ‬amsmath ‫ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن دوﺑﺎره از‬۵
٣٩ ‫ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﺗﻨﻬﺎ‬٢.٣

Add $a$ squared and $b$ squared

to get $c$ squared. Or, using Add a squared and b squared to get c
a more mathematical approach squared. Or, using a more mathematical ap-
\begin{equation*} proach
a^2 + b^2 = c^2 a2 + b2 = c2
\end{equation*}
or you can type less for the same effect:
or you can type less for the
same effect: a2 + b2 = c2
\[ a^2 + b^2 = c^2 \]

:‫ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﺑﯿﻦ ﺳﺒﮏ ﻣﺘﻨﯽ و ﺳﺒﮏ ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬

This is text style:

$\lim_{n \to \infty}
∑n 1
\sum_{k=1}^n \frac{1}{k^2} This is text style: limn→∞ k=1 k2
=
2
= \frac{\pi^2}{6}$. π
. And this is display style:
6
And this is display style:
\begin{equation} ∑
n
1 π2
lim = (3.3)
\lim_{n \to \infty} n→∞ k2 6
k=1
\sum_{k=1}^n \frac{1}{k^2}
= \frac{\pi^2}{6}
\end{equation}

‫ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻻﺗﮏ را وادار ﻣﯽﺳﺎزد‬.‫\ ﻣﺤﺼﻮر ﮐﻨﯿﺪ‬smash ‫ ﻋﺒﺎرات ﻃﻮﻻﻧﯽ ﯾﺎ ﻋﻤﯿﻖ را در‬،‫در ﺳﺒﮏ ﻣﺘﻨﯽ‬
.‫ارﺗﻔﺎع ﻋﺒﺎرت را ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮد و ﺑﺎﻋﺚ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺷﺪن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ ﺧﻂﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮد‬

A $d_{e_{e_p}}$ mathematical
expression followed by a
A deep mathematical expression followed by
$h^{i^{g^h}}$ expression. As gh
opposed to a smashed a hi expression. As opposed to ahsmashed
g
\smash{$d_{e_{e_p}}$} expression deep expression followed by a hi expres-
followed by a sion.
\smash{$h^{i^{g^h}}$} expression.

‫ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ‬ ١.٢.٣

: ‫رﯾﺎﺿ‬ ‫ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺳﺒ‬.‫ﻣﺘﻨ وﺟﻮد دارد‬ ‫رﯾﺎﺿ و ﺳﺒ‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎﯾﯽ ﺑﯿﻦ ﺳﺒ‬

‫ زﯾﺮا ﺗﻤﺎم ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ در ﻋﺒﺎرات‬،‫ ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ و ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻂﻫﺎ در ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﯽاﻫﻤﯿﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬.١
‫\ ﯾﺎ‬quad ‫\ و‬, ‫ و ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬،‫رﯾﺎﺿﯽ ﯾﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻨﻄﻘﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
.(‫ را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‬۵.٣ ‫ ﺑﺨﺶ‬،‫\ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﻮﻧﺪ ) ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﻣﯽرﺳﯿﻢ‬qquad

‫ وﻟﯽ اﯾﻦ واﻗﻌﺎً ﯾﮏ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ‬،‫ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﯽ ﮔﯿﺞﮐﻨﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‬amsmath/LATEX ‫ﻧﺎم ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی‬
‫ و آﻧﮕﺎه ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی‬،‫ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ را از اﺑﺘﺪا ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﮐﻨﯿﺪ زﯾﺮا ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻌﺪاً ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺷﻮﯾﺪ‬.‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ‬
.‫ﻏﯿﺮ ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﺷﺪه ﺧﻮد ﻻﺗﮏ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﺷﻮد‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪۴٠‬‬

‫‪ .٢‬ﺧﻂﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﻣﺠﺎز ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻓﺮﻣﻮل ﺗﻨﻬﺎ در ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف ﻗﺮار داده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .٣‬ﻫﺮ ﺣﺮف ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺎم ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﭼﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ‬
‫در ﯾﮏ ﻓﺮﻣﻮل ﻣﺘﻦ ﻋﺎدی ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ )ﻗﻠﻢ ﻧﺮﻣﺎل اﯾﺴﺘﺎده و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﺮﻣﺎل( آﻧﮕﺎه ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺘﻦ را ﺑﻮﺳﯿﻠﻪ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫}‪ \text{...‬وارد ﮐﻨﯿﺪ )ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺨﺶ ‪ ۶.٣‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۴٨‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪.‬‬

‫‪$\forall x \in \mathbf{R}:‬‬

‫‪∀x ∈ R :‬‬ ‫‪x2 ≥ 0‬‬
‫‪\qquad x^{2} \geq 0$‬‬

‫‪$x^{2} \geq 0\qquad‬‬

‫‪x2 ≥ 0‬‬ ‫‪for all x ∈ R‬‬
‫‪\text{for all }x\in\mathbf{R}$‬‬

‫رﯾﺎﺿﯿﺪانﻫﺎ از ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪهای اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ :‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻨﺠﺎ از ﻗﻠـــــﻢ ‪blackboard‬‬
‫‪ bold‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ‪ \mathbb‬از ﺑﺴﺘﻪ ‪ amssymb‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ ۶ .‬آﺧﺮﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺳﺖ از‬

‫‪$x^{2} \geq 0\qquad‬‬

‫‪\text{for all } x‬‬ ‫‪x2 ≥ 0‬‬ ‫‪for all x ∈ R‬‬
‫‪\in \mathbb{R}$‬‬

‫ﺟﺪول ‪ ١۴.٣‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۵۶‬و ﺟﺪول ‪ ۴.۶‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ١٠٣‬را ﺑﺮای دﯾﺪن ﻗﻠﻢﻫﺎی دﯾﮕﺮ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻠﻮکﻫﺎی ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ‬ ‫‪٣.٣‬‬

‫در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ رﯾﺎﺿﯽ را ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی‬
‫اﯾﻦ ﺑﺨﺶ اﺣﺘﯿﺎج ﺑﻪ ‪ amsmath‬ﻧﺪارﻧﺪ )اﮔﺮ اﺣﺘﯿﺎج داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺮﯾﺤﺎً ﺑﯿﺎن ﻣﯽﺷﻮد( اﻣﺎ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎل اﯾﻦ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮوف ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ ، . . . ،\gamma ،\beta ،\alpha‬وارد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺣﺮوف ﺑﺰرگ‬
‫‪٧‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ . . . ،\Delta ،\Gamma‬وارد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ ٢.٣‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۵٢‬ﺑﺮای دﯾﺪن ﻟﯿﺴﺘﯽ از ﺣﺮوف ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮی ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪.‬‬

‫‪$\lambda,\xi,\pi,\theta,‬‬
‫∆ ‪λ, ξ, π, θ, µ, Φ, Ω,‬‬
‫‪\mu,\Phi,\Omega,\Delta$‬‬

‫‪ amssymb۶‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﮐﻼف ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﻨﻮز ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﺗﻮزﯾﻊ ﻻﺗﮏ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮزﯾﻊ ﺧﻮد را ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﯾﺎ ﺑﻪ‬
‫‪ CTAN:/fonts/amsfonts/latex/‬ﺑﺮوﯾﺪ و آن را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪٧‬در ﻻﺗﮏ ﺣﺮوف ﺑﺰرگ آﻟﻔﺎ‪ ،‬ﺑﺘﺎ‪ ،‬و ﻏﯿﺮه ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ زﯾﺮا ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ . . .B ،A‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽرﺳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻨﮑﻪ رﻣﺰﯾﻨﻪ ﺟﺪﯾﺪ رﯾﺎﺿﯽ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۴١‬‬ ‫‪ ٣.٣‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻠﻮکﻫﺎی ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ‬

‫ﺗﻮانﻫﺎ و اﻧﺪﯾﺲﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ^ و _ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ ﺗﻨﻬﺎ روی اوﻟﯿﻦ‬
‫ﺣﺮف ﺑﻌﺪ از ﺧﻮدﺷﺎن ﺗﺄﺛﯿﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮ روی ﭼﻨﺪ ﺣﺮف ﺗﺄﺛﯿﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫آن ﺣﺮوف را ﺗﻮﺳﻂ }‪ {...‬در ﯾﮏ ﮔﺮوه ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ٣.٣‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۵٣‬ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎری از ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ⊆ و ⊥ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪$p^3_{ij} \qquad‬‬
‫]‪m_\text{Knuth} \\[5pt‬‬ ‫‪p3ij‬‬ ‫‪mKnuth‬‬
‫‪a^x+y \neq a^{x+y}\qquad‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ax + y ̸= ax+y‬‬ ‫‪ex ̸= ex2‬‬
‫‪e^{x^2} \neq {e^x}^2$‬‬

‫رادﯾﮑﺎل ﺗﻮﺳﻂ ‪ \sqrt‬و رﯾﺸﮥ ‪−n‬ام ﺑﻪ ﺻﻮرت ]‪ \sqrt[n‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻻﺗﮏ اﻧﺪازۀ ﻋﻼﻣﺖ‬
‫رادﯾﮑﺎل را ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻼﻣﺖ رادﯾﮑﺎل ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ از ‪ \surd‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫در ﺟﺪول ‪ ۶.٣‬در ﺻﻔﺤﮥ ‪ ۵۴‬دﯾﮕﺮ ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ →↩ و ⇋ آورده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫}‪$\sqrt{x} \Leftrightarrow x^{1/2‬‬

‫√‬ ‫√‬ ‫√‬ ‫√‬ ‫√‬
‫}‪\quad \sqrt[3]{2‬‬ ‫‪x ⇔ x1/2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪x2 +‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪[x2 +‬‬
‫}}‪\quad \sqrt{x^{2} + \sqrt{y‬‬ ‫] ‪y2‬‬
‫‪\quad \surd[x^2 + y^2]$‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬از ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮای ﻧﻤﺎﯾﺶ دادن ﻋﻤﻞ ﺿﺮب ﻫﻨﮕﺎم ﮐﺎر ﺑﺎ ﻧﻤﺎدﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد؛ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﮔﺎﻫﯽ‬
‫اوﻗﺎت از ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮای ﮐﻤﮏ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺟﻬﺖ ﮔﺮوهﺑﻨﺪی ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﮏ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ در وﺳﻂ از ‪ \cdot‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ \cdots .‬ﺳﻪ ﻧﻘﻄﻪ در وﺳﻂ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ‪\ldots‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪﻫﺎ را روی ﺧﻂ ﮐﺮﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه‪ \vdots ،‬ﺑﺮای ﻗﺮار دادن ﻋﻤﻮدی و ‪ \ddots‬ﺑﺮای ﻗﺮاردادن‬
‫ﮐﺞ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل دﯾﮕﺮی را ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ در ﺑﺨﺶ ‪ ٢.۴.٣‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪$\Psi = v_1 \cdot v_2‬‬

‫‪\cdot \ldots \qquad‬‬
‫‪Ψ = v1 · v2 · . . .‬‬ ‫‪n! = 1 · 2 · · · (n − 1) · n‬‬
‫‪n! = 1 \cdot 2‬‬
‫‪\cdots (n-1) \cdot n$‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪ \overline‬و ‪ \underline‬ﺧﻂ اﻓﻘﯽ درﺳﺖ در ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻋﺒﺎرت ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪:‬‬

‫= }‪$0.\overline{3‬‬ ‫‪0.3 = 1/3‬‬

‫‪\underline{\underline{1/3}}$‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪ \overbrace‬و ‪ \underbrace‬ﮐﺮوﺷﮥ اﻓﻘﯽ در ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﯾﮏ ﻋﺒﺎرت ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪:‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪$\underbrace{\overbrace{a+b+c}^6‬‬ ‫{ |} ‪z }| { z‬‬
‫}‪\cdot \overbrace{d+e+f}^9‬‬ ‫‪a + b + c · d + e + f = 42‬‬
‫|‬ ‫‪{z‬‬ ‫}‬
‫‪_\text{meaning of life} = 42$‬‬ ‫‪meaning of life‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪۴٢‬‬

‫ﺑﺮای اﻓﺰودن ﻟﻬﺠﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﯿﮑﺎن ﮐﻮﭼﮏ ﯾﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﯿﻠﺪا ﺑﻪ ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪١.٣‬‬
‫در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۵٢‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮐﻼه و ﺗﯿﻠﺪا ﮐﻪ روی ﭼﻨﺪ ﺣﺮف ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺑﺎ ‪ \widetilde‬و‬
‫‪ \widehat‬درﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ \hat‬و ‪ \bar \widehat‬ﺑﺮای ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﻪ دارای اﻧﺪﯾﺲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻋﻼﻣﺖ ' ‪ ٨‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﺮاﯾﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫)‪$f(x) = x^2 \qquad f'(x‬‬

‫]‪= 2x \qquad f''(x) = 2\\[5pt‬‬ ‫‪f (x) = x2‬‬ ‫‪f ′ (x) = 2x‬‬ ‫‪f ′′ (x) = 2‬‬
‫}‪\hat{XY} \quad \widehat{XY‬‬ ‫ˆ‬
‫‪XY‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪XY‬‬ ‫‪x¯0‬‬ ‫‪x̄0‬‬
‫‪\quad \bar{x_0} \quad \bar{x}_0$‬‬

‫ﺑﺮدارﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﯾﮏ ﻋﻼﻣﺖ ﭘﯿﮑﺎن ﺑﺮ روی ﯾﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦﮐﺎر را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪\vec‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪ .‬دو ﻓﺮﻣﺎن ‪ \overrightarrow‬و ‪ \overleftarrow‬ﺑﺮای ﻧﺸﺎن دادن ﭘﯿﮑﺎن از ‪ A‬ﺑﻪ‬
‫‪ B‬ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽروﻧﺪ‪:‬‬

‫‪$\vec{a} \qquad‬‬
‫‪\vec{AB} \qquad‬‬ ‫⃗‬ ‫→‪−‬‬
‫‪⃗a‬‬ ‫‪AB‬‬ ‫‪AB‬‬
‫‪\overrightarrow{AB}$‬‬

‫ﻧﺎم ﯾﮏ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﮕﺎرﯾﺘﻢ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ اﯾﺴﺘﺎده ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻻﺗﮏ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی زﯾﺮ را ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ‬
‫ﻧﺎم ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮد‪:‬‬
‫‪\arccos‬‬ ‫‪\cos‬‬ ‫‪\csc‬‬ ‫‪\exp‬‬ ‫‪\ker‬‬ ‫‪\limsup‬‬
‫‪\arcsin‬‬ ‫‪\cosh‬‬ ‫‪\deg‬‬ ‫‪\gcd‬‬ ‫‪\lg‬‬ ‫‪\ln‬‬
‫‪\arctan‬‬ ‫‪\cot‬‬ ‫‪\det‬‬ ‫‪\hom‬‬ ‫‪\lim‬‬ ‫‪\log‬‬
‫‪\arg‬‬ ‫‪\coth‬‬ ‫‪\dim‬‬ ‫‪\inf‬‬ ‫‪\liminf‬‬ ‫‪\max‬‬
‫‪\sinh‬‬ ‫‪\sup‬‬ ‫‪\tan‬‬ ‫‪\tanh‬‬ ‫‪\min‬‬ ‫‪\Pr‬‬
‫‪\sec‬‬ ‫‪\sin‬‬

‫}‪\[\lim_{x \rightarrow 0‬‬ ‫‪sin x‬‬

‫‪lim‬‬ ‫‪=1‬‬
‫]\‪\frac{\sin x}{x}=1‬‬ ‫‪x→0‬‬ ‫‪x‬‬

‫ﺑﺮای ﺗﻮاﺑﻌﯽ ﮐﻪ در ﻟﯿﺴﺖ ﺑﺎﻻ ﻗﺮار ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \DeclareMathOperator‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎرهدار اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮای ﺗﻮاﺑﻌﯽ ﮐﻪ ﺣﺪ ﺑﺎﻻ ﯾﺎ ﭘﺎﯾﯿﻦ دارﻧﺪ وﺟﻮد دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ در ﺳﺮآﻏﺎز ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻓﻌﺎل ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﺮآﻏﺎز ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪.‬‬

‫}‪%\DeclareMathOperator{\argh}{argh‬‬
‫}‪%\DeclareMathOperator*{\nut}{Nut‬‬ ‫‪3 argh = 2 Nut‬‬
‫‪x=1‬‬
‫]\}‪\[3\argh = 2\nut_{x=1‬‬

‫‪٨‬‬
‫‪apostrophe‬‬
‫‪۴٣‬‬ ‫‪ ٣.٣‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﻠﻮکﻫﺎی ﻓﺮﻣﻮﻟﯽ‬

‫ﺑﺮای ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻨﮓ‪ ،‬دو ﻓﺮم وﺟﻮد دارد‪ \bmod :‬ﺑﺮای ﻋﻤﻠﮕﺮ دوﺗﺎﯾﯽ ‪ a mod b‬و ‪ \pmod‬ﺑﺮای ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ )‪:x ≡ a (mod b‬‬

‫\\ ‪$a\bmod b‬‬ ‫‪a mod b‬‬

‫‪x\equiv a \pmod{b}$‬‬ ‫)‪x ≡ a (mod b‬‬

‫ﮐﺴﺮ اﯾﺴﺘﺎده را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن }‪ \frac{...}{...‬ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﻨﯽ‪ ،‬ﮐﺴﺮ ﮐﻮﭼﮏ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‬
‫ﺗﺎ در ارﺗﻔﺎع ﺧﻂ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮم را در ﺳﺒﮏ ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ‪ \dfrac‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﺟﺮا ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﻏﻠﺐ ﻓﺮم ﮐﺞ‬
‫‪ 1/2‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺮای ﮐﺴﺮﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺧﻮاﻧﺎﺗﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪In display style:‬‬ ‫‪In display style:‬‬

‫}‪\[3/8 \qquad \frac{3}{8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫]\ }‪\qquad \tfrac{3}{8‬‬ ‫‪3/8‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪8‬‬

‫‪In text style:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪$1\frac{1}{2}$~hours \qquad‬‬ ‫‪In text style: 1 12 hours‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪hours‬‬
‫‪2‬‬
‫‪$1\dfrac{1}{2}$~hours‬‬

‫در اﯾﻨﺠﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \partial‬ﺑﺮای ﻣﺸﺘﻖ ﺟﺰﺋﯽ ﺑﻪﮐﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪\[\sqrt{\frac{x^2}{k+1}}\qquad‬‬
‫√‬
‫‪x^\frac{2}{k+1}\qquad‬‬ ‫‪x2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪∂2f‬‬
‫}‪\frac{\partial^2f‬‬ ‫‪x k+1‬‬
‫‪k+1‬‬ ‫‪∂x2‬‬
‫]\ }‪{\partial x^2‬‬

‫ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺿﺮاﯾﺐ دوﺟﻤﻠﻪای ﯾﺎ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﺷﺒﯿﻪ اﯾﻦ‪ ،‬از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \binom‬از ﺑﺴﺘﮥ ‪ amsmath‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪Pascal's rule is‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬ ‫‪Pascal’s rule is‬‬
‫}‪\binom{n}{k} =\binom{n-1}{k‬‬ ‫)‪(n) (n − 1) (n − 1‬‬
‫=‬ ‫‪+‬‬
‫}‪+ \binom{n-1}{k-1‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪k‬‬ ‫‪k−1‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫ﺑﺮای ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی دوﺗﺎﯾﯽ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻗﺮار دادن ﻧﻤﺎدﻫﺎ ﺑﺮرویﻫﻢ ﻣﻔﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن‬
‫}‪\stackrel{#1}{#2‬‬
‫ﻧﻤﺎد درون ‪ #1‬را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻗﻠﻢ ﺗﻮان روی ‪ #2‬ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در ﻣﺤﻞ ﻣﻌﻤﻮل آن ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫∗‬
‫‪f_n(x) \stackrel{*}{\approx} 1‬‬ ‫‪fn (x) ≈ 1‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪۴۴‬‬

‫ﻋﻤﻠﮕﺮ اﻧﺘﮕﺮال ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ ،\int‬ﻋﻤﻠﮕﺮ ﺟﻤﻊ ﺑﺎ ‪ ،\sum‬و ﻋﻤﻠﮕﺮ ﺿﺮب ﺑﺎ ‪ \prod‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﯾﯿﻦ اﯾﻦ ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎ ﺑﺎ ^ و _ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺪﯾﺲ و ﺗﻮان ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫‪\sum_{i=1}^n \qquad‬‬ ‫∑‬
‫‪n‬‬ ‫∫‬ ‫‪π‬‬
‫∏‬
‫‪2‬‬
‫‪\int_0^{\frac{\pi}{2}} \qquad‬‬
‫‪\prod_\epsilon‬‬ ‫‪i=1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ϵ‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫ﺑﺮای ﮐﻨﺘﺮل ﺑﯿﺸﺘﺮ روی ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﺪﯾﺲﻫﺎ در ﻋﺒﺎرات ﭘﯿﭽﯿﺪه‪ amsmath ،‬ﻓﺮﻣﺎن ‪\substack‬‬
‫را اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫\\ ‪\sum^n_{\substack{0<i<n‬‬ ‫∑‬
‫‪n‬‬

‫}}‪j\subseteq i‬‬ ‫)‪P (i, j) = Q(i, j‬‬

‫‪0<i<n‬‬
‫)‪P(i,j) = Q(i,j‬‬ ‫‪j⊆i‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫ﻻﺗﮏ ﻫﻤﮥ اﻧﻮاع ﺑﺮاﮐﺖ و ﺣﺎﺋﻞ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ↕ ∥ ⟨ [( را ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاﮐﺖﻫﺎی ﮔﺮد و ﻣﺮﺑﻌﯽ را ﻣﯽﺗﻮان‬
‫ﺑﺎ ﮐﻠﯿﺪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻮﺷﺖ و آ ﮐﻮﻻد را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ {\ ﻧﻮﺷﺖ اﻣﺎ ﻫﻤﮥ ﺣﺎﺋﻞﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ‬
‫وﯾﮋه ﻧﻮﺷﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪.(\updownarrow‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫}\‪{a,b,c} \neq \{a,b,c‬‬ ‫}‪a, b, c ̸= {a, b, c‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫اﮔﺮ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \left‬را در اﺑﺘﺪای ﯾﮏ ﺣﺎﺋﻞ ﭼﭗ‪ ،‬و ﻓﺮﻣﺎن ‪ \right‬را در اﺑﺘﺪای ﯾﮏ ﺣﺎﺋﻞ راﺳﺖ ﻗﺮار‬
‫دﻫﯿﻢ‪ ،‬ﻻﺗﮏ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر اﻧﺪازۀ ﺣﺎﺋﻞ را ﺗﺼﺤﯿﺢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪ \left‬را ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ‪ \right‬ﺑﺒﻨﺪﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ از ‪ \right‬ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫}}‪1 + \left(\frac{1}{1-x^{2‬‬ ‫(‬ ‫‪)3‬‬ ‫)‬
‫‪1‬‬
‫‪\right)^3 \qquad‬‬ ‫‪1+‬‬ ‫‡‬
‫)‪\left. \ddagger \frac{~}{~}\right‬‬ ‫‪1 − x2‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ اﻧﺪازۀ درﺳﺖ ﯾﮏ ﺣﺎﺋﻞ رﯾﺎﺿﯽ را دﺳﺘﯽ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪،\big‬‬
‫‪ \bigg ،\Big‬و ‪ \Bigg‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﯿﺸﻮﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺣﺎﺋﻞ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫\\‪$\Big((x+1)(x-1)\Big)^{2}$‬‬
‫(‬ ‫‪)2‬‬
‫‪$\big( \Big( \bigg( \Bigg( \quad‬‬
‫)‪(x + 1)(x − 1‬‬
‫‪\big\} \Big\} \bigg\} \Bigg\} \quad‬‬ ‫ }}} (‬ ‫‪ww‬‬
‫(((‬ ‫}‬ ‫‪ ww‬‬ ‫‪ww‬‬
‫‪\big\| \Big\| \bigg\| \Bigg\| \quad‬‬ ‫‪ w‬‬
‫‪w‬‬
‫‪\big\Downarrow \Big\Downarrow‬‬ ‫ ‬ ‫‬
‫‪\bigg\Downarrow \Bigg\Downarrow$‬‬
‫‪۴۵‬‬ ‫‪ ۴.٣‬ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻋﻤﻮدی‬

‫ﺑﺮای دﯾﺪن ﻟﯿﺴﺖ ﮐﺎﻣﻠﯽ از ﺣﺎﺋﻞﻫﺎ ﺟﺪول ‪ ٨.٣‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۵۵‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻋﻤﻮدی‬ ‫‪۴.٣‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬ ‫‪١.۴.٣‬‬

‫ﺑﺮای ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﭼﻨﺪ ﺧﻂ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﯾﺎ ﺑﺮای دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﻣﺤﯿﻂ ‪ align‬و‬
‫‪٩‬‬
‫ﺑﺎ ‪ align‬ﻫﺮ ﺧﻂ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﯾﮏ ﺷﻤﺎره‬ ‫*‪ align‬ﺑﻪ ﺟﺎی ‪ equation‬و *‪ equation‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ align* .‬ﻫﯿﭻ ﭼﯿﺰ را ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ‪ align‬ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻋﻼﻣﺖ & ﮔﺮد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن \\ ﺧﻂﻫﺎ را ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ‬
‫ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﻧﮑﻨﯿﺪ از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \nonumber‬ﺑﺮای ﺣﺬف ﺷﻤﺎرۀ آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﻗﺒﻞ از \\ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪:‬‬

‫}‪\begin{align‬‬
‫\\}‪f(x) &= (a+b)(a-b) \label{1‬‬ ‫)‪f (x) = (a + b)(a − b‬‬ ‫)‪(3.4‬‬
‫\\ ‪&= a^2-ab+ba-b^2‬‬ ‫‪= a − ab + ba − b‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪(3.5‬‬
‫}‪&= a^2+b^2 \tag{wrong‬‬
‫‪= a2 + b2‬‬ ‫)‪(wrong‬‬
‫}‪\end{align‬‬
‫‪This is a reference to \eqref{1}.‬‬ ‫‪This is a reference to (3.4).‬‬

‫ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﮐﺎر ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ ﮐﺠﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺷﮑﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻮرﻓﺘﮕﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫}‪\begin{align‬‬
‫‪f(x) &= 3x^5 + x^4 + 2x^3‬‬
‫\\ ‪\nonumber‬‬ ‫‪f (x) = 3x5 + x4 + 2x3‬‬
‫\\ ‪&\qquad + 9x^2 + 12x + 23‬‬ ‫‪+ 9x2 + 12x + 23‬‬ ‫)‪(3.6‬‬
‫)‪&= g(x) - h(x‬‬ ‫)‪= g(x) − h(x‬‬ ‫)‪(3.7‬‬
‫}‪\end{align‬‬

‫ﺑﺴﺘﮥ ‪ amsmath‬ﭼﻨﺪ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻔﯿﺪ دﯾﮕﺮ را ﻧﯿﺰ در ﺑﺮ دارد‪ multline ،gather ،flalign :‬و‬
‫‪ .split‬ﺑﺮای اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎی اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫آراﯾﻪ و ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬ ‫‪٢.۴.٣‬‬

‫ﺑﺮای ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ آراﯾﻪﻫﺎ از ﻣﺤﯿﻂ ‪ array‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﺷﺒﯿﻪ ﻣﺤﯿﻂ ‪ tabular‬اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن‬
‫\\ ﺑﺮای ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻂﻫﺎ ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽرود‪:‬‬

‫‪٩‬ﻣﺤﯿﻂ ‪ align‬از ﺑﺴﺘﮥ ‪ amsmath‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﯿﻂ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ در ﺧﻮد ﻻﺗﮏ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ‪ eqnarray‬وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎً‬
‫ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد زﯾﺮا ﻣﮑﺎن و ﺑﺮﭼﺴﺐ آن ﭘﺎﯾﺪار ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪۴۶‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫(‪\mathbf{X} = \left‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫}‪\begin{array}{ccc‬‬ ‫‪x1‬‬ ‫‪x2‬‬ ‫‪...‬‬
‫\\ ‪x_1 & x_2 & \ldots‬‬
‫‪X=‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x3‬‬ ‫‪x4‬‬ ‫‪...‬‬ ‫‪‬‬
‫\\ ‪x_3 & x_4 & \ldots‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪..‬‬
‫‪..‬‬ ‫‪..‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪\vdots & \vdots & \ddots‬‬
‫)‪\end{array} \right‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫از ﻣﺤﯿﻂ ‪ array‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﻮاﺑﻊ ﭼﻨﺪﺿﺎﺑﻄﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺣﺎﺋﻞ راﺳﺖ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ‬
‫‪١٠‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫{\‪|x| = \left‬‬
‫}‪\begin{array}{rl‬‬ ‫‪‬‬
‫\\‪-x & \text{if } x < 0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪−x‬‬ ‫‪if x < 0‬‬
‫= |‪|x‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪if x = 0‬‬
‫\\‪0 & \text{if } x = 0‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪if x > 0‬‬
‫‪x & \text{if } x > 0‬‬
‫‪\end{array} \right.‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫‪ array‬را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ‪ amsmath‬راه ﺣﻞ ﺑﻬﺘﺮی را ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫‪ matrix‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﺶ ﻧﺴﺨﻪ از آن ﺑﺎ ﺣﺎﺋﻞﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد دارد‪) matrix :‬ﺧﺎﻟﯽ(‪pmatrix ،‬‬
‫(‪ | vmatrix ،{ Bmatrix ،[ bmatrix ،‬و ‪ .∥ Vmatrix‬ﺑﺎ ‪ array‬ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﺗﻌﺪاد ﺳﺘﻮنﻫﺎ را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﺳﺘﻮن ‪ ١٠‬اﺳﺖ اﻣﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺳﺖ )ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ١٠‬ﺳﺘﻮن ﻻزم‬
‫ﻧﯿﺴﺖ!(‪.‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫}‪\begin{matrix‬‬
‫\\ ‪1 & 2‬‬
‫‪3 & 4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪\end{matrix} \qquad‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫}‪\begin{bmatrix‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫\\ ‪1 & 2 & 3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬
‫\\ ‪4 & 5 & 6‬‬
‫‪7 & 8 & 9‬‬
‫}‪\end{bmatrix‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫‪١٠‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺧﯿﻠﯽ از اﯾﻦ ﻓﺮم اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺤﯿﻂ ‪ cases‬از ﺑﺴﺘﮥ ‪ amsmath‬ﮐﺎر را ﺑﺴﯿﺎر راﺣﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ارزش ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن‬
‫را دارد‪.‬‬
‫‪۴٧‬‬ ‫‪ ۵.٣‬ﻓﺎﺻﻠﻪ در ﻣﺤﯿﻂ رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ در ﻣﺤﯿﻂ رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪۵.٣‬‬

‫اﮔﺮ ﻓﺎﺻﻠﮥ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺗﮏ در ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮان آن را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺗﺼﺤﯿﺢ ﮐﺮد‪\, :‬‬
‫) (‪ .‬ﺣﺮف ﻓﺮار \ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ‬ ‫‪5‬‬
‫‪18‬‬
‫) ( و ;\ ﺑﺮای ‪quad‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪18‬‬
‫) (‪ \: ،‬ﺑﺮای ‪quad‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪18‬‬
‫ﺑﺮای ‪quad‬‬
‫( ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﺪازۀ ‪ \quad‬ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﻋﺮض ﺣﺮف ’‪ ‘M‬از اﯾﻦ ﻗﻠﻢ ﺟﺎری‬ ‫( و ‪) \qquad‬‬ ‫‪) \quad‬‬
‫‪ ( −) − 18‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫اﺳﺖ‪ \! .‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازۀ ‪quad‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ’‪ ‘d‬در ﻋﻤﻠﯿﺎت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ در ﻗﻠﻢ اﯾﺴﺘﺎده ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫∫‬ ‫‪2‬‬ ‫∫‬ ‫‪2‬‬
‫‪\int_1^2 \ln x \mathrm{d}x \qquad‬‬
‫‪ln xdx‬‬ ‫‪ln x dx‬‬
‫‪\int_1^2 \ln x \,\mathrm{d}x‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫در ﻣﺜﺎل ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﺟﺪﯾﺪ ‪ \ud‬را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻧﻤﺎد ‪ d‬را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻗﺒﻞ از ‪ d‬ﺗﻮﺟﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ(‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ ﻫﺮﺑﺎر آن را ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ‪ \newcommand‬در ﺳﺮآﻏﺎز آورده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫}}‪\newcommand{\ud}{\,\mathrm{d‬‬
‫∫‬ ‫‪b‬‬
‫}*‪\begin{equation‬‬ ‫‪f (x) dx‬‬
‫‪\int_a^b f(x)\ud x‬‬ ‫‪a‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ اﻧﺘﮕﺮال ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ را ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﯿﺪ دﯾﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﯿﻦ اﻧﺘﮕﺮالﻫﺎ ﻧﺎﻣﻄﺒﻮع اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﯾﺪ‬
‫اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن !\ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺴﺘﮥ ‪ amsmath‬راه ﺣﻞ ﺳﺎدهﺗﺮی ﺑﺮای اﯾﻦﮐﺎر دارد ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت‬
‫اﺳﺖ از ‪ ،\iiiint ،\iiint ،\iint‬و ‪.\idotsint‬‬

‫∫ ∫‬
‫}}‪\newcommand{\ud}{\,\mathrm{d‬‬
‫‪f (x)g(y) dx dy‬‬
‫)‪\[ \int\int f(x)g(y‬‬ ‫∫∫‬
‫]\ ‪\ud x \ud y‬‬ ‫‪f (x)g(y) dx dy‬‬
‫‪\[ \int\!\!\!\int‬‬ ‫∫∫‬
‫]\ ‪f(x)g(y) \ud x \ud y‬‬
‫‪f (x)g(y) dx dy‬‬
‫]\ ‪\[ \iint f(x)g(y) \ud x \ud y‬‬

‫ﺑﺮای اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ‪ testmath.tex‬از ‪ AMS-LATEX‬ﯾﺎ ﻓﺼﻞ ‪ ٨‬از ]‪[٣‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫اﺷﺒﺎح‬ ‫‪١.۵.٣‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﻣﺮﺗﺐ ﻋﻤﻮدی ﺷﺎﻣﻞ ^ و _ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﻻﺗﮏ ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻤﮏ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \phantom‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﺣﺮﻓﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ در ﺧﺮوﺟﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد اﯾﺠﺎد ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬راﺣﺖﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪۴٨‬‬

‫راه ﺑﺮای ﻓﻬﻤﯿﺪن اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺜﺎل زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫}‪{}^{14}_{6}\text{C‬‬
‫‪\qquad \text{versus} \qquad‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪6 C‬‬ ‫‪versus‬‬ ‫‪6C‬‬
‫}‪{}^{14}_{\phantom{1}6}\text{C‬‬
‫}*‪\end{equation‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی از اﯾﺰوﺗﻮپﻫﺎ را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺜﺎل ﺑﺎﻻ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮥ ‪ mhchem‬ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﺷﯿﻤﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﯾﺰهﮐﺎری ﺑﺎ ﻗﻠﻢﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪۶.٣‬‬

‫ﻗﻠﻢﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ رﯾﺎﺿﯽ را در ﺟﺪول ‪ ١۴.٣‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ۵۶‬آوردهاﯾﻢ‪.‬‬

‫‪$\Re \qquad‬‬
‫‪\mathcal{R} \qquad‬‬
‫‪ℜ‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪\mathfrak{R} \qquad‬‬
‫‪\mathbb{R} \qquad $‬‬

‫دوﺗﺎی آﺧﺮ ﺑﻪ ‪ amssymb‬ﯾﺎ ‪ amsfonts‬اﺣﺘﯿﺎج دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻻﺗﮏ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ ﮐﻪ اﻧﺪازه را ﺗﺼﺤﯿﺢ ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬اﯾﻦﮐﺎر را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪:‬‬
‫و )‪\displaystyle (123), \textstyle (123), \scriptstyle (123‬‬
‫‪\scriptscriptstyle (123).‬‬
‫∑‬
‫در ﯾﮏ ﮐﺴﺮ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﮏ ﻣﺘﻨﯽ ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻻﺗﮏ اﻃﻼع‬ ‫اﮔﺮ‬
‫دﻫﯿﺪ‪:‬‬

‫}*‪\begin{equation‬‬
‫{‪P = \frac{\displaystyle‬‬
‫)‪\sum_{i=1}^n (x_i- x‬‬ ‫∑‬
‫‪n‬‬

‫}})‪(y_i- y‬‬ ‫)‪(xi − x)(yi − y‬‬

‫[‪{\displaystyle{\left‬‬ ‫‪i=1‬‬
‫= ‪P‬‬ ‫‪[ n‬‬ ‫‪]1/2‬‬
‫‪\sum_{i=1}^n(x_i-x)^2‬‬ ‫∑‬ ‫∑‬
‫‪n‬‬

‫‪\sum_{i=1}^n(y_i- y)^2‬‬ ‫)‪(xi − x‬‬ ‫‪2‬‬

‫)‪(yi − y‬‬‫‪2‬‬

‫}}}‪\right]^{1/2‬‬ ‫‪i=1‬‬ ‫‪i=1‬‬

‫}*‪\end{equation‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺒﮏ ﻋﻤﻮﻣﺎً روی ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ و ﺣﺪود آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﯽﮔﺬارد‪.‬‬
‫‪۴٩‬‬ ‫‪ ٧.٣‬ﻗﻀﯿﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎ‬

‫ﺣﺮوف ﺳﯿﺎه‬ ‫‪١.۶.٣‬‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺣﺮوف ﺳﯿﺎه در ﻻﺗﮏ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ؛ ﯾﮏ ﺣﺮوفﭼﯿﻦ آﻣﺎﺗﻮر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ از ﺣﺮوف‬
‫ﺳﯿﺎه اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﻠﻢ ‪ \mathbf‬ﺣﺮوف ﺳﯿﺎه را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﺣﺮوف اﯾﺴﺘﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﻧﻤﺎدﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ اﯾﺘﺎﻟﯿﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \boldmath‬وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ در ﺧﺎرج از‬
‫رﯾﺎﺿ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد از آن ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﻧﻤﺎدﻫﺎ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪:‬‬ ‫ﺳﺒ‬

‫‪$\mu, M \qquad‬‬
‫‪\mathbf{\mu}, \mathbf{M}$‬‬ ‫‪µ, M‬‬ ‫‪µ, M‬‬ ‫‪µ, M‬‬
‫}‪\qquad \boldmath{$\mu, M$‬‬

‫ﺑﺴﺘﮥ ‪) amsbsy‬ﺗﻮﺳﻂ ‪ amsmath‬ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﯽﺷﻮد( و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ‪ bm‬از ﮐﻼف ‪ tools‬اﯾﻦﮐﺎر را ﺑﺎ اراﺋﻪ‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \boldsymbol‬راﺣﺖﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫‪$\mu, M \qquad‬‬
‫‪µ, M‬‬ ‫‪µ, M‬‬
‫‪\boldsymbol{\mu}, \boldsymbol{M}$‬‬

‫ﻗﻀﯿﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎ‬ ‫‪٧.٣‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻧﻮﺷﺘﺎر رﯾﺎﺿﯽ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻀﯿﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ ،‬اﺻﻞ‪ ،‬و ﻏﯿﺮه اﺣﺘﯿﺎج‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫]‪\newtheorem{name}[counter]{text}[section‬‬

‫آرﮔﻮﻣﺎن ‪ name‬ﮐﻠﻤﻪ ﮐﻠﯿﺪی ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ‪ theorem‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ آرﮔﻮﻣﺎن ‪ text‬ﻧﺎم واﻗﻌﯽ ﻗﻀﯿﻪ را ﻣﻌﺮﻓﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ در ﺧﺮوﺟﯽ ﭼﺎپ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫آرﮔﻮﻣﺎنﻫﺎی درون ﮐﺮوﺷﻪ اﺧﺘﯿﺎری ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از آﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﻧﻮع ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﻗﻀﯿﻪ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از آرﮔﻮﻣﺎن ‪ counter‬ﺑﺮای ﻫﻤﻨﻮع ﺷﺪن ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫آرﮔﻮﻣﺎن ‪ section‬اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ در ﺷﻤﺎره ﻗﻀﯿﻪ ﺷﻤﺎره ﺑﺨﺶ ﻧﯿﺰ وارد ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪاز اﺟﺮای ﻓﺮﻣﺎن ‪ \newtheorem‬در ﺳﺮآﻏﺎز ﻣﺴﺘﻨﺪﺗﺎن‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫]‪\begin{name}[text‬‬
‫‪This is my interesting theorem‬‬
‫}‪\end{name‬‬

‫ﺑﺴﺘﮥ ‪) amsthm‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از ‪ (AMS-LATEX‬ﻓﺮﻣﺎن }‪ \theoremstyle{style‬را اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬

‫ﺗﻮﺳﻂ آن ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی از ﭘﯿﺶﺗﻌﺮﯾﻒﺷﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪) definition‬ﺗﯿﺘﺮ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺪﻧﻪ روﻣﻦ(‪plain ،‬‬
‫)ﺗﯿﺘﺮ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺪﻧﻪ اﯾﺘﺎﻟﯿﮏ( ﯾﺎ ‪) remark‬ﺗﯿﺘﺮ اﯾﺘﺎﻟﯿﮏ‪ ،‬ﺑﺪﻧﻪ روﻣﻦ( اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ۵٠

\newtheorem ‫ ﻣﺜﺎلﻫﺎی زﯾﺮ ﻫﺮ ﻧﻮع اﺑﻬﺎﻣﯽ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد و ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺤﯿﻂ‬.‫ﺗﺌﻮری ﺑﺲ اﺳﺖ‬
.‫ﮐﻤﯽ ﺑﺮای ﻓﻬﻤﯿﺪن ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‬
:‫اﺑﺘﺪا ﻗﻀﯿﻪﻫﺎ را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬

\theoremstyle{definition} \newtheorem{law}{Law}
\theoremstyle{plain} \newtheorem{jury}[law]{Jury}
\theoremstyle{remark} \newtheorem*{marg}{Margaret}

\begin{law} \label{law:box}
Don't hide in the witness box
Law 1. Don’t hide in the witness box
\end{law}
\begin{jury}[The Twelve] Jury 2 (The Twelve). It could be you! So
It could be you! So beware and beware and see law 1.
see law~\ref{law:box}.\end{jury}
Margaret. No, No, No
\begin{marg}No, No, No\end{marg}

Laws ‫ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺷﻤﺎرهای را اﺧﺬ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در دﻧﺒﺎﻟﮥ ﺷﻤﺎرۀ‬،‫ اﺳﺖ‬Law ‫ دارای ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری‬Jury ‫ﻗﻀﯿﮥ‬
.‫ آرﮔﻮﻣﺎن داﺧﻞ ﮐﺮوﺷﻪ ﺑﺮای ﻣﻌﯿﻦ ﮐﺮدن ﯾﮏ ﻋﻨﻮان ﺷﺒﯿﻪ ﻗﻀﯿﻪ اﺳﺖ‬.‫اﺳﺖ‬

\newtheorem{mur}{Murphy}[section]

Murphy 3.7.1. If there are two or more

\begin{mur} If there are two or
ways to do something, and one of those ways
more ways to do something, and
can result in a catastrophe, then someone will
one of those ways can result in
do it.
a catastrophe, then someone
will do it.\end{mur}

‫ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪﺟﺎی ﺑﺨﺶ از ﻓﺼﻞ و‬.‫ ﺷﻤﺎرهای واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎرۀ ﺑﺨﺶ ﺟﺎری اﺧﺬ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬Murphy ‫ﻗﻀﯿﮥ‬
.‫ﺷﺒﯿﻪ آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬
.‫ ﻧﯿﺰ اﺳﺖ‬proof ‫ دارای ﻣﺤﯿﻂ‬amsthm ‫ﺑﺴﺘﮥ‬

\begin{proof} Proof. Trivial, use

Trivial, use
E = mc2
\[E=mc^2\]
\end{proof}

‫\ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻋﻼﻣﺖ اﻧﺘﻬﺎی اﺛﺒﺎت را در ﻣﻮاﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﯾﯽ در ﯾﮏ ﺧﻂ ﻗﺮار دارد در‬qedhere ‫ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬
.‫ﻣﮑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ درج ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪۵١‬‬ ‫‪ ٧.٣‬ﻗﻀﯿﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮنﻫﺎ‬

‫}‪\begin{proof‬‬
‫‪Trivial, use‬‬ ‫‪Proof. Trivial, use‬‬
‫]\‪\[E=mc^2 \qedhere‬‬
‫‪E = mc2‬‬
‫}‪\end{proof‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮای ﺧﻮد ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮥ ‪ ntheorem‬ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی در‬
‫اﺧﺘﯿﺎرﺗﺎن ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ۵٢

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻤﺎدﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ٨.٣

.‫رﯾﺎﺿﯽ وﺟﻮد دارﻧﺪ‬ ‫ﺟﺪولﻫﺎی زﯾﺮ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﺎدﻫﺎﯾﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ در ﺳﺒ‬
١١
‫ ﺑﺎﯾﺪ در ﺳﺮآﻏﺎز ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﺷﺪه‬amssymb ‫ﺑﺴﺘﮥ‬ ١٩.٣ ‫ اﻟﯽ‬١٢.٣ ‫ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﺟﺪولﻫﺎی‬
‫ و ﻗﻠﻢﻫﺎی آن روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﻤﺎ‬AMS ‫ اﮔﺮ ﺑﺴﺘﮥ‬.‫ ﺑﺎﯾﺪ روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‬AMS ‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﻠﻢﻫﺎی‬
‫ ﻟﯿﺴﺖ ﮐﺎﻣﻞﺗﺮی‬.‫ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‬CTAN:macros/latex/required/amslatex ‫ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ‬،‫ﻧﺼﺐ ﻧﯿﺴﺖ‬
.‫ ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ‬CTAN:info/symbols/comprehensive ‫از ﻧﻤﺎدﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ در‬

‫ ﻟﻬﺠﻪﻫﺎی ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ‬:١.٣ ‫ﺟﺪول‬

â \hat{a} ǎ \check{a} ã \tilde{a}

à \grave{a} ȧ \dot{a} ä \ddot{a}
ā \bar{a} ⃗a \vec{a} [
AAA \widehat{AAA}
á \acute{a} ă \breve{a} ]
AAA \widetilde{AAA}
å \mathring{a}

‫ اﻟﻔﺒﺎی ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ‬:٢.٣ ‫ﺟﺪول‬

‫ زﯾﺮا ﺷﮑﻞ ﺑﺰرگ آﻧﻬﺎ ﺷﺒﯿﻪ ﺣﺮوف‬،‫\ و ﻏﯿﺮه دارای ﺷﮑﻞ ﺑﺰرگ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‬Beta ،\Alpha ‫ﺑﻌﻀﯽ از ﺣﺮوف ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
.‫ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬. . . ‫ و‬،B ،A ‫روﻣﻦ‬

α \alpha θ \theta o o υ \upsilon

β \beta ϑ \vartheta π \pi ϕ \phi
γ \gamma ι \iota ϖ \varpi φ \varphi
δ \delta κ \kappa ρ \rho χ \chi
ϵ \epsilon λ \lambda ϱ \varrho ψ \psi
ε \varepsilon µ \mu σ \sigma ω \omega
ζ \zeta ν \nu ς \varsigma
η \eta ξ \xi τ \tau
Γ \Gamma Λ \Lambda Σ \Sigma Ψ \Psi
∆ \Delta Ξ \Xi Υ \Upsilon Ω \Omega
Θ \Theta Π \Pi Φ \Phi

.‫ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ‬Josef Tkadlec ‫ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪهاﻧﺪ و ﻃﺒﻖ ﺗﻮﺻﯿﮥ‬David Carlisle ‫ ﺗﻮﺳﻂ‬symbols.tex ‫اﯾﻦ ﺟﺪولﻫﺎ از‬١١
۵٣ ‫ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻤﺎدﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬٨.٣

‫ رواﺑﻂ دوﺗﺎﯾﯽ‬:٣.٣ ‫ﺟﺪول‬

.‫\ در ﻓﺮﻣﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻧﻘﯿﺾ ﮐﻨﯿﺪ‬not ‫ﻧﻤﺎدﻫﺎی زﯾﺮ را ﺑﺎ اﻓﺰودن‬

< < > > = =

≤ \leq or \le ≥ \geq or \ge ≡ \equiv
.
≪ \ll ≫ \gg = \doteq
≺ \prec ≻ \succ ∼ \sim
≼ \preceq ≽ \succeq ≃ \simeq
⊂ \subset ⊃ \supset ≈ \approx
⊆ \subseteq ⊇ \supseteq ∼
= \cong
⊏ \sqsubset a ⊐ \sqsupset a 1 \Join a
⊑ \sqsubseteq ⊒ \sqsupseteq ◃▹ \bowtie
∈ \in ∋ \ni , \owns ∝ \propto
⊢ \vdash ⊣ \dashv |= \models
| \mid ∥ \parallel ⊥ \perp
⌣ \smile ⌢ \frown ≍ \asymp
: : ∈
/ \notin ̸= \neq or \ne
‫ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻤﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬latexsym ‫ از ﺑﺴﺘﮥ‬a

‫ ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی دوﺗﺎﯾﯽ‬:۴.٣ ‫ﺟﺪول‬

+ + − -
± \pm ∓ \mp ▹ \triangleleft
· \cdot ÷ \div ◃ \triangleright
× \times \ \setminus ⋆ \star
∪ \cup ∩ \cap ∗ \ast
⊔ \sqcup ⊓ \sqcap ◦ \circ
∨ \vee , \lor ∧ \wedge , \land • \bullet
⊕ \oplus ⊖ \ominus ⋄ \diamond
⊙ \odot ⊘ \oslash ⊎ \uplus
⊗ \otimes ⃝ \bigcirc ⨿ \amalg
△ \bigtriangleup ▽ \bigtriangledown † \dagger

\lhd a  \rhd a ‡ \ddagger
 \unlhd a  \unrhd a ≀ \wr
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ۵۴

‫ ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ‬:۵.٣ ‫ﺟﺪول‬

∑ ∪ ∨
\sum \bigcup \bigvee
∏ ∩ ∧
\prod \bigcap \bigwedge
⨿ ⊔ ⊎
∫ \coprod ∮ \bigsqcup \biguplus
⊙
\int \oint \bigodot
⊕ ⊗
\bigoplus \bigotimes

‫ ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ‬:۶.٣ ‫ﺟﺪول‬

← \leftarrow or \gets ←− \longleftarrow

→ \rightarrow or \to −→ \longrightarrow
↔ \leftrightarrow ←→ \longleftrightarrow
⇐ \Leftarrow ⇐= \Longleftarrow
⇒ \Rightarrow =⇒ \Longrightarrow
⇔ \Leftrightarrow ⇐⇒ \Longleftrightarrow
7→ \mapsto 7−→ \longmapsto
←↪ \hookleftarrow ↩→ \hookrightarrow
↼ \leftharpoonup ⇀ \rightharpoonup
↽ \leftharpoondown ⇁ \rightharpoondown
⇋ \rightleftharpoons ⇐⇒ \iff (bigger spaces)
↑ \uparrow ↓ \downarrow
↕ \updownarrow ⇑ \Uparrow
⇓ \Downarrow ⇕ \Updownarrow
↗ \nearrow ↘ \searrow
↙ \swarrow ↖ \nwarrow
; \leadsto a
‫ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻤﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬latexsym ‫ از ﺑﺴﺘﮥ‬a

‫ ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻟﻬﺠﻪ‬:٧.٣ ‫ﺟﺪول‬

−→
AB \overrightarrow{AB} AB \underrightarrow{AB}
←− −→
AB \overleftarrow{AB} AB \underleftarrow{AB}
←→ ←−
AB \overleftrightarrow{AB} AB \underleftrightarrow{AB}
←→
 ۵۵ ‫ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻤﺎدﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬٨.٣

‫ ﺣﺎﺋﻞﻫﺎ‬:٨.٣ ‫ﺟﺪول‬

( ( ) ) ↑ \uparrow
[ [ or \lbrack ] ] or \rbrack ↓ \downarrow
{ \{ or \lbrace } \} or \rbrace ↕ \updownarrow
⟨ \langle ⟩ \rangle ⇑ \Uparrow
| | or \vert ∥ \| or \Vert ⇓ \Downarrow
/ / \ \backslash ⇕ \Updownarrow
⌊ \lfloor ⌋ \rfloor
⌉ \rceil ⌈ \lceil

‫ ﺣﺎﺋﻞﻫﺎی ﺑﺰرگ‬:٩.٣ ‫ﺟﺪول‬

  
 \lgroup  \rgroup  \lmoustache
 w 

 \arrowvert w \Arrowvert 
 \bracevert

 \rmoustache

‫ ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‬:١٠.٣ ‫ﺟﺪول‬

.. ..
... \dots ··· \cdots . \vdots . \ddots
~ \hbar ı \imath ȷ \jmath ℓ \ell
ℜ \Re ℑ \Im ℵ \aleph ℘ \wp
∀ \forall ∃ \exists f \mho a ∂ \partial
′
' ′ \prime ∅ \emptyset ∞ \infty
∇ \nabla △ \triangle 2 \Box a 3 \Diamond a
√
⊥ \bot ⊤ \top ∠ \angle \surd
♢ \diamondsuit ♡ \heartsuit ♣ \clubsuit ♠ \spadesuit
¬ \neg or \lnot ♭ \flat ♮ \natural ♯ \sharp
‫ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻤﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬latexsym ‫ از ﺑﺴﺘﮥ‬a

‫ ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﻏﯿﺮ رﯾﺎﺿﯽ‬:١١.٣ ‫ﺟﺪول‬

.‫اﯾﻦ ﻧﻤﺎدﻫﺎ را در ﺳﺒﮏ ﻣﺘﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮد‬

† \dag § \S © \copyright ® \textregistered

‡ \ddag ¶ \P £ \pounds % \%
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ۵۶

.AMS ‫ ﺣﺎﺋﻞﻫﺎی‬:١٢.٣ ‫ﺟﺪول‬

p \ulcorner q \urcorner x \llcorner y \lrcorner

| \lvert | \rvert ∥ \lVert ∥ \rVert

‫ ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ و ﻋﺒﺮی‬AMS :١٣.٣ ‫ﺟﺪول‬

Ϝ \digamma κ \varkappa i \beth ‫ג‬ \gimel k \daleth

‫ اﻟﻔﺒﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬:١۴.٣ ‫ﺟﺪول‬

.‫ را ﺑﺮای دﯾﮕﺮ ﻗﻠﻢﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‬١٠٣ ‫ در ﺻﻔﺤﮥ‬۴.۶ ‫ﺟﺪول‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫ﺑﺴﺘﮥ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬

ABCDEabcde1234 \mathrm{ABCDE abcde 1234}
ABCDEabcde1234 \mathit{ABCDE abcde 1234}
ABCDEabcde1234 \mathnormal{ABCDE abcde 1234}
ABCDE \mathcal{ABCDE abcde 1234}
A BC DE \mathscr{ABCDE abcde 1234} mathrsfs
ABCDEabcde1234 \mathfrak{ABCDE abcde 1234} amsfonts or amssymb
ABCDEa1234 \mathbb{ABCDE abcde 1234} amsfonts or amssymb

AMS ‫ ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی دوﺗﺎﯾﯽ‬:١۵.٣ ‫ﺟﺪول‬

∔ \dotplus  \centerdot
⋉ \ltimes ⋊ \rtimes > \divideontimes
⋒ \doublecup ⋓ \doublecap r \smallsetminus
Y \veebar ⊼ \barwedge [ \doublebarwedge
⊞ \boxplus ⊟ \boxminus ⊖ \circleddash
⊠ \boxtimes ⊡ \boxdot ⊚ \circledcirc
⊺ \intercal ⊛ \circledast ⋌ \rightthreetimes
g \curlyvee f \curlywedge ⋋ \leftthreetimes
۵٧ ‫ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻤﺎدﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬٨.٣

AMS ‫ رواﺑﻂ دوﺗﺎﯾﯽ‬:١۶.٣ ‫ﺟﺪول‬

⋖ \lessdot ⋗ \gtrdot + \doteqdot

6 \leqslant > \geqslant : \risingdotseq
0 \eqslantless 1 \eqslantgtr ; \fallingdotseq
≦ \leqq ≧ \geqq ≖ \eqcirc
≪ \lll or \llless ≫ \ggg ⊜ \circeq
. \lesssim & \gtrsim , \triangleq
/ \lessapprox ' \gtrapprox ≏ \bumpeq
≶ \lessgtr ≷ \gtrless ≎ \Bumpeq
⋚ \lesseqgtr R \gtreqless ∼ \thicksim
S \lesseqqgtr T \gtreqqless ≈ \thickapprox
4 \preccurlyeq < \succcurlyeq ≅ \approxeq
2 \curlyeqprec 3 \curlyeqsucc ∽ \backsim
- \precsim % \succsim ⋍ \backsimeq
w \precapprox v \succapprox  \vDash
j \subseteqq k \supseteqq \Vdash
q \shortparallel ⋑ \Supset  \Vvdash
◭ \blacktriangleleft ⊐ \sqsupset  \backepsilon
◃ \vartriangleright ∵ \because ∝ \varpropto
◮ \blacktriangleright ⋐ \Subset ≬ \between
D \trianglerighteq a \smallfrown ⋔ \pitchfork
▹ \vartriangleleft p \shortmid ` \smallsmile
E \trianglelefteq ∴ \therefore ⊏ \sqsubset
‫ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ۵٨

AMS ‫ ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎی‬:١٧.٣ ‫ﺟﺪول‬

L99 \dashleftarrow 99K \dashrightarrow

⇔ \leftleftarrows ⇒ \rightrightarrows
⇆ \leftrightarrows ⇄ \rightleftarrows
⇚ \Lleftarrow ⇛ \Rrightarrow
↞ \twoheadleftarrow  \twoheadrightarrow
↢ \leftarrowtail ↣ \rightarrowtail
⇌ \leftrightharpoons ⇋ \rightleftharpoons
 \Lsh  \Rsh
" \looparrowleft # \looparrowright
x \curvearrowleft y \curvearrowright
\circlearrowleft  \circlearrowright
⊸ \multimap ⇈ \upuparrows
 \downdownarrows ↿ \upharpoonleft
↾ \upharpoonright ⇂ \downharpoonright
\rightsquigarrow ! \leftrightsquigarrow
۵٩ ‫ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻤﺎدﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬٨.٣

AMS ‫ ﻧﻘﯿﺾ رواﺑﻂ دوﺗﺎﯾﯽ و ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎی‬:١٨.٣ ‫ﺟﺪول‬

≮ \nless ≯ \ngtr & \varsubsetneqq

 \lneq \gneq ' \varsupsetneqq
 \nleq  \ngeq " \nsubseteqq

\nleqslant  \ngeqslant # \nsupseteqq
 \lneqq \gneqq - \nmid
\lvertneqq
\gvertneqq ∦ \nparallel
 \nleqq  \ngeqq . \nshortmid
 \lnsim  \gnsim / \nshortparallel
≨ \lnapprox ≩ \gnapprox ≁ \nsim
⊀ \nprec ⊁ \nsucc ≇ \ncong
 \npreceq  \nsucceq 0 \nvdash
 \precneqq  \succneqq 2 \nvDash
 \precnsim  \succnsim 1 \nVdash
 \precnapprox  \succnapprox 3 \nVDash
( \subsetneq ) \supsetneq ⋪ \ntriangleleft
\varsubsetneq ! \varsupsetneq ⋫ \ntriangleright
* \nsubseteq + \nsupseteq 5 \ntrianglelefteq
$ \subsetneqq % \supsetneqq 4 \ntrianglerighteq
8 \nleftarrow 9 \nrightarrow = \nleftrightarrow
: \nLeftarrow ; \nRightarrow < \nLeftrightarrow

AMS ‫ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ‬:١٩.٣ ‫ﺟﺪول‬

~ \hbar ℏ \hslash k \Bbbk

 \square  \blacksquare s \circledS
△ \vartriangle N \blacktriangle ∁ \complement
▽ \triangledown H \blacktriangledown a \Game
♢ \lozenge  \blacklozenge ⋆ \bigstar
∠ \angle ∡ \measuredangle
 \diagup  \diagdown 8 \backprime
∄ \nexists ` \Finv ∅ \varnothing
ð \eth ∢ \sphericalangle f \mho
 ‫ﻓﺼﻞ ‪۴‬‬

‫اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ در ﺣﺎل ﺗﻬﯿ ٔﻪ ﯾﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺰرگ ﻫﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻻﺗﮏ ﺑﺎ اراﺋ ٔﻪ اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋهای ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ منﺎﯾﻪ‪ ،‬ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬و ﻏﯿﺮه ﺑﻪ ﺷام‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﯿﺴﺖ ﮐﺎﻣﻞﺗﺮی از اﺑﺰارﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻻﺗﮏ وﺟﻮد دارد در ]‪ [۱‬و ]‪ [۳‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻟﺼﺎق ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ‬ ‫‪١.۴‬‬

‫ﻻﺗﮏ اﺑﺰارﻫﺎی اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﮐﺎر ﺑﺎ اﺷﯿﺎء ﺷﻨﺎور ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺼﻮﯾﺮ و ﮔﺮاﻓﯿﮏ را ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ‪ figure‬و ‪ table‬اراﺋﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪﯾﻦ راه ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮔﺮاﻓﯿﮏ واﻗﻌﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﻻﺗﮏ ﺑﻮﺳﯿﻠﮥ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﯾﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺗﻌﺪادی از آﻧﻬﺎ‬
‫در ﻓﺼﻞ ‪ ۵‬ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ]‪ [١‬و ]‪ [٣‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪١‬‬
‫ﯾﮏ راه ﺳﺎدهﺗﺮ ﺑﺮای داﺷﺘﻦ ﮔﺮاﻓﯿﮏ در ﯾﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ را ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﮐﺮد و آﻧﮕﺎه آﻧﻬﺎ را در ﻧﻮﺷﺘﺎر وارد ﮐﺮد‪ .‬ﻻﺗﮏ راهﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦﮐﺎر در اﺧﺘﯿﺎر ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﭙﺴﻮل ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ ‪ ٢‬را ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﺎر ﺑﺎ آن ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن و ﻣﻌﻤﻮل‬
‫‪٣‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺖ ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس درﺑﯿﺎورﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﭼﺎﭘﮕﺮ ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻟﺼﺎق ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر در ﺑﺴﺘﮥ ‪ graphicx‬ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪D. P. Carlisle‬‬
‫‪۴‬‬
‫ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮاده از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻼف ‪ graphics‬ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض آﻧﮑﻪ روی ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭼﺎﭘﮕﺮ ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ ﻣﺠﻬﺰ و ﺑﺴﺘﮥ ‪ graphicx‬ﻧﺼﺐ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺎمﻫﺎی زﯾﺮ ﺷﻤﺎ را در اﻟﺼﺎق ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎرﺗﺎن ﯾﺎری ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫‪۵‬‬
‫)‪ (١‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را از ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺖ ‪ EPS‬ﺧﺎرج ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪١‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪. . . ،Gnuplot ،XFig‬‬

‫‪٢‬‬
‫‪Encapsulated PostScript‬‬
‫‪٣‬ﮔﺰﯾﻨﮥ دﯾﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺮماﻓﺰار ‪ GhostScript‬اﺳﺖ ﮐﻪ آن را ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ‪ support/ghostscript‬ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﮐﺎرﺑﺮان وﯾﻨﺪوز و‬
‫‪ OS/2‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ‪ GSview‬ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﯿﻨﺪازﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬‬
‫‪macros/latex/required/graphics‬‬
‫‪۵‬اﮔﺮ از ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺗﺼﻮﯾﺮ را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺖ ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس ﺧﺎرج ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﭼﺎﭘﮕﺮ ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس )ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪Apple‬‬
‫‪ (LaserWriter‬را ﻧﺼﺐ ﮐﻨﯿﺪ و ﺧﺮوﺟﯽ آن را ﺑﻪ ﻓﺎﯾﻞ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻮشﺷﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺖ ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس ذﺧﯿﺮه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ‬
‫اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه‬ ‫‪۶٢‬‬

‫)‪ (٢‬ﺑﺴﺘﮥ ‪ graphicx‬را در ﺳﺮآﻏﺎز ﻓﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬

‫}‪\usepackage[driver]{graphicx‬‬

‫ﮐﻪ ‪ driver‬ﻧﺎم ﻣﺒﺪل دی‪.‬وی‪.‬آی ﺑﻪ ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺪﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻤﮕﺎن ﻗﺮار‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد ﻣﺒﺪل ‪ dvips‬اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎم دراﯾﻮر ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻫﯿﭻ اﺳﺘﺎﻧﺪاردی ﺑﺮای اﻟﺼﺎق ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬
‫در ﺗﮏ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎ داﻧﺴﺘﻦ ﻧﺎم دراﯾﻮر‪ ،‬ﺑﺴﺘﮥ ‪ graphicx‬روش درﺳﺖ اﻟﺼﺎق ﺗﺼﻮﯾﺮ را در ﻓﺎﯾﻞ‬
‫‪ .dvi‬ﺑﻪﮐﺎر ﻣﯽﺑﻨﺪد‪ ،‬و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭼﺎﭘﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ درﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺎﯾﻞ ‪ .eps‬را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ (٣‬ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\includegraphics[key=value,. . . ]{file‬‬

‫را ﺑﻪﮐﺎر ﮔﯿﺮﯾﺪ ﺗﺎ ﻓﺎﯾﻞ ﺗﺼﻮﯾﺮ را در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد وارد ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﺧﺘﯿﺎری ﻟﯿﺴﺘﯽ از ﮐﻠﯿﺪﻫﺎی ﺟﺪاﺷﺪه‬
‫ﺗﻮﺳﻂ وﯾﺮﮔﻮل را ﻗﺒﻮل ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﻠﯿﺪﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻋﺮض‬
‫و ارﺗﻔﺎع‪ ،‬و ﭼﺮﺧﺎﻧﺪن ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﺟﺪول ‪ ١.۴‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :١.۴‬ﻧﺎم ﮐﻠﯿﺪﻫﺎ ﺑﺮای ﺑﺴﺘﮥ ‪graphicx‬‬

‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻋﺮض ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ ‫‪width‬‬

‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ارﺗﻔﺎع ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ ‫‪height‬‬
‫ﭼﺮﺧﺶ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭘﺎد ﺳﺎﻋﺖﮔﺮد‬ ‫‪angle‬‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ اﻧﺪازه ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ ‫‪scale‬‬

‫ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﺑﻪ ﺷﺮح ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫}‪\begin{figure‬‬
‫‪\centering‬‬
‫‪\includegraphics[angle=90,‬‬
‫}‪width=0.5\textwidth]{test‬‬
‫}‪\caption{This is a test.‬‬
‫}‪\end{figure‬‬

‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﺼﻮﯾﺮ ذﺧﯿﺮه ﺷﺪه در ‪ test.eps‬را ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر اﻟﺼﺎق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ اﻧﺪازۀ ‪٩٠‬‬
‫درﺟﻪ ﭼﺮﺧﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﺳﭙﺲ در اﻧﺘﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازۀ ﻧﺼﻒ ﻋﺮض ﭘﺎراﮔﺮاف ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﻈﯿﻢ ‪ ١‬اﺳﺖ زﯾﺮا‬
‫ﻫﯿﭻ ارﺗﻔﺎﻋﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻋﺮض و ارﺗﻔﺎع را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪﻃﻮر ﺻﺮﯾﺢ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮد )ﻧﻪ ﺑﺮ‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از ﭼﺎﭘﮕﺮﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺖ‬
‫ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۶٣‬‬ ‫‪ ١.۴‬ﻧﻤﺎﯾﻪ ﺳﺎزی‬

‫ﺣﺴﺐ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺮض ﭘﺎراﮔﺮاف(‪ .‬ﺑﺮای اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ ۵.۶‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ ١٠٧‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﮐﺎﻣﻠﯽ در اﯾﻦ ﻣﻮرد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ]‪ [٩‬و ]‪ [١٣‬را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ‬ ‫‪٢.۴‬‬

‫ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ‪ thebibliography‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﻓﻘﺮه را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\bibitem[label]{marker‬‬

‫درﺳﺖ ﮐﺮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت از ‪ marker‬ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ارﺟﺎع ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺘﺎب ﯾﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ در داﺧﻞ ﻧﻮﺷﺘﺎر اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﺮد‪.‬‬

‫}‪\cite{marker‬‬

‫اﮔﺮ ﻧﻤﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ از ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ label‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻓﻘﺮه ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﻌﺪ‬
‫از }‪ \begin{thebibliography‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﻓﻀﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮای ﺑﺮﭼﺴﺐﻫﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﺜﺎل زﯾﺮ‪ {99} ،‬ﺑﻪ ﻻﺗﮏ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﻫﯿﭻﮐﺪام از ﺷﻤﺎرهﻫﺎی ﻓﻘﺮهﻫﺎ ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮ از ﻋﺪد ‪ 99‬ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪Partl [1] has proposed that . . .‬‬

‫‪Partl~\cite{pa} has‬‬
‫‪proposed that \ldots‬‬
‫}‪\begin{thebibliography}{99‬‬
‫‪\bibitem{pa} H.~Partl:‬‬
‫‪\emph{German \TeX},‬‬ ‫‪Bibliography‬‬
‫)‪TUGboat Volume~9, Issue~1 (1988‬‬
‫}‪\end{thebibliography‬‬

‫‪[1] H. Partl: German TEX, TUG-‬‬

‫)‪boat Volume 9, Issue 1 (1988‬‬

‫ﺑﺮای ﭘﺮوژهﻫﺎی ﺑﺰرگﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﯾﻞ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ BibTEX‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ BibTEX .‬ﺑﺎ اﻏﻠﺐ ﺗﻮزﯾﻊﻫﺎی‬
‫ﺗﮏ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﮕﺎﻫﯽ از ﻣﺮاﺟﻊ را ﺗﻬﯿﻪ ﮐﻨﯿﺪ و آﻧﻬﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﻻزم دارﯾﺪ در‬
‫ﯾﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر وارد ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﯽ ﮐﻪ ‪ BibTEX‬ﺑﺮای ذﺧﯿﺮۀ ﻣﺮاﺟﻊ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﻧﻮاع‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮﺟﻊ را ﺑﻪﻃﻮر ﯾﮑﺴﺎن ذﺧﯿﺮه ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه‬ ‫‪۶۴‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :٢.۴‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﯾﯽ از ﺷﮑﻞ ﮐﻠﯿﺪﻫﺎ‬

‫ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻓﻘﺮۀ ﻧﻤﺎﯾﻪ‬ ‫ﺗﻮﺿﯿﺢ‬
‫}‪\index{hello‬‬ ‫‪hello, 1‬‬ ‫ﻓﻘﺮۀ ﺳﺎده‬
‫}‪\index{hello!Peter‬‬ ‫‪Peter, 3‬‬ ‫زﯾﺮﻓﻘﺮه زﯾﺮ ’‪‘hello‬‬
‫}}‪\index{Sam@\textsl{Sam‬‬ ‫‪Sam, 2‬‬ ‫ﻓﻘﺮۀ ﺷﮑﯿﻞ‬
‫}}‪\index{Lin@\textbf{Lin‬‬ ‫‪Lin, 7‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻻ‬
‫}‪\index{Jenny|textbf‬‬ ‫‪Jenny, 3‬‬ ‫ﺷﻤﺎرۀ ﺻﻔﺤﮥ ﺷﮑﯿﻞ‬
‫}‪\index{Joe|textit‬‬ ‫‪Joe, 5‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻻ‬
‫}‪\index{ecole@\'ecole‬‬ ‫‪école, 4‬‬ ‫اﻋﻤﺎل ﻟﻬﺠﻪ‬

‫ﻧﻤﺎﯾﻪ ﺳﺎزی‬ ‫‪٣.۴‬‬

‫ﯾﮑﯽ از اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب اﻏﻠﺐ ﮐﺘﺎبﻫﺎ ﻧﻤﺎﯾﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ ۶ makeindex‬ﻻﺗﮏ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎدﮔﯽ ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻤﺎمﺗﺮ ﻧﻤﺎﯾﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﻪﺳﺎزی را ﺷﺮح ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺷﺮح‬
‫ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ ﺑﻪ ]‪ [٣‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﻤﺎﯾﻪ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺴﺘﮥ ‪ makeidx‬را در ﺳﺮآﻏﺎز ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫}‪\usepackage{makeidx‬‬

‫و ﻓﺮﻣﺎن وﯾﮋۀ ﻧﻤﺎﯾﻪﺳﺎزی ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬

‫‪\makeindex‬‬

‫در ﺳﺮآﻏﺎز ﻓﻌﺎل ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\index{key‬‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ‪ key‬ﻓﻘﺮۀ ﻧﻤﺎﯾﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ﻧﻤﺎﯾﻪ را در ﻣﮑﺎﻧﯽ از ﻣﺘﻦ وارد ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﻪ‬
‫ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ارﺟﺎع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ‪ ٢.۴‬ﺷﮑﻞ آرﮔﻮﻣﺎن ‪ key‬را ﺑﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﯾﻞ ورودی ﺑﺎ ﻻﺗﮏ ﭘﺮدازش ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \index‬ﻓﻘﺮۀ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎرۀ ﺻﻔﺤﮥ‬
‫ﺟﺎری در ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ وﯾﮋه ذﺧﯿﺮه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ دارای ﻫﻤﺎن ﻧﺎم ﻓﺎﯾﻞ ورودی اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺴﻮﻧﺪ آن )‪(.idx‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ ‪ .idx‬را ﺳﭙﺲ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ‪ makeindex‬ﭘﺮدازش ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪makeindex filename‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ‪ makeindex‬ﻧﻤﺎﯾﮥ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪه را در ﻓﺎﯾﻠﯽ ﻫﻢﻧﺎم ﺑﺎ ﻓﺎﯾﻞ ورودی وﻟﯽ ﺑﺎ ﭘﺴﻮﻧﺪ ‪ .ind‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۶‬در ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﺎم ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ‪ ٨‬ﺣﺮف ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎم اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ makeidx‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۶۵‬‬ ‫‪ ۴.۴‬ﺳﺮﺑﺮگﻫﺎی ﺗﺠﻤﻠﯽ‬

‫ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ ﮐﺎر اﮔﺮ ﻓﺎﯾﻞ ورودی دوﺑﺎره ﭘﺮدازش ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﮥ ﻣﺮﺗﺐ ﺷﺪه درﻧﻘﻄﻪای از ﻧﻮﺷﺘﺎر ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪\printindex‬‬

‫ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺴﺘﮥ ‪ showidx‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻻﺗﮏ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﻤﺎم ﻓﻘﺮهﻫﺎی ﻧﻤﺎﯾﻪ را در ﺣﺎﺷﯿﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﺘﻦ ﻇﺎﻫﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮای اﺻﻼح و ﺑﺎزدﯾﺪ ﻣﮑﺎن دﻗﯿﻖ ﻓﻘﺮهﻫﺎی ﻧﻤﺎﯾﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \index‬اﮔﺮ ﺑﻪﻃﻮر دﻗﯿﻖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻧﮕﯿﺮد ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺻﻔﺤﻪﺑﻨﺪی را ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪My Word \index{Word}. As opposed‬‬

‫‪My Word . As opposed to Word. Note the‬‬
‫‪to Word\index{Word}. Note the‬‬
‫‪position of the full stop.‬‬
‫‪position of the full stop.‬‬

‫ﺳﺮﺑﺮگﻫﺎی ﺗﺠﻤﻠﯽ‬ ‫‪۴.۴‬‬

‫ﺑﺴﺘﮥ ‪ ،٧ fancyhdr‬ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ ﺳﺎده ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺮﺑﺮگ و ﺗﻪﺑﺮگ ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﺎر اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺑﺎﻻی اﯾﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﻧﮕﺎه ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﺛﺮ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ اﺻﻠﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ ﺳﺮﺑﺮگ و ﺗﻪﺑﺮگ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺎم ﻓﺼﻞ و ﺑﺨﺶ ﺟﺎری را ﻇﺎﻫﺮ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﻻﺗﮏ‬
‫اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ را ﺑﺎ دو روش ﺑﺮﻃﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺳﺮﺑﺮگ و ﺗﻪﺑﺮگ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪\rightmark‬‬
‫و ‪ \leftmark‬ﺑﺮای ﭼﺎپ ﻋﻨﻮان ﻓﺼﻞ و ﺑﺨﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار اﯾﻦ دو ﻓﺮﻣﺎن وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻓﺼﻞ‬
‫ﺟﺪﯾﺪ و ﺑﺨﺶ ﺟﺪﯾﺪ ﻗﺮار دارﻧﺪ دوﺑﺎرهﺳﺎزی ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ‪ \chapter‬و دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﻘـــــــــــــﺪار ‪\rightmark‬‬
‫و ‪ \leftmark‬را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی‬
‫‪\chaptermark, \sectionmark, \subsectionmark‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﻇﯿﻔﮥ ﺗﻌﺮﯾﻒ دوﺑﺎرۀ ‪ \rightmark‬و ‪ \leftmark‬را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺷﮑﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻨﻮان ﻓﺼﻞ را در ﺳﺮﺑﺮگ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ‪\chaptermark‬‬
‫را ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺒﺮﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ ١.۴‬ﺑﺎرﮔﺬاریﻫﺎی ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺴﺘﮥ ‪ fancyhdr‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﺑﺮگ و ﺗﻪﺑﺮگ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﮐﻪ راﻫﻨﻤﺎی اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ را ﮐﻪ در ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﻪﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ ۵.۴‬ﺑﺴﺘﮥ ‪Verbatim‬‬

‫در ﺑﺨﺶﻫﺎی ﭘﯿﺸﯿﻦ اﺣﺘﻤﺎﻻ‪ ‬ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ‪ verbatim‬آﺷﻨﺎ ﺷﺪهاﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺴﺘﮥ ‪ verbatim‬آﺷﻨﺎ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﮥ ‪ verbatim‬اﺳﺎﺳﺎً ﮔﺴﺘﺮﺷﯽ از ﻣﺤﯿﻂ ‪ verbatim‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺪادی از ﻣﺸﮑﻼت اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫‪٧‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ‪ Piet van Oostrum‬و ﻗﺎﺑﻞ درﯾﺎﻓﺖ از ‪.macros/latex/contrib/supported/fancyhdr‬‬
‫اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه‬ ۶۶

\documentclass{book}
\usepackage{fancyhdr}
\pagestyle{fancy}
% with this we ensure that the chapter and section
% headings are in lowercase.
\renewcommand{\chaptermark}[1]{%
\markboth{#1}{}}
\renewcommand{\sectionmark}[1]{%
\markright{\thesection\ #1}}
\fancyhf{} % delete current header and footer
\fancyhead[LE,RO]{\bfseries\thepage}
\fancyhead[LO]{\bfseries\rightmark}
\fancyhead[RE]{\bfseries\leftmark}
\renewcommand{\headrulewidth}{0.5pt}
\renewcommand{\footrulewidth}{0pt}
\addtolength{\headheight}{0.5pt} % space for the rule
\fancypagestyle{plain}{%
\fancyhead{} % get rid of headers on plain pages
\renewcommand{\headrulewidth}{0pt} % and the line
}

fancyhdr ‫ ﻣﺜﺎل ﺑﺎرﮔﺬاری‬:١.۴ ‫ﺷﮑﻞ‬

‫‪۶٧‬‬ ‫‪ ۶.۴‬ﻧﺼﺐ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی اﺿﺎﻓﯽ‬

‫را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﯾﯽ ﮐﺎر ﺧﯿﻠﯽ ﺧﺎرقاﻟﻌﺎدهای ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﮔﺴﺘﺮش ﭼﻨﺪﯾﻦ اﺑﺰار ﺟﺪﯾﺪ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ را در اﯾﻨﺠﺎ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽدﻫﻢ‪ .‬ﺑﺴﺘﮥ ‪ verbatim‬ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\verbatiminput{filename‬‬

‫را اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻟﺼﺎق ﯾﮏ ﻣﺘﻦ اﺳﮑﯽ در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺘﻦ اﺳﮑﯽ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﺤﯿﻂ‬
‫‪ verbatim‬ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﮥ ‪ verbatim‬ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﮐﻼف اﺑﺰار اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﻤﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی در ﻣﻮرد اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﺑﯿﺎورﯾﺪ ﺣﺘﻤﺎً ]‪ [١٠‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺼﺐ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی اﺿﺎﻓﯽ‬ ‫‪۶.۴‬‬

‫اﮐﺜﺮ ﺗﻮزﯾﻊﻫﺎی ﻻﺗﮏ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎری از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺼﺐ ﻻﺗﮏ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﻧﺼﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫اﯾﻦ ﺣﺎل ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان روی اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﮑﺎن روی اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺮای‬
‫دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ‪ (http://www.ctan.org/) CTAN‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ،hyphenat ،geometry‬و ﺑﺴﯿﺎری ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻋﻤﻮﻣﯽ از دو ﻓﺎﯾﻞ‬
‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ :‬ﯾﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺴﻮﻧﺪ ‪ .ins‬و دﯾﮕﺮی ﺑﺎ ﭘﺴﻮﻧﺪ ‪ ..dtx‬اﻏﻠﺐ ﻓﺎﯾﻠﯽ ﺑﺎ ﻧﺎم ‪ readme.txt‬ﻧﯿﺰ وﺟﻮد‬
‫دارد ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺷﺮﺣﯽ از ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻫﻤﻮاره اﯾﻦ ﻓﺎﯾﻞ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮدی ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﯾﮏ ﺑﺴﺘﻪ را در ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﻤﺎ ذﺧﯿﺮه ﮐﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ را ﭘﺮدازش ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫ﺗﮏ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و راﻫﻨﻤﺎی آن را در اﺧﺘﯿﺎر ﺷﻤﺎ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬اوﻟﯿﻦ ﻗﺪم ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫‪ .١‬ﻻﺗﮏ را روی ﻓﺎﯾﻞ ‪ .ins‬ﭘﺮدازش ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎز ﮐﺮدن ﻓﺎﯾﻞ ‪ .sty‬ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﻓﺎﯾﻞ ‪ .sty‬را ﺑﻪ ﻣﮑﺎﻧﯽ اﻧﺘﻘﺎل دﻫﯿﺪ ﺗﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﮏ ﺷﻤﺎ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدن آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ‪ ‬اﯾﻦ ﻣﮑﺎن‬
‫در ‪ . . . /localtexmf/tex/latex‬ﻗﺮار دارد )ﮐﺎرﺑﺮان وﯾﻨﺪوز و ‪ OS/2‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﺑﮏاﺳﻠﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎی اﺳﻠﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪ‪(.‬‬

‫‪ .٣‬ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻧﺎم ـ ﻓﺎﯾﻞ ﺗﻮزﯾﻊ ﺧﻮد را ﺑﺮوز ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺗﻮزﯾﻊ ﺗﮏ ﺷﻤﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪:‬‬
‫‪ texhash‬در ‪ teTeX‬و ‪fpTeX‬؛ ‪ mktexlsr‬در ‪web2c‬؛ و ‪initexmf -update-fndb‬‬
‫در ‪ MikTex‬و ﯾﺎ از راﺑﻂ ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﮐﺎرﺑﺮ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎل ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ راﻫﻨﻤﺎی ﺑﺴﺘﻪ را از ﻓﺎﯾﻞ ‪ .dtx‬ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﺪ‪:‬‬

‫‪ .١‬ﻻﺗﮏ را روی ﻓﺎﯾﻞ ‪ .dtx‬ﭘﺮدازش ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ‪ .dvi‬ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻻﺗﮏ را روی ﻓﺎﯾﻞ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر اﺟﺮا ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ارﺟﺎعﻫﺎی ﻣﺘﻦ ﺑﻪدرﺳﺘﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﻻﺗﮏ ﻓﺎﯾﻞ ‪ .idx‬را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﻪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺎده ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ آﺧﺮ‬
‫‪ ۵‬ﺑﺮوﯾﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه‬ ‫‪۶٨‬‬

‫‪ .٣‬ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت زﯾﺮ را وارد ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫‪makeindex -s gind.ist name‬‬

‫)ﮐﻪ ‪ name‬ﻫﻤﺎن ﻧﺎم ﻓﺎﯾﻞ اﺻﻠﯽ ﺑﺪون ﻫﯿﭻ ﭘﺴﻮﻧﺪی اﺳﺖ‪.(.‬‬

‫‪ .۴‬ﻻﺗﮏ را دوﺑﺎره روی ﻓﺎﯾﻞ ‪ .dtx‬ﭘﺮدازش ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ .۵‬ﻓﺎﯾﻞ ‪ .ps‬ﯾﺎ ‪ .pdf‬را ﺑﺮای ﻟﺬت ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﯾﺠﺎد ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻓﺎﯾﻞ ‪ ٨ .glo‬اﯾﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ را ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﺣﻠﮥ ‪ ۴‬و ﻗﺒﻞ از ﻣﺮﺣﻠﮥ ‪۵‬‬
‫اﺟﺮا ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫‪makeindex -s gglo.ist -o name.gls name.glo‬‬

‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ را روی ﻓﺎﯾﻞ ‪ .dtx‬ﯾﮑﺒﺎر دﯾﮕﺮ اﺟﺮا ﮐﻨﯿﺪ ﻗﺒﻞ از آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﮥ ‪ ۵‬ﺑﺮوﯾﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎر ﺑﺎ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ‬ ‫‪٧.۴‬‬

‫ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺖ اﺑﺮﻣﺘﻦ ‪ ٩‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺻﻔﺤﻪﻫﺎی وب‪ ،‬ﺑﻌﻀﯽ از ﮐﻠﻤﺎت دارای اﺑﺮارﺟﺎع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﮐﻠﻤﺎت ﺑﻪ ﻣﮑﺎنﻫﺎی دﯾﮕﺮی در ﻧﻮﺷﺘﺎر اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻠﻤﻪﻫﺎ اﺷﺎره ﮐﻨﯿﻢ ﺑﻪ ﻣﮑﺎن دﯾﮕﺮی از ﻣﺘﻦ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ زﺑﺎن ﻻﺗﮏ‪ ،‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﺎ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ارﺟﺎع ‪ \ref‬و ‪ \pageref‬ﯾﮏ اﺑﺮارﺟﺎع‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﻤﺎم ﺟﺪولﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻓﻘﺮهﻫﺎی ﻧﻤﺎﯾﻪ و ﺗﻤﺎم اﺷﯿﺎء ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻨﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫اﺑﺮارﺟﺎع ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١٠‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺖ دو وﯾﮋﮔﯽ ﻣﻬﻢ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺻﻔﺤﻪﻫﺎی وب ﮐﻪ اﻣﺮوزه ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪HTML‬‬
‫ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺘﻦﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ دارد‪:‬‬

‫‪ .١‬وارد ﮐﺮدن ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ در ﻣﺘﻦﻫﺎی ‪ HTML‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ اﺳﺘﺎﻧﺪاردی‬
‫ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻓﺮﻣﻮل در اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺖ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎی اﻣﺮوزی از آن ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻗﻠﻢﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .٢‬ﭼﺎپ ﻣﺘﻦﻫﺎی ‪ HTML‬اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺘﯿﺠﮥ ﮐﺎر ﮐﺎﻣﻼ‪ ‬ﺑﻪ ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎ و ﺳﯿﺴﺘﻢﻋﺎﻣﻞﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ‬
‫دارد‪ .‬ﻧﺘﯿﺠﮥ ﭼﺎپ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در دﻧﯿﺎی ﻻﺗﮏ اﻧﺘﻈﺎر دارﯾﻢ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻼشﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺘﺮﺟﻢﻫﺎﯾﯽ از ﻻﺗﮏ ﺑﻪ ‪ HTML‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ از آﻧﻬﺎ ﺣﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﺎرا‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺘﻦﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ وب از ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﻻﺗﮏ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻤﮥ آﻧﻬﺎ ﺣﺎﺷﯿﻪﻫﺎی ﭼﭗ‬
‫و راﺳﺖ ﻣﺘﻦ را ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﯿﻨﮑﻪ ﺷﺮوع ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺘﻦﻫﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﺎ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﯿﺪ ﻫﻤﻪ ﭼﯿﺰ‬
‫ﺧﺮاب ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﮥ آﻧﻬﺎ ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ در وب ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﮥ ﺧﻮد را اﺑﺘﺪا ﺑﻪ‬
‫‪٨‬‬
‫‪glossary‬‬
‫‪٩‬‬
‫‪hypertext‬‬
‫‪١٠‬‬
‫‪HyperText Markup Language‬‬
‫‪۶٩‬‬ ‫‪ ٧.۴‬ﮐﺎر ﺑﺎ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ‬

‫ﺻﻮرت ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف )‪ (PDF‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻣﺘﻦ و اﺑﺮﻣﺘﻦ ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﯽ از ﻣﺮورﮔﺮﻫﺎ ﺑﻪ اﺑﺰار ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺻﻔﺤﺎت ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻣﺠﻬﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﮑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺮ دی‪.‬وی‪.‬آی و ﭘﯽ‪.‬اس ﺑﺮای ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﻤﺎم ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺮﻫﺎی ‪Acrobat‬‬
‫‪ Reader‬و ‪ Xpdf‬ﺑﺮای ﻣﺸﺎﻫﺪۀ ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺴﺨﮥ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف‬
‫از ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻮﺷﺘﺎرﻫﺎی ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺑﺮای وب‬ ‫‪١.٧.۴‬‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺴﺨﮥ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف از ﮐﺪ ﻻﺗﮏ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺗﮏ ‪ ١١‬ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺗﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪای اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ‪ Hàn Th´ê Thành‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺗﮏ ﺧﺮوﺟﯽ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﮏ ﺧﺮوﺟﯽ دی‪.‬وی‪.‬آی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ دو ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺗﮏ و ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺴﯿﺎری از ﺗﻮزﯾﻊﻫﺎی ﺗﮏ ﻧﺼﺐ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ TEXLive ،MikTEX ،fpTEX ،teTEX‬و ‪.CMacTEX‬‬
‫ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﺮوﺟﯽ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺑﻪﺟﺎی دی‪.‬وی‪.‬آی‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮﻣﺎن ‪ pdflatex file.tex‬را ﺑﻪﺟﺎی‬
‫‪ latex file.tex‬ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮد‪ .‬در ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻻﺗﮏ را ﻧﻤﯽﺗﻮان از ﺧﻂ ﻓﺮﻣﺎن اﺟﺮا ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﮐﻠﯿﺪ‬
‫ﻣﺨﺼﻮص اﯾﻦ ﮐﺎر را از ﻣﺮﮐﺰ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﮏ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻻﺗﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﻧﺪازۀ ﺻﻔﺤﻪ را ﺑﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎﯾﯽ در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ a4paper‬ﯾﺎ ‪.letterpaper‬‬
‫اﯾﻦ روش در ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ ﻧﯿﺰ ﮐﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ‪ ،‬ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺪازۀ واﻗﻌﯽ ﺻﻔﺤﻪ را ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ از ﺑﺴﺘﮥ ‪ hyperref‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ )ﺻﻔﺤﮥ ‪ ٧٠‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ ،‬اﻧﺪازۀ ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎﯾﺪ دﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ‪:‬‬

‫‪\pdfpagewidth=\paperwidth‬‬
‫‪\pdfpageheight=\paperheight‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪ ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞﺗﺮ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﻻﺗﮏ و ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ ﻣﯽﭘﺮدازد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‬
‫ﻗﻠﻢﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮع ﺗﺼﺎوﯾﺮ اﻟﺼﺎﻗﯽ‪ ،‬و ﺗﻨﻈﯿﻢ دﺳﺘﯽ اﺑﺮﻣﺘﻦﻫﺎ‪.‬‬

‫ﻗﻠﻢﻫﺎ‬ ‫‪٢.٧.۴‬‬
‫‪١٢‬‬
‫اﻣﺎ ﻗﻠﻢﻫﺎی ﻧﺮﻣﺎل ﻻﺗﮏ‪ ،‬ﭘﯽ‪.‬ﮐﯽ ﺑﯿﺘﻤﭗﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از‬ ‫ﭘﯽ‪ .‬دی‪ .‬اف‪ .‬ﻻﺗﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻗﻠﻢ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف و ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺑﺎ آ ﮐﺮوﺑﺎت رﯾﺪر ﺑﻪ ﺻﻮرت زﺷﺘﯽ ﭘﺪﯾﺪار ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای رﻓﻊ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از ﻗﻠﻢﻫﺎی ﭘﯽ‪.‬ﮐﯽ ﺑﯿﺘﻤﭗ ﻧﻮع ‪ ١‬ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻮﺷﺘﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﺗﻮزﯾﻊﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺗﮏ ﻃﻮری ﻧﺼﺐ‬
‫ﻣ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﮐﺎر اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮرﺳ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﺑﺨﺶ را ﻧﺎدﯾﺪه ﺑ ﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫‪١١‬‬
‫‪pdfTEX‬‬
‫‪١٢‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪... ،PostScript type 1 ،TrueType ،PK bitmaps‬‬
‫اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه‬ ‫‪٧٠‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮاﻓﯿﮏ‬ ‫‪٣.٧.۴‬‬

‫اﻟﺼﺎق ﺗﺼﺎوﯾﺮ در ﯾﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺧﻮﺑﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺴﺘﮥ ‪ graphicx‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽﺷﻮد )ﺻﻔﺤﮥ ‪ ۶١‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ(‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺰﯾﻨﮥ دراﯾﻮر ‪ pdftex‬اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﻻﺗﮏ ﻧﯿﺰ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫}‪\usepackage[pdftex]{color,graphicx‬‬

‫در ﻣﺜﺎل ﺳﺎدۀ ﺑﺎﻻ ﮔﺰﯾﻨﮥ رﻧﮓ را ﻧﯿﺰ وارد ﮐﺮدهام‪ ،‬زﯾﺮا اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﺎوﯾﺮ رﻧﮕﯽ در وب ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻌﻤﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﺧﻮب ﺑﻮد‪ .‬و ﺣﺎﻻ ﺧﺒﺮ ﺑﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﻪ ﻓﺮم ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس ﺑﺎ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ ﺳﺎزﮔﺎر‬
‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻓﺎﯾﻠﯽ را در ﻓﺮﻣﺎن ‪ \includegraphics‬اﻋﻼن ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ‪ graphicx‬ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻓﺮﻣﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی دراﯾﻮر ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮای ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺗﮏ ﻓﺮﻣﺖﻫﺎی ﺗﺼﻮﯾﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‬
‫‪ .jpg ،.pdf ،.png‬و ‪ (١٣ .mps‬اﻣﺎ ﻓﺮﻣﺖ ‪ .eps‬از اﯾﻦ ﻧﻮع ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫راه ﺳﺎدۀ رﻓﻊ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﺎن ‪ epstopdf‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ ای‪.‬ﭘﯽ‪.‬اس را ﺑﻪ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺮای ﺗﺼﺎوﯾﺮِ ﺑ‪‬ﺮداری اﯾﻦ روش ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﯿﺘْﻤ‪‬ﭗ‪ ،‬اﯾﻦ روش اﯾﺪهآل‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻓﺮﻣﺖ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﯿﻌﯽ اﻟﺼﺎق ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﭘﯽ‪.‬ان‪.‬ﺟﯽ و ﺟِﯽ‪.‬ﭘﯽ‪.‬ای‪.‬ﺟﯽ را ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯽ‪.‬ان‪.‬ﺟﯽ ﺑﺮای ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﮐﻤﯽ رﻧﮓ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﺟِﯽ‪.‬ﭘﯽ‪.‬ای‪.‬ﺟﯽ ﺑﺮای ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‬
‫و ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻢ ﺣﺠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻫﻨﺪﺳﯽ را رﺳﻢ ﻧﮑﺮد و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ اﯾﻦ ﺗﺼﺎوﯾﺮ را‬
‫در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻗﺮار داد‪ .‬زﺑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﺘﺎﭘﺴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم ﺗﻮزﯾﻊﻫﺎی ﺗﮏ وﺟﻮد دارد و دارای‬
‫راﻫﻨﻤﺎی ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ارﺟﺎع ﻣﺘﻨﯽ‬ ‫‪۴.٧.۴‬‬

‫ﺑﺴﺘﮥ ‪ hyperref‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺑﺮﮔﺮدان ﺗﻤﺎم ارﺟﺎﻋﺎت داﺧﻠﯽ ﻣﺘﻦ را ﺑﻪ اﺑﺮارﺟﺎع دارد‪ .‬ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﮐﻤﯽ‬
‫ﺷﻌﺒﺪهﺑﺎزی اﺣﺘﯿﺎج اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﺮﻣﺎن }‪ \usepackage[pdftex]{hyperref‬را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﺧﺮﯾﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن در ﺳﺮآﻏﺎز ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﺴﺘﮥ ‪ hyperref‬وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫• ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻌﺪادی ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﻌﺪ از ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ pdftex‬ﮐﻪ ﺑﺎ وﯾﺮﮔﻮل ﺟﺪا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬

‫}‪\usepackage[pdftex]{hyperref‬‬

‫• ﯾﺎ در ﯾﮏ ﺧﻂ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\hypersetup{options‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﯾﻨﮥ اﺟﺒﺎری ‪ pdftex‬اﺳﺖ؛ ﺑﻘﯿﮥ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ اﺧﺘﯿﺎری ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺟﺎزۀ ﺗﻐﯿﯿﺮ رﻓﺘﺎر ارﺟﺎﻋﺎت را‬
‫‪١۴‬‬
‫در ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﭘﯿﺶﻓﺮض ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺎدی )ﻏﯿﺮ اﯾﺘﺎﻟﯿﮏ( ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪١٣‬‬
‫‪METAPOST‬‬
‫‪١۴‬ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﮥ ‪ hyperref‬در ﮐﺎر ﺑﺎ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺗﮏ دارای ﻫﯿﭻ ﻣﺤﺪودﯾﺘﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮان آن را ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮد ﺗﺎ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف را در ﺧﺮوﺟﯽ دی‪.‬وی‪.‬آی ﻧﯿﺰ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﺮدازش ﻻﺗﮏ ذﺧﯿﺮه ﮐﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﭘﯽ‪.‬اس و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﺎ ﻣﺒﺪل آ ﮐﺮوﺑﺎت دﯾﺴﺘﺎﯾﻠﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺎﯾﻞ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف اﻧﺘﻘﺎل ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪٧١‬‬ ‫‪ ٧.۴‬ﮐﺎر ﺑﺎ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ‬

‫)‪ bookmarks (=true,false‬ﻣﯿﻠﮥ ﭼﻮب اﻟﻒ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪ unicode (=false,true‬اﺟﺎزۀ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺣﺮوف ﻏﯿﺮ ﻻﺗﯿﻦ را در ﭼﻮب اﻟﻒ آ ﮐﺮوﺑﺎت ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪ pdftoolbar (=true,false‬ﻣﯿﻠﮥ اﺑﺰار آ ﮐﺮوﺑﺎت را ﻓﻌﺎل ﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ pdfmenubar (=true,false‬ﻣﻨﻮی آ ﮐﺮوﺑﺎت را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪ pdffitwindow (=true,false‬اﻧﺪازۀ ﻧﻤﺎﯾﺶ را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫)}‪ pdftitle (={text‬ﻋﻨﻮاﻧﯽ را ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻓﺎﯾﻞ در ﻗﺴﻤﺖ اﻃﻼﻋﺎت آ ﮐﺮوﺑﺎت ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫)}‪ pdfauthor (={text‬ﻋﻨﻮان ﻧﻮﯾﺴﻨﺪۀ ﻓﺎﯾﻞ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف‪.‬‬

‫)‪ pdfnewwindow (=true,false‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﺟﺪﯾﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻓﺎﯾﻞ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫)‪ colorlinks (=false,true‬ارﺟﺎﻋﺎت را در ﺟﻌﺒﻪﻫﺎی رﻧﮕﯽ ﻣﺤﺼﻮر ﻣﯽﮐﻨﺪ )‪ (false‬ﯾﺎ ﺧﻮد‬

‫ارﺟﺎﻋﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت رﻧﮕﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ )‪ .(true‬رﻧﮓ اﯾﻦ ارﺟﺎﻋﺎت را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻮﺳﯿﻠﮥ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی‬
‫زﯾﺮ ﺗﻨﻈﯿﻢ ﮐﺮد )ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﭘﯿﺶﻓﺮض رﻧﮕﯽ ﻧﺸﺎن داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ(‪:‬‬

‫)‪ linkcolor (=red‬رﻧﮓ اﺗﺼﺎلﻫﺎی داﺧﻠﯽ )ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪﻫﺎ و ﻏﯿﺮه(‬

‫)‪ citecolor (=green‬رﻧﮓ ارﺟﺎﻋﺎت )ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ(‬
‫)‪ filecolor (=magenta‬رﻧﮓ اﺗﺼﺎلﻫﺎ‬
‫)‪ urlcolor (=cyan‬رﻧﮓ اﺗﺼﺎلﻫﺎی وب )اﯾﻤﯿﻞ‪ ،‬وب(‬

‫اﮔﺮ ﺗﻨﻈﯿﻤﺎت ﭘﯿﺶﻓﺮض ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ از ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬

‫}‪\usepackage[pdftex]{hyperref‬‬

‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ ﻟﯿﺴﺖ ﭼﻮب اﻟﻒ را ﺑﺎز ﮐﻨﯿﺪ اﺗﺼﺎلﻫﺎ را رﻧﮕﯽ ﮐﻨﯿﺪ ) ﻣﻘﺪار ‪ =true‬اﺧﺘﯿﺎری اﺳﺖ(‪:‬‬

‫}‪\usepackage[pdftex,bookmarks,colorlinks]{hyperref‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎری را ﺑﺮای ﭼﺎپ آﻣﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ اﺗﺼﺎلﻫﺎی رﻧﮕﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ زﯾﺮا ﻫﻨﮕﺎم ﭼﺎپ ﺧﺎﮐﺴﺘﺮی‬
‫ﭼﺎپ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﮐﺎدرﻫﺎی رﻧﮕﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭼﺎپ ﻇﺎﻫﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫}‪\usepackage{hyperref‬‬
‫}‪\hypersetup{colorlinks=false‬‬

‫ﯾﺎ اﺗﺼﺎلﻫﺎ را ﺳﯿﺎه ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه‬ ‫‪٧٢‬‬

‫}‪\usepackage{hyperref‬‬
‫‪\hypersetup{colorlinks,%‬‬
‫‪citecolor=black,%‬‬
‫‪filecolor=black,%‬‬
‫‪linkcolor=black,%‬‬
‫‪urlcolor=black,%‬‬
‫}‪pdftex‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ را در ﻗﺴﻤﺖ اﻃﻼﻋﺎت ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻫﯿﺪ‪:‬‬

‫‪\usepackage[pdfauthor={Pierre Desproges},%‬‬
‫‪pdftitle={Des femmes qui tombent},%‬‬
‫}‪pdftex]{hyperref‬‬

‫اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ اﺑﺮﻣﺘﻦﻫﺎی ﺧﻮدﮐﺎر ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﺗﺼﺎلﻫﺎﯾﯽ را ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻟﺨﻮاه ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫}‪\href{url}{text‬‬

‫ﮐﺪ‬

‫‪The \href{http://www.ctan.org}{CTAN} website.‬‬

‫ﻣﺘﻦ ”‪ “CTAN‬را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ؛ اﺷﺎره ﺑﻪ ﮐﻠﻤﮥ ”‪ “CTAN‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ وﺑﮕﺎه ‪ CTAN‬راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻘﺼﺪ ﯾﮏ اﺗﺼﺎل ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ وب ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \href‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪:‬‬

‫}‪The complete document is \href{manual.pdf}{here‬‬

‫ﮐﻪ ﻣﺘﻦ ”‪ “The complete document is here‬را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ اﺷﺎره ﺑﻪ ﮐﻠﻤﮥ ”‪ “here‬ﻓﺎﯾﻞ‬
‫‪ manual.pdf‬را ﺑﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪) .‬ﻣﮑﺎن ﻓﺎﯾﻞ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﮑﺎن ﻓﺎﯾﻞ ﺟﺎری اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﻧﻮﯾﺴﻨﺪۀ ﯾﮏ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮﺳﯿﻠﮥ اﯾﻤﯿﻞ ﺑﺎ او در ﺗﻤﺎس ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫‪ \href‬درون ﻓﺮﻣﺎن ‪ \author‬در ﺻﻔﺤﮥ اول ﻧﻮﺷﺘﺎر اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪\author{Mary Oetiker $<$\href{mailto:mary@oetiker.ch}%‬‬

‫‪{mary@oetiker.ch}$>$‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﺗﺼﺎل ﺑﻪ اﯾﻤﯿﻞ را ﻃﻮری ﻗﺮار دادهام ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ در اﺗﺼﺎل ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ در‬
‫ﺧﻮد ﺻﻔﺤﻪ ﻧﯿﺰ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮدهام زﯾﺮا اﺗﺼﺎل‬
‫}‪\href{mailto:mary@oetiker.ch}{Mary Oetiker‬‬

‫ﺑﺎ آ ﮐﺮوﺑﺎت ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﯾﻞ را ﭼﺎپ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ آدرس اﯾﻤﯿﻞ دﯾﮕﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫‪٧٣‬‬ ‫‪ ٧.۴‬ﮐﺎر ﺑﺎ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ‬

‫‪ ۵.٧.۴‬ﻣﺸﮑﻼت اﺗﺼﺎلﻫﺎ‬
‫ﭘﯿﻐﺎﻣﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬

‫‪! pdfTeX warning (ext4): destination with the same‬‬

‫‪identifier (name{page.1}) has been already used,‬‬
‫‪duplicate ignored‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﺷﻤﺎرﻧﺪه از ﻧﻮ ﻣﻘﺪاردﻫﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﺎن‬
‫‪ \mainmatter‬ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﮐﺘﺎب ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺷﻤﺎرﻧﺪۀ ﺻﻔﺤﻪ را ﻗﺒﻞ از اوﻟﯿﻦ‬
‫ﻓﺼﻞ ﮐﺘﺎب ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ١‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬وﻟﯽ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ ﺻﻔﺤﮥ ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر ﻧﯿﺰ دارای ﺷﻤﺎرۀ ‪ ١‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﺗﺼﺎلﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻔﺤﮥ ‪ ١‬ﺑﻪﻃﻮر ﯾﮑﺘﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺷﻤﺎرﻧﺪۀ ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ ﺑﯽﺗﺎﺛﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﯿﺮ ﺷﻤﺎرﻧﺪهﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ plainpages=false‬در ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ‪ hyperref‬ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺗﻨﻬﺎ در ﺷﻤﺎرۀ ﺻﻔﺤﻪﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﯾﮏ راه ﺣﻞ ﺑﻨﯿﺎدی ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺰﯾﻨﮥ‬
‫‪ hypertexnames=false‬اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد اﺗﺼﺎلﻫﺎی ﺻﻔﺤﺎت ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﮑﻼت ﭼﻮب اﻟﻒ‬ ‫‪۶.٧.۴‬‬

‫ﻣﺘﻨﯽ ﮐﻪ در ﭼﻮب اﻟﻒ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽﺷﻮد ﻫﻤﻮاره آن ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﻧﺘﻈﺎر آن را دارﯾﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﭼﻮب اﻟﻒﻫﺎ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺮوف ﮐﻤﺘﺮی ﺑﺮای ﻧﻤﺎﯾﺶ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻻﺗﮏ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ Hyperref .‬اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ را‬
‫ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ و ﭘﯿﻐﺎم اﺧﻄﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽدﻫﺪ‪:‬‬

‫‪Package hyperref Warning:‬‬

‫‪Token not allowed in a PDFDocEncoded string:‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ را ﺑﺎ ﺗﺨﺼﯿﺺ ﯾﮏ ﻣﺘﻦ ﺑﺮای ﭼﻮب اﻟﻒ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﻣﺘﻦ ﻣﺸﮑﻞدار ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫}‪\texorpdfstring{TEX text}{Bookmark Text‬‬

‫ﻋﺒﺎرات رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺘﻦ ﭼﻮب اﻟﻒ دارای اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬

‫‪\section{\texorpdfstring{$E=mc^2$}%‬‬
‫}}‪{E=mc^2‬‬

‫ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻋﺒﺎرت }‪ \section{$E=mc^2$‬در ﭼﻮب اﻟﻒ ﺑﻪ ﺻﻮرت ”‪ “E=mc2‬ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮات رﻧﮓﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ در ﭼﻮب اﻟﻒ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫}}! ‪\section{\textcolor{red}{Red‬‬

‫ﻋﺒﺎرت ”‪ “redRed‬در ﭼﻮب اﻟﻒ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ‪ \textcolor‬ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد اﻣﺎ آرﮔﻮﻣﺎن‬
‫آن )‪ (red‬ﭼﺎپ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ از ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬
‫اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه‬ ‫‪٧۴‬‬

‫}}! \‪\section{\texorpdfstring{\textcolor{red}{Red !}}{Red‬‬

‫ﻧﺘﯿﺠﮥ آن ﺧﻮاﻧﺎﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد را در ﯾﻮﻧﯿﮑﺪ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ و ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ unicode‬را ﺑﺮای ‪ hyperref‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ آﻧﮕﺎه ﻗﺎدر‬
‫ﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﻮد ﺣﺮوف ﯾﻮﻧﯿﮑﺪ را در ﭼﻮب اﻟﻒ وارد ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺷﻤﺎ را ﻗﺎدر ﻣﯽﺳﺎزد ﺣﺮوف ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﻣﻮﻗﻊ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \texorpdfstring‬در ﭼﻮب اﻟﻒ ﻇﺎﻫﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺎزﮔﺎری ﮐﺪ ﺑﯿﻦ ﻻﺗﮏ و ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ‬

‫ﺑﻪﻃﻮر ﻧﺮﻣﺎل ﮐﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻻﺗﮏ و ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ ﭘﺮدازش ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﺷﮑﺎل ﻋﻤﺪه ﺑﺮای اﻟﺼﺎق ﺗﺼﺎوﯾﺮ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫راه ﺣﻞ ﺳﺎده اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﻓﺎﯾﻞ را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \includegraphics‬ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺳﯿﺴﺘﻢ‬
‫ﺑﺮای ﻓﺎﯾﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﭘﺮوﻧﺪۀ ﻣﻮﺟﻮد ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎری ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺨﮥ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫از ﻓﺎﯾﻞ ﺗﺼﻮﯾﺮ را ﺑﺴﺎزﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻻﺗﮏ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻓﺎﯾﻞ ‪ .eps‬ﻣﯽﮔﺮدد و ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ ﺑﺪﻧﺒﺎل ‪،.png‬‬
‫‪ .jpg ،.pdf‬ﯾﺎ ‪ .mps‬ﻣﯽﮔﺮدد )ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ(‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﮐﺪﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﺑﺮای ﻧﺴﺨﮥ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف و ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﻪ‬
‫‪١۵‬‬
‫در ﺳﺮآﻏﺎز ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻ‪ ‬اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ روی ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﻤﺎ وﺟﻮد دارد‬ ‫راﺣﺘﯽ از ﺑﺴﺘﮥ ‪ifpdf‬‬
‫در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻣﯿﮑﺘﮏ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ را ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن وﯾﮋۀ ‪ \ifpdf‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﮑﺎن ﻧﻮﺷﺘﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺷﺮﻃﯽ را ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﻢ ﻧﺴﺨﮥ ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ ﺳﯿﺎه و ﺳﻔﯿﺪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻬﻮﻟﺖ‬
‫ﭼﺎپ ﺑﺴﺎزﯾﻢ اﻣﺎ ﻧﺴﺨﮥ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف رﻧﮕﯽ را ﺑﺮای وب داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‪.‬‬

‫?‪\RequirePackage{ifpdf} % running on pdfTeX‬‬

‫‪\ifpdf‬‬
‫}‪\documentclass[a4paper,12pt,pdftex]{book‬‬
‫‪\else‬‬
‫}‪\documentclass[a4paper,12pt,dvips]{book‬‬
‫‪\fi‬‬

‫‪\ifpdf‬‬
‫}‪\usepackage{lmodern‬‬
‫‪\fi‬‬
‫‪\usepackage[bookmarks, % add hyperlinks‬‬
‫‪colorlinks,‬‬
‫}‪plainpages=false]{hyperref‬‬
‫}‪\usepackage[T1]{fontenc‬‬
‫}‪\usepackage[latin1]{inputenc‬‬
‫}‪\usepackage[english]{babel‬‬
‫}‪\usepackage{graphicx‬‬
‫‪١۵‬‬
‫‪http://www.tex.ac.uk/cgi-bin/texfaq2html?label=ifpdf‬‬
‫‪٧۵‬‬ ‫‪ ٨.۴‬ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﻼﯾﺪ‬

‫‪...‬‬

‫در ﮐﺪ ﺑﺎﻻ ﺑﺴﺘﮥ ‪ hyperref‬را ﺣﺘﯽ در ﻧﺴﺨﮥ ﻏﯿﺮ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮدهام‪ .‬ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \href‬اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ زﻣﺎن زﯾﺎدی ﺑﺮای ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻋﺒﺎرات ﺷﺮﻃﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻧﺒﺮﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ در ﺗﻮزﯾﻊﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺗﮏ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺗﮑﻼﯾﻮ( ﻓﺮﻣﺎن ﻧﺮﻣﺎل‪ ،‬ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﻻﺗﮏ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف و دی‪.‬وی‪.‬آی ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از ﮐﺪ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن‬
‫‪ pdflatex‬ﺧﺮوﺟﯽ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف و ﻓﺮﻣﺎن ‪ latex‬ﺧﺮوﺟﯽ دی‪.‬وی‪.‬آی را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﻼﯾﺪ‬ ‫‪٨.۴‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﺎرﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺗﺮاﻧﺴﭙﺎرﻧﺖ روی ﺗﺨﺘﻪ ﺳﯿﺎه ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻫﯿﺪ ﯾﺎ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً ﺑﺎ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻟﭗﺗﺎپ ﺧﻮد آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫‪ pdfLATEX‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻃﺒﻘﮥ ‪ beamer‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﮑﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﻼﯾﺪ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف را ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ آن ﺷﺒﯿﻪ‬
‫ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺎورﭘﻮﯾﻨﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎ اﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا آ ﮐﺮوﺑﺎت رﯾﺪر‬
‫روی اﮐﺜﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻘﮥ ‪ beamer‬از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ‪ color ،graphicx‬و ‪ hyperref‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﻧﻤﺎﯾﺶ اﺳﻼﯾﺪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﮐﺪ اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﺷﮑﻞ ‪ ٢.۴‬را ﺑﺎ ‪ PDFLATEX‬ﭘﺮدازش ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﻣﯽآورﯾﺪ ﻣﺘﺸﮑﻞ از ﯾﮏ ﺻﻔﺤﮥ ﻋﻨﻮان و ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﮐﻪ در آن ﭼﻨﺪﯾﻦ آﯾﺘﻢ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺮور‬
‫ﻓﺎﯾﻞ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎی ﻃﺒﻘﮥ ‪ beamer‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﯾﻞ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ و ﻧﯿﺎزی ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺒﻘﮥ ‪ prosper‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﮥ ﻣﯿﺎﻧﯽ ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ رﻓﺖ ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ از ﺑﺴﺘﮥ‬
‫‪ ppower4‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﺒﻘﮥ ‪ beamer‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ از ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد ﺑﺴﺎزﯾﺪ‪ .‬ﻓﺎﯾﻞ ورودی ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ راهﮐﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺑﺮای اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﺮوﺟﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﮔﺰﯾﻨﮥ ﻃﺒﻘﻪ در ﺑﺮاﮐﺖ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎرﻫﺎی زﯾﺮ‬
‫اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ beamer‬ﺑﺮای ﻧﻤﺎﯾﺶ ﭘﯽ‪.‬دی‪.‬اف ﮐﻪ در ﺑﺎﻻ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ trans‬ﺑﺮای اﺳﻼﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ handout‬ﺑﺮای ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﺎپ‪.‬‬

‫‪ b‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را ﺑﺎ ﻓﻌﺎل ﮐﺮدن ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻏﯿﺮ ﻓﻌﺎل ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ }‪\documentclass[10pt,handout]{beamer‬‬
‫ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ را ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﺎپ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻤﺎی ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺷﻤﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻧﺴﺨﻪای را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﯾﮑﯽ از ﺷﻤﺎﻫﺎﯾﯽ‬
‫را ﮐﻪ اﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺷﻤﺎ ﺑﺮای ﺧﻮدﺗﺎن ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬راﻫﻨﻤﺎی ﻃﺒﻘﻪ را در‬
‫‪ beameruserguide.pdf‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺰارﻫﺎی وﯾﮋه‬ ٧۶

\documentclass[10pt]{beamer}
\mode<beamer>{%
\usetheme[hideothersubsections,
right,width=22mm]{Goettingen}
}

\title{Simple Presentation}
\author[D. Flipo]{Daniel Flipo}
\institute{U.S.T.L. \& GUTenberg}
\titlegraphic{\includegraphics[width=20mm]{USTL}}
\date{2005}

\begin{document}

\begin{frame}<handout:0>
\titlepage
\end{frame}

\section{An Example}

\begin{frame}
\frametitle{Things to do on a Sunday Afternoon}
\begin{block}{One could \ldots}
\begin{itemize}
\item walk the dog\dots \pause
\item read a book\pause
\item confuse a cat\pause
\end{itemize}
\end{block}
and many other things
\end{frame}
\end{document}

beamer ‫ ﮐﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮای ﻃﺒﻘﮥ‬:٢.۴ ‫ﺷﮑﻞ‬

‫‪٧٧‬‬ ‫‪ ٨.۴‬ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﻼﯾﺪ‬

‫اﺟﺎزه دﻫﯿﺪ ﻧﮕﺎﻫﯽ دﻗﯿﻖﺗﺮ ﺑﻪ ﮐﺪ ﺷﮑﻞ ‪ ٢.۴‬ﺑﯿﻨﺪازﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای ﻧﺴﺨﮥ ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ >‪ \mode<beamer‬ﺷﻤﺎی‬
‫‪ Goettingen‬را اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮدهاﯾﻢ ﺗﺎ ﭘﻨﻞ ﻣﺮور را در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ وارد ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﻣﺎ را ﻗﺎدر‬
‫ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ ﺗﺎ ﻋﺮض ﭘﻨﻞ )‪ ٢٢‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ( و ﻣﮑﺎن آن را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﻢ )در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﺎر(‪ .‬ﮔﺰﯾﻨﮥ‬
‫‪ ،hideothersubsections‬ﻋﻨﻮان ﻓﺼﻞ را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻨﻮان زﯾﺮﺑﺨﺶ ﺟﺎری را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭼﯿﺰ وﯾﮋهای ﺑﺮای ﺗﻢﻫﺎی >‪ \mode<trans‬و >‪ \mode<handout‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﻮد ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی }{‪ ،\institute{} ،\author{} ،\title‬و }{‪ \titlegraphic‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت‬
‫ﺟﻠﺪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی اﺧﺘﯿﺎری }{][‪ \title‬و }{][‪ \author‬اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺷﮑﻞ وﯾﮋهای‬
‫از ﻋﻨﻮان و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه را در ﭘﻨﻞ ‪ Goettingen‬ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﻮان و زﯾﺮﻋﻨﻮان ﭘﻨﻞ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻧﺮﻣﺎل }{‪ \section‬و }{‪ \subsection‬اﯾﺠﺎد ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ در ﺧﺎرج از ﻣﺤﯿﻂ ‪ frame‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻠﯿﺪﻫﺎی ﻣﺮورﮔﺮ ﮐﻮﭼﮏ در ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺻﻔﺤﮥ ﻧﻤﺎﯾﺶ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﻣﺮور ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر آﻧﻬﺎ رﺑﻄﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻢ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﻫﺮ اﺳﻼﯾﺪ ﯾﺎ ﺻﻔﺤﻪ را ﺑﺎﯾﺪ در ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ‪ frame‬ﻗﺮار داد‪ .‬ﻫﯿﭻ ﮔﺰﯾﻨﮥ اﻧﺘﺨﺎﺑﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد و اﻣﮑﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﯾﮏ ﭼﻬﺎرﭼﻮب وﯾﮋه را ﺑﺮای ﻧﺴﺨﻪای وﯾﮋه اراﺋﻪ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در ﻣﺜﺎل ﺑﺎﻻ ﺻﻔﺤﮥ اول‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﺟﻮد ﻓﺮﻣﺎن >‪ <handout:0‬در ﭼﺎپ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮐﯿﺪاً ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮای ﻫﺮ اﺳﻼﯾﺪ ﯾﮏ ﻋﻨﻮان ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از ﻋﻨﻮان اﺳﻼﯾﺪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫}{‪ \frametitle‬اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﯾﮏ زﯾﺮﻋﻨﻮان ﻻزم اﺳﺖ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از ﻣﺤﯿﻂ ‪ block‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺜﺎل‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی }{‪ \section‬و }{‪ \subsection‬در ﺧﺮوﺟﯽ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \pause‬در ﻣﺤﯿﻂ ﺷﻤﺎرهﮔﺬاری ﺷﺪه اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ اﺟﺰاء را ﯾﮏﺑﻪﯾﮏ ﻧﻤﺎﯾﺶ دﻫﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﻓﮑﺖ ﻫﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪ \alt ،\uncover ،\only‬و ‪ \temporal‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎری از ﺟﺎﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫از آ ﮐﻮﻻد ﺑﺮای ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫در ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﺪ راﻫﻨﻤﺎی ﻃﺒﻘﮥ ‪ beameruserguide.pdf‬را ﺑﺮای ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﺣﺎل ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻔﺤﮥ اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ را ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫‪http://latex-beamer.sourceforge.net/.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ‪۵‬‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬

‫ﺑﺴﯿﺎری از اﻓﺮاد از ﻻﺗﮏ ﺑﺮای ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ ﻣنت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ رﻫﯿﺎﻓﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻻﺗﮏ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺘﻨﯽ را دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﮔﺴﱰش از ﻻﺗﮏ اﻣﮑﺎن اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﱰﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع از اﯾﻦ ﮔﺴﱰشﻫﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ ١.۵‬ﻣﺮور‬

‫ﻣﺤﯿﻂ ‪ picture‬اﻣﮑﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞ در ﻻﺗﮏ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﯿﺢ ﮐﺎﻣﻞ را در ]‪ [١‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫از ﯾﮏ ﻃﺮف‪ ،‬ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻣﺤﺪودﯾﺖ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﺷﯿﺐ ﺧﻂﻫﺎ و ﺷﻌﺎع داﯾﺮهﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮف‬
‫‪١‬‬
‫دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ‪ picture‬از ﻻﺗﮏ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻓﺮﻣﺎن ‪ \qbezier‬ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ “q” ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ”‪“quadratic‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﯿﺎری از ﺧﻢﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﯾﺮه‪ ،‬ﺑﯿﻀﯽ‪ ،‬ﯾﺎ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از اﯾﻦ ﺧﻢﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻘﺮﯾﺐ ﺧﻢﻫﺎی درﺟﮥ دوم ﺑﺰﯾﻪ‬
‫رﺳﻢ ﮐﺮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت رﯾﺎﺿﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬اﮔﺮ ﯾﮏ زﺑﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺎوا‬
‫ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻠﻮکﻫﺎی ‪ \qbezier‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ‪ picture‬ﺑﺴﯿﺎر ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﮐﺪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ در ﻻﺗﮏ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺪود ﮐﻨﻨﺪه و زﻣﺎنﺑﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎر ﺑﺎ آن ﻫﻨﻮز ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎه‬
‫دارد زﯾﺮا ﻧﻮﺷﺘﺎر را ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻮﭼﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﯿﭻ ﻓﺎﯾﻞ ﺗﺼﻮﯾﺮی اﺣﺘﯿﺎج ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ epic‬و ‪) eepic‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ]‪ [٣‬ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﻧﺪ(‪ ،‬ﯾﺎ ‪ pstricks‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺤﺪودﯾﺖﻫﺎی ﻣﺤﯿﻂ ‪ picture‬را ﻧﺪارﻧﺪ و ﺗﻮان ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻻﺗﮏ را ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﯾﺎدی ﻗﺪرت ﻣﯽﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دو ﺑﺴﺘﮥ اوﻟﯿﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﯿﻂ ‪ picture‬را ﻗﺪرت ﻣﯽﺑﺨﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮥ ‪ pstricks‬دارای ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻨﺤﺼﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮد ‪ pspicture‬اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺪرت ﺳﯿﺴﺘﻢ ‪ pstricks‬در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ از ﻗﺎﺑﻠﯿﺖﻫﺎی ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮای ﮐﺎرﻫﺎی وﯾﮋه ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ‪XY-pic‬‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ در آﺧﺮ اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﻮﺿﯿﺢ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﻔﺼﻞﺗﺮی ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ در ]‪ [۴‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺑﺎ‬
‫]‪ [٣‬اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮد(‪.‬‬

‫‪١‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﻢ درﺟﻪ دوم اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪٨٠‬‬

‫ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ اﺑﺰار ﮔﺮاﻓﯿﮑﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻻﺗﮏ‪ ،‬ﻣﺘﺎﭘﺴﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺘﺎﻓﻮﻧﺖ دوﻗﻠﻮﻫﺎی دوﻧﺎﻟﺪ ﮐﻨﻮث‬
‫ﻧﺎم دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﺘﺎﻓﻮﻧﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﯿﺘﻤﭗ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺎﭘﺴﺖ ﻓﺎﯾﻞﻫﺎی ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻻﺗﮏ اﻧﺘﻘﺎل داد‪ .‬ﺑﺮای ﻣﻘﺪﻣﻪای ﺑﺮ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ]‪ ، [١۵‬ﯾﺎ راﻫﻨﻤﺎی ]‪ [١٧‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺤﺚ ﮐﺎﻣﻠﯽ از اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎی ﻻﺗﮏ و ﺗﮏ ﺑﺮای ﮔﺮاﻓﯿﮏ )و ﻗﻠﻢﻫﺎ( را ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ در ]‪ [١۶‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ ‫‪٢.۵‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی اﺑﺘﺪاﯾﯽ‬ ‫‪١.٢.۵‬‬

‫ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ‪ ٢ picture‬را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ دو ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ ﺑﻮﺟﻮد آورد‬

‫}‪\begin{picture}(x, y). . . \end{picture‬‬

‫ﯾﺎ‬

‫}‪\begin{picture}(x, y)(x0 , y0 ). . . \end{picture‬‬

‫اﻋﺪاد ‪ x, y, x0 , y0‬ﺑﻪ ‪ \unitlength‬اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ دوﺑﺎره‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاری ﮐﺮد )وﻟﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﻤﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ ‪ picture‬اﻧﺠﺎم داد(‬

‫}‪\setlength{\unitlength}{1.2cm‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﭘﯿﺶﻓﺮض ‪ \unitlength‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1pt‬اﺳﺖ‪ .‬زوج )‪ (x, y‬اﻧﺪازۀ ﭼﻬﺎرﭼﻮب دور ﺗﺼﻮﯾﺮ را ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬زوج اﺧﺘﯿﺎری ) ‪ (x0 , y0‬ﻣﮑﺎن ﮔﻮﺷﮥ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﭼﻬﺎرﭼﻮب رزرو ﺷﺪه را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از دو ﺷﮑﻞ زﯾﺮ اﺳﺖ‬

‫}‪\put(x, y){object‬‬

‫ﯾﺎ‬

‫}‪\multiput(x, y)(∆x, ∆y){n}{object‬‬

‫ﺧﻢﻫﺎی ﺑﺰﯾﻪ از اﯾﻦ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺧﻢﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ رﺳﻢ ﮐﺮد‬

‫) ‪\qbezier(x1 , y1 )(x2 , y2 )(x3 , y3‬‬

‫‪٢‬ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪﻃﻮر ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻻﺗﮏ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻫﯿﭻ ﺑﺴﺘﻪای ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
٨١ ‫ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬٢.۵

‫ﭘﺎرهﺧﻂ‬ ٢.٢.۵

\setlength{\unitlength}{5cm}
\begin{picture}(1,1)
\put(0,0){\line(0,1){1}}
\put(0,0){\line(1,0){1}}
\put(0,0){\line(1,1){1}}
\put(0,0){\line(1,2){.5}}
\put(0,0){\line(1,3){.3333}}
\put(0,0){\line(1,4){.25}}
\put(0,0){\line(1,5){.2}}     



 
%
%
\put(0,0){\line(1,6){.1667}}     

%
\put(0,0){\line(2,1){1}}     

% ,
,
#
    

% ,#

\put(0,0){\line(2,3){.6667}} #
,
    

% # 
\put(0,0){\line(2,5){.4}}
    

 % ,
# ""
\put(0,0){\line(3,1){1}}
    

 % , ,
# "
\put(0,0){\line(3,2){1}}     

 % # # " 
"
, "
\put(0,0){\line(3,4){.75}}   

 
%  # 
, " !! !
\put(0,0){\line(3,5){.6}}  

 %  ,
# " !! 
" !! 
\put(0,0){\line(4,1){1}} 

 %, ,
#
 "
 !

#
 " !  


%
 , 
"  ! 
  ( (
( (
# ! ((((
\put(0,0){\line(4,3){1}} 




%
, 
"
 !
 ( (
#


"
 !
  (
( ((
\put(0,0){\line(4,5){.8}} !


!



 ,
"

(
#
% 
\put(0,0){\line(5,1){1}}
\put(0,0){\line(5,2){1}}
\put(0,0){\line(5,3){1}}
\put(0,0){\line(5,4){1}}
\put(0,0){\line(5,6){.8333}}
\put(0,0){\line(6,1){1}}
\put(0,0){\line(6,5){1}}
\end{picture}

‫ﭘﺎرهﺧﻂﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ رﺳﻢ ﮐﺮد‬

\put(x, y){\line(x1 , y1 ){length}}

:‫\ دارای دو آرﮔﻮﻣﺎن اﺳﺖ‬line ‫ﻓﺮﻣﺎن‬

،‫ ﯾﮏ ﺑﺮدار ﺟﻬﺖدار‬.١

.‫ ﯾﮏ ﻃﻮل‬.٢

‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎی ﺑﺮدار ﺟﻬﺖدار ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻋﺪد ﻣﺤﺪود ﻣﯽﺷﻮد‬

−6, −5, . . . , 5, 6,
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪٨٢‬‬

‫و ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ اول ﺑﺎﺷﻨﺪ )ﯾﻌﻨﯽ دارای ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻘﺴﻮم ﻋﻠﯿﻪ ‪ ١‬ﺑﺎﺷﻨﺪ(‪ .‬در ﺷﮑﻞ ﺗﻤﺎم ‪ ٢۵‬ﺷﯿﺐ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫در ﯾﮏﭼﻬﺎرم اول ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻮل ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ‪ \unitlength‬دارد‪ .‬آرﮔﻮﻣﺎن ﻃﻮل ﻫﻤﺎن ﻣﺆﻟﻔﮥ‬
‫اﻓﻘﯽ اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ در ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﺎرهﺧﻂ ﻋﻤﻮدی ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ آرﮔﻮﻣﺎن ﻫﻤﺎن ﻣﺆﻟﻔﮥ ﻋﻤﻮدی اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ٣.٢.۵‬ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ‬

‫}‪\setlength{\unitlength}{0.75mm‬‬
‫)‪\begin{picture}(60,40‬‬
‫}}‪\put(30,20){\vector(1,0){30‬‬
‫}}‪\put(30,20){\vector(4,1){20‬‬
‫‪OCC‬‬ ‫

‬ ‫‬
‫*‬
‫‬
‫}}‪\put(30,20){\vector(3,1){25‬‬
‫
‪C‬‬
‫}}‪\put(30,20){\vector(2,1){30‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪X‬‬
‫‪XXX‬‬ ‫
‪C‬‬ ‫‬
‫‬‫‬‫‬
‫‪1‬‬
‫‪XXX‬‬ ‫‬ ‫‬
‫‪:‬‬
‫}}‪\put(30,20){\vector(1,2){10‬‬ ‫
‬
‫‪C‬‬
‫‬
‫‬ ‫‪-‬‬
‫‪\thicklines‬‬ ‫ ‬
‫}}‪\put(30,20){\vector(-4,1){30‬‬ ‫‬
‫}}‪\put(30,20){\vector(-1,4){5‬‬ ‫‬
‫‪\thinlines‬‬ ‫‬
‫}}‪\put(30,20){\vector(-1,-1){5‬‬
‫}}‪\put(30,20){\vector(-1,-4){5‬‬
‫}‪\end{picture‬‬

‫ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ رﺳﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬

‫}}‪\put(x, y){\vector(x1 , y1 ){length‬‬

‫ﺑﺮای ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎی ﺑﺮدارﻫﺎی ﺟﻬﺖدار ﺣﺘﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ از اﯾﻦ ﻣﺤﺪود ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻋﺪد ﻣﺤﺪود‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫‪−4, −3, . . . , 3, 4.‬‬

‫اﯾﻦ اﻋﺪاد ﻧﯿﺰ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ اول ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \thicklines‬روی دو ﺑﺮدار ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫‪٨٣‬‬ ‫‪ ٢.۵‬ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫داﯾﺮه‬ ‫‪۴.٢.۵‬‬

‫}‪\setlength{\unitlength}{1mm‬‬
‫)‪\begin{picture}(60, 40‬‬
‫}}‪\put(20,30){\circle{1‬‬
‫}}‪\put(20,30){\circle{2‬‬
‫}}‪\put(20,30){\circle{4‬‬
‫}}‪\put(20,30){\circle{8‬‬
‫}}‪\put(20,30){\circle{16‬‬
‫}}‪\put(20,30){\circle{32‬‬

‫}}‪\put(40,30){\circle{1‬‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{2‬‬ ‫‪'$‬‬ ‫‪'$‬‬
‫‪#‬‬
‫ ‬
‫‬
‫‬
‫‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{3‬‬ ‫‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{4‬‬ ‫‪bj‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪j‬‬
‫‪h‬‬
‫‪e‬‬
‫‪b‬‬
‫ ‬
‫‬
‫‬
‫ ‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{5‬‬ ‫‬
‫‪&%‬‬ ‫!"‬
‫‪&%‬‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{6‬‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{7‬‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{8‬‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{9‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪u‬‬ ‫} ‪x z‬‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{10‬‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{11‬‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{12‬‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{13‬‬
‫}}‪\put(40,30){\circle{14‬‬

‫}}‪\put(15,10){\circle*{1‬‬
‫}}‪\put(20,10){\circle*{2‬‬
‫}}‪\put(25,10){\circle*{3‬‬
‫}}‪\put(30,10){\circle*{4‬‬
‫}}‪\put(35,10){\circle*{5‬‬
‫}‪\end{picture‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}}‪\put(x, y){\circle{diameter‬‬

‫ﯾﮏ داﯾﺮه ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ )‪ (x, y‬و ﻗﻄﺮ )ﻧﻪ ﺷﻌﺎع( ‪ diameter‬را رﺳﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﯿﻂ ‪ picture‬ﺗﻨﻬﺎ ﻗﻄﺮﻫﺎی ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ١۴‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن *‪ \circle‬ﻗﺮصﻫﺎ را ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ )داﯾﺮهﻫﺎی ﺗﻮﭘﺮ(‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎرهﺧﻂﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ از ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ eepic‬ﯾﺎ ‪ .pstricks‬ﺑﺮای راﻫﻨﻤﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ در ﻣﻮرد اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ]‪ [۴‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ در ﻣﺤﯿﻂ ‪ picture‬وﺟﻮد دارد‪ .‬اﮔﺮ از اﻧﺠﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت رﯾﺎﺿﯽ ﻧﻤﯽﺗﺮﺳﯿﺪ‪ ،‬داﯾﺮهﻫﺎ و‬
‫ﺑﯿﻀﯽﻫﺎی دﻟﺨﻮاه را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺧﻢﻫﺎی ﺑﺰﯾﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻣﺜﺎلﻫﺎﯾﯽ از ﮐﺪﻫﺎی ﺟﺎوا ﺑﻪ ]‪ [١٧‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ٨۴

.‫ﮐﻨﯿﺪ‬

‫ﻣﺘﻦ و ﻓﺮﻣﻮل‬ ۵.٢.۵

\setlength{\unitlength}{0.8cm}
\begin{picture}(6,5)
\thicklines
\put(1,0.5){\line(2,1){3}}
\put(4,2){\line(-2,1){2}} √
\put(2,3){\line(-2,-5){1}} F = s(s − a)(s − b)(s − c)
\put(0.7,0.3){$A$}
\put(4.05,1.9){$B$} CH
\put(1.7,2.95){$C$}  HHa
 H
HB

\put(3.1,2.5){$a$}
b
\put(1.3,1.7){$b$}
  
 
\put(2.5,1.05){$c$} c
\put(0.3,4){$F= A

 a+b+c
s :=
2
\sqrt{s(s-a)(s-b)(s-c)}$}
\put(3.5,0.4){$\displaystyle
s:=\frac{a+b+c}{2}$}
\end{picture}

‫\ ﺑﻪ‬put ‫ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬picture ‫ ﻣﺘﻦ و ﻓﺮﻣﻮل را ﻣﯽﺗﻮان در ﻣﺤﯿﻂ‬،‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‬
.‫ﻃﺮﯾﻖ ﻋﺎدی درج ﮐﺮد‬
٨۵ ‫ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬٢.۵

\linethikness ‫\ و‬multiput ۶.٢.۵

\setlength{\unitlength}{2mm}
\begin{picture}(30,20)
\linethickness{0.075mm}
\multiput(0,0)(1,0){26}%
{\line(0,1){20}}
\multiput(0,0)(0,1){21}%
{\line(1,0){25}}
\linethickness{0.15mm}
\multiput(0,0)(5,0){6}%
{\line(0,1){20}}
\multiput(0,0)(0,5){5}%
{\line(1,0){25}}
\linethickness{0.3mm}
\multiput(5,0)(10,0){2}%
{\line(0,1){20}}
\multiput(0,5)(0,10){2}%
{\line(1,0){25}}
\end{picture}

‫ﻓﺮﻣﺎن‬

\multiput(x, y)(∆x, ∆y){n}{object}

،‫ ﺗﻌﺪاد اﺷﯿﺎء‬،‫ ﺑﺮدار اﻧﺘﻘﺎل از ﯾﮏ ﺷﯿﺊ ﺑﻪ ﺷﯿﺊ ﺑﻌﺪی‬،‫ ﻧﻘﻄﮥ ﭘﺎﯾﺎن‬،‫ ﻧﻘﻄﮥ ﺷﺮوع‬:‫دارای ﭼﻬﺎر آرﮔﻮﻣﺎن اﺳﺖ‬
‫\ ﺑﻪ ﭘﺎرهﺧﻂﻫﺎی اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدی ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد وﻟﯽ روی‬linethickness ‫ ﻓﺮﻣﺎن‬.‫وﺷﯿﺊ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ رﺳﻢ ﺷﻮد‬
!‫ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎً روی ﺧﻢﻫﺎی ﺑﺰﯾﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد‬.‫ﺧﻂﻫﺎی ارﯾﺐ و داﯾﺮهﻫﺎ ﺑﯽﺗﺄﺛﯿﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ٨۶

‫ﺑﯿﻀﯽ‬ ٧.٢.۵

\setlength{\unitlength}{0.75cm}
\begin{picture}(6,4)
\linethickness{0.075mm}
\multiput(0,0)(1,0){7}%
{\line(0,1){4}} #
\multiput(0,0)(0,1){5}%
{\line(1,0){6}} #
\thicklines
"
# ! !
\put(2,3){\oval(3,1.8)}

\thinlines 
"
!
\put(3,2){\oval(3,1.8)}
\thicklines
\put(2,1){\oval(3,1.8)[tl]}
" !
\put(4,1){\oval(3,1.8)[b]}
\put(4,3){\oval(3,1.8)[r]}
\put(3,1.5){\oval(1.8,0.4)}
\end{picture}

‫ﻓﺮﻣﺎن‬

\put(x, y){\oval(w, h)}

‫ﯾﺎ‬

\put(x, y){\oval(w, h)[position]}

‫ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬position ‫ آرﮔﻮﻣﺎنﻫﺎی ﻣﮑﺎن‬.‫ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬h ‫ و ارﺗﻔﺎع‬w ‫( و ﺑﻪ ﻋﺮض‬x, y) ‫ﯾﮏ ﺑﯿﻀﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰ‬
‫“)راﺳﺖ( اﺷﺎره دارﻧﺪ و‬right” ‫ و‬،(‫“)ﭼﭗ‬left” ،(‫“)ﭘﺎﯾﯿﻦ‬bottom” ،(‫“)ﺑﺎﻻ‬top” ‫ ﺑﻪ‬r ،l ،t ،b ‫از‬
.‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺜﺎل ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ و‬،‫\ از ﯾﮏ ﻃﺮف‬linethickness{length} :‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺧﻂ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ دو ﻧﻮع ﻓﺮﻣﺎن ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮد‬

‫\ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﻂﻫﺎی اﻓﻘﯽ‬linethickness{length} ‫\ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‬thicklines ‫\ و‬thinlines
‫\ ﺑﺮ ﺧﻂﻫﺎی‬thicklines ‫\ و‬thinlines ‫ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬،‫و ﻋﻤﻮدی )و ﺧﻢﻫﺎی درﺟﻪ دوم ﺑﺰﯾﻪ( ﺗﺄﺛﯿﺮ دارد‬
.‫ارﯾﺐ و داﯾﺮهﻫﺎ و ﺑﯿﻀﯽﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﺄﺛﯿﺮ دارﻧﺪ‬
٨٧ ‫ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬٢.۵

‫ اﺳﺘﻔﺎده ﭼﻨﺪﺑﺎره از ﺟﻌﺒﻪﻫﺎی ﺗﺼﻮﯾﺮ ﭘﯿﺶﺳﺎﺧﺘﻪ‬٨.٢.۵

\setlength{\unitlength}{0.5mm}
\begin{picture}(120,168)
\newsavebox{\foldera}
\savebox{\foldera}
 
(40,32)[bl]{% definition 
\multiput(0,0)(0,28){2}
{\line(1,0){40}}
\multiput(0,0)(40,0){2}
{\line(0,1){28}}
\put(1,28){\oval(2,2)[tl]}  

\put(1,29){\line(1,0){5}}
\put(9,29){\oval(6,6)[tl]}
\put(9,32){\line(1,0){8}}
\put(17,29){\oval(6,6)[tr]}
 
\put(20,29){\line(1,0){19}} 
\put(39,28){\oval(2,2)[tr]}
}
\newsavebox{\folderb}
\savebox{\folderb}
 
(40,32)[l]{% definition 
\put(0,14){\line(1,0){8}}
\put(8,0){\usebox{\foldera}}
}
\put(34,26){\line(0,1){102}}
\put(14,128){\usebox{\foldera}}
\multiput(34,86)(0,-37){3}
{\usebox{\folderb}}
\end{picture}

‫ﯾﮏ ﺟﻌﺒﮥ ﺗﺼﻮﯾﺮ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬

\newsavebox{name}

‫ و ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬،‫ﻣﻌﺮﻓﯽ‬

\savebox{name}(width,height)[position]{content}

‫ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬،‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‬

\put(x, y)\usebox{name}

.‫رﺳﻢ ﮐﺮد‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪٨٨‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﺧﺘﯿﺎری ‪ position‬ﻧﻘﺶ ﻟﻨﮕﺮ را ﺑﺮای ﺟﻌﺒﻪ ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺜﺎل اﯾﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ bl‬ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻟﻨﮕﺮ را در ﮔﻮﺷﮥ ﭼﭗ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮ ‪) t‬ﺑﺎﻻ( و ‪) r‬راﺳﺖ( ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آرﮔﻮﻣﺎن ‪ name‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﺟﻌﺒﻪ در ﻻﺗﮏ ارﺟﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻓﺮﻣﺎن دارد‪ .‬ﺗﺼﺎوﯾﺮ درون ﺟﻌﺒﻪﻫﺎ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮدرﺗﻮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ :‬در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ‪ \foldera‬درون ‪ \folderb‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \oval‬ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ‪ \line‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﺑﻪ ﭘﺎرهﺧﻂﻫﺎی ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ٣‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺑﯽﺗﺄﺛﯿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﻢﻫﺎی درﺟﮥ دوم ﺑﺰﯾﻪ‬ ‫‪٩.٢.۵‬‬

‫}‪\setlength{\unitlength}{0.8cm‬‬
‫)‪\begin{picture}(6,4‬‬
‫}‪\linethickness{0.075mm‬‬
‫}‪\multiput(0,0)(1,0){7‬‬
‫}}‪{\line(0,1){4‬‬
‫}‪\multiput(0,0)(0,1){5‬‬
‫}}‪{\line(1,0){6‬‬
‫‪\thicklines‬‬
‫‬
‫}}‪\put(0.5,0.5){\line(1,5){0.5‬‬ ‫‬
‫}}‪\put(1,3){\line(4,1){2‬‬ ‫‬ ‫‪D‬‬
‫)‪\qbezier(0.5,0.5)(1,3)(3,3.5‬‬ ‫‬ ‫‪D‬‬
‫‪\thinlines‬‬ ‫‬ ‫‪HH‬‬ ‫‪D‬‬
‫}}‪\put(2.5,2){\line(2,-1){3‬‬
‫‬ ‫‪HH‬‬ ‫‪D‬‬
‫‬ ‫‪HH D‬‬
‫}}‪\put(5.5,0.5){\line(-1,5){0.5‬‬
‫‬ ‫‪HD‬‬
‫}‪\linethickness{1mm‬‬
‫)‪\qbezier(2.5,2)(5.5,0.5)(5,3‬‬
‫‪\thinlines‬‬
‫)‪\qbezier(4,2)(4,3)(3,3‬‬
‫)‪\qbezier(3,3)(2,3)(2,2‬‬
‫)‪\qbezier(2,2)(2,1)(3,1‬‬
‫)‪\qbezier(3,1)(4,1)(4,2‬‬
‫}‪\end{picture‬‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﯾﮏ داﯾﺮه ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺧﻢ ﺑﺰﯾﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ٨‬ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ‪ ،‬دوﺑﺎره اﺛﺮ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \linethickness‬را روی ﺧﻂﻫﺎی اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدی‪ ،‬و اﺛﺮ‬
‫‪ \thinlines‬و ‪ \thicklines‬را روی ﺧﻂﻫﺎی ﻣﻮرب ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻫﻤﮥ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ روی ﺧﻢﻫﺎی ﺑﺰﯾﻪ ﻣﺆﺛﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺛﺮ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻗﺒﻠﯽ را از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ ) ‪ P1 = (x1 , y1 ), P2 = (x2 , y2‬ﻧﻘﺎط اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ‪ m1 , m2‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﯿﺐﻫﺎی‬
‫ﺧﻢﻫﺎی ﺑﺰﯾﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﻄﮥ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪۀ ﻣﯿﺎﻧﯽ )‪ S = (x, y‬ﺑﺎ راﺑﻄﮥ‬

‫‪‬‬
‫‪ x = m2 x2 − m1 x1 − (y2 − y1 ) ,‬‬
‫‪m2 − m1‬‬ ‫)‪(١.۵‬‬
‫) ‪ y = yi + mi (x − xi‬‬ ‫‪(i = 1, 2).‬‬
‫‪٨٩‬‬ ‫‪ ٢.۵‬ﻣﺤﯿﻂ ﺗﺼﻮﯾﺮ‬

‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ [١٧] .‬را ﺑﺮای دﯾﺪن ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﺟﺎوا ﮐﻪ ﺧﻂﻓﺮﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮای ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪ \qbezier‬را اراﺋﻪ‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ ١٠.٢.۵‬ﺗﺴﺒﯿﺢ‬

‫}‪\setlength{\unitlength}{1cm‬‬
‫)‪\begin{picture}(4.3,3.6)(-2.5,-0.25‬‬
‫}}‪\put(-2,0){\vector(1,0){4.4‬‬
‫}‪\put(2.45,-.05){$x$‬‬
‫}}‪\put(0,0){\vector(0,1){3.2‬‬
‫}}‪\put(0,3.35){\makebox(0,0){$y$‬‬
‫)‪\qbezier(0.0,0.0)(1.2384,0.0‬‬
‫)‪(2.0,2.7622‬‬
‫)‪\qbezier(0.0,0.0)(-1.2384,0.0‬‬
‫)‪(-2.0,2.7622‬‬
‫}‪\linethickness{.075mm‬‬ ‫‪y‬‬
‫}‪\multiput(-2,0)(1,0){5‬‬ ‫‪6‬‬
‫}}‪{\line(0,1){3‬‬
‫}‪\multiput(-2,0)(0,1){4‬‬
‫}}‪{\line(1,0){4‬‬
‫}‪\linethickness{.2mm‬‬
‫}}‪\put( .3,.12763){\line(1,0){.4‬‬
‫}}‪\put(.5,-.07237){\line(0,1){.4‬‬
‫}}‪\put(-.7,.12763){\line(1,0){.4‬‬ ‫‪-x‬‬
‫}}‪\put(-.5,-.07237){\line(0,1){.4‬‬ ‫‪u‬‬
‫}}‪\put(.8,.54308){\line(1,0){.4‬‬
‫}}‪\put(1,.34308){\line(0,1){.4‬‬
‫}}‪\put(-1.2,.54308){\line(1,0){.4‬‬
‫}}‪\put(-1,.34308){\line(0,1){.4‬‬
‫}}‪\put(1.3,1.35241){\line(1,0){.4‬‬
‫}}‪\put(1.5,1.15241){\line(0,1){.4‬‬
‫}}‪\put(-1.7,1.35241){\line(1,0){.4‬‬
‫}}‪\put(-1.5,1.15241){\line(0,1){.4‬‬
‫}}‪\put(-2.5,-0.25){\circle*{0.2‬‬
‫}‪\end{picture‬‬

‫در اﯾﻦ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﻫﺮ ﻧﯿﻤﮥ ﻣﺘﻘﺎرن از ﺗﺴﺒﯿﺢ ‪ y = cosh x−1‬ﺑﺎ ﯾﮏ ﺧﻢ ﺑﺰﯾﻪ ﺗﻘﺮﯾﺐ زده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﻤﮥ ﺳﻤﺖ‬
‫راﺳﺖ در ﻧﻘﻄﮥ )‪ (2, 2.7622‬ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﯿﺐ ﺧﻂ در اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ‪ m = 3.6269‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدۀ‬
‫دوﺑﺎره از راﺑﻄﮥ ) ‪ ،(١.۵‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﻧﻘﺎط ﻣﯿﺎﻧﯽ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ را ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ ﺑﺎ )‪ (1.2384, 0‬و‬
‫)‪ .(−1.2384, 0‬ﻋﻼﻣﺖﻫﺎی ﺻﻠﯿﺐ ﻧﻘﺎط ﺗﺴﺒﯿﺢ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺧﻄﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ اﺳﺖ و ﮐﻤﺘﺮ از‬
‫ﯾﮏ درﺻﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪٩٠‬‬

‫اﯾﻦ ﻣﺜﺎل اﺳﺘﻔﺎده از آرﮔﻮﻣﺎن اﺧﺘﯿﺎری ﻓﺮﻣﺎن }‪ \begin{picture‬را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬

‫)‪\begin{picture}(4.3,3.6)(-2.5,-0.25‬‬

‫ﮔﻮﺷﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﭘﺎﯾﯿﻦ )ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺮص ﺳﯿﺎه ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ( ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺼﺎت )‪ (−2.5, −0.25‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ در ﻧﻈﺮﯾﻪ ﻧﺴﺒﯿﺖ ﻋﺎم‬ ‫‪١١.٢.۵‬‬

‫}‪\setlength{\unitlength}{0.8cm‬‬
‫)‪\begin{picture}(6,4)(-3,-2‬‬
‫}}‪\put(-2.5,0){\vector(1,0){5‬‬
‫}‪\put(2.7,-0.1){$\chi$‬‬
‫}}‪\put(0,-1.5){\vector(0,1){3‬‬
‫}‪\multiput(-2.5,1)(0.4,0){13‬‬ ‫‪β = v/c = tanh χ‬‬
‫}}‪{\line(1,0){0.2‬‬ ‫‪6‬‬
‫}‪\multiput(-2.5,-1)(0.4,0){13‬‬
‫}}‪{\line(1,0){0.2‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪χ‬‬
‫)‪\put(0.2,1.4‬‬
‫}‪{$\beta=v/c=\tanh\chi$‬‬
‫)‪\qbezier(0,0)(0.8853,0.8853‬‬
‫)‪(2,0.9640‬‬ ‫‪t‬‬
‫)‪\qbezier(0,0)(-0.8853,-0.8853‬‬
‫)‪(-2,-0.9640‬‬
‫}}‪\put(-3,-2){\circle*{0.2‬‬
‫}‪\end{picture‬‬

‫ﻧﻘﺎط ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﺧﻢﻫﺎی ﺑﺰﯾﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی )‪ (١.۵‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﺧﮥ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎ )‪m1 = ،P1 = (0, 0‬‬
‫‪ ،P2 = (2, tanh 2) ،1‬و ‪ m2 = 1/ cosh2 2‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬دوﺑﺎره‪ ،‬ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﺨﺘﺼﺎت‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺆﻟﻔﻪای رﯾﺎﺿﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﮔﻮﺷﮥ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﺨﺘﺼﺎت )‪ (−3, −2‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ )دﯾﺴﮏ ﺳﯿﺎه(‪.‬‬

‫ﺑﺴﺘﮥ ﮔﺮاﻓﯿﮏ ‪TikZ & PGF‬‬ ‫‪٣.۵‬‬

‫اﻣﺮوزه ﻫﺮ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﺮوﺟﯽ ‪ LATEX‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑ‪‬ﺮداری زﯾﺒﺎ را دارد‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ اﺑﺰار اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﮥ ‪ PGF‬ﯾﮏ ﻻﯾﮥ روﯾﯽ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر را در اﺧﺘﯿﺎر ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ و اﺟﺎزه‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺳﺎده ﺑﻪ راﺣﺘﯽ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ و ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﺑﺮداری ﭘﯿﭽﯿﺪه را دﻗﯿﻘﺎً از‬
‫داﺧﻞ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﮥ ‪ PGF‬دارای راﻫﻨﻤﺎی ‪ ۵٠٠+‬ﺻﻔﺤﻪای اﺳﺖ]‪ .[١٨‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﮐﻮﺗﺎه‬
‫ﻗﺼﺪ دارﯾﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺮﻋﻪای از اﯾﻦ ﭼﺸﻤﮥ ﺑﯽﮐﺮان را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﭽﺸﺎﻧﯿﻢ‪.‬‬
‫‪٩١‬‬ ‫‪ ٣.۵‬ﺑﺴﺘﮥ ﮔﺮاﻓﯿﮏ ‪TikZ & PGF‬‬

‫ﺑﺮای دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺗﻮاﺑﻊ ‪ PGF‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺴﺘﮥ ‪ tikz‬را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺴﺘﮥ ‪ tikz‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺆﺛﺮی را ﺑﺮای رﺳﻢ ﺗﺼﺎوﯾﺮ از داﺧﻞ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬از ﻣﺤﯿﻂ ‪tikzpicture‬‬
‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫]‪\begin{tikzpicture}[scale=3‬‬
‫)‪\clip (-0.1,-0.2‬‬
‫;)‪rectangle (1.8,1.2‬‬
‫]‪\draw[step=.25cm,gray,very thin‬‬
‫;)‪(-1.4,-1.4) grid (3.4,3.4‬‬
‫;)‪\draw (-1.5,0) -- (2.5,0‬‬
‫;)‪\draw (0,-1.5) -- (0,1.5‬‬
‫;)‪\draw (0,0) circle (1cm‬‬
‫‪\filldraw[fill=green!20!white,‬‬
‫]‪draw=green!50!black‬‬
‫‪.‬‬
‫)‪(0,0) -- (3mm,0mm‬‬
‫;‪arc (0:30:3mm) -- cycle‬‬
‫}‪\end{tikzpicture‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ زﺑﺎنﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻧﻮﯾﺴﯽ آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن آﺷﻨﺎی ﻧﯿﻢﻧﻘﻄﻪ );( ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮای ﺟﺪاﺳﺎزی ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﺎن ‪\usetikzlibrary‬‬
‫در ﺳﺮآﻏﺎز ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺑﺮای رﺳﻢ اﺷﮑﺎل وﯾﮋه ﻓﻌﺎل ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻌﺒﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﮐﻤﯽ‬
‫ﺧﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪\usetikzlibrary{%‬‬
‫}‪decorations.pathmorphing‬‬
‫[}‪\begin{tikzpicture‬‬
‫]}‪decoration={bent,aspect=.3‬‬
‫]‪\draw [decorate,fill=lightgray‬‬
‫;)‪(0,0) rectangle (5.5,2‬‬ ‫‪.B‬‬
‫]‪\node[circle,draw‬‬
‫;}‪(A) at (.5,.5) {A‬‬ ‫‪.A‬‬
‫]‪\node[circle,draw‬‬
‫‪.‬‬
‫;}‪(B) at (5,1.5) {B‬‬
‫;)‪\draw[->,decorate] (A) -- (B‬‬
‫;)‪\draw[->,decorate] (B) -- (A‬‬
‫}‪\end{tikzpicture‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ دﯾﺎﮔﺮامﻫﺎﯾﯽ را رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ دﻗﯿﻘﺎً از ﯾﮏ ﮐﺘﺎب ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﯾﺴﯽ ﭘﺎﺳﮑﺎل‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﮐﻤﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ از ﻣﺜﺎل ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻨﻬﺎ اﺛﺮ آن را ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ‬
‫راﻫﻨﻤﺎی ﺑﺴﺘﮥ ‪ PGF‬ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ راﻫﻨﻤﺎی ﻣﻔﺼﻞ رﺳﻢ اﯾﻦ دﯾﺎﮔﺮامﻫﺎ را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪٩٢‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪..‬‬
‫‪.‬‬
‫‪+‬‬

‫‪.‬‬ ‫ﻋﺪد ‪.‬‬

‫ﺑﺪونﻋﻼﻣﺖ‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪..‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬رﻗﻢ‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.. .‬‬ ‫‪..‬‬
‫‪.‬‬
‫‪E‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬‫ﻋﺪد ‪.‬‬
‫ﺑﺪونﻋﻼﻣﺖ‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪..‬‬
‫‪.‬‬
‫‪-‬‬
‫‪٩٣‬‬ ‫‪XY-pic ۴.۵‬‬

‫ﭼﯿﺰﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی وﺟﻮد دارد؛ اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻧﻤﻮدار دادهﻫﺎی ﻋﺪدی را رﺳﻢ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻧﮕﺎه دﻗﯿﻖﺗﺮی ﺑﻪ‬
‫راﻫﻨﻤﺎی ﺑﺴﺘﮥ ‪ pgfplot‬ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮای رﺳﻢ اﯾﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ ﻻزم دارﯾﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻓﺮﻣﺎن ‪ gnuplot‬را اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار دﻗﯿﻖ ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮد را ﺑﺪﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫‪XY-pic‬‬ ‫‪۴.۵‬‬

‫‪ xy‬ﯾﮏ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮای ﻃﺮاﺣﯽ دﯾﺎﮔﺮامﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎده از آن‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ را در ﺳﺮآﻏﺎز ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪:‬‬

‫}‪\usepackage[options]{xy‬‬

‫‪ options‬ﻟﯿﺴﺘﯽ از ﺗﻮاﺑﻊ ‪ XY-pic‬اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺑﺮای ﻏﻠﻂﮔﯿﺮی ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﻣﺆﺛﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺗﻤﺎم ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ را ﺑﺎ ﮔﺰﯾﻨﮥ ‪ all‬ﻓﻌﺎل ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻻﺗﮏ ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ‪ XY‬را ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫دﯾﺎﮔﺮامﻫﺎی ‪ XY-pic‬روی ﯾﮏ ﻃﺮح ﻣﺎﺗﺮﯾﺴﯽ ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﺮ دﯾﺎﮔﺮام در ﯾﮏ ﺧﺎﻧﮥ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬
‫ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪:‬‬

‫}‪\begin{displaymath‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬

‫\\ ‪\xymatrix{A & B‬‬
‫} ‪C & D‬‬
‫}‪\end{displaymath‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \xymatrix‬ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﺤﯿﻂ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ دو ﺳﻄﺮ و دو ﺳﺘﻮن‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدهاﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ را ﺑﻪ ﯾﮏ دﯾﺎﮔﺮام ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﻨﯿﻢ ﺑﺎﯾﺪ ﺟﻬﺖ ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪\ar‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫}‪\begin{displaymath‬‬ ‫‪AO‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪B‬‬

‫\\ ]‪\xymatrix{ A \ar[r] & B \ar[d‬‬
‫} ]‪D \ar[u] & C \ar[l‬‬
‫‬
‫}‪\end{displaymath‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪C‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ﭘﯿﮑﺎن در ﺳﻠﻮل اﺻﻠﯽ ﭘﯿﮑﺎن ﻗﺮار داده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬آرﮔﻮﻣﺎنﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﭘﯿﮑﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ‪،down،up‬‬
‫‪ ،right‬ﯾﺎ ‪ left‬اﺷﺎره ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪٩۴‬‬

‫}‪\begin{displaymath‬‬
‫‪/B‬‬
‫{‪\xymatrix‬‬ ‫‪A‬‬ ‫@@‬
‫@@‬
‫\\ ‪A \ar[d] \ar[dr] \ar[r] & B‬‬ ‫@@‬
‫‪D‬‬ ‫} ‪& C‬‬ ‫‬ ‫@‬
‫}‪\end{displaymath‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬

‫ﺑﺮای رﺳﻢ ﻗﻄﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﺟﻬﺖ را ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺟﻬﺖ را ﺗﮑﺮار ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ‬
‫ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫}‪\begin{displaymath‬‬
‫{‪\xymatrix‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪@P@PPP‬‬
‫‪@@ PPP‬‬
‫\\ & & ]‪A \ar[d] \ar[dr] \ar[drr‬‬ ‫‪@@ PPPP‬‬
‫‬ ‫@‬ ‫‪PPP‬‬
‫‪B‬‬ ‫} ‪& C & D‬‬ ‫'‬
‫}‪\end{displaymath‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﺣﺘﯽ دﯾﺎﮔﺮامﻫﺎی ﺟﺎﻟﺐ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﺑﺮﭼﺴﺐ ﺑﻪ ﭘﯿﮑﺎنﻫﺎ ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی‬
‫زﯾﺮﻧﻮﯾﺲ و ﺑﺎﻻﻧﻮﯾﺲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫}‪\begin{displaymath‬‬
‫{‪\xymatrix‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪f‬‬
‫‪/‬‬ ‫‪B‬‬
‫& ‪A \ar[r]^f \ar[d]_g‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪g′‬‬
‫\\ }'‪B \ar[d]^{g‬‬
‫‬ ‫‬
‫}'‪D \ar[r]_{f‬‬ ‫} ‪& C‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪f′‬‬
‫}‪\end{displaymath‬‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎرﻫﺎ را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ ﻣﯽﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت در اﯾﻦ‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﻧﻮﯾﺲ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺑﺎﻻی ﭘﯿﮑﺎن و ﭘﺎﯾﯿﻦﻧﻮﯾﺲ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﭘﯿﮑﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻠﮕﺮ ﺳﻮﻣﯽ ﻧﯿﺰ وﺟﻮد دارد ‪| :‬‬
‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺘﻨﯽ در درون ﯾﮏ ﭘﯿﮑﺎن ﻇﺎﻫﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫}‪\begin{displaymath‬‬
‫{‪\xymatrix‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪f‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪B‬‬
‫& ‪A \ar[r]|f \ar[d]|g‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪g′‬‬
‫\\ }'‪B \ar[d]|{g‬‬
‫‬ ‫‬
‫}'‪D \ar[r]|{f‬‬ ‫} ‪& C‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪f′‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪C‬‬
‫}‪\end{displaymath‬‬

‫ﺑﺮای رﺳﻢ ﯾﮏ ﭘﯿﮑﺎن ﺑﺎ ﯾﮏ ﺣﻔﺮه درون آن از ‪ \ar[...]|\hole‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫در ﺑﻌﻀﯽ ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ اﻧﻮاع ﭘﯿﮑﺎﻧﻬﺎ را ﺑﺪاﻧﯿﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﺑﺮﭼﺴﺒﯽ‬
‫ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﯾﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻇﺎﻫﺮ آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
٩۵ XY-pic ۴.۵

• / •

• o •

\begin{displaymath}
• /o /o /o /o /o /o o/ ? _ •
\xymatrix{
\bullet\ar@{->}[rr] && \bullet\\
\bullet\ar@{.<}[rr] && \bullet\\
•  •
\bullet\ar@{~)}[rr] && \bullet\\
\bullet\ar@{=(}[rr] && \bullet\\
\bullet\ar@{~/}[rr] && \bullet\\
• /o /o /o /o /o /o o/  •
\bullet\ar@{^{(}->}[rr] &&
\bullet\\
\bullet\ar@2{->}[rr] && \bullet\\
•
 / •
\bullet\ar@3{->}[rr] && \bullet\\
\bullet\ar@{=+}[rr] && \bullet
}
• +3 •
\end{displaymath}

• _*4 •

• _ •

:‫ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ دو دﯾﺎﮔﺮام ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬

\begin{displaymath}
\xymatrix{
\bullet \ar[r]
\ar@{.>}[r] & • / •
\bullet
}
\end{displaymath}
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﮑﻞﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬ ‫‪٩۶‬‬

‫}‪\begin{displaymath‬‬
‫{‪\xymatrix‬‬
‫]‪\bullet \ar@/^/[r‬‬
‫& ]‪\ar@/_/@{.>}[r‬‬ ‫'‬
‫•‬ ‫‪7‬‬ ‫•‬
‫‪\bullet‬‬
‫}‬
‫}‪\end{displaymath‬‬

‫ﺗﻨﻈﯿﻢﮐﻨﻨﺪهﻫﺎی ﺑﯿﻦ دو اﺳﻠﺶ روش رﺳﻢ ﺧﻢﻫﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ XY-pic .‬روشﻫﺎی ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﺮای‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺳﺒﮏ رﺳﻢ ﺧﻢﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮای اﻃﻼع ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ راﻫﻨﻤﺎی ‪ XY-pic‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﺼﻞ ‪۶‬‬

‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻻﺗﮏ‬

‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل آﻣﻮﺧﺘﻪاﯾﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻮﺷﺘﺎری ﺑﺮای ﺑﺴﯿﺎری از اﻓﺮاد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻇﺎﻫﺮ ﺧﯿﻠﯽ ﺷﯿﮏ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﯽ از اﺻﻮل ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﭘﯿﺮوی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺧﻮاﻧﺪن آﻧﻬﺎ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﴍاﯾﻄﯽ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻻﺗﮏ ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺎز ﺷام ﻧﺪارد ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ ﺧﺮوﺟﯽ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد‬
‫ﻣﻄﻠﻮب ﺷام ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ روش راﻫﻨامﯾﯽ ﻻﺗﮏ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﺮوﺟﯽﻫﺎﯾﯽ را ﺗﻮﺿﯿﺢ دﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ روش ﭘﯿﺶﻓﺮض آن‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ١.۶‬ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ‪ ،‬و ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ‬

‫ﺷﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮدهﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﻮﺿﯿﺢ دادهام در ﯾﮏ ﺟﻌﺒﻪ ﻗﺮار دارﻧﺪ‬
‫و اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ در ﻧﻤﺎﯾﮥ آﺧﺮ ﮐﺘﺎب ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎی اﯾﻦ ﮐﻪ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻻﺗﮏ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪای را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮدهام ﮐﻪ در آن ﺗﻌﺎرﯾﻒ و ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ و ﻣﺤﯿﻂﻫﺎﯾﯽ را ﮔﻨﺠﺎﻧﺪهام‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺑﻪ‬
‫راﺣﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻨﻮﯾﺴﻢ‪:‬‬

‫}‪\begin{lscommand‬‬
‫‪\dum‬‬
‫}‪\ci{dum‬‬
‫}‪\end{lscommand‬‬

‫در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل‪ ،‬از ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺟﺪﯾﺪ ‪ ،lscommand‬ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ رﺳﻢ ﯾﮏ ﮐﺎدر ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻓﺮﻣﺎن را دارد‪ ،‬و‬
‫ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن ‪ ،\ci‬ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ درج ﻓﺮﻣﺎن و ﻗﺮار دادن ﻣﺆﻟﻔﮥ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ را در ﻧﻤﺎﯾﻪ دارد‪،‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮدهام‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \dum‬در ﻧﻤﺎﯾﮥ آﺧﺮ ﮐﺘﺎب ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در آﻧﺠﺎ ﺧﻮاﻫﯿﺪ دﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎرۀ ﺗﻤﺎم‬
‫ﺻﻔﺤﺎﺗﯽ را ﮐﻪ در آن ﻓﺮﻣﺎن ‪ \dum‬آﻣﺪه اﺳﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ در ﮐﺎدر ﻧﻤﺎﯾﺶ داده ﻧﺸﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺤﯿﻂ ‪lscommand‬‬
‫را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﻢ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ وﺿﻮح ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ از اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﺘﻦ را ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻻﺗﮏ‬ ‫‪٩٨‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ‬ ‫‪١.١.۶‬‬

‫ﺑﺮای اﻓﺰودن ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺎر ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﯿﺪ‬

‫}‪\newcommand{name}[num]{definition‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﺎﯾﻪای‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﻧﯿﺎز ﺑﻪ دو آرﮔﻮﻣﺎن دارد‪ :‬ﻧﺎم ﻓﺮﻣﺎن )‪ (name‬و ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻓﺮﻣﺎن )‪.(definition‬‬
‫آرﮔﻮﻣﺎن ‪ num‬ﮐﻪ در ﺑﺮاﮐﺖ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد اﺧﺘﯿﺎری اﺳﺖ و ﺗﻌﺪاد آرﮔﻮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﺣﺪاﮐﺜﺮ ‪ ٩‬ﺗﺎ(‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﭘﯿﺶﻓﺮض آن ﺻﻔﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﯿﭻ آرﮔﻮﻣﺎﻧﯽ را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫دو ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﻬﺘﺮ درک ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل اول ﻓﺮﻣﺎن ﺟﺪﯾﺪی ﺑﻪ ﻧﺎم ‪ \tnss‬را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﺛﺮ آن درج ”‪ “The Not So Short Introduction to LATEX 2ε .‬اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﻮﻗﻌﯽ ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻣﮑﺮراً ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪\newcommand{\tnss}{The not‬‬
‫‪so Short Introduction to‬‬
‫}‪\LaTeXe‬‬
‫}{‪This is ``\tnss'' \ldots‬‬
‫''‪``\tnss‬‬
‫‪This is “The not so Short Introduction to‬‬
‫‪LATEX 2ε ” . . . “The not so Short Introduc-‬‬
‫” ‪tion to LATEX 2ε‬‬

‫ﻣﺜﺎل دوم ﻓﺮﻣﺎن دﯾﮕﺮی را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ آرﮔﻮﻣﺎن ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ #1‬ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آرﮔﻮﻣﺎن‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ آرﮔﻮﻣﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ از ‪ #2‬و ﻏﯿﺮه اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫]‪\newcommand{\txsit}[1‬‬
‫‪{This is the \emph{#1} Short‬‬
‫}‪Introduction to \LaTeXe‬‬ ‫‪• This is the not so Short Introduction‬‬
‫‪% in the document body:‬‬ ‫‪to LATEX 2ε‬‬
‫}‪\begin{itemize‬‬ ‫‪• This is the very Short Introduction to‬‬
‫}‪\item \txsit{not so‬‬ ‫‪LATEX 2ε‬‬
‫}‪\item \txsit{very‬‬
‫}‪\end{itemize‬‬

‫ﻻﺗﮏ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزۀ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ را ﻧﻤﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ‪ ‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻓﺮﻣﺎن وﯾﮋهای وﺟﻮد دارد ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن از ﭘﯿﺶﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه را دوﺑﺎره ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ‪ .\renewcommand :‬اﯾﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن دﻗﯿﻘﺎً ﻫﻤﺎن ﻓﺮم ﻓﺮﻣﺎن ‪ \newcommand‬را دارد‪.‬‬
‫در ﺑﻌﻀﯽ ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﻮاﻫﯿﺪ از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \providecommand‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺳﺒﮏ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \newcommand‬اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻗﺒﻼ‪ ‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻻﺗﮏ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ در ﻣﻮرد ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن ﻻﺗﮏ ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪ .‬ﺻﻔﺤﮥ ‪ ۵‬را ﺑﺮای اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪٩٩‬‬ ‫‪ ١.۶‬ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ‪ ،‬و ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ‬

‫‪ ٢.١.۶‬ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ‪ ،\newcommand‬ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ وﺟﻮد دارد ‪ .\newenvironment‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻓﺮم زﯾﺮ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪:‬‬

‫}‪\newenvironment{name}[num]{before}{after‬‬

‫دوﺑﺎره ‪ \newenvironment‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮏ آرﮔﻮﻣﺎن اﺧﺘﯿﺎری داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ‪ before‬ﻗﺒﻞ از‬

‫ﻣﺘﻦ ﻣﺤﯿﻂ ﭘﺮدازش ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ‪ after‬ﺑﻌﺪ از ﻓﺮﻣﺎن }‪ \end{name‬اﺟﺮا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﻧﺤﻮۀ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \newenvironment‬ﺷﺮح داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫}‪\newenvironment{king‬‬
‫‪{\rule{1ex}{1ex}%‬‬
‫}}}‪\hspace{\stretch{1‬‬
‫‪{\hspace{\stretch{1}}%‬‬
‫}}‪\rule{1ex}{1ex‬‬ ‫‪My humble subjects . . .‬‬

‫}‪\begin{king‬‬
‫‪My humble subjects \ldots‬‬
‫}‪\end{king‬‬

‫آرﮔﻮﻣﺎن ‪ num‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آرﮔﻮﻣﺎن ﻫﻤﻨﺎم ﻓﺮﻣﺎن ‪ \newcommand‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻻﺗﮏ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ از ﭘﯿﺶﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه را دوﺑﺎره ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﻗﺒﻠﯽ را از ﻧﻮ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ از ﻓﺮﻣﺎن ‪ \renewenvironment‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬روش اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ‪\newenvironment‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در اﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﺑﻌﺪاً ﺷﺮح داده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻓﺮﻣﺎن ‪ \rule‬ﺻﻔﺤﮥ ‪ ،١١٣‬ﺑﺮای‬
‫‪ \stretch‬ﺻﻔﺤﮥ ‪ ،١٠۶‬و ﺑﺮای ‪ \hspace‬ﺻﻔﺤﮥ ‪ ١٠۶‬را ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎی اﺿﺎﻓﻪ‬ ‫‪٣.١.۶‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎی زﯾﺎد ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از آن ﻣﺸﮑﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ؛ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﻋﻨﻮان ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﻮرﻓﺘﮕﯽ آن ﺑﻪ اﻧﺪازۀ ﭘﺎراﮔﺮاف ﺑﻌﺪی ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \ignorespaces‬ﺑﻠﻮک اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﻣﺤﯿﻂ را وادار ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﻌﺪ از اﺟﺮای ﺑﻠﻮک اﺑﺘﺪاﯾﯽ را‬
‫ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﺑﻠﻮک اﻧﺘﻬﺎﯾﯽ ﮐﻤﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ اﺳﺖ زﯾﺮا اﯾﻦ ﺑﻠﻮک ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺮدازشﻫﺎی وﯾﮋهای اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫‪ ،\ignorespacesafterend‬ﻻﺗﮏ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \ignorespaces‬را ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺮدازش اﺟﺮا‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻻﺗﮏ‬ ١٠٠

\newenvironment{simple}%
{\noindent}%
{\par\noindent} See the space
to the left.
\begin{simple} Same
See the space\\to the left. here.
\end{simple}
Same\\here.

\newenvironment{correct}%
{\noindent\ignorespaces}%
{\par\noindent% No space
\ignorespacesafterend} to the left.

\begin{correct} Same
No space\\to the left. here.
\end{correct}
Same\\here.

‫ﺧﻂ ﻓﺮﻣﺎن ﻻﺗﮏ‬ ۴.١.۶

‫ﻫﺎ ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﺮوژۀ ﻻﺗﮏ ﺧﻮد‬Makefile ‫ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ از‬،‫اﮔﺮ روی ﺳﯿﺴﺘﻤﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﯿﻨﻮﮐﺲ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ‬
‫ در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺨﮥ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ از ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ اﺟﺮای ﻻﺗﮏ در ﺧﻂ ﻓﺮﻣﺎن‬.‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬
:‫ اﮔﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر زﯾﺮ را ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد اﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﯿﺪ‬.‫درﺳﺖ ﮐﻨﯿﺪ‬

\usepackage{ifthen}
\ifthenelse{\equal{\blackandwhite}{true}}{
% "black and white" mode; do something..
}{
% "color" mode; do something different..
}

:‫ﺣﺎل ﻣﯽﺗﻮاﯾﻨﺪ ﻻﺗﮏ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﮐﻨﯿﺪ‬

latex '\newcommand{\blackandwhite}{true}\input{test.tex}'

‫ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن‬.‫\ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﺷﻮد و آﻧﮕﺎه ﻓﺎﯾﻞ اﺻﻠﯽ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮد‬blackandwhite ‫اﺑﺘﺪا ﻓﺮﻣﺎن‬
.‫ ﻧﺴﺨﮥ رﻧﮕﯽ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬false ‫\ ﺑﺮاﺑﺮ‬blackandwhite
‫‪١٠١‬‬ ‫‪ ٢.۶‬ﻗﻠﻢﻫﺎ و اﻧﺪازۀ آﻧﻬﺎ‬

‫‪ ۵.١.۶‬ﺑﺴﺘﻪﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ و ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی زﯾﺎدی را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺳﺮآﻏﺎز ﻓﺎﯾﻞ ﺷﻤﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺑﺴﺘﮥ ﻻﺗﮏ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ و ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮد را ﺑﺴﺎزﯾﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \usepackage‬ﺑﺮای ﻓﺮاﺧﻮاﻧﯽ ﺑﺴﺘﮥ ﺧﻮد در ﻧﻮﺷﺘﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪% Demo Package by Tobias Oetiker‬‬

‫}‪\ProvidesPackage{demopack‬‬
‫‪\newcommand{\tnss}{The not so Short Introduction‬‬
‫}‪to \LaTeXe‬‬
‫‪\newcommand{\txsit}[1]{The \emph{#1} Short‬‬
‫}‪Introduction to \LaTeXe‬‬
‫}}‪\newenvironment{king}{\begin{quote}}{\end{quote‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪ :١.۶‬ﻣﺜﺎل ﺑﺴﺘﻪ‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺮار دادن ﻣﺤﺘﻮﯾﺎت ﺳﺮآﻏﺎز ﻓﺎﯾﻞ در ﯾﮏ ﻓﺎﯾﻞ ﺑﺎ ﭘﺴﻮﻧﺪ ‪ .sty‬اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن‬
‫وﯾﮋه وﺟﻮد دارد‬

‫}‪\ProvidesPackage{package name‬‬

‫ﮐﻪ در اﺑﺘﺪای ﺑﺴﺘﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﻓﺮﻣﺎن ‪ \ProvidesPackage‬ﺑﻪ ﻻﺗﮏ ﻧﺎم ﺑﺴﺘﻪ را ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ و ﻻﺗﮏ را ﻗﺎدر‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد ﮐﻪ ﭘﯿﻐﺎم ﺧﻄﺎﯾﯽ را ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﺑﺴﺘﮥ از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ١.۶‬ﯾﮏ ﻣﺜﺎل ﮐﻮﭼﮏ‬
‫از ﯾﮏ ﺑﺴﺘﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه در ﻣﺜﺎلﻫﺎی ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ٢.۶‬ﻗﻠﻢﻫﺎ و اﻧﺪازۀ آﻧﻬﺎ‬

‫ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﻠﻢ‬ ‫‪١.٢.۶‬‬

‫ﻻﺗﮏ ﻗﻠﻢ و اﻧﺪازۀ ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻧﻮﺷﺘﺎر اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﺑﺨﺶ‪ ،‬ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ‪ .( . . . ،‬ﮔﺎﻫﯽ‬
‫اوﻗﺎت ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻠﻢ و اﻧﺪازۀ آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﻢ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی اراﺋﻪ ﺷﺪه در‬
‫ﺟﺪولﻫﺎی ‪ ١.۶‬و ‪ ٢.۶‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﻧﺪازۀ واﻗﻌﯽ ﻫﺮ ﻗﻠﻢ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﮥ ﻧﻮﺷﺘﺎر و ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی آن ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﺟﺪول‬
‫‪ ٣.۶‬ﻣﻘﺪار دﻗﯿﻖ را ﺑﺮای ﻫﺮ ﮐﺪام از ﻃﺒﻘﻪﻫﺎی اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪{\small The small and‬‬

‫}‪\textbf{bold} Romans ruled‬‬ ‫‪The small and bold Romans ruled‬‬ ‫‪all of‬‬
‫‪{\Large all of great big‬‬ ‫‪great big Italy.‬‬
‫}‪\textit{Italy}.‬‬

‫ﯾﮏ اﻣﮑﺎن ﻣﻬﻢ ﻻﺗﮏ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﻗﻠﻢﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﯾﻦ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ را ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫دﻫﯿﺪ و ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺷﮑﻞ ﺳﯿﺎه و ﺧﻮاﺑﯿﺪه را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻻﺗﮏ‬ ‫‪١٠٢‬‬

‫رﯾﺎﺿ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﻠﻢ را ﺑﺎ ﺧﺮوج اﺿﻄﺮاری از ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﻦ‬ ‫در ﺳﺒ‬
‫ﻋﺎدی ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ از ﻗﻠﻢ دﯾﮕﺮی ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی دﯾﮕﺮی‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ؛ ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ ۴.۶‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ‪ ،‬آ ﮐﻮﻻد ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ دارد‪ .‬از آﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ ﯾﮏ ﮔﺮوه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﯾﮏ‬
‫ﮔﺮوه ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﻻﺗﮏ را ﻣﺤﺪود ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪He likes {\LARGE large and‬‬

‫‪{\small small} letters}.‬‬
‫‪He likes‬‬ ‫‪large and‬‬ ‫‪small‬‬ ‫‪letters.‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ روی ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺧﺎﻟﯽ ﻧﯿﺰ ﺗﺎﺛﯿﺮ دارﻧﺪ اﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺎراﮔﺮاف ﻗﺒﻞ از ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﻠﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ } ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﻠﻢ زودﺗﺮ از ﭘﺎﯾﺎن‬
‫‪١‬‬
‫ﭘﺎراﮔﺮاف ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﮑﺎن ﻓﺮﻣﺎن ‪ \par‬در دو ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪ \par١‬ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ ﯾﮏ ﺧﻂ ﺧﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :١.۶‬ﻗﻠﻢﻫﺎ‬

‫}‪\textrm{...‬‬ ‫‪roman‬‬ ‫}‪\textsf{...‬‬ ‫‪sans serif‬‬

‫}‪\texttt{...‬‬ ‫‪typewriter‬‬
‫}‪\textmd{...‬‬ ‫‪medium‬‬ ‫}‪\textbf{...‬‬ ‫‪bold face‬‬
‫}‪\textup{...‬‬ ‫‪upright‬‬ ‫}‪\textit{...‬‬ ‫‪italic‬‬
‫}‪\textsl{...‬‬ ‫‪slanted‬‬ ‫}‪\textsc{...‬‬ ‫‪Small Caps‬‬
‫}‪\emph{...‬‬ ‫‪emphasized‬‬ ‫}‪\textnormal{...‬‬ ‫‪document font‬‬

‫ﺟﺪول ‪ :٢.۶‬اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ‬

‫‪\tiny‬‬ ‫‪tiny font‬‬ ‫‪\Large‬‬ ‫‪larger font‬‬

‫‪\scriptsize‬‬
‫‪\footnotesize‬‬
‫‪very small font‬‬
‫‪quite small font‬‬
‫‪\LARGE‬‬ ‫‪very large font‬‬
‫‪\small‬‬ ‫‪small font‬‬ ‫‪\huge‬‬ ‫‪huge‬‬
‫‪\normalsize‬‬ ‫‪normal font‬‬
‫‪\large‬‬ ‫‪large font‬‬ ‫‪\Huge‬‬ ‫‪largest‬‬
١٠٣ ‫ ﻗﻠﻢﻫﺎ و اﻧﺪازۀ آﻧﻬﺎ‬٢.۶

‫ اﻧﺪازۀ واﻗﻌﯽ ﻗﻠﻢ در ﻃﺒﻘﮥ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬:٣.۶ ‫ﺟﺪول‬

size 10pt (default) 11pt option 12pt option

\tiny 5pt 6pt 6pt
\scriptsize 7pt 8pt 8pt
\footnotesize 8pt 9pt 10pt
\small 9pt 10pt 11pt
\normalsize 10pt 11pt 12pt
\large 12pt 12pt 14pt
\Large 14pt 14pt 17pt
\LARGE 17pt 17pt 20pt
\huge 20pt 20pt 25pt
\Huge 25pt 25pt 25pt

‫ ﻗﻠﻢﻫﺎی رﯾﺎﺿﯽ‬:۴.۶ ‫ﺟﺪول‬

\mathrm{...} Roman Font

\mathbf{...} Boldface Font
\mathsf{...} Sans Serif Font
\mathtt{...} Typewriter Font
\mathit{...} Italic Font
\mathcal{...} CALLIGRAPHIC FONT
\mathnormal{...} N ormal F ont
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻻﺗﮏ‬ ‫‪١٠۴‬‬

‫!‪{\Large Don't read this‬‬

‫‪Don’t read this! It is not true.‬‬
‫‪It is not true.‬‬
‫}‪You can believe me!\par‬‬ ‫!‪You can believe me‬‬

‫‪{\Large This is not true either.‬‬ ‫‪This is not true either. But re-‬‬
‫‪But remember I am a liar.}\par‬‬ ‫‪member I am a liar.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ را ﺑﺮای ﮐﻞ ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف ﯾﺎ ﮐﻞ ﯾﮏ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﻓﻌﺎل ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫از ﻣﺤﯿﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ آن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫}‪\begin{Large‬‬
‫‪This is not true.‬‬
‫‪But then again, what is these‬‬
‫‪This is not true. But then again,‬‬
‫‪days \ldots‬‬
‫‪what is these days . . .‬‬
‫}‪\end{Large‬‬

‫اﯾﻦ ﮐﺎر ﺷﻤﺎ را از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﻌﺪاد زﯾﺎدی آ ﮐﻮﻻد ﺑﯽﻧﯿﺎز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻄﺮ‪ ،‬وﯾﻞ راﺑﯿﻨﺴﻮن‪ ،‬ﺧﻄﺮ‬ ‫‪٢.٢.۶‬‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﮐﻪ در اﺑﺘﺪای اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻠﻮغ ﮐﺮدن ﻓﺎﯾﻞ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎﯾﯽ از اﯾﻦ دﺳﺖ ﺧﻄﺮﻧﺎک اﺳﺖ زﯾﺮا‬
‫ﺑﺎ روح ﻻﺗﮏ در ﺗﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﻨﻄﻘﯽ را از ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺑﺼﺮی ﺟﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ‬
‫از ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻐﯿﯿﺮ اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎد ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎﯾﺪ از ‪ \newcommand‬ﺑﺮای ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﯾﮏ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻗﻠﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪\newcommand{\oops}[1]{%‬‬
‫}}‪\textbf{#1‬‬
‫‪Do not enter this room, it’s occupied by‬‬
‫‪Do not \oops{enter} this room,‬‬
‫‪machines of unknown origin and purpose.‬‬
‫}‪it's occupied by \oops{machines‬‬
‫‪of unknown origin and purpose.‬‬

‫اﯾﻦ رﻫﯿﺎﻓﺖ دارای اﯾﻦ دﺳﺘﺎورد اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪ ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ اﯾﻦ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﺑﺼﺮی ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫آن را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ در ﮐﻞ ﻓﺎﯾﻞ ﺧﻮد ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻣﺘﻦ ‪ \textbf‬ﺑﮕﺮدﯾﺪ و ﺑﺮای ﻫﺮ ﮐﺪام از آﻧﻬﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ‬
‫ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﻨﺪ ﯾﺎ ﻧﻪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺻﯿﻪ‬ ‫‪٣.٢.۶‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻔﺮ ﺑﻪ دﻧﯿﺎی ﻗﻠﻢﻫﺎ و اﻧﺪازۀ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﻪای را ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
١٠۵ ‫ ﻓﺎﺻﻠﻪﮔﺬاری‬٣.۶

!
Remember The MO RE fonts you use in a document، the more read-
able and beautiful it become . s
‫ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ! ﻫﺮ ﭼﻘﺪر از ﻗﻠﻢﻫﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی در ﻧﻮﺷﺘﺎر استفاده کنید ﻮ ﺘﺎر ﻤﺎ‬
.‫ز ﺒﺎ ﻮا ﺪ ﺪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪﮔﺬاری‬ ٣.۶

‫ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺧﻂﻫﺎ‬١.٣.۶
‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ ﺧﻂﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ در‬
‫ﺳﺮآﻏﺎز ﻓﺎﯾﻞ اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ‬

\linespread{factor}

‫\ ﺑﺮای ﻓﺎﺻﻠﮥ‬linespread{1.6} ‫\ ﺑﺮای ﻓﺎﺻﻠﮥ ﯾﮏوﻧﯿﻢ ﺑﺮاﺑﺮ و از‬linespread{1.3} ‫از‬

.‫ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻧﺮﻣﺎل ﯾﮏ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‬.‫دوﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ دﻟﯿﻞ‬.‫\ ﺷﺪﯾﺪ اﺳﺖ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﺎپ ﻧﯿﺴﺖ‬linespread ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﺛﺮ ﻓﺮﻣﺎن‬
:‫ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﻨﺪه دارﯾﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ از اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‬

\setlength{\baselineskip}{1.5\baselineskip}

{\setlength{\baselineskip}%
{1.5\baselineskip}
This paragraph is typeset with This paragraph is typeset with the baseline
the baseline skip set to 1.5 of
what it was before. Note the par skip set to 1.5 of what it was before. Note the
command at the end of the par command at the end of the paragraph.
paragraph.\par}
This paragraph has a clear purpose, it shows
This paragraph has a clear that after the curly brace has been closed,
purpose, it shows that after the everything is back to normal.
curly brace has been closed,
everything is back to normal.

‫ ﺷﮑﻞ ﭘﺎراﮔﺮاف‬٢.٣.۶
‫ ﺑﺎ ﻗﺮار دادن ﺗﻌﺮﯾﻔﯽ ﺷﺒﯿﻪ ﺑﻪ‬.‫در ﻻﺗﮏ دو ﭘﺎراﻣﺘﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﭘﺎراﮔﺮاف را ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻻﺗﮏ‬ ‫‪١٠۶‬‬

‫}‪\setlength{\parindent}{0pt‬‬
‫}‪\setlength{\parskip}{1ex plus 0.5ex minus 0.2ex‬‬

‫در ﺳﺮآﻏﺎز ﻓﺎﯾﻞ ورودی ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺷﮑﻞ ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ دو ﻓﺮﻣﺎن ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ دو ﭘﺎراﮔﺮاف‬
‫را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺗﻮرﻓﺘﮕﯽ ﭘﺎراﮔﺮاف را ﺻﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪..‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ‪ plus‬و ‪ minus‬از ﻃﻮل ﺑﻪ ﻻﺗﮏ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮای ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫درﺳﺖ در ﺻﻔﺤﻪ ﮐﻢ ﯾﺎ زﯾﺎد ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻗﺎرۀ اروﭘﺎ‪ ،‬ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﻫﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ وﻟﯽ ﺗﻮرﻓﺘﮕﯽ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﯿﺰ ﺗﺎﺛﯿﺮ دارد‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ ﺧﻂﻫﺎی ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﯿﺰ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﺟﺘﻨﺎب از‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ دو ﻓﺮﻣﺎن را از ﺳﺮآﻏﺎز ﺣﺬف ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﻪ ﺑﻌﺪ از ‪ \tableofcontents‬اﻧﺘﻘﺎل دﻫﯿﺪ‪،‬‬
‫ﯾﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ اﺻﻼ‪ ‬از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮑﻨﯿﺪ زﯾﺮا ﮐﺘﺎبﻫﺎی ﺣﺮﻓﻪای از ﺗﻮرﻓﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺮای ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن‬
‫ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﭘﺎراﮔﺮاﻓﯽ را ﮐﻪ ﺗﻮرﻓﺘﮕﯽ ﻧﺪارد دارای ﺗﻮرﻓﺘﮕﯽ ﮐﻨﯿﺪ از ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪\indent‬‬

‫در اﺑﺘﺪای ﭘﺎراﮔﺮاف اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ ٢ .‬ﺑﻪ وﺿﻮح اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻮﻗﻌﯽ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ \parindent‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف ﺑﺪون ﺗﻮرﻓﺘﮕﯽ از ﻓﺮﻣﺎن‬

‫‪\noindent‬‬

‫در اﺑﺘﺪای ﭘﺎراﮔﺮاف اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﻣﻮﻗﻌﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ ﯾﮏ ﻣﺘﻦ را ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ ﻣﻔﯿﺪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ اﻓﻘﯽ‬ ‫‪٣.٣.۶‬‬

‫ﻻﺗﮏ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ ﮐﻠﻤﻪﻫﺎ و ﺟﻤﻠﻪﻫﺎ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺗﻨﻈﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﻓﺰاﯾﺶ ﻓﺎﺻﻠﮥ اﻓﻘﯽ از ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\hspace{length‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺣﺘﯽ در اﺑﺘﺪا و اﻧﺘﻬﺎی ﺧﻂ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ از *‪ \hspace‬ﺑﻪ ﺟﺎی‬
‫‪ \hspace‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ length‬در ﺳﺎدهﺗﺮﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻋﺪد ﺑﻪ اﺿﺎﻓﮥ ﯾﮏ ﮐﻤﯿﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ‬
‫ﮐﻤﯿﺖﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ ۵.۶‬اراﺋﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪This\hspace{1.5cm}is a space‬‬
‫‪This‬‬ ‫‪is a space of 1.5 cm.‬‬
‫‪of 1.5 cm.‬‬

‫‪٢‬ﺑﺮای ﺗﻮرﻓﺘﻪ ﮐﺮدن اوﻟﯿﻦ ﭘﺎراﮔﺮاف ﻫﺮ ﺑﺨﺶ از ﺑﺴﺘﮥ ‪ indentfirst‬ﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ از ﮐﻼف ‪ tools‬اﺳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫‪١٠٧‬‬ ‫‪ ٣.۶‬ﻓﺎﺻﻠﻪﮔﺬاری‬

‫ﺟﺪول ‪ :۵.۶‬ﮐﻤﯿﺖﻫﺎی ﺗﮏ‬

‫‪mm‬‬ ‫‪millimetre ≈ 1/25 inch‬‬
‫‪cm‬‬ ‫‪centimetre = 10 mm‬‬
‫‪in‬‬ ‫‪inch = 25.4 mm‬‬
‫‪pt‬‬ ‫‪point ≈ 1/72 inch ≈ 13 mm‬‬
‫‪em‬‬ ‫‪approx width of an ‘M’ in the current font‬‬
‫‪ex‬‬ ‫‪approx height of an ‘x’ in the current font‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن‬

‫}‪\stretch{n‬‬

‫ﯾﮏ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﮐﺸﯿﺪه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮐﻞ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪۀ ﺧﻂ را ﭘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﺪ ﻓﺮﻣﺎن }}‪\hspace{\stretch{n‬‬
‫در ﯾﮏ ﺧﻂ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮐﺪام ﻣﻘﺪاری ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﺎﮐﺘﻮر ﮐﺸﯿﺪﮔﯽ ﺧﻮد اﺷﻐﺎل ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫}}‪x\hspace{\stretch{1‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪x\hspace{\stretch{3}}x‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﮥ اﻓﻘﯽ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽﺑﺮﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﮐﻤﯿﺖ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ‪ em‬و ‪ ex‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﺮد‪:‬‬

‫\\}‪{\Large{}big\hspace{1em}y‬‬ ‫‪big‬‬ ‫‪y‬‬

‫}‪{\tiny{}tin\hspace{1em}y‬‬ ‫‪tin‬‬ ‫‪y‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻋﻤﻮدی‬ ‫‪۴.٣.۶‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺑﯿﻦ ﭘﺎراﮔﺮافﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶﻫﺎ‪ ،‬زﯾﺮﺑﺨﺶﻫﺎ‪ . . . ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﮐﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﻻﺗﮏ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ وﻗﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻋﻤﻮدی ﺑﯿﻦ دو ﭘﺎراﮔﺮاف را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺮد‪:‬‬

‫}‪\vspace{length‬‬

‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎ ﯾﮏ ﺧﻂ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺧﺎﻟﯽ ﺑﯿﻦ دو ﭘﺎراﮔﺮاف ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﯿﺪ اﯾﻦ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ در اﺑﺘﺪا ﯾﺎ اﻧﺘﻬﺎی ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬از ﺷﮑﻞ ﺳﺘﺎرهدار اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن‪ ،\vspace* ،‬ﺑﻪ ﺟﺎی ‪\vspace‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫از ﻓﺮﻣﺎن ‪ ،\stretch‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ‪ \pagebreak‬ﺑﺮای ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﺘﻦ در آﺧﺮﯾﻦ ﺳﻄﺮ ﯾﮏ ﺻﻔﺤﻪ ﯾﺎ وﺳﻂ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻻﺗﮏ‬ ‫‪١٠٨‬‬

‫‪Some text \ldots‬‬

‫}}‪\vspace{\stretch{1‬‬
‫‪This goes onto the last line of the page.\pagebreak‬‬

‫ﻓﺎﺻﻠﮥ اﺿﺎﻓﯽ ﺑﯿﻦ دو ﺳﻄﺮ از ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف ﯾﺎ ﯾﮏ ﺟﺪول ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫]‪\\[length‬‬

‫ﺑﺎ ‪ \bigskip‬و ‪ \smallskip‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﯾﮏ ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻋﻤﻮدی از ﭘﯿﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه را ﺑﺪون ﻧﮕﺮاﻧﯽ از‬
‫ﻣﻘﺪار دﻗﯿﻖ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻃﺮح ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫‪۴.۶‬‬

‫ﻻﺗﮏ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ اﻧﺪازۀ ﺻﻔﺤﻪ را ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ‪ \documentclass‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻻﺗﮏ ﺣﺎﺷﯿﮥ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﮐﺎر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت اﻧﺪازۀ ﭘﯿﺶﻓﺮض ﻣﻄﻠﻮب ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﯿﻌﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺗﻐﯿﯿﺮ داد‪ .‬ﺷﮑﻞ ‪ ٢.۶‬ﺗﻤﺎم ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﺎ ﺑﺴﺘﮥ ‪layout‬‬
‫‪٣‬‬
‫از ﮐﻼف ‪ tools‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﺳﺖ ﻧﮕﻬﺪارﯾﺪ! ‪ . . .‬ﻗﺒﻞ از اﯾﻦ ﮐﻪ اﻧﺪازۀ ﺻﻔﺤﻪ را ﮐﻮﭼﮏ ﯾﺎ ﺑﺰرگ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻤﯽ ﻓﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ دﯾﮕﺮ‬
‫ﭼﯿﺰﻫﺎ در ﻻﺗﮏ‪ ،‬دﻻﯾﻞ ﻗﺎﻧﻊ ﮐﻨﻨﺪهای ﺑﺮای ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺪادن اﻧﺪازۀ ﭘﯿﺶﻓﺮض وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻨﺎً‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﻔﺤﮥ ‪ ،MS Word‬ﺻﻔﺤﮥ ﭘﯿﺶﻓﺮض ﻻﺗﮏ ﺑﺎرﯾﮏﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺘﺎب‬
‫ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﮥ ﺧﻮد ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ ‪ ۴‬و ﺗﻌﺪاد ﺣﺮوف ﻣﻮﺟﻮد در ﯾﮏ ﺳﻄﺮ را ﺑﺸﻤﺎرﯾﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻫﯿﺪ دﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﺣﺪود ‪۶۶‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل ﻫﻤﯿﻦ ﺗﻌﺪاد را در ﺻﻔﺤﮥ ﻻﺗﮏ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻫﯿﺪ دﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﻫﻢ ﺣﺪود ‪ ۶۶‬اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ‬
‫ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ اﮔﺮ اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ﺑﯿﺶ از ‪ ۶۶‬ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻄﺮ ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ‪ .‬دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﯾﻦ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ رﻓﺘﻦ دﯾﺪ از اﻧﺘﻬﺎی ﯾﮏ ﺳﻄﺮ ﺑﻪ اﺑﺘﺪای ﺳﻄﺮ دﯾﮕﺮ در ﺳﻄﺮﻫﺎی ﺑﺎ ﺑﯿﺶ از ‪ ۶۶‬ﺣﺮف ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ‬
‫دﻟﯿﻞ اﺳﺖ ﮐﻪ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻫﻢ ﭼﻨﺪ ﺳﺘﻮﻧﯽ ﭼﺎپ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ اﮔﺮ اﻧﺪازۀ ﺻﻔﺤﻪ را ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﺮای ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﻘﺎﻟﻪ ﯾﺎ ﮐﺘﺎب‬
‫ﺳﺨﺖ ﮐﺮدهاﯾﺪ‪ .‬وﻟﯽ روش ﺗﻐﯿﯿﺮ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﻻﺗﮏ دو ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر دارد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ در ﺳﺮآﻏﺎز ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪٣‬‬
‫‪macros/latex/required/tools‬‬
‫‪۴‬ﻣﻨﻈﻮرم ﯾﮏ ﮐﺘﺎب واﻗﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﯾﮏ اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﻌﺘﺒﺮ ﭼﺎپ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
١٠٩ ‫ ﻃﺮح ﺻﻔﺤﻪ‬۴.۶

6
4i 5i 6i 2i

? ?
?
6 ?Header
6
6 6

Margin
Body 7i
Notes
-  9i

10i
-
3i- 
 8i -

? ?
 1i - Footer
6
i
11

1 one inch + \hoffset 2 one inch + \voffset

3 \oddsidemargin = -14pt
or \evensidemargin
5 \headheight = 12pt
7 \textheight = 348pt
9 \marginparsep = 10pt
11 \footskip = 30pt
\hoffset = 0pt
\paperwidth = 421pt
4 \topmargin = 18pt
6 \headsep = 25pt
8 \textwidth = 276pt
10 \marginparwidth = 48pt
\marginparpush = 5pt (not shown)
\voffset = 0pt
\paperheight = 597pt

‫ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻃﺮح ﺻﻔﺤﻪ‬:٢.۶ ‫ﺷﮑﻞ‬

‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻻﺗﮏ‬ ‫‪١١٠‬‬

‫اوﻟﯿﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺪام از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯽدﻫﺪ‪:‬‬

‫}‪\setlength{parameter}{length‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن دوم ﻣﻘﺪاری را ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺪام از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫}‪\addtolength{parameter}{length‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎن دوم ﻣﻔﯿﺪﺗﺮ از ‪ \setlength‬اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﭘﯿﺶﻓﺮض ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫اﻓﺰودن ﯾﮏ ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻋﺮض ﮐﻞ ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ را در ﺳﺮآﻏﺎز ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪:‬‬

‫}‪\addtolength{\hoffset}{-0.5cm‬‬
‫}‪\addtolength{\textwidth}{1cm‬‬

‫در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﮥ ‪ calc‬ﻧﯿﺰ ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﯿﻨﺪازﯾﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﮑﺎن اﻧﺠﺎم ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺗﺎﺑﻌﯽ‬
‫ﺑﺮ آرﮔﻮﻣﺎنﻫﺎی ‪ \setlength‬را ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎزی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﻃﻮلﻫﺎ‬ ‫‪۵.۶‬‬

‫ﻫﺮ ﺟﺎ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﻗﺮار دادن ﻣﻘﺪار دﻗﯿﻖ ﻃﻮلﻫﺎ در ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺧﻮدداری ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﺳﻌﯽ ﮐﻨﯿﺪ از‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﻗﺮار دادن ﯾﮏ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﮐﻪ ﻋﺮض آن ﺑﻪ اﻧﺪازۀ ﻋﺮض ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺑﺎﺷﺪ‬
‫از ‪ \textwidth‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻪ ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮض‪ ،‬ارﺗﻔﺎع و ﻋﻤﻖ ﯾﮏ رﺷﺘﻪ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫}‪\settoheight{variable}{text‬‬
‫}‪\settodepth{variable}{text‬‬
‫}‪\settowidth{variable}{text‬‬

‫ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﮐﺎرﺑﺮدی از اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪١١١‬‬ ‫‪ ۶.۶‬ﺟﻌﺒﻪﻫﺎ‬

‫‪\flushleft‬‬
‫‪\newenvironment{vardesc}[1]{%‬‬
‫} \‪\settowidth{\parindent}{#1:‬‬
‫}{}} \‪\makebox[0pt][r]{#1:‬‬

‫}‪\begin{displaymath‬‬
‫‪a2 + b2 = c2‬‬
‫‪a^2+b^2=c^2‬‬
‫}‪\end{displaymath‬‬ ‫‪Where: a, b – are adjoin to the right angle‬‬
‫‪of a right-angled triangle.‬‬
‫‪\begin{vardesc}{Where}$a$,‬‬
‫‪c – is the hypotenuse of the triangle‬‬
‫‪$b$ -- are adjoin to the right‬‬
‫‪and feels lonely.‬‬
‫‪angle of a right-angled triangle.‬‬
‫‪d – finally does not show up here at‬‬
‫‪$c$ -- is the hypotenuse of‬‬ ‫?‪all. Isn’t that puzzling‬‬
‫‪the triangle and feels lonely.‬‬

‫‪$d$ -- finally does not show up‬‬

‫?‪here at all. Isn't that puzzling‬‬
‫}‪\end{vardesc‬‬

‫‪ ۶.۶‬ﺟﻌﺒﻪﻫﺎ‬

‫ﻻﺗﮏ ﺑﺎ ﻗﺮاردادن ﺟﻌﺒﻪﻫﺎﯾﯽ ﻃﺮح ﺻﻔﺤﻪ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﻫﺮ ﺣﺮف ﯾﮏ ﺟﻌﺒﮥ ﮐﻮﭼﮏ دارد ﮐﻪ از‬
‫ﭼﺴﺒﯿﺪن اﯾﻦ ﺟﻌﺒﻪﻫﺎ ﮐﻠﻤﻪﻫﺎ درﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﯾﮕﺮ ﻣﯽﭼﺴﺒﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﻄﺮﻫﺎ را ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪ وﻟﯽ‬
‫روش ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن ﮐﻠﻤﻪﻫﺎ ﮐﻤﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ اﻧﻌﻄﺎف ﻻزم را ﺑﺮای ﭘﺮﮐﺮدن ﺳﻄﺮﻫﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻮل دارم ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺳﺎدهای اﺳﺖ از آﻧﭽﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﯽاﻓﺘﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﮑﺘﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﮏ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭼﺴﺒﺎﻧﺪن‬
‫را دارد‪ .‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻫﺮ ﭼﯿﺰی‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺟﻌﺒﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮ را در ﯾﮏ ﺟﻌﺒﻪ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺟﻌﺒﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﯾﮏ ﺣﺮف ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺼﻞﻫﺎی ﭘﯿﺸﯿﻦ ﺑﺎ ﺟﻌﺒﻪﻫﺎی واﻗﻌﯽ روﺑﺮو ﺷﺪهاﯾﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﻔﺘﻢ‪ .‬ﻣﺤﯿﻂ ‪ tabular‬و‬
‫‪ \includegraphics‬از اﯾﻦ ﻧﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﻌﺒﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ‬
‫ﺟﺪولﻫﺎ را در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﻣﺠﻤﻮع ﻋﺮض آﻧﻬﺎ از ﻋﺮض ﻣﺘﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﯾﮏ ﭘﺎراﮔﺮاف را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ زﯾﺮ در ﯾﮏ ﺟﻌﺒﻪ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫}‪\parbox[pos]{width}{text‬‬

‫ﯾﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﯾﻖ زﯾﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ‪.‬‬

‫}‪\begin{minipage}[pos]{width} text \end{minipage‬‬

‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ pos‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﯾﮑﯽ از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ t ،c‬ﯾﺎ ‪ b‬را ﺑﭙﺬﯾﺮد ﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﭼﯿﺪن ﺟﻌﺒﻪ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﭘﯿﺮاﻣﻮن آن‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ width .‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﻃﻮل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻋﺮض ﺟﻌﺒﻪ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺗﻔﺎوت ﺑﯿﻦ ‪minipage‬‬
‫ﺗﻨﻈﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﻻﺗﮏ‬ ‫‪١١٢‬‬

‫و ‪ \parbox‬اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺗﻤﺎم ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ و ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ را داﺧﻞ ‪ parbox‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر در ‪ minipage‬اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ‪ \parbox‬ﺗﻤﺎم اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻂ را ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪادی از ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺟﻌﺒﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﺘﻦﻫﺎی اﻓﻖﭼﯿﻦ اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از آﻧﻬﺎ را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯿﻢ؛ ‪ \mbox‬ﮐﻪ ﺗﻌﺪادی از ﺟﻌﺒﻪﻫﺎ را درون‬
‫ﻫﻢ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺷﮑﺴﺘﻦ ﮐﻠﻤﻪﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺟﻌﺒﻪﻫﺎ را‬
‫درون ﻫﻢ ﻗﺮار دﻫﯿﺪ‪ ،‬اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ اﻧﻌﻄﺎف زﯾﺎدی ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﻤﺎ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫}‪\makebox[width][pos]{text‬‬

‫‪ width‬ﻋﺮض ﺟﻌﺒﻪ را از ﺑﯿﺮون ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ‪ .۵‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﻃﻮل ﻋﺒﺎرت‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻋﺮض )‪ ،(\width‬ارﺗﻔﺎع‬
‫)‪ ،(\height‬ﻋﻤﻖ )‪ ،(\depth‬و ارﺗﻔﺎع ﮐﻠﯽ )‪ (\totalheight‬را در ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻋﺮض ﺗﻐﯿﯿﺮ دﻫﯿﺪ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻣﺘﻦ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ pos‬ﯾﮏ ﻣﻘﺪار ﺗﮏﺣﺮﻓﯽ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ c :‬ﺑﺮای وﺳﻂ‪ l ،‬ﺑﺮای‬
‫ﭼﭗ‪ r ،‬ﺑﺮای راﺳﺖ‪ ،‬ﯾﺎ ‪ s‬ﺑﺮای ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺘﻦ در ﺟﻌﺒﻪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ‪ \framebox‬دﻗﯿﻘﺎً ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ‪ \makebox‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﮐﺎدری ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺟﻌﺒﻪ رﺳﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل زﯾﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ \makebox‬و ‪ \framebox‬ﻣﯽﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬

‫‪\makebox[\textwidth]{%‬‬
‫‪c e n t r a l}\par‬‬
‫‪\makebox[\textwidth][s]{%‬‬ ‫‪central‬‬
‫‪s p r e a d}\par‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪d‬‬
‫‪\framebox[1.1\width]{Guess I'm‬‬
‫!‪Guess I’m framed now‬‬
‫‪framed now!} \par‬‬
‫‪\framebox[0.8\width][r]{Bummer,‬‬ ‫‪Bummer, I am too wide‬‬
‫‪I am too wide} \par‬‬
‫‪\framebox[1cm][l]{never‬‬ ‫‪never mind,‬‬
‫‪Can so‬‬
‫‪youam‬‬
‫‪read‬‬
‫?‪I this‬‬
‫}‪mind, so am I‬‬
‫?‪Can you read this‬‬

‫‪۶‬‬
‫ﺣﺎل ﮐﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﻓﻘﯽ را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬ﻗﺪم ﺑﻌﺪی ﮐﻨﺘﺮل ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻮدی اﺳﺖ‪.‬‬

‫}‪\raisebox{lift}[extend-above-baseline][extend-below-baseline]{text‬‬

‫اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟﺎزۀ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺧﻮاص ﻋﻤﻮدی ﺟﻌﺒﻪ را ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬دوﺑﺎره ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻋﺮض‪ ،‬ارﺗﻔﺎع‪ ،‬ﻋﻤﻖ‪ ،‬و ارﺗﻔﺎع‬
‫ﮐﻠﯽ را در ﺳﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اول ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫‪۵‬اﯾﻦ ﺑﻪ آن ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از ﻣﺘﻦ ﭘﯿﺮاﻣﻮﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻋﺮض را ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﭘﻮﯾﻨﺖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻣﺘﻦ داﺧﻞ‬
‫ﺟﻌﺒﻪ ﺑﺪون اﺛﺮ ﺟﺎﻧﺒﯽ روی ﺟﻌﺒﮥ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۶‬ﮐﻨﺘﺮل واﻗﻌﯽ ﺑﺎ ﮐﻨﺘﺮل ﻫﻤﺰﻣﺎن اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدی ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
١١٣ \strut ‫\ و‬rule ٧.۶

\raisebox{0pt}[0pt][0pt]{\Large%
\textbf{Aaaa\raisebox{-0.3ex}{a}%
\raisebox{-0.7ex}{aa}%
\raisebox{-1.2ex}{r}% Aaaaaaa he shouted but not even
\raisebox{-2.2ex}{g}%
r
the next one ingline noticed that something
\raisebox{-4.5ex}{h}}} h to him.
terrible had happened
he shouted but not even the next
one in line noticed that something
terrible had happened to him.

\strut ‫\ و‬rule ٧.۶

.‫ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺤﮥ ﻗﺒﻞ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن زﯾﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺮده ﺑﺎﺷﯿﺪ‬

\rule[lift]{width}{height}

.‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺮﻣﺎل اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن ﯾﮏ ﺟﻌﺒﮥ ﺳﯿﺎه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

\rule{3mm}{.1pt}%
\rule[-1mm]{5mm}{1cm}%
\rule{3mm}{.1pt}%
\rule[1mm]{1cm}{5mm}%
\rule{3mm}{.1pt}

‫\ رﺳﻢ‬rule ‫ ﺧﻂ ﺳﯿﺎه در ﻋﻨﻮان اﯾﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن‬.‫اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮای رﺳﻢ ﺧﻂﻫﺎی اﻓﻘﯽ و ﻋﻤﻮدی ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‬
.‫ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ در ﺣﺮوفﭼﯿﻨﯽ‬.‫ﯾﮏ ﺣﺎﻟﺖ وﯾﮋه اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﺧﻂ ﺑﺪون ﻋﺮض وﻟﯽ ﺑﺎ ﯾﮏ ارﺗﻔﺎع ﻣﺸﺨﺺ رﺳﻢ ﮐﻨﯿﻢ‬
‫ ﮐﺎرﺑﺮد آن ﺑﺮای اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﯿﺊ وﯾﮋهای دارای ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺸﺨﺼﯽ از‬.‫ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‬strut ‫ﺣﺮﻓﻪای ﺑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﭼﯿﺰی‬
‫ ﺑﻪﮐﺎر ﺑﺮﯾﺪ ﺗﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﻮﯾﺪ ﯾﮏ ﺳﻄﺮ دارای ﯾﮏ ﺣﺪاﻗﻞ‬tabular ‫ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را در ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ‬.‫ارﺗﻔﺎع ﺑﺎﺷﺪ‬
.‫ارﺗﻔﺎع ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﺷﺪ‬

\begin{tabular}{|c|}
\hline
\rule{1pt}{4ex}Pitprop \ldots\\
Pitprop . . .
\hline
\rule{0pt}{4ex}Strut\\ Strut
\hline
\end{tabular}

.‫ﭘﺎﯾﺎن‬
 ‫ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ‬

[1] Leslie Lamport. LATEX: A Document Preparation System. Addison-

Wesley, Reading, Massachusetts, second edition, 1994, ISBN 0-201-
52983-1.

[2] Donald E. Knuth. The TEXbook, Volume A of Computers and Type-

setting, Addison-Wesley, Reading, Massachusetts, second edition,
1984, ISBN 0-201-13448-9.

[3] Frank Mittelbach, Michel Goossens, Johannes Braams, David

Carlisle, Chris Rowley. The LATEX Companion, (2nd Edition).
Addison-Wesley, Reading, Massachusetts, 2004, ISBN 0-201-36299-6.

[4] Michel Goossens, Sebastian Rahtz and Frank Mittelbach. The LATEX
Graphics Companion. Addison-Wesley, Reading, Massachusetts,
1997, ISBN 0-201-85469-4.

[5] Each LATEX installation should provide a so-called LATEX Local Guide,
which explains the things that are special to the local system. It
should be contained in a file called local.tex. Unfortunately, some
lazy sysops do not provide such a document. In this case, go and ask
your local LATEX guru for help.

[6] LATEX3 Project Team. LATEX 2ε for authors. Comes with the LATEX 2ε
distribution as usrguide.tex.

[7] LATEX3 Project Team. LATEX 2ε for Class and Package writers. Comes
with the LATEX 2ε distribution as clsguide.tex.

[8] LATEX3 Project Team. LATEX 2ε Font selection. Comes with the
LATEX 2ε distribution as fntguide.tex.
‫ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ‬ ١١۶

[9] D. P. Carlisle. Packages in the ‘graphics’ bundle. Comes with the

‘graphics’ bundle as grfguide.tex, available from the same source
your LATEX distribution came from.

[10] Rainer Schöpf, Bernd Raichle, Chris Rowley. A New Implementation

of LATEX’s verbatim Environments. Comes with the ‘tools’ bundle as
verbatim.dtx, available from the same source your LATEX distribu-
tion came from.

[11] Vladimir Volovich, Werner Lemberg and LATEX3 Project Team.

Cyrillic languages support in LATEX. Comes with the LATEX 2ε distri-
bution as cyrguide.tex.

[12] Graham Williams. The TeX Catalogue is a very complete listing

of many TEX and LATEX related packages. Available online from
CTAN:/tex-archive/help/Catalogue/catalogue.html

[13] Keith Reckdahl. Using EPS Graphics in LATEX 2ε Documents, which

explains everything and much more than you ever wanted to know
about EPS files and their use in LATEX documents. Available online
from CTAN:/tex-archive/info/epslatex.ps

[14] Kristoffer H. Rose. XY-pic User’s Guide. Downloadable from CTAN

with XY-pic distribution

[15] John D. Hobby. A User’s Manual for METAPOST. Downloadable

from http://cm.bell-labs.com/who/hobby/

[16] Alan Hoenig. TEX Unbound. Oxford University Press, 1998, ISBN
0-19-509685-1; 0-19-509686-X (pbk.)

[17] Urs Oswald. Graphics in LATEX 2ε , containing some Java source files
for generating arbitrary circles and ellipses within the picture en-
vironment, and METAPOST - A Tutorial. Both downloadable from
http://www.ursoswald.ch

[18] Till Tantau. TikZ&PGF Manual. Download from

CTAN:/tex-archive/graphics/pgf/base/doc/generic/pgf/
pgfmanual.pdf
 ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬

۶٩ ،Xpdf ۴٧ ،٣٩ ،\,

٣٨ ،LAT
EXequation ٢٠ ،−
٣٨ ،amsmath equation ١٨ ،\-
۴٢ ،apostrophe ٢١ ، . . .
٩ ،article class ۴٧ ،\:
١٠ ،base font size ۴٧ ،\;
۴٣ ،binary relations ٢٣ ،\@
۴٣ ،binomial coefficient ٣٨ ،\[
۴٠ ،blackboard bold ٢٠ ،—
١٠٢ ،bold face ٢٠ ،–
۴٩ ،۴٠ ،bold symbols ٢٠ ،-
٩ ،book class ٢٣ ،., space after
۴۴ ،braces ١٠ ،A4 paper
٢٠ ،dash ١٠ ،A5 paper
٣٢ ،decimal alignment ۶٩ ،Acrobat Reader
٢٠ ،degree symbol ١٠ ،B5 paper
۴۴ ،delimiters ۶١ ،Encapsulated PostScript
١٠۶ ،dimensions ۶١ ،GhostScript
٣٧ ،display style ۴٠ ،Greek letters
١٠ ،document font size ١ ،Lamport, Leslie
١٠۵ ،double line spacing ١ ،Mittelbach, Frank
٢٠ ،em-dash ٧۵ ،PDFLATEX
٢٠ ،en-dash ٨٠ ،٧٩ ،۶١ ،٨ ،٣ ،PostScript
۴۵ ،equation system PostScriptlr
٣٧ ،equation ۶١ ،Encapsulated
١٠ ،executive paper ١٠٢ ،Small Caps
۴١ ،exponent ٢٠ ،URL
٣٢ ،floating bodies ٣ ،٢ ،WYSIWYG
‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬ ١١٨

۴١ ،horizontal brace ٩ ،foiltex

۴١ ،horizontal dots ١١ ،font encoding
۴١ ،horizontal line ١٠٢ ،١٠١ ،font size
۶٨ ،hypertext ١٠١ ،font
٢٠ ،hyphen ١٠٢ ،\footnotesize
۴۴ ،integral operator ١٠٢ ،\Huge
١٠٢ ،italic ١٠٢ ،\huge
٢٨ ،left aligned ١٠٢ ،\LARGE
١٠ ،legal paper ١٠٢ ،\Large
١٠ ،letter paper ١٠٢ ،\large
١٠۵ ،line spacing ١٠٣ ،\mathbf
۴۵ ،long equations ١٠٣ ،\mathcal
۶۴ ،makeidx package ١٠٣ ،\mathit
۶۴ ،makeindex program ١٠٣ ،\mathnormal
١٠٨ ،margins ١٠٣ ،\mathrm
٣٩ ،math mode spacing ١٠٣ ،\mathsf
۴٧ ،math spacing ١٠٣ ،\mathtt
۴٢ ،mathematical accents ١٠٢ ،\normalsize
۴۴ ،mathematical delimiter ١٠٢ ،\scriptsize
۴٢ ،mathematical functions ١٠٢ ،\small
٣٧ ،mathematics ١٠٢ ،\textbf
۴۶ ،matrix ١٠٢ ،\textit
٩ ،minimal class ١٠٢ ،\textmd
٢٠ ،minus sign ١٠٢ ،\textnormal
۴٣ ،modulo function ١٠٢ ،\textrm
۴۵ ،multiple equation ١٠٢ ،\textsc
٩ ،options ١٠٢ ،\textsf
١٨ ،overfull hbox ١٠٢ ،\textsl
٩ ،package ١٠٢ ،\texttt
١٠٨ ،page layout ١٠٢ ،\textup
١٢ ،page style ١٠٢ ،\tiny
١٠٨ ،۶٩ ،١٠ ،paper size ١٢ ،footer
١۵ ،paragraph ٣٧ ،formulae
۴٣ ،partial derivative ٩ ،graphic
٧۵ ،pdfLATEX ١٠٢ ،grouping
۴۶ ،piecewise function ١٢ ،header
١١٩ ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬

mathematical ۶ ،preamble
٢٠ ،minus ۴٢ ،prime
٧٠ ،METAPOST ٩ ،proc class
page style ۴۴ ،product operator
١٢ ،empty ٩ ،report class
١٢ ،headings ١٠٢ ،roman
١٢ ،plain ١٠٢ ،sans serif
۶٩ ،pdfLATEX ١٠٢ ،slanted
۶٩ ،pdfTEX ٩ ،slides class
١٢ ،plain ١١٣ ،strut
٢٢ ،umlaut ۴١ ،subscript
١٠٧ ،units ۴۴ ،sum operator
٣٨ ،\] ٣٧ ،textstyle
۴١ ،three dots
٢٢ ،å
٢٠ ،tilde
٢٩ ،abstract
١٠ ،title
١١٠ ،\addtolength
١٨ ،underfull hbox
٢٢ ،æ
١٠۶ ،units
۴۵ ،align
١٠٢ ،upright
۵٢ ،\Alpha
۴٢ ،vectors
۴٩ ،amsbsy
۴١ ،vertical dots
۵۶ ،۴٨ ،amsfonts
١٠٧ ،vertical space
۴٩ ،۴٧–۴٣ ،٣٧ ،amsmath
٢٠ ،www
۵٢ ،۴٨ ،۴٠ ،amssymb
١٠٨ ،٣١ ،٢٩ ،٢٨ ،١٧ ،\\
۵٠ ،۴٩ ،amsthm
١٧ ،\\*
٢۵ ،\and
١ ،Knuth, Donald E.
٢۵ ،٢۴ ،\appendix
۶٨ ،PDF
٩٣ ،\ar
٢٢ ،Scandinavian letters
۴٢ ،\arccos
۴٢ ،\arcsin ٢٢ ،acute

۴٢ ،\arctan ٢٢ ،dotless ı and ȷ

۴٢ ،\arg ١٢ ،empty
۴۶ ،۴۵ ،array ٢٢ ،grave
٧٢ ،٢۵ ،\author ١٢ ،headings
horizontal
١٨ ،babel ١٠۶ ،space
٢۵ ،\backmatter ٢٢ ،ligature
‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬ ١٢٠

۴٢ ،\cos ۴ ،\backslash
۴٢ ،\cosh ۴٢ ،\bar
۴٢ ،\cot ٧۶ ،٧۵ ،beamer
۴٢ ،\coth ٩٠ ،٨٠ ،٢٧ ،\begin
۴٢ ،\csc ۵٢ ،\Beta
۶٣ ،\bibitem
٢۵ ،\date ۴۴ ،\Big
٣٢ ،dcolumn ۴۴ ،\big
۴١ ،\ddots ۴۴ ،\Bigg
۴٢ ،\DeclareMathOperator ۴۴ ،\bigg
۴٢ ،\deg ١٠٨ ،\bigskip
١١٢ ،\depth ۴٣ ،\binom
٢٧ ،description ٧٧ ،block
۴٢ ،\det ۴٩ ،bm
۴٣ ،\dfrac ۴۶ ،Bmatrix
۴٢ ،\dim ۴۶ ،bmatrix
٣٨ ،displaymath ۴٣ ،\bmod
۴٨ ،\displaystyle ۴٩ ،\boldmath
١١ ،doc ۴٩ ،\boldsymbol
١٨ ،١٣ ،٩ ،\documentclass
٩٧ ،\dum ١١٠ ،calc
٣۵ ،٣۴ ،\caption
٨٣ ،٧٩ ،eepic ۴۶ ،cases
١٠٢ ،٢۶ ،\emph ۴١ ،\cdot
٨٠ ،٢٧ ،\end ۴١ ،\cdots
٢٧ ،enumerate ٢٨ ،center
٧٩ ،epic ٢۴ ،\chapter
۴۵ ،eqnarray ۶۵ ،\chaptermark
٣٨ ،\eqref ٩٧ ،\ci
٣٨ ،equation* ٨٣ ،\circle
٢١ ،eurosym ٨٣ ،\circle*
۴٢ ،\exp ۶٣ ،\cite
١١ ،exscale ٣۵ ،\cleardoublepage
٣۵ ،\clearpage
۶۶ ،۶۵ ،fancyhdr ٣١ ،\cline
١٩ ،\fbox ٧۵ ،color
٣٣ ،figure ۶ ،comment
١٢١ ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬

١١ ،ifthen ٢٨ ،flushleft
٩٩ ،\ignorespaces ٢٨ ،flushright
٩٩ ،\ignorespacesafterend ٨٧ ،\foldera
۴٧ ،\iiiint ٨٧ ،\folderb
۴٧ ،\iiint ١١ ،fontenc
۴٧ ،\iint ٣۵ ،٢۶ ،\footnote
١۴ ،\include ١٠٢ ،\footnotesize
١١١ ،٧۴ ،٧٠ ،۶٢ ،\includegraphics ١٠٩ ،\footskip
١۴ ،\includeonly ۴٣ ،\frac
١٠۶ ،\indent ٧٧ ،frame
١٠۶ ،indentfirst ١١٢ ،\framebox
۶۵ ،۶۴ ،\index ٢٣ ،\frenchspacin
۴٢ ،\inf ٢٣ ،\frenchspacing
١۴ ،\input ٢۵ ،\frontmatter
١١ ،inputenc ١٨ ،\fussy
۴۴ ،\int
٢٧ ،\item ۴٢ ،\gcd
٢٧ ،itemize ۶٧ ،geometry
٧۵ ،٧٠ ،۶١ ،graphicx
۴٢ ،\ker
۴٢ ،\hat
٣٨ ،٣۴ ،٢۵ ،\label ١٠٩ ،\headheight
١٠٢ ،\LARGE ١٠٩ ،\headsep
١٠٢ ،\Large ١١٢ ،\height
١٠٢ ،\large ٣١ ،\hline
١٩ ،\LaTeX ۴٢ ،\hom
٣ ،LATEX3 ٧۵ ،٧٢ ،\href
١٩ ،\LaTeXe ١٠۶ ،٩٩ ،\hspace
١١ ،latexsym ١٠٢ ،\Huge
١٠٨ ،layout ١٠٢ ،\huge
۴١ ،٢١ ،\ldots ٧۵ ،٧۴ ،٧٠ ،۶٩ ،hyperref
۴۴ ،\left ۶٧ ،hyphenat
۶۵ ،\leftmark ١٨ ،\hyphenation
۴٢ ،\lg
۴٢ ،\lim ۴٧ ،\idotsint
۴٢ ،\liminf ٧۴ ،ifpdf
۴٢ ،\limsup ٧۴ ،\ifpdf
‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬ ١٢٢

٩٨ ،۴٧ ،\newcommand ٨٧ ،٨١ ،\line

٩٩ ،\newenvironment ١٧ ،\linebreak
١٧ ،\newline ١٠۵ ،\linespread
١٧ ،\newpage ٨٨ ،٨۵ ،\linethickness
٨٧ ،\newsavebox ٨۴ ،\linethikness
۴٩ ،\newtheorem ٣۴ ،\listoffigures
١٠۶ ،\noindent ٣۴ ،\listoftables
١٧ ،\nolinebreak ۴٢ ،\ln
۴۵ ،\nonumber ۴٢ ،\log
١٧ ،\nopagebreak ٣٢ ،longtable
١٠٢ ،\normalsize ٩٧ ،lscommand
۵٣ ،\not
۵١ ،ntheorem ٧٣ ،٢۵ ،\mainmatter
١١٢ ،\makebox
١٠٩ ،\oddsidemargin ۶۴ ،١١ ،makeidx
٢٢ ،œ ۶۴ ،\makeindex
٨٧ ،٨۵ ،\oval ٢۵ ،\maketitle
۴١ ،\overbrace ١٠٩ ،\marginparpush
۴٢ ،\overleftarrow ١٠٩ ،\marginparsep
۴١ ،\overline ١٠٩ ،\marginparwidth
۴٢ ،\overrightarrow ۴٠ ،\mathbb
١٠٣ ،\mathbf
١٧ ،\pagebreak ١٠٣ ،\mathcal
۶٨ ،٢۵ ،\pageref ١٠٣ ،\mathit
١٢ ،\pagestyle ١٠٣ ،\mathnormal
١٠٩ ،\paperheight ١٠٣ ،\mathrm
١٠٩ ،\paperwidth ۵۶ ،mathrsfs
١٠٢ ،\par ١٠٣ ،\mathsf
٢٣ ،\paragraph ١٠٣ ،\mathtt
١١٢ ،١١١ ،\parbox ۴۶ ،matrix
١١٢ ،parbox ۴٢ ،\max
١٠۶ ،\parindent ١١٢ ،٢٢ ،١٩ ،\mbox
١٠۶ ،\parskip ۴٨ ،mhchem
٢۴ ،\part ۴٢ ،\min
۴٣ ،\partial ١١٢ ،١١١ ،minipage
٩٣ ،pgfplot ٣٢ ،\multicolumn
۴٧ ،٣۵ ،\phantom ٨۵ ،٨۴ ،٨٠ ،\multiput
١٢٣ ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬

۶۵ ،\sectionmark ٨۴ ،٨٣ ،٨٠ ،٧٩ ،picture

١١٠ ،١٠۶ ،٨٠ ،\setlength ۴۶ ،pmatrix
١١٠ ،\settodepth ۴٣ ،\pmod
١١٠ ،\settoheight ٧۵ ،ppower4
١١٠ ،\settowidth ۴٢ ،\Pr
۶۵ ،showidx ۶۵ ،\printindex
۴٢ ،\sin ۴۴ ،\prod
۴٢ ،\sinh ۵٠ ،proof
١٨ ،\sloppy ٧۵ ،prosper
١٠٢ ،\small ٣۵ ،\protect
١٠٨ ،\smallskip ٩٨ ،\providecommand
٣٩ ،\smash ١٠١ ،\ProvidesPackage
۴١ ،\sqrt ٧٩ ،pspicture
۴٣ ،\stackrel ٨٣ ،٧٩ ،pstricks
١٠٧ ،٩٩ ،\stretch ٨٧ ،٨۵–٨٠ ،\put
١١٣ ،\strut
٢٣ ،\subparagraph ٨٨ ،٨٠ ،٧٩ ،\qbezier
٢٣ ،\subsection ۵٠ ،\qedhere
۶۵ ،\subsectionmark ۴٧ ،٣٩ ،\qquad
۴۴ ،\substack ۴٧ ،٣٩ ،\quad
٢٣ ،\subsubsection ٢٩ ،quotation
۴۴ ،\sum ٢٩ ،quote
۴٢ ،\sup
١۴ ،\syntaxonly ١١٢ ،\raisebox
١۴ ،١١ ،syntonly ۶٨ ،٣۴ ،٢۵ ،\ref
٩٨ ،\renewcommand
٣٣ ،table ٩٩ ،\renewenvironment
٢۴ ،\tableofcontents ۴۴ ،\right
١١١ ،٣٠ ،tabular ۶۵ ،\rightmark
٣٨ ،\tag ١١٣ ،٩٩ ،\rule
۴٢ ،\tan
۴٢ ،\tanh ٨٧ ،\savebox
١٩ ،\TeX ۴٨ ،\scriptscriptstyle
٧۴ ،٧٣ ،\texorpdfstring ١٠٢ ،\scriptsize
١٠٢ ،\textbf ۴٨ ،\scriptstyle
٢٠ ،\textcelsius ۴٢ ،\sec
٢١ ،٢٠ ،textcomp ٣۵ ،٢٣ ،\section
‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬ ١٢۴

٨٢ ،\vector ٢١ ،\texteuro
٣٠ ،\verb ١٠٩ ،\textheight
۶٧ ،۶۵ ،۶ ،verbatim ١٠٢ ،\textit
۶٧ ،۶۵ ،٣٠ ،verbatim ١٠٢ ،\textmd
۶٧ ،\verbatiminput ١٠٢ ،\textnormal
٢٩ ،verse ١٠٢ ،\textrm
۴۶ ،Vmatrix ١٠٢ ،\textsc
۴۶ ،vmatrix ١٠٢ ،\textsf
١٠٧ ،\vspace ١٠٢ ،\textsl
۴٨ ،\textstyle
۴٢ ،\widehat ١٠٢ ،\texttt
۴٢ ،\widetilde ١٠٢ ،\textup
١١٢ ،\width ١٠٩ ،\textwidth
۶۵ Word، ۶٣ ،thebibliography
۴٩ ،\theoremstyle
٩٣ ،xy ٨٨ ،٨۶ ،٨۵ ،٨٢ ،\thicklines
٩٣ ،\xymatrix ٨٨ ،٨۶ ،٨۵ ،\thinlines
١٢ ،\thispagestyle
١٠٢ ،۵ ،‫آ ﮐﻮﻻد‬
٩١ ،tikz
۶٨ ،‫اﺑﺮﻣﺘﻦ‬
٩١ ،tikzpicture
٣٢ ،‫اﺟﺴﺎم ﺷﻨﺎور‬
١٠٢ ،\tiny
١١٢ ،‫ارﺗﻔﺎع‬
٢۵ ،\title
١١٢ ،‫ارﺗﻔﺎع ﮐﻠﯽ‬
٩٨ ،\tnss
٢۵ ،‫ارﺟﺎعﻫﺎی ﻣﺘﻨﯽ‬
١٩ ،\today
‫اﻓﻘﯽ‬
١٠٩ ،\topmargin
۴١ ،‫ﺑﺮاﮐﺖ‬
١١٢ ،\totalheight
٣٧ ،‫اﻧﺠﻤﻦ رﯾﺎﺿﯽ آﻣﺮﯾﮑﺎ‬
١٠٨ ،۶٩ ،‫اﻧﺪازۀ ﺻﻔﺤﻪ‬ ۴٧ ،\ud
١٠١ ،‫اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ‬ ۴١ ،\underbrace
١٠ ،‫اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ ﻧﻮﺷﺘﺎر‬ ۴١ ،٢۶ ،\underline
١٠ ،‫اﻧﺪازۀ ﻗﻠﻢ ﭘﺎﯾﻪ‬ ٨٢ ،٨٠ ،\unitlength
۴١ ،‫اﻧﺪﯾﺲ‬ ٨٧ ،\usebox
١٣ ،‫اﻧﻮاع ﻓﺎﯾﻞ‬ ١٠١ ،٢١ ،١۴ ،١٣ ،١١ ،\usepackage
۴۴ ،‫ﺑﺮاﮐﺖ‬ ٩١ ،\usetikzlibrary
۴١ ،‫اﻓﻘﯽ‬
۴٢ ،‫ﺑﺮدارﻫﺎ‬ ۴١ ،\vdots
۶۴ ،‫ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﻧﻤﺎﯾﻪﺳﺎز‬ ۴٢ ،\vec
١٢۵ ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬

٧۵ ،ppower4 ٩٧ ،٩ ،۶ ،‫ﺑﺴﺘﻪ‬
٧۵ ،prosper ‫ﺑﺴﺘﻪﻫﺎ‬
٨٣ ،٧٩ ،pstricks ۴٩ ،amsbsy
۶۵ ،showidx ۵۶ ،۴٨ ،amsfonts
١۴ ،١١ ،syntonly ۴٩ ،۴٧–۴٣ ،٣٧ ،amsmath
٢١ ،٢٠ ،textcomp ۵٢ ،۴٨ ،۴٠ ،amssymb
٩١ ،tikz ۵٠ ،۴٩ ،amsthm
۶٧ ،۶۵ ،۶ ،verbatim ١٨ ،babel
٩٣ ،xy ٧۶ ،٧۵ ،beamer
١٠۶ ،‫ﺑﻌﺪ‬ ۴٩ ،bm
۵ ،‫ﺑﮏاﺳﻠﺶ‬ ١١٠ ،calc
۵ ،‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ‬ ٧۵ ،color
۵ ،‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی اﺧﺘﯿﺎری‬ ٣٢ ،dcolumn
١۵ ،‫ﭘﺎراﮔﺮاف‬ ١١ ،doc
۴٢ ،‫ﭘﺮاﯾﻢ‬ ٨٣ ،٧٩ ،eepic
١٣ ،‫ﭘﺴﻮﻧﺪ‬ ٧٩ ،epic
١٣ ،.aux ٢١ ،eurosym
١٣ ،.cls ١١ ،exscale
١٣ ،.dtx ۶۶ ،۶۵ ،fancyhdr
۶٢ ،١٣ ،.dvi ١١ ،fontenc
۶٢ ،.eps ۶٧ ،geometry
١٣ ،.fd ٧۵ ،٧٠ ،۶١ ،graphicx
۶۴ ،١٣ ،.idx ٧۵ ،٧۴ ،٧٠ ،۶٩ ،hyperref
١۴ ،.ilg ۶٧ ،hyphenat
۶۴ ،١۴ ،.ind ٧۴ ،ifpdf
١٣ ،.ins ١١ ،ifthen
١٣ ،.lof ١٠۶ ،indentfirst
١٣ ،.log ١١ ،inputenc
١٣ ،.lot ١١ ،latexsym
۶٧ ،١٣ ،.sty ١٠٨ ،layout
١٣ ،٨ ،.tex ٣٢ ،longtable
١٣ ،.toc ۶۴ ،١١ ،makeidx
۶٩ ،‫اف ﻻﺗﮏ‬.‫دی‬.‫ﭘﯽ‬ ۵۶ ،mathrsfs
۴٣ ،‫ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻨﮓ‬ ۴٨ ،mhchem
٩ ،‫ﺗﺼﻮﯾﺮ‬ ۵١ ،ntheorem
١٢ ،‫ﺗﻪﺑﺮگ‬ ٩٣ ،pgfplot
‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬ ‫‪١٢۶‬‬

‫ﻃﺒﻘﮥ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪٩ ،‬‬ ‫ﺗﻮاﺑﻊ‬

‫ﻃﺒﻘﮥ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‪٩ ،‬‬ ‫رﯾﺎﺿﯽ‪۴٢ ،‬‬
‫ﻃﺒﻘﮥ ﮐﺘﺎب‪٩ ،‬‬ ‫ﺗﻮاﺑﻊ ﭼﻨﺪﺿﺎﺑﻄﻪ‪۴۶ ،‬‬
‫ﻃﺒﻘﮥ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ‪٩ ،‬‬ ‫ﺗﻮان‪۴١ ،‬‬
‫ﻃﺒﻘﮥ ﮔﺰارش‪٩ ،‬‬ ‫ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت‪۵ ،‬‬
‫ﻃﺮح ﺻﻔﺤﻪ‪١٠٨ ،‬‬ ‫ﺗﯿﻠﺪا‪۴٢ ،‬‬
‫ﻋﺮض‪١١٢ ،‬‬ ‫ﭼﺴﺒﯿﺪﮔﯽ‪٢٢ ،‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖ درﺟﻪ‪٢٠ ،‬‬ ‫ﭼﭗﭼﯿﻦ‪٢٨ ،‬‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﭘﯿﮑﺎن‪۴٢ ،‬‬ ‫ﺣﺎﺋﻞ‪۴۴ ،‬‬
‫ﻋﻤﻖ‪١١٢ ،‬‬ ‫رﯾﺎﺿﯽ‪۴۴ ،‬‬
‫ﻋﻤﻠﮕﺮ اﻧﺘﮕﺮال‪۴۴ ،‬‬ ‫ﺣﺎﺷﯿﻪ‪١٠٨ ،‬‬
‫ﻋﻤﻠﮕﺮ ﺟﻤﻊ‪۴۴ ،‬‬ ‫ﺣﺮوف اﺧﺘﺼﺎﺻﯽ‪۴ ،‬‬
‫ﻋﻤﻠﮕﺮ ﺿﺮب‪۴۴ ،‬‬ ‫ﺣﺮوف ﺳﯿﺎه‪۴٩ ،‬‬
‫ﻋﻤﻠﮕﺮﻫﺎی دوﺗﺎﯾﯽ‪۴٣ ،‬‬ ‫ﺣﺮوف ﯾﻮﻧﺎﻧﯽ ‪۴٠ ،‬‬
‫ﻋﻨﻮان‪١٠ ،‬‬ ‫ﺧﻂ‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ‪۵ ،‬‬ ‫اﻓﻘﯽ‪۴١ ،‬‬
‫ﻋﻤﻮدی‪۴١ ،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ‪۴ ،‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت‪۴۵ ،‬‬
‫اﻓﻘﯽ‪١٠۶ ،‬‬
‫دو ﺳﺘﻮن‪١٠ ،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺧﻂ دوﺑﺮاﺑﺮ‪١٠۵ ،‬‬
‫دورو‪١٠ ،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺧﻂﻫﺎ‪١٠۵ ،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮥ رﯾﺎﺿﯽ‪۴٧ ،‬‬ ‫رادﯾﮑﺎل‪۴١ ،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮥ ﺳﻔﯿﺪ‪۴ ،‬‬ ‫رﻣﺰﯾﻨﮥ ﻗﻠﻢ‪١١ ،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﮥ ﻋﻤﻮدی‪١٠٧ ،‬‬ ‫رﯾﺎﺿﯽ‪٣٧ ،‬‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪﮔﺬاری‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر‪۶ ،‬‬
‫ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ‪٣٩ ،‬‬ ‫ﺳﺒﮏ رﯾﺎﺿﯽ‪٣٩ ،‬‬
‫ﻓﺎﯾﻞ ورودی‪۶ ،‬‬ ‫ﺳﺒﮏ ﺻﻔﺤﻪ‪١٢ ،‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎ‬ ‫ﺳﺒﮏ ﻣﺘﻨﯽ‪٣٩ ،٣٧ ،‬‬
‫‪۴٧ ،٣٩ ،\,‬‬ ‫ﺳﺒﮏ ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ‪٣٩ ،٣٧ ،‬‬
‫‪١٨ ،\-‬‬ ‫ﺳﺮﺑﺮگ‪١٢ ،‬‬
‫‪۴٧ ،\:‬‬ ‫ﺳﻪﻧﻘﻄﻪ‪۴١ ،‬‬
‫;\‪۴٧ ،‬‬ ‫اﻓﻘﯽ‪۴١ ،‬‬
‫@\‪٢٣ ،‬‬ ‫ﻋﻤﻮدی‪۴١ ،‬‬
‫‪۵٢ ،\Alpha‬‬ ‫ﺷﮑﺴﺘﻦ ﺧﻂ‪١٧ ،‬‬
‫‪۵٢ ،\Beta‬‬ ‫ﺻﻔﺤﮥ ﻋﻨﻮان‪١٠ ،‬‬
‫‪۴۴ ،\Big‬‬ ‫ﺿﺮاﯾﺐ دوﺟﻤﻠﻪای‪۴٣ ،‬‬
‫‪۴۴ ،\Bigg‬‬ ‫ﻃﺒﻘﮥ اﺳﻼﯾﺪ‪٩ ،‬‬
١٢٧ ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬

٩٧ ،\ci ۴٢ ،\DeclareMathOperator
٨٣ ،\circle* ١٩ ،\LaTeX
٨٣ ،\circle ١٩ ،\LaTeXe
۶٣ ،\cite ۴٢ ،\Pr
٣۵ ،\cleardoublepage ١٠١ ،\ProvidesPackage
٣۵ ،\clearpage ١٩ ،\TeX
٣١ ،\cline ٣٨ ،\[
۴٢ ،\cos ١٧ ،\\*
۴٢ ،\cosh ١٠٨ ،٣١ ،٢٩ ،٢٨ ،١٧ ،\\
۴٢ ،\cot ٣٨ ،\]
۴٢ ،\coth ١١٠ ،\addtolength
۴٢ ،\csc ٢۵ ،\and
٢۵ ،\date ٢۵ ،٢۴ ،\appendix
۴١ ،\ddots ٩٣ ،\ar
۴٢ ،\deg ۴٢ ،\arccos
١١٢ ،\depth ۴٢ ،\arcsin
۴٢ ،\det ۴٢ ،\arctan
۴٣ ،\dfrac ۴٢ ،\arg
۴٢ ،\dim ٧٢ ،٢۵ ،\author
۴٨ ،\displaystyle ٢۵ ،\backmatter
١٨ ،١٣ ،٩ ،\documentclass ۴ ،\backslash
٩٧ ،\dum ۴٢ ،\bar
١٠٢ ،٢۶ ،\emph ٩٠ ،٨٠ ،٢٧ ،\begin
٨٠ ،٢٧ ،\end ۶٣ ،\bibitem
٣٨ ،\eqref ۴۴ ،\big
۴٢ ،\exp ۴۴ ،\bigg
١٩ ،\fbox ١٠٨ ،\bigskip
٨٧ ،\foldera ۴٣ ،\binom
٨٧ ،\folderb ۴٣ ،\bmod
٣۵ ،٢۶ ،\footnote ۴٩ ،\boldmath
١٠٩ ،\footskip ۴٩ ،\boldsymbol
۴٣ ،\frac ٣۵ ،٣۴ ،\caption
١١٢ ،\framebox ۴١ ،\cdot
٢٣ ،\frenchspacin ۴١ ،\cdots
٢٣ ،\frenchspacing ٢۴ ،\chapter
٢۵ ،\frontmatter ۶۵ ،\chaptermark
‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬ ١٢٨

۴٢ ،\limsup ١٨ ،\fussy
٨٧ ،٨١ ،\line ۴٢ ،\gcd
١٧ ،\linebreak ۴٢ ،\hat
١٠۵ ،\linespread ١٠٩ ،\headheight
٨٨ ،٨۵ ،\linethickness ١٠٩ ،\headsep
٨۴ ،\linethikness ١١٢ ،\height
٣۴ ،\listoffigures ٣١ ،\hline
٣۴ ،\listoftables ۴٢ ،\hom
۴٢ ،\ln ٧۵ ،٧٢ ،\href
۴٢ ،\log ١٠۶ ،٩٩ ،\hspace
٧٣ ،٢۵ ،\mainmatter ١٨ ،\hyphenation
١١٢ ،\makebox ۴٧ ،\idotsint
۶۴ ،\makeindex ٧۴ ،\ifpdf
٢۵ ،\maketitle ٩٩ ،\ignorespaces
١٠٩ ،\marginparpush ٩٩ ،\ignorespacesafterend
١٠٩ ،\marginparsep ۴٧ ،\iiiint
١٠٩ ،\marginparwidth ۴٧ ،\iiint
۴٠ ،\mathbb ۴٧ ،\iint
۴٢ ،\max ١۴ ،\include
١١٢ ،٢٢ ،١٩ ،\mbox ،٧۴ ،٧٠ ،۶٢ ،\includegraphics
۴٢ ،\min ١١١
٣٢ ،\multicolumn ١۴ ،\includeonly
٨۵ ،٨۴ ،٨٠ ،\multiput ١٠۶ ،\indent
٩٨ ،۴٧ ،\newcommand ۶۵ ،۶۴ ،\index
٩٩ ،\newenvironment ۴٢ ،\inf
١٧ ،\newline ١۴ ،\input
١٧ ،\newpage ۴۴ ،\int
٨٧ ،\newsavebox ٢٧ ،\item
۴٩ ،\newtheorem ۴٢ ،\ker
١٠۶ ،\noindent ٣٨ ،٣۴ ،٢۵ ،\label
١٧ ،\nolinebreak ۴١ ،٢١ ،\ldots
۴۵ ،\nonumber ۴۴ ،\left
١٧ ،\nopagebreak ۶۵ ،\leftmark
۵٣ ،\not ۴٢ ،\lg
١٠٩ ،\oddsidemargin ۴٢ ،\lim
٨٧ ،٨۵ ،\oval ۴٢ ،\liminf
١٢٩ ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬

۴٨ ،\scriptstyle ۴١ ،\overbrace
۴٢ ،\sec ۴٢ ،\overleftarrow
٣۵ ،٢٣ ،\section ۴١ ،\overline
۶۵ ،\sectionmark ۴٢ ،\overrightarrow
١١٠ ،١٠۶ ،٨٠ ،\setlength ١٧ ،\pagebreak
١١٠ ،\settodepth ۶٨ ،٢۵ ،\pageref
١١٠ ،\settoheight ١٢ ،\pagestyle
١١٠ ،\settowidth ١٠٩ ،\paperheight
۴٢ ،\sin ١٠٩ ،\paperwidth
۴٢ ،\sinh ١٠٢ ،\par
١٨ ،\sloppy ٢٣ ،\paragraph
١٠٨ ،\smallskip ١١٢ ،١١١ ،\parbox
٣٩ ،\smash ١٠۶ ،\parindent
۴١ ،\sqrt ١٠۶ ،\parskip
۴٣ ،\stackrel ٢۴ ،\part
١٠٧ ،٩٩ ،\stretch ۴٣ ،\partial
١١٣ ،\strut ۴٧ ،٣۵ ،\phantom
٢٣ ،\subparagraph ۴٣ ،\pmod
٢٣ ،\subsection ۶۵ ،\printindex
۶۵ ،\subsectionmark ۴۴ ،\prod
۴۴ ،\substack ٣۵ ،\protect
٢٣ ،\subsubsection ٩٨ ،\providecommand
۴۴ ،\sum ٨٧ ،٨۵–٨٠ ،\put
۴٢ ،\sup ٨٨ ،٨٠ ،٧٩ ،\qbezier
١۴ ،\syntaxonly ۵٠ ،\qedhere
٢۴ ،\tableofcontents ۴٧ ،٣٩ ،\qquad
٣٨ ،\tag ۴٧ ،٣٩ ،\quad
۴٢ ،\tan ١١٢ ،\raisebox
۴٢ ،\tanh ۶٨ ،٣۴ ،٢۵ ،\ref
٧۴ ،٧٣ ،\texorpdfstring ٩٨ ،\renewcommand
٢٠ ،\textcelsius ٩٩ ،\renewenvironment
٢١ ،\texteuro ۴۴ ،\right
١٠٩ ،\textheight ۶۵ ،\rightmark
۴٨ ،\textstyle ١١٣ ،٩٩ ،\rule
١٠٩ ،\textwidth ٨٧ ،\savebox
۴٩ ،\theoremstyle ۴٨ ،\scriptscriptstyle
‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬ ١٣٠

۶٣ ،‫ﮐﺘﺎبﻧﺎﻣﻪ‬ ٨٨ ،٨۶ ،٨۵ ،٨٢ ،\thicklines

۵ ،‫ﮐﺮوﺷﻪ‬ ٨٨ ،٨۶ ،٨۵ ،\thinlines
۴٣ ،‫ﮐﺴﺮ‬ ١٢ ،\thispagestyle
١٠۶ ،‫ﮐﻤﯿﺖ‬ ٢۵ ،\title
١٠٢ ،‫ﮔﺮوه‬ ٩٨ ،\tnss
٣ ،٣ ‫ﻻﺗﮏ‬ ١٩ ،\today
‫ﻟﻬﺠﻪ‬ ١٠٩ ،\topmargin
۴٢ ،‫رﯾﺎﺿﯽ‬ ١١٢ ،\totalheight
۴۶ ،‫ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ‬ ۴٧ ،\ud
٩ ،‫ﻣﺘﻦ رﻧﮕﯽ‬ ۴١ ،\underbrace
٢٧ ،‫ﻣﺤﯿﻂ‬ ۴١ ،٢۶ ،\underline
‫ﻣﺤﯿﻂﻫﺎ‬ ٨٢ ،٨٠ ،\unitlength
۴۶ ،Bmatrix ٨٧ ،\usebox
۴۶ ،Vmatrix ،٢١ ،١۴ ،١٣ ،١١ ،\usepackage
٢٩ ،abstract ١٠١
۴۵ ،align ٩١ ،\usetikzlibrary
۴۶ ،۴۵ ،array ۴١ ،\vdots
٧٧ ،block ۴٢ ،\vec
۴۶ ،bmatrix ٨٢ ،\vector
۴۶ ،cases ٣٠ ،\verb
٢٨ ،center ۶٧ ،\verbatiminput
۶ ،comment ١٠٧ ،\vspace
٢٧ ،description ۴٢ ،\widehat
٣٨ ،displaymath ۴٢ ،\widetilde
٢٧ ،enumerate ١١٢ ،\width
۴۵ ،eqnarray ٩٣ ،\xymatrix
٣٨ ،equation* ٣۵ ،‫ﻓﺮﻣﺎنﻫﺎی ﺷﮑﺴﺘﻨﯽ‬
٣٣ ،figure ٣٧ ،‫ﻓﺮﻣﻮل‬
٢٨ ،flushleft ‫ﻓﺮﻣﻮل‬
٢٨ ،flushright ۴۵ ،‫ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬
٧٧ ،frame ۴۵ ،‫ﻓﺮﻣﻮلﻫﺎی ﻃﻮﻻﻧﯽ‬
٢٧ ،itemize ‫ﻓﻀﺎی ﺧﺎﻟﯽ‬
٩٧ ،lscommand ۵ ،‫ﺑﻌﺪ از ﻓﺮﻣﺎن‬
۴۶ ،matrix ۴ ،‫در اﺑﺘﺪای ﺧﻂ‬
١١٢ ،١١١ ،minipage ٩ ،‫ﻓﻮﯾﻞﺗﮏ‬
١١٢ ،parbox ١٠١ ،‫ﻗﻠﻢ‬
١٣١ ‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬

٨۴ ،٨٣ ،٨٠ ،٧٩ ،picture

۴۶ ،pmatrix
۵٠ ،proof
٧٩ ،pspicture
٢٩ ،quotation
٢٩ ،quote
٣٣ ،table
١١١ ،٣٠ ،tabular
۶٣ ،thebibliography
٩١ ،tikzpicture
۶٧ ،۶۵ ،٣٠ ،verbatim
٢٩ ،verse
۴۶ ،vmatrix
۴٣ ،‫ﻣﺸﺘﻖ ﺟﺰﺋﯽ‬
۴١ ،‫ﻧﻘﻄﻪ‬
١٩ ،‫ﻧﻘﻞ ﻗﻮل‬
۶۴ ،‫ﻧﻤﺎﯾﻪ‬
٨٠ ،٧٩ ،۶١ ،٨ ،٣ ،‫ﭘﺴﺖاﺳﮑﺮﯾﭙﺖ‬

١٠ ،‫ﯾﮏ ﺳﺘﻮن‬
١٠ ،‫ﯾﮏرو‬