Οι Εβραίοι Της Θεσσαλονίκης Στην Κατοχή

Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης στην Κατοχή. Μια συνέντευξη της Ρέν... https://greekcivilwar.wordpress.
com/2016/03/03/gcw-58/
Σημειώσεις για τον Εμφύλιο
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
3 Μαρτίου 201626 Μαΐου 2016 Πάνος
Πηγή: Ρένα Μόλχο: Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης στην Κατοχή | Η καλύβα ψηλά στο βουνό
(https://panosz.wordpress.com/2009/10/31/molho/)
Ιστορικός, συγγραφέας («Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης», εκδ. Θεμέλιο κ.ά.), καθηγήτρια στο Πάντειο,
διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου και βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών, η Ρένα Μόλχο
επιχειρεί, μέσω της συνέντευξής της στην «Ε», να φωτίσει, στο μέτρο του δυνατού, μια μάλλον σκοτεινή
πτυχή της Ιστορίας της Ελλάδας και της γενέθλιας πόλης της, της Θεσσαλονίκης, κατά τη διάρκεια της
γερμανικής κατοχής.
Η Ρένα Μόλχο θεωρεί την αθωωτική απόφαση του δικαστηρίου για τον Κώστα Πλεύρη ντροπιαστική για την
Ελλάδα Ο Μαζάουερ γράφει στο βιβλίο του για τη Θεσσαλονίκη ότι κατά τη διάρκεια της κατοχής δεν
υπήρξε καμία αντίδραση στον διωγμό των Εβραίων της πόλης από επαγγελματικούς φορείς,
οργανώσεις, καθηγητές, φοιτητές ή εκκλησιαστικούς φορείς.
«Οχι μόνο δεν υπήρξε καμία αντίδραση αλλά πολύ μεγάλη μερίδα του ελληνικού πληθυσμού συνεργάστηκε
με τον κατακτητή. Εχουμε περιπτώσεις όπως στη Ζάκυνθο που δεν χάθηκε ούτε ένας Εβραίος επειδή και ο
μητροπολίτης Ζακύνθου και ο πρόεδρος αρνήθηκαν να δώσουν τις καταστάσεις και να καταδώσουν
Εβραίους. Το ίδιο και στην Χαλκίδα. Και έχουμε περιπτώσεις σαν τα Γιάννινα και τη Θεσσαλονίκη με ποσοστό
απώλειας, 98% και 96% αντίστοιχα. Ολα αυτά με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι χριστιανοί κάτοικοι εκεί που
ήθελαν διέσωσαν τους Εβραίους κι εκεί που δεν ήθελαν τους κατέδωσαν, ασχέτως αν δεν γνώριζαν ακριβώς
τι τους περίμενε. Στη Θεσσαλονίκη οι χριστιανοί περίμεναν από πριν, από τον μεσοπόλεμο, από τη μεγάλη
πυρκαγιά του ’17, πώς και πώς να φύγουν οι Εβραίοι. Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Θεσσαλονίκη
μετατράπηκε σε πρωτεύουσα προσφύγων. Αυτοί μεταξύ άλλων ζούσαν σε συναγωγές, πήγαιναν και σε
1 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης στην Κατοχή. Μια συνέντευξη της Ρέν... https://greekcivilwar.wordpress.com/2016/03/03/gcw-58/
εβραϊκά σχολεία που επιτάχθηκαν γι’ αυτόν τον σκοπό. Ξέρετε ότι η Θεσσαλονίκη είχε περίπου 100
συναγωγές. Τώρα έχει 2,5… Το ’12, εάν η Θεσσαλονίκη είχε πάνω, κάτω 157.000 κατοίκους, οι 75.000 ήταν
Εβραίοι, οι 40.000 μουσουλμάνοι, οι 30.000 χριστιανοί ορθόδοξοι και οι 5.000 λεβαντίνοι, οι διαφόρων
εθνοτήτων. Δηλαδή, το 1912, το 50% ‐τουλάχιστον‐ του πληθυσμού της πόλης ήταν Εβραίοι».
Η διάθεση για απαλλαγή από τους Εβραίους αποτελούσε πόθο πολλών εκ των κατοίκων της πόλης ή
επρόκειτο για πολιτική του επίσημου ελληνικού κράτους;
«Από τότε που άλλαξε η δομή της πόλης δημογραφικά και έγινε η ανταλλαγή των πληθυσμών, ενισχυόταν
και νομιμοποιούνταν η σχετική προσφυγική άποψη και ελπίδα από τους ίδιους τους πολιτικούς. Ο Βενιζέλος
έδωσε στους Εβραίους όλα τα προνόμια που ζήτησαν μέχρι να ενταχθούν στην ελληνική πραγματικότητα,
δηλαδή για τρία χρόνια να χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους κ.λπ., αλλά ο ίδιος μετά το ’20, όταν έχασε τις
εκλογές, ξεκινά να μιλά για τον «αλλογενή» (δηλ. τον Εβραίο, ο οποίος ξαφνικά έγινε «αλλογενής» που
βέβαια ήταν πάντα αφού η πόλη ήταν πολυεθνική), ως ρυθμιστή. Και θεσπίζει το εκλογικό κολέγιο το ’24, το
οποίο ήταν ένας εκλογικός διαχωρισμός ‐«γκέτο» με θρησκευτικά κριτήρια, όπου εκεί έπρεπε να ψηφίζουν οι
Εβραίοι, ασχέτως της περιοχής όπου κατοικούσαν. Ενώ στη Θεσσαλονίκη δεν υπήρχε γκέτο και οι Εβραίοι
ζούσαν παντού στην πόλη, ωστόσο ο Βενιζέλος υιοθέτησε και εισήγαγε για πρώτη φορά το γκέτο το εκλογικό.
Φυσικά δεν πήγε κανείς να ψηφίσει, γιατί οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ήταν πολιτικοποιημένοι πάντα, γι’
αυτό και ίδρυσαν και τη σοσιαλιστική Federation, ωστόσο αυτό (το γκέτο) έγινε. Από κει και πέρα αρχίζει ο
διαχωρισμός».
Οπότε οι Γερμανοί έδωσαν τη λύση…
«Ακριβώς! Ο Λευτέρης Σταυριανός, που ήταν καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο Κολούμπια, έγραψε ένα
άρθρο για τους Εβραίους το ’48, όπου υποστηρίζει ότι 12.000 χριστιανοί στη Θεσσαλονίκη εκμεταλλεύθηκαν
τις περιουσίες των Εβραίων, αμειβόμενοι για τη συνεργασία τους με τους Γερμανούς. Οταν υπάρχει ένα
νούμερο 12.000 άνδρες, πολλαπλασιάζεται δημογραφικά επί 5, για να δείτε πόσα άτομα στην πόλη
επωφελήθηκαν. Αρα, 60.000 χριστιανοί. Οι Εβραίοι ήταν 50.000, άρα μας μένουν και 100.000 χριστιανοί
αθώοι… Τόσους κατοίκους είχε η Θεσσαλονίκη τότε. Το 1/3 των χριστιανών συνεργάστηκε. Και χώρια από
αυτό, εν γένει ο πόλεμος της Γερμανίας κατά κύριο λόγο είχε στόχο τη λεηλασία. Μετά την απελευθέρωση,
το ’45, υπήρξαν 600 υποθέσεις για διεκδίκηση κτηματικής περιουσίας. Εκδικάστηκαν οι 300 και αποδόθηκαν
μόνο 30 κτήματα. Ομως, επειδή η αλήθεια έχει πάντα αποχρώσεις, να πω ότι υπήρχαν και περιπτώσεις σαν
τον πατέρα μου, ο οποίος είχε έναν αριστερό χριστιανό δικηγόρο που πήγε και τους τσάκισε αυτούς που είχαν
πάρει το μαγαζί του. Και δεν χρειάστηκε καν να πάει στο δικαστήριο. Οι Εβραίοι, αυτοί που επέζησαν,
γνωρίζουν ποιοι συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς, ξέρουν πώς έγιναν οι περιουσίες εν μια νυκτί μέσα στην
κατοχή».
Οι οποίοι συνεργάτες των Γερμανών είναι σήμερα «τζάκια»;
«Βεβαίως! Είναι στο ελληνικό τζετ σετ!».
Απ’ ό,τι φαίνεται, πάντως, ο καθένας μάλλον λειτουργούσε βάσει της συνείδησής του, ανεξαρτήτως
θρησκεύματος ή εθνότητας.
«Επιζώντες του Αουσβιτς αδυνατούν να πιστέψουν στην ‐καλή‐ μοίρα τους, μετά την απελευθέρωσή τους.
Ανάμεσά τους πολλά μικρά παιδιά…» «Απόλυτα. Αν δεν υπήρχε η συνείδηση κάποιων χριστιανών, εγώ δεν
θα υπήρχα, ούτε ο μπαμπάς μου ούτε η μαμά μου ούτε ο πεθερός μου ούτε η πεθερά μου. Ο πατέρας μου
υπηρετούσε στο πυροσβεστείο και έλειπε όταν ήρθαν οι Γερμανοί να τον βρουν. Οταν επέστρεψε, ο διοικητής
του, με δική του πρωτοβουλία, τού έδωσε ψεύτικη ταυτότητα και πήγε στην Αθήνα και σώθηκε. Ούτε
παρακάλεσε κανέναν ούτε τίποτε. Ο διοικητής του ήταν ένας συμπολίτης του, ένας άνθρωπος ο οποίος
απλώς κατάλαβε με ποιους είχε να κάνει. Κατεβαίνοντας στην Αθήνα κι επειδή οι Γερμανοί είχαν κάνει
μπλόκο στη Θήβα, ο πατέρας μου πήγε στα χωράφια κι εκεί τον έπιασε ένας χωρικός το πρωί, ο οποίος
αμέσως τον κατάλαβε από την προφορά του ότι ήταν Εβραίος και του είπε: «Εγώ είμαι κομμουνιστής κι εσύ
είσαι Εβραίος. Κακομοίρη μου, είσαι μουγκός! Ετσι και μιλήσεις τη βάψαμε και οι δύο!». Η μητέρα μου σώθηκε
στη Θεσσαλία, από χριστιανούς και Εβραίους Θεσσαλούς, ο πεθερός μου, ο Σόλων Μόλχο, βιβλιοπώλης, με 13
μέλη της οικογένειάς του σώθηκε στη Σκόπελο, με τη συμπαράσταση του δημάρχου της Γλώσσας. Στη
Γλώσσα πρέπει να ήταν και 3.000 άτομα. Αυτό σημαίνει ότι όχι μόνο ο δήμαρχος Σκοπέλου βοήθησε τον
πεθερό μου, αλλά ότι συνέπραξαν 3.000 άτομα για να μην προδώσουν αυτούς τους 13 Εβραίους σε μια
γερμανοκρατούμενη Σκόπελο. Ενας να βρισκόταν και να κατέδιδε, έφτανε…».
Στην Αθήνα τι ποσοστό εκτοπισμού υπήρξε;
2 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
«Πολύ μικρό. Γι’ αυτό και όσοι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης είχαν τη δυνατότητα, αρκετά λεφτά για να
φτάσουν εκεί και όχι μικρά παιδιά, πήγαν στην Αθήνα. Δέκα χιλιάδες Εβραίοι μαζεύτηκαν στην ΑΘήνα, σε
μια κοινότητα που είχε μόνο 1.000 Εβραίους. Εκτός του ότι εκεί η Εκκλησία βοηθούσε κάνοντας ψεύτικες
βαφτίσεις και η αντίσταση συνέδραμε τους Εβραίους».
Τι δείχνει η περίπτωση των Εβραίων για την ελληνική κοινωνία;
«Το ποσοστό της απώλειας των Εβραίων αλλά και η διαχείριση αυτού του θέματος είναι, κατά την άποψή
μου, ο καθρέφτης της ελληνικής κοινωνίας. Υπό την έννοια ότι αν σώθηκε μόνο το 13% των Εβραίων, δηλαδή
αν έχουμε ποσοστό απώλειας 87% στην Ελλάδα, αυτό είναι αρνητικό ως προς τη συνείδηση της ελληνικής
κοινωνίας, αυτών που μπορούσαν να βοηθήσουν και δεν το έκαναν. Στη Θεσσαλονίκη το νούμερο απώλειας
των Εβραίων είναι 96%, που είναι 4 μονάδες υψηλότερο και από το Βερολίνο! Δηλαδή μέσα στη «φωλιά του
λύκου» ήταν μικρότερο το ποσοστό απώλειας απ’ ό,τι εδώ… Πώς μεταφράζεται αυτό το πράγμα; Οι Γερμανοί
όταν πήγαιναν κάπου προσπαθούσαν να προσεταιριστούν τη φιλία και την εμπιστοσύνη του τοπικού
πληθυσμού για να μπορούν να λεηλατήσουν τους διωκόμενους με την άνεσή τους. Γιατί ήξεραν ότι αν ο
τοπικός πληθυσμός αντιδρούσε δεν θα μπορούσαν να διεκπεραιώσουν το έργο τους. Οπως δεν μπόρεσαν σε
πολλά σημεία της Ελλάδας».
Προφανώς θεωρείτε ότι η Θεσσαλονίκη δεν θα πρέπει να είναι υπερήφανη γι’ αυτό το κομμάτι της
Ιστορίας της.
«Αυτό είναι βέβαιο. Γι’ αυτό και δεν διδάσκεται τίποτε στη Θεσσαλονίκη περί Εβραίων. Ενώ πριν από τον
πόλεμο υπήρχε μάθημα Εβραιολογίας. Τώρα γιατί δεν υπάρχει;». *
Δεν είναι μια ανοιχτή, πολυπολιτισμική πόλη η Θεσσαλονίκη;
«Λουλούδια στο μνημείο του Ολοκαυτώματος των Εβραίων στη Θεσσαλονίκη» «Είναι μια πόλη που έχει
μεγάλη δυνατότητα να είναι ανοιχτή. Αλλά αν δεν ξέρεις την ιστορική σου κληρονομιά και την απορρίπτεις
και την καθηλώνεις μέσα στη σιωπή, από πού θα τροφοδοτηθείς να έχεις σημεία αναφοράς και πρότυπα; Και
πώς θα αναπτυχθεί η ανεκτικότητα και το ένστικτο της ανοχής στην ετερότητα, όταν δεν είναι γνωστά αυτά
από το παρελθόν της Θεσσαλονίκης; Ποιος είναι ο λόγος που αποκρύπτονται; Ποιος είναι εν γένει ο λόγος
που αντί να γιορτάζουμε την απελευθέρωση τον Οκτώβριο του ’45 που, όπως μού έχει πει ο πατέρας μου ήταν
η σπουδαιότερη μέρα της ζωής του, γιορτάζουμε το ΟΧΙ του Μεταξά στους Ιταλούς; Είναι μόνο αυτή η ηρωική
στιγμή των Ελλήνων; Στη Θεσσαλονίκη υπάρχει σιωπή. Μια ένοχη σιωπή που διαιωνίζεται».
Η βασική αιτία που από την πόλη της Φεντερασιόν φτάσαμε στη σημερινή «βουβή» πόλη, ποια είναι;
«Η νομιμοποίηση των αντισημιτών από τον πολιτικό λόγο και από το πολιτικό λόμπι. Γιατί στη Θεσσαλονίκη
υπήρχαν δύο ειδών πολίτες. Υπήρχαν οι πρόσφυγες και οι ντόπιοι χριστιανοί. Θα μπορούσαν να
υπερισχύσουν εκείνοι οι οποίοι σε καθημερινή βάση συναλλάσσονταν με τους Εβραίους. Οι Εβραίοι και οι
χριστιανοί στη Θεσσαλονίκη συνυπήρχαν και συμβίωναν θετικά. Υπήρχαν χριστιανοί που εξαιτίας της
συνύπαρξής τους με τους Εβραίους είχαν μάθει ισπανοεβραϊκά, έχω ακούσει η ίδια τον καθηγητή Μανόλη
Ανδρόνικο να μιλά με τον Μόλχο στα ισπανοεβραϊκά. Κατά κάποιον τρόπο, ο αντισημιτισμός, ειδικά στη
Θεσσαλονίκη, ήταν εισαγωγής. Ηρθε από μέρη όπου οι Εβραίοι ήταν μειονότητα ή εκείνοι που ζούσαν εκεί
δεν γνώριζαν Εβραίους».
Σήμερα τι συμβαίνει στη Θεσσαλονίκη;
«Υπάρχει μια μικρή μερίδα ανθρώπων που αγωνίζονται συνέχεια. Μια πρωτοπορία που έχει
θεσσαλονικιώτικη συνείδηση, ξέρει την Ιστορία της πόλης και την παρακολουθεί. Υπάρχει η αντιρατσιστική,
το στέκι των μεταναστών, μικρές ομάδες που αγωνίζονται. Και μετά, μονάδες: Ντίνος Χριστιανόπουλος κ.ά.
Το περιθώριο. Εγώ είμαι κατεξοχήν το επίσημο περιθώριο στην πόλη! Το ερώτημα όμως είναι: Αρκούν αυτοί
για να προωθήσουν ριζικές αλλαγές; Γιατί χωρίς αλλαγές, θα επικρατεί εσαεί το δίδυμο Παπαγεωργόπουλος
– Ψωμιάδης!».
Θεωρείτε ότι υπάρχει αντισημιτισμός στην Ελλάδα του 21ου αιώνα;
3 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
«Βεβαίως και υπάρχει. Εντονότατος!».
Και πού οφείλεται;
«Κατ’ αρχήν στο ότι η Ελλάδα δεν είναι ακόμη κοσμικό κράτος. Κανείς δεν τολμά ν’ αγγίξει τον θεσμό της
Εκκλησίας, ο οποίος είναι αναμεμιγμένος στην κρατική πολιτική. Ομως ο βασικός λόγος είναι η παντελής
άγνοια, αφού πουθενά στην Ελλάδα δεν διδάσκεται κάτι σχετικά με την εβραϊκή Ιστορία ή τον πολιτισμό των
Εβραίων. Και αυτό φάνηκε στην εκδίκαση της υπόθεσης Πλεύρη».
Για τον Πλεύρη βγήκε αθωωτική απόφαση. Πώς το σχολιάζετε;
«Η ντροπή της Ελλάδος! Ο νόμος 729/1979 έχει μια απαγόρευση να μην επιτρέπονται κείμενα που να
προτρέπουν τους πολίτες στη βία. Κι αυτό το βιβλίο, ένα κολάζ διαφόρων πραγμάτων, λέει, μεταξύ άλλων:
«Οι Εβραίοι ένα πράγμα καταλαβαίνουν. Εκτελεστικό απόσπασμα μέσα σε 24 ώρες». Ελληνες πολιτικοί
δικαιολόγησαν την απόφαση ισχυριζόμενοι ότι «…μετά τη δικτατορία οι Ελληνες είναι πολύ ευαίσθητοι στην
ελευθερία του λόγου..». Αλλά η ελευθερία του λόγου δεν μπορεί να είναι σεβαστή σε κάποιον που θέλει να
την αφαιρέσει από εσένα όπως ο κ. Πλεύρης, ο οποίος ήταν καθηγητής στη Σχολή Ευελπίδων επί
δικτατορίας. Οπουδήποτε στην Ευρώπη ακούγονταν αυτά που ακούστηκαν στα ελληνικά δικαστήρια, θα
αφαιρούσε τον λόγο από τον κατηγορούμενο ο ίδιος ο δικαστής εξαιτίας όσων έλεγε. Διότι ήταν ύβεις! Στη
δίκη Πλεύρη, η Εισαγγελία αντέστρεψε τους όρους και από κατηγορούμενος ο Πλεύρης βρέθηκε μάρτυρας
κατηγορίας!».
Το ότι ο γιος του συγκεκριμένου ανθρώπου βρίσκεται στη Βουλή τι σας λέει;
«Αυτό δεν χρειάζεται το δικό μου σχόλιο. Αντανακλά το ποσοστό της ελληνικής κοινωνίας που ψήφισε αυτό
το κόμμα. Τουλάχιστον αυτό το ποσοστό, αν όχι μεγαλύτερο, καθώς σε όλα τα κόμματα υπάρχουν και οι
ανένταχτοι συμπαθούντες…».
Πολλοί που βάλλουν σήμερα κατά των Εβραίων υποστηρίζουν ότι το επίσημο κράτος του Ισραήλ
χρησιμοποιεί το Ολοκαύτωμα σαν άλλοθι για την πολιτική του στην Παλαιστίνη.
«Κοιτάξτε, εγώ ξέρω ένα πράγμα: Οτι δεν θα είχα καμία αξιοπρέπεια εάν δεν υπήρχε το κράτος του Ισραήλ.
Η γενοκτονία Εβραίων πολιτών διαφόρων χωρών έδειξε στους Εβραίους ακριβώς αυτό: Οτι το παιχνίδι
παίζεται με εθνικούς όρους. Και ουαί και αλίμονο σε αυτόν που δεν έχει από πίσω του ένα εθνικό κράτος να
τον προστατέψει. Το 50% των Εβραίων εξοντώθηκαν! Σε συνθήκες αφόρητες. Σε συνθήκες που με έκαναν να
κοιμάμαι μέχρι 12 χρονών με το φως αναμμένο από τον τρόμο… Ελεος! Γιατί θέλουμε από τους Εβραίους να
είναι οι ηθικότεροι όλων; Είναι σαν όλους τους άλλους; Ε, τότε, επιτρέψτε τους να είναι και κακοί! Είναι κι
αυτό μια ελευθερία. Είναι κακοί οι Εβραίοι, όπως είναι και οι χριστιανοί κακοί. Οι Εβραίοι είναι σαν όλους
τους ανθρώπους και ο εθνικισμός τους είναι ίδιος, δεν διαφέρει σε τίποτε από τον εθνικισμό των υπολοίπων.
Γι’ αυτό και χαίρομαι όταν αντιλαμβάνομαι ότι δεν δίνουν λογαριασμό σε κανέναν και κάνουν αυτό που
κάνουν για τη δική τους επιβίωση. Αρκετά πια με τους Εβραίους! Φτάνει! Ο Εβραίος, όπως έδειξε η Ιστορία,
και τώρα με το Ισραήλ και πριν το Ισραήλ, ήταν καταδικασμένος από χέρι. Ας μην είναι αποδεκτός. Τι να
κάνουμε; Οταν ενέδιδε στα πάντα, τον ονόμαζαν «hand kissing Pole», δηλαδή ότι έγλειφε τους πάντες.
Συνεπώς εγώ προτιμώ να είμαι ασφαλής. Δεν μπορώ να σκεφτώ λογικά όταν δεν είμαι ασφαλής, δεν μπορώ
να είμαι θετικό άτομο στην κοινωνία. Και όλα τα άλλα είναι ψευτιές και υποκρισίες. Ολοι μπορούν να είναι
ασφαλείς και να διεκδικούν την ασφάλειά τους, εκτός από τους Εβραίους οι οποίοι πρέπει να είναι
αγγελούδια! Γιατί; Ο ίδιος άνθρωπος γίνεται και άγγελος και διάβολος, ανάλογα με τις συνθήκες στις οποίες
είναι υποχρεωμένος να ζει».
Επιλογή από τα σχόλια
Αλαλής
Δυστυχώς, έχει δίκιο η κα Μόλχο, τουλάχιστον κατά 90%. Εγώ θέτω ένα ερώτημα: ποιοι Έλληνες δικηγόροι
και εν συνεχεία πρωταγωνιστές της πολιτικής ζωής της χώρας, απεκόμισαν χρήμα και μεγάλη εκλογική
πελατεία, υποστηρίζοντας,»διεκδικώντας» και αρπάζοντας εντέλει, με την βοήθεια του τότε δικαστικού και
παραδικαστικού κυκλώματος τις εβραϊκές περιουσίες και νομιμοποιώντας τις ως ελληνικές;
Η απάντηση, αν ποτέ γίνει γνωστή ‐την ξέρουν όμως αρκετοί‐ θα αποδομήσει τη σύγχρονη μεταπολιτευτική
μας ιστορία.
4 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Η εξουσία στην Ελλάδα ήταν πάντα μια βρωμερά βρώμικη υπόθεση…
Ένα πράγμα δεν κατάλαβα απ’όλα αυτά:
Κατα ποιόν τρόπο η κα καθηγήτρια αισθάνεται ασφαλής και αξιοπρεπής στην Θεσσαλονίκη επειδή το
κράτος του Ισραήλ ιδρύθηκε καταπατώντας την γή άλλου λαού και εξανδραποδίζοντας τον, και είναι η κύρια
πηγή αστάθειας και αναταραχής στην Μ.Ανατολή για πάνω απο 60 χρόνια τώρα;
Και κατα πόσον νομιμοποιείται να κατηγορεί την Ελλάδα, στην ουσία για την αρπαγή των περιουσιών των
Εβραίων της Θεσσαλονίκης, όταν το κράτος που την κάνει και αισθάνεται αξιοπρέπεια και ασφάλεια,
εξακολουθεί ακόμη και τώρα να αρπάζει και καταστρέφει την γή και τις περιουσίες των Παλαιστινίων;
Abravanel
Μακάρι περισσότεροι από εμάς στην ελληνοεβραϊκή κοινότητα να είχαμε το θάρρος της κ.Μόλχο.
Ενα πραγματάκι μόνο: το θράσος κάνει μερικούς να τολμούν να φέρνουν παραλληλισμούς με την
κατάσταση στην Μ.Ανατολή αδυνατώντας να καταλάβουν οτι εκεί έχουμε μια πολεμική σύγκρουση μεταξύ
αρκετών λαών, (αιγυπτίων, παλαιστινίων, ιορδανών, ισραηλινών κα), ενώ εδώ μιλάμε για ένα έγκλημα από
έλληνες ενάντια σε έλληνες. Το πρόβλημα δεν είναι η κ.Μόλχο αν νομιμοποιείται αλλά αν νομιμοποιείται να
επικρίνει την κ.Μόλχο αυτός ο οποίος στην ίδια του την χώρα επιτρέπει την διαιώνιση των εγκλημάτων των
γονέων ή παππούδων του. Αλλά η επιλεκτική μνήμη στην ναρκισσιστική ελληνική πραγματικότητα είναι
πάντα αξιοθαύμαστη, πχ εγώ ξέρω οτι 10.000 εβραίοι που έφυγαν την δεκαετία του ΄30 από την Θεσσαλονίκη
δεν έφυγαν για να εξανδραποδίσουν έναν άλλο λαό αλλά γιατί οι παππούδες ορισμένων εξέφρασαν κάποιες,
έντονες θα έλεγα, αντιρρήσεις με την παρουσία τους. Μάλιστα το ελληνικό κράτος τότε και ο ελληνικός λαός
εξέφραζαν βαθύτατα φιλοσιωνιστικά συναισθήματα.
Η’ όπως λέει ο Αμος Οζ: το 1930 στην Ευρώπη διάβαζα «Εβραίοι φύγετε από την Ευρώπη – πάτε στην
Παλαιστίνη» και την δεκαετία του 1990 διάβαζα στην Ευρώπη «Εβραίοι φύγετε από την Παλαιστίνη – γυρίστε
στην Ευρώπη»
Κατά τ’άλλα, για το υπόλοιπο 90% της συνέντευξης, ξέρω οτι σε πολλούς θα φανεί η Μόλχο επιθετική και
υπερβολική. Δυστυχώς η πραγματικότητα της Θεσσαλονίκης είναι αυτή – μάλιστα όσο περισσότερο διαβάζω
τόσο περισσότερο φαίνεται το κεντρικό κράτος καλύτερο και τόσο χειρότερη η τοπική κοινωνία. Το πρόβλημα
δεν είναι μόνο το τι έγινε κατά την διάρκεια του Ολοκαυτώματος, τολμώ να πω οτι είναι κάτι που δεν θα
ήθελα να βγάλω εύκολες καταδίκες. Αυτό όμως που είναι χωρίς δικαιολογία είναι η συμπεριφορά μετά: η
οργανωμένη και συστηματική μνημοκτονία οτιδήποτε εβραικού υπήρχε στην πόλη. Και δεν μιλώ μόνο για τα
10.900 από τα 11.000 που έγιναν η μαγιά για τον πλουτισμό των σημερινών «πλουσίων» της Θεσσαλονίκης.
Μιλώ για υπουργούς που πρότειναν στους εβραίους να αλλάξουν τα ονόματα τους, για δημοσιογράφους που
επαίρονταν οτι οι εβραίοι δεν θα είχαν το θάρρος να πάρουν πίσω τις ταφόπλακες από τον Αγ.Δημήτριο, την
αλλαγή των ονομάτων των εβραικών οδών αλλά και του Νοσοκομείου Χιρς σε Ιπποκράτειο…
σχολιαστής
Αbravanel λές «Ενα πραγματάκι μόνο: το θράσος κάνει μερικούς να τολμούν να φέρνουν παραλληλισμούς με
την κατάσταση στην Μ.Ανατολή αδυνατώντας να καταλάβουν οτι εκεί έχουμε μια πολεμική σύγκρουση
μεταξύ αρκετών λαών, (αιγυπτίων, παλαιστινίων, ιορδανών, ισραηλινών κα), ενώ εδώ μιλάμε για ένα
έγκλημα από έλληνες ενάντια σε έλληνες.»
Θράσος είναι να ονομάζεις τα εγκλήματα του Ισραηλινού κράτος «κατάσταση». Ασε, γιατί αν ψάξουμε το
θέμα της υφαρπαγής περιουσιών των Παλαιστινίων θα μελαγχολήσουμε. ‘Η της καταστροφής χτημάτων
φτωχών ανθρώπων στα πλαίσια της συλλογικής ευθύνης.
Και είναι εγκλήματα που γίνονται το 2009 απο μια δημοκρατική κυβέρνηση και όχι απο το θηριώδες
ναζιστικό καθεστώς το μακρινό ’40.
Abravanel
Τροχίδης Θεόδωρος, Βουλγαρίδης Ιωάννης, Βαρβαρίκας Νικόλαος, Λιολας Παντελής, Κρούγιου Κατερίνα,
Χατζηκώστας Απόστολος, Βλάχου Κωνσταντίνος, Δελλαγραμμάτικα, Τουρελιάς Χρυσ., Κοντογούρη Νίτσα.
Αυτά είναι τα πρώτα 10 ονόματα των ανθρώπων που συνεργάστηκαν με τους γερμανούς ναζιστές για την
5 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
απαλλοτρίωση ελληνικών εβραϊκών μαγαζιών στην Οδό Εγνατίας, (νούμερα μαγαζιών 16, 38, 3, 18, 22, 57, 61,
13, 14, 41 και αντίστοιχους αριθμούς μητρώου των εβραίων στην ΥΔΙΠ 17, 28, 31, 79, 80, 113, 113, 159, 157, 238).
Οι λίστες είναι χωρίς τέλος.
Το ΑΠΘ ακόμα και σήμερα είναι ιδιοκτησία της ΙΚΘ.
Αν θα ευκαιρούσαν οι σχολιάστες, με την άδεια του οικοδεσπότη προφανώς, μπορούμε να ασχοληθούμε
πρώτα με τα του οίκου μας πριν μας πιάσει η γνωστή ελληνική διεθνιστική αλληλεγγύη; Γιατί αλλιώς
κάποιος κακόβουλος θα μπορούσε να σκεφτεί οτι επικεντρωνόμαστε στο Ισραήλ αντί να χρειαστεί να
αντιμετωπίσουμε τους δαίμονες των πατεράδων και παππούδων μας. Και να υπενθυμίσω οτι οι 5.000 έλληνες
δεν έχουν λάβει μέρισμα από τα κλοπιμαία του Ισραήλ, ενώ η σημερινή Θεσσαλονίκη ζεί και βασιλεύει πάνω
στα εβραϊκά κλοπιμαία.
Συνήθως η απλούστερη απάντηση είναι η πιο απλή: η Ελλάδα είχε ανάγκη από χρήματα και δεν την
ενδιέφερε η οποιαδήποτε δικαιοσύνη είτε προς εβραίους, είτε προς χριστιανούς θύματα των γερμανικών
στρατευμάτων κατοχής. Ο Κ.Καραμανλής senior έθαψε το θέμα του Μέρτεν για αυτό τον λόγο. Υπάρχουν
υποψίες οτι ο Μέρτεν συνδέονταν με τον Καραμανλη ή με το προσωπικό περιβάλλον – κανείς δεν μπορεί να
μιλήσει με σιγουριά αλλά προσωπικά δεν νομίζω οτι αυτός ήταν ο λόγος.
Προσωπικά θεωρώ χειρότερη και ανεξήγητη την άρνηση της Ελλάδας να ζητήσει την έκδοση του Αλοϊς
Μπρούνερ ο οποίος ήταν ένας από τους δύο απεσταλμένους του Αϊχμαν για την Θεσσαλονίκη και οποίος έχει
καταδικαστεί σε Γαλλία και Αυστρία. Ο Μπρούνερ, ο οποίος ήταν αυστριακός και άρα δεν καλύπτεται από
την συμφωνία με την ΟΔΓ, κρύβεται στην Συρία με την οποία δε μας συνδέουν ιδιαίτερες πολιτικές ή
οικονομικές σχέσεις αλλά η Ελλάδα έχει αρνηθεί να εξετάσει καν το ζήτημα το 1985 όταν έδωσε μια
συνέντευξη από την Δαμασκό λέγοντας οτι λυπάται που δεν σκότωσε περισσότερους εβραίους, το 2001, το
2005 και το 2007 που είναι οι επίσημες αιτήσεις του ΚΙΣ. Οπως λέει και Χάγκεν Φλάισερ που εξηγεί το θέμα
καλύτερα από εμένα:
Πάνω σε αυτό, επιτρέψτε μου δύο παρατηρήσεις. Πρώτον, στη χώρα με την παροιμιώδη συχνότητα των
νομοθετικών αλλαγών, λίγοι νόμοι έχουν να επιδείξουν τέτοια μακροβιότητα όπως αυτά τα δύο περίφημα
διατάγματα. Mάλιστα, μια άρση, ακύρωση ή έστω τροποποίηση θα γινόταν ακόμα πιο εύκολη, αφού
εκείνοι οι νόμοι ομιλούν μόνο για αναστολή και όχι για οριστική παύση της δίωξης. Δεύτερον, ακόμη και
με αυτούς τους νόμους ξενικής προέλευσης η αναστολή της δίωξης περιορίζεται στους εγκληματίες
γερμανικής υπηκοότητας. Στην προκείμενη περίπτωση όμως, η συνεχιζόμενη επίμονη άρνηση του
ελληνικού κράτους να προβεί σε δίωξη του Mπρούνερ υιοθετεί αβασάνιστα τους κανόνες της ναζιστικής
Mεγάλης Γερμανίας, αφού ο κατά συρροήν δολοφόνος είναι Aυστριακός και ήταν πάντοτε, αν
εξαιρέσουμε την περίοδο του Anschluss 1938‐1945.
Το άρθρο του Φλάϊσερ είναι εδώ (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_28/05/2006_185422).
Τα ονόματα των δοσίλογων είναι δύο ειδών: αυτοί οι οποίοι προέβησαν σε εγκλήματα κατά χριστιανών και
εβραίων και δικάστηκαν από τα Ειδικά Δικαστήρια Δοσιλόγων και οι λίστες με τους μεσεγγυούχους. Ο
Σ.Δορδανάς που είναι ο μόνος που έχει ασχοληθεί αντιμετώπισε τεράστιες δυσκολίες τόσο από την Αρχή
Προστασίας Δεδομένων Πρ.Χαρακτήρα, όσο και από το Υπουργείο Εξωτερικών. Χαρακτηριστικά αναφέρω οτι
υπάρχουν χιλιάδες λογαριασμοί στην Ιωνική Τράπεζα που είναι κλειστοί και δεν ξέρουμε που έχουν
διοχετευτεί τα χρήματα. Ας μην ξεχνάμε τις προσπάθειες να καεί το αρχείο του Εφετείου πριν λίγα χρόνια
που περιείχε τα σχετικά αρχεία.
Εγώ δεν μπορώ να πω ονόματα γιατί υπάρχει η συκοφαντική δυσφήμηση, πχ γνωστό ζαχαροπλαστείο στο
κέντρο της πόλης. Μπορώ να αναφέρω όμως τον Βοσνιάδη, από το ιστορικό βιβλιοπωλείο Πυρσός της
Θεσσαλονίκης. Το 1941 οι Γερμανοί το εκτιμούν γύρω στα 6.600.000 δραχμές της εποχής και τον Απρίλιο του
ίδου έτους κατάσχεται και διαχειρίζεται από έναν άλλο μεγάλο βιβλιοπώλη της πόλης, τον Γ.Σ.Βοσνιάδη του
“Πυρσός” ο οποίος το λεηλατεί όπως μας λέει ο Ντ.Χριστιανόπουλος. Τελικά ο Μόλχο το “πουλάει” τον
Νοέμβριο του 1942 στον συνεργάτη των γερμανών και μεγάλη φυσιογνωμία της πόλης Βοσνιάδη για 1.200.000
δραχμές όταν η φρατζόλα κόστιζε τόσο. Το 1963 ο γιος και κληρονόμος του έλαβε το ποσό των 28.875
δραχμών.
6 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Μαρία
Στο «Θεσσαλονίκην ου μ’ εθέσπισεν» υπάρχει κεφάλαιο Ο «Πυρσός» του Βοσνιάδη, σ.130‐134 και Μόλχο,
σ.134‐137
Και πρώτα πρώτα θα σας πω για το βιβλιοπωλείο του Γεωργίου Βοσνιάδη, το οποίο βρισκόταν ακριβώς στη
γωνία Καρόλου Ντηλ και Τσιμισκή, παραδίπλα απο τον πάλαι ποτέ κινηματογράφο «Τιτάνια». Αυτό το
βιβλιοπωλείο το έβλεπα απο μικρός, δηλαδή απο την κατοχή, και μου έκανε εντύπωση το οτι, ενώ είχε μια
προπολεμική ταμπέλα που έγραφε «Βιβλιοπωλείον ο Πυρσός Γεωργίου Βοσνιάση», η ταμπέλα αυτή
επικαλύφθηκε επι κατοχής με μια καινούρια που έγραφε «Γερμανικόν Βιβλιοπωλείον Γεωργίου Βοσνιάδη».
Έκοβα κίνηση και έβλεπα ύποπτα πράματα, μπαινόβγαιναν αξιωματικοί Γερμανοί με τη στολή, και χαζός να
ήσουν καταλάβαινες οτι κάτι έτρεχε. Μετά την κατοχή βέβαια, η παλιά ταμπέλα αποκαταστάθηκε. Όταν
περί το 1946 άρχισα πια να γίνομαι τολμηρότερος και να μπαίνω μέσα στα βιβλιοπωλεία και να μην βλέπω
μόνο έξω απο τη βιτρίνα, τόλμησα και μπήκα [… γνωριμία με τον Βοσνιάδη, εκεί γνωρίζει και τον ποιητή
Κυριαζή]
Όσο για τον κύριο Βοσνιάδη, εκείνο το ειδυλλιακό σκηνικό που σας περιέγραψα ανατράπηκε ολόκληρο μέσα
μου, όταν πολύ αργά έμαθα τι σήμαινε η ταμπέλα «Γερμανικόν Βιβλιοπωλείον». Ο Βοσνιάδης ήταν δοσίλογος
και συνεργάτης των Γερμανών, το βιβλιοπωλείο του ήταν η σφηκοφωλιά της πνευματικής γερμανικής
προπαγάνδας στη Θεσσαλονίκη. Στο μέγαρο της Βαλαγιάννη, όπως θα θυμάστε οι παλιοί, είχε εγκατασταθεί
μια Ακαδημία του Μονάχου, η οποία είχε σκοπό τη διάδοση της γερμανικής γλώσσας σε όλο τον κόσμο. Αυτή
η γερμανική Ακαδημία εκτός απο τα φροντιστηριακά μαθήματα που έκανε, έβγαζε και διάφορες εκδόσεις
λογοτεχνικές, με υπεύθυνο τον Μιχάλη Παπαστρατηγάκη, δημοσιογράφο και διευθυντή της χιτλερικής
«Νέας Ευρώπης», που είχε έρθει απο την Αθήνα. Αυτός είχε εκδώσει το 1944 μια μελέτη του, «Τα «γερμανικά
γράμματα» του Γιάννη Καμπύση». Στην ίδια σειρά εκδόθηκαν και άλλα έξι επτά βιβλία, τα οποία διακινούσε
ο Βοσνιάδης. Αλλά το τρομερότερο είναι οτι ο Βοσνιάδης, με την ιδιότητα του στενού συνεργάτη των
Γερμανών σε θέματα παιδείας και κουλτούρας, ήταν αυτός ο οποίος ανέλαβε να δημεύσει και να καταστρέψει
τελικά το βιβλιοπωλείο Μόλχο. Πράγματι, το βιβλιοπωλείο Μόλχο καταρχήν το έκλεισαν οι Γερμανοί, για να
το μετατρέψουν σε κέντρο διανομής χαρτιού στις υπηρεσίες τους, και αργότερα πλάκωσαν οι συνεργάτες των
Γερμανών με υπεύθυνο τον Βοσνιάδη, τα κάναν γυαλιά καρφιά, τα σπάσαν, τα κλέψαν, και εξαφανίστηκε το
βιβλιοπωλείο. Αυτό το πράμα είναι που δεν συγχωρείται με τίποτα. Εάν αυτό γίνονταν απο
ταγματασφαλίτες, θα το καταλάβαινα. Απ’ τη στιγμή όμως που έγινε απο πνευματικό άνθρωπο, είναι κάτι
ασυγχώρητο.
Abravanel
Χριστιανόπουλος (http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=75&artid=116139&dt=07/11/1999).
Πάρη υπάρχει το πρόβλημα όμως οτι οι εβραίοι της Ελλάδας είναι εβραίοι όχι μόνο τυπικά ως πολίτες αλλά
«νοιώθουν» και έλληνες. Αυτό δεν είναι μια politically correct έκφραση αλλά αποδεικνύεται από την ιστορία
τους στο Αουσβιτς. Αν η ιστορία με την ελληνική σημαία κατά την εξέγερση τους δεν είναι αλήθεια, σίγουρα
τα ελληνικά τραγούδια και το περιεχόμενο τους που εντόπιζαν την Ελλάδα ως πατρίδα τους είναι γεγονός. Η’
τα χαρτιά του Μαρσέλ Νατζαρή που έθαψε στο Αουσβιτς όταν νόμιζε οτι θα πεθάνει και έλεγε «πεθαίνω
ξέροντας οτι η αγαπημένη μου Ελλάδα είναι ελεύθερη». Επίσης σήμερα ο οργανωμένος Ελληνικός Εβραϊσμός
μετέχει σε όλες τις «εθνικές υποθέσεις», από το Μακεδονικό μέχρι την περίοδο μετά τα Ιμια. Με αυτή την
λογική ο σημερινός ελληνικός εθνικισμός είναι πολύ περισσότερο «χαζός» από τον εθνικισμό προηγούμενων
δεκαετιών.
Παπούλης δεν μπορώ να το ξέρω – ξέρω οτι την πληρώσαμε με τον Μέρτεν τότε κυρίως ως έλληνες πολίτες,
όχι ως εβραίοι. Ξαναλέω, δεν είμαι τόσο αλαζόνας για να κρίνω πολιτικές επιλογές όταν δεν ξέρω η
εναλλακτική τι κόστος θα είχε – αυτό που μπορώ να κρίνω σήμερα για το γεγονός οτι σήμερα δεν
αποκηρύττουμε τις πολιτικές του παρελθόντος και άρα IMHO οι αμαρτίες των γονέων περνάνε στα παιδιά. Η
σημερινή Ελλάδα ευθύνεται για τους Μέρτεν και Μπρούνερ γιατί πολύ απλά εμμένει στις ίδιες πολιτικές,
ευθύνεται για τους δοσίλογους γιατί τους καλύπτει, βλέπε γνωστό υπεύθυνο του ΥπΕξ που δημοσιεύει
εξιδανικευμένες εικόνες ενώ ταυτόχρονα απειλεί ερευνητές να μην δημοσιεύσουν κομμάτια που να
αναφέρονται σε σημερινές μεγαλο‐οικογένειες. Η σημερινή Θεσσαλονίκη ευθύνεται γιατί βασίζει την ιστορία
της σε νεκρά φαντάσματα.
Οποιος είναι αύριο στην Ροτόντα ας κάνει μια βόλτα γύρω της – θα βρει αυτό που αντικειμενικά είναι
προϊόντα λεηλασίας του Ολοκαυτώματος. Μετά ας πάει να φάει το γνωστό τσουρέκι και να πιεί το καφέ στο
7 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Ηλέκτρα Παλάς που χτίστηκε επί του σχολείου της Αλιανς. Μετά ας ανέβει την Βενιζέλου και να αναρωτηθεί
ποιος έκανε αυτά τα ωραία κτίρια στα οποία ο Λαμπράκης έβγαλε την ομιλία πριν πέσει θύμα τροχαίου, να
περάσει από την Στοά Σαούλ και να καταλήξει στην Στοά Μαλακοπής που μέχρι το 1943 ήταν η Banque du
Salonique, η ανεπίσημη τράπεζα της ΙΚΘ που με επιταγή της πλήρωσε τα λύτρα ύψους. Δεν φταίω ούτε εγώ,
ούτε η Ρ.Μόλχο για το γεγονός οτι η συνειδητή επιλογή της πόλης είναι τα κρύβει και ούτε πρέπει να
δικαιολογώ εγώ οτι δεν είμαι ανθέλληνας και πεμπτοφαλαγγίτης σιωνιστής γιατί αναφέρω γεγονότα που
κανείς ουσιαστικά δεν αμφισβητεί αλλά απλά δεν αρέσουν.
οπότε θα περίμενε κανείς στην τελευταία ερώτηση είτε η μόλχο να παραπέμψει στην κυβέρνηση του
ισραήλ (“τι με ρωτάτε εμένα;”) είτε να την καταδικάσει
Η ερώτηση ήταν προβοκατόρικη και η Ρ.Μόλχο απάντησε με το γνωστό της τρόπο που είναι heads on χωρίς
ευγένειες. Σε μια άλλη συζήτηση όπου δεν θα παρεμβάλλονταν αυτή η άσχετη ερώτηση πιθανώς να
υπήρχαν διαφορετικές απαντήσεις στα θέματα της Μ.Ανατολής.
Είναι προφανές οτι διαφωνώ απόλυτα στην οποιαδήποτε παρομοίωση της κατάστασης στην Μ.Ανατολή και
Θεσσαλονίκη. Στην Μ.Ανατολή έχουμε 6 λαούς που σκοτώνονται μεταξύ τους διαπράττοντας συχνά
εγκλήματα πολέμου, ενώ στην Θεσσαλονίκη έχουμε ένα ζήτημα καθαρά εσωτερικής δικαιοσύνης όπου
πολίτες παρανόμησαν και έβλαψαν την ίδια την Ελλάδα συνεργαζόμενοι με ένα ξένο εχθρικό κράτος. Η
κατάσταση είναι ακριβώς η ίδια με τους καταπατητές των δασών σήμερα.
Παπούλη θα συμφωνούσα μαζί σου αν δεν είχαμε μια τόσο εκτεταμένη λεηλασία. Ανάμεσα στους 12.000
υπήρχαν κυρίως μικροαστοί και φτωχοί αφού η «αριστοκρατία» επικεντρώθηκε κυρίως στις 3.000 επιχειρήσεις
και στα κοινοτικά οικόπεδα. Αν είχαμε μια πιο τίμια αντιμετώπιση του γεγονότος θα μπορούσαμε όντως να
μιλήσουμε για «μια μαφία», έστω και για να γλυκάνουμε το χάπι. Αλλά αυτό δεν γίνεται με μνημεία που
χτίζονται ενάντια στην θέληση της πόλης, κάλυψη έστω και αυτή της «μαφίας» και ακροβατισμών όπως του
Σύριζα που αρνήθηκε να παραστεί στην κρατικήΗμέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος. Το είπα και το
ξαναλέω: αυτό που έγινε κατά την διάρκεια του Ολοκαυτώματος μπορεί να ξεπεραστεί, αυτό όμως που έγινε
μετά είναι χωρίς δικαιολογίες.
Γιάννης
«Η ερώτηση ήταν προβοκατόρικη και η Ρ.Μόλχο απάντησε με το γνωστό της τρόπο που είναι heads on χωρίς
ευγένειες. »
δεν βλέπω καμμία αγένεια, είπε την ωμή αλήθεια για τα οφέλη που παρέχει το ισραήλ στους εβραίους. όταν
τίθεται ζήτημα ζωής και θανάτου (αράβων‐εβραίων) δε θα κάτσει να απαντήσει κάνοντας λόγο περί
ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην παλαιστίνη και παγκόσμιας συναδέλφωσης των λαών, αυτά είναι για όσους
μιλούν (τη στιγμή κατά την οποία ομιλούν) με την πλάτη στον τοίχο, κι όχι για τους νικητές (τους
ισραηλινούς). αλλά η λογική της ωμής αλήθειας ακυρώνει αμέσως και τη συλλογιστική περί (εθνικά)
«ελληνοεβραίων», όταν κρίνει τις (υποτιθέμενες) 2 μητέρες πατρίδες με διαφορετικά κριτήρια.
«Στην Μ.Ανατολή έχουμε 6 λαούς που σκοτώνονται μεταξύ τους διαπράττοντας συχνά εγκλήματα πολέμου,
ενώ στην Θεσσαλονίκη έχουμε ένα ζήτημα καθαρά εσωτερικής δικαιοσύνης όπου πολίτες παρανόμησαν και
έβλαψαν την ίδια την Ελλάδα συνεργαζόμενοι με ένα ξένο εχθρικό κράτος»
δεν είναι 6 λαοί, «αιγύπτιοι», «σύριοι» κ.λπ. και «ισραηλινοί», αλλά δύο άραβες και εβραίοι, οι οποίοι
διεκδικούν την παλαιστίνη. βέβαια, στην περίπτωση της θεσ/κης δεν ετίθετο ζήτημα, στα 1940‐4, διαμάχης
ελλήνων‐εβραίων για την πόλη, αυτό είναι σημαντική διαφορά υπέρ της άποψής σου.
η ιστορία της κλοπής και εξόντωσης με την οποία ασχολείται η ανάρτηση δεν είναι μια τυχαία εσωτερική
υπόθεση δικαιοσύνης, η οποία δεν έχει αντίκτυπο σε άλλα κράτη. π.χ. αν οι έλληνες γερμανόφιλοι/δοσίλογοι
της θεσσαλονίκης λεηλατούσαν τις περιουσίες των ελλήνων κομμουνιστών της θεσσαλονίκης και τους
κατέδιδαν, αυτό θα αφορούσε αποκλειστικά την ελλάδα και όχι το ισραήλ ή άλλη χώρα.
Abravanel
Μα δεν αφορά καθόλου το Ισραήλ ! Μάλιστα αυτό το ζήτημα για το αν το Ισραήλ μπορεί να κινηθεί για να
διεκδικήσει περιουσίες νυν πολιτών του στην Ελλάδα έχει ήδη αντιμετωπισθεί το 1948 και έχει λυθεί χωρίς
καμμία διαφωνία και η απάντηση είναι ένα ξεκάθαρο όχι. Βγάλε την λέξη Ισραήλ – δεν υπάρχει και δεν
8 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
υπήρξε ποτέ μα ποτέ.
Το ζήτημα είναι το εξής για να μην το ανάγω σε πρόσωπα: το 1916 η ΙΚΘ αγόρασε με συμβολαιογραφική
πράξη 7 στρέμματα κοντά στο Τελλόγλειο για να καλύψει τις ανάγκες του νεκροταφείου. Αυτό δεν
απαλλοτριώθηκε ποτέ και απλώς κηρύχτηκε δημόσια γη λόγω «εγκατάλειψης των κατοίκων του το 1943»
(sic!). Από την στιγμή που το ΑΠΘ αρνήθηκε την δημιουργία μνημείου η ΙΚΘ τι οφείλει να κάνει; Να φανεί
μικρή και να διεκδικήσει την περιουσία της από έναν αμετανόητο καταπατητή ή να μην μιλήσει; Βρέθηκε η
έδρα του Μέρτεν και είναι και αυτή ανάμεσα στα 10.900 εβραϊκά σπίτια που άλλαξαν χέρια – τι κάνεις;
Χτυπάς το κουδούνι και λες καλησπέρα αλλά στο υπόγειο του σπιτιού ήταν ο χώρος βασανιστηρίων των εςες
και ο πατέρας σας το αγόρασε από αυτούς;
Παπούλη δεν είμαι άγιος, the smuck next door είμαι – ιδανικά θα είχε αναφερθεί καθόλου η λέξη Ισραήλ στην
συνέντευξη οπότε δεν θα υπήρχε θέμα. Δόξα τω Θεώ νομίζω οτι κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τον Πάνο
οτι δεν δίνει χώρο για να ακουστεί το μεσανατολικό, ώστε να τα πιάνατε αλλού. Πάντως Ι plead guilty as
charged and ask for leniency.
Αλαλής
Μιλάμε εδώ για τις θλιβερές σελίδες της ελληνικής ιστορίας. Μια ιστορία με άπειρες σελίδες υψηλών αξιών
και ιδανικών και λίγες πλην καθοριστικές σελίδες βαριάς μαύρης καταχνιάς. Όπως η δολοφονία του
Καπποδίστρια, η φυλάκιση και η καταδίκη του Κολοκοτρώνη, η μικρασιατική καταστροφή, το με συνοπτικές
διαδικασίες «ολιστικό» ξεπάστρεμα των άμοιρων Εβραίων της Θεσσαλονίκης.
Όλα αυτά δεν αθωώνουν βέβαια τους Ναζί Γερμανούς. Όπως όμως πολύ σωστά αναφέρει η κα Μόλχο χωρίς
βοήθεια από κατοίκους της Θεσσαλονίκης δεν θα είχε χαθεί ούτε το 25% των Εβραίων.
Αισθάνομαι ντροπή για την ενοχή των Ελλήνων σε αυτό το απαίσιο ολοκαύτωμα και επιθυμώ να ανοίξει η
δικαστική διερεύνηση του ζητήματος. Κι ας φτάσει το μαχαίρι πολύ βαθιά. Είναι απαράδεκτο να μένει αυτή
μεγάλη βρωμιά στη συλλογική μας συνείδηση.
Ελπίζω σύντομα να βρεθεί κάποιος πολιτικός ηγέτης που να τολμήσει. Θα είναι ο Παπανδρέου αυτός; Δεν
έχω πρόβλημα. Πρέπει όμως να γίνει κάποτε η δίκη. Αλλιώς, το κράτος δικαίου που ήδη είναι τρομακτικά
αδύναμο στην Ελλάδα, θα γίνει ανέκδοτο.
Μακάρι να είχα στοιχεία. Αμέσως θα έγραφα βιβλίο και θα το εξέδιδα. Και όποιος το κάνει θα πρέπει να τον
προστατεύσει ο καλώς νοούμενος προοδευτικός κόσμος και η ελληνική πολιτεία. Όσο και να έχουμε
αποδεχθεί τις αδικίες ως συστατικό στοιχείο του «κοινωνικού συμβολαίου» στον τόπο αυτόν, νομίζω είμαστε
ακόμη αρκετοί που επιθυμούμε την απόδοση δικαιοσύνης, ειδικά για τόσο μεγάλα ζητήματα.
ΥΓ Το σημαντικότερο από όλα όσα λέει η Μόλχο είναι ότι η κατάντια της μεταπολεμικής και της σημερινής
Θεσσαλονίκης, με τα στίφη των δεξιών και ακροδεξιών, οφείλεται στην απώλεια της μισής ψυχής της πόλης,
τον αφανισμό των Εβραίων. Σκεφτείτε ‐αν και στην ιστορία δεν υπάρχει εάν‐ την Θεσσαλονίκη σήμερα με
300.000 Εβραίους αντί των μεταπολεμικών εποίκων . θα ήταν ίσως μία από τις γοητευτικότερες
κοσμοπολίτικες πόλεις της Μεσογείου.
Μαύρο πρόβατο
Συμφωνώντας γενικά, να παρατηρήσω πάντως οτι είναι άλλο η διατήρηση της ιστορικής μνήμης και η
έρευνα των ιστορικών στο ερώτημα τι αντιπροσώπευαν στην ελληνική κοινωνία και το ελληνικό κράτος οι
δωσίλογοι και οι εγκληματίες/λαφυραγωγοί της κατοχής, και άλλο το ζήτημα της απόδοσης δικαιοσύνης. Το
δεύτερο κατά τη γνώμη μου παραμένει, όσα και να έχουν ήδη γίνει, εκκρεμές – από αυτήν την άποψη, κάθε
δικαστική προσφυγή νομιμοποιείται να «τρέξει» σήμερα, αλλά και αύριο.
Το πρώτο ανήκει σε μια πολιτική αντιπαράθεση που τσουρουφλίζει και έχει να κάνει με τη σύγχρονη ιστορία
της πατρίδας μας – γενικότερα της Ευρώπης, και πώς αυτή συνδέεται με το σήμερα.
(δικό μου)
19 Ιουλίου 2008
H Δημοτική Κίνηση των Πολιτών και της Οικολογίας
9 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Θεσσαλονίκης «μνημοκτονία»
Να μην ενταχθεί η Θεσσαλονίκη στο «Δίκτυο των Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της Ελλάδας περιόδου
1940‐1945», που έχουν συγκροτήσει δεκάδες φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σ’ όλη την Ελλάδα, αποφάσισε
χτες κατά πλειοψηφία το Δημοτικό Συμβούλιο Θεσσαλονίκης, αποδεχόμενο σχετική αρνητική εισήγηση της
«Επιτροπής Ονοματοθεσίας Οδών» στην πρόταση που είχε καταθέσει η Δημοτική μας Κίνηση στις 14/12/2006.
Σύμφωνα με τα εθνοκεντρικά‐προσβλητικά για την ιστορική μνήμη και τη νοημοσύνη των πολιτών της
Θεσσαλονίκης επιχειρήματα της «Επιτροπής Ονοματοθεσίας Οδών»
α) η εξόντωση του 91% των Εβραίων συμπολιτών μας στα ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου – το υψηλότερο
ποσοστό στην Ευρώπη δεν στοιχειοθετεί την ανάδειξη της πόλης μας σε «μαρτυρική πόλη», εφόσον το μαζικό
αυτό έγκλημα διαπράχθηκε εκτός Θεσσαλονίκης (!),
β) οι Εβραίοι «εγκαταστάθηκαν» στη Θεσσαλονίκη από την Ισπανία το 1492 άρα δεν είναι «μπαγιάτηδες» –
αποσιωπώντας προφανώς ότι είναι ξεριζωμένοι‐θύματα θρησκευτικών διωγμών και ότι η παρουσία εβραϊκών
κοινοτήτων στην πόλη μας ανάγεται τουλάχιστον στους «ελληνιστικούς χρόνους».
Η επιεικώς ανιστόρητη αυτή απόφαση της συντηρητικής πλειοψηφίας του Δημοτικού Συμβουλίου
Θεσσαλονίκης περιφρονεί ακόμη και την ομόφωνη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου του «Δικτύου
Μαρτυρικών Πόλεων» που στις 12/12/2006 στα Καλάβρυτα έκρινε ότι η Θεσσαλονίκη πρέπει να
συμπεριληφθεί «αυτοδικαίως» στις μαρτυρικές πόλεις‐μέλη του Δικτύου.
Σε μια περίοδο που μαίνονται οι «πόλεμοι της μνήμης» και οι αρνητές του Ολοκαυτώματος επιχειρούν να
αναιρέσουν το ιστορικό συνειδησιακό κεκτημένο της αντιφασιστικής νίκης, τέτοιες αποφάσεις ισοδυναμούν,
αντικειμενικά, με «υγειονομική ταφή του Ολοκαυτώματος», με «μνημοκτονία», για να επαναλάβουμε τις
σοβαρές προειδοποιήσεις δύο διαπρεπών ιστορικών, του Γερμανού Χάγκεν Φλάισερ και του Ισραηλινού Ίλαν
Πάπε.
Καλούμε τις αυτοδιοικητικές κινήσεις, τις πολιτικές, συνδικαλιστικές και κοινωνικές οργανώσεις της πόλης
μας και προπαντός την Εβραϊκή Κοινότητα – φυσικό κληρονόμο των Εβραίων μαρτύρων να ζητήσουν την
ανάκληση αυτής της προσβλητικής για την ιστορική αλήθεια και την πόλη μας απόφασης και να απαιτήσουν
από τη Δημοτική Αρχή να ανακηρύξει τη Θεσσαλονίκη σε μαρτυρική πόλη. Αποτελεί στοιχειώδη σεβασμό
προς τα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας και ιστορική παρακαταθήκη προς τις νεότερες γενιές που
μεγαλώνουν με τις «λευκές σελίδες» των κρατικών «εγχειριδίων » Ιστορίας.
ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ
Ο Γ. Μαργαρίτης στο βιβλίο του “Ανεπιθύμητοι συμπατριώτες” αναφέρει ότι μετά από έκκληση του
Συμβουλίου της ΙΚΘ κυκλοφόρησε εγκύκλιος, που διαβάστηκε σε όλες τις ενορίες και προέτρεπε τους
Θεσσαλονικείς να συμπαρασταθούν. Ο Μαργαρίτης αναφέρει ότι το τελευταίο διάστημα, εξαιτίας αυτής της
κίνησης, παρατηρήθηκε ένα ρεύμα συμπάθειας και βοήθειας.
Αυτό δεν ανατρέπει την εικόνα, αλλά δεν υπάρχει λόγος να μην επισημαίνεται.
Από καταβολής της… μπλογκόσφαιρας προσπαθώ να υπερασπιστώ τη Θεσσαλονίκη, με τον τρόπο μου.
Πολύ φοβάμαι ότι, σε ό,τι αφορά τους “μπαγιάτηδες” πρόκειται για χαμένη υπόθεση. Με παρηγορεί το
γεγονός ότι αυτοί, στο σύνολο του πληθυσμού της πόλης, είναι πλέον μειοψηφία. Η Θεσσαλονίκη είναι μια
“νέα” πόλη. Και σας διαβεβαιώνω ότι δεν έχει ιδέα για όλα αυτά!
Η Θεσσαλονίκη ΕΙΝΑΙ πολυπολιτισμική πόλη. Δεν έχει πια (πολλούς ) Εβραίους και (καθόλου)
μουσουλμάνους εξ Οθωμανών – αλλά θα εκπλαγεί όποιος κάτσει να δει από πόσες καρυδιές καρύδια
υπάρχουν εδώ… Πολυπληθέστεροι οι Αλβανοί και οι Πόντιοι από την τέως Σοβιετική Ένωση, αλλά και οι
παλαιοί (τρεις γενιές, μονάχα… ) Πόντιοι πρόσφυγες και Έλληνες Μικρασιάτες και Αρμένιοι και ευάριθμοι
Γερμανοί (μεγάλη παροικία στην Περαία! ) και Ρώσοι και παντοειδείς Βαλκάνιοι (μεταξύ τους λίγοι Έλληνες
Βορειοηπειρώτες ) και αρκετοί Παλαιστίνιοι και Λιβανέζοι και Σύροι και Αφρικάνοι (κυρίως από Νηγηρία και
10 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Τσαντ ) και Κινέζοι…
…και (βεβαίως… ) πάμπολλοι Μωραϊτες, αιγαιοπελαγίτες,, Κρητικοί, Βλάχοι, Σαρακατσαναίοι,
Καραγκούνηδες κλπ κλπ…
Μόνο Επτανησιακή παροικία δεν έχω εντοπίσει (κυρίως από φολκλορικές εκδηλώσεις ) αλλά αυτό δε
σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κιόλας! Τώρα που το σκέφτομαι θυμάμαι έναν Κεφαλλονίτη που είχε (έχει; )
ταβέρνα στην Ολυμπιάδος! Ξέρω κι έναν Λευκαδίτη οδοντίατρο, που πήρε …”Ρωσοπόντια” – και οι κόρες
τους αριστεύουν στα γράμματα και τον αθλητισμό!
Κάθε προέλευση και μια διαφορετική κουλτούρα …ως τώρα. Τώρα είμαστε στη φάση της ταχείας
ομογενοποίησης, με εμβληματικά σημεία σύγκλισης το σκυλάδικο, το φραπόγαλο, την αντιπαροχή, το ΙΧ και
τον …Ψωμιάδη.
Σημειώνω την εμπειρική μου παρατήρηση ότι σοβεί πραγματικός ρατσισμός των παλαιών ποντίων
προσφύγων εις βάρος των ποντίων που ήρθαν πρόσφατα, από την τέως Σοβιετική Ένωση. Αυτό, ως
καλοκάγαθος Μωραϊτης, δε μπόρεσα ποτέ να το καταλάβω…
Σημάδια του παρελθόντος υπάρχουν ακόμα, πολλά. Το πρόβλημα είναι η ανάδειξή τους. Ας έχουμε υπόψη,
ωστόσο, ότι η πληθυσμιακή αναλογία θα ήταν εντελώς διαφορετική υπέρ των γηγενών Ορθοδόξων (Ελλήνων
) αν δεν γινόταν η μεγάλη σφαγή του 1821 – για την οποία έμαθα κι εγώ από τον Μαζάουερ. Μιλάμε για
ολοκαύτωμα αναλόγου μεγέθους με εκείνο των Εβραίων!
Δεν υπάρχει λογικός άνθρωπος που να αποδίδει το φαινόμενο του Ολοκαυτώματος των Ελλήνων Εβραίων
(1943‐ 44 ) σε άλλο παράγοντα, πέρα από τους ναζί. Οι τριβές, οι (αμοιβαία, άλλωστε) καχυποψία, η
σύγκρουση οικονομικών συμφερόντων, οι προκαταλήψεις κλπ μεταξύ των εβραϊκών κοινοτήτων και των
ελληνόφωνων πληθυσμών του ελληνικού κράτους, σε όλη την ιστορική του διαδρομή, είναι γεγονός
αναμφισβήτητο. Η ιστορία έχει καταγράψει τρεις «ιδρυτικές» για το ελληνικό κράτος σφαγές εβραϊκών
κοινοτήτων, στα πρώτα χρόνια της Επανάστασης του’21: στην Τριπολιτσά, στο Βραχώρι (Αγρίνιο ) και στο
Νιόκαστρο. Έχει καταγράψει και δυο προγκρόμ, εις βάρος των Ελλήνων Εβραίων: στην Κέρκυρα (1891) και
στη Θεσσαλονίκη (1931).
Ωστόσο είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ αντισημιτισμός, με τη μορφή την έκταση και την
«ιδεολογική επεξεργασία» που έλαβε αυτός σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Καχυποψία, αντιπάθεια κλπ
υπήρχαν και στον 19ο και 20ο αιώνα. Όπως υπήρχε και η μακραίωνη συμβίωση, η οποία δημιουργούσε
δεσμούς ανάμεσα στους Έλληνες και τους Εβραίους. Θέλω να πω, ότι μετά το 1921 και πριν το Ολοκαύτωμα,
οι σχέσεις με τις εβραϊκές κοινότητες δεν ήταν μονοδιάστατες, ή άσπρο ή μαύρο. Στο χώρο και στο χρόνο
εμφανίζονταν και όλα τα ενδιάμεσα χρώματα. Συστηματικός, κατά κάποιον τρόπο, και πολιτικά / κοινωνικά
αξιόλογος αντισημιτισμός εμφανίστηκε ουσιαστικά μία φορά, περί το 1931, αλλά ήταν και τοπικά και χρονικά
περιορισμένο φαινόμενο, καθώς δε μπόρεσε ούτε να διαρκέσει, ούτε να επεκταθεί πέραν της Θεσσαλονίκης.
Στο πρόχειρό αυτό σημείωμα δε θα μείνω ιδιαίτερα στα γεγονότα πριν το Ολοκαύτωμα της κατοχής. Ωστόσο,
θα ήθελα να σημειώσω ότι στη συνείδηση των ορθόδοξων ελληνόφωνων πληθυσμών, που περνούσαν από
την οθωμανική κυριαρχία στη συγκρότηση του νεωτερικού εθνικού κράτους, οι εβραϊκές κοινότητες ήταν
πολιτικά εχθρικές, καθώς μέχρι τέλους είχαν συνδέσει τα συμφέροντά τους με τη συντήρηση της
Αυτοκρατορίας. Δηλαδή, με την αναστολή της εθνικής / πολιτικής/ κοινωνικής / οικονομικής προοπτικής για
τους επαναστατημένους ή ευρισκόμενους σε εμπόλεμη κατάσταση / αντιπαλότητα με τους Τούρκους, επί
έναν ολόκληρο αιώνα (1821‐ 1922). Σε όλη αυτή την περίοδο, η στάση των εβραϊκών κοινοτήτων απέναντι
στους Έλληνες συμπατριώτες τους ήταν επιφυλακτική – κι αυτό μεταφραζόταν αυτόματα σε εχθρική. Οι
εβραϊκές κοινότητες είχαν εντελώς διαφορετικούς στόχους: ήθελαν να προφυλάξουν τις σχέσεις και τα
προνόμια που είχαν εξασφαλίσει στα πλαίσια των μιλλέτ της Αυτοκτατορίας και, προφανώς, δεν μπόρεσαν
να εκτιμήσουν (προβλέψουν ) σωστά τις ιστορικές εξελίξεις και να προσαρμοστούν σε αυτές.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως αν δε μεσολαβούσαν οι ναζί, οι ελληνικές εβραϊκές κοινότητες θα ήταν ένας από
τους σημαντικότερους στρατηγικούς παράγοντες για την ανάπτυξη της χώρας μας. Κι ακόμα, οι εξελίξεις
στη Μέση Ανατολή πιθανότατα θα ήταν διαφορετικές. Ειδικά για τη Θεσσαλονίκη, τολμώ να ισχυριστώ ότι
θα ήταν σήμερα μια από τις οικονομικές και πολιτισμικές πρωτεύουσες της Ευρώπης, αν δεν καταστρεφόταν
η εβραϊκή της κοινότητα. Αλλά, η θύελλα του ναζισμού τα έφερε έτσι ώστε όλα αυτά να είναι απλές
υποθέσεις – και η Θεσσαλονίκη να έχει μεταβληθεί (ανεπανόρθωτα ) σε Μπουγατσαδούπολη. Αλλά με τα
11 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
«αν» δε γίνεται δουλειά – ας επιστρέψουμε στην πραγματικότητα.
Η αλήθεια είναι ότι το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων αντιμετωπίστηκε από τον ελληνικό λαό, το
επίσημο ελληνικό κράτος, την ορθόδοξη Εκκλησία και τις μεγάλες αντιστασιακές οργανώσεις (ΕΑΜ‐ ΕΛΑΣ)
ως πρόβλημα που αφορούσε δυο ξένους: τους Γερμανούς και τους Εβραίους. Οι Γερμανοί ήταν αυταπόδεικτα
ξένοι. Και οι Εβραίοι θεωρήθηκαν ξένοι γιατί υπήρξαν αδιάφοροι / αμέτοχοι / επιφυλακτικοί ή και εχθρικοί
στη θανάσιμη πάλη των Ελλήνων και του νεότευκτου κράτους τους με την Αυτοκρατορία. Επιπλέον, ειδικά
στη Θεσσαλονίκη, η αυτάρκεια της εβραϊκής κοινότητας (απόρροια του μεγέθους της, της πολιτισμικής της
στάθμης και της παράδοσής της) την οδήγησε στο να τονίζει τη διαφορά και την αντίθεση με το κυρίαρχο πια
ελληνικό στοιχείο, γεγονός που επέτεινε το διαχωρισμό – τη στιγμή που θα έπρεπε να επιδιωχθεί, ως
πολιτική προτεραιότητα, η ώσμωση και η άμβλυνση των αντιθέσεων. Η εβραϊκή κοινότητα ουσιαστικά
συνέχισε να εφαρμόζει την παλαιά της πολιτική, ενώ οι συνθήκες είχαν αλλάξει άρδην.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι στα 1943 η εβραϊκή κοινότητα δεν είχε δημιουργήσει κανέναν ουσιαστικό πολιτικό /
συμμαχικό δεσμό με ελληνικές δυνάμεις (κρατική ελίτ, Εκκλησία, αντίσταση) που θα μπορούσαν, την κρίσιμη
στιγμή, να δράσουν, όχι για την αποτροπή του Ολοκαυτώματος (αυτό ήταν αδύνατον) αλλά για το μετριασμό
του αριθμού των θυμάτων του. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ούτε το επίσημο ελληνικό κράτος, ούτε
καν το ΚΚΕ και το ΕΑΜ έδωσαν σημασία και βαρύτητα στο Ολοκαύτωμα ΜΕΤΑ την απελευθέρωση, παρόλο
που το συγκεκριμένο έγκλημα αφορούσε τη μεγαλύτερο αναλογικά σύνολο Ελλήνων πολιτών, που
δολοφονήθηκε από τους ναζί.
Οι πολιτικές κινήσεις που έγιναν στα 1943, κυρίως από τη Εκκλησία, με πρωτοστατούντα τον αρχιεπίσκοπο
Αθηνών Δαμασκηνό, για την αποτροπή του Ολοκαυτώματος (προς τον πρωθυπουργό Λογοθετόπουλο και
προς τις Γερμανικές αρχές κατοχής ) έγιναν αργά (τις μέρες που είχε ήδη αρχίσει η μεταφορά των
Θεσσαλονικιών Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης), ήταν υποτονικές (αν συγκριθούν με τις άλλες
δυναμικές καμπάνιες ανυπακοής που πραγματοποιήθηκαν στην κατοχή) και είχαν ως βασικό αίτημα την
ανθρωπιστική μεταχείριση των Ελλήνων Εβραίων – και τίποτα περισσότερο. Η μοναδική κίνηση στη
Θεσσαλονίκη καταγράφεται (και πάλι) ως πρωτοβουλία της Εκκλησίας (μετά από έκκληση του Συμβουλίου
της εβραϊκής κοινότητας ), σε επίπεδο ενοριών – και είχε ως αποτέλεσμα την (περιορισμένη, από τα
πράγματα ) έμπρακτη συμπαράσταση πολλών Θεσσαλονικιών προς τους Εβραίους, αλλά σε προσωπικό
πάντοτε επίπεδο.
Αξίζει να συγκριθεί αυτή η δραστηριότητα με εκείνη της Κέρκυρας (που απέτυχε, παρόλη την έντασή της )
εκείνη της Ζακύνθου (που πέτυχε απολύτως) και εκείνη των Αθηνών (που πέτυχε, σε σημαντικό βαθμό).
Αξίζει επίσης να επισημανθεί το εκτεταμένο φαινόμενο προστασίας των φυγάδων Εβραίων, είτε από τις
αντιστασιακές οργανώσεις, είτε από την Εκκλησία (Δαμασκηνός) σε συνεργασία με κρατικές δομές (Έβερτ)
είτε από ανθρώπους της υπαίθρου, το οποίο όμως γινόταν σε προσωπική βάση και υπό το πνεύμα του
ανθρωπισμού και της συμπαράστασης στον συγκεκριμένο διωκόμενο ή τη συγκεκριμένη διωκόμενη
οικογένεια.
Ειδικά για το Εβραϊκό Νεκροταφείο (σημερινό ΑΠΘ ) το αίτημα της κατάργησής του και της απόδοσης του
χώρου σε άλλες χρήσεις ήταν κοινωνικό και το είχαν θέσει ήδη από το 1925 οι πρόσφυγες που κατέκλυζαν τις
γύρω συνοικίες – και οι οποίοι επιζητούσαν την έκταση για τις δικές τους ανάγκες στέγασης. Το επίσημο
κράτος ήθελε το χώρο για να στεγάσει το Πανεπιστήμιο. Ωστόσο, τίποτε δεν είχε γίνει ως το 1942, καθώς
οποιαδήποτε σχετική ενέργεια ήταν αυτονόητο ότι θα έπρεπε να γίνει μετά από συνενόηση με την εβραϊκή
κοινότητα.
Αν δούμε την εκρηκτική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης εκείνη την εποχή, αλλά και στη συνέχεια, θα
διαπιστώσουμε ότι πολύ δύσκολα θα παρέμενε ως τις μέρες μας η έκταση του νεκροταφείου στην αρχική της
χρήση. Η επιχείρηση της “εκκαθάρισης”, που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1942, με ευθύνη της Γενικής
Διοίκησης Μακεδονίας (δηλ. του ελληνικού κράτους) αποτελεί ανεξίτηλο ιστορικό στίγμα, γιατί:
– έγινε χωρίς να προηγηθεί συνενόηση με την εβραϊκή κοινότητα – και χωρίς να προβλεφθεί κανένα εύλογο
αντάλλαγμα.
– υλοποιήθηκε σε μια ιστορική στιγμή όπου η εβραϊκή κοινότητα βρισκόταν σε θανάσιμη αγωνία και
απόλυτη πολιτική και κοινωνική αδυναμία.
– πραγματοποιήθηκε με τον πιο χυδαίο τρόπο, χωρίς να ληφθεί πρόνοια για σηματοδότηση του χώρου και
απόδοση οποιασδήποτε τιμής στους νεκρούς (και κατά προέκταση στους ζωντανούς ‐ακόμα – Έλληνες
Εβραίους)
– δεκάδες χρόνια μετά, το επίσημο ελληνικό κράτος, το ΑΠΘ και ο Δήμος της Θεσσαλονίκης εξακολουθούν
να παριστάνουν τον ανήξερο / αδιάφορο για το γεγονός.
12 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Τα τρία πρώτα στοιχεία αφορούν το ελληνικό κράτος (κατοχικό, εμφυλιακό και αυτό που ακολούθησε) και
την πόλη της εποχής (αρχές και κατοίκους), συνολικά.
Το τελευταίο αφορά πρωτίστως όλους εμάς, τους σημερινούς κατοίκους της ευρύτερης Θεσσαλονίκης – και
αναμένει ακόμα τη λύση του.
Σήμερα η Θεσσαλονίκη είναι μια (εν τοις πράγμασι) πολυπολιτισμική πόλη. Ταυτόχρονα, η διαδικασία
ομογενοποίησης των πάντων (σε ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο) βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Αν τα
πράγματα εξακολουθήσουν να κινούνται στην ίδια φορά, συζητήσεις όπως αυτή δεν θα έχουν το παραμικρό
νόημα σε λίγα χρόνια από τώρα.
Δε νομίζω ότι μπορεί να επιτευχθεί κάτι με την παραδοσιακή επίκληση του φιλότιμου, του ανθρωπισμού, της
ευθύνης, της υποχρέωσης κλπ. Ούτε καν με επίκληση της ενοχής.
Το πρόβλημα της μνήμης για την εβραϊκή κοινότητα είναι πρόβλημα μνήμης της συνολικής ιστορίας της
πόλης. Αφορά και τους μουσουλμάνους και τους Αρμένιους και τους Σλαβομακεδόνες και όλες τις άλλες
ιστορικές παρουσίες, που σήμερα υπάρχουν μονάχα ως “φαντάσματα”. Η λύση του προβλήματος έχει δυο
προϋποθέσεις:
α) τη δυνατότητα αυτοκατάφασης των σημερινών κατοίκων (εννοώ του κυρίαρχου, αν και πολυμερούς,
ελληνικού στοιχείου), και
β) την προοπτική μιας άλλης πορείας για το μέλλον της Θεσσαλονίκης.
Μόνο αν η σημερινή Θεσσαλονίκη στηριχτεί στα πόδια της πολιτικά και πολιτισμικά, αν διεκδικήσει
ένα διαφορετικό μέλλον, με μια δυναμική διεκδίκηση μιας διαφορετικής ποιότητας ζωής, θα μπορέσει
να “τακτοποιήσει” και τους εκκρεμείς λογαριασμούς με το παρελθόν της.
Η Θεσσαλονίκη του Ψωμιάδη, του Άνθιμου, του Παπαγεωργόπουλου, της φοβικής και συντηρητικής της
αριστεράς, της ψοφοδεούς κάστας των πανεπιστημιακών και της παρόμοιας του εμπορικού / επιχειρηματικού
της κόσμου, με τις εσωστρεφείς και οπισθοδρομικές ενώσεις των Ελλήνων προσφύγων της κλπ δεν είναι σε
θέση να το κάνει. Ουσιαστικά, δεν έχει κανένα μέλλον – οπότε δεν έχει ούτε τα φόντα να αναμετρηθεί και με
την ιστορία της.
Συνεπώς, η διαδικασία ανάδειξης της ιστορικής μνήμης για την εβραϊκή κοινότητα της πόλης δεν είναι κάτι
που μπορεί να πραγματοποιηθεί μεμονωμένα και ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες κοινωνικές και πολιτικές
διεργασίες που γίνονται στην πόλη. Με αυτή την έννοια δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος, ότι κάτι σημαντικό θα
συμβεί τα επόμενα χρόνια.
Ωστόσο, προσπαθώντας να ενισχύσω την άποψη ότι πέρα από τον ουμανισμό, τις καλές προθέσεις κλπ είναι
ύψιστο συμφέρον της πόλης να αναδείξει την πραγματική ιστορία της, διατηρώ την ελπίδα για ένα
διαφορετικό μέλλον.
Ίσως με δικαιώσουν τα μικρά παιδιά, που πλημμυρίζουν στα διαλείμματα τα τσιμεντένια προαύλια των
σχολείων. Ανάμεσά τους, και τα δικά μου παιδιά.
21 Ioυλίου 2008
Να αντισταθούμε στις προσπάθειες αλλοίωσης της ιστορίας της Θεσσαλονίκης!
Στην τελευταία συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Θεσσαλονίκης μεθοδεύτηκε από την
παράταξη της πλειοψηφίας η αποτροπή της ένταξης της Θεσσαλονίκης στο «Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και
Χωριών 1940‐1945». Κι αυτό παρά το γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη πλήρωσε βαρύτατο τίμημα στη ναζιστική
θηριωδία, με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς της Εβραϊκής της κοινότητας. Τα επιχειρήματα που
χρησιμοποιήθηκαν για την αποφυγή της ένταξης είναι κυριολεκτικά ανάξια σχολιασμού.
Για ολόκληρες δεκαετίες οι αρχές της Θεσσαλονίκης προσπαθούν συστηματικά να εξαλείψουν την ιστορική
μνήμη της πόλης. Προσπαθούν να κρύψουν με κάθε τρόπο ότι η Θεσσαλονίκη υπήρξε για πολλούς αιώνες
μια πόλη που την κατοικούσαν διαφορετικές εθνικές ομάδες / κοινότητες. Και, περισσότερο από κάθε άλλο,
προσπαθούν να κρατήσουν στο σκοτάδι, μέσω της συστηματικής αποσιώπησης, την ιστορική παρουσία της
13 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Εβραϊκής κοινότητας, η οποία ξεκινά από τους ελληνιστικούς χρόνους και η οποία εξοντώθηκε σε ποσοστό
91% από τους ναζί.
Καλούμε το δήμαρχο Θεσσαλονίκης και τους δημοτικούς συμβούλους της παράταξής του να αναθεωρήσουν
τη στάση τους, η οποία αποτελεί βαρύτατη δυσφήμιση για τη Θεσσαλονίκη, και να αποφασίσουν άμεσα την
ένταξη της πόλης στο «Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών 1940‐1945». Να προχωρήσουν σε ενέργειες
που θα σηματοδοτούν την ιστορική μνήμη της πόλης, θα αναδεικνύουν συνολικά το παρελθόν της και θα
τιμούν τα θύματα του Ολοκαυτώματος.
Προτείνουμε:
• Να ονομαστεί η στάση του υπό κατασκευήν μετρό στο ΑΠΘ, «Εβραϊκά Μνήματα»
• Να αναδειχτούν τα υπολείμματα του Εβραϊκού Νεκροταφείου και να δημιουργηθεί στο χώρο του ΑΠΘ
μνημείο στη μνήμη των θυμάτων του Ολοκαυτώματος
• Να δημιουργηθεί Εργαστήριο σε Τμήμα του ΑΠΘ, το οποίο θα έχει ως αντικείμενο τη μελέτη της ιστορίας
και της παράδοσης των Εβραϊκών Κοινοτήτων στην Ελλάδα.
• Να εντάξει ο Δήμος Θεσσαλονίκης στις ετήσιες εκδηλώσεις που διοργανώνει, εκδηλώσεις μνήμης για την
Εβραϊκή Κοινότητα της πόλης.
Καλούμε τους πολίτες της Θεσσαλονίκης να αντισταθούν στη συνεχιζόμενη προσπάθεια για εξόντωση της
μνήμης και για απόκρυψη της ιστορίας της πόλης. Αν θέλουμε ένα καλύτερο μέλλον για την πόλη μας, θα
πρέπει να μαθαίνουμε και να τιμούμε το παρελθόν της.
ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ
Μαύρο πρόβατο
Η αλήθεια είναι ότι το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων αντιμετωπίστηκε από τον ελληνικό λαό, το επίσημο
ελληνικό κράτος, την ορθόδοξη Εκκλησία και τις μεγάλες αντιστασιακές οργανώσεις (ΕΑΜ‐ ΕΛΑΣ) ως
πρόβλημα που αφορούσε δυο ξένους: τους Γερμανούς και τους Εβραίους.
800 Εβραίοι Θεσσαλονικιοί πολέμησαν στις τάξεις του ΕΛΑΣ και γλίτωσαν απ’τα στρατόπεδα (περίπου
κανείς στις λοιπές αντιστασιακές οργανώσεις). Αναφέρεται επιπλέον – και δεν έχω δει να διαψεύδεται – οτι
θα ήταν τάξεις περισσότεροι αν ο Ζβι Κορέτζ δεχόταν επιχείρηση του ΕΛΑΣ για εκκένωση του εβραϊκού
πληθυσμού της πόλης στο βουνό, που προτάθηκε χωρίς μάλιστα να συνδέεται με κατοπινή υποχρέωση
συμμετοχής των εκκενωθέντων στις μάχιμες δυνάμεις του. Για τη δράση του αυτή ο ΕΛΑΣ μνημονεύτηκε και
τιμήθηκε επανειλημμένα από εβραϊκές κοινοτικές οργανώσεις, με τη λήξη του πολέμου αλλά και πολύ πολύ
αργότερα.
Εσένα τι σε βολεύει και τα πνίγεις αυτά στην παραπάνω επιεικώς παραπλανητική φόρμουλα;; Ευτυχώς που
δε μας διαβάζει η κ.΄Μόλχο…
Μαρία
Συμπληρώνοντας το μαυροπρόβατο:
Η Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου στήν εισαγωγή του Βιβλίου «Το ολοκαύτωμα στις μαρτυρίες των Ελλήνων
Εβραίων» αναφέρει οτι «το ΕΑΜ προσέφερε απο το 1941 τη βοήθειά του, την οποία απέκρουσε η εβραϊκή
ηγεσία της Θεσσαλονίκης, ενώ τη δέχτηκαν 5.000 Εβραίοι, που φυγαδεύτηκαν απο τη Θεσσαλονίκη με τη
συνδρομή των σιδηροδρομικών. Όμως στη Θεσσαλονίκη μια μαζική έξοδος για τους 56.000 Εβραίους
κατοίκους, θα ήταν εκ τω πραγμάτων αδύνατη. Ήδη και για τις ανιστασιακές οργανώσεις οι συνθήκες στη
Θεσσαλονίκη ήταν δύσκολες*
*Έκθεση της κεντρικής επιτροπής του ΕΑΜ μεταφρασμένη στα αγγλικά (Γεννάδειος Βιβλιοθήκη)
Επειδή οι εβραίοι γονείς μιας φίλης γνωρίστηκαν στο βουνό, ήθελα απο μέρες να αναφέρω τη συμμετοχή
εβραίων στον ΕΛΑΣ αλλά σκέφτηκα οτι μπορεί να παρεξηγηθώ. Είναι δηλαδή σα να λες στον άλλο «αν δεν
ήσουν βασιλικός, θα είχες σωθεί»
Απ’ το ίδιο βιβλίο κάτι τραγικό; εκληματικό θα έλεγα, μαρτυρία του Λεών Περαχιά απ’ τους επιζώντες του
Μπιρκενάου.
«Δυστυχώς τα βάσανά μου δεν είχαν τελειώσει. Ενώ σε όλη την Ευρώπη αυτοί που γύρισαν απ’ τα
14 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
στρατόπεδα απαλλάχτηκαν απ’ το στρατιωτικό, εδώ στην Ελλάδα μας επιστράτευσαν και μας στείλαν στην
πρώτη γραμμή του πυρός. Ένα πράμα δεν μπόρεσα να καταλάβω: έπρεπε να επιστρατευθούν οι περίπου
πενήντα Ελληνοεβραίοι, για να κατασταλεί το αντάρτικο; Το τραγικότερο είναι οτι εφτά παιδιά που γλίτωσαν
απ’ τους Ούνους, άφησαν τα κορμιά τους στα πεδία των μαχών. Δεν πιστεύω να υπάρχει άνθρωπος με λίγη
λογική που να επικροτεί το οτι μας έστειλαν στην πρώτη γραμμή. Έπρεπε να μας στείλουν στα μετόπισθεν.
Επιστρατεύθηκα στις 25.10.47 και απολύθηκα στις 8.5.50. Ο κάθε άνθρωπος γιορτάζει τα γενέθλιά του μία
φορά το χρόνο. Αυτό είναι το κανονικό. Έλα που εγώ γεννήθηκα τρεις φορές: τον Μάη του 1920, τον
Ιανουάριο του 1945 και τον Μάη του 1950. Πώς να μην ονομάσω το βιβλίο μου Μαζάλ; (μαζάλ στα εβραϊκά
σημαίνει τύχη)»
(δικό μου)
Μαρία,
σιγά και με το μαλακό… 5000 Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, λέει, φυγαδεύτηκαν από τους σιδηροδρομικούς; Ο
αριθμός μου φαίνεται υπερβολικός. Υπάρχει άλλη πηγή / μαρτυρία σχετικά;
μαύρο πρόβατο,
το περίγραμμα που επιχείρησα έγινε με βάση τα γραφόμενα του Μαζάουερ και του Μαργαρίτη, κυρίως. Αν
γνωρίζεις ότι υπήρξε πρόταση του ΕΛΑΣ για «την εκκένωση του εβραϊκού πληθυσμού της πόλης στο βουνό»
(sic!) πες μας περισσότερα γι’ αυτό. Σε ό,τι με αφορά, δεν έχω τη διάθεση να «πνίξω» το παραμικρό, ούτε να
παραπλανήσω κανέναν. Ηρέμησε, σιβουπλέ!
Γράφει ο Γ. Μαργαρίτης:
Στις εκθέσεις των περιφερειακών οργανώσεων του ΚΚΕ ή του ΕΑΜ, στις παραμονές της Απελευθέρωσης ή
αμέσως μετά από αυτήν, όταν το σύνθημα περί τιμωρίας των δωσιλόγων βρίσκεται στο επίκεντρο των
διεκδικήσεων και των κινητοποιήσεων, σπάνια η κατηγορία περιλαμβάνει την εναντίον των Εβραίων δραση
των κατηγορουμένων. Η πρώτη ειδική απόφαση της ηγεσίας του ΚΚΕ για το Εβραϊκό ζήτημα πάρθηκε στις 6
Οκτωβρίου του 1945, την τελευταία ημέρα των εργασιών του 7ου Συνεδρίου του ΚΚΕ. Επρόκειτο απλώς για
ένα ψήφισμα, ανάμεσα σε έντεκα συνολικά (που αναφέρονταν ενδεικτικά, στους μικροϊδιοκτήτες, τους
δημόσιους υπαλλήλους, τις γυναίκες κλπ κλπ)
(Ανεπιθύμητοι συμπατριώτες, σελ. 73‐4)
Ο αριθμός των Εβραίων που εντάχτηκαν στις στρατιωτικές ή πολιτικές υπηρεσίες της Αντίστασης υπολογίστηκε
από τον Μαζάουερ σε περίπου 650 άτομα (…) Ο τρόπος και η μέθοδος υπολογισμού δεν διευκρινίζονται.
(Μαργαρίτης, ο.π, σελ. 75, υποσημ. 4)
Προσθέτω ότι αυτοί οι 650 προέρχονταν ΚΑΙ από Θεσσαλία, Χαλκίδα, Αθήνα κλπ, όπου οι δυαντότητες ήταν
πολύ μαγαλύτερες, σε σχέση με τη Θεσσαλονίκη.
Μαργαρίτης και πάλι (σελ. 84‐85)
Στην περιοχή του ΕΛΑΣ, στην Κεντρική Μακεδονία, στα γύρω από τη Θεσσαλονίκη συγκροτήματα, κάποια πιο
έντονη εβραϊκή παρουσία εκδηλώνεται στην περιοχή του 16ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, στο Βέρμιο. Στο τέλος
της Κατοχής, δύο από τους δεκαεννέα συνολικά Θεσσαλονικείς αντάρτες του Συντάγματος είναι Εβραίοι
(Αβραάμ Καράσσο και Ιακώβ Μωσέ) ενώ κάποιοι άλλοι σκοτώθηκαν ή εκτελέστηκαν στις μεγάλες
εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της άνοιξης του 1944. Μιλάμε, φυσικά, για ένα σύνολο πολλών εκατοντάδων
καταγραμμένων ανταρτών του Συντάγματος. Στις άλλες μονάδες της περιοχής τα εβραϊκά ονόματα είτε
απουσιάζουν είτε είναι σπανιότατα.
15 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
μαύρο πρόβατο, αναρωτιέμαι που στην ευχή βρέθηκαν οι 800 Θεσσαλονικοί Εβραίοι αντάρτες στον ΕΛΑΣ…
Τώρα, για την υπόθεση της πρότασης της «εκκένωσης της πόλης στο βουνό», από τον ΕΛΑΣ. Ο Μαργαρίτης
σημειώνει:
Είναι γεγονός ότι την εποχή της κρίσης ούτε το αντιστασιακό κίνημα ούτε οι κρατικές αρχές ούτε ο παράνομος
Τύπος ούτε ο επίσημος κατοχικός αντέδρασαν με ορατούς πολιτικά τρόπους στα όσα συνέβαιναν (σσ. στη
Θεσσαλονίκη)
(…)
Το Ολοκαύτωμα στην ελληνική εκδοχή του – όσον αφορά τη Θεσσαλονίκη – ήταν, στην πράξη, η μόνη ίσως
σημαντική απόφαση των δυνάμεων Κατοχής που συνάντησε τόσο μικρή αντίσταση, τόση σιωπή και κοινωνική
παθητικότητα στην κατεχόμενη Ελλάδα.
(ο.π. σελ. 118‐9)
Για κάθε λογικό άνθρωπο αυτή η διαπίστωση αφορά ΚΑΙ την αριστερά, δηλ. το ΕΑΜ‐ ΕΛΑΣ. Η συνολική
εντύπωση που έχω ότι οι Έλληνες αντιμετώπισαν τη θανάσιμη σχέση Εβραίων και Γερμανών σαν κάτι που
αφορούσε δύο ξένους, παρά τις σημαντικές εξαιρέσεις (όχι στη Θεσσαλονίκη) παραμένει ο κανόνας.
Τουλάχιστον μέχρι να αποδείξει κάποιος ΠΕΙΣΤΙΚΑ ότι ισχύει κάτι διαφορετικό.
Το έστειλαν από τη Γαλλία (όχι το μ.π.):
http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Holocaust/greekbishop.html (http://www.jewishvirtuallibrary.org
/jsource/Holocaust/greekbishop.html)
Είναι η επιστολή του αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού και άλλων, προς τον κατοχικό πρωθυπουργό
Λογοθετόπουλο.
Από την ίδια πηγή, ένας σύνδεσμος που φωτίζει μια εντελώς άγνωστη (σε μένα) πτυχή:
http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Holocaust/Collaboration.html (http://www.jewishvirtuallibrary.org
/jsource/Holocaust/Collaboration.html)
Εβραίοι της Θεσσαλονίκης μηνύουν στο δικαστήριο δωσιλόγων δεκάδες συμπατριώτες τους, μετά την
επιστροφή τους από τα στρατόπεδα, για συνεργασία με τους Γερμανούς! Ημερομηνία: 11 Σεπτεμβρίου 1945
Παπούλης
Πάνο
ο R. Clogg αναφέρει στο βιβλίο του Greece 1940 – 1949, occupation , resistance , civil war : a documentary History
μεταξύ άλλων πολύ σημαντικών ( και ενδιαφερόντων για τις σχετικές μας συζητήσεις ) εγγράφων μια
μεταφρασμένη από τα ελληνικά προκήρυξη της ΚΟΑ ΚΚΕ σχετικά με τις διώξεις των Εβραίων που όπως
φαίνεται είχαν μόλις αρχίσει. Βρίσκεται στα αρχεία του SOE με αριθμό : PRO , SOE HS5/231. το φθινόπωρο
του 43.
Για όποιους ενδιαφέρονται επιχειρήστε στο :
http://books.google.com/books?id=0veZdS654aQC&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_v2_summary_r&ca(http
/books?id=0veZdS654aQC&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_v2_summary_r&cad=0#v=onepage&q=&
f=false)
δεξιός
Πολυ ενδιαφερουσα η αποψη της ΚΟΑ για τους λογους που γινονταν οι διωξεις των Εβραιων απο τους
Γερμανους.
16 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
They want to divert our attention to an imaginary enemy,enabling us in this way to forget our real enemies,the
conqueror AND the leaders of EDES.
Φθινοπωρο 1943.
Abravanrel
Υπάρχουν δύο τελείως ξεχωριστά θέματα, αλλά τελείως ξεχωριστά:
1. Η περίοδος της Κατοχής και η τύχη των εβραϊκών κοινοτήτων, με ή χωρίς την βοήθεια των συμπολιτών
τους.
2. Η περίοδος αμέσως μετά την Κατοχή και μέχρι σήμερα.
Η τύχη των εβραϊκών περιουσιών και των εβραϊκών κοινοτικών κτημάτων και η συστηματική μνημοκτονία
μπορεί να ξεκινάει από το Ολοκαύτωμα αλλά αφορά κυρίως την δεύτερη περίοδο.
Αυτά τα δυο ουσιαστικά δεν συνδέονται τόσο πολύ μεταξύ τους. Πχ δεν θα είχα πρόβλημα ακόμα και να
δεχτώ οτι η Μητρόπολη της Θεσσαλονίκης σε ένα θεωρητικό επίπεδο θα ήθελε να είχε βοηθήσει τους
εβραίους της πόλης ή ακόμα και τους βοήθησε.
Αυτό όμως δεν αναιρεί οτι συμμετείχε στην λεηλασία του νεκροταφείου και των εβραϊκών περιουσιών και
μάλιστα δεκάδες εκκλησίες της πόλης είναι φτιαγμένες σήμερα από εβραϊκά μνήματα, ενώ ο σημερινός
Μητροπολίτης διακρίνεται για την εβραιοφαγία του.
Το ζήτημα αυτών που βοήθησαν είναι λίγο περίπλοκο και εντείνεται από την πεποίθηση που έχουμε όλοι μας
οτι η Ελλάδα ήταν και είναι ομοιογενής χώρα, υπάρχουν τεράστιες διαφορές μεταξύ της Κατερίνης και
Ζακύνθου που έσωσαν τους εβραίους και της Θεσσαλονίκης και της Κέρκυρας που δεν το έκαναν.
Πάντως μια παράμετρο επειδή δεν μου αρέσει και η αγιοποίηση οποιουδήποτε, να μην ξεχνάμε πως πριν
το ξεπάστρεμμα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και μέχρι το 1946, αρκετοί Εβραίοι της παγκόσμιας
κοινότητας ζητούσαν ως Πρωτεύουσα του Εβραϊκού Κράτους τη Θεσσαλονίκη…
Αυτό ως θέμα δεν υφίσταται και δεν αναφέρθηκε ως κατηγορία ούτε καν από τα πλεον αντισημιτικά
τμήματα του πληθυσμού – όχι οτι δεν συνέβη, αλλωστε γνωρίζουμε οτι η ίδια η ελληνική κοινότητα της
πόλης έστειλε επιστολή μαζί με την εβραική στον Βενιζέλο υπερ μιας αυστριακής προστασίας, ενώ οι
σαλονικιοί σιωνιστές ήταν ενάντια της λύσης του Ισραήλ και υπέρ της Θεσσαλονίκης. Αλλά η αντίδραση του
ίδιου του Ελληνικού Κράτους της εποχής είναι ενδεικτική, όχι μόνο δεν αντιμετώπισε εχθρικά αυτές τις
πρωτοβουλίες αλλά προσπάθησε να τους «καλοπιάσει».
Από την ίδια πηγή, ένας σύνδεσμος που φωτίζει μια εντελώς άγνωστη (σε μένα) πτυχή:
Εβραίοι της Θεσσαλονίκης μηνύουν στο δικαστήριο δωσιλόγων δεκάδες συμπατριώτες τους, μετά την
επιστροφή τους από τα στρατόπεδα, για συνεργασία με τους Γερμανούς! Ημερομηνία: 11 Σεπτεμβρίου
1945
Καθόλου άγνωστη αλλά θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή οτι ενώ εβραίοι καταδικάστηκαν για
εγκλήματα εναντίον άλλων εβραίων, δεν υπάρχει ούτε ένας χριστιανός ο οποίος να καταδικάστηκε. Και
επιπλέον υπάρχει το θέμα των 12.000 δοσίλογων που είναι ελαφρώς μεγαλύτερο.
μαύρο πρόβατο, αναρωτιέμαι που στην ευχή βρέθηκαν οι 800 Θεσσαλονικοί Εβραίοι αντάρτες στον
ΕΛΑΣ…
Χριστιανικά ονόματα, αλλά για το 800 σαλονικιοί αντάρτες αμφιβάλλω και εγώ. Μετά τον πόλεμο
δημιουργήθηκαν δυο παρατάξεις στην κοινότητα, οι «Πολωνοί» από τα στρατόπεδα και οι «Βουνίσιοι» από τα
βουνά. Οι Πολωνοί υπερτερούσαν αριθμητικά ακόμα και αν σκεφτεί κάποιος οτι το 90% είχε δολοφονηθεί
στους θαλάμους αερίων.
A number of those who did escape
later became kapetans in ELAS fighting units, such as
Itzhak Mosheh (“Kitsos”), Robert Mitrani(“Hippokrates”),
17 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
David Broudo and Iddo Shimshi (“Makkabaios”) (http://www.amazon.com/Jewish‐Resistance‐Wartime‐Greece‐
Steven/dp/0853035989).
Από το βιβλίο του Bowman Jewish Resistance In Wartime Greece.
Cacofonix
Φοβάμαι ότι η κυρία Μόλχο Θα πρέπει να τα βρει και με το ΚΙΣ αλλά και με το Εβραϊκό μουσείο του
Ολοκαυτώματος Yad Vashem, όπως και με το Αμερικάνικο Μουσείο Ολοκαυτώματος.
Λέει ότι:
Και έχουμε περιπτώσεις σαν τα Γιάννινα και τη Θεσσαλονίκη με ποσοστό απώλειας, 98% και 96% αντίστοιχα.
Ολα αυτά με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι χριστιανοί κάτοικοι εκεί που ήθελαν διέσωσαν τους Εβραίους κι
εκεί που δεν ήθελαν τους κατέδωσαν, ασχέτως αν δεν γνώριζαν ακριβώς τι τους περίμενε. Στη Θεσσαλονίκη οι
χριστιανοί περίμεναν από πριν, από τον μεσοπόλεμο, από τη μεγάλη πυρκαγιά του ‘17, πώς και πώς να φύγουν
οι Εβραίοι.
Όμως το μουσείο Yad Vashem, στους πρώτους «Δίκαιους των Εθνών» κατέταξε τον Μητροπολίτη Γεννάδιο της
Θεσσαλονίκης. Δείτε και τη λίστα εδώ:http://www1.yadvashem.org/heb_site/righteous
/pdf/virtual_wall_of_honor/GREECE.pdf (http://www1.yadvashem.org/heb_site/righteous
/pdf/virtual_wall_of_honor/GREECE.pdf)(στο τέλος της σελίδας 1).
Ήδη από το 1969, δηλαδή από τους πρώτους και ταυτόχρονα με τον Άγγελο Έβερτ και τον Αρχιεπίσκοπο
Δαμασκηνό, κατέταξε τον Επίσκοπο Θεσσαλονίκης μεταξύ των «Δίκαιων».
(Ο ορισμός του «Δίκαιου των Εθνών» βρίσκεται εδώ στα αγγλικά:
http://www1.yadvashem.org/righteous_new/about_the_righteous.html (http://www1.yadvashem.org
/righteous_new/about_the_righteous.html))
Άρα σε αναγνώριση των αγώνων του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γενναδίου και του ποιμνίου του συνεπώς,
το αρμόδιο Ισραηλίτικο όργανο, που ασχολείται με το ολοκαύτωμα, τον έχει κατατάξει μεταξύ των
ευεγερτών του Ισραηλίτικου έθνους.
Κάποιος μεταξύ της κ Μόλχο και του Yad Vashem λοιπόν ψεύδεται. Και προφανώς δεν είναι το Yad Vashem.
Άλλωστε οι επαναπατρισθέντες Θεσσαλονικείς Ελληνοεβραίοι κατέθεσαν μήνυση επί δοσιλογισμώ η οποία
επίσης βρίσκεται στο Jewish Virtual Library του American‐Israeli Cooperative Enterprise (που φυσικά
παραπέμπει στο Yad Vashem).
Η μήνυση εδώ:
και φυσικά περιλαμβάνει στη δραματική πλειοψηφία μόνο ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ με
πρωτοστάτη των επιζήσαντα Αρχιραβίνο Κόρετζ.
Άρα και πάλι κάποιος μεταξύ της κ Μόλχο και του Yad Vashem λέει ψέμματα.
Επίσης το ΚΙΣ Ελλάδας έχει δημοσιεύσει το σχέδιο νόμου του Ιανουαρίου του 1946 για την προστασία των
περιουσιών των Εβραίων, όπου τους αποδίδεται ένα μοναδικό προνόμιο, έναντι των χριστιανών
συνΕλλήνων τους:
Τις περιουσίες των άκληρων Εβραίων που θανατώθηκαν τις κληρονομεί όχι το Ελληνικό κράτος, άλλα
το ΚΙΣ.
http://www.kis.gr/index.php/2008‐10‐31‐15‐01‐15/2009‐05‐31‐09‐40‐24.html (http://www.kis.gr/index.php
/2008‐10‐31‐15‐01‐15/2009‐05‐31‐09‐40‐24.html)
Πάλι υπογεγραμμένο από τον Αντιβαλιά κι Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, είναι ένας πρωτοφανέστατο
προνόμιο όπου η κατοχή περιουσίας ακλήρων δεν περιέχεται στο κράτος, αλλά σε μια οργάνωση που δεν έχει
κρατική υπόσταση. Νομίζω ότι ισχύει μέχρι και σήμερα. (Τις συνέπειες αυτού του διατάγματος δεν θα τις
εξηγήσω τώρα.)
Σίγουρα λοιπόν είτε η κ Μόλχο, είτε το ΚΙΣ ψεύδεται. (Στη σελίδα υπάρχουν κι άλλα έγγραφα άκρως
χαρακτηριστικά της κατάστασης της περιουσίας των εβραίων στη θεσσαλονίκη στα μεταπολεμικά χρόνια).
18 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Τώρα τη θεωρία του Yad Vashem, ότι ο Κόρετζ ήταν ο κύριως και μοναδικός υπεύθυνος – φυσικό πρόσωπο
(εκτός των Ναζιστών βέβαια) για την εξόντωση της Ισραηλιτικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης,
φαίνεται ότι συμμερίζεται και το Ισραηλίτικο μουσείο ολοκαυτώματος των ΗΠΑ:
http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/greece/greek/salonika.htm (http://www.ushmm.org/museum
/exhibit/online/greece/greek/salonika.htm)
Γιατί τόσο πολλοί Εβραίοι από τη Θεσσαλονίκη χάθηκαν; Πρώτον, η Θεσσαλονίκη ήταν κάτω από τη Γερμανική
κατοχή. Δεύτερον, οι Εβραίοι ήταν συγκεντρωμένοι, κυρίως, στην πόλη. Τρίτον, δεν ήξεραν ότι τους μετέφεραν
σε κέντρα εξόντωσης, πίστεψαν ο πρόσχημα των Γερμανών, ότι τους πήγαιναν να δουλέψουν στην Πολωνία.
Επιπλέον, ο αμφιλεγόμενος Ραβίνος Κορέτζ, που ήταν επικεφαλής της Εβραϊκής κοινότητας, σύμφωνα με
πληροφορίες, βοήθησε τους Γερμανούς να οργανώσουν αποτελεσματικές συλλήψεις. Επίσης, οι Εβραίοι της
Θεσσαλονίκης μιλούσαν Λαδίνο, κατά συνέπεια η προφορά τους έκανε να ξεχωρίζουν. Ενώ υπήρχε δυνατότητα
δραπέτευσης, οι περισσότεροι, φοβούμενοι το χωρισμό από τις οικογένειες τους, δεν εκμεταλλεύτηκαν τις
προσφερόμενες επιλογές διαφυγής.
Άρα είτε η κ Μόλχο ψεύδεται είτε το ΑμερικάνοΕβραϊκό ΜουσείοΟλοκαυτώματος. Εγώ για ακόμη μια φορά
θα απορίψω την κ Μόλχο και θα πάω με τα ΕβραΪκά ιδρυματα του ολοκαυτώματος.
Ειήσθω εν παρόδω ο Αρχιραβίνος Κόρετζ, η οικογένεια του και οι συν’ αυτώ, εκτοπίσθηκαν στο Μπέργκεν
Μπέλσερ, αφού τελείωσαν το έργο της συγκέντρωσης και μεταφοράς των Εβραίων της Βόρειας Ελλάδας, ένα
στρατόπεδο πολύ ηπιοτερης μορφής, από το οποίο διεσώθησαν όλοι, όπως μα υπενθυμίζει βέβαια και η
μήνυση της ΙΚΘ.
Έχω δημοσιεύσει τη δίκη του Μέρτεν από τις ανταποκρίσεις της εποχής της Ελευθερίας. Περιέχουν πολλά
ενδιαφέροντα για τα τότε γεγονότα, αφού περιέχουν ένορκες μαρτυρίες επιζησάντων, μέχρι κι ενός εβραίου
δοσίλογου, των γεγονότων της Θεσσαλονίκης.
Αυτό εδώ:
http://cacofonix‐cacofonix.blogspot.com/2008/11/blog‐post_06.html (http://cacofonix‐cacofonix.blogspot.com
/2008/11/blog‐post_06.html)
Όσο για τη συμμετοχή εβραίων στο αντάρτικο έχω βρει την παρακάτω μαρτυρία από τον κ Ιωακειμίδη
Βασίλη.
http://www.snhell.gr/testimonies/content.asp?id=387&author_id=129 (http://www.snhell.gr/testimonies
/content.asp?id=387&author_id=129)
Πολλές χιλιάδες ήταν οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, σχεδόν οι μισοί κάτοικοι της πόλης, πολλοί θα ήταν και οι
νέοι Εβραίοι αν ακολουθούσαν τον δρόμο που τους έδειχνε η οργάνωση, οπότε και πιο γλήγορα θα γιγάντωνε και
το αντάρτικο κίνημα. Δυστυχώς στην προσπάθεια αυτήν δεν βρέθηκε ούτε ένας να ακολουθήσει τον δρόμο
του βουνού. Οι Εβραίοι ήταν ένας λαός δειλός και μοιρολατρικός, που κανένας δεν αποχωρίζετο απ’ τη φυλή
του, έτσι σκυφτοί όλοι σαν τα πρόβατα ακολουθήσανε όλοι τους δυστυχώς τον δρόμο του πεπρωμένου της φυλής
των, τον δρόμο της εκτέλεσής των στα τρομερά κρεματόρια των φούρνων της Πολωνίας και Γερμανίας.
Εσείς διαλέξτε ποιον θέλετε να πιστέψετε: τον κ Μαργαρίτη ή τον Ιωακειμίδη Βασίλη.
Και να σκεφτεί κανείς ότι όλα αυτά τα βρήκα μεταξύ μπουγάτσας και φραπέ…
ΥΓ Όταν χρησιμοποιούμε πηγές που τις αναφέρουν άλλοι καλό είναι να αναφέρουμε από που το έχουμε
βρει…
(δικό μου)
cacofonix,
άδικα επιτίθεσαι στον (ιστορικό) Γ. Μαργαρίτη: πρώτον διότι ουσιαστικά συμφωνεί μαζί σου (διάβασε
προσεκτικά τα αποσπάσματα που παραθέτω) και δεύτερον, τεκμηριώνει μια χαρά αυτά που αναφέρει.
Για τα υπόλοιπα ας μιλήσουν αυτοί που γνωρίζουν καλύτερα. Πάντως, μεταξύ μπουγάτσας και φραπέ,
ετοίμασες ένα πολύ ενδιαφέρον σχόλιο, που δίνει, ενδεχομένως, νέα διάσταση στη συζήτηση…
19 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Abravanel
Χμμ, χμμ, χμμ – τουλάχιστον το καλό με άτομα όπως ο cacofonix μου επιτρέπουν να γίνω κακός χωρίς να
κινδυνεύω.
Οσοι έχουν όρεξη ας με ακολουθήσουν:
1. Ας αρχίσουμε με τις εβραϊκές περιουσίες. Πριν από τον πόλεμο υπήρχαν 11.000 οικίες και 2.900 επιχειρήσεις
εβραϊκής ιδιοκτησίας, περίπου το 30% του συνόλου των ιδιοκτησιών της πόλης. Κατά την διάρκεια του
πολέμου δημιουργείται η ΥΔΙΠ (Υπηρεσία Διαχείρισης Ισραηλιτικών Περιουσιών) που στην θεωρία διορίζει
«μεσεγγυούχους» που διαχειρίζονται τις περιουσίες. Λέω στην θεωρία γιατί στην πραγματικότητα
παρατηρείται ένα πλιάτσικο χωρίς όρια που αηδιάζει μέχρι και την ΥΔΙΠ, (γραπτές αναφορές του Δούρου).
Μετά τον πόλεμο διεκδικούνται περίπου 600 οικίες από τους επιζώντες, δικαιώνονται από τα δικαστήρια
περίπου 300, ενώ εκτελούνται μόνο 30 αποφάσεις. Το κλίμα της εποχής φαίνεται από το γεγονός οτι οι
μεσεγγυούχοι συνεργάτες των γερμανών υπολογίζονται σε περίπου 12.000 και μετά το πόλεμο συνιστούν
σύλλογο με σκοπό την προφύλαξη των κλοπιμαίων, (καλλιεργούν μάλιστα κλίμα εκφοβισμού με φήμες όπως
αυτές για εβραίους λιποτάκτες που περιμένουν στα σύνορα να εισβάλουν με τους κομουνιστές).
Το κράτος βρίσκοντας μια κατάσταση όπου η εξουσία ουσιαστικά αγνοούνταν, (ο Δούρος χαρακτηρίζει την
κατάσταση πολλές φορές «εκτός νόμου»), ψηφίζει τον νόμο σύμφωνα με τον οποίο η περιουσία αυτών που
δολοφονήθηκαν χωρίς απογόνους καταλήγει στον ΟΠΑΙΕ ο οποίος είναι ΝΠΔΔ, (κρατήστε το αυτό). Ρόλος
του ΟΠΑΙΕ είναι να επανακτήσει την πρόσβαση στα ακινήτα, τα οποία πλέον του ανήκουν και να τα
χρησιμοποιήσει προς όφελος των απόρων που γυρνάνε από τα στρατόπεδα. Ο ΟΠΑΙΕ ανακτά περίπου άλλα
80‐90 οπότε μένουμε με το αποτέλεσμα οτι 10.900 από τα 11.000 κατέληξαν στα χέρια χριστιανών
θεσσαλονικέων.
Ο νόμος σωστά αναφέρεται από τον cacofonix αλλά δυστυχώς ποτέ δεν εφαρμόστηκε παρά σε ένα μηδενικό
αριθμό. Βέβαια, και εδώ είναι το αστείο, από την στιγμή που ο ΟΠΑΙΕ είναι ΝΠΔΔ η παραγραφή παύει να
υπάρχει και στην θεωρία κάθε εβραίος έχει δικαίωμα να στραφεί ενάντια στον ΟΠΑΙΕ για ένα οικογενειακό
ακίνητο που δεν έχει ανακτήσει και στην συνέχεια ο ΟΠΑΙΕ να στραφεί ενάντια στον μεσεγγυούχο. Ο λόγος
για τον οποίο αυτό δεν συμβαίνει είναι ο φόβος για τις επιπτώσεις του να γίνει πρακτικά γνωστό οτι η μισή
χριστιανική Θεσσαλονίκη του 1943 συνεργάστηκε με τους γερμανούς.
Τώρα ο cacofonix υποστηρίζει οτι τις περιουσίες τις πήρε στα χέρια του το ΚΙΣ ή οι εβραίοι επιζώντες. Αυτό
δεν συνέβει ποτέ και έχουμε στα χέρια τους καταλόγους των μεσεγγυούχων.
Πχ Τροχίδης Θεόδωρος, Βουλγαρίδης Ιωάννης, Βαρβαρίκας Νικόλαος, Λιολας Παντελής, Κρούγιου Κατερίνα,
Χατζηκώστας Απόστολος, Βλάχου Κωνσταντίνος, Δελλαγραμμάτικα, Τουρελιάς Χρυσ., Κοντογούρη Νίτσα.
Αυτά είναι τα πρώτα 10 ονόματα των ανθρώπων που συνεργάστηκαν με τους γερμανούς ναζιστές για την
απαλλοτρίωση ελληνικών εβραϊκών μαγαζιών στην Οδό Εγνατίας, (νούμερα μαγαζιών 16, 38, 3, 18, 22, 57, 61,
13, 14, 41 και αντίστοιχους αριθμούς μητρώου των εβραίων στην ΥΔΙΠ 17, 28, 31, 79, 80, 113, 113, 159, 157, 238).
*πάνο είναι δημοσιευμένα από το βιβλίο του Δορδανά και αφορούν δημόσια έγγραφα – μην σβήσεις τα
ονόματα.
Αυτό που γίνεται αυτή την στιγμή είναι να ταυτοποιήσουμε ποιοι από αυτούς διατήρησαν και ποιοι
πούλησαν τα σπίτια και τα μαγαζιά. Ο όγκος των συμβολαίων που πρέπει να ελεγχθούν είναι περίπου 60.000
και μέχρι στιγμής είμαστε στις 8000. Ορισμένες βέβαια περιπτώσεις είναι εξώφθαλμες:
Πχ ο Κωσταντίνος Ο. του οποίου την αίτηση προς τις γερμανικές αρχές παραθέτω συνοπτικά από το βιβλίο
του Δορδανά:
«… Είμαι έλληνας εθελοντής Λοχίας και υπηρετώ με αριθμό 14514 στο γερμανικό στρατό…
Είμαι ο προστάτης μιας φτωχής οικογένειας προσφύγων που αποτελείται από την σύζυγο μου και την
ηλικιωμένη μητέρα μου και κατοικεί στην Θεσσαλονίκη…
…για αυτό σας παρακαλώ θερμά να επιτρέψετε ώστε να παραχωρηθεί ένα διαθέσιμο εβραϊκό κατάστημα στο
όνομα της γυναίκας μου Μαρία Ο. …»
Τέσσερις μέρες μετά ο «αθώος» Κωσταντίνος Ο. ορίζονταν μεσεγγυούχος του καταστήματος οπωρικών των
«απελθέντων» Κασσούτο και Μορδώχ στην οδό Πτολεμαίων. Δυστυχώς όταν πήγε να το παραλάβει στις 27
Οκτωβρίου με τους υπαλλήλους της ΥΔΙΠ (Υπηρεσία Διαχείρησης Ισραηλιτικών Περιουσιών) το βρήκε κενό
γιατί ένας άλλος «αθώος γείτονας» το είχε ήδη ανοίξει και εγκατασταθεί μέσα. Από ότι φαίνεται μισητοί
20 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
γερμανοί, μαζί με τον Αρτέμη Μάτσα, είχαν υποχρεώσει και αυτό τον τίμιο γείτονα να λεηλατήσει το
κατάστημα υπό την απειλή των όπλων.
Προφανώς το μαγαζί παρέμεινε και μετά τον πόλεμο ιδιοκτησία της οικογενείας Ο. όπως ελέγχθηκε αφού οι
δικαστές δικαίωσαν την φτωχή (όχι πλεον βέβαια) οικογένεια.
—
2. Αυτή ήταν η κατάσταση στην Θεσσαλονίκη του 1945, ενώ στις διαμαρτυρίες των εβραίων για κωλυσιεργίες
στην έκδοση των πιστοποιητικών θανάτου, στην εκτέλεση των αποφάσεων, για «πουλημένα» δικαστήρια η
απάντηση της κεντρικής κυβέρνησης των Αθηνών είναι να ξεχάσουν το θέμα γιατί οι εχθροί τους είναι
πολλοί και καλό θα ήταν να αλλάξουν μέχρι και ονόματα για να μην ξεχωρίζουν.
Σε αυτό το κλίμα ήταν προφανώς αδύνατο να διωχθεί έστω και ένας χριστιανός δοσίλογος, αφού είχαν
ενσωματωθεί στο καινούργιο καθεστώς με ορισμένες χτυπητές εξαιρέσει όπως ο Παπαναούμ, οπότε η
κοινότητα μπόρεσε να κυνηγήσει μόνο τους εβραίους δοσίλογους όπως τους Χασσόν. Ο καθένας διαλέγει να
πιστεύει οτι ο λόγος για τον οποίο δεν υπήρξε ούτε ένας χριστιανός δοσίλογος που καταδικάστηκε για
εγκλήματα κατά εβραίων είναι γιατί απλά δεν υπήρξαν και μόνο εβραίοι δοσίλογοι υπήρξαν.
3. Αχ, οι εβραίοι αντάρτες… Στην οικογένεια μου υπήρξαν αλλά τώρα μπορεί εγώ να είμαι η εξαίρεση. θεωρώ
ακόμα καλύτερη πηγή τον Steven Bowman του Jewish Resistance in Wartime Greece (http://www.amazon.com
/Jewish‐Resistance‐Wartime‐Greece‐Steven/dp/0853035989). Μια ομιλία του ίδιου του Bowman που βασίζεται στο
βιβλίο μπορεί να βρεθεί εδώ (https://panosz.wordpress.com/2009/10/31/molho/hcc.haifa.ac.il/Departments/greece
/events/holocaust_greece/bowman.pdf). Βτς στην φωτογραφία του βιβλίου εμφανίζεται ο Σαλβατώρ
Μπακόλας, πως μοιάζει σήμερα μπορείται να το δείτε στο ενημερωτικό του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδος
(https://panosz.wordpress.com/2009/10/31/molho/www.jewishmuseum.gr/UserFiles/File/newsletter%2056.pdf).
4. Tι ακόμα; Λοιπόν αύριο θέλω να πάτε όλοι σας στον ΙΝ Αγίου Δημητρίου ο οποίος είναι φτιαγμένος και
από εβραϊκές ταφόπλακες. Στο πίσω μέρος υπάρχει ένας κήπος με άπειρες μαρμάρινες πλάκες – οι
περισσότερες είναι φαγωμένες αλλά μερικές φαίνονται, το ξέρω γιατί τις εχω δει και φωτογραφήσει ο ίδιος.
Αλλά θυμάμαι τότε οτι σαν κλέφτης αναγκάστηκα να μπω τότε – να μην κουράζω τους αναγνώστες. Ας
περιηγηθούν στην Ροτόντα/IN Αγίου Γεωργίου και ας ρίξουν μια ματιά στο πίσω μέρος.
5. Εχει πολλά ακόμα αλλά θα κλείσω με την εξής μικρή παρατήρηση: τα στοιχεία που αναφέρω τώρα τα
γνωρίζει ο cacofonix γιατί έχουμε διασταυρωθεί στο παρελθόν. Το γεγονός οτι συνεχίζει να διαλέγει μια
ουτοπική πραγματικότητα έρχεται σε αντίθεση με ένα ζοφερό παρόν. Και αν θεωρεί κάποιος οτι η αλήθεια
είναι στην μέση ας αναρωτηθεί το εξής: υπάρχουν 350 στρέμματα με οστά 350/500.000 εβραίων κάτω από το
ΑΠΘ και το Τελλόγλειο. Αυτά ανήκουν στην ΙΚΘ – βλέπετε όμως να είναι στην διάθεση της ή να έχει
αποζημιωθεί; Οσοι δε με πιστεύετε επισκεφτείτε το Αστεροσκοπείο, θα βρείτε και εκεί τάφους.
Cacofonix
Να θυμίσω απλά ότι εγώ χρησιμοποιώ αποκλειστικά και μόνον ισραηλίτικες πηγές.
Σκόπιμα ο Abravanel και η κ Μόλχο «μπερδεύουν» τις εποχές. Υπάρχουν δύο χρονικές φάσεις σε ότι αφορά
την περιουσία των Ισραηλιτών της Θεσσαλονίκης.
Α. Η φάση της κατοχής, όπου τις γενικές γραμμές διαχείρισης της περιουσίας της έδωσε η στρατιωτική
κατοχική ηγεσία και διεκπεραιώθηκε τόσο από Έλληνες όσο κι από Εβραίους δοσίλογους. Η μήνυση που
παρατέθηκε είναι χαρακτηριστικό αποτέλεσμα του Εβραϊκού δοσιλογισμού, που σαφέστατα στάθηκε πιο
σκληρός απέναντι στους ομόθρησκούς τους από ότι οι Έλληνες «συνάδερφοί» τους.
Β. Η φάση μετά την απελευθέρωση, όπου οι ελάχιστοι επιζήσαντες Ισραηλίτες της Θεσσαλονίκης
επιστρέφουν στην κατεστραμμένη Θεσσαλονίκη και βλέπουν όντως πρόσφυγγες – Έλληνες από την ύπαιθρο
κυρίως – κι όχι Θεσσαλονικείς να διαμένουν στα σπίτια τους. Υπήρξε όντως εσωτερική μετανάστευση, μετά
το τέλος του 1ου χρόνου προς την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη.
Το ελληνικό κράτος μέσω από το διάταγμα και το νόμο που το ΚΙΣ μας διασώζει αποφασίζει ότι η Εβραϊκή
περιουσία θα παραμείνει σε Εβραϊκά χέρια, σε παραβάση και σε αντίθεση με τον επικρατούντα νόμο. Δίνει
ένα προνόμιο δηλαδή στους ισραηλίτες Θεσσαλονικείς να πάρουν πίσω την περιουσία τους, κάτι που ισχύει
μέχρι και σήμερα. Ίσως βέβαια να έχει έρθει η στιγμή που οι ίδιοι οι Ισραηλίτες συμπολίτες μας να
αναγνωρίσουν ότι πλέον δεν χρειάζονται τέτοιο προνόμιο, κι ότι τους άκληρους ισραηλίτες θα τους
21 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
κληρονομεί το κράτος, όπως συμβαίνει και με τους Έλληνες συντοπίτες τους ή και σε όλα τα υπόλοιπα κράτη.
Η διαδικασία της ξεκαθάρισης των ιδιοκτησιακών τίτλων διήρκησε μέχρι τις αρχές του 1950, που για τους
αναθεωρητικούς ιστορικούς, είναι ένα αρκετά μεγάλο διάστημα. Ξεχνούν βέβαια ότι η χώρα εκείνα τα χρόνια
βρισκόταν σε εμφύλιο πόλεμο. Αντίστοιχες υποθέσεις ελλήνων άργησαν ακόμη πιο πολύ να ξεκαθαρίσουν.
Το αν η περιουσία των Ισραηλιτών Θεσσαλονικέων έχει επιστραφεί, νομίζω ότι είναι κάτι παραπάνω από
δεδομένο. Αρκεί να αναφέρουμε τη συμφώνια της ΙΚΘ με τη Notos SA για την παραχώρηση της στοάς Χιρς.
(Βέβαια θα σχολιάσω και το ανάλγητο της ΙΚΘ όπου ξεκλήρισε εκεί επιχειρήσεις που στεγαζόταν στη στοά
Χιρς για δεκαετίες πληρώνοντας το νόμιμο ενοίκιο.)
Όσον αφορά τους μεσσεγγυούχους θα σας συμβούλευα να ανατρέξετε στις καταθεσεις των μελών του ΔΣ
της ΙΚΘ της κατοχής ή και μετέπειτα, στη δίκη του Μέρτεν. Είναι χαρακτηριστική η κατάθεση του προέδρου
της ΙΚΘ όπου αναφέρει ότι οι μεσσεγγυούχοι δεν ήξεραν καν για την περιουσία που τους χαρίσθηκε, κι ότι
κατόπιν είχαν γίνει και εικονικές πωλήσεις των ακινήτων σε συνεργάτες του Μέρτεν.
2. Ο Κόρετζ είναι το κεντρικό πρόσωπο του δράματος των Ισραηλιτών της Θεσσαλονίκης. Αυτός ετοίμασε και
παρέδωσε τους καταλόγους των ομοθρησκών του στους Ναζί, αυτός τους καθησύχασε και τους κράτησε μέσα
στην πόλη. Ο Δίκαιος των Εθνών μητροπολίτης Γεννάδιος, είχε προειδοποιήσει σαφέστατα τον ραβίνο Κόρετζ
για τον κίνδυνο που διέτρεχαν οι ομόθρησκοί του, όπως επίσης κι άλλα μέλη της ΙΚΘ, σύμφωνα με τις δικές
του μαρτυρίες. Μάλιστα ένας κατοπινός βουλευτής του περιγράφει πως παρά το προχωρημένο της ηλικίας
του, ανέβηκε με δυσκολία 4 ορόφους της γερμανικής κομαντατούρ για να παρακαλέσει το γερμανό
στρατιωτικό διοικητή για την απελευθέρωση και το έλεος προς τους ισραηλίτες θεσσαλονικείς.
Το Κέντρο Σεραφειδικών Σπουδών της ΙΚΘ είναι επίσης ξεκάθαρο για το ρόλο του Κόρετζ:
http://www.sephardicstudies.org/thes2.html (http://www.sephardicstudies.org/thes2.html)
On February 6, 1943, an SD committee (Sicherbeitsdienst‐security service of the German Reich) arrived in
Thessaloniki. It was headed by SS‐Hauptstrumfurer Dieter Wisliceny and SS‐Oberstrumfuer Alois Brunner (SS
captain and first lieutenant Respectively). This delegation put in motion the mechanism for the final annihilation of
the Jews: they were forced to wear the yellow star of David, according to the Nuremberg Laws of 1935, and to live
only in designated neighborhoods (ghettos). The use of public telephones and transportation was prohibited.
Disguising their true intentions, and using Chief Rabbi Koretz as their instrument by appointing him president
of the Community, the Germans claim that their end goal is the restructuring of the Community into a self
administered entity, located in an autonomous area within the city, with its own mayor and Chamber of
Commerce. They also appoint a Jewish Militia (Juden Ordnunspolizei), and Jewish citizens are ordered to fill
out detailed questionnaires about their assets.
Επίσης αυτή είναι και η θέση πολλών μελετητών της περιόδου.
http://books.google.gr/books?id=SngokUBrhqUC&pg=PA118&lpg=PA118&dq=Salonica+jews+koretz&
source=web&ots=IT_7WQKjQ_&sig=tjAqUNU‐yR7dDjWibu7FZ99BePM&hl=en&sa=X&oi=book_result&
resnum=10&ct=result (http://books.google.gr/books?id=SngokUBrhqUC&pg=PA118&lpg=PA118&
dq=Salonica+jews+koretz&source=web&ots=IT_7WQKjQ_&sig=tjAqUNU‐yR7dDjWibu7FZ99BePM&hl=en&sa=X&
oi=book_result&resnum=10&ct=result)
http://books.google.gr/books?id=75yqSStYjocC&pg=PA168&dq=Salonica+jews+koretz&as_brr=3&hl=en#PPA168,M1
(http://books.google.gr/books?id=75yqSStYjocC&pg=PA168&dq=Salonica+jews+koretz&as_brr=3&
hl=en#PPA168,M1)
http://books.google.gr/books?id=n5roQWm4Pa8C&pg=PA240&dq=Salonica+jews+koretz&as_brr=3&hl=en(http://boo
/books?id=n5roQWm4Pa8C&pg=PA240&dq=Salonica+jews+koretz&as_brr=3&hl=en)
http://books.google.gr/books?id=v2PVv9Q1f1cC&pg=PA61&dq=Salonica+jews+koretz&as_brr=3&hl=en#PPA63,M1
(http://books.google.gr/books?id=v2PVv9Q1f1cC&pg=PA61&dq=Salonica+jews+koretz&as_brr=3&
hl=en#PPA63,M1)
http://books.google.gr/books?id=‐71s8jEHWJsC&pg=PA80&dq=Salonica+jews+koretz&as_brr=3&hl=en#PPA73,M1(h
/books?id=‐71s8jEHWJsC&pg=PA80&dq=Salonica+jews+koretz&as_brr=3&hl=en#PPA73,M1)
http://books.google.gr/books?id=bQEAmjk4Wh0C&pg=PA138&dq=Salonica+jews+koretz&as_brr=3&hl=en(http://bo
/books?id=bQEAmjk4Wh0C&pg=PA138&dq=Salonica+jews+koretz&as_brr=3&hl=en)
22 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
3. Όσον αφορά τον ναό του αγίου Δημητρίου ας αποφασίσουμε από τι είναι φτιαγμένος. Από πλάκες του
Εβραϊκού κοιμητηρίου ή από αρχαιοελληνικούς ναούς για να ξέρω κι εγώ.
4. Θα μου επιτρέψετε για το θέμα του Εβραϊκού νεκροταφείου λίγο χρόνο ακόμη για τελειώσω κι εγώ την
έρευνά μου, που όπως πάντα θα στηρίζεται σε ισραηλίτικες πηγές.
Για παράδειγμα ο κ Σαλτιέλ για το νεκροταφείο έχει δηλώσει δημόσια, στην ημέρα μνήμης του
ολοκαυτώματος:
http://www.hri.org/news/greek/mpegrb/2006/06‐01‐29.mpegrb.html#04 (http://www.hri.org/news/greek/mpegrb
/2006/06‐01‐29.mpegrb.html#04)
Στην ομιλία του ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαβίδ Σαλτιέλ θυμήθηκε την 11η
Ιουλίου 1942, ημέρα Σάββατο, που οι Γερμανοί συγκέντρωσαν στην πλατεία Ελευθερίας τους άνδρες
Εβραίους, με το πρόσχημα να γραφούν σε καταλόγους εργασίας, κι αφού τους ταπείνωσαν με διάφορους
τρόπους έστειλαν 9.000 σε καταναγκαστικά έργα. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους οι Γερμανοί κατακτητές
βεβήλωσαν και κατέστρεψαν το Εβραϊκό νεκροταφείο Θεσσαλονίκης και στις 15 Μαρτίου του 1943
αναχώρησε από τη Θεσσαλονίκη το πρώτο τρένο με Εβραίους για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μέσα σε 5
μήνες η Θεσσαλονίκη έχασε το 25% του πληθυσμού της.
Σαν προσωπική μαρτυρία, σαφέστατα θυμάμαι μια πλάκα με Εβραϊκά γράμματα στον αυλόγυρο της
εκκλησίας που έπαιζα μπάλα μικρός, όχι όμως σαν μέρος του οικοδομικού υλικού, αλλά χωμένη σε τσιμέντο
δίπλα από τον τοίχο, με εμφανή τα γράμματά της.
Ενώ η ίδια θέση επαναλαμβάνεται στην παρουσιαση της ιστορίας της ΙΚΘ στην πολιτιστική πρωτεύουσα του
1997:
http://www.hri.org/culture97/gr/eidika_programmata/koinothtes/jewish_community/index.html#AA9
(http://www.hri.org/culture97/gr/eidika_programmata/koinothtes/jewish_community/index.html#AA9)
ΤΟ ΝΕΟ ΕΒΡΑΪΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ
Είναι γνωστό ότι οι Ναζί κατέστρεψαν το αρχαίο εβραϊκό νεκροταφείο της Θεσσαλονίκης που
καταλάμβανε έκταση 300.000 τ.μ. περίπου, στο χώρο της σημερινής Πανεπιστημιούπολης. Τα ταφικά
μνημεία λεηλατήθηκαν και διασκορπίστηκαν σ’ ολόκληρη την πόλη.
Μετά την απελευθέρωση, η Κοινότητα χρησιμοποιεί το νέο νεκροταφείο της στην περιοχή της Σταυρούπολης,
το οποίο της παραχωρήθηκε το 1938. Εκεί μεταφέρθηκαν κάποια μάρμαρα του παλιού νεκροταφείου που
διασώθηκαν κι εκεί έχει ανεγερθεί ένα μνημείο των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
5. Για τη συμπεριφορά των χριστιανών απέναντι στους Εβραίους έχω να παραθέσω την μαρτυρία της ίδιας
της ΙΚΘ, δηλαδή των ίδιων των ανθρώπων που διασώθηκαν:
Πάλι από την παρουσίαση της ΙΚΘ στην πολιτιστική πρωτεύουσα του 1997.
http://www.hri.org/culture97/gr/eidika_programmata/koinothtes/jewish_community/index.html#AA9(http://www.h
/culture97/gr/eidika_programmata/koinothtes/jewish_community/index.html#AA9)
Έτσι πολλοί Εβραίοι θα μεταναστεύσουν στο εξωτερικό στη διάρκεια του μεσοπολέμου, ιδιαίτερα ύστερα από
το θλιβερό γεγονός του εμπρησμού του συνοικισμού Κάμπελ από εξτρεμιστικά στοιχεία (1931). Οι
περισσότεροι θα εγκατασταθούν στη γη του Ισραήλ. Παρ’ όλα αυτά η Κοινότητα θα αριθμεί, το 1940, πάνω
από 50.000 ψυχές. Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ζουν αρμονικά με τους Χριστιανούς συμπολίτες τους και
εκτελούν στο ακέραιο το καθήκον τους απέναντι στην Ελληνική πατρίδα, στον πόλεμο του 40‐41, καθώς
12.989 απ’ αυτούς θα στελεχώσουν τις ένοπλες δυνάμεις (343 αξιωματικοί). Οι απώλειές τους ανέρχονται σε
513 νεκρούς και 3.743 τραυματίες.
Η υποδούλωση της Θεσσαλονίκης στις δυνάμεις του άξονα (9‐4‐41) θα σημάνει την αρχή του τέλους. Οι Ναζί
εγκαινιάζουν τα αντιεβραϊκά μέτρα από τις πρώτες κιόλας μέρες. Απαγορεύουν την είσοδο των Εβραίων σε
καφενεία, ζαχαροπλαστεία κλπ. Επιτάσσουν το νοσοκομείο Χιρς και πολλά Εβραϊκά σπίτια, φυλακίζουν τα
μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου, λεηλατούν τα γραφεία της Κοινότητας, καταστρέφουν τα αρχεία και τις
Εβραϊκές βιβλιοθήκες. Στις 11‐7‐1942 οι Εβραίοι άνδρες από 18‐45 χρονών διατάζονται να παρουσιαστούν
στην πλατεία Ελευθερίας. Εκεί, αφού υφίστανται απερίγραπτες ταπεινώσεις, καταγράφονται και οδηγούνται
σε καταναγκαστικά έργα. Η Κοινότητα θα καταβάλει λύτρα 2,5 δις δρχ. για να τους απελευθερώσει. Στο
τέλος του ίδιου χρόνου κατάσχονται οι Εβραϊκές επιχειρήσεις και καταστρέφεται το νεκροταφείο.
Από το Φεβρουάριο του 1943 οι Εβραίοι υποχρεώνονται να φορούν το κίτρινο άστρο και να κατοικούν σε
ορισμένες μόνο συνοικίες (γκέτο). Στις 15 Μαρτίου 1943 αναχωρεί ο πρώτος συρμός με προορισμό τα
23 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
στρατόπεδα του θανάτου Αουσβιτς‐Μπιερκενάου. Θα ακολουθήσουν, μέχρι τον Αύγουστο του 1943, άλλες
δεκαοχτώ αποστολές, που θα μεταφέρουν όλους σχεδόν τους Εβραίους στον τόπο της εξόντωσης,
στοιβαγμένους σε βαγόνια που προορίζονταν για ζώα. Ένας μόνο ασήμαντος αριθμός θα μπορέσει, με τη
βοήθεια Χριστιανών φίλων, να διαφύγει ή να ενταχθεί στην αντίσταση. Αυτοί θα επιστρέψουν στη
Θεσσαλονίκη, με την απελευθέρωσή της, τον Οκτώβριο του 1944 και μαζί με τους ελάχιστους επιζώντες
των στρατοπέδων του θανάτου, θα προσπαθήσουν να οικοδομήσουν μια καινούρια ζωή μέσα από τα
ερείπια.
Σήμερα, παρά τον αφανισμό του 96% των μελών της, η Ισραηλιτική Κοινότητα της Θεσσαλονίκης είναι ξανά
μια ζωντανή πραγματικότητα.
Οι προαιώνιοι ψαλμοί αντηχούν στις τρεις συναγωγές της, τα καινούρια βλαστάρια της φοιτούν σ΄ένα άρτιο
Δημοτικό Σχολείο. Ένας υπερσύγχρονος οίκος ευγηρίας φιλοξενεί τους απόμαχους της ζωής κι ένα κοινοτικό
κέντρο συγκεντρώνει τη νεολαία. Έτσι, παρά την τραγική δοκιμασία του, ο Εβραϊσμός της Θεσσαλονίκης
κατάφερε να ξαναγεννηθεί από την τέφρα του, προσφέροντας ένα απτό παράδειγμα ζωτικότητας και
πνευματικής δύναμης.
6. Για το θέμα της συμμετοχής των Ισραηλιτών στο ΕΑΜ, εγώ απλά ανέφερα μια μαρτυρία ενός στελέχους
του ΚΚΕ/ΕΑΜ της Θεσσαλονίκης. Η μαρτυρία αφορά τους Εβραίους της πόλης, και πιστεύω ότι
αντικατοπτρίζει και τη γενική πεποίθηση των στελεχών του ΕΑΜ/ΚΚΕ στηςν περιοχή της Θεσσαλονίκης.
Γενικά δεν υπάρχουν ξεκάθαρες μαρτυρίες, ενώ ακόμη κι ο αριστερός Φλάιγκερ στο Στέμμα και Σβάστικα
δεν είναι καθόλου ξεκάθαρος για το θέμα.
Συμπερασματικά
Η αναθεωρητική προσπάθεια προσπαθεί να ρίξει όλη την ευθύνη για τον όλεθρο των Θεσσαλονικέων
ισραηλιτών στους χριστιανούς συμπολίτες τους. Όμως εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, και περισσοτέρων
εβραϊκών, η «τελική λύση» εφαρμόστηκε από τους Ναζί με τη συμπαράσταση κυρίως εβραίων δοσίλογων, με
αντάλλαγμα την ίδια τη ζωή τους. Δεν μέμφομαι καν τους εβραίους δοσίλογους, γιατί διάλεξαν να σώσουν τη
ζωή τους, αλλά δεν μπορώ να δεχτώ να φορτωθούν τα εγκλήματά τους άλλοι.
Άλλωστε δεν είναι τυχαίο ότι το Ισραηλιτικό έθνος αναγνώρισε από πάρα πολύ νωρίς την προσφορά των
Θεσσαλονικέων και του ποιμένα τους στη διάσωση του ισραηλιτικού στοιχείου. Εκτός αν κι η κ Μόλχο κι ο
Αμπραβανέλ δεν πιστεύουν στο θεσμό του «Δικαίου των Εθνών, ή ότι έκανε λάθος το έθνος του Iσραήλ, ή ότι
ο πανούργος μητροπολίτης κατόρθωσε και τους ξεγέλασε όλους, αλλά φυσικά μετά θάνατο.
Δυστυχώς για ακόμη μια φορά επαληθεύεται το ρητό: «Ουδείς αγνωμονέστερος του ευεργετηθέντος»
ΥΓ Σε παρακαλώ να με προστατέψεις από τις σφαίρες των δήθεν αντιφασιστών. Δεν με στεναχωρεί που με
χαρακτηρίζουν. Ο ίδιος ο Αμπραβανέλ με έχει χαρακτηρίσει εμένα και την οικογένειά μου δοσίλογους. Εγώ
απλά χαμογελώ με την αμηχανία τους. Και γνωρίζουμε όλοι μας ποιος χρησιμοποιεί και για ποιο λόγο και
σκοπό τέτοια γενικόλογα επιχειρήματα. Βέβαια ο Αμπραβανέλ ήξερε και για τη μήνυση των Εβραίων για
τους Εβραίους δοσίλογους της θεσσαλονίκης, αλλά τότε δεν απάντησε.
Αλλά ειλικρινά παρέθεσα αυτά που έχω βρει μέχρι γιατί πίστεψα ότι μπορεί να συνεισφέρω στη συζήτηση. Ο
δε σκοπός μου είναι αυτός ακριβώς: να σταματήσουν οι ακραίες θέσεις, έτσι ώστε να βρεθεί η μέση οδός της
αλήθειας.
Θα σας συμβούλευα να βρείτε αυτούσια τα πρακτικά ή έστω τη δημοσιογραφική κάλυψη της δίκης του
Μέρτεν. Περιέχει πάρα πολλές ενδιαφέρουσες καταθέσεις.
Εγώ ότι είχα να πω το είπα. Ή μάλλον όχι εγώ οι Ισραηλίτες συμπολίτες μου. Δεν θα επανέλθω στο θέμα.
Abravanel
Το αν η περιουσία των Ισραηλιτών Θεσσαλονικέων έχει επιστραφεί, νομίζω ότι είναι κάτι παραπάνω από
δεδομένο.
Η κοινότητα δεν μιλάει για τους 12.000 χριστιανούς δοσίλογους από φόβο. Πάντως χριστιανοί θεσσαλονικείς
δεν έχουν πρόβλημα να λένε: «[το νεκροταφείο] που κατέστρεψαν οι γερμανοί ή μάλλον αυτοί πίσω από
αυτούς. Ο Θανάσης Μπρόικος, αρχιμηχανικός του Δήμου…» Κώστα Τομανάς, Οι κάτοικοι της παλιάς
Θεσσαλονίκης
24 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Και ερωτώ τους αναγνώστες: διαβάζετε εμένα και τον cacofonix ο οποίος σας ζητεί να πιστέψετε τον ίδιο για
το γεγονός οτι επιστράφησαν οι περιουσίες. Εγώ αναφέρω τουλάχιστον μια περίπτωση όπου ο νόμος δεν
τηρήθηκε και μάλιστα για έναν ένοπλο συνεργάτη των γερμανών. Η’ εγώ λέω ψέματα ή ο cacofonix δεν έχει
ιδέα για το τι λέει.
Δυστυχώς η φύση της γραφής σε ένα ιστολόγιο εμποδίζει τις αναλύσεις μιας και αμφιβάλλω το πόσοι
διάβασαν τα σχόλια μας. Οπότε θέλω να σας θέσω ένα και μόνο ερώτημα που είναι ενδεικτικό:
Τα 350 στρέμματα του νεκροταφείου ΔΕΝ είναι δημόσια γη αλλά ιδιοκτησία της ΙΚΘ σε ένα βαθμό από παλιά
και σε ένα βαθμό με ιδιωτικά συμβόλαια αγοράς από τα οποία ένα από το 1916. Που είναι τώρα αυτά τα 350
στρέμματα;
aftercrisis
«‐ Οι συνεργάτες των Γερμανών είναι σήμερα τζάκια;
– Βεβαίως! Είναι στο ελληνικό τζετ σετ!».
Αυτη την αποσιωπημένη μεγάλη αλήθεια, να την έχουμε μόνιμα στο μυαλό μας. Με τη βοηθειά της, πολλά
φαινομενικώς ανεξήγητα εξηγούνται μια χαρά.
Άγια πράττει η κ. Μόλχο και εκστομίζει, αυτό που ξέρουμε αλλά διστάζουμε να ομολογήσουμε.
(δικό μου)
Από το ποστ της καλυβας για τους δωσίλογους της Θεσσαλονίκης:
6. Νικόλαος Ζωγράφος
Από τη Βέροια, δικηγόρος, εθνικοσοσιαλιστής. Τον αναφέρω γιατί έπαιξε σημαντικό πολιτικό ρόλο στους
«πολιτικούς» κύκλους των δωσίλογων και γιατί από το καλοκαίρι του ’43 βρέθηκε επικεφαλής ενός
γραφείου πληροφοριών υπό την αιγίδα των ΕΕΕ Αθηνών. Κυρίως όμως διότι το Σύνδεσμό του στελέχωσαν
άνθρωποι της αστικής και μεγαλοαστικής τάξης της Θεσσαλονίκης, μεταξύ αυτών βιομήχανοι,
πολιτευτές, δικηγόροι, γιατροί, έμποροι, δημοσιογράφοι, στρατιωτικοί, ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι,
επιχειρηματίες, αρχιτέκτονες, μηχανικοί (Δορδανάς, σελ. 141). Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να τη δούμε
αυτή τη λίστα της μεγαλοαστικής και αστικής Θεσσαλονίκης…
και
Η ελίτ της Θεσσαλονίκης συνεργάστηκε με τους Γερμανούς και με τους δωσίλογους, με τον έναν ή τον
άλλον τρόπο. Χειροπιαστή απόδειξη υπάρχει στη λίστα των συνεργατών του Νικόλαου Ζωγράφου. Αλλά
το έκανε με… διακριτικότητα, φροντίζοντας να μην εκτεθεί κανένα από τα μέλη της ανεπανόρθωτα.
Και οι επίσημες ελληνικές κατοχικές αρχές, πολιτικές και αστυνομικές; Η δράση τους στο θέμα της
Μακεδονίας (εναντίον των Βουλγάρων) η παρουσία τόσων κραυγαλέων περιπτώσεων δωσιλογισμού,
όπως τις είδαμε, οι απευθείας επαφές τους με την κυβέρνηση του Καΐρου και το Συμμαχικό Στρατηγείο,
αλλά και οι πολιτικές εξελίξεις της ταραγμένης εκείνης περιόδου, τους άφησαν στο απυρόβλητο. Το
«δικαστικό» του ΕΛΑΣ είχε έτοιμη μια μεγάλη και πλήρη λίστα με ονόματα (Χρυσοχόου, Σιμωνίδης,
ηγεσία αστυνομίας Θεσσαλονίκης, στελέχη του κατοχικού κρατικού μηχανισμού κλπ), με δεδομένο ότι
όλοι αυτοί συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς σε ένα τουλάχιστον ειδικό θέμα: κατά του ΕΑΜ. Η λίστα
αυτή έμεινε ανενεργή.
Σε κάθε περίπτωση, τα ερωτήματα και οι απορίες, ειδικά για τη στάση της Θεσσαλονικιώτικης ελίτ,
παραμένουν ακόμα αναπάντητα. Ελπίζω, όχι για πάντα.
https://panosz.wordpress.com/2011/10/15/civil_war‐121/ (https://panosz.wordpress.com/2011/10/15/civil_war‐121/)
25 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
BOOK NOW
*taxes incl, terms and conditions

apply
BOOK NOW
*taxes incl, terms and conditions

apply
Έστησα μια καλύβα ψηλά στο βουνό ‐ στη διάθεση κάθε οδοιπόρου. Φτιάξτε καφέ, ανάψτε τη σόμπα αν κάνει
κρύο, ξεσκεπάστε το κοφίνι αν πεινάτε. Σα στο σπίτι σας! Όπου κι αν τριγυρίζω, δε θʹ αργήσω πολύ. Δείτε
όλα τα άρθρα του/της Πάνος
26 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
1.
Ο/Η ΠΑΝΟΣ λέει:
3 Μαρτίου 2016 στο 12:55
Η Θεσσαλονίκη, οι Εβραίοι και οι… άλλοι
(Σχόλια σε μια συζήτηση του 2008, στην καλύβα, όταν συζητούσαμε για το πώς θα ονομαστεί μια στάση
του… μετρό της Θεσσαλονίκης! https://panosz.wordpress.com/2008/07/13/metro/ )
Η Θεσσαλονίκη είναι πολυπολιτισμική πόλη. Δεν έχει πια πολλούς Εβραίους. Δεν υπάρχουν
μουσουλμάνοι εξ Οθωμανών – αλλά θα εκπλαγείς αν κάτσεις να δεις από πόσες καρυδιές καρύδια
υπάρχουν εδώ… Πολυπληθέστεροι οι Αλβανοί και οι Πόντιοι από την τέως Σοβιετική Ένωση, αλλά και οι
παλαιοί (τρεις γενιές, μονάχα…) Πόντιοι πρόσφυγες και Έλληνες Μικρασιάτες και Αρμένιοι και ευάριθμοι
Γερμανοί (μεγάλη παροικία στην Περαία!) και Ρώσοι και παντοειδείς Βαλκάνιοι (μεταξύ τους λίγοι
Έλληνες Βορειοηπειρώτες) και αρκετοί Παλαιστίνιοι και Λιβανέζοι και Σύροι και Αφρικάνοι (κυρίως από
Νηγηρία και Τσαντ ) και Κινέζοι…
…και (βεβαίως… ) πάμπολλοι Μωραϊτες, αιγαιοπελαγίτες,, Κρητικοί, Βλάχοι, Σαρακατσαναίοι,
Καραγκούνηδες κλπ κλπ…
Μόνο Επτανησιακή παροικία δεν έχω εντοπίσει (κυρίως από φολκλορικές εκδηλώσεις) αλλά αυτό δε
σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κιόλας! Τώρα που το σκέφτομαι θυμάμαι έναν Κεφαλλονίτη που είχε (έχει;)
ταβέρνα στην Ολυμπιάδος! Ξέρω κι έναν Λευκαδίτη οδοντίατρο, που πήρε… »Ρωσοπόντια» – και οι κόρες
τους αριστεύουν στα γράμματα και τον αθλητισμό!
Κάθε προέλευση και μια διαφορετική κουλτούρα …ως τώρα. Τώρα είμαστε στη φάση της ταχείας
ομογενοποίησης, με εμβληματικά σημεία σύγκλισης το σκυλάδικο, το φραπόγαλο, την αντιπαροχή, το ΙΧ
και τον… Ψωμιάδη.
Σημειώνω την εμπειρική μου παρατήρηση ότι σοβεί πραγματικός ρατσισμός των παλαιών ποντίων
προσφύγων εις βάρος των ποντίων που ήρθαν πρόσφατα, από την τέως Σοβιετική Ένωση. Αυτό, ως
καλοκάγαθος Μωραϊτης, δε μπόρεσα ποτέ να το καταλάβω…
Να μη ξεχάσουμε μια από τις πιο σημαντικές (πολυπληθείς) ομάδες: τους Ρομά.
Και, φυσικά, υπάρχουν κάθε λογής Μακεδόνες και Θρακιώτες. Όπως και λίγοι (αλλά… γεροί)
Κωσταντινουπολίτες.
Υπολείμματα του παρελθόντος υπάρχουν ακόμα, πολλά. Το πρόβλημα είναι η ανάδειξή τους. Ας έχουμε
υπόψη, ωστόσο, ότι η πληθυσμιακή αναλογία θα ήταν εντελώς διαφορετική υπέρ των γηγενών
Ορθοδόξων (Ελλήνων) αν δεν γινόταν η μεγάλη σφαγή του 1821 – για την οποία έμαθα κι εγώ από τον
Μαζάουερ. Μιλάμε για ολοκαύτωμα αναλόγου μεγέθους με εκείνο των Εβραίων!
Και κάτι άλλο: έχω διαβάσει ότι το πογκρόμ που έγινε πριν τον Β’ΠΠ είχε ως αποτέλεσμα τη φυγή 10.000
Εβραίων της Θεσσαλονίκης στην Παλαιστίνη!
Όσο για την πολιτική στάση των Εβραίων (μεταξύ Οθωμανών και Ελλήνων), ήταν σαφής η επιλογή τους.
Η Εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης έκανε λάθος εκτίμηση – και το πλήρωσε ακριβά. Αλλά
σαφέστατα δεν είναι αυτός ο λόγος που εξαφανίστηκε: ο λόγος ήταν οι Ναζί.
Η συζήτηση που έγινε στην καλύβα με αφορμή την πρόταση για ονομασία μιας στάσης του μετρό της
Θεσσαλονίκης με τρόπο που να θυμίζει την ιστορική παρουσία της εβραϊκής κοινότητας, ήταν εκτεταμένη
και, πολλές φορές, έντονη.
Εκείνο που περνάει σαν κόκκινη γραμμή και αυτή τη συζήτηση, όπως όλες αυτού του είδους τις
συζητήσεις, είναι η επιζητούμενη σχέση με τη μνήμη και την ιστορία. Πολύ φυσικά, καθένας επιλέγει τη
27 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
μνήμη και διαμορφώνει την ιστορία, ανάλογα με το πώς προσδοκά (επιθυμεί) να ερμηνεύσει το παρόν και
να προδιαγράψει το μέλλον.
Αποτέλεσμα είναι να βλέπουμε σε τέτοιου είδους συζητήσεις να μπερδεύονται απροσδόκητα η επίκληση
της παράδοσης με νεωτερικά προτάγματα ή ο καλοκάγαθος ουμανισμός με ένα μόλις καλυπτόμενο
κυνισμό. Ωστόσο, όταν κλείνει ένας τέτοιος κύκλος, έρχεται η ώρα της ψύχραιμης σκέψης… για να ανοίξει
έναν καινούριο, παρόμοιο με τον προηγούμενο. Αλλά, πάντα μένει κάτι. Τουλάχιστον για όσους συζητάμε
καλόπιστα και χωρίς a priori στόχευση την αυτοδικαίωση.
Δεν υπάρχει λογικός άνθρωπος που να αποδίδει το φαινόμενο του Ολοκαυτώματος των Ελλήνων Εβραίων
(1943‐ 44) σε άλλο παράγοντα, πέρα από τους ναζί. Οι τριβές, η (αμοιβαία, άλλωστε) καχυποψία, η
σύγκρουση οικονομικών συμφερόντων, οι προκαταλήψεις κλπ μεταξύ των εβραϊκών κοινοτήτων και των
ελληνόφωνων πληθυσμών του ελληνικού κράτους, σε όλη την ιστορική του διαδρομή, είναι γεγονός
αναμφισβήτητο. Η ιστορία έχει καταγράψει τρεις «ιδρυτικές» για το ελληνικό κράτος σφαγές εβραϊκών
κοινοτήτων, στα πρώτα χρόνια της Επανάστασης του ’21: στην Τριπολιτσά, στο Βραχώρι (Αγρίνιο) και στο
Νιόκαστρο. Έχει καταγράψει και δυο πογκρόμ, εις βάρος των Ελλήνων Εβραίων: στην Κέρκυρα (1891) και
στη Θεσσαλονίκη (1931).
Ωστόσο είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ αντισημιτισμός, με τη μορφή την έκταση και την
«ιδεολογική επεξεργασία» που έλαβε αυτός σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Καχυποψία, αντιπάθεια
κλπ υπήρχαν και στον 19ο και 20ο αιώνα. Όπως υπήρχε και η μακραίωνη συμβίωση, η οποία
δημιουργούσε δεσμούς ανάμεσα στους Έλληνες και τους Εβραίους. Θέλω να πω, ότι μετά το 1921 και πριν
το Ολοκαύτωμα, οι σχέσεις με τις εβραϊκές κοινότητες δεν ήταν μονοδιάστατες, ή άσπρο ή μαύρο. Στο
χώρο και στο χρόνο εμφανίζονταν και όλα τα ενδιάμεσα χρώματα. Συστηματικός, κατά κάποιον τρόπο,
και πολιτικά / κοινωνικά αξιόλογος αντισημιτισμός εμφανίστηκε ουσιαστικά μία φορά, περί το 1931, αλλά
ήταν και τοπικά και χρονικά περιορισμένο φαινόμενο, καθώς δε μπόρεσε ούτε να διαρκέσει, ούτε να
επεκταθεί πέραν της Θεσσαλονίκης.
Στο πρόχειρο αυτό σημείωμα δε θα μείνω ιδιαίτερα στα γεγονότα πριν το Ολοκαύτωμα της κατοχής.
Ωστόσο, θα ήθελα να σημειώσω ότι στη συνείδηση των ορθόδοξων ελληνόφωνων πληθυσμών, που
περνούσαν από την οθωμανική κυριαρχία στη συγκρότηση του νεωτερικού εθνικού κράτους, οι εβραϊκές
κοινότητες ήταν πολιτικά εχθρικές, καθώς μέχρι τέλους είχαν συνδέσει τα συμφέροντά τους με τη
συντήρηση της Αυτοκρατορίας. Δηλαδή, με την αναστολή της εθνικής / πολιτικής/ κοινωνικής /
οικονομικής προοπτικής για τους επαναστατημένους ή ευρισκόμενους σε εμπόλεμη κατάσταση /
αντιπαλότητα με τους Τούρκους, επί έναν ολόκληρο αιώνα (1821‐ 1922). Σε όλη αυτή την περίοδο, η στάση
των εβραϊκών κοινοτήτων απέναντι στους Έλληνες συμπατριώτες τους ήταν επιφυλακτική – κι αυτό
μεταφραζόταν αυτόματα σε εχθρική. Οι εβραϊκές κοινότητες είχαν εντελώς διαφορετικούς στόχους:
ήθελαν να προφυλάξουν τις σχέσεις και τα προνόμια που είχαν εξασφαλίσει στα πλαίσια των μιλλέτ της
Αυτοκρατορίας και, προφανώς, δεν μπόρεσαν να εκτιμήσουν (προβλέψουν) σωστά τις ιστορικές εξελίξεις
και να προσαρμοστούν σε αυτές.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως αν δε μεσολαβούσαν οι ναζί, οι ελληνικές εβραϊκές κοινότητες θα ήταν ένας
από τους σημαντικότερους στρατηγικούς παράγοντες για την ανάπτυξη της χώρας μας. Κι ακόμα, οι
εξελίξεις στη Μέση Ανατολή πιθανότατα θα ήταν διαφορετικές. Ειδικά για τη Θεσσαλονίκη, τολμώ να
ισχυριστώ ότι θα ήταν σήμερα μια από τις οικονομικές και πολιτισμικές πρωτεύουσες της Ευρώπης, αν δεν
καταστρεφόταν η εβραϊκή της κοινότητα. Αλλά, η θύελλα του ναζισμού τα έφερε έτσι ώστε όλα αυτά να
είναι απλές υποθέσεις – και η Θεσσαλονίκη να έχει μεταβληθεί ανεπανόρθωτα σε Μπουγατσαδούπολη.
Αλλά με τα «αν» δε γίνεται δουλειά – ας επιστρέψουμε στην πραγματικότητα.
Η αλήθεια είναι ότι το Ολοκαύτωμα των Ελλήνων Εβραίων αντιμετωπίστηκε από τον ελληνικό λαό, το
επίσημο ελληνικό κράτος, την ορθόδοξη Εκκλησία και τις μεγάλες αντιστασιακές οργανώσεις (ΕΑΜ‐
ΕΛΑΣ ) ως πρόβλημα που αφορούσε δυο ξένους: τους Γερμανούς και τους Εβραίους. Οι Γερμανοί ήταν
αυταπόδεικτα ξένοι. Και οι Εβραίοι θεωρήθηκαν ξένοι γιατί υπήρξαν αδιάφοροι / αμέτοχοι /
επιφυλακτικοί ή και εχθρικοί στη θανάσιμη πάλη των Ελλήνων και του νεότευκτου κράτους τους με την
Αυτοκρατορία. Επιπλέον, ειδικά στη Θεσσαλονίκη, η αυτάρκεια της εβραϊκής κοινότητας (απόρροια του
μεγέθους της, της πολιτισμικής της στάθμης και της παράδοσής της ) την οδήγησε στο να τονίζει τη
διαφορά και την αντίθεση με το κυρίαρχο πια ελληνικό στοιχείο, γεγονός που επέτεινε το διαχωρισμό – τη
στιγμή που θα έπρεπε να επιδιωχθεί, ως πολιτική προτεραιότητα, η ώσμωση και η άμβλυνση των
αντιθέσεων. Η εβραϊκή κοινότητα ουσιαστικά συνέχισε να εφαρμόζει την παλαιά της πολιτική, ενώ οι
συνθήκες είχαν αλλάξει άρδην.
28 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Το αποτέλεσμα ήταν ότι στα 1943 η εβραϊκή κοινότητα δεν είχε δημιουργήσει κανέναν ουσιαστικό
πολιτικό / συμμαχικό δεσμό με ελληνικές δυνάμεις (κρατική ελίτ, Εκκλησία, αντίσταση) που θα
μπορούσαν, την κρίσιμη στιγμή, να δράσουν, όχι για την αποτροπή του Ολοκαυτώματος (αυτό ήταν
αδύνατον) αλλά για το μετριασμό του αριθμού των θυμάτων του. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι
ούτε το επίσημο ελληνικό κράτος, ούτε καν το ΚΚΕ και το ΕΑΜ έδωσαν σημασία και βαρύτητα στο
Ολοκαύτωμα ΜΕΤΑ την απελευθέρωση, παρόλο που το συγκεκριμένο έγκλημα αφορούσε το μεγαλύτερο
αναλογικά σύνολο Ελλήνων πολιτών, που δολοφονήθηκε από τους ναζί.
Οι πολιτικές κινήσεις που έγιναν στα 1943, κυρίως από τη Εκκλησία, με πρωτοστατούντα τον
αρχιεπίσκοπο Αθηνών Δαμασκηνό, για την αποτροπή του Ολοκαυτώματος (προς τον πρωθυπουργό
Λογοθετόπουλο και προς τις Γερμανικές αρχές κατοχής ) έγιναν αργά (τις μέρες που είχε ήδη αρχίσει η
μεταφορά των Θεσσαλονικιών Εβραίων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης), ήταν υποτονικές (αν συγκριθούν
με τις άλλες δυναμικές καμπάνιες ανυπακοής που πραγματοποιήθηκαν στην κατοχή ) και είχαν ως
βασικό αίτημα την ανθρωπιστική μεταχείριση των Ελλήνων Εβραίων – και τίποτα περισσότερο. Η
μοναδική κίνηση στη Θεσσαλονίκη καταγράφεται (και πάλι ) ως πρωτοβουλία της Εκκλησίας (μετά από
έκκληση του Συμβουλίου της εβραϊκής κοινότητας ), σε επίπεδο ενοριών – και είχε ως αποτέλεσμα την
(περιορισμένη, από τα πράγματα ) έμπρακτη συμπαράσταση πολλών Θεσσαλονικιών προς τους Εβραίους,
αλλά σε προσωπικό πάντοτε επίπεδο.
Αξίζει να συγκριθεί αυτή η δραστηριότητα με εκείνη της Κέρκυρας (που απέτυχε, παρόλη την έντασή της)
εκείνη της Ζακύνθου (που πέτυχε απολύτως) και εκείνη των Αθηνών (που πέτυχε, σε σημαντικό βαθμό).
Αξίζει επίσης να επισημανθεί το εκτεταμένο φαινόμενο προστασίας των φυγάδων Εβραίων, είτε από τις
αντιστασιακές οργανώσεις, είτε από την Εκκλησία (Δαμασκηνός) σε συνεργασία με κρατικές δομές
(Έβερτ) είτε από ανθρώπους της υπαίθρου, το οποίο όμως γινόταν σε προσωπική βάση και υπό το πνεύμα
του ανθρωπισμού και της συμπαράστασης στον συγκεκριμένο διωκόμενο ή τη συγκεκριμένη διωκόμενη
οικογένεια.
Ειδικά για το Εβραϊκό Νεκροταφείο (σημερινό ΑΠΘ ) το αίτημα της κατάργησής του και της απόδοσης του
χώρου σε άλλες χρήσεις ήταν κοινωνικό και το είχαν θέσει ήδη από το 1925 οι πρόσφυγες που κατέκλυζαν
τις γύρω συνοικίες – και οι οποίοι επιζητούσαν την έκταση για τις δικές τους ανάγκες στέγασης. Το
επίσημο κράτος ήθελε το χώρο για να στεγάσει το Πανεπιστήμιο. Ωστόσο, τίποτε δεν είχε γίνει ως το 1942,
καθώς οποιαδήποτε σχετική ενέργεια ήταν αυτονόητο ότι θα έπρεπε να γίνει μετά από συνεννόηση με
την εβραϊκή κοινότητα.
Αν δούμε την εκρηκτική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης εκείνη την εποχή, αλλά και στη συνέχεια, θα
διαπιστώσουμε ότι πολύ δύσκολα θα παρέμενε ως τις μέρες μας η έκταση του νεκροταφείου στην αρχική
της χρήση. Η επιχείρηση της «εκκαθάρισης», που ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 1942, με ευθύνη της Γενικής
Διοίκησης Μακεδονίας (δηλ. του ελληνικού κράτους ) αποτελεί ανεξίτηλο ιστορικό στίγμα, γιατί:
– έγινε χωρίς να προηγηθεί συνεννόηση με την εβραϊκή κοινότητα – και χωρίς να προβλεφθεί κανένα
εύλογο αντάλλαγμα.
– υλοποιήθηκε σε μια ιστορική στιγμή όπου η εβραϊκή κοινότητα βρισκόταν σε θανάσιμη αγωνία και
απόλυτη πολιτική και κοινωνική αδυναμία.
– πραγματοποιήθηκε με τον πιο χυδαίο τρόπο, χωρίς να ληφθεί πρόνοια για σηματοδότηση του χώρου και
απόδοση οποιασδήποτε τιμής στους νεκρούς (και κατά προέκταση στους ζωντανούς ‐ακόμα – Έλληνες
Εβραίους )
– δεκάδες χρόνια μετά, το επίσημο ελληνικό κράτος, το ΑΠΘ και ο Δήμος της Θεσσαλονίκης
εξακολουθούν να παριστάνουν τον ανήξερο / αδιάφορο για το γεγονός.
Τα τρία πρώτα στοιχεία αφορούν το ελληνικό κράτος (κατοχικό, εμφυλιακό και αυτό που ακολούθησε) και
την πόλη της εποχής (αρχές και κατοίκους), συνολικά.
Το τελευταίο αφορά πρωτίστως όλους εμάς, τους σημερινούς κατοίκους της ευρύτερης Θεσσαλονίκης – και
αναμένει ακόμα τη λύση του.
Διατύπωσα εξαρχής τις επιφυλάξεις μου για την ονομασία της στάσης του μετρό «Παλαιό Εβραϊκό
Νεκροταφείο» ή «Εβραϊκά μνήματα», γιατί δε νομίζω ότι θα αποδειχτεί λειτουργική στην πράξη. Μετά τη
μεγάλη συζήτηση που έγινε, στην καλύβα και στου abravanel, που άνοιξε το θέμα στα ιστολόγια, θα
επιχειρήσω να διατυπώσω ορισμένες προτάσεις.
Σήμερα η Θεσσαλονίκη είναι πολυπολιτισμική πόλη. Ταυτόχρονα, η διαδικασία ομογενοποίησης των
πάντων (σε ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο) βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Αν τα πράγματα
29 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
εξακολουθήσουν να κινούνται στην ίδια φορά, συζητήσεις όπως αυτή δεν θα έχουν το παραμικρό νόημα
σε λίγα χρόνια από τώρα.
Δε νομίζω ότι μπορεί να επιτευχθεί κάτι με την παραδοσιακή επίκληση του φιλότιμου, του ανθρωπισμού,
της ευθύνης, της υποχρέωσης κλπ. Ούτε καν με επίκληση της ενοχής.
Το πρόβλημα της μνήμης για την εβραϊκή κοινότητα είναι πρόβλημα μνήμης της συνολικής ιστορίας της
πόλης. Αφορά και τους μουσουλμάνους και τους Αρμένιους και τους Σλαβομακεδόνες και όλες τις άλλες
ιστορικές παρουσίες, που σήμερα υπάρχουν μονάχα ως «φαντάσματα». Η λύση του προβλήματος έχει δυο
προϋποθέσεις:
α) τη δυνατότητα αυτοκατάφασης των σημερινών κατοίκων (εννοώ του κυρίαρχου, αν και πολυμερούς,
ελληνικού στοιχείου), και
β) την προοπτική μιας άλλης πορείας για το μέλλον της Θεσσαλονίκης.
Μόνο αν η σημερινή Θεσσαλονίκη στηριχτεί στα πόδια της πολιτικά και πολιτισμικά, αν διεκδικήσει ένα
διαφορετικό μέλλον, με μια δυναμική διεκδίκηση μιας διαφορετικής ποιότητας ζωής, θα μπορέσει να
«τακτοποιήσει» και τους εκκρεμείς λογαριασμούς με το παρελθόν της.
Η Θεσσαλονίκη του Ψωμιάδη, του Άνθιμου, του Παπαγεωργόπουλου, της φοβικής και συντηρητικής της
αριστεράς, της ψοφοδεούς κάστας των πανεπιστημιακών και της παρόμοιας του εμπορικού /
επιχειρηματικού της κόσμου, με τις εσωστρεφείς και οπισθοδρομικές ενώσεις των Ελλήνων προσφύγων
της κλπ δεν είναι σε θέση να το κάνει. Ουσιαστικά, δεν έχει κανένα μέλλον – οπότε δεν έχει ούτε τα φόντα
να αναμετρηθεί και με την ιστορία της.
Συνεπώς, η διαδικασία ανάδειξης της ιστορικής μνήμης για την εβραϊκή κοινότητα της πόλης δεν είναι
κάτι που μπορεί να πραγματοποιηθεί μεμονωμένα και ανεξάρτητα από τις υπόλοιπες κοινωνικές και
πολιτικές διεργασίες που γίνονται στην πόλη. Με αυτή την έννοια δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος, ότι κάτι
σημαντικό θα συμβεί τα επόμενα χρόνια.
Ωστόσο, προσπαθώντας να ενισχύσω την άποψη ότι πέρα από τον ουμανισμό, τις καλές προθέσεις κλπ
είναι ύψιστο συμφέρον της πόλης να αναδείξει την πραγματική ιστορία της, διατηρώ την ελπίδα για ένα
διαφορετικό μέλλον.
Ίσως με δικαιώσουν τα μικρά παιδιά, που πλημμυρίζουν στα διαλείμματα τα τσιμεντένια προαύλια των
σχολίων. Ανάμεσά τους, και τα δικά μου παιδιά.
https://panosz.wordpress.com/2015/10/21/las_bougatsas‐221/
2. Απάντηση →
Ο/Η LYCABETTUS λέει:
Δεν το είχα διαβάσει το 2008, και τώρα καταλαβαίνω τι χάσαμε με το κλείσιμο της «Καλύβας».
Τελοσπάντων, έχεις φτάσει Πάνο σε επίπεδο «ακαδημίας» στα περισσότερα θέματα, οπότε καλύτερα εδώ
να υπάρχει μια σαρκοφάγος της προσωπικής σου κατάθεσης στην ιστορία (μας), χωρίς πολύ από το
μπλαμπλά που έχουμε συνηθίσει.
Μπράβο και συγχαρητήρια.
lycabettus,
ευχαριστώ θερμά, αλλά με το κλείσιμο της καλύβας δε χάσαμε τίποτα: θα χάσουμε (θα χάσει η
ανθρωπότης) μόνο όταν έρθει… η ώρα
Ως τότε ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή, ο δε καιρός οξύς, η δε πείρα σφαλερή, η δε κρίσις χαλεπή,
όπως μας δίδαξε ο παππούς Ιπποκράτης.
3.
Ο/Η GRENADE λέει:
βασικα νομιζω οτι 2 παραγοντες επαιξαν ρολο στην εξοντωση των εβραιων της θεσσαλονικης σε τοσο
30 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
μεγαλο ποσοστο
πρωτον η πολη σε αντιθεση πχ με την αθηνα ηταν απο τις πρωτες μερες της κατοχης υπο γερμανικη
διοικηση
και δευτερον η αντισταση στην κεντρικη μακεδονια αργησε πολυ να αναπτυχθει σε αυτο επαιξαν ρολο
και τα σκληρα αντιποινα των γερμανων το φθινοπωρο του 1941.
η ελευθερη ελλαδα δηλαδη τμημα της επικρατειας που να ελεγχετε απο το εαμ ελας απειχε δεκαδες αν
οχι εκατονταδες χιλιομετρα απο την πολη. σε αντιθεση πχ με τη θεσσαλια οπου ουσιαστικα ο ελας ελεγχε
ολη την υπαιθρο αποπολυ νωρις. να θυμισω οτι η μεταφορα των εβραιων της θεσσαλονικης στο αουσβιτς
ξεκινησε τη ανοιξη του 43 και ειχε ολοκληρωθει το φθινοπωρο του ιδιου ετους.
Ο/Η ΣΑΘ λέει:
@ Πάνος
Γράφετε:
#Ωστόσο είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ αντισημιτισμός, με τη μορφή την έκταση και την
«ιδεολογική επεξεργασία» που έλαβε αυτός σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Καχυποψία, αντιπάθεια
κλπ υπήρχαν και στον 19ο και 20ο αιώνα. Όπως υπήρχε και η μακραίωνη συμβίωση, η οποία
δημιουργούσε δεσμούς ανάμεσα στους Έλληνες και τους Εβραίους.#
Στο κλασικό «Ο Κοσμάς Αιτωλός και η εποχή του», (εκδ. Τυμφρηστός, Αθήνα 1972, σελ. 225‐238), ο
(καθόλου ‘Ελληναράς’) Μάρκος Γκιόλιας, παραθέτοντας πληθώρα στοιχείων, αποδεικνύει πεντακάθαρα
ότι ισχύει το αντίθετο ακριβώς. Αποδεικνύει δηλαδή ότι οι Εβραίοι μισήθηκαν βαθύτατα από όλους
τους υπόδουλους ορθόδοξους πληθυσμούς.
Οι Εβραίοι, (αδιάλλακτα εχθρικοί απέναντι στο χριστιανικό στοιχείο και ιστορικά φιλότουρκοι),
κυριάρχησαν στην οικονομική ζωή τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο
τους χριστιανούς ραγιάδες. Το εμπορικό‐δουλεμπορικό‐τοκογλυφικό κεφάλαιό τους, υπήρξε ουσιαστικά
ένας παντοδύναμος συνεταίρος στη διοίκηση του οθωμανικού κράτους. Στις επίσημες τελετές, ο
αρχιραββίνος προηγείτο του πατριάρχη. Κανένας Εβραίος δεν βγήκε Κλέφτης και κανένας δεν πήρε μέρος
σε επαναστατικούς και εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες.
Ο Κοραής γράφει: «Των Ιουδαίων το προς ημάς μίσος υπερβαίνει και αυτό το τουρκικόν μίσος. …. Η καθ’
ημών υπερηφάνεια και καταφρόνησις [εκ μέρους των Εβραίων] υπερέχει και την καταφρόνησιν των
Τούρκων…»
Ο ίδιος, στο «Προσωρινόν πολίτευμα της Ελλάδος», προτείνει για τους Εβραίους και τους Τούρκους να
στερηθούν τα πολιτικά τους δικαιώματα ωσότου διαπαιδαγωγηθούν και εξημερωθούν…
Εκτός από την Τριπολιτσά, (δες ένδοξη «Καλύβα»), υπάρχει και το Βραχώρι (Αγρίνιο). Εκεί, στην
Επανάσταση, οι 200 εβραϊκές οικογένειες κατεσφάγησαν ανηλεώς από τους επαναστάτες. (Δες «Κατοχή‐
Αντίσταση‐Εμφύλιος. Η Αιτωλοακαρνανία στη δεκαετία 1940‐1950», εκδ. Παρασκήνιο, Αθήνα 2010, σελ.
79).
Εξαιρετικά ενδιαφέρον: https://roides.wordpress.com/2007/07/03/laskar30707/
ΥΓ
Δεν μπαίνετε καθόλου στο τι (μπορεί να) έθρεψε την αδιαφορία αν όχι το μίσος εναντίον τών Εβραίων που
αποδεικνύεται από τη στάση τών Θεσσαλονικέων απέναντι στους πρώτους, στα χρόνια της Κατοχής.
Πόσο «φιλελληνική», ας πούμε, υπήρξε η στάση τών Εβραίων τής Θεσσαλονίκης λίγο πριν και λίγο μετά
την απελευθέρωση της πόλης το 1912…
ΣΑΘ,
για τον αντισημιτισμό (στον Ελλαδικό χώρο και αλλού) μιλάω συγκριτικά. Η έμπρακτη συμπαράσταση
προς τους Εβραίους σε Ζάκυνθο, Κέρκυρα και Αθήνα (και αλλού) μάλλον επιβεβαιώνει ότι η σχέση δεν
ήταν ή άσπρο ή μαύρο. Για την πολιτική των εβραϊκών κοινοτήτων απέναντι στην Υψηλή Πύλη και τους
Ραγιάδες (αλλά και το νεόκοπο ελληνικό κράτος) γίνονται επίσης εκτενείς αναφορές. Επειδή το ποστ είναι
μεγάλο, δείτε τα αυτά στο πρώτο μου σχόλιο.
Απάντηση →
31 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
6.
Ο/Η ΣΑΘ λέει:
@ Πάνος
Διάβασα όλο το ποστ και όλα τα σχόλια. Το εντός « » παράθεμα, είναι από το πρώτο σχόλιό σας (στο οποίο
και με παραπέμπετε).
Διάβασα και τα σχετικά (2) ποστ της Καλύβας, και (μέσες‐άκρες) όλα τα εκεί σχόλια.
Η απάντησή σας μου δίνει την εντύπωση ότι ελάχιστη σημασία δώσατε στην ουσία τού σχολίου μου και
ιδίως στο ΥΓ. Και δεν είναι η πρώτη φορά. Έτσι, όμως, δεν μπορούμε να μιλάμε για διάλογο επί της ουσίας.
Εσείς καταλήγετε στο συμπέρασμα ότι #στην Ελλάδα δεν υπήρξε ποτέ αντισημιτισμός, με τη μορφή την
έκταση και την «ιδεολογική επεξεργασία» που έλαβε αυτός σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες#, και ότι
«η στάση τών Εβραίων απέναντι στους Έλληνες συμπατριώτες τους ήταν επιφυλακτική κι αυτό
μεταφραζόταν αυτόματα σε εχθρική» (!!).
Απλά, δηλαδή, τους παρεξηγήσαμε τους ανθρώπους, και τους «αντιπαθούσαμε» κατά λάθος…
Ο Γκιόλιας και ο Κοραής στους οποίους δι’ ελαχίστων σας παρέπεμψα, λένε εντελώς άλλα.
Το Ολοκαύτωμα έχει γίνει αιτία να «ξεπλυθούν» και (σχεδόν) να ξεχαστούν πολλά…
Στο Βραχώρι (Αγρίνιο) αναφέρθηκα απλώς για να αναδείξω την έκταση της καταστροφής και το βάθος
του φυλετικοθρησκευτικού μίσους.
ΣΑΘ:
«Η απάντησή σας μου δίνει την εντύπωση ότι ελάχιστη σημασία δώσατε στην ουσία τού σχολίου μου και
ιδίως στο ΥΓ. Και δεν είναι η πρώτη φορά. Έτσι, όμως, δεν μπορούμε να μιλάμε για διάλογο επί της
ουσίας».
Αυτό να μη το ξαναπείτε, παρακαλώ. Πάντοτε προσέχω τα σχόλιά σας. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι κάθε
φορά είμαι σε θέση (ή έχω τη χρονική δυνατότητα) για μιαν αναλυτική / τεκμηριωμένη απάντηση. Κάτι
που ενδέχεται να συμβεί σε δεύτερο χρόνο.
Έρρωσθε!
Tassos Pagonis
(φ/μπ)
Εξηγείται ψυχολογικά η άρνηση αποδοχής της πραγματικότητας. Πως να πεις στον εαυτό σου ότι ο
αρχιραββίνος σου ήξερε (μην συνεργάστηκε κιόλας δίνοντας καταλόγους) και τους άφησε επίτηδες να
τους σφαγιάσουν οι Γερμανοί? Το επίτηδες το λέω επειδή έχει βγει έγγραφο με επίσκεψη του Κορέτς στην
Γερμανία, στο Βερολίνο, λίγο πριν αρχίσει ο εκτοπισμός των Εβραίων της Θεσνίκης. Πάντως τις
παπάντζες της περί «κακών Θεσσαλονικιών» ας πάει η μαντάμ να τα πει στους συμπατριώτες της τους
Ισραηλινούς που στο μουσείο του Ολοκαυτώματος στην Ιερουσαλήμ, το Γιαντ Βασέμ, έχουν δέντρο για
την Θεσσαλονίκη αναγνωρίζοντας την αυταπάρνηση των Θεσσαλονικέων για να σώσουν όσους
μπορούσαν. Και επειδή δεν κατεβήκαμε από τα βουνά και έχουμε πάει στο Ισραήλ , έτσι και πεις ότι είσαι
Ελληνας και Θεσνικιός γίνονται χαλί να τους πατήσεις.Μας υπεραγαπάν. Η μεγαλύτερη αθλιότητά της
βέβαια ειναι εκεί που γράφει: «Τόσους κατοίκους είχε η Θεσσαλονίκη τότε. Το 1/3 των χριστιανών
συνεργάστηκε.» Εκεί σταματάς να διαβάζεις και αναρωτιέσαι τι διαφορά έχει από τον Πλεύρη. Για
σκεφτείτε τον ορισμό του ρατσισμού…
http://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=2054 η οντετ βαρων βασαρ εβραικης
καταγωγης αν δενκανω λαθος για το ολοκαυτωμα στην ελλαδα
αναφερει οπως γραφεις και εσυ για 600 εβραιους (πανελλαδικα) που ενταχθηκαν στην αντισταση
η μεταφορα των εβραιων της θεσσαλονικης στα στρατοπεδα συγκεντρωσεις ξεκινησε (το αναφερεις και
εσυ) το μαρτιο του 1943 και μεσα σε ενα τριμηνο ειχε μεταφερθει το μεγαλυτερο τμημα του πληθυσμου
32 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
γραφουν καποιοι στα σχολια οτι θα μπορουσαν οι θεσσαλονικεις εβραιοι να ενταχθουν στον ελας. ο
αριθμος χριστιανων της πολης που θα ειχε ενταχθει στον ελας και θα ειχε ανεβει στο βουνο την ανοιξη
του 43 ειναι μαλλον μηδεν
βασικα νομιζω οτι η ολη η συζητηση για τη σταση του χριστιανικου στοιχειου της πολης ξεκιναει απο
λαθος βαση.κακως επικεντρωνονται καποιοι στον αντισημιτισμο (πραγματικο ή υποτιθεμενο) και στον
οικονομικο ανταγωνισμο αναμεσα στις δυο θρησκευτικες κοινοτητες προσπαθωντας να εξηγησουν το
μικρο αριθμο διασωθεντων . την ανοιξη του 43 δεν ειχε ακομα αναπτυχθει το αντιστασιακο κινημα και η
μετακινηση και αποκρυψη εβραιων στην υπαιθρο ηταν μαλλον αδυνατη τουλαχιστον για την περιοχη της
θεσσαλονικης. υποθεση κανω οτι αν η μεταφορα τους στο αουσβιτς γινοταν ενα χρονο αργοτερα οταν ο
ελας ελεγχε το 80% της επικρατειας της χωρας θα ειχε σωθει μεγαλυτερος αριθμος
Σωστές παρατηρήσεις.
Η δύσκολη επιστροφή των Εβραίων επιζώντων
Συντάκτης:
Αννα Μαρία Δρουμπούκη*
«Σε ένα από τα παραπήγματα του απαισίου στρατοπέδου του Μπάρι, τελευταίο σταθμό που χρειάστηκε
να κάμουν όσοι Ελληνες γλύτωσαν, πριν πατήσουν τον μώλο του Πειραιώς, ξεχώριζε με μεγάλα εβραϊκά
γράμματα μια επιγραφή, που ήταν ταυτόχρονα και ένας αναστεναγμός: HAVODA HAYA HAYYENOU (Η
ζωή μας είναι μια σκληρή δουλεία)».
Για τους επιζώντες του Ολοκαυτώματος, το τέλος του πολέμου δεν σηματοδότησε το τέλος της βίας, του
φόβου, των διώξεων και της αδικίας.
Η βαρύτητα του Ολοκαυτώματος στην ιστοριογραφία, τη συλλογική μνήμη και τον δημόσιο λόγο, μοιραία
υποφωτίζει το γεγονός πως η επιστροφή όσων επέζησαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης υπήρξε
δύσκολη, η επανένταξη δυσκολότερη και αντίστοιχη με τον αποκλεισμό της εμπειρίας των Εβραίων από
το εθνικό αφήγημα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επαναπατρισθέντες καταγράφονταν στην «Υπηρεσία Αλλοδαπών». Ο
ραβίνος της Θεσσαλονίκης Μίκαελ Μόλχο αναφέρει:
«Οσοι γλύτωσαν δεν ένοιωσαν τη χαρά της γλυκύτητας που γεννά η επιστροφή. Οι περισσότεροι απ’
αυτούς χρειάστηκε να περιπλανηθούν πολύ πριν κατορθώσουν να βρουν κάποιο φτωχικό στέκι. Είχαν την
αυταπάτη μιας ενθουσιώδους υποδοχής, φαντάζονταν πως θα τους περίμεναν με ανοιχτές αγκάλες, σαν
παιδιά αγαπημένα, σαν πρίγκηπες. Και τους δέχθηκαν με αδιαφορία, ακόμη και με εχθρότητα».
Ενα από τα πολλά ιστοριογραφικά κενά είναι η μελέτη της ίδιας της κατηγορίας «επιζών του
Ολοκαυτώματος». Αυτή η κατηγορία δεν έχει προσεγγιστεί κοινωνιολογικά, ψυχαναλυτικά, ακόμα και
πολιτικά.
Με ποιους όρους επέστρεψαν οι άνθρωποι που επέζησαν της ανείπωτης καταστροφής; Τι αντιμετώπισαν,
ποια ήταν τα προβλήματα που έπρεπε να επιλύσουν, σε ποιες πόλεις επέστρεψαν και με ποιους όρους
αναδόμησαν τη ζωή τους απ’ το μηδέν;
Κλοπή και αποκατάσταση
Μετά το τέλος του πολέμου, οι υλικές ανάγκες των επιζώντων της Σοά ήταν μεγάλες και πιεστικές.
Μεταξύ 1945 και 1949, ο αριθμός των εκτοπισμένων (displaced persons, DPs) είχε φτάσει τους 250.000. Οι
DPs λάμβαναν τη βασική βοήθεια από την UNRRA και τον Διεθνή Οργανισμό Προσφύγων, καθώς και
από τις συμμαχικές δυνάμεις και διεθνείς εβραϊκούς οργανισμούς, όπως την Joint Distribution Committee.
Το οικονομικό βάρος για τη συντήρηση των DPs μεγάλωνε, ωστόσο το δικαίωμα των Εβραίων σε μια
33 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
καινούργια ζωή και στην επανόρθωση των ιστορικών αδικιών ήταν αυταπόδεικτο.
Ο καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Κόνραντ Αντεναουερ κατέστησε εξαρχής σαφές ότι το κράτος του
ήταν πρόθυμο να προβεί σε έμπρακτες επανορθωτικές κινήσεις για όσους επλήγησαν βαριά απ’ τον
πόλεμο. Το 1953‐ ‘54 δόθηκαν από τη Δυτική Γερμανία οι πρώτες αποζημιώσεις στο Ισραήλ, 73.800.000
δολάρια, ποσό μεγαλύτερο απ’ αυτό που συμφωνήθηκε στη Συμφωνία του Λουξεμβούργου.
Απ’ την άλλη, προφανώς και ωφελήθηκε η Δυτική Γερμανία με αυτήν την κίνηση, καθώς βελτίωσε την
εικόνα της και μπόρεσε να εισέλθει στη διεθνή πολιτική κονίστρα και να εγκαθιδρύσει διπλωματικές
σχέσεις με το Ισραήλ, ενώ αυτή η Συμφωνία σηματοδότησε ένα καινούργιο μοντέλο απονομής
αποζημιώσεων που πρωτοεφαρμόστηκε μόλις τότε.
Μετά το τέλος του πολέμου, στην Ελλάδα δημιουργήθηκε ο ΟΠΑΙΕ (Οργανισμός Περιθάλψεως και
Αποκαταστάσεως Ισραηλιτών Ελλάδος), που είχε σκοπό την αποκατάσταση των ομοθρήσκων που
επέζησαν των φυλετικών διωγμών.
Οσοι είχαν συγγενείς που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα ή ήταν οι ίδιοι επιζώντες, μπορούσαν να
διεκδικήσουν την κλαπείσα περιουσία τους, καθώς και τις γερμανικές αποζημιώσεις. Υποβλήθηκαν 3.600
δηλώσεις. Ωστόσο, για τις εβραϊκές κοινότητες στην Ελλάδα, οι γερμανικές αποζημιώσεις ουσιαστικά δεν
ήρθαν ποτέ, για λόγους που δεν είναι δυνατόν να αναλυθούν εδώ.
Η κυβέρνηση Παπανδρέου θέσπισε νόμο για τη διαχείριση και επιστροφή των περιουσιών στους
ιδιοκτήτες τους, αλλά η εφαρμογή του νόμου ήταν προβληματική. Ενώ η επίσημη πολιτική του υπουργείου
Εξωτερικών ήθελε να συνδέσει το εβραϊκό ζήτημα με την προώθηση των εθνικών συμφερόντων
(γερμανικές αποζημιώσεις κ.λπ.), σε υπηρεσιακό επίπεδο Ελληνες στρατιωτικοί, δικαστές και αστυνομικοί
δεν πίεζαν τους Ελληνες πολίτες να παραδώσουν τις κατασχεμένες περιουσίες, ενώ το υπουργείο
Εξωτερικών προσπαθούσε να καθυστερήσει τον επαναπατρισμό των Ελλήνων Εβραίων που είχαν σωθεί
από τα στρατόπεδα.
Ακόμη και το 1947, που η κυβέρνηση Σοφούλη όρισε προσωρινό διαχειριστή των περιουσιών το Κεντρικό
Ισραηλιτικό Συμβούλιο (ΚΙΣ), μέχρι να εκδοθεί το σχετικό βασιλικό διάταγμα, δεν μεταβιβάστηκε στο ΚΙΣ
το πιστωτικό υπόλοιπο από τα μισθώματα ισραηλιτικών ακινήτων του λογαριασμού της ΥΔΙΠ στην
Τράπεζα της Ελλάδας, που ανερχόταν στις 31 Οκτωβρίου 1947 σε 102.592.651 δραχμές.
Τελικά μόνο 300 κατοικίες και 50 καταστήματα επιστράφηκαν στους ιδιοκτήτες τους.
Στην Αθήνα της απελευθέρωσης
Ο δικηγόρος Ασέρ Μωϋσής περιγράφει την ημέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου
1944. Αφού βεβαιώθηκαν αυτός και κάποιοι άλλοι Εβραίοι ότι δεν κινδύνευαν, πήγαν αμέσως στη
Συναγωγή της οδού Μελιδώνη, «σαν θαλασσοδαρμένοι και σαν ναυαγοί, σκελετωμένοι απ’ την πείνα και
πρησμένοι απ’ την αβιταμίνωση, κακοντυμένοι και με φυσιογνωμίαν ζωγραφίζουσαν την θλίψην και την
αγωνίαν μας».
Εκαναν μια θρησκευτική τελετή για τους δικούς τους που είχαν εκτοπιστεί. Δεν γνώριζαν ακόμα την τύχη
τους, είχαν ελπίδες και τους περίμεναν μέχρι που συνειδητοποίησαν ότι δεν θα επιστρέψουν ποτέ.
Ο Μωϋσής ήταν και ο πρώτος που εκφώνησε λόγο στη Συναγωγή αμέσως μετά την απελευθέρωση, τον
Οκτώβριο του ’44. Ηταν η πρώτη τελετή μνήμης για το Ολοκαύτωμα στην Ελλάδα.
Μεταξύ άλλων, ανέφερε:
«Δεν λησμονούμε τους αδικοσκοτωμένους αδελφούς μας, που στην προσπάθεια να ξεφύγουν από τα
δόντια του λυσσασμένου Ξανθού Κτήνους εύρον άδικον και μαρτυρικόν θάνατον εις τα στρατόπεδα
συγκεντρώσεως του Χαϊδαρίου, του Παύλου Μελά και αλλού».
Ο ίδιος ο Μωϋσής, με περίπου εκατό Εβραίους, συγκεντρώθηκαν ξανά στις 12 Νοεμβρίου 1944 στη
Συναγωγή, σε μια θορυβώδη συνέλευση, εκλέγουν ένα δωδεκαμελές συμβούλιο με την επωνυμία
Κεντρικόν Ισραηλιτικόν Συμβούλιον Συντονισμού και Γνωματεύσεως, που θα εκπροσωπούσε όλες τις
διαλυμένες Κοινότητες και θα ρύθμιζε τη διοίκησή τους.
Την 21η Νοεμβρίου, η Εθνική Κυβέρνηση αναγνωρίζει το Συμβούλιο με απόφαση του υπουργείου
34 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Θρησκευμάτων. Από τις 26 Κοινότητες που υπήρχαν στην Ελλάδα και στα Δωδεκάνησα όταν ξέσπασε ο
πόλεμος, ανασυσταίνονται επτά με πλήρη δικαιώματα και προνόμια, δεκατρείς με δικαιώματα
περιορισμένα και έξι εξαφανίζονται, μεταξύ τους οι Κοινότητες Αλεξανδρούπολης, Ορεστιάδος και
Χανίων.
Στην «πόλη των φαντασμάτων»
Η ιδιαιτερότητα της Θεσσαλονίκης συγκριτικά με τις άλλες πόλεις ήταν ότι σε αυτήν έμενε η
πολυπληθέστερη εβραϊκή κοινότητα. Το κομμένο νήμα συνδέεται στις 6 Δεκεμβρίου 1944, όταν
συνεδριάζει για πρώτη φορά η νέα διοικούσα επιτροπή της Κοινότητας.
Στις 13 Δεκεμβρίου ακολουθεί μια ιδιαίτερη συνάντηση στη Συναγωγή.
Συγκεντρώνονται Εβραίοι καταστηματάρχες όπου «αντιπρόσωποι της οργανώσεως ΕΑΜ θέλουσι
αυτοπροσώπως ακούσει τα αιτήματα ενός εκάστου και θέλει βάσει τούτων ικανοποιηθεί έκαστος». Με τη
μεσολάβηση του ΕΑΜ‐ΕΛΑΣ και συγκεκριμένα του αρμόδιου Γραφείου Προστασίας Ισραηλιτών που είχε
συγκροτήσει η Εθνική Πολιτοφυλακή (η «αστυνομία» του ΕΑΜ), η Κοινότητα πέτυχε την εκκένωση των
γραφείων στην Ερμού 32 που κατείχε ένας Λαμπρόπουλος και του δόθηκε προθεσμία μέχρι την 1/1/1945
για να φύγει.
Η αξία αυτού του ιστορικού τεκμηρίου είναι μεγάλη, δεν γνωρίζουμε παρόμοια περίπτωση σύστασης
ειδικής ομάδας προστασίας των Ισραηλιτών και απόδοσης των ιδιοκτησιών τους, πόσο μάλλον από τις
ένοπλες οργανώσεις ασφαλείας της κομμουνιστικής αντίστασης.
Αργότερα, στις 15 Μαρτίου 1945, έφτασε στη Θεσσαλονίκη ο πρώτος μάρτυρας που ξέφυγε από το
Αουσβιτς. Ονομάζεται Λέων Μπατής.
Οι λίγοι Εβραίοι που απόμειναν στην πόλη συγκινήθηκαν βαθιά με την ιδέα πως ίσως μπορούσαν να
μάθουν νέα για τους συγγενείς τους. Τον συνάντησαν κατά τις 10 το βράδυ σε ένα καφενείο της οδού
Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Τους φάνηκε λιγάκι εξαγριωμένος, είχε ένα ύφος κουρασμένο.
Τον ακούν όλοι με ειρωνική δυσπιστία, σκέφτονταν ότι προφανώς είχε χάσει τα λογικά του.
Τα αφηγείται όλα στο καφενείο, τον ακούν με φρίκη, στο τέλος κανείς δεν πίστεψε τίποτα…
*Η Αννα Μαρία Δρουμπούκη είναι διδάκτορας Νεότερης Ιστορίας. Το βιβλίο της «Τόποι της Μνήμης,
μνημεία της λήθης. Ιχνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα και στην Ευρώπη», κυκλοφόρησε το
2014 από τις εκδόσεις Πόλις.
http://www.efsyn.gr/arthro/i‐dyskoli‐epistrofi‐ton‐evraion‐epizonton
24 Ιανουαρίου 2017 στο 15:46
Transport
Number
Date of Arrival
at Auschwitz
Total number Number Admitted
in Transport to Camp
Number Sent
Directly to
Gas Chambers
1 March 20, 1943 2800 609 2191
2 March 24, 1943 2800 814 1986
3 March 25, 1943 1901 695 1206
4 March 30, 1943 2501 453 2048
5 April 3, 1943 2800 592 2208
6 April 9, 1943 2500 479 2021
7 April 10, 1943 2750 783 1967
35 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
8 April 13, 1943 2800 864 1936
9 April 17, 1943 3000 729 2271
10 April 18, 1943 2501 605 1896
11 April 22, 1943 2800 668 2132
12 April 26, 1943 2700 638 2062
13 April 27, 1943 3070 501 2509
14 May 4, 1943 2930 538 2392
15 May 7, 1943 1000 68 932
16 May 8, 1943 2500 815 1685
17 May 16, 1943 4500 700 3800
18 June 8, 1943 880 228 572
19 August 18, 1943 1800 300 1500
20 April 11, 1944 2500 648 1852
21 June 30, 1944 2044 621 1423
22 August 16, 1944 2500 600 1900
TOTALS 55,577 12,948 42,629
τα στοιχεια απο αρθρο της MARCIA HADDAD IKONOMOPOULOS με τιτλο The Story behind the Statistics:
Variables Aﬀecting the Tremendous Losses of Greek Jewry during the Holocaust στο Journal of the Hellenic
Diaspora vol 32
η πλειοψηφια εξοντωθηκε στους θαλαμους αεριων σχεδον αμεσως μετα την αφιξη τους στο αουσβιτς
26 Ιανουαρίου 2017 στο 21:23
Ιστορίες: Ο Έλληνας Σίντλερ Άγγελος Κουτσουμάρης
http://www.skai.gr/player/tv/?mmid=284508
https://makthes.gr/anadeixi_tis_istorias_toy_sintler_tis_thessalonikis/
http://www.kathimerini.gr/859751/article/epikairothta/ellada/h‐gennaia‐pra3h‐toy‐prwtodikh‐koytsoymarh
το πιθανοτερο οτι δε σωθηκε κανενα παιδι
20 Απριλίου 2017 στο 20:04
https://www.academia.edu/4879201/The_Holocaust_in_Greece_A_Vindication_of_Assimilation
Ο Μαυρογορδατος για το ολοκαυτωμα στην Ελλαδα (το κειμενο στα αγγλικα)
.Yet another factor was the proximity and capacity of the Greek resis‐tance and its principal organization EAM,
with its guerrilla army ELAS.Tis factor has ofen been recognized, but it is best understood in conjunc‐tion
withtiming
. In 1943, EAM/ELAS was far less organized in NorthernGreece than it was in 1944 in Central and Southern
Greece, where it con‐trolled extensive parts of the countryside, close to Athens and other towns.Tis was
especially true in Tessaly, where deportations among the Jews of its four towns did not exceed 15%
Ο/Η ΤΑΣΟΣ ΠΑΓΩΝΗΣ λέει:
Σε κάποιο φετινό συνέδριο Ιστορίας (νομίζω στην Αγγλία) εμφανίστηκε από ιστορικούς του ΚΚΕ αφίσσα
του ΕΑΜ του 1942 που καλεί τους Εβραίους να βγουν στο βουνό. Η αφίσσα κυκλοφόρησε στην Αθήνα και
δείχνει ότι (τουλάχιστον) το ΕΑΜ έχει μάθει ότι κάτι άσχημο γίνεται με τους Εβραίους ανατολικά. Και
θεωρούν βέβαιο ότι δεν μπορεί να μην είχαν αυτή την πληροφόρηση μέσω Αθηνών και στην
Θεσσαλονίκη. Το ωραίο της υπόθεσης είναι ότι παρών στο συνέδριο ήταν και ο γιός του προέδρου της
Εβραϊκής κοινότητας Θεσ/νίκης, του κου Σαλτιέλ. Ο υιός Σαλτιέλ αμφισβήτησε ότι η αφίσσα βγήκε το ’42
και είπε ότι βγήκε το ’43. Που το στήριξε? πουθενά. Απλά χαλάει το …story. Αποτέλεσμα να ξεσπάσει
καυγάς και να καταλήξει η βραδιά με τους του ΚΚΕ να φωνάζουν στον Σαλτιέλ ότι «πρέπει επιτέλους η
άρχουσα τάξη των Εβραίων της Θεσσαλονίκης να σταθεί με γενναιότητα απέναντι στην Ιστορία και στην
Εβραϊκή φτωχολογιά και να απολογηθεί για τον ρόλο της».
36 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
Ο ΕΛΑΣ αργησε να αναπτυχθει στην κεντρικη Μακεδονια εξαιτιας των γερμανικων αλλα και των
βουλγαρικων αντιποινων. Το 1942 η δυναμη του πανελλαδικα ηταν μερικες εκατονταδες αντρες, μπορει
και κατω απο 1000, με εδρα κυριως την Στερεα και Θεσσαλια.
Αμφιβαλλω αν υπηρχαν αντρες του ΕΛΑΣ στην περιοχη ακομα και την ανοιξη του 43 οταν και
μεταφερθηκαν οι Εβραιοι της Θεσσαλονικης στο Αουσβιτς.
Ακομα και αν η αφισα βγηκε το 42 δεν καταλαβαινω τι σημασια θα ειχε ειδικα για τους εβραιους της
Θεσσαλονικης. Κυκλοφορησε μια αφισα το εαμ Ε και;
Σημαίνει ότι τους είχαν προειδοποιήσει να βγουν στο βουνό αλλά τους παραμύθιαζαν Κορέτς και σία
για να τους δώσουν»δεμένους». Δεν είχαν μείνει προφανώς μόνο στην αφίσσα, τους λέγαν και δια
ζώσης βγείτε στο βουνό ή φύγετε γιατί κινδυνεύετε.
2.
Και κάτι άλλο ενδιαφέρον που μου είπαν: η τάση Μπεναρόγια τότε είχε προσχωρήσει σε
σοσιαλδημοκρατικές απόψεις και υπήρχε μια ένταση‐δυσπιστία μεταξύ ΚΚΕ και ακόμα και αριστερών
Εβραίων.
17.
Να βγουν στο βουνο και να πανε που το 42; Στα Αγραφα ή στην Στερεα να βρουν το Βελουχιωτη ; Ή την
ανοιξη του 43, οταν τους ειχαν μαντρωσει στο γκετο, να κατευθυνθουν προς την περιοχη της Κοζανης
μετα τη μαχη του Φαρδυκαμπου;
Ο ΕλΑΣ αρχισε να αναπτυσετε την ανοιξη του 43 δηλ την ιδια περιοδο που μεταφερθηκε σχεδον το συνολο
του εβραικου πληθυσμου της Θεσσαλονικης στο Αουσβιτς. Η εκταση της λεγομενης Ελευθερης Ελλαδας
το 42 δηλ περιοχης υπο τον στρατιωτικο ελεγχο του ΕΛΑΣ ηταν πολυ μικρη. Και οπως εγραψα και πιο
πανω στην Κεντρικη Μακεδονια ηταν ανυπαρκτη.
Ασε που η κυκλοφορια μιας αφισας απο, το αδυναμο οργανωτικα το 42, ΕΑΜ δεν σημαινει οτι οι εαμικοι
ειχαν οποιαδηποτε επαφη με τους εβραιους της Θεσσαλονικης. Αμφιβαλλω αν ηταν γνωστη η υπαρξη της
οργανωσης και στους χριστιανους της πολης.
Οσα γραφεις για τον Μπεναρογια ειναι εντελως ασχετα.
Δεν είναι άσχετα, δείχνουν διάσταση ΚΚΕ με τους αριστερούς Εβραίους. Κόβονται οι δίαυλοι,
παραβλέπουν την προτροπή να φύγουν και …πεθαίνουν. . Σταματάω εδώ την κουβέντα
18.
Καλα ακομα και αν υπηρχε αυτη η υποτιθεμενη προτροπη ( η κυκλοφορια μιας αφισας δεν αποδυκνυει
απολυτως τπτ) δεν ηταν και τοσο απλο οσο νομιζεις να ανεβει καποιος στο βουνο, ειδικα το 42‐43
Μετα τη διαγραφη Μπεναρογια απο το ΣΕΚΕ το ΚΚΕ εξελεξε τρεις εβραιους βουλευτες και επαιρνε υψηλα
ποσοστα στις βουλευτικες εκλογες οταν η εβραικη κοινοτητα ψηφιζε σε χωριστα εκλογικα κεντρα
(15%‐21%)
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στην εκδήλωση οι οκτώ Έλληνες Εβραίοι της
Θεσσαλονίκης που υπήρξαν βουλευτές και εξοντώθηκαν από τους Ναζί είναι οι εξής:
1) Αλλαλούφ Δανιήλ (1881‐1943) Ασφαλιστής
Πολιτεύθηκε στις εκλογές του 1920 ως ανεξάρτητος, του 1928 με το Λαϊκό Κόμμα, εκλέχθηκε τις εκλογές
37 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
του 1932 με το Λαϊκό Κόμμα στον «Εκλογικό Σύλλογο Ισραηλιτών Θεσσαλονίκης», του 1933 με το Λαϊκό
Κόμμα στον «Εκλογικό Σύλλογο Ισραηλιτών Θεσσαλονίκης» και τέλος εκλέχθηκε στην Ε΄ Εθνοσυνέλευση
του 1935 με τα «Συμπράττοντα Κυβερνητικά Κόμματα».
Εξοντώθηκε στο Auschwitz – Birkenau.
2) Βεντούρα Ζάκ (1901‐ 1943) Δημοσιογράφος,
Ιδρυτικό μέλος του ΣΕΚΕ (1918) και της ΕΣΗΕΜ‐Θ (1923). Υπεύθυνος έκδοσης της εφημερίδας «Αβάντι».
Εκλέχθηκε βουλευτής στις εκλογές του 1926 με τον συνδυασμό του «Ενιαίου Μετώπου εργατών, αγροτών,
προσφύγων».
3) Καζές Μισέλ (1905 – 30/12/1942) Τυπογράφος
Εκλέχθηκε βουλευτής το 1932 με τον συνδυασμό του «Ενιαίου Μετώπου εργατών και αγροτών» . Ήταν
υποψήφιος το 1933 στον«Εκλογικό Σύλλογο Ισραηλιτών Θεσσαλονίκης», καθώς και στις επαναληπτικές
της 2/7/1933.
Στις εκλογές του 1935 ήταν υποψήφιος με τον συνδυασμό του «Παλλαϊκού Μετώπου Δημοκρατικών
Ελευθεριών».
Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου τον εκτόπισε στην Ανάφη, όπου παρέμεινε κρατούμενος μέχρι το 1942.
Οι αρχές παρέδωσαν στις δυνάμεις κατοχής 45 εξόριστους «Αναφιώτες», οι οποίοι μεταφέρθηκαν στη
Θεσσαλονίκη.
Εκτελέστηκε μαζί με άλλους 27 «Αναφιώτες», στις 30 Δεκεμβρίου 1942, στο διαβόητο Κόκκινο σπίτι του
συνοικισμού Δόξας, ως αντίποινα για σαμποτάζ στον σιδηροδρομικό σταθμό Γουμένισσας. Οι υπόλοιποι
«Αναφιώτες» εκτελέστηκαν την 1η Μαρτίου 1943.
4) Γκατένιο Λεόν (1863; – 1943)
Εκλέχθηκε βουλευτής στις εκλογές της 6/12/1915 με τον«Κυβερνητικό Συνδυασμό». Πολιτεύτηκε στις
εκλογές του 1935 με την «Ένωσιν Βασιλοφρόνων».
Εξοντώθηκε στο Auschwitz – Birkenau .
5) Μπενσαντζή Μιντές (1881 – 1943) Δημοσιογράφος, εκδότης εφημερίδας
Εκλέχθηκε στις εκλογές του 1926 με την «Εβραϊκή Πολιτική Ένωσιν», στις εκλογές του 1928 με τον
«Συνδυασμό Ανεξαρτήτων» στον «Εκλογικό Σύλλογο Ισραηλιτών Θεσσαλονίκης» και πολιτεύθηκε στις
εκλογές του 1932 ως Ανεξάρτητος στον «Εκλογικό Σύλλογο Ισραηλιτών Θεσσαλονίκης».
6) Σιακκή Ισαάκ (1880 – 1943) Έμπορος
Εκλέχθηκε στις εκλογές του 1920 με το Λαϊκό Κόμμα, το 1926 με την «Εβραϊκήν Πολιτικήν Ένωσιν», ήταν
υποψήφιος του Λαϊκού Κόμματος στον «Εκλογικό Σύλλογο Ισραηλιτών Θεσσαλονίκης» στις εκλογές του
1928, εκλέχθηκε γερουσιαστής του «Λαϊκού Κόμματος» στον «Εκλογικό Σύλλογο Ισραηλιτών
Θεσσαλονίκης» στις γερουσιαστικές εκλογές του 1932,πολιτεύθηκε ως μεμονωμένος υποψήφιος στις
βουλευτικές εκλογές του 1935 και στις εκλογές του 1936 πολιτεύθηκε με τη «Γενικήν Λαϊκήν
Ριζοσπαστικήν Ένωσιν».
7) Σουλάμ Δαυίδ (1880; – 14/2/1942) Επαγγελματίας
Εκλέχθηκε στις εκλογές του 1926 με τον συνδυασμό του «Ενιαίου Μετώπου εργατών, αγροτών,
προσφύγων».
Εκτελέστηκε, σε άγνωστο μέρος, στις 14 Φεβρουαρίου 1942, μαζί με άλλα 9 άτομα, ως αντίποινα για υλικές
ζημιές σε αυτοκίνητα του γερμανικού στρατού. Με την ίδια αιτιολογία είχαν εκτελεστεί στις 7
Φεβρουαρίου άλλα 10 άτομα.
8) Τσενίο Αλβέρτος (1898 ‐1/5/1943) Έμπορος
Εκλέχθηκε στις εκλογές του 1936 με τη «Γενικήν Λαϊκήν Ριζοσπαστικήν Ένωσιν».
Ήταν ο τελευταίος Εβραίος βουλευτής της εκλογικής περιφέρειας Θεσσαλονίκης.
38 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
https://thecaller.gr/callers‐choice/44927‐gia‐proti‐for‐a‐timithikan‐8‐ellines‐evraioi‐vouleftes‐pou‐exontothikan‐
apo‐tous‐nazi/
Ο/Η PERASTIKOS λέει:
3 Σεπτεμβρίου 2017 στο 22:27
Βρήκα τυχαία το blog και το ως Θεσσαλονικιός το θέμα μου φάνηκε ιδιαίτερα ενδιαφέρον, καθώς στα
παιδικά μου χρόνια άκουσα αρκετά και ενδιαφέροντα περιστατικά από διηγήσεις των παππούδων μου.
Επειδή οι ιστορικές μου γνώσεις είναι ελάχιστες γι’ αυτά τα γεγονότα, στην ουσία θα προσπαθήσω να
αξιολογήσω όσα διάβασα από το κύριο άρθρο και από τους άλλους σχολιαστές. Η κύρια Μόλχο μου
φάνηκε ισοπεδωτική και εμπαθής, κάτι που ωστόσο σε κάποιο βαθμό δικαιολογείται από την άποψη ότι
μέλη της οικογενείας της εξολοθρεύτηκαν και η περιουσία τους λεηλατήθηκε. Θα γίνω πιο συγκεκριμένος
Από το γεγονός ότι 12.000 άνθρωποι καρπώθηκαν περιουσία που προηγουμένως άνηκε σε Εβραίους
φτάνει στο συμπέρασμα ότι 60.000 ήταν συνεργάτες των Γερμανών και κατέδωσαν Εβραίους. Είναι ένα
τρομακτικό άλμα λογικής. Προφανώς υπήρξαν και τέτοιοι και θα ήταν αρκετές εκατοντάδες. Επίσης
προφανώς είναι ανήθικο να δέχεσαι από το τότε κατοχικό κράτος να καρπωθείς περιουσία κάποιας
οικογένειας που εξοντώθηκε με τον πιο φρικιαστικό τρόπο. Οι άνθρωποι αυτοί δεν ήταν δολοφόνοι, ούτε
καταδότες, αλλά φυσικά ούτε και αθώοι. Γύπες ήταν που βρήκαν την ευκαιρία πάνω στην καταστροφή
των Εβραίων να αρπάξουν ότι μπορούσαν. Υπάρχει όμως μεγάλη απόσταση να λέμε ότι και όλη η
οικογένεια του λήπτη (παιδιά κλπ) ήταν συνεργάτης των Γερμανών και κατέδιδε Εβραίους.
Παρακολουθώντας τη συζήτηση διέκρινα δύο κύριες απόψεις.
Η μία προσπαθούσε να ρίξει την ευθύνη για την εξόντωση των Εβραίων στη στάση του χριστιανικού
πληθυσμού και η άλλη στη στάση των ίδιων των Εβραίων. Νομίζω πως και οι δύο είναι στη βάση τους
λανθασμένες. Ο ρόλος των Χριστιανών και τ ων Εβραίων της πόλης ήταν ρόλος κομπάρσου. Οι
πρωταγωνιστές ήταν οι Γερμανοί και παρακάτω θα αναλύσω, γιατί δεν μπορούσε να είναι διαφορετικά.
Η πρώτη άποψη θεωρεί ως κίνητρο των καταδοτών τον αντισημιτισμό. Εγώ θα πω πως δεν υπάρχει
κανένας αντισημιτισμός, παρά η ανθρώπινη απληστία. Οι συνεργάτες των Γερμανών, ήταν είτε φασίστες
εκ πεποιθήσεως, είτε συνηθισμένα καθάρματα που βρήκαν την ευκαιρία να αρπάξουν και δεν άρπαξαν
μόνο από τους Εβραίους, αλλά από οποιονδήποτε τα χρόνια της κατοχής άνηκε σε «Στρατόπεδο» που τον
καθιστούσε αδύναμο κρίκο. Κατέδιδαν συγγενείς ανταρτών, Εβραίους,με κίνητρο την υφαρπαγή
περιουσίας και αντικειμένων αξίας τις πιο πολλές φορές, άλλες φορές λόγο προσωπικού φθόνου, μέχρι
και περιπτώσεις ρουφιανιάς για ερωτική αντιζηλία έχουν υπάρξει Η δεύτερη άποψη, επίσης όχι απλά
άδικη, αλλά επικίνδυνη. Δεν μπορείς να κατηγορείς το θύμα ότι δεν έκανε πολλά για να μην είναι θύμα
και να αθωώνεις το θύτη και όσους βοήθησαν το θύτη. Ο μόνος που θα μπορούσε να ζητήσει ευθύνες από
το θύμα είναι ο ίδιος ο εαυτός του και πάλι ελάχιστες.
Τι όμως θα μπορούσε να ευθύνεται για την τόσο μαζική εξόντωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης σε
σχέση με άλλες περιοχές;
Πρώτα από όλα η Θεσσαλονίκη ήταν το μεγάλο ψάρι σε αυτή την υπόθεση. Δηλαδή έχουμε έναν πολύ
μεγάλο και αριθμό Εβραίων με μεγάλο πλούτο στην κατοχή αρκετών εξ’ αυτών, κάτι που λογικά θα είχε
αποτέλεσμα η σχετική ενέργεια από πλευράς Γερμανών να είχε προτεραιότητα στη Θεσσαλονίκη σε
σχέση με άλλες περιοχές της χώρας με μικρότερο και διάσπαρτο πληθυσμό. Είναι πιθανότερο οι Γερμανοί
επιτελείς να θεωρούν στο τρελό μυαλό τους απειλή 100 Εβραίους χωρικούς στη Ζάκυνθο ή δεκάδες
χιλιάδες Εβραίους στη Θεσσαλονίκη με οικονομική ισχύ; πολύ πιθανόν λοιπόν. Αν μάλιστα προσθέσουμε
το γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη θεωρούνταν Μητρόπολη των Εβραίων είναι προφανές ότι επιδείχθηκε
ιδιαίτερος ζήλος στην εξόντωση του εβραϊκού στοιχείου της πόλης (υπάρχουν ντοκουμέντα γι’ αυτό)
Ο μεγάλος αριθμός σε σχέση με το συνολικό πληθυσμό της πόλης καθιστούσε αδύνατη τη μαζική
προστασία (με κρύψιμο, διευκόλυνση διαφυγής κλπ) των Εβραίων από συντοπίτες τους χριστιανούς. Αν
πχ κάθε χριστιανός κάτοικος αναλάμβανε να κρύψει έναν Εβραίο τότε σε κάθε σπίτι χριστιανού θα
υπήρχαν 6‐7 Εβραίοι και θα ήταν εξίσου εύκολο για τους; Γερμανούς να τους εντοπίσουν. Υπήρχαν
συνοικίες που ο πληθυσμός ήταν σχεδόν εξολοκλήρου εβραϊκός. Αντίθετα πχ είναι πολύ πιο εύκολα στα
1.130.000 κατοίκους της Αθήνας το 1940 να διασκορπιστούν οι 7‐8 χιλιάδες Εβραίοι και να κρυφτούν. Ούτε
βέβαια είναι λογικό να ισχυριστεί ότι μια πρόταση για έξοδο στο αντάρτικο 60.000 ανθρώπων για την
προστασία τους ήταν κάτι εφικτό.
Πολλές φορές στο βαθμό υλοποίησης μιας εντολής ακόμα και στρατιωτικής σημαντικό ρόλο παίζουν οι
τοπικοί αξιωματικοί που αναλαμβάνουν να την εκτελέσουν. Είναι λογικό ότι σαφώς (δυστυχώς)
ικανότερα και ανώτερα στελέχη είχαν εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη σε σχέση με τη Ζάκυνθο και
39 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
προφανώς το κίνητρο υλοποίησης της εντολής ήταν μεγαλύτερο σε αυτούς σε σχέση με τους αντίστοιχους
στη Ζάκυνθο από όσα ήδη ανέφερα. Αν προσθέσουμε το γεγονός ότι οι Γερμανοί αξιωματούχοι
οικειοποιούνταν περιουσιακά στοιχεία και τιμαλφή των θυμάτων πέρα από τις κεντρικές εντολές που
προφανώς στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης θα ήταν πιεστικότερες, η ύπαρξη γνωστών εμπόρων και
βιομηχάνων στις τάξεις των Εβραίων της πόλης σίγουρα θα ενίσχυε τη θέληση τους να τους εξοντώσουν.
Τέλος οποιαδήποτε σύγκριση μεταξύ των περιπτώσεων της Ζακύνθου και της Θεσσαλονίκης είναι
τουλάχιστον αβάσιμη να στηριχτεί στη στάση του χριστιανικού πληθυσμού όταν υπήρξαν 2‐3 θεμελιώδεις
λεπτομέρειες που βοήθησαν στην μη εξόντωση των Εβραίων της Ζακύνθου.:
1. Να θυμίσουμε ότι τα Επτάνησα άνηκαν στην ιταλική διοίκηση μέχρι το Σεπτέμβρη του 1943 και στα
μέρη που διοικούσαν οι Ιταλοί η κατοχή ήταν ηπιότερη και οι διώξεις εναντίον των Εβραίων στις περιοχές
που διοικούσαν οι Ιταλοί ξεκίνησαν όταν παραδόθηκαν οι Ιταλοί και ανέλαβε γερμανική διοίκηση. Οι
Εβραίοι της Θεσσαλονίκης είχαν ήδη σταλεί σ τα κρεματόρια όμως.
2. Οι διώξεις των Εβραίων γινόταν με συγκεκριμένο σχέδιο και σειρά προτεραιότητας γεωγραφική.
Υπήρχε δηλαδή κάποιο χρονοδιάγραμμα και Μακεδονία και Θράκη ήταν στις προτεραιότητες των
Γερμανών. Η Ζάκυνθος και η υπόλοιπη Ελλάδα χρονικά ερχόταν αργότερα που ήδη οι Γερμανοί δεν
έλεγχαν απόλυτα τον ελλαδικό χώρο.
3. Φυσικά έπαιξε ρόλο η προσωπική γνωριμία του Χίτλερ με τον Μητροπολίτη της Ζακύνθου, και η ανοχή
του Γερμανού διοικητή που του επέτρεψε να στείλει προσωπική επιστολή στον Χίτλερ και η απάντηση του
Χίτλερ που επέτρεψε να μην εξοντωθεί η μικρή εβραϊκή κοινότητα της Ζακύνθου. Το να αφήσει μια μικρή
και ασήμαντη κοινότητα των «εχθρών» του απείραχτη για να κάνει μια προσωπική χάρη σε έναν παλιό
γνωστό είναι κάτι που μπορούσε να γίνει. Προφανώς αν η χάρη αφορούσε μια μεγάλη και σημαντική
εβραϊκή κοινότητα όπως αυτή της Θεσσαλονίκης τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά.
3 Σεπτεμβρίου 2017 στο 23:30
περαστικέ,
καλωσόρισες. Ευχαριστούμε για το πολύ ενδιαφέρον σχόλιο.
21.
3 Οκτωβρίου 2017 στο 10:38
1926: 39.07%
1928: 15.73%
1932: 21.85%
1933: 15.34%
1933: 14.38%
1936: 12.16%
τα ποσοστα που ελαβε το ΚΚΕ απο την εβραικη κοινοτητα της Θεσσαλονικης στις βουλευτικες εκλογες
του μεσοπολεμου (απο το βιβλιο Stillborn Republic του Μαυρογορδατου)
Προς απαντηση στα οσα ασχετα υποστηριξε ο ΤΑΣΟΣ ΠΑΓΩΝΗΣ
Οπως εγραψα και πιο πανω τα υψηλα ποσοστα εξοντωσης των Εβραιων της Θεσ (και κατα επεκταση της
Ελλαδας) οφειλονται κατα βαση σε λογους ταιμινγκ συν στο γεγονος οτι η περιοχη της Θεσσ ηταν απο το
1941 υπο γερμανικη κατοχη/διοικηση.
Εντελως αστεια η συγκριση που κανουν καποιοι με αντιστοιχα ποσοστα σε χωρες της Δυτικης Ευρωπης αν
και στην Ολλανδια το ποσοστο ηταν αναλογο της χωρας μας.
Βασικα ειναι γελοιο να συγκρινουμε την πολιτικη που ακολουθησαν οι Γερμανοι στη Δ Ευρωπη με αυτη
στην Ελλαδα οπως εξισου γελοια η συγκριση της χωρας μας με Πολωνια, περιοχες της ΕΣΣΔ ή
Γιουγκοσλαβια οπου εκει επαιξαν μεγαλο ρολο και εθνοτικες διαφορες.
Ευχαριστώ πολύ, (αν έχεις βέβαια συναίσθηση του τι γράφεις) επιβεβαιώνεις την διάσταση ΚΚΕ και
Εβραίων με τα νούμερα που παραθέτεις, αυτό που είπα και γω (και δεν είναι βέβαια δικό μου, ιστορικός
του ΚΚΕ με το είπε). Και γιατί ρε κύριος είμαι άσχετος? επειδή το λες εσύ και συμφωνείς με τον …εαυτό
σου?
40 of 41 10/31/2017, 11:45 PM
22.
Δεν χαρακτηρισα εσενα ασχετο, αλλα αυτο που εγραψες περι Μπεναρογια κτλπ κτλπ ειναι ασχετο και
φυσικα λανθασμενο, ενταξει δεν περιμενω να το παραδεχτεις.
Στις πρωτες εκλογες μετα τη διαγραφη Μπεναρογια (1924) το ΚΚΕ πηρε ενα ιδιαιτερο υψηλο ποσοστο.
Δηλ ποσο ακριβως περιμενες να παρει για να μην επιβεβαιωθει αυτο που εγραψες, πανω απο 50; Υποψιν
σε αυτες τις εκλογες κατεβηκε και σιωνιστικος συνδυασμος που πηρε 60%. Στις αλλες εκλογες η
κοινοτητα πριμοδοτουσε τους αντιβενιζελικους υποψηφιους αλλα και παλι το ΚΚΕ λαμβανε ιδιαιτερα
ψηλα ποσοστα (σχεδον τριπλασια απο τα πανελλαδικα του)
Κατι παραπανω απο ασχετη ειναι και η θεωρια οτι ταχα μου οι Εβραιοι της Θεσσαλονικης ειχαν τη
δυνατοτητα να αποφυγουν τη μεταφορα τους στα στρατοπεδα συγκεντρωσης αλλα δεν το εκαναν γιατι
παρασυρθηκαν απο τον αρχιραββινο της πολης.
Δεν ξερω τι λεει ο ιστορικος του ΚΚΕ αλλα οπως εγραψα και παραπανω μια αφισα (αληθεια σε ποσα
αντιτυπα κυκλοφορησε) δεν αποδεικνυει απολυτως τπ,τ ουτε φυσικα οτι το εαμ διεθετε στις αρχες του 43
καποιο μηχανισμο στην πολη που θα βοηθουσε στη φυγαδευση εβραιων.
και συμπληρωνω αντιστοιχα λανθασμενη και ασχετη ειναι η θεωρια οτι υπευθυνοι για τα υψηλα ποσοστα
εξοντωσης των Εβραιων της Θεσσαλονικης ειναι οι χριστιανοι κατοικοι της πολης. Μπορει πολυ απλα να
μην ειχαν καμια δυνατοτητα να βοηθησουν τους Εβραιους συμπολιτες τους.
Απάντηση →
BLOG ΣΤΟ WORDPRESS.COM.
41 of 41 10/31/2017, 11:45 PM

Οι Εβραίοι Της Θεσσαλονίκης Στην Κατοχή

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Οι Εβραίοι Της Θεσσαλονίκης Στην Κατοχή

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης στην Κατοχή. Μια συνέντευξη της Ρέν... https://greekcivilwar.wordpress.

*taxes incl, terms and conditions

*taxes incl, terms and conditions

You might also like