Stephen LaBerge & Howard Rheingold - Bilinçli Rüyalar Dünyasını Keşfetmek

Bilinçli Rüyalar
Dünyasını Keşfetmek
Stephen LaBerge
&
Howard Rheingold
Çeviren: Rüya Koray

K ORiDOR Y A Y IN CILI K - 172
ISBN: 978-605-4188-40-6
BiLiNÇLi RÜYALAR DÜNYASINI KEŞFETMEK

Stephen LaBerge & Howard Rheingold
Özgün Adı: Exploring the World of Lucid Dreaming
© 1990 Dr. Stephen LaBerge & Howard Rheingold

© Bu kitabın Türkiye'deki yayın haklan Koridor Yayıncılık'a aittir.
Yayıncının izni olmaksızın çoğaltılamaz, kaynak gösterilmek suretiyle alıntı yapılabilir.
Editör: Zübeyde Abat
Redaksiyon: Dilara Anıl Özgen
Çeviren: Rüya Koray
Kapak ve sayfa tasarımr. llknur Muştu
Baskı ve cilt: Oktay Matbaacılık, lstanbul
1. baskı: KoridorYayıncılık, lstanbul, 2011
KORiDOR YAYINCILIK
Maltepe Mah. Davutpaşa Cad. MB iş Merkezi
No: 14 Kat: 1 D: 1 Zeytinburnu/ lstanbul
Tel.:0212-54441 41 /544 66 68/544 66 69
Faks.: 0212- 544 66 70
E-posta: info@koridoryayincilik.com.tr
www.koridoryayincilik.com.tr
Genel Dağıtım: YELPAZE DA�ITIM

Tel.: 0212 544 46 46/544 32 02 - 03
Faks: 0212 544 87 86
E-posta: info@yelpaze.com.tr
Dr. Stephen LaBerge'ün
Çığır Açan Kitabına Ovgüler
"Etkileyici, kışkırtıcı ve inanılmaz derecede ilham verici ...

LaBerge 'ün kitabı, rüya görenlerin kendi rüya atem/erinde devrim
yaratmaları için kullanabilecekleri teknikler sunuyor. Yepyeni
bilgiler içeren ve son derece yalın bir anlatıma sahip bu eser,
bilinmezin kapılarını aralıyor. Bu harikulade kitabı kesinlikle
tavsiye ediyorum. "
Patricia Garfield (Yaratıcı Rüya Görme kitabının yazarı)
"Stephen LaBerge, hem uykuda hem de rüyalarda tam anlamıyla

bilinçli olmanın bilimsel olarak mümkün olduğunu ispatlıyor.
LaBerge 'ün kitabı, bilinçli rüya görmek isteyenler için tavsiye
ve teknikler içermenin yanı sıra, kişisel gelişimi güdü/emenin
yollarına da işaret ediyor ... Ayrıca sorunlara yaratıcı çözümler
getirmenin önünü açıyor. İlham vericifikir. ve içgörülerle bezenmiş,
kesinlikle okunması gereken bir kitap. "
Dr. Robert E. Ornstein (Bilincin Psikolojisi kitabının yazan)
"Kışkırtıcı bir kitap, rüya gören beyne dair çizilmiş en iyi harita."
Marilyn Ferguson (Kova Çağının Teorisi kitabının yazan)
Sevgi ve Işığa, Minnettarlıkla,
S.L.
İlham Perim ve Öğretmenim,

Annem Geraldine Rheingold'a,
H.R.
'
\
...
----- iSi L UA::u 4
İçindekiler
Bilinçli Rüyaların Dünyası ..................................................................... 13
Bilinçli Rüyalar Dünyasına Yapılacak Yolculuk için Hazırlık ......... 28
Rüyalara Uyanmak .................................................................................. 69
Açık Bilinçle Uykuya Dalma .............................................................. 108
Rüyaların İnşası .................................................................................... 131
Bilinçli Rüyaların İlkeleri ve Uygulamaları ..................................... 150
Macera ve Keşifler ................................................................................ 177
Yaşamın Provası .................................................................................... 196
Yaratıcı Yoldan Problem Çözme ........................................................ 214
Kabusların Üstesinden Gelmek ........................................................ 232
İyileştirici Rüya ..................................................................................... 264
Hayat Bir Rüya: Daha Geniş Bir Dünyanın Kapısını Aralamak. 290
Son Söz .............................................................. ..................................... 314
Ek: Tamamlayıcı Çalışmalar .............................................................. 316
Notlar ...................................................................................................... 324

Alıştırmalar
1. Bilinçli Rüyalann Dünyası .................. ...................:...................................... 13

Mevcut Bilinçlilik Haliniz .......................................................................... .................... 24
2. Bilinçli Rüyalar Dünyasına Yapılacak Yolculuk için Hazırlık. ............. ....... 28

Rüya İşaretlerinizin Listelenmesi. ................................................................................ 59
Başarı için HedefBelirleme ........................................................................................... 60
Bilinçli Rüya Görmek için Zamanınızı Programlamak ........................................... 63
Kademeli Rahatlama ............................................... ....................................................... 65
61 Noktalı Rahatlama Ycintemi .................................................................................... 66
3. Rüyalara Uyanmak . .......... .............................. ..... ........................................... 69

Eleştirel Durumu Test Etme Tekniği........................................................................... 73
Kararlı Olma Tekniğinin Gücü..................................................................................... 78
Niyet Tekniği .................................................................................................................... 81
Yansıtma-Niyetlenme Tekniği ...................................................................................... 83
İleriye Yönelik Hafıza Alıştırması ................................................................................ 88
MILD Tekniği ................................... ............................................................................... 90
Kendi Kendine Telkin Tekniği ..................................................................................... 94
4. Açık Bilinçle Uykuya Dalma... .................. ...... .............................................. 108

Uykuya Götüren İmgesel Teknik .............................................................................. 112
Rahat ("Kase Şekli") Nefes ........................................................................................ 115
İmgelemin Gücü: Beyaz Nokta Tekniği................................................................... 116
İmgelemin Gücü: Siyah Nokta Tekniği ................................................................... 117
Rüya Nilüferi ve Alev Tekniği .................................................................................... 118
Sayı Sayarak Uykuya Dalın ......................................................................................... 121
İkiz Beden Tekniği ....................................................................................................... 124
Tek Beden Tekniği ....................................................................................................... 126
Bedensiz Olma Tekniği ............................................................................................... 129
5. Rüyaların İnşası ............................................................................................ 131
Şemalar Bizi, Verilen Bilginin Ötesine Nasıl Taşır ................................................. 137
6. Bilinfli Rüyaların İlkeleri ve Uygulamaları .............................................. .. 150

Dönüş Tekniği .............................................................................................................. 153
Rüya Televizyonu Alıştırması . .
... ....................................................... ........................ 167
Bilinçli Rüya Tasarlamak ............................................................................................ 171
Yeni Bir Rüya Sahnesine Dönmek ............................................................................ 174
Sahneyi Ortadan Kaldır, Kanalı Değiştir ................................................................. 175
7. Macera ve Keşifler ......................................................................................... 177

Kendi Maceranızı Nasıl Yazabilirsiniz ...................................................................... 192
Kahraman Sizsiniz ........................................................................................................ 195
8. Yaşamın Provası ............................ .............. .............. .................................... 196
Bilinçli Rüya Görme Denemesi ................................................................................ 204
Rüya Seyircisinin Huzuruna Çıkmak. ...................................................................... 208
9. Yaratıcı Yoldan Problem Çözme........................ ........... ................................ 214
Bilinçli Rüyada Problem Çözme ............................................................................... 227
Bilinçli Rüya Atölyesi Oluşturmak ........................................................................... 231
l O. Kabusların Üstesinden Gelmek.................. ................................................ 232

Rüya Karakterleriyle Sohbet Etmek ......................................................................... 250
Tekrarlanan Kabuslara Yeniden Başlamak .............................................................. 260
11. İyileştirici Rüya ......... ......................... .................... ................ ............... . . . ... 264
Bütünleşme Fırsatlarını Kollamak ............................................................................ 275
12. Hayat Bir Rüya: Daha Geniş Bir Dünyanın Kapısını Aralamak... ......... 290
En Yüce Olanı Aramak ................................................................................................ 307
Ek: Tamamlayıcı Çalışmalar.. . ......... ........... ...... . .. ...... ......... .... .... . 316
. . . .. ... . ... . . ... .. .
İradenin Değerini Bilmek ........................................................................................... 317

İradenizi Güçlendirmek .............................................................................................. 319
Mum Işığına Odaklanma ............................................................................................ 321
İmgeleme Çalışması ..................................................................................................... 322
'••
Teşekkür
Yolculuğumuz sırasında bize önderlik edenlere ne kadar teşekkür

etsek azdır. Saymakla bitmeyecek onca kişinin desteği olmasaydı,
bu çalışmanın üstesinden gelmek mümkün olmazdı. Hepsine, tanın
mış ve tanınmamış herkese teşekkür ederiz.
Bizlere yazarak bilinçli rüya deneyimlerini paylaşan herkese,
özellikle de deneyimlerini kullandıklarımıza teşekkür ederiz. Her
kesin iznini almak imkansız olduğundan, isimler yerine kişilerin baş
harfi.erini kullandık.
Kitabı yayınlamamıza imkan veren, finansal ve başka birçok yön
den desteklerini esirgemeyen Joanne Blokker, Charles Brandan, Fet
zer Enstitüsü, Dr. Oscar Janiger, Monteverde Vakfı ve Kişisel Gelişim
Enstitüsü'nden Jonathan Parker'a teşekkür ederiz. Dr. W illiam De
ment ve Phil Zimbardo, profesyonel anlamda bizlere cesaret verdi
ler. Menajerimiz John Brockman, hakkını fazlasıyla kazandı. Laurie
Cook, Dorothy LaBerge, Michael LaPointe, K. Romana Machado ve
Judith Rheingold, kitabın taslağını okuyarak değerli önerilerde bulun
dular. Cheryl Woodruff'un keskin zeka gerektiren redaksiyonu, kitaba
daha akıcı bir dil kazandırarak onu anlaşılır kıldı.
Mushkil Gusha, her zaman olduğu gibi katkılarını esirgemedi.
Son olarak, onca çalışmasıyla katkıda bulunan Lynne Levitan, yar
dımcı yazar olarak anılmayı hak ediyor.
11
1
Bilinçli Rüyaların Dünyası
Bilinçli Rüyaların Mucizeleri

Rüyada olduğumu fark ettim. Kollarımı kaldırdığımda yükselmeye
başladım (aslına bakarsanız birileri tarafından yükseltiliyordum).
Çivit mavisinden koyu mora, lavanta rengine, beyaza ve sonrasında
parlak bir ışığa dönüşen karanlık gökyüzüne doğru yükseliyordum.
Duyduğum en güzel müzik eşliğinde ilerliyordum. Enstrümanların
yerini insan sesleri almış gibiydi. Hissettiğim HAZZI kelimelerle
ifade etmek mümkün değildi. Yumuşak bir geçişle dünyaya salındım.
Hayatımda bir dönüm noktasına geldiğimi ve tam da bu noktada
doğru yolu seçtiğimi hissettim. Gördüğüm rüya, duyduğum HAZ bu
nun ödülüydü ya da ben öyle hissediyordum. Kulaklarımda çınlayan
müzikle birlikte yavaş yavaş süzülerek uyandım. Coşkusu günlerce
sürdü, anısı ise sonsuza dek. (A.F., Bay City, Michigan)
Uçsuz bucaksız bir arazide dikilirken, eşim gün batımını işaret edi-
13
yordu. "Ne garip, daha önce hiç görmediğim renkler bunlar, " diye
düşündüm. Sonra fark ettim, "Rüya görüyorum herhalde!" Algıla
rım hiç böylesine açık olmamıştı; renkler öyle güzel ve hissettiğim
özgürlük öylesine coşkundu ki altın buğday rengindeki arazide el
lerimi havada sallayarak avazım çıktığı kadar, "Rüya görüyorum!
Rüya görüyorum, " diye bağırmaya başladım. Birden rüyadan çık
maya başladım; duyduğum heyecandan olsa gerek. O an uyandım.
Neler olduğunu fark ettiğimde hemen eşimi uyandırdım ve "Başar
dım, başardım! " dedim. Rüya gördüğüm sırada bilincim yerindeydi
ve artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktı. Garip, değil mi? Şuncacık
bir tadın böyle bir etki bırakması... Sebebi, hissettiğim özgürlüktü;
bize ait bu evrenin kontrolü yine bizlerin elinde. (D.W., Elk River,
Minnesota)
Fransız kornosu çalan profesyonel bir müzisyen olmak için çalışıyor

ve sahne korkumu yenmek istiyordum. Birkaç kez, uyumadan önce
bedenimi rahatlatmak amacıyla hipnoz yöntemini kullandım. Kendi
mi, tek başıma, seyirci önünde endişesiz ve sahne korkusu olmadan
sanatımı icra ederken görebileceğim bir rüya üzerine yoğunlaştım.
Deneyimin üçüncü gecesinde, Chicago Orkestra Salonu 'nda (daha
önce tam bir orkestra ile sahne aldığım bir yer) solo bir resital ver
diğim bilinçli bir rüya gördüm. Seyircilerin karşısında hiçbir endişe
taşımıyordum; çaldığım her nota ile kendime olan güvenim biraz
daha artıyordu. Sadece bir kez dinlediğim (ve daha önce çalmayı hiç
denemediğim) bir parçayı mükemmel bir şekilde icra ettim ve aldı
ğım coşkulu alkış, zaten artmış olan güvenimi daha da yükseklere çı
kardı. Uyandığımda gördüğüm rüyayı ve çaldığım parçayı not ettim.
Ertesi gün provada yazılı müziği ilk bakışta okudum ve mükemmel
bir şekilde icra ettim. İki hafta (ve birkaç bilinçli rüya) sonrasında,
orkestra ile birlikte Sostakoviç 'in 5. senfonisini çaldım. Hayatımda
14
ilk kez endişelerim çalışmamı engellememiş, mükemmel bir perfor

mans sergilemiştim. (J.S. , Mt. Prospect, Illinois)
Rüyalarda zaman zaman tuhaf, muhteşem ve hatta imkansız şeyler

olur; fakat insanlar genellikle rüyada olduklarının bilincine varmaz
lar. Genellikle, her zaman demek değildir ve kayda değer oranda
istisnalar bu genellemenin dışında tutulmalıdır. Rüya görenler, ba
zen deneyimledikleri tuhaf şeyler için bütünüyle bir açıklama elde
ederler ve yukarıda da anlatıldığı üzere bu varılan nokta, bilinçli
rüyalardır.
Deneyimledikleri dünyanın kendi -hayal güçlerinin bir eseri oldu
ğu bilgisiyle donanan bilinçli rüya görenler, rüyalarının sonuçlarına
da bilinçli olarak etkide bulunabilmektedirler. Objeleri, insanları,
durumları, dünyaları, hatta kendilerini bile bir şekilde değiştirebilir
ler. Aşina olunan fiziksel ve sosyal gerçeklik dünyasının standartla
rında imkansızı başarabilirler.
Bilinçli rüyaların dünyası, akla hayale gelebilecek en ehemmiyet
siz olanından en yüce olanına kadar herhangi bir şey için, size sıra
dan bir hayattan ziyade uçsuz bucaksız bir sahne sunuyor. İstediğiniz
takdirde Satürn' de bir eğlenceye katılabilir, yıldızlara erişebilir veya
gizemli diyarlara yolculuk edebilirsiniz. Bilinçli rüyaları sorunları
nı çözmede, iyileştirmede ve kişisel gelişimlerinde bir araç olarak
kullananlar güruhuna siz de katılabilirsiniz. Yahut bilinçli rüyaların,
derinlerde yatan kimliğinizi bulmaya yardımcı olduğunu söyleyen
kadim geleneklerin öğretileri ve modem zamanların psikologlarının
raporlarına dalarak, gerçekte kim olduğunuzu bulabilirsiniz.
Asırlardır bilinen bir şey olmasına rağmen rüyada bilinçli olma
fikri, şimdiye dek nadir görülen ve çok da anlaşılmamış bir fenomen
olarak kaldı. Dünyanın dört bir yanındaki bilinçli rüya araştırma
cılarının buluşlarıyla birlikte keşfettiğim bilimsel ve kişisel dene-
15
yimlerim, bu müstesna bilinç durumuna bir ışık tutmaya başladı.

Araştırmalar neticesinde, doğru yönde eğitilen kişilerin rüyalarında
bilinçli olma durumunu yakalayabildiklerinin görülmesiyle, bu yeni
araştırma alanı bilimsel çevrelerin dışındaki toplulukların da dikka
tini çekmeyi başardı.
Peki, insanlar neden rüyalarında bilinçli olmak ister? Kendi dene
yimlerime ve binlerce bilinçli rüya görenlerin ifadelerine dayanarak
bilinçli rüyaların oldukça canlı, yoğun, keyifli ve coşkun olduğunu
söyleyebilirim. İnsanlar bilinçli rüyaların, hayatlarının en harika de
neyimleri olduğunu söylüyorlar.
Her şey bundan ibaret olsaydı bilinçli rüyalar keyifli fakat boş bir
uğraştan öte geçemezdi. Oysa birçok kişinin keşfettiği gibi uyanık
hayatınızı daha iyi hale getirmek için bilinçli rüyaları kullanabilirsi
niz. Stanford'da aldığım mektuplarda binlerce kişi, bilinçli rüyalar
da edindikleri bilgi ve deneyimlerle hayatlarını nasıl da zenginleş
tirdiklerini yazmışlardı.
Rüyada bilinçli olabilmek için pratik yöntemlerin ve konuya dair
bilimselliğin yeni gelişmesine ve bilinçli rüyaların, psikoloji alanın
da kendini keşfetme amacıyla yeni kullanılıyor olmasına rağmen,
insanlar bilinçli rüyalara dair eldeki bilgilerden yararlanarak kendi
deneyimlerine yön verebilirler. Bilinçli rüyalar diyarına girmeme
si tavsiye edilen kişilerse, muhtemelen uyanık haldeki gerçeklik ve
hayal dünyası arasındaki farkı ayırt edemeyenlerdir. Bilinçli rüya
görme yetisini kazanmak, gerçeklik ve rüyalar arasındaki farkı yitir
menize sebep olmayacaktır. Tersine, bilinçli rüyalarfarkındalığınızı
artırır.
Bilinçli Rüyalar Dünyasının Keşfi, bilinçli rüyalar görebilmek

ve bunları kullanabilmek amacını güden eğitici bir müfredat, adım
adım öğrenmeyi sağlayan bir kılavuzdur. Bilinçli rüyalarınızı nasıl
16
keşfedeceğinizi ve bunu hayatınızı zenginleştirmek için nasıl kul

lanabileceğinizi, kendi hızınızın ve derinliğinizin elverdiği ölçüde
öğrenebilirsiniz. Bu bölümün başında, Stanford programı kapsamın
da aldığımız mektuplardan derlenen çeşitli rüyalar okuyacaksınız.
Profesyonel olmayan rüya kaşifi.erince sunulan "anekdotsal kanıt";
bilimsel teoriler için gerekli olan kontrollü deneylerin yerini tuta
masa da bilinçli rüyalar dünyasına dair paha biçilmez birer ilham
kaynağıdır.
Ekibim, Stanford Üniversitesi'ndeki laboratuar çalışmalarına
devam etmekte ve rüyada bilinç-beden ilişkisini araştırmakta; kurs
ve çalıştaylarda gönüllü oneironotlarla (rüya dünyasının kaşifleriy
le) bilinçli rüyaları tetiklemeye, sürdürmeye dair teknikler üzerine
çalışmaktadır. 1 Bu kitap, Stanford'da yapılan bilinçli rüya araştır
maları, Tibetli rüya yogilerinin öğretileri ve diğer bilim insanlarının
çalışmaları da dahil olmak üzere çeşitli bilgi kaynaklarını içermek
tedir. Rüya araştırmaları yapan ünlü Alman psikolog Paul Toley'nin
buluşları da kitabı yazmamda büyük rol oynamıştır.
Yaklaşımımız
Kitap, rüyalarınızda bilinçli olma yeteneğini edinmeniz için öğ
renmeniz gerekenleri adım adım sunmayı amaçlamaktadır. Sunulan
bu teknik ve alıştırmalar birçok kişiye yardımcı olsa da sizin ne ka
dar faydalanacağınız psikolojinize ve fizyolojinize bağlıdır. Alış
tırmaları deneyin, kendiniz test edin ve hangisinin sizin için daha
uygun olduğunu bulun.
Kitabın temel yapısı şöyledir: Bilinçli rüya görebilmeniz için
geçeceğiniz hazırlık aşamasında, bunu nasıl öğreneceğinizi göste
ren teknikleri basit bir dille aktardıktan sonra, bilinçli rüyalarınızı
hayatınıza uyarlayabilmeniz için size yol göstermek amaçlanmış-
17
Stephen LaBerge & Howard Rheingo/d
tır. Sebatla çalıştığınız takdirde bilinçli rüyaları harekete geçirme

teknikleri, bilinçli rüya görme sıklığınızı artıracaktır. 5. Bölüm'de
uygulamanın temelini anlamanız için uygulamaya yönelik bilimsel
altyapı ve teoriyi bulabilirsiniz. Kalan bölümler, bilinçli rüyaları
kullanarak uyku ve uyanıklık hallerinde hayatınızı nasıl zenginleşti
rebileceğinize dair ipuçları vermektedir. Bilinçli rüyalardan seçilmiş
örneklerde, bilinçli rüyaların barındırdığı potansiyelleri hayatlarına
uyarlayanların neler kazandıklarını görebilirsiniz.
Bilindiği kadarıyla, bilinçli rüya görme yönergeleri ilk kez ge
niş kitlelerin faydasına sunuluyor. Fakat kitaba kısa bir göz atmayla
bilinçli rüyalar diyarına adım atabileceğinizi sanıyorsanız yanılıyor
sunuz. Öğrenmeye çalıştığımız pek çok konuda olduğu gibi bilinçli
rüyalar da kişisel gayret gerektirir. Motivasyon en önemli unsurlar
dan biridir; başarmayı gerçekten istemeli ve alıştırma yapmak için
vakit ayırmalısınız. Ancak egzersizler ve yöntemler üzerinde sabırla
durdurduğunuz takdirde, bilinçli rüya görme becerinizi geliştirebi
lirsiniz.
Kitabın Ana Hatları

Bu bölümde neden rüyalarınıza uyanmanız gerektiğini ve kitabın
içeriğinin ne olduğunu öğreneceksiniz.
2. Bölüm: "Bilinçli Rüyalar Dünyasına Yapılacak Yolculuk İçin
Hazırlık" bölümü, uyku hakkında gerekli arka plan bilgisini bula
bileceğiniz ve bilinçli rüyalarla ilgili aklınıza takılan, ilerlemenize
engel olan durumların üstesinden gelmeniz için size ışık tutan bir
bölümdür. Aynca rüyalarınıza nasıl aşinalık kazanacağınızı da bu
bölümde okuyacaksınız. Rüyalarınız için günlük tutma ve gördüğü
nüz rüyaları hatırlama alışkanlığı edineceksiniz. Bilinçli rüya teknik
lerini uygulamaya başlamadan önce, her gece için en az bir rüyanızı
18
Bilinçli Rüfakifın Dünyası
hatırlamanız gerekecek. Rüya günlüğünüzde rahatlıkla rüyalarınıza

giden yolun işaretlerini göreceksiniz. Bunlar, bilinçli rüyalara giriş
yapmak için kullanabileceğiniz, rüyalara dair karakteristik özellikler
taşır.
3. Bölüm: "Rüyalara Uyanmak" bölümü, rüya gördüğünüz sı
rada rüyada olduğunuzu anlamanızı sağlayacak teknikler üzerinde
duruyor. Rüyada olup olmadığınızı sorgulamanıza yardımcı iki ana
teknikten biri yansıtma-niyet yöntemi, diğeri de bilinçli rüyalar gö
rebilmek için kullandığım MİLD yöntemidir. MİLD yönteminde rü
yada olduğunuzun farkına varmak üzere eğitilirsiniz.
4. Bölüm: "Açık Bilinçle Uykuya Dalma" bölümü, uyanık du
rumdan doğruca bilinçli rüyalara geçebilmeyi içeriyor.
5. Bölüm: "Rüyaların İnşası"� rüya görme süreci üzerine önemli
bilgileri bulabileceğiniz ve bilinçli rüyaların, rüya kavramı içerisin
de ele alındığı bir bölümdür.
6. Bölüm: "Bilinçli Rüyaların İlkeleri ve Uygulamaları" rüyala
rınızı kontrol etmenin yollarını gösterir. Bilinçli rüyada kalabilmeyi,
istediğiniz zaman uyanabilmeyi ve rüyalar alemini etkileyip göz
lemlemeyi öğreten bir bölümdür. Rüyaları kontrol etmenin yanı sıra
açık, esnek ve pasif durumdayken bilinçli rüyalardan nasıl yararla
nabileceğinizi de burada ele aldık.
7. Bölüm: "Macera ve Keşifler" isimli bu bölüm, bilinçli rüyala
rınızı kullanarak isteklerinizi elde etmenin ve arzularınızı doyurma
nın yollarını gösteriyor. Yeni dünyalar keşfetmenizi veya heyecanlı
maceralar yaşamanızı sağlayacak ve rüyalarınızda yaşadıklarınızı
kişisel gelişiminizde kullanabilmeniz için yardımcı olacak örnek ve
öneriler bulabileceğiniz bir bölüm.
8. Bölüm: "Yaşamın Provası" bilinçli rüyaları uyanık iken nasıl
kullanabileceğinizi açıklayan bir bölüm. Bilinçli rüyalar, uyanıkken
hayatı yaşamanın yeni yollarını öğrenebileceğiniz ve yeni beceriler
19
edinebileceğiniz bir uçuş simülatörü gibi kullanılabilir. Rüyalardaki

çalışmalar, uyanık yaşamınızdaki deneyim ve performansınızı geliş
tirebilmenize ve daha derin bir kavrayış yeteneğine sahip olmanıza
yardımcı olur.
9.Bölüm: "Yaratıcı Yoldan Problem Çözme", bilinçli rüyaların
sanat, bilim, iş ve kişisel hayatınız için verimli bir kaynak olduğu
nu göstermektedir. Değişik örneklerle, rüyalarına uyanabilenlerin,
rüyalarını kullanarak yeni doğacak bebeklerine isim bulduklarını,
arabalarını tamir ettiklerini, soyut matematiksel kavramları algıla
yabildiklerini göreceksiniz.
10. Bölüm: "Kabusların Üstesinden Gelmek", hayatınızı dolu
dolu yaşamanıza mani olan korku ve engellerle yüzleşmenize yar
dımcı olmayı amaçlamaktadır. Bilinçli rüya görebilenler, kabusla
rının üstesinden gelerek hayal edilebilecek en kötü durumlarla baş
edebilmeyi öğreniyorlar.
11. Bölüm: "İyileştirici Rüya" bilinçli rüya görenlerin, nasıl sağ
lam ve sağlıklı kişiliklere kavuştuklarını gösteren bir bölüm. Bilinçli
rüyalar yardımıyla geçmişten kalan veya halihazırda yaşanan ilişki
problemlerinizi çözebilir, kaybettiğiniz arkadaşınızın ve aile yakın
larınızın acısı ile başa çıkabilirsiniz. Yine bilinçli rüyal<>.r yardımıyla
zihinsel esneklik kazanabilirsiniz. Rüyalarda size hiçbir şey zarar
veremediğinden, sorunlarınızı alışılmadık ve görülmemiş yollardan
çözmeyi deneyebilirsiniz. Bu durum, uyanık yaşamınızda sergileye
bileceğiniz davranışların olasılıklarını artırmanızı sağlayarak, başa
çıkamayacağımız durumların sayısını azaltacaktır.
1 2 . Bölüm: "Hayat Bir Rüya: Daha Geniş Bir Dünyanın Kapısını
Aralama" bölümü, bilinçli rüya görme uygulamalarını günlük haya
tınızın bir adım ötesine taşıyarak, kendinizi ve dünyayla ilişkinizi
daha iyi anlamanıza yardımcı olmayı hedeflemektedir. Rüyanızda
"olmak istediğiniz kişisiniz" ve bu fikri benimsediğinizde uyanık
20
yaşamınızda kendinize atfettiğiniz tanımlamaların sizi nasıl engel

lediğini göreceksiniz. Bilinçli rüyalardaki transandantal örnekler,
içinizde keşfetmek istediğiniz dünyalara giden yolları gösterecektir.
Kitap, "Macera Devam Ediyor" başlığı altında, bilinçli rüyaların
doğası ve barındırdığı potansiyeller hakkında daha fazla bilgi edin
meyi amaçlayan Lucidity Enstitüsü'ne davet edildiğiniz bir son söz
ile bitiyor.
Hayat Kısa
Rüyalarınıza uyanabilmenin yollarını açıklamadan önce neden
rüyada uyanmanız gerektiğini daha detaylı ele alalım. Rüyada bi
linçli olabilmek için harcayacağınız onca zaman ve çaba, elde edile
cek potansiyel kazanımlara değer mi? Bizce değer, fakat bu karara
okumaya devam ederek kendiniz varın.
Hayatın kısa olduğu, bilinen ve inkar edilemeyen bir gerçektir.
Daha da kötüsü, hayatımızın çeyreği ile yarısı kadarını uykuda ge
çirmekteyiz. Birçoğumuzun fiilen uyurgezerlik yaptığı da bilinmek
tedir. Tam anlamıyla bilinçli ve uyanık olabileceğimiz bir yaşamı,
bilinçsizce uyuyarak harcıyoruz.
Kısacık hayatınızı yaşamanın en iyi yolu rüyalarınızı uyuyarak
harcamak mı? Böyle yaparak sadece hayatınızın önemli bir kısmını
kolayca harcamakla kalmıyor, hayatınızı zenginleştirecek macera ve
derslerden de mahrum kalıyorsunuz. Rüyalarınıza uyanmakla yaşa
mınıza deneyim katacak ve bu bilinçli olma durumunu zihninizi ge
liştirmek için kullandığınız takdirde uyanık yaşamınızdan daha fazla
keyif alacaksınız.
"Bilgi ve deneyim hazinesi rüyaların, gerçeği keşfetmek yolun
da bir araç olarak kullanılabileceği göz ardı ediliyor. Rüyadayken
bedenimiz dinlendiği halde görmeye, duymaya, hareket etmeye ve
21
hatta öğrenmeye devam ederiz. Rüyada olduğumuz zamanı iyi de

ğerlendirmekle hayatımızı ikiye katlayabiliriz; yüz yıl yerine iki yüz
yıl yaşayabiliriz," diyor bir Tibet Budist'i Tarthan Tulku.2
Rüyalarımızda bilinçli olmak, sadece bilgi edinmemize değil
aynı zamanda deneyimlediğimiz duygu durumlarını uyanık haya
tımıza taşımamıza da yardımcı olur. Gülerek uyandığımız güzel bir
bilinçli rüyanın, uyanık bilinçli halimizi coşkuyla aydınlatması hiç
de şaşırtıcı değildir. Bilinçli rüyalarla ilgili bir makale okuduktan
hemen sonra rüyasında bilinçli olmayı başarabilen genç kadın örne
ği, bu durumu mükemmel bir şekilde açıklamaktadır. Rüya gördü
ğünü fark ettiği anda "makaledeki tavsiyeyi hatırlamaya çalışıyor,"
fakat aklına gelen tek şey "en uç deneyimler" oluyor. "Doyurucu bir
' hazza' sürüklenip, ışık ve renklerle dans ettiği" büyük bir mutlulu
ğun tam ortasında buluyor kendini. Ardından usulca ''uyanık bilinçli
haline" geçiyor ve bir haftayı aşan bir süre boyunca kendini "coşku
lu" hissediyor.3
Olumlu durumları uyanıklık haline taşıma, bilinçli rüyaların çok
önemli bir özelliğidir. Hatırlansın veya hatırlanmasın, rüyalar uyanık
olduğumuz sürece ruh halimizi, kimi zaman da günümüzün bir kıs
mını renklendirir. Nasıl ki kötü bir rüyadan uyandıktan sonra kendi
nizi yatağın ters tarafından kalkmış gibi hissediyorsanız, keyifli bir
rüyadan uyandıktan sonra da güne güven ve enerjiyle başlarsınız.
Bu da bilinçli rüyaların ilham verici yönünü ortaya koymaktadır.
Belki de hala "Rüyalarım bu haliyle yeterince ilginç. Neden bi
linçlenmek için çaba sarf edeyim ki?" diyor olabilirsiniz. O halde,
insanlığın büyük bir kesiminin aslında uyuduğunu iddia eden mistik
öğretileri bir düşünün. Sufi bilgelerinin öncüsü İdris Şah'a "insan
lığın temel hatalarından" biri sorulduğunda verdiği cevap şöyleydi:
"Yaşadığını zanneden insanoğlu, aslında hayatın bekleme odasında
uykudadır." 4
22
Bilinçli rüyalar, İdris Şah ' ın sözlerini anlamamıza yardımcı olur.

Bir kez rüya gördüğünüzün bilincine varıp, olasılıkların sandığınız
dan çok daha fazla olduğunu fark ettiğinizde, uyanık yaşamınızda da
benzer bir farkındalığa ulaşabileceğinizi görebilirsiniz. Thoreau 'nun
da dediği gibi, "Gerçek hayatımız, uyandığımız rüya alemidir."
Rüyada Bilinçli Olma Deneyimi

Bilinçli rüya görmediyseniz nasıl bir şey olduğunu tasavvur et
meniz zor. Bunu anlamak için - "Tadına varan, bilir" - bizzat tecrü
be etmeniz gerekir, fakat bilinçli rüyaları benzer bir bilinç durumu
ile kıyasladığınızda bunun nasıl bir şey olduğuna dair fikir edinebi
lirsiniz: İçinde bulunduğunuz şu an! Takip eden deneysel alıştırma
sizi her gün içinde bulunduğunuz, uyanık bilinç durumunuzda bir
gezintiye çıkaracak. Her adıma yaklaşık bir dakika ayırın.
23
ALIŞTIRMA:
MEVCUT BİLİNÇLİLİK HALİNİZ
J. Bakma
Gördüğünüz şeyin farkına varın: Çeşit çeşit canlı izlenimlerin
farkına varın - şekil, renk, hareket, boyut, görünürdeki dünya.
2. Dinleme
Duyduğunuz şeyin farkına varın: Kulaklarınıza ulaşan çeşitli
sesleri tespit edin - değişik yoğunluklar, perdeleri ve ton nitelik
leri ve hatta konuşmanın sıradan mucizesi veya müzik harikası.
3. Hissetme
Dokunduğunuz şeyin farkına varın: Doku (yumuşak, sert,
kuru, yapışkan veya ıslak), ağırlık (ağır, hafif, sağlam veya boş),
haz, acı, sıcakla soğuk ve benzerleri. Aynca bedeninizin şu anki
durumunu; başka zaman hissettiklerinizle karşılaştırın. Yorgun -
enerjik, katı - yumuşak, sıkıntılı - keyifli gibi.
4. Tatma
Nasıl bir tat aldığınızın farkına varın: Farklı şeylerin tadına
bakın veya tatlarını hayal etmeye çalışın.
5. Koklama
Kokladığınız şeyin farkına varın: Sıcak bedenlerin, toprağın,
tütsünün, dumanın, parfümün, kahvenin, soğanın, alkolün ve
denizin kokusu gibi. Hatırlayabildiğiniz kadarını hatırlayın ve
hayal edin.
6. Nefes alma
Dikkatinizi nefesinize verin. Alıştırmaya başladığınızdan bu
yana belki de elli kez nefes alıp verdiğiniz halde bunu yaptığını
zın farkında değildiniz. Birkaç saniyeliğine nefesinizi tutun. Bı
rakın. Şimdi derin bir nefes alın. Farkındalıkla nefesinizi bilinçli
olarak nasıl etkileyebileceğinizi görün.
24
7. Duygular
Duygularınızın farkına varın. Öfke ve coşku, sakinlik ve he
yecan gibi birçok duygunun arasındaki farkı hatırlayın. Duygu
lar size ne kadar gerçek geliyor?
8. Düşünceler
Düşüncelerinizin farkına varın. Bu alıştırmayı yaparken ne
düşünüyordunuz? Şu an ne düşünüyorsunuz? Düşünceler ne ka
dar gerçek?
9. "Ben"
Dünyanızın her an sizi içerdiğinin farkına varın. William
James'in de söylediği gibi, ben görüyorum, ben duyuyorum,
ben hissediyorum, ben düşünüyorum, ·deneyimlemenin temel
gerçeğidir. 5 Siz gördüğünüzü, duyduğunuzu, düşündüğünüzü
veya hissettiğinizi sandığınız şey değilsiniz; bunlar sizin dene
yimleriniz. Belki de aslında siz farkında olansınız. Her an dene
yimlemekte olduğunuz çok boyutlu evreninizin merkezindesiniz
ama her zaman kendinizin farkında değilsiniz. Alıştırmayı farklı
bir şekilde tekrar deneyin. Her adımı deneyimlerken, farkına va
ranın siz olduğunuza dikkat edin ("Ben ışığı görüyorum. . . ).
"
1 O. Farkındalığın farkında/ığı
En nihayetinde, farkındalığı fark edin. Normalde kendimiz
dışındaki objelerin farkına varırız fakat o şeyin kendisi, farkın
dalığın objesi olabilir. Sıradan deneyimlerimiz ışığında farkın
dalığın uzak ve sınırlı merkezleriyiz, her birimiz kendi dünya
mızın içinde yalnızız. Sonsuzluğun ışığındaysa, mutasavvıfların
dediği üzere hepimiz biriz; sınırsız farkındalık varlığın kaynağı
dır. Bu noktada ulaşılan deneyim, tam olarak kelimelerle ifade
edilemez.
25
Bilinçli Rüyalar ve Uyanık Yaşam

Sıradan uyanık bilinçli halinizin zenginliğine dair edindiğiniz bu
yeni kavrayış, bilinçli rüyalar ile nasıl ilişkilendirilebilir? Tecrübe
ettiğiniz dünyanız, rüya alemi için de geçerlidir. Rüya görüyor ol
saydınız yine şu anki gibi çok algılı zengin bir dünyayı deneyimliyor
olacaktınız. Şu anki gibi görüyor, duyuyor, hissediyor, tadıyor ve
var oluyor olacaktınız.
Ön�mli fark şu ki rüyada deneyimlediğiniz çok algılı dünya dış
sal değil, içseldir. Uyanıkken algıladıklarınızın çoğu ise dış dünya
nızda var olan kişi, obje ve durumlarla ilgilidir. Uyanıkken algıladı

ğınız objeler zihninizden bağımsızdır, nispeten sabittirler. Mesela bu
cümleyi okuduktan sonra kitabı kapatıp tekrar açtığınızda bu cümle
yi aynı yerde göreceksiniz.
Fakat 3.Bölüm'de göreceğiniz üzere, rüyalarda durum çok fark
lıdır. Çünkü sizi hareket geçirecek dışsal bir kaynak olmadığından
rüyaların dünyası fiziksel dünyadan çok daha değişkendir.
Bilinçli bir rüyada algıladığınız dünya ise, uyanık dünyanızdan
daha da farklı olacaktır. Öncelikle rüyada olduğunuzun farkında
olacaksınız. Bundan dolayı dünyanız normal bir rüyadakinden çok
daha değişken olacaktır. Rüyanızda "imkansız" şeyler olacak ve rü
yada olduğunuzu fark etmekle birlikte "gerçek dışı" durumlar kay
bolacak, hayretle bilinçli rüyanıza devam ederken her şey daha da

netleşip keskinleşecektir.
Rüyada tamamıyla bilinçli olduğunuza, rüyanızın her şeyiyle si

zin eseriniz olduğunu anlayacak ve bu farkındalıkla coşkun bir öz
gürlük hissini yakalayacaksınız. Dışsal hiçbir şey - ne toplum ne
de fizik kuralları - deneyiminizi kısıtlayamayacak; aklınızın alabi
leceği her şeyi yapmaya muktedir olacaksınız. Böylesi bir ilhamla
göklerde uçabilirsiniz. Görmezden geldiğiniz biri veya bir durumla
26
yüzleşme cesaretini gösterebilirsiniz; çok arzuladığınız biriyle ero

tik bir macera yaşayabilirsiniz; görmek istediğiniz ve kaybettiğiniz
bir yakınınızı ziyaret edebilirsiniz; kendinizle ilgili öğrenmek iste
diklerinizi öğrenebilir, bilgeliğe erişebilirsiniz.
Rüyalarınızda bilinçli olmak ve bu durumu kendi lehinize kul
lanmayı öğrenmekle farkındalığınızı artırabilir ve hayatınıza daha
fazla canlılık katabilirsiniz. Üstelik bu süreçte rüyalarınızdan daha
çok keyif alacak ve derinliklerinizi keşfedeceksiniz. Kısaca, rüyala
rınıza uyanarak hayatınıza uyanacaksınız.
27
2
Bilinçli Rüyalar Dünyasına Yapılacak

Yolculuk için Hazırlık
Öğrenmeyi Öğrenmek
Çoğu kişi rüyalarına uyanabileceklerini ilk duyduklarında veya
konuyla ilgili ilk kez bir şeyler okuduklarında ilk deneyimlerini
de yaşıyorlar. Buna acemi şansı da denebilir. Mümkün olduğunu
öğrenmekle mümkün olduğunu da görüyorlar. Sadece merakınızı
gidermek amacıyla aldığınız bu kitapla birlikte belki bir veya iki
rüyanızda bilinciniz açıldı fakat henüz her istediğinizde bilinçli ola
bilmeyi öğrenmiş değilsiniz. Bu bölümde, takip eden bölümlerde
yer alan bilinçli rüya tekniklerini uygulayabilmenizi sağlayacak bil
giyi bulacaksınız.
Bilinçli rüyalar dünyasına doğru yola çıkmadan önce beyninizin
ve bedeninizin uykudaki durumuyla ilgili bazı temel gerçekleri öğ
renmenizde fayda var. Okuyacaklarınız, insanların rüyalarına uyan-
28
Bilinçli Rüyalar Dünyasına Yapılacak Yolculuk için Hazırlık
malarına engel yaygın "zihinsel kalıpları" öğrenmenize yardımcı

olabilir.
Bilinçli rüya eğitiminiz, rüya günlüğü tutmakla ve rüyalarınızı
hatırlamayı geliştirmekle başlıyor. Rüya günlüğü sayesinde rüya
larınızın yapısını anlayacaksınız. Bir sonraki adımda, rüyalarınızı
inceleyerek sık sık karşınıza çıkan ve rüya gördüğünüze dair güve
nilir işaretler olan benzerlikleri (rüya işaretlerini) yakalamak ola
cak. Rüya işaretleriniz, 3. Bölüm'de yer alan bilinçli rüyaya giriş
tekniklerinde çok işinize yarayacak.
Sıradan rüyalarınızı tanıdıktan ve istediğiniz anda az ya da çok
bilinçli olmayı öğrendikten sonra, kitabın ilerleyen bölümlerinde
açıklanan bazı uygulamaları denemeye hazırsınız demektir. Fakat
rüyalarınızda bilincinizin açılabilmesi için öncelikle temel becerileri
ve destekleyici bilgileri öğrenmeniz gerekir. Alfabeyi öğrenmeden
şiir yazamazsınız.
Uyuyan Beyin, Rüya Gören Zihin

Uyku, insanlar için her daim gizemini korumuştur. Neden yirmi dört
saatin sekiz saati kendimizi kapatıyoruz? Olası cevaplardan biri,
beden ve zihni dinlendirmek ve gecenin tehlikelerinden kaçınmak
içindir. Fakat gizemini koruyan uyku başka bir soruyu daha doğuru
yor: Uyanık olmak ne demek? Uyanık olmanın temel tanımı, bilinçli
olmaktır. Neyin bilincinde olmak? Uyku ve uyanıklıktan bahsettiği
mizde kastettiğimiz, genellikle çevremizin farkında olmak veya ol
mamaktır. Oysa uykuda, dış dünyanın bilincinde değilken kişi zihni
nin içindeki dünyada bilinçli (yani uyanık) olabilir. Uyanık olmanın
da dereceleri vardır. Rüyalarında bilinçli olanlar gerçek durumları
nın farkındadırlar - rüya gördüklerinin bilincindedirler; dolayısıyla
onların "rüyalarında uyanık olduklarını" söyleyebiliriz. Geleneksel
29
yöntemlerle üst bilince ulaştıklarını söyleyenler "aydınlanmaktan'',

kişinin kozmostaki yerini fark etmesinden bahseder.
Peki, farkındalığa nasıl ulaşılır? Farkındalık, biyolojik organiz
malarda beyne ait bir fonksiyondur. Algı organları dünyaya ait bil
giyi alıp (ışık, ses, ısı, yapı, koku) beyne iletir. Beyin, aldığı bilgileri
sentezleyerek kavramlaştırır ve dış dünyada neler olduğunu ortaya
koyar.
Uykuda veya uyanıkken deneyimlediğimiz dünyamız biyolojik
evrimin ürünüdür. Yaşayan organizmalar, geride bıraktığımız mil
yonlarca yıl boyunca doğa ananın ölüm kalım, "Av ya da Avcı: Güç
lünün Hayatta Kalması" oyununda mücadele vermiştir. Basit, tek
hücreli organizmalar; onunla bir çarpışma gerçekleştirmeden kar
şısındakinin av mı avcı mı olduğunu bilemez. Avsa, yutar. Avcıysa
yutulurlar. Bu hayatta kalmanın tehlikeli ve en ilkel yöntemidir.
Çevrede olup bitenler hayatta kalmak içilı yaşamsal önem taşıdı
ğından, zaman içinde duyu organları geliştiren canlılar, etrafındaki
lerle karşı karşıya gelmelerine gerek kalmadan, onlara yaklaşmanın
güvenli olup olmadığını tahmin edebilecek duruma geldiler. Canlı
lar, milyarlarca nesil sonrasında geliştirdikleri karmaşık sinir siste
miyle birlikte çevrelerini algılamada ve hareketlerini kontrol etmede
son derece güvenilir ve kesin bir kapasiteye ulaşmışlardır.
Beynimiz dünyada neler olup bittiğine dair sürekli kendini yeni
leyen bir model geliştirmiş ve gelecekte neler olabileceğini tahmin
eder hale gelmiştir. Tahmin yürütmek, mevcut bilginin ötesine ge
çebilmek için önceden edinilmiş bilgileri kullanmayı gerektirir. Bir
kurbağa olsanız ve yanı başınızda ufak siyah bir şey uçacak olsa,
geçirdiğiniz evrim neticesinde bunun yenilebilir bir obje olduğu
nu tahmin edebilirsiniz - ve hop! Bir sinek yuttunuz! Ya da ani
den büyük siyah bir gölge altında kalacak olsanız kurbağa beyniniz
(yine evrimsel gelişmenin sonucu olarak) tehlikeyi algılayacak ve
30
- hop! Kurbağalar bizim gördüğümüz dünyayı göremezler - bizler

gibi renklerin çeşitliliğini, ışığı, gölgeyi ve sudaki ağaç, çiçek, kuş
veya kıpırtılar olarak tanımladığımız gibi hareketleri algılayamaz
lar. Büyük bir ihtimalle kurbağaların dünyası "uçan küçük cisim"
(yiyecek), "yaklaşan büyük cisim" (tehlike), "keyif veren sıcaklık"
(gün ışığı) veya "çekici sesler" (karşı cinsten bir kurbağa) gibi basit
öğelerden ibarettir.
Kurbağa beyninden çok daha karmaşık olsa da, insan beyni de
benzer temel prensipler dahilinde çalışır. Beynimiz dünyayı model
leme işini o kadar iyi yerine getirir ki siz bunun farkına bile var
mazsınız. Gözlerinizle bakar, görürsünüz. Görmenin, camdan bakar
bakmaz görmek kadar basit olduğunu düşünürsünüz. Oysa görmek,
duymak, hissetmek ya da başka herhangi bir duyu organınızla al
gıladıklarınız beyninizin modellemesidir, gerçeğin benzetmesidir.
Bilincinizin içeriği, yani şu anki deneyimleriniz, yapmakta olduğu
nuz ve sahip olduğunuz bilgiler doğrultusunda şu anki amacınıza
yönelik oluşturulmuştur.
Uykudaki beyniniz
Uyanık ve faaliyet halindeyseniz (yürümek, okumak gibi) beyni

niz, duyularınız vasıtasıyla dışsal bilgiyi alır ve hafızanızın da yar
dımıyla dünyayı modellemenize yarayacak malzemeyi oluşturur. Bu
model, uyanık ve faaliyette olduğunuz andaki dış dünyayla ilişkinizi
tam olarak yansıtacaktır.
Uyanık fakat fiziksel anlamda herhangi bir faaliyette değilseniz
bilgi dış dünyadan içeriye kayar. Düşünceleriniz belli oranda dışsal
uyarılardan bağımsızlaşır, zihniniz gezintiye çıkar, hayaller görmeye
başlarsınız. Zihninizin bir bölümü önünüzdeki dünya yerine olabi
lecek dünyaları modellemeye başlar. Yine de çevrenizdeki dünyaya
31
ait modelin ufak bir kısmını muhafaza eder, böylece gerektiğinde,

mesela tehlike anında dikkatinizi kolaylıkla dış dünyaya yönlendi
rebilirsiniz.
Oysa uyku durumunda, duyular dış dünyadan gelen bilgilere ka
palı olduğundan bilinçli bir modeli muhafaza etmeyi bırakırsınız.
Uykudaki beyniniz, bilincinizde bir dünya modelleyebilecek kadar
faaliyete geçtiğinde inşa edilen model, çevrenizdekinden çok farklı
olacaktır - başka bir deyişle, rüya alemi. Uyuyan beyin her zaman
çok boyutlu bir dünya yaratmaz. Bazen düşünmüyor veya çok az
aktiftir. Uykudaki zihinsel faaliyet, büyük oranda uyuyan kişinin
beyninin durumuna bağlıdır.
Uyku, yirminci yüzyıl bilim insanlarının düşündüğü gibi dün
yadan pasif olarak çekilmenin tek tipi değildir. Uykunun iki farklı
değişim dönemi vardır: Birbirinden biyokimyasal, fizyolojik, psiko
lojik ve davranış farklılıkları ile ayrılan sakin ve faal dönemlerden
oluşur. Bu iki durumu belirlemek için beyin dalgalarındaki değişim
(ka fa derisinde ölçülen elektriksel akım), göz hareketleri ve kas to
nusu ölçülür. Sakin dönem uykunun bilindik, hareketsiz bir dinlen
me durumu olduğu görüşüne uygun düşer - ağır ve derin nefes alan
zihninizin faaliyeti en düşük seviyededir; metabolizmanız yavaşlar
ve salgılanan gelişim hormonları onarım sürecini başlatır. Bu dö
nemde uyanan kişi kendine gelmekte zorluk çeker ve rüya gördüğü
nü çok nadir hatırlar. Sakin dönemi gözlemlemenizin en kolay yolu
rahat bir pozisyonda (kediler için sfenks pozisyonunda) derin ve dü
zenli nefes alıp vererek uyuyan kedinizi veya köpeğinizi izlemektir.
Aynca, uykuda konuşmak ve uyurgezerlik de bu evreye aittir.
Sakin dönemden faal döneme geçiş çok çarpıcıdır. Genel ola
rak hızlı göz hareketleri veya REM• uykusu (veya derin uyku fazı)
olarak bilinen faal dönemde gözleriniz uyanıkmışçasına hızlı bir şe
* lng. Rapid Eye Movement.
32
kilde hareket eder (tabii ki göz kapaklannız kapalıyken). Hızlı ve

düzensiz bir şekilde nefes alırsınız, beyniniz uyanık olduğundaki
kadar yakıt kullanır ve canlı bir rüya görmeye başlarsınız. Erkekse
niz muhtemelen erekte olursunuz; kadınsanız cinsel bölgenizde kan
dolaşımı artar. Beyninizde bunca faaliyet yaşanırken rüyalarınızı ey
leme dökmeyesiniz diye bedeniniz REM döneminde felce uğramış
gibi sakin bir durumdadır (ufak seğirmeler haricinde).
REM dönemindeki "uyku felci" her zaman uykudan uyanmayla
ortadan kalkmaz; bundan dolayıdır ki bazen uyandığınız halde bir
süre hareket edemezsiniz. Uyku felci ürkütücü bir deneyim olsa da
aslında zararsızdır ve hatta rüyada bilincin açılması için kullanılabi
lir (4. Bölüm'e bakınız). Avrupa'da "paradoksal uyku" olarak adlan
dınlan bu durumu, kedi veya köpeğinizde baygın bir şekilde, düzen
siz nefes alıp verirken, bedeni seğirirken, gözleri hareket ederken
ve hatta gözlemlediğiniz köpeğinizse kuyruğunu sallarken, inlerken,
homurdanırken ve havlarken görebilirsiniz. İnsanlar, "Bak, Spotto
rüya görüyor!" derken aslında haklılardır.
Uyuyanın gece yolculuğu
Sakin dönem kendi içinde üç alt evreye aynlır. Birinci evre; gözle
rin kaydığı, hipnagojik denen (Yunanca ''uyku getiren" anlamında)
etkileyici ve kısa rüyalann görüldüğü, uyur uyanık durumdaki hafif
uykulu haldir. Normalde birinci evre hızlı bir şekilde geçilerek, ikinci
evreye atlanır. Yani "uyku iğcikleri" ve "K-kompleksi" olarak adlan
dınlan emsalsiz beyin dalgalanyla tanımlanan gerçek uykuya dalınır.
Bu dönemdeki zihin faaliyeti düşük, basit ve düşünür gibidir.
Genellikle yirmi ila otuz dakika sonra, bu sakin dönemi nitele
yen; düzenli ve yavaş beyin dalgalanndan ismini alan derin "delta
uykusuna" dalarsınız. Delta uykusunda ender olarak rüya görülür.
33
İlginçtir ki uykunun bu derin ve rüyasız dönemi bazı mistik doğu
geleneklerinde özümüzle iletişime geçtiğimiz evre olarak tanım

lanır. Swami Rama'ya göre ise "İç dünyamızın, yüce evrensel bi
lincin ışığı ile aydınlandığı andır. Uyanık bilince ait ego erir. Daha
da önemlisi zihnin bilinmeyen kişisel açıları kısa bir süreliğine terk
edilir. Hatıralar, sorunlar ve sorunlu rüya imgeleri geride kalır. Ki
şinin alt bilincine ait tüm sınırlar, yüce bilincin ışığı ile bastırılır ve
görünmez hale gelir." 1
Adım adım delta uykusunun en derin evresine girdikten ve bu
rada otuz kırk dakika kadar bir zaman geçtikten sonra ikinci evreye
geri dönülür. Uykunun yaklaşık yetmiş ila doksan dakikalık başlan
gıç kısmından sonra gecenin ilk REM uykusuna adım atmış olur
sunuz. Beş veya on dakikalık bir REM'in ardından ve muhteme
len rüya gördüğünüzü hatırladığınız kısa bir uyanıştan sonra tekrar
ikinci evreye döner ve gece boyunca her doksan dakikada bir tekrar
REM uykusuna geçersiniz.
Bilinçli rüya çalışmaları ve uygulamaları sırasında bu döngüye
dair aklınızda tutmanız gereken iki ayrıntı vardır: (1) Gece ilerle
dikçe REM'in süresi de artmaktadır ve (2) REM'lerin arası da git
tikçe kısalmaktadır; gecenin başında doksan dakika olan süre sekiz
saat sonra yirmi veya otuz dakikaya düşer. Beş veya altı tur rüya
görülen uykudan sonra belki onuncu veya on beşinci kez uykudan
uyanırsınız (bir gecede hemen hemen bu sıklıkta uyanır fakat anında
unutursunuz, tıpkı gecenin bir yarısı yaptığınız telefon konuşmasını

unutmanız gibi).
Uyuyarak tamamladığınız gece yolculuğunuzun ardından bilinçli
rüyanın hangi evrede yaşandığını merak edebilirsiniz. Bu soruya bir
yanıt bulmamızı sağlayan yöntem, tekrar tekrar anlatmaya değer.
34
Rüya aleminden bildiri
Diyelim ki uyudun, uykunda bir rüya gördün, rüyanda cennete

gittin ve o cennetten ilginç ve güzel bir çiçek kopardın; diyelim
ki uyandığında o çiçek elinde. Ne olurdu o zaman? (Samuel Tay
lor Coleridge)
Tarih boyunca şairler, filozoflar ve diğer hayalperestler rüya

lar aleminden uyanık hayata bir şeyler getirmeye uğraşmışlar -
Coleridge'in çiçeği kadar elle tutulur bir şey - rüyaların hayatımız
kadar gerçek olduğunu kanıtlayacak bir ispat.
1970'lerin sonunda, bilinçli rüyalar hakkında yaptığım doktora
üzerinde çalışırken kendimi çok daha zorlu bir görevin içinde bul
dum: Bilinçli rüyaların gerçek olduğunu kanıtlamak. Zamanın uz
manları rüyada, rüya gördüğünün bilincinde olmanın kendi içinde
çelişkili olduğunu savunduklarından bunun imkansız olduğuna ikna
olmuşlardı. Böylesi felsefi bir sebep beni ikna etmeye yeterli değildi
çünkü - imkansız olsun veya olmasın - bizzat rüyamda bilinçli ol·
mayı başarabilmiştim.
Rüyada bilinçli olmanın mümkün olduğundan emindim fakat
bunu başkalarına nasıl ispatlayacaktım? Bunun tek yolu rüyalar
aleminden, rüya gördüğümü kanıtlayacak bir ispatla geri dönmekti.
Uyurken gördüğüm rüyada bilinçli olduğumu sadece rapor etmem
yeterli bir ispat sayılmazdı. Bilinçli rüya anını bir şekilde saptayarak
kayıt altına almam gerekiyordu.
Daha önce yapılan çalışmalar, REM uykusunda rüyadaki kişi
nin fiziksel göz hareketlerinin rüyada baktığı yön ile bire bir örtüş
tüğünü gösteriyordu. Dr. William Dement tarafından rapor edilmiş
en önemli çalışmalardan birinde gözlerini uzun bir süre sola-sağa
sola-sağa hareket ettiren rüya kaşifi, REM uykusundan uyandırılır.
Uyanan kişi rüyasında masa tenisi izlediğini söyler; uyandırılmadan
35
önceki süredeyse topun zemine değmeden en uzun oynandığı anı

seyrediyormuş.
Bilinçli rüyalarımda bakışlarımı istediğim yöne çevirebileceğimi
kendi deneyimlerimden zaten bildiğimden önceden kararlaştırılmış
göz hareketleriyle dışarı sinyal vermenin mümkün olduğunu anla
dım. Aklıma gelen bu fikri deneyebilmek için geceyi Stanford Uyku
Laboratuarı'nda geçirdim. Beyin dalgalarımı, göz hareketlerimi
ve kas tonusunu ölçen elektrotlar taktım ve meslektaşım Dr. Lynn
Nagel da tüm verileri poligrafa kaydetmek üzere uyurken başımda
bekledi.
Aynı gece bilinçli rüyamda gözlerimi sola-sağa-sola-sağa hare
ket ettirdim. Ertesi sabah poligraf kayıtlarını incelediğimizde REM
devrelerinden birinde göz hareketi sinyallerini bulduk. Çalışma kap
samında bir düzine kişi daha, sadece REM uykusunda görülen bi
linçli rüyalarından sinyal gönderebilmişti.
Rüyalar alemiyle kurulan bu iletişim yöntemi, bilinçli rüya ve
rüya fizyolojisi çalışmaları için paha biçilemez değerdeydi. Rüya
larında bilinçli olabilenlerin önceden kararlaştırılmış davranışları
ortaya koymayı hatırlayabilmeleri ve uyanık dünyaya sinyal vere-
. bilmeleri rüya araştırmalarına yepyeni bir yaklaşımı mümkün kıldı.
Eğitilmiş bilinçli rüya görenleri kullanarak, göz hareketi sinya
li tekniğini çok etkili bir yöntem olarak geliştirmeyi başarabildik.
Oneironotların, hem denek hem de deneyi gerçekleştiren olarak rü
yalarında her türlü deneysel görevi yerine getirebildiklerini gördük.
Oneironot olarak rüya deneylerine olan yaklaşımları, rüyadaki zihin/
beden ilişkisinin ayrıntılarını ortaya çıkaran Stanford Uyku Araştır
ma Merkezi tarafından tasvir edilmiştir.
36
Rüyalar neden gerçek gibidir:

Rüyada zihin/beden ilişkisi
Araştırma ekibim tarafından gerçekleştiren ilk deneylerden birinde

rüyadaki zamanın uyanık durumdaki zamandan farklı olduğunu tes
pit ettik. Soruna, deneklerden bilinçli rüyalarında on saniyelik ara
lıklarla (bin bir, bin iki şeklinde sayarak) göz hareketi yapmalarını
isteyerek çözüm getirmeye çalıştık. Tüm vakalarda gördük ki bilinç
li rüyadaki zaman nasıl ki uyanık durumdaki zamana yakınsa sin
yaller arasındaki süre de gerçeğe çok yakındı. Sonuçta bilinçli r üya
zamanının saat zamanına oldukça yakın olduğu sonucuna vardık;
yani rüyada yapılan bir iş için harcanan zaman uyanık durnmdaki
zamana eşitti.
Bu durumda nasıl oluyor da bir ömür gibi süren rüyalar gördüğü
nüzü merak edebilirsiniz. Bence bu etkiyi yaratan durum film ve ti
yatrolardaki zaman ayarlamasıyla örtüşüyor. Ekranda, sahnede veya
rüyada saat on ikiyi vurduğunda ışıklar kararıyor ve sadece birkaç
dakikalık karanlıktan sonra oyuncu güneşin doğmasıyla birlikte
alarmı susturduğunda aslında aradan ancak birkaç dakika geçmiş ol
duğunu bildiğimiz halde koca bir gecenin sona erdiğini kabul ederiz
(öyle olmadığı halde öyleymiş gibi yapmak).
Bilinçli rüya görenlerin göz hareketleriyle rüya aleminden sin
yaller verme yöntemi, rüya görenlerin rüyadaki göz hareketleriyle,
uyanıkken göz kapaklarının ardındaki göz hareketlerinin arasında
bir ilişki söz konusu olduğunu gösterdi. Bu soruyla ilgilenen, fakat
konuyu araştırmak için bilinçli rüya görenleri kullanmayan araştır
macılar, bariz göz hareketlerinin rüyadaki hareketlerle eşleşme ih
timaline dayanarak araştırma yapmaya çalıştılar. Doğal olarak da
rüyadaki ve gerçekteki göz hareketleri arasında saptadıkları uyum
çok düşük çıktı. Rüyadaki ve gerçek hayattaki göz hareketlerinin
arasındaki güçlü bağdan çıkardığımız sonuç, hem rüyada hem de
37
uyanık durumda aynı görme sistemini kullanıldığımızdır. Fizyoloji

ve ıüya faaliyetleri arasındaki en etkileyici iletişim, bilinçli ıüyalar
da yaşanan cinsellik çalışmalarından elde edilmiştir. 1983 yılında
yüıüttüğümüz bir çalışmada kişinin bilinçli REM ıüyasında dene
yimlediği cinselliğin ne kadarının fizyolojik tepkilerine yansıdığını
tespit etmeye çalıştık.
Kadınlar, ıüyalannda erkeklerden daha çok orgazm olduklarını
rapor ettiklerinden, deneye kadınlardan başladık. Fizyolojisiyle ilgi
li, solunum, kalp ritmi, cinsel bölgedeki kas tonusu ve nabızdaki ar
tış dahil olmak üzere normalde cinsel tahrikle ortaya çıkacak birçok
farklı durum tespit ettik. Deney esnasında şu durumlarda gözlerini
hareket ettirmesini istedik: Rüya gördüğünü fark ettiğinde, {ıüyada)
cinsel faaliyet anında ve orgazm olduğunda.
Denek, tam da kararlaştırıldığı gibi cinsel deneyim yaşadığı bi
linçli bir ıüya gördüğünü doğruladı. Araştırmamız, deneğimizin an
lattığı ıüya faaliyetleri ile bütün ve özellikle bir fizyolojik ölçüm
arasında önemli bir iletişimi açığa çıkarmış oldu. Kadının orgazm
anının işaretini verdiği on beş saniyelik fizyolojik kayıt esnasında,
vajinal kas hareketleri, vajinal nabız artışı ve solunum hızı, gece
nin en yüksek değerlerine ulaşmıştı ve geri kalan REM dönemiyle
kıyaslandığında da oldukça yüksek bir noktadaydılar. Beklenenin
aksine kalp atışı fazla artmamıştı.
Sonrasında aynı deneyi iki erkek denekle tekrarladık. Her iki de
neyde de solunumda büyük artış gözlemlendi Yine kalp atışlarında
önemli bir artış yoktu. İlginç bir şekilde her iki denek de, ergenlik
çağında yaşanan "ıslak ıüyalardan" farklı olarak, gerçekte boşalma
dıkları halde bilinçli rüyalarında oldukça gerçekçi orgazmlar yaşa
dıklarını anlattı.
38
Rüyadaki davranışların beden ve zihne olan gerçekçi etkileri
Az önce gördüğümüz deneyler gösteriyor ki rüyadaki davranışlar

uyanık durumda yaşanan davranışlar kadar beyni (ve belli bir oran
da da bedenimizi) etkilediğini gösteriyor. Bilinçli rüya görenler rü
yalarında nefeslerini tuttuklarında veya hızlı nefes alıp verdiklerinde
gerçekten de nefeslerini tutuyor veya hızlandırıyorlar. Dahası, uya
nık durumda söylenen şarkı veya sayı sayma işlemi (şarkı söylemek
beynin sağ, saymak da sol tarafını harekete geçiriyor) rüyada yapıl
dığında beyni iki kat daha fazla etkiliyor. Kısaca, rüyada yaptıkları
mızın beynimiz için gerçek anlamda yaptıklarımızdan farkı yok. Bu
buluşlar rüyaların neden gerçekmiş gibi göründüklerini açıklıyor.
Çünkü beynimize göre yaşananlar gerçek deneyimler.
Tüm ölçülebilir fizyolojik sistemler için rüya görülen uykudaki
zihin/beden etkileşimine dair bir harita çıkarabilmek amacıyla fizyo
loji ve rüya faaliyetleri arasındaki bağı incelemeye devam ediyoruz.
Böylesi bir harita rüya deneylerinde ve psikosomatik tıpta büyük
önem arz edebilir. Rüyadaki faaliyetler, gerçek fizyolojik etkiler ta
şıdığından bilinçli rüyalar, bağışıklık sisteminin işleyişine dair bilgi
edinmemize yardımcı olabilir (konu hakkında daha fazla bilgi için ·
11. Bölüm'e bakınız). Öyle veya böyle, rüyadaki fizyolojik etkiler,
rüyaların hayal gücünün bir uzantısı olarak görülemeyeceğini gös
teriyor. Kültürümüz rüyaları önemsemese de rüyalarda yaşananlar,
uyanık hayatımızda yaşanan deneyimlerimiz kadar gerçek. Yaşa
mımızı geliştirmek istiyorsak bu çabamıza rüyalarımızı da dahil et
mekle akıllılık etmiş oluruz.
39
Sosyal Değerler ve Bilinçli Rüyalar

Bilinçli rüyalarla ilgilenenlerden sayısız mektuplar alıyorum ve hep
si de engellendiklerini hissettiklerinden bahsediyor. Bunun sebebini
okuyucularımdan biri şöyle anlatıyor : "Bu konu hakkında hiç kim
seyle konuşamıyorum; herkes delirdiğimi düşünüyor ve rüyalarımda
neler yaptığımı anlatmaya kalktığımda bana tuhaf tuhaf bakıyorlar."
Zihnin durumlarına dair araştırma yapanlar, toplumumuzda yeterin
ce desteklenmiyor. Bu direncin kökenleri, psikolojide, davranışları
tamamıyla dış verilere dayanan, insanlar da dahil tüm hayvanları bir
"kara kutu" olarak kabul eden davranışçı yaklaşıma dayanıyor. Bir
hayvanın "zihninin" ölçülemeyeceği düşünüldüğünden konu bilim
sel araştırmaların kapsamı dışında görülüyordu.
Bilim, 1960 sonlarından bu yana bilincin karanlık dünyasını keş
fe başladı. Bilinçli rüyalar buna dair bir örnektir. Yine de kültürel
anlayış bilimin gerisinde kalmaya devam etmiştir. Darwin 'in biyo
lojik organizmalara dair evrim teorisi bir asır öncesine dayanıyor
ama statükoyu sarsan kültürel kargaşa toplumu hiilii etkiliyor. Do
layısıyla, aralarında bilim insanlarının da bulunduğu bir grubun, in
san zihninin başarabileceklerine dair yapılan yeni keşiflere (Batıya)
direnmeleri şaşılacak bir durum değildir.
Bilinçli rüyaların hayatınıza önemli ve değerli bir etkisinin ola
cağını fark etmenize yardımcı olacak bu kitap, birçok bilinçli rüya
kaşifinin anlatımlarını içeriyor. Rüyalarınızı paylaşamayacağınız bir
ortamda yaşıyorsanız, bu örnekler vasıtasıyla rüyalarını keşfeden
lerle bağ kurabilirsiniz.
40
Bilinçli Rüyalara dair Merak Edilenler:

Sorular ve Cevaplar
S: Bilinçli rüyaların zararı dokunabilir mi?

C : Bilinçli rüyalar, çoğu sıradan rüyalara kıyasla (kabuslan belirtme
ye dahi gerek yok) olumlu ve faydalı deneyimlerdir. Yine de rüyada
bilinçli olmak bazıları için ürkütücü, hatta bazı durumlarda rahatsız
edici bir deneyim olabilir. Dolayısıyla herkese rüyalarında bilinç
li olmayı öneremiyoruz. Diğer taraftan bilinçli rüyalar, "normalin
dışında nörotik" bir durumu olmayanlar için tamamıyla zararsızdır.
Farklı kişiler, bilinçli rüyalarını farklı amaçlar doğrultusunda kul
lanacaktır; birileri kötü amaçlarla kullanacak diye sıradan bir rüya
kaşifini uyarmak anlamsız olacaktır.
Kitabın ilk altı bölümünü okuduktan sonra hala bilinçli rüyalar
hakkında endişeleriniz varsa devam etmemenizi öneriyoruz. "Ken
dine karşı dürüst ol." Sadece kendinize karşı dürüst olduğunuzdan
emin olun, yeter. Başkalarının korkularını size yansıtmalarına izin
vermeyın.
S: Bilinçli rüyalarımı harekete geçirdiğim takdirde tüm rüyalarımda

bilinçli olacağımdan korkuyorum. O zaman ne yaparım?
C : Filozof P. D. Ouspensky "yan rüya hali" diye isimlendirdiği bi
linçli rüyalara dair karışık duygular içindeydi: "İlk yaşadığım şey
şaşkınlıktı. Bambaşka bir şey beklerken çok farklı bir durumla kar
şılaştım. Sonraki adımsa ''yarı rüya halinin" ve bazı şeyleri yepyeni
bir anlayışla görebilmenin yarattığı coşkun his oldu. Son olarak ise,
kendi haline bıraktığım takdirde büyüyüp genişleyerek hem uyku
hem de uyanık hayatımı ele geçirmelerinden korktum."2
Rüyalarıma ilk uyandığımda ben de aynı korkuya düştüm. Kısa
41
sürede çabalarım başarıyla sonuçlanmıştı; birkaç ay sonra peş peşe,

hızla arttığını düşündüğüm bilinçli rüyalar görmeye başlamıştım.
Süreci kontrol edemeyeceğimden korkmaya başladım. "Ya rüyaları
mın hepsi bilinçli olursa? Rüyalarımı yönlendirebilecek kadar bilge
değilim. Ya hata yaparsam?"
Fakat gördüm ki bu endişemle birlikte bilinçli rüyalarım sona
erdi. Sakinleştikten sonra anladım ki ben izin vermedikçe bütün
rüyalarımın bilinçli olması mümkün değil. Ouspensky'nin ve be
nim unuttuğumuz nokta, bilinçli rüyaların bir çaba gerektirdiğiydi.
Kasti ve kesin bir niyetle uykuya yatmadığınız sürece rüyalarınızda
bilincinizin açılması çok nadir yaşanan bir durumdur. Dolayısıyla
bilinçli rüyalarımın sıklığını ayarlamanın (gerektiğinde kısıtlama
nın) bana kalmış bir durum olduğunu anladım. Aslına bakarsanız
on yıllık bir süreyi binlerce bilinçli rüyayı inceleyerek geçirdikten
sonra daha fazlasına niyetlenmedikçe ayda ancak birkaç tane rüyada
bilinçli olabiliyorum.
S: Rüyaların bilinçaltından gelen mesajlar olduğuna inandığım için,

rüyalarıma bilinçli olarak yapacağım müdahalelerin, bu önemli sü
rece etkide bulunmasından dolayı rüyalarımın yorumlarından fay
dalanamayacağımdan korkuyorum.
C : 5 . Bölüm' de de açıklayacağımız gibi, rüyalar bilinçaltından gelen
mesajlar değil, alt ve üst bilincin etkileşimiyle yaratılan deneyimler
dir. Bilinçaltı, rüyalarda bilinçli deneyimlere yönelik daha fazla bilgi
sunar. Fakat rüyalar tamamıyla bilinçaltının hakimiyetinde değildir.
Öyle olsaydı insanlar rüyalarını hatırlayamazlardı çünkü uyanık ol
duğumuz zamanlarda üst bilincin ötesine erişimimiz yoktur.
Rüyadaki biz, kişi, yani rüya egosu uyanık bilincimizle aynıdır.
T ıpkı uyanık olduğu zamanki gibi durmaksızın beklenti ve önyargı
larıyla rüyadaki durumları etkilemeye çalışır. Bilinçli rüyaların te-
42
mel farkı egonun, rüyada olduğunun farkında olmasıdır. Bu durum

egoya, rüyada olabilecek en iyi şekilde davranabilmek için çok daha
fazla seçme özgürlüğü tanır ve yaratıcı sorumluluk verir.
Bana sorarsanız, nasıl ki uyanık yaşamınızda her yaptığınızı bi
linçli yapmıyorsanız rüyanızda da her zaman rüyada olduğunuzun
bilincinde olmanıza gerek yok. Özbilinç bazen performansımızı et
kileyebilir; alışkanlıklarınızı tıkır tıkır yerine getirdiğiniz durumlar
da (uykuda veya rüyada) davranışlarınızda bilinçli olmanıza gerek
yoktur. Fakat alışkanlıklarınız sizi yanlış bir yöne sevk ediyorsa (uy
kuda veya rüyada) yanlış yaptığınıza "uyanabilmeli" ve bilinçli bir
şekilde yaklaşımınızı yeniden yönlendirebilmelisiniz.
Rüya yorumlarından faydalanmaya gelince, bilinçli rüyalar bi
linçsiz olanlar kadar incelenebilir. Hatta rüyalarında bilinçli olabi
lenler rüyayı gördükleri esnada yorumlayabiliyor. Pek tabii ki bi
linçli olmak aksi durumda olacakları etkileyecektir fakat rüya yine
de yorumlanabilir.
S: Bazen bilinçli olduğum rüyalarımda başka dünyalara rastlıyor,

güçlü bir enerjinin varlığını hissediyorum. Böyle zamanlarda idra
kim uyanık olduğum zamandan çok daha uzaklara ulaşabiliyor, ya
şadığım deneyim bildiğim gerçeklikten daha da gerçekmiş gibi geli
yor ve dehşete kapılıyorum. Yaşadığım tecrübe bildiğim gerçeklikten
çok daha fazlasına işaret ettiğinden asla uyanamayacağım korku
suyla bu rüyalara devam edemiyorum. Böylesi bilinçli rüyalardan
kendi başıma uyanamazsam ne olur? Ölür veya delirir miyim?
C : Her ne kadar ürkütücü bir deneyim olsa da gerçekte hissedilen
şey bilinmeyen karşısındaki korkudan başka bir şey değildir. Rüya
da yapacağınız herhangi bir şeyin beyninize zarar vereceğine dair
bilimsel bir kanıt yok. Aynca ne kadar yoğun bir tecrübe olursa ol
sun, bir rüya doğal REM süresinden daha uzun süremez - çoğun-
43
lukla bu süre yaklaşık bir saattir. Rüyalar alemi henüz yeni yeni
keşfedildiğinden daha yolun başındayız. Fakat ilklerden olmaktan
korkmamalısınız. Rüyada yaşanan garip deneyimler karşısında yo
ğun endişe, oneironotlar için doğal bir süreçtir. Aynı şekilde uyanık
yaşamımızda karşılaştığımız yeni bir durumu öncelikle tehlike açı
sından inceleriz. Fakat tecrübe edilen durumun korkulacak bir tarafı
olmayabilir. Rüyalarınızda fiziksel anlamda zarar görmekten kork
manıza gerek yok. Kendinizi yeni bir deneyim içinde bulduğunuzda
korkuyu bir kenara bırakarak neler olacağına bakın. (10. Bölüm, ko
nuyu ele alarak rüyada korkuyla yüzleşmeye dair bilgi veriyor.)
S: Derler ki rüyada ölürseniz gerçek hayatta da ölürsünüz. Bu doğ

ru mu?
C: Doğru olsaydı bile bunu kim bilecek? Oysa tam tersine dair de
liller var: Anlattıklarına göre hiçbir hastalığı olmayan birçok kişi
rüyasında öldükten sonra uyanıyor - canlı olarak. Dahası, kendi rü
yamı anlattığım gibi izin verdiğiniz takdirde ölüm rüyaları yeniden
doğuma bir işarettir. Tüm bedenimi kaplayan gizemli bir acizliğin
hissettirdiği halsizlikten dolayı öleceğimi zannettim ve ancak tek bir
şey için mecalim kalmıştı. Hiç tereddüt etmeden kalan son gücümü
tam teslimiyete verdim. İçinde bulunduğum durumda son nefesimi
verirken kalbimden bir gökkuşağı fırladı ve mest olmuş bir şekilde
uyandım.3
S: Bilinçliliği rüyamdaki diğer kişiler üzerinde hakimiyet kurmak

için kullanırsam ve mucizevi bir şekilde rüyanın yönünü değiştirir
sem, uyanık hayatımda bana hiçbirfaydası dokunmayacak bir alış
kanlık edinmiş olmaz mıyım?
C: 6. Bölüm, bilinçli rüyalarınıza yönelik sunduğu davranış biçim
leriyle uyanık hayatınız için yardımcı olacak. Rüyalarınızdaki diğer
44
karakter ve durumlar yerine yaklaşım ve davranışlarınızı kontrol et

menizi sağlayacaktır. Fakat asla rüya aleminizin kral ya da kraliçe
sini oynamak istemenizi tehlikeli bulduğumuzu düşünmeyin. Aslına
bakarsanız, hayatınızın kontrolünü kaybettiğinizi düşünüyorsanız
veya iddiasız bir kişiliğe sahipseniz rüyalarınızın kontrolünü elinize
almanın faydası olabilir.
S: Rüyada bilinçli olmak üzere bunca çalışma ve çaba sonucunda

uyku bozukluğu yaşamaz mıyız? Ayrıca rüyalarımda uyanık olmak
beni daha da yorgun yapmaz mı? Uyanık hayatımın dikkatini bilinç
li rüyalar için kullanmaya değer mi?
C: Bilinçli rüyalar, bilinçsiz rüyalar kadar dinlendiricidir. Üstelik
bilinçli rüyalar, olumlu deneyimler olduğundan uyandığınızda daha
zinde hissedebilirsiniz. Bu, rüyadan ne kadar yorgun uyandığınız,
rüyanızda ne yaptığınızla bağlantılıdır. Sinir bozucu durumlar içe
risinde bilinçsiz bir şekilde bitmez savaşlar vermeniz, pek tabii ki
bir rüya gördüğünüzü fark edip, endişelerinizin gereksiz olduğunu
anladığınız bilinçli bir rüyadan daha yorucu olacaktır.
Bilinçli rüya çalışmalarını, vaktiniz ve enerjiniz olduğu bir za
manda yapmalısınız. Rüyalarınızı hatırlamak ve bilinçli rüyaları te
tiklemek için geceleri daha fazla uyanık olmanızı ve muhtemelen
daha çok uyumanızı gerektirecek. Durumunuz daha fazla uyumaya
ve uykunuz geldiğinde şekerlemeler yapmaya müsait değilse o vakit
şimdilik bilinçli rüya çalışmalarına başlamanız anlamsız olacaktır.
Böyle bir durumda çalışmalara başlamak sizi strese sokacak, olumlu
sonuçlar almanıza engel olacaktır. Rüyada bilinçli olmak için gere
ken yoğunluğa ulaşabilmenin şartlarından biri de iyi uyku ve iyi bir
zihin enerjisine sahip olmanızdır. Bir kez tekniği öğrendikten sonra
kendinizi başarabileceğinize inandırdığınızda istediğiniz her an rü
yalarınıza uyanabilirsiniz.
45
S: Korkarım bilinçli rüyalar görebilecek biri değilim. Diyelim ki

hem vaktimi hem de enerjimi bu işi öğrenmek üzere harcadım ve
yine de bilinçli rüya görmeyi öğrenemedim, ne olacak? Onca zaman
harcadıktan sonra bir sonuç alamamak bana kendimi başarısız his
settirecektir.
C : Herhangi bir beceriyi öğrenmenin önündeki en büyük engel
lerden biri de fazla çabalamaktır. Özellikle niyetiniz, iyi uyku ve
dengeli bir zihni gerektiren bilinçli rüyalar görmekse. Eğer sonuç
elde etmediğiniz halde bilinçli rüyalar görebilmek için kendinizi
zorladığınızı fark ederseniz bir süre ara verin. Rahatlayın ve birkaç
gün veya birkaç hafta bilinçli rüyaları rafa kaldırın. Bazen oluruna
bıraktığınızda bir de bakacaksınız ki rüyanıza uyanmışsınız.
S: Bilinçli rüyalar öylesine heyecanlı ve güzel ki gerçek hayat ya

nında sönük kalıyor. Bu durumda bunu bir bağımlılık haline getirip
başka bir şey yapmak istememek söz konusu değil mi?
C : Gerçeklerden kaçan ve hayatı sıkıcı olan kişi bilinçli rüyaları ta
kıntı haline getirebilir. Bunun bir bağımlılık olup olmadığıysa tar
tışmaya açık bir konu. Fakat her halükarda, bilinçli rüyalar uğruna
"hayatlarını uyuyarak geçirmek" isteyenlere verilecek öğüt, bilinçli
rüyalarından öğrendiklerini hayatlarına uygulamak olacaktır. Bilinç
li rüyalarınız uyanık hayatınızdan çok daha gerçek ve heyecanlıysa
yapılacak en güzel şey hayatınızı bir rüyaya dönüştürmektir - canlı,
yoğun, zevkli ve tatmin edici. Her iki dünyada da deneyimlerinizi
güçlü bir şekilde etkileyen şey, davranışlarınızdır.
S: Halen psikoterapi görüyorum. Rüyalarımda bilinçli olmayı dene

mem doğru olur mu? Terapime yardımı dokunur mu?
C: Psikoterapi görüyor ve rüyanızda bilinçli olmayı denemek isti
yorsanız bunu öncelikle terapistinizle konuşun. Her terapist bilinçli
46
rüyalar ve neleri içerdikleri hakkında bilgi sahibi olmayabilir, tera

pistinizle konuşup neden bahsettiğinizi ve sahip olduğunuz bilgiyi
anlamasını sağlayın. Kitabın 8, 1 O ve 11. bölümleri bilinçli rüyaları
psikoterapide nasıl kullanabileceğinizi anlatıyor. Terapistiniz bilinç
li rüyaların sizin için şimdilik doğru olmayacağını düşünüyorsa tav
siyesine mutlaka kulak verin . Aynı fikirde değilseniz yapılacak şey;
ya terapistinize güveneceksiniz ya da bilinçli rüyaların terapinize
nasıl yardımcı olacağını bilen yeni bir terapist bulacaksınız.
Rüyalarınızı Tanımak
Rüyalarınız nasıl hatırlayacaksınız
"Her şeyin hatırlamaya bağlı" olduğu söylenir ve bu bilinçli rüya

lar için tamamen geçerli bir sözdür.4 Rüyalarınızda bilinçli olmak
istiyorsanız, rüyalarınızı hatırlamayı öğrenmelisiniz. Rüyalarınızı
hatırlamada mükemmel bir seviyeye ulaşamadığınız sürece, bilinçli
rüya görme şansınız düşük. Bunun iki sebebi var; birincisi, rüyala
rınızı hatırlayamadığınız için gördüğünüz bilinçli rüyayı da hatır
lamayacaksınız. Aslına bakarsanız hayatımız boyunca gördüğümüz
ve unuttuğumuz binlerce rüyanın arasında kim bilir kaç tane bilinçli
rüyayı da bulunuyordur. İkincisi, hatırlamak olmazsa olmazdır çün
kü en nihayetinde rüyanıza uyandığınızda rüya aleminde olduğu
nuzu hatırlamalısınız. Rüyalarınızı hatırlamanız gerektiğinden, neye
benzediklerine de aşina olmanız gerekir.
Genel anlamda rüyanın ne olduğunu biliyorsunuz. Fakat rüyala
rın hikayelerini gerçeklerden ayırt etmek her zaman kolay değildir.
Rüyalar, bazı fark edilir ayrıntılar dışında, genellikle gerçek hayata
benzer. Bu ayrıntılar, beklentilerinizin dünyaya ait durumlarca en
gellenmesidir. Dolayısıyla rüyalarınızın neye benzediğini ve özel-
47
likle neden rüyaya benzediklerini bilmelisiniz. Bunu başarmanın

yolu, rüyalanmzı biriktirip içindeki rüyaya ait unsurları analiz et
mekten geçer.
Bunun, bilinçli rüya görme yöntemlerine harcanacak zamana
değmesi için her akşam en az bir rüyamzı hatırlayabilmelisiniz. Ta
kip eden öneriler bunu başarmanızda yardımcı olacaktır.
Rüyalarımzı hatırlayabilmenin ilk şartı iyi bir uykudur. Dinlen
diğinizde rüyalarınızı hatırlamaya yoğunlaşmanız kolaylaşacak ve
gecenin bir vakti zaman ayırıp kaydetmek gerekmeyecektir. Uzun
uykuların başka bir nedeni de rüyaların uzayıp gece ilerledikçe rü
yalar arasındaki sürenin kısalmasıdır. Gecenin ilk rüyası, muhteme
len uzunluk olarak yaklaşık on dakikayken sekiz saatlik bir uykuda
son rüyaların süresi yaklaşık kırk beş dakika ile bir saate kadar uza
yabiliyor.
Bir REM sürecinde, arada unuttuğunuz uyanmaların olduğu bir
den fazla rüya görmeniz mümkün. Rüya araştırmacıları, rüya aşa
malarına devam etmektense uyanır uyanmaz hatırlamaya çalışıp
kaydetmenin daha uygun olduğunda hemfikirler.
Uyanamayacak kadar derin uyuyorsanız, saatinizi rüyada ola
bileceğiniz bir zamana ayarlamayı deneyin. REM sürecine doksan
dakikalık aralıklarla girildiğinden saati ayarlamanın en iyi zamanı
yattıktan sonraki doksan dakika ve katları olacaktır. Daha ziyade
uykuya daldıktan dört buçuk, altı veya yedi buçuk saat sonrasını
hedefleyin.
Rüyaları hatırlamanın bir diğer şartı da heves etmektir. Bazıları
için rüyalarını hatırlamak üzere niyetlenmek ve uyumadan hemen
önce bu niyeti hatırlamak yeterli olacaktır. Ayrıca kendinize, ilginç
ve anlamlı rüyalar göreceğinizi söylemek de yardımcı olabilir. Yata
ğınızın başucunda bir rüya defteri bulundurup uyanır uyanmaz hatır
ladıklarınızı not etmeniz de azminizi güçlendirecektir. Ne kadar çok
48
rüyanızı kaydederseniz o kadar çok hatırlamaya başlarsınız. Aşağıda

rüya günlüğü tutmaya dair önerileri okuyabilirsiniz.
Uyanır uyanmaz kendinize şu soruyu sormayı alışkanlık haline
getirin: "Rüyamda ne görüyordum?" İlk işiniz bu olsun, aksi tak
dirde diğer düşüncelerin araya girmesiyle unutursunuz. Uyandığınız
pozisyonda kalın, hareket ettikçe rüyanızı hatırlamanız güçleşecektir.
Aynca o günün işlerini düşünmeye kalkışmayın çünkü yine rüyanızı
hatırlamayabilirsiniz. Hiçbir şey hatırlamıyorsanız kıpırdamadan ve
başka bir şey düşünmeden birkaç dakika hatırlamaya yoğunlaşın.
Genellikle rüyanıza ait parça ve bölümler hafızanıza düşmeye başla
yacaktır. Yine de hatırlamakta zorlanıyorsanız kendi kendinize "Ne
düşünüyordum?" ve "Nasıl hissediyordum?" diye sorun. Düşünce
ve hislerinizi yoklamak, genellikle rüyanızın tamamını hatırlamanı
za yardımcı olacak ipuçlarını yakalamanıza olanak sunacaktır.
Deneyiminize dair herhangi bir ipucuna sıkıca sarılın ve bir hi
kaye oluşturmaya çalışın. Bir sahneyi hatırladıktan sonra kendini
ze öncesinde ne olduğunu, ondan öncesinde ne olduğunu, onun da
öncesinde ne olduğunu sorarak rüyanızı tersten hatırlamaya çalışın.
Sadece hafızanızdaki bir parçaya tutunarak bir rüyanın tamamını
hatırlamaya dair yeterli beceriyi kazanmak fazla vaktinizi almaya
caktır. Hiçbir şey hatırlamıyorsanız görmüş olabileceğiniz bir rüyayı
hayal etmeye çalışın - hissettiklerinize yoğunlaşın, o anki konuların
bir listesini çıkarın ve kendinize sorun "Gördüğüm rüya bu muy
du?" Birkaç dakika sonrasında hatırladığınız ancak hissettikleriniz
se günlüğünüze bir tarifini yazın (aşağıya bakın). Yatakta bir şey
hatırlamamış olsanız bile gün içinde yaşayacağınız durum veya sah
neler bir gece önceki rüyanızdaki bir şeyleri hatırlatabilir. Bu durum
gerçekleştiğinde fark etmek için hazırlıklı olun ve hatırladığınız her
şeyi not edin.
Nasıl ki bazı becerileri kazanmak zaman alıyorsa belki rüyaları-
49
nızı hatırlamak da yavaş yavaş olacaktır. Hemen başarılı olamazsa

nız cesaretiniz kırılmasın. Hemen hemen herkes uyguladıkça gelişim
gösterir. Her gece için en az bir rüyanızı hatırlamaya başladığınız
andan itibaren bilinçli rüyalar için hazırsınız demektir. Hazır olma
nız muhtemelen uzun sürmeyecektir. Üstelik bu aşamaya gelmiş bir
çok kişi bilinçli rüyaları deneyimlemeye başlıyor bile .
Rüya Günlüğü Tutmak
Rüyalarınızı yazmak için bir defter veya günlük edinin. Defter,

beğendiğiniz ve sadece bu amaca hizmet edecek bir defter olsun.
Rüyalarınızı yazma niyetinizi hatırlamak amacıyla defteriniz yata
ğınızın başucunda olsun. Uyanır uyanmaz rüyalarınızı yazın. İster
rüyanın tümünü hemen yazın isterseniz daha sonra ayrıntılı yazabil
mek için notlar alın.
Rüyalarınızı yazmak için sabah uyanmayı beklemeyin. Bekle
yecek olursanız, gece hatırladığınız rüyadan sabah uyandığınızda
hiçbir iz kalmayabilir. Sanki, gördüğümüz rüyaları silmek için zih
nimizde bir mekanizma oluşturmuşuz da bu, rüyalarımızı uyanıkken
edindiğimiz deneyimlerden daha zor hatırlamamıza neden oluyor
muş gibi. Dolayısıyla uyanır uyanmaz rüyanız hakkında en azından
birkaç kelime yazmayı ihmal etmeyin.
Bunun için yetenekli bir yazar olmanıza gerek yok. Rüya günlü
ğünüz sadece bir araç ve sonuçta sadece siz okuyacaksınız. İmge ve
karakterlerin nasıl göründüklerini, renkleri ve kokularıyla tarif edin
ve rüyada nasıl hissettiğinize dair notlar almayı da unutmayın - rüya
alemindeki duygusal tepkiler önemli ipuçlarıdır. Alışılmadık şeyle
rin, uyanık hayatınızda asla olmayacak şeylerin notunu alın : Uçan
domuzlar veya su altında nefes alabilmek ya da gizemli semboller.
İsterseniz defterinize belli görüntüleri çizebilirsiniz. Çiziminizde
50
yazınız gibi mükemmel bir sanat eseri olmak zorunda değil. Sadece
daha sonra bilinçli rüyalar görmenize yardımcı olabikcek imgelerle
sezgisel ve hatırlanabilir bağlantıların olması yeterli.
Sayfanın başına tarih atın. Tarihin altına, kaç sayfa tutuyorsa
rüyanızı yazın. Her rüyanın sonunda alıştırmalar için boş bir sayfa
bırakın.
Rüyanın sadece bir bölümünü hatırlıyor olsanız da ve size önem
siz de görünse onu mutlaka not edin. Fakat rüyanızın tamamını ha
tırlıyorsanız, rüyanın konusunu veya ruh halini anlatan küçük, ha
tırda kalan bir başlık atın. "İlkbaharın Bekçisi" veya "Sınıfta İsyan"
başlıkları rüyanın içeriğine dair güzel başlık örnekleridir.
Bir müddet sonra rüya günlüğünüzde biriken işlenmemiş malze
meleri gözden geçirip sorular sormaya başlayabilirsiniz. Elinizdeki
bu kitabın amacı, rüya sembolleri aracılığıyla kişilik analizi yapmak
değildir; ancak rüya günlüğünü kullanmanın birçok değişik yolu bu
lunmaktadır. 5
Rüyaları yorumlamanın farklı yöntemleri vardır. Bilinçli rüyalar,
teoriden ziyade bir çeşit farkındalık olduğundan birbirinden fark
lı rüya çalışmalarında kullanılabilir. Rüya günlüğünüzle nasıl bir
analiz yaparsanız yapın, bilinçli rüyalar sayesinde zihninizin yarat
tığı sembolleri çözme yeteneğiniz geliştiğini göreceksiniz. Bunun
karşılığında, kişiliğinize dair farklı açıları geliştirme çabalarınız da
ivı:ne kazanacaktır (Bkz. 1 1. Bölüm). Dahası, günlüğünüzü okumak
la rüya alemine ait olanın farkına varacak ve vuku bulduklarında
onları tanıyabilecek ve rüyalarınıza uyanabileceksiniz.
51
Rüya İşaretleri: Bilinçli Olma Kapıları
Londra 'daki evimin kaldırımındaydım. Güneş doğuyor ve sabahın

ışıklarıyla köifezin suları parıldıyordu. Yolun köşesindeki yüksek
ağaçları ve Forty Steps 'in ötesindeki eski gri kuleyi görebiliyor
dum. Güneşin ilk ışıklarının büyüsüyle göz alıcı bir sahne vardı
karşımda.
Kaldırım, bilindik kaldırımlardan değildi, mavi-gri dikdörtgen
taşların uzun tarafları kaldırımın kenar taşlarına dik pozisyonda
dizilmişti,- Tam eve girecekken göz ucuyla gördüğüm taşlarda bir
gariplik fark ettim. Öylesine tuhaf ki gözlerime inanamadım; gece
yönleri değişmişti. Artık taşların uzun tarafları, kaldırımın kenarına
paraleldi!
Her ne kadar bu büyüleyici yaz günü gerçek gibi görünse de,
aslında rüya alemindeyim! Farkına varmamla birlikte rüyam, bunu
daha önce tecrübe etmemiş birine anlatamayacağım bir biçimde de
ğişiyor. Hayatın canlılığı anında yüzlerce kat arttı. Daha önce de
nizin, gökyüzünün ve ağaçların böylesi parlak bir güzellikle ışılda
dıklarını görmemiştim; sıradan evler bile canlı ve gizemli bir güzel
liğe büründü. Hiç böylesine iyi, böylesine açık zihinli. böylesi ifade
edilemez bir "özgürlük" hissetmemiştim! Hissettiklerimi sözcüklere
dökmek mümkün değildi fakat yalnızca birkaç dakika sürmüştü. 6
Tuhaf bir aynntı sayesinde - kaldırım taşlarındaki bariz değişiklik

böylesi gerçekçi bir manzaranın içinde sırıtan bu özellik sayesinde,
anlatıcı rüyada olduğunu fark ediyor. işte rüya alemine ait bu tuhaf
durumlara, "rüya işaretleri" adını verdim. Hemen hemen her rüyada
işaretler vardır ve herkesin kendine özgü rüya işaretlerinin olması da
muhtemel bir durumdur.
52
Onları nasıl bulacağınızı öğrendikten sonra rüya işaretleri karan

lıkta size bir mesaj ileten neon ışıklı bir tabelaya dönüşii9. �üya gö
rüyorsun ! Rüya görüyorsun !" Rüya günlüğünüzü kullanarak kendi
rüyalarınıza ait işaretleri fark edebilirsiniz. Ardından en sık rastladı
ğınız veya en belirgin özelliğe sahip rüya işaretini - rüya aleminizi
uyanık hayatınızdan ayıran çizgiyi - hatırlamayı öğrenebilirsiniz.
Kişi, bu tuhaf durumlar sayesinde rüya gördüğünü anlar. Rüya
işaretlerini fark etmeye odaklanırsanız, edindiğiniz bu yeteneğinizi
kullanarak rüyalarınızda bilinçli olma yeteneğini kazanabilirsiniz.
İnsanların rüyada olduklarını anlamamalarının sebebiyse çoğun
lukla rüya işaretlerine mantıklı bir açıklama bulmaya çalışmalarıdır.
Olan bitene kendi kendilerine bir hikaye uydururlar ya da "Bunun
bir açıklaması vardır," diye düşünürler. Pek tabii ki bir açıklaması
var ama rüya gören yarı uyanık biri neler olduğuna dair nadiren bir
açıklama getirebilir. Oysa işaretleri hatırlamayı öğrenmiş biri için
rüyadaki işaretler, bilinçli rüyaya açılan kapılardır.
San Francisco 'nun tehlikeli sokaklarından birinde bir sebepten

dolayı kaldırımda emeklemeye başlıyorum. Kendi kendime düşünü
yorum, "Neden yürüyemiyorum ki? Başkaları burada yürüyebiliyor
mu acaba? Sadece ben mi emekler vaziyetteyim ? " Sokak lambası
nın altından geçen takım elbiseli bir adam görüyorum. Merakımın
yerini korku alıyor. Emeklemek ilginç olsa da pek güvenli değil diye
düşünmeye başlıyorum. Sonra kendime, ben hiç böyle emeklemem
ki diyorum, normalde San Francisco sokaklarında yürürüm! Bu sa
dece rüyalarda olur. Birden anlıyorum: Rüya görüyorum! (S. G.,
Berkeley, Kalifomiya)
Bir defasında, düşürdüğüm kontak lensimin gelişmiş tek hücreli bir

hayvan gibi bölünerek çoğaldığı bir rüyadan uyandım. Sonraki rü-
53
yalarımda da beliren bu mutant lenslerin bir rüya işareti olduğuna

karar verdim. Aslında yalnızca bu garip durumu farkına vararak bir
düzine rüyama uyanabildim. Her birimizin kendine has rüya işaret
leri olduğu gibi, pijamalarla işe gitmek birçoğumuzun ortak rüya
işaretidir. A�ağıda tanımlanan rüya işaretleri kişisel rüya işaretleri
nizi bulmanıza yardımcı olabilir fakat aklınızdan çıkarmamanız ge
reken, size ait rüya işaretlerinin sizin kadar eşsiz olduğudur.
Rüya işaretleri listesi, kişilerin rüya deneyimlerini sınıflandırma
larıyla aynı doğrultudadır. Dört ana sınıf vardır. İçsel farkındalık
lardan oluşan ilk liste, rüya görenin (egonun) kendi içinde, düşünce
veya hisler gibi meydana gelen durumlardır. Diğer üç sınıf (faaliyet,
şekil ve bağlam), rüya alemindeki unsurları içerir. Faaliyet sınıfın ait
listedekiler rüya alemindeki her şeyin faaliyet ve hareketini içerir -
rüya egosunun, diğer karakterlerin ve objelerin. Şekil sınıfındakiler
genellikle rüyalarda garip olan ve çoğunlukla şekil değiştiren obje
ler, insanlar ve mekanlardır. Son sınıf ise bağlamdır. Bazen rüyada
kiler tek tek bakıldığında tuhaf görünmeseler de bir araya gelişlerin
de bir gariplik vardır - kişiler, yerler, hareket veya nesneler. Bunlar,
· bağlama dair rüya işaretleridir. Kendinizi hiç olmayacak bir yerde
bulmanız, olmayacak yerlerde başkaları ile karşılaşmanız, objelerin
olmayacak yerlerde durması veya tuhaf bir rolde olmanız gibi du
rumlar da bağlam sınıfına dahildir.
Aşağıda göreceğiniz üzere her sınıf alt sınıflara ayrılıyor ve ger
çek rüyalardan örneklerle açıklanıyor. Listeleri, rüya işaretlerinizi
belirlemenize yardımcı olacak şekilde dikkatle okuyun. Bir sonraki
adım, kendinize ait olanları listelemenize yardımcı olacak. Bu alış
tırmada elde edeceğiniz rüya işaretlerini gelecek bölümlerde uygu
lanacak bilinçli rüyaları harekete geçirme tekniklerinde kullanacak
sınız.
54
Rüya İşaretlerini Listelemek
İÇSEL FARKINDALIK
Belli bir düşünceye, güçlü bir duyguya veya alışılmadık bir hisse
kapılıyor ya da algılamanızda farklılık gözlemliyorsunuz. Yalnız
ca rüyalarda olabilecek kadar tuhaf veya "büyülü" bir şekilde rüya
aleminizi etkileyen şey bir düşünce olabilir. Hissedilen duygu uy
gunsuz olabilir veya garip bir şekilde sizi etkisi altına alabilir. Kas
katı kesilmek veya bedeninizi terk etmek ya da alışılmadık fiziksel
his ve beklenmedik bir anda veya yoğunlukta hissedilen cinsel ar
zular, duygu alt sınıfına girerler. Algınız alışılmışın dışında net veya
bulanık olabilir ya da uyanıkken göremeyeceğiniz şeyleri görüyor,
duyamayacağınız şeyler duyuyor da olabilirsiniz.
ÖRNEKLER:
Düşünce/er
• "Evin ve mobilyaların nereden geldiğini anlamaya çalışıyorum
ve bunu düşünmenin garip olduğunu fark ediyorum"
• "Çarpmak istemediğimi düşününce araba tekrar yola döndü."
• "Kapalı olan kapı, açılmasını 'dilememle' birlikte açılıyor."
• Duygular
• "Büyük bir endişe ve pişmanlık duyuyorum."
• "G. 'yi göklere çıkarırcasına övüyorum."
• "Kız kardeşime o kadar sinirleniyorum ki başka bir kadının
ona verdiği hediyeyi denize atıyorum."
Hisler
• "Örtülere dolanmışım ama özgürce hareket edebiliyorum, sanı
rım 'bedenden ayrılıp' yükseliyorum."
• "Bütün bedenimi güçlü bir cinsel arzu kaplıyor."
• "Sanki kocaman eller başımı sıkıştırıyor."
55
Algılar
• "Her nasılsa gözlüksüz olmama rağmen, mükemmel görüyo-
rum."
• "Her şey sanki uyuşturucu almışım gibi görünüyor."
• "Çok uzakta olmalarına rağmen iki adamın konuşmalarını du
yabiliyorum."
FAALİYET
Siz, rüyanızdaki başka bir kişi veya bir rüya objesi (eşya veya bir
hayvan) uyanıkken yapılması imkansız bir eylemde bulunuyorsu
nuz. Yapılan hareket, rüya görenin düşüncesi veya hissettiği bir şey
değil rüya aleminde gerçekleşen bir şey olmalı. Hatalı çalışan aletler
rüya işareti objelerine bir örnektir.
ÖRNEKLER:
Egonun faaliyetleri
• "Tek tekerlekli bir bisikletle eve gidiyorum."
• "Suyun altındaydım, fakat nefes alabiliyorum."
• "Barfiks çekmek gittikçe kolaylaşıyor."
Karakterin faaliyetleri
• "Çalışanlar izleyicilere sümüklü böcekler atıyorlar."
• "D. karısının önünde beni tutkuyla öpüyor."
• "Kuaför saçlarımı projeye bakarak kesiyor."
• Nesnelerin faaliyetleri
• "Sucuk ışık saçıyor."
• "Suyun üzerinden büyük bir el feneri geçip gidiyor."
• "Araba aşın hızlanıyor ve frenleri çalışmıyor."
ŞEKİL
Sizin, rüyanızdaki bir kişinin veya bir objenin garip bir şekli var ya
56
da şekilsiz veya farklı bir şekle dönüşüyor. Alışılmadık kıyafet ve

saçlar şekil listesine dahildir. Aynca rüyada bulunduğunuz mekan
(sahne) uyanık hayatınızdakinden farklı olabilir.
ÖRNEKLER:
Egonun şekilleri
• "Bir erkeğim." (Kadın tarafından görülen rüyada)
• "Bir yığın porselen tabağım."
• "Ben Mozart'ım."
Karakterlerin şekilleri
• "Ona baktıkça yüzünün şekli değişiyor."
• "Kara Gölün Canavarı'ndaki gibi bir dev yanımdan geçiyor."
• "Gerçekte olduğunun aksine G. 'nin saçları kısacık."
Ortamın şekli
• "Sahilin ucu, bankları olan bir iskele gibi."
• "Resimdeki odanın şekli yanlış."
• "Yollar hatırladığımdan çok daha farklı olduğu için kaybolu-
yorum."
Objelerin şekli
"Küçük, mor bir kedi görüyorum."
"Çantalardan biri tamamen şekil değiştiriyor."
"Araba anahtarımın üzerinde Toyota yerine Tayama yazıyor."
BAGLAM
Rüyadaki yer veya durum gariptir. Uyanıkken imkansız olan bir yer
desiniz veya garip bir sosyal durumun ortasındasınızdır. Belki de siz
veya rüyadaki kişilerden biri her zamankinden farklı bir roldedir.
Obje veya kişiler uygunsuz yerdedirler ya da rüyanız geçmişte ya da
gelecekte geçiyor.
57
ÖRNEKLER:
Ego rolleri
• "Kanun kaçaklarıyız."
• "James Bond tarzında bir rüyaydı, ben başroldeydim."
• "2. Dünya Savaşı'nda düşman hattında bir komandoydum."
Karakter rolleri
• "Arkadaşım kocammış."
• "Babam sevgilim R. gibi davranıyor."
• "Reagan, Bush ve Nixon uçan jetlermiş."
Karakter yerleri
• "İş arkadaşlarımla ve eski lise arkadaşlarım birlikteler."
• "Madonna odamdaki sandalyede oturuyordu."
• Ölen erkek kardeşim benimle birlikte mutfaktaydı."
Objelerin yerleri
• "Yatağım sokaktaydı."
• "Odamda bir telefon kulübesi vardı."
• "Duvarın içinde krem peynir ve sebzeler vardı."
Ortamdaki konum
• "Mars 'ta bir kolonideyim."
• "Bir eğlence parkındayım."
• "Gece, tek başıma okyanusun ortasındayım."
Ortamdaki zaman
• "İlkökuldayım."
• "Yirmi beşinci mezunlar buluşmasına katılmışım."
• "Atımla birlikte onun başındayım."
Durum
• "Garip bir kutlamadayım."
• "Evimde bir reklam filmi çekiliyormuş."
• "Birbirini tanımak üzere iki aile bir araya gelmiş."
58
ALIŞTIRMA:
RÜYA İŞARETLERİNİZİN LİST ELENMESİ
1. Bir rüya günlüğü tutun

Bütün rüyalarınızı kaydettiğiniz bir rüya günlüğü tutun. Kaydetti
ğiniz rüyaların sayısı bir düzineye ulaştıktan sonra bir sonraki adıma
geçın.
2. Rüya işaretlerinizin bir listesini çıkarın
Rüyalarınızı kaydetmeye devam ederken rüya işaretlerini
belirleyin. Altını çizin ve yazdığınız her rüyanın sonunda liste
leyin.
3. Rüya işaretleri listesini kullanarak rüya işaretlerinizi sınıf
/ayın
Listenizdeki her rüya işaretinin yanına, ait olduğu sınıfın
başlığını yazın. Mesela, rüyanızda kedi kafası olan birini gör
düyseniz bu bir şekil sınıfına ait rüya işaretidir.
4. Hedef rüya işareti sınıflarınızı belirleyin
Her rüya işareti sınıfının (içsel farkındalık, faaliyet, şekil veya
bağlam) kaç kez ortaya çıktığını sayarak sıklığına göre sıralayın.
En çok beliren rüya işaretleri bir sonraki adımda hedef rüya işa
retiniz olacak. Sınıflar arasında bir bağlantı varsa size en cazip
geleni seçin.
5. Uyanık olduğunuz zamanlarda rüya işaretlerini arama
alıştırmaları yapın
Günlük hayatta karşılaştığınız olaylan uygun rüya işareti sı
nıflarının altına listeleme alışkanlığını edinin. Diyelim ki hedef
belirlediğiniz sınıf faaliyet, kendinizin, etrafınızdaki kişilerin,
hayvanların, objelerin ve makinelerin faaliyetlerini inceleyin.
Uyanık hayatınızdaki faaliyetler hakkında bilgi sahibi olun. Bu
durum, sizi rüyadaki garip durumları fark etmeniz doğrultusun
da hazırlayacaktır.
59
Başarı için Hedef Belirlemek

Bilinçli rüyalar bir zihin performansıdır ve bilinçli rüyalar görme
becerinizi geliştirerek performansınızı artıracak psikolojik teknik
lerden yararlanabilirsiniz . Spor psikologlarının, performansı artır
maya yönelik önemli araştırmaları var. Hedef belirleme yöntemi
geliştirdikleri en önemli araçtır. 7
Hedef belirlemek işe yarıyor. l OO'ün üzerinde çalışmayı gözden
geçiren araştırmacılar "psikoloji literatüründeki en etkili ve en çok
uygulanan buluş, hedef belirlemenin performansı son derece olumlu
etkilediğidir," 8 sonucuna varmışlardır. Dahası araştırma, hedef be
lirlemenin en doğru yolunu da ortaya koymaktadır.
Aşağıda, hedef belirleme yöntemiyle bilinçli rüya becerisini doğ
ru bir şekilde kazanmaya yönelik ipuçları bulabilirsiniz. 9
ALIŞT IRMA:
BAŞARI İÇİN HEDEF BELİRLEME
J. Açık, belli ve sayısal hedefler belirleyin

Hedefler kişiseldir ve tamamen sizin kapasite ve becerilerinize
bağlıdır. Başarınız doğrultusunda her akşam bir veya iki rüyayı
hatırlamayı ya da önümüzdeki hafta veya önümüzdeki ay içinde
en azından bir bilinçli rüya görmeyi hedefleyebilirsiniz. Doktora
tezim için araştırmalarıma başladığımda her ay göreceğim bi
linçli rüyaların sayısını artırmayı hedefledim. Bu durum, belirle
diğim hedefler doğrultusunda performansımı değerlendirmemde
bana yardımcı oldu.
2. Zorfakat gerçekçi hedefler seçin

Çoğu kişi için zor olsa da bilinçli rüyalar ulaşılabilir bir hedeftir.
Biraz daha ilerlemiş oneironotlar için uygun hedef uçmak veya
60
korkutucu karakterlerle yüzleşmek olabilir. Performansınız, ula

şılabilir sınırlar dahilinde olduğu sürece hedeflere ulaşma isteği
niz de paralel olarak artacaktır.
3. Yakın ve uzak hedefler belirleyin

Belli sayıda rüyayı hatırlama veya her gün belirlenmiş sayıda
testi uygulamaya dair kısa vadeli hedefler belirleyin (3. Bölüm).
Aynı zamanda her ay en az bir bilinçli rüya görmek gibi uzun
vadeli hedeflerinizi de belirleyin. Ulaşmak istediğiniz hedefler
için bir tarih belirleyin, mesela "Bir hazirana kadar şu sayıda
bilinçli rüya görmek istiyorum," gibi.
4. Gelişiminizi kaydedip değerlendirin

Bir ay içinde on iki bilinçli rüya görmek gibi belirlediğiniz bir
hedefe ulaştığınızda, başarınızı kaydedin. Hedefinize ulaştıktan
sonra yeni bir tane belirleyin. Hedeflerinize ulaşamamış ve bun
dan dolayı bunalmışsanız, daha kolay ve gerçekçi yeni hedefler
seçin. Rüya günlüğünüze notlar alın, istatistiklerinizi kaydedin.
Yapacağınız bir tablo ilerlemenizi daha açık bir şekilde görme
nizi sağlayabilir.
En İyi Sonucu Alabilmek için

Çabalarınızı Programlamak
Bilinçli rüya görenlerin ifadelerine bakıldığında, çoğunun şafak
söktükten sonra, sabahın geç saatlerinde rüya gördükleri anlaşıl
mıştır. Bunun bir açıklaması, uykunun birinci yarısına göre ikinci
yarısında REM uykusunun daha uzun sürmesidir. Ayrıca, bilinçli
rüyalar üzerine yapılan laboratuar çalışmalarında başarıyla geçilen
her REM döneminden sonra bilinçli rüya görme oranının arttığı
görülmüştür. 10
61
Bunun ne anlama geldiğini açıklamak gerekirse, diyelim ki nor

malde sekiz saat uyuyorsunuz. Gece boyunca muhtemelen altı REM
döneminiz olacak, son bölümü de uykunuzun son çeyreği olacaktır.
Yaptığımız araştırmalara göre son iki saatte bilinçli rüya görme ola
sılığınız, önceki altı saate oranla çok daha yüksektir. Normal uyku
nuzu iki saat kısalttığınızı düşünürsek bilinçli rüya görme şansınızı
yarıya indirmiş olursunuz. Aynı şekilde günlük uyku saatiniz altı
saatse ve siz iki saat daha eklerseniz bilinçli rüya görme şansınızı
ikiye katlamış olursunuz.
Sonuç çok açık; rüyalarınıza uyanmak istiyorsanız uyku saatinizi
artırın. Rüyalarınızda bilinçli olmak konusunda ciddiyseniz ve bu
nun için vakit yaratabiliyorsanız, haftada en az bir gün her zaman
kinden daha uzun uyumalısınız.
Uzun saatler boyunca uyumak herkesin hoşuna gitse de bunun
için çok azımız vakit bulabiliyoruz. Buna vaktiniz yoksa, her za
manki uyku saatinizi artırmadan da bilinçli rüya görme şansınızı
artıracak bir sır var.
Bu. sır, uyku zamanınızı yeniden ayarlamaktır. Normalde gece
yansından sabah 6:00'ya kadar uyuyorsanız sabah 4:00'de kalkıp
iki saat yapmanız gereken işlerinizi halledin. Sonra tekrar saat 6:00
ve 08:00 arası yatarak uykunuzu tamamlayın. Ertelenen bu iki sa
atlik uykuda, REM döneminiz normal zamanki uykunuzdan daha
uzun olacak ve uykuya fazla vakit ayırmadan büyük bir olasılıkla
rüyanızda bilinçli olmanın tadını çıkaracaksınız.
Rüyalarına uyanmak için hevesli olanlar, tekrar uyumayı bir ritü
el haline getiriyorlar. Alan Worsley bilinçli rüya görmek istediğinde
gece saat 1 :30' da yatağa gidip altı saatten biraz daha az uyku çeki
yor. 02:00'dan 07:45'e kadar uyuyup alarmı çalınca kalkıyor. Ya
taktan kalkıp kahvaltı ediyor, çayını içiyor, gazete ve e-postalarını
okuyarak iki veya üç saatte sabah işlerini hallediyor. Saat 9:00 ya da
62
9:30 gibi bilinçli ıüyasında yapmak istediklerinin bir listesini veya

görmeyi planladığı ıüyayı ayrıntıları ile yazdıktan sonra yatağa gidi
yor ve genellikle 1 0:00- 1 0:30 gibi uykuya dalıyor. Tekrar uyuduğu
bu birkaç saatlik zaman zarfında sık sık bilinçli ıüyalar göıüyor hat
11
ta bazıları bir saat kadar sürebiliyor.
Uykuyu farklı zamanlara serpiştirmek bilinçli ıüya görmeyi kuv
vetlendiren bir yöntem olabiliyor. Mutlaka deneyin. Böylesi az bir
çaba karşılığında fazlasıyla ödüllendirileceksiniz. Başlayabilmeniz
için bir alıştırma.
ALIŞTIRMA:
BİLİNÇLİ RÜYA GÖRMEK İÇİN ZAMANINIZI
PROGRAMLAMAK
1. Saatinizin alarmını kurun

Yatağa girmeden önce normal saatinizden iki veya üç saat önce kalk
mak üzere saatinizi kunm ve her zamanki saatinizde yatağa gidin.
2. Sabah uyanır uyanmaz yataktan kalkın

Alarm çaldığı anda yataktan kalkın. Önünüzdeki iki veya üç saat
uyanık olacaksınız. Tekrar yatağa dönmeden yanın saat öncesi
ne kadar işlerinizi halledin.
3. Bilinçli rüyanızda görmeye niyetlendikleriniz üzerine yo

ğunlaşın
Yatağa girmeden önceki yanın saatte bilinçli ıüyanızda yapmak
istedikleriniz üzerinde düşünün. Nereye gitmek istiyorsunuz, ne
görmek istiyorsunuz veya ne yapmak istiyorsunuz . . . Bu zama
nı belli bir ıüya görmeye yönelik kullanabilirsiniz (6. Bölüm'e
bakın). Kitabın ilerleyen bölümlerindeki uygulamalar üzerinde
çalışıyorsanız bu zaman dilimi bunun için uygun olacaktır.
63
3. Yatağa dönerek giriş tekniklerinden birini uygulayın

Uyandıktan iki, üç saat sonra tekrar uyuyacağınız mekanın
sessiz ve rahatsız edilmeyeceğiniz bir yer olmasına özen gös
terin. Yatağa gidip sizin için en uygun olan giriş tekniğini uy
gulamaya başlayın. Söz konusu teknikleri sonraki iki bölüm
de bulabilirsiniz.
4. Kendinize en az iki saatlik bir uyku zamanı ayırın

Alarmınızı kurun ya da isterseniz sizi uyandırması için birini
görevlendirin fakat rüyanıza iki saat ayırmayı ihmal etmeyin.
Bu süre içinde büyük bir olasılıkla uzun bir hatta iki REM
dönemine girebilirsiniz.
Sabah saatlerinin bilinçli rüyalar için ideal bir zaman olma

sının başka bir sebebi daha var. Gecenin başında REM uyku
suna girmek için bir hatta bir buçuk saate ihtiyaç duymamıza
rağmen birkaç saatlik bir uykudan uyanıp tekrar uykuya dal
dıktan hemen sonra REM dönemine girmek mümkün. Bazen
rüyadan uyanır ve birkaç dakika içinde tekrar uyuduğumuz
da daha önce gördüğümüz rüyaya devam edebiliriz. Bu ger
çekler başka bir çeşit bilinçli rüyayı da mümkün kılıyor - 4.
Bölüm' de anlatılan, uyanıkken başlatılan bilinçli rüya.
64
Son Hazırlıklar:
Derinlemesine Gevşemeyi Öğrenmek
Bilinçli rüyaları harekete geçirecek teknikleri uygulamaya başlama
dan önce, zihninizin açık ve bedeninizin rahatladığı, farkındalığınızı
koruduğunuz sakin bir durumda olmanız gerekir. Aşağıdaki iki alış
tırma bunu başarmanın yollarını gösteriyor. Bu alıştırmalar, bilinç
li rüyanıza yoğunlaşabilmeniz için günlük hayatın endişelerinden
uzaklaşmanıza yardımcı olacaktır. Bilinçli rüyalar, yoğunlaşmayı
gerektirdiğinden dağınık bir zihin ve yorgun bir bedenle rüyalarını
za uyanmanız pek mümkün olmayacaktır. Sonraki bölüme geçme
den önce şu önemli teknikleri uygulayın.
ALIŞTIRMA:
KADEMELİ RAHATLAMA
1. Sert bir zemine uzanın

Uzanamıyorsanız rahat bir sandalyeye oturun. Gözlerinizi ka
patın.
2. Dikkatinizi nefesinize verin

Dikkatiniz nefesinizde olsun, derinleşmesine izin verin. Aldığı
nız birkaç nefeste diyaframınızı çekip karın kaslarınızı şişirirken,
ciğerlerinizi aşağıdan başlayarak havayla doldurun. Derin nefes
verişinizde gerginliğin vücudunuzdan çıkmasına izin verin.
3. Kademeli olarak bütün kas gruplarını gerin ve rahatlatın

Bedeninizdeki kas gruplarını önce gerin sonra sırayla rahatlatın.
Kullanmaya alışık olduğunuz kolunuzla başlayın. Elinizi, sanki
elinizin tersini kolunuza değdirmek istiyormuşçasına bileğiniz
den geriye bükün. Beş ila on saniye tutun. Gerilmeyi hissedin.
65
Stephen LaBerge & Howard Rlıeingold
Gerginlikten kurtularak rahatlayın. Aradaki farka dikkat edin.

Tekrar gerip rahatlatın. Yirmi, otuz dakikalık bir ara verip kamı
nızı şişirerek derin nefes alın ve yavaşça nefesinizi bırakın. Aynı
şeyi diğer elinizle tekrarlayın. Sonrasında germe-rahatlama
germe-rahatlama yöntemini sırasıyla dirseklerinize, üst kolla
rınıza, alnınıza, çenenize, boynunuza, omuzlarınıza, karnınıza,
sırtınıza, kalçalarınıza, bacaklarınıza ve ayaklarınıza uygulayın.
Her kas grubundan önce ara vererek derin nefes alın ve nefes
verişinizde de gerginliği dışarı atın.
4. Gerginliği üzerinizden atın

Bütün kas gruplarını bitirdikten sonra gevşemelerine izin verin.
Gerginlik hissettiğiniz bölgeler için germe ve rahatlama yönte
mini tekrarlayın. Gerginliğin bedeninizden bir sıvı gibi dışarı
aktığını hayal edin. Germe ve rahatlama işlemini her uyguladı
ğınızda, rahatlamanın gerginlikten daha büyük olduğunu kendi
nize hatırlatın.
(Jacobsen 'den uyarlanmıştır. 12)
ALIŞTIRMA:
6 1 NOKTALI RAHATLAMA YÖNTEMİ
1. Resmi inceleyin
Resim 2. 1 vücudunuzdaki 6 1 noktayı gösteriyor. Bu alıştırmayı
uygulayabilmek için noktaların sırasını hatırlamanız gerekiyor.
(Basit bir sıralamaya sahip olduğundan bunu yapmak zor olmaya
caktır.) Alnınızda başlayıp sağ elinize doğru önce aşağı, sonra yu
karı ve oradan da sırasıyla sol elinize, göğsünüze, sağ bacağınıza,
sol bacağınıza ve tekrar göğsünüze ulaşıp alnınızda sonlanıyor.
66
2. Dikkatinizi her defasında tek bir noktada toplayın

Alnınızdan başlayın. Dikkatinizi iki kaşınızın ortasında topla
yıp bir rakamını hayal edin. Farkındalığınız net ve kesin bir
şekilde 1 numaralı noktada toplanana kadar dikkatinizi bu nok
taya yoğunlaştırın. Kendinizi bu noktada hayal edin. Sonraki
noktaya geçmeden önce burada bir sıcaklık ve ağırlık hisset
meniz gerekir.
3. Her adımı sırasıyla takip edin

İlk otuz bir noktanın hepsinde aynı şeyi tekrarlayın. Yavaşça
ilerleyin ve her bir noktaya geldiğinizde kendinizi orada hayal
edin. Sonraki noktaya geçmeden önce bulunduğunuz noktada
sıcaklık ve ağırlık hissettiğinizden emin olun. Aklınızın dağıl
masına izin vermeyin. İlk başlarda bu size zor gelebilir; kendi
nizi, alıştırmayı unutmuş, başka şeyler düşünürken veya hayal
ederken yakalayabilirsiniz. Yerinizi kaybederseniz tekrar baştan
veya kaldığınız noktadan başlayıp devam edebilirsiniz. Önce
otuz bir nokta ile başlayıp dikkatiniz hiç dağılmadan yoğunla
şana kadar devam edin.
4. Uygulamanızı 61 noktayı içerecek şekilde tekrarlayın

Arka arkaya otuz bir nokta üzerinde yoğunlaşabildikten sonra
1 . ve 2. adımı altmış bir nokta için tekrarlayın. Dikkatiniz dağıl
madan, arka arkaya altmış bir noktada yoğunlaşabilene kadar bu
uygulamayı çalışın. Artık bu alıştırmayı bilinçli rüyaları hareke
te geçirme teknikleriyle uygulamaya hazırsınız.
(Rama 'dan uyarlanmıştır. 13)
67
..
Şekil 2. 1. 61 noktalı rahatlama14

(Swami Rama'nın Hareket Etmeden Nasıl Egzersiz Yapılır adlı
çalışmasından. [Himalaya Enstitüsü, Honesdale, PA].)
68
3
...... .. A 4
Rüyalara Uyanmak
Bilinçli Rüyalar Düşündüğünüzden

Daha Kolay Olabilir
Bu bölümdeki alıştırmaları uygulamadan önce her gece için en az
bir rüyanızı hatırlayabiliyor olmalısınız. Aynı zamanda rüya günlü
ğünüze en az bir düzine rüyayı kaydederek, içlerinden belli sayı
da kişisel rüya işaretlerinizi bulup çıkarmış olmalısınız. Henüz ilk
bilinçli rüyanızı görmediyseniz size yardımcı olacak teknikleri öğ
renmeye artık hazırsınız. Biraz çabayla aynı teknikleri, istediğiniz
zaman bilinçli rüya görmek için kullanabilirsiniz.
Devam etmeden önce bunalmanıza engel olacak bir tavsiyede
bulunmak istiyorum. İnsanlar bazen kendi zihinlerinde yarattıkları
engeller yüzünden rüyalarına uyanamıyorlar. Genellikle bilinçli rü
yaları ulaşılması zor bir şey olarak görüyorlar. Bu düşünce engelin
ta kendisidir. Ben istediğim anda bilinçli rüya görmeyi öğrendim ve
bunun mümkün ve hatta çok kolay olduğunu biliyorum; nasıl yapı-
69
lacağını bir kez öğrendikten sonra gerisi çok kolay. Yüzlerce insana
rüyalarına uyanmayı öğretmiş biri olarak kendi tecrübelerim doğ
rultusunda diyebilirim ki sabırla çalışan herkes bu hedefe ulaşabilir.
Kimse size bilinçli rüyalar konusunda ne zaman başarılı olacağınızı
söyleyemez; bu tamamen rüyalarınızı hatırlamanıza, isteğinize, ne
kadar çalıştığınıza ve "rüyada bilinçli olma yeteneği" diye isimlen
dirdiğimiz beceriye bağlı. Çok istekli olmama ve her hafta üç, dört
bilinçli rüya görmeme rağmen istediğim zaman bilinçli rüya göre
bilmek için iki buçuk yıl çalışmam gerekti. Fakat bu çalışmanın so
nunda kendime ait yöntemler geliştirdim. Sizin, diğer bilinçli rüya
kaşifleri tarafından denenmiş ve geliştirilmiş tekniklerle çalışmak
gibi bir ayrıcalığınız var.
Hemen başarılı olamazsanız, cesaretiniz kırılmasın. Sakın pes et
meyin! Sabırla alıştırmalara devam eden herkes, gelişimini sürdüre
biliyor. Bilinçli rüyalar görmek, sandığınızdan daha kolay olabilir.
Sizin için En İyi Tekniği Bulun
Önümüzdeki iki bölüm boyunca bilinçli rüyaları harekete geçirecek

çok çeşitli teknikler sunulacak. Üzerinde durulan teknikler, çoğun
luğun başarıyı yakaladığı tekniklerdir. Fakat herkesin psikolojisinin,
karakterinin ve hayat tarzının farklı olduğunu düşünürsek, size uy
gun olan çok farklı bir yöntem olabilir. Mesela 4. Bölüm' deki tek
nikler daha çok yatar yatmaz uykuya dalabilenlere (tabii ki sadece
bu gruba değil) yönelik tekniklerdir. Dolayısıyla tam ve eksiksiz
bilgi vermeyi hedeflediğimizden bilinçli rüyaları harekete geçiren
tekniklerin tümünü burada tarif ettik. İçlerinden hangisi size hitap
ediyorsa onu uygulayın. Bir kez bilinçli rüyaları harekete geçirme
prensiplerini ve çalışmalarını anladıktan sonra açıkladığımız teknik
lerle birleştirerek kendi tekniğinizi bulabilirsiniz. Öyle veya böyle
70
Rüyalara Uyanmak
deneyin, gözlemleyin ve uygulayın. Muhakkak bir yolunu bulacak

sınız.
Farklı bilinç seviyeleri üzerine çalışmak sizin için yeni bir du
rumsa, uygulamaları doğru yaptığınızdan şüphe duyabilirsiniz. Ta- ·
kip eden satırlarda, "İsteğinizi Güçlendirmek" başlığı altında, zihin
sel çabayla bir şeyleri başarmayı öğrenmenize yardımcı olacak bir
alıştırma bulabilirsiniz. Bu uygulamayı çalışarak giriş tekniklerinde
başarıyı yakalayabilirsiniz.
Eleştirel Durum Testi

İki kelime arasında bir köprü kurabilmek
Bir ara verin ve kendinize şu soruyu sorun: "Şu anda bir rüya mı
görüyorum yoksa uyanık mıyım?" Samimi olun. Yapabileceğinizin
en iyisini yaparak soruyu cevaplamaya çalışın ve cevabınız tatmin
edici olsun.
Cevabı bulduğunuza göre şimdi kendinize başka bir soru sorun:
"Gün içerisinde kaç kez kendime rüyada mı uyanık mı olduğumu
soruyorum?" Bir filozof veya bilinçli rüya uygulayıcısı değilseniz
cevabınız muhtemelen hiçbir zaman olacaktır. Uyanıkken sormadı
ğınız soruyu rüyada sorma ihtimaliniz nedir? Cevap yine hiçbir za
man olacaktır çünkü rüyadaki alışkanlıklarınız ve düşündükleriniz
uyanık hayatınıza ait alışkanlıklar ve düşüncelerdir.
Bu akıl yürütme işlemi gayet açık. Uyanık yaşamınızla rüyada
ki alışkanlıklarınız arasındaki ilişkiyi, bilinçli rüyalarınızı harekete
geçirmek için kullanabilirsiniz. Rüya gördüğünüz sırada kendinize
rüya görüp görmediğinizi sormak, bilincinizi kazanmanın yoludur.
Bu yola açılan kapı da uyanıkken kendinize bu soruları sormayı alış
kanlık haline getirmektir.
71
Eleştirel yeti
Zihninizin bir tarafı "gerçeklik testini" kendine görev edinerek, uya

nların içsel mi dışsal mı olduğunu ayırt eder. Oliver Fox, bu eleştirel
yansıtıcı sisteme "eleştirel yeti" adını vermiş ve sıradan rüyalarda
"uykuda olma hali" olarak ele almıştır. Aynı zamanda bu yetinin bi
linçli olmak için şart olduğuna inanmıştır. Fox, rüyada bilinçli ola
bilmek üzerine şunları kaleme almıştır:
...rüyalarda oldukça işlevsiz görünen eleştirel yetiyi devreye sok

tuğumuzda aktivite düzeyi yükselir. Diyelim ki rüyamda bir pas
tanedeyim. Yandaki masada çok çekici fakat dört tane gözü olan
bir hanımefendi oturuyor. Şimdi eleştirel yetinin hangi oranlarda
işlev gördüğüne bir göz atalım:
( 1 ) Rüyada bu durumun bir etkisi olmasa da uyandığımda

hanımefendide bir gariplik olup olmadığını sorgularım. Birden
anlayıp "Tabii ki, dört tane gözü vardı!" diye düşünürüm.
(2) Rüyamda biraz şaşırıp "Ne garip, kadının dört tane gözü
var! Görünüşünü bozuyor! " diye düşünürüm. Fakat yine aynı
şaşkınlık derecesinde, "Yazık, bumunu kırmış! Nasıl becerdi
acaba?" diye düşünebilirim de.
(3) Eleştirel yetinin kısmen daha işlevsel olduğu durumda;
dört gözün garip bir durum olduğunu anlarım, fakat tamamen
kavrayamam. Kendi kendime "Aman Tanrım!" der ve devam
ederim, "şehre ucubelerle dolu bir sirk gelmiş olmalı." Bu du
rumda gerçekliğin sınırında gezinir ancak tam olarak kavraya
mam.
(4) Eleştirel yetim tam anlamıyla işlev görür vaziyettedir ve
bu açıklamaların hiçbiri beni tatmin etmez. Düşünmeye devam
ederim "Fakat böyle bir gariplik mümkün değil! Dört tane gözü
72
Rüyalara Uyanmak
olan bir kadın. Bu imkansız bir şey. Rüya görüyorum." 1
Buradaki can alıcı nokta, yatmadan önce rüyadaki garip durumlara

açıklama getirebilmesi için eleştirel yetiyi nasıl harekete geçirmek
gerektiğidir.
Paul Tholey, on yıldan fazla bir zamandır iki yüzün üzerin
de denekle yaptığı araştırmaların neticesinde bilinçli rüyaları
harekete geçirebilmenin bazı yöntemlerini keşfetti. Tholey, rü
yada bilinçli olabilmenin en etkili yönteminin (özellikle yeni
başlayanlar için), bilince ait "eleştirel-yansıtıcı tutumu" geliş
tirmek gerektiğini iddia ediyor. Bunu yapmanın yolu da uya
nık olduğunuz zamanlarda kendinize rüya görüp görmediğinizi
sormaktan geçiyor. Gün içerisinde en azından beş veya on kez,
rüya gibi görünen durumlar karşısında kendimize bu "önemli
soruyu" (Rüya mı görüyorum, yoksa gerçek mi?) sormanın öne
mini vurguluyor. Rüya benzeri durumlar karşısında soru sorma
nız, rüyalara uyanmanızı mümkün hale getirip, benzer durumlar
karşısında da eleştirel sorular sormanızı sağlayacaktır. Yatağa
girip, uyumadan önce sormanız da faydalı olacaktır. Aşağıda
okuyacağınız üzere bu ipuçlarını, Tholey'nin yansıtma tekniği
ile harmanladık.
ELEŞTİREL DURUMU TEST ETME TEKNİGİ
1. Bir zaman dilimi belirleyin

Testi uygulayabilmek için gün içinde beş, on farklı durum tespit
edin. Bunlar rüyalarınızla bir şekilde benzerlik gösteren durum
lar olmalı. Rüya işaretini andıran bir durumla karşı karşıya kal
dığınızda durum tespiti yapın. Herhangi bir yerde, herhangi bir
şekilde sürpriz bir durum karşısında veya yoğun duygular hisset-
73
tiğinizde ya da rüya gibi olan herhangi bir şey karşısında durum

tespiti yapın. Tekrarlanan rüyalarınız varsa, tekrarlanan içeriğe
dair her durum son derece uygundur. Diyelim ki yükseklik kor
kunuzla ilgili tekrarlanan endişe dolu rüyalar görüyorsanız, her
köprüden geçişinizde veya yüksek bir binanın tepesindeki bir
odaya adım attığınızda durum tespiti yapın.
Örneğin; Joe Hayalperest şu durumlarda tespit yapma kararı
alır:
1. Asansöre bindiğinde (korkulu rüyalarının kaynağı).
2. Patronuyla konuştuğunda.
3 . Çekici bir kadınla karşılaştığında.
4. Yazım hatası gördüğünde.
5. Banyoya girdiğinde (rüyasında gördüğü banyolar genellikle
tuhaf mekanlar olduğu için).
2. Durumunuzu test edin

Mümkün olduğunca çok kendinize eleştirel sorunuzu tekrarlayın
(en azından ilk adımda belirlemiş olduğunuz beş ila on durum
karşısında): "Rüya mı görüyorum?" Sakın soruyu otomatikleş
tirip öylesine "Belli ki uyanığım," diye cevaplamayın, çünkü
o vakit rüyanızda da aynı şeyi yaparsınız. Rüyada olduğunuza
işaret eden tuhaflık ve tutarsızlıkları arayın. Birkaç dakika önce
cereyan eden olaylan gözden geçirin. Olanları hatırlamakta zor
lanıyor musunuz? Cevabınız evet ise, rüya görüyorsunuz. Eleş
tirel soruyu doğru cevaplamayabilmek için takip eden bölümü
okuyun.
(Tholey 'nin yansıtma tekniğinden uyarlanmıştır. 2)
74
Rüyalara Uyanmak
Durum tespitine dair ipuçları
Birçok kişinin bizzat tecrübe ettiği gibi, rüya görenlerin muhakeme

si her zaman yerinde değildir. Rüya görüp görmediklerini sorgula
dıklarında yanlışlıkla uyanık olduklarına karar verirler. Gerçekliği
yanlış bir şekilde test etmeye kalkarsanız aynı şey sizin de başınıza
gelebilir. Mesela, rüyanızda her şey çok canlı ve net olduğu için rüya
görmediğinize karar verebilirsiniz. Belki de klasik bir şekilde kendi
nizi çimdikleyerek test etmeye kalkarsınız. Bu, nadiren rüyalarınıza
uyanmanızı sağlarken - kendi tecrübelerimle asla - çoğunlukla çim
diklendiğiniz yanılsamasını yaratacaktır!
Rüyada olan kişi rüya gördüğü şüphesini diğer rüya karakterleri
ile paylaştığında aşağıdaki örnekte olduğu gibi genellikle karşı çık
malarla karşılaşır ve tartışmalar doğar:
Bilinçli rüyalarımdan biri lise yıllarında yaşadığım bir apartman

da geçiyordu. En güzel tarafı, binanın bir bahçesi olmasıydı. Çok
yakın bir arkadaşım gelmişti. Oturduğu evi bu günkü bilincimle
seyrederken fark ettim ki, aslında yedi yıl önce yıkılmış olan bina
•
el değmemiş gibi önümdeydi. Gün gibi orada, gözümün önündeydi.

Anında arkadaşıma dönüp rüyada olduğumuzu, uyanmasını ve bunu
fark ederse istediğimiz yere gidip istediğimiz şeyi yapabileceğimizi
söyledim. Fakat beni dinlemedi ve bunun gerçek olduğunu benimse
son zamanlarda çok fazla Carlos Castaneda kitapları okuduğumu
ve gerçek hayata dönmem gerektiğini söyledi. (P. K., Columbus, Ku
zey Carolina)
Buradan da anlaşılacağı gibi kimsenin sözüne inanmayın; kendi

gerçekliğinizi test edin! Bilinçli rüya gören birçok kişinin yaptığı
gibi uçmaya çalışmak da güvenilir bir test yöntemidir. Bunun yolu,
zıplayarak havada kalış sürenizi uzatmaya çalışmaktır. Normalden
75
saniyenin onda biri kadar fazla bile olsa havada durabiliyorsanız rü
yada olduğunuzdan emin olabilirsiniz.
Her durum tespitinde aynı testi uygulayın. Bana sorarsanız en iyi
test yöntemi şudur: Okunacak bir şeyler bulup bir kez okuyun (ya
pabiliyorsanız tabii), gözlerinizi okuduğunuzdan ayırın ve aynı olup
olmadığını anlayabilmek için kısa bir aradan sonra tekrar okuyun.
Bunu, kendi bilinçli rüyalarımda her denediğimde okumuş olduğum
yazı değişiyordu. Kelimeler anlamsızlaşıyor veya yazı karakterleri
hiyeroglif sembollere dönüşüyordu.
Aynı oranda etkili bir başka test yöntemi, dijital saat kullanıyor
sanız saatinizi iki kez kontrol etmektir; rüyadaysanız saatiniz ikin
cisinde doğru çalışmayacaktır (rakamlar beklenen şekilde sırlanma
yacaktır) ve anlamsız görünecektir (belki de Rüya Aleminin Yerel
Saatine ayarlanmıştır). Tesadüf eseri bu test sadece dijital saatlerde
işe yarıyor, eski tip rüya aleminin saatini doğru gösteren analog saat
lerde işe yaramıyor. Durum tespiti yapmaya kalktığım rüyalarımdan
birinde koluma bakınca saatimin oldukça gerçekçi bir analog saate
dönüştüğünü fark ettim. Oysa dijital saatimi, kolumdaki Miki Fareli
saatle değiştirdiğimi hatırlamıyordum ve dolayısıyla rüya gördü
ğümü anlamıştım. Testi uygularken dikkatli olun; saatinizin doğru
çalışmamasına, "belki de pili bitmiştir" veya "etraf karanlık" gibi
saçma açıklamalarda bulunabilirsiniz.
Sonuç olarak, rüyada olup olmadığınızı anlamak için, ne kadar
gerçekmiş izlenimi yaratsalar da rüyaların değişken olduğunu ak
lınızdan çıkarmamanız gerekir. Çoğunlukla etrafınıza eleştirel bir
gözle bakmanız yeterli olacak ve muhakkak rüyanızda bir şeylerin
değişime uğradığını yakalayacaksınız.
Durum tespiti, rüya gördüğünüzden şüphelendiğiniz zamanda
gerçeği öğrenmenin bir yoludur. Aynı şekilde, bilinçli rüyalara ata
cağınız son adımdır. Çalıştıkça rüya işaretlerini takip etme gerekli-
76
Rüyalara Uyanmak
!iği azalacak, rüyada olup olmadığınıza dair şüphe duymayı bırakıp

rüyada olduğunuzun bilincine varacaksınız. Gerçekliği test etme ih
tiyacı duyduğunuz her an aslında rüyada olduğunuzun bir kanıtıdır
çünkü uyanık olduğumuz zamanlarda hemen hemen hiçbir zaman
uyanık olduğumuzdan şüphe duymayız.3 Durum tespitine dair son
cümle: Ne zaman ki rüya gördüğünüzden şüpheleniyorsanız, bilin ki
büyük bir ihtimalle rüya alemindesiniz!
Niyet Tekniği
Zihni, bilinçli rüyaları tetiklemek amacıyla rüya durumuna taşıma
fikri Tibetli Budistler tarafından bin yılı aşkın bir süredir uygula
nıyor. Bu tekniklerin kökleri tarihin tozlu sayfalarına dayanıyor.
Afganistan'daki Urgyenli Lawapa'nın öğretilerinden alınan teknik
ler, sekizinci yüzyılda Tibet Budizmi'nin kurucusu Padmasambhava
tarafından Tibet'e getirilmiş.4
Nesilden nesile taşınan Tibet öğretileri günümüze kadar gelerek,
"rüyaların doğasını anlamaya" (bilinçli rüyaları harekete geçirmeye)
dair yöntemlerin altını çizen, on altıncı yüzyılda ilk baskısını yapan
ve 1 935 yılında İngilizceye çevrilen The Yoga of The Dream State
("Rüyaların Yogası") kitabının sayfalarında. dikkatimize sunuluyor.5
Tibet tekniklerinin çoğu meditasyon yapa-ı zihinlere yönelik geliş
tirilmiştir. Sanskrit alfabesinin harflerirtin nilüfer çiçeklerinin taç
yapraklarında imgelenmesinin yanında özel nefes ve yoğunlaşma
tekniklerini içeriyorlar. Gelecekte, bu kitabın amacı doğrultusunda
belki de binlerce insanın oneironot becerileri kazandığı bir tarihte
Tibetli atalarımızdan daha fazlasını öğrenebilmek için hazır olaca
ğız. Şimdilik, Tibet tekniklerinin özünün süzgeçten geçirilmiş halini
bir sonraki bölümde bulabilirsiniz.
77
KARARLI OLMA TEKNİGİNİN GÜCÜ
Bilinçli rüyalar alemine yeni adım atacak olanlar için en uygun

Tibet tekniği, hem uyanıkken hem de rüya alemindeyken geçerli
liğini koruyan, "kesintisiz bilinçliliği sağlamak için kararlı olma"
mantığını içeren "kararlı olmanın gücüyle kavrama" tekniğidir.
1. Gündüz yapılacak alıştırma

Gündüzleri, "her durumda" bilinçli olarak "her şeyin bir rüya
dan ibaret olduğunu" (zihniniz tarafından oluşturulan deneyim
ler olduğunu) ve gerçek doğalarını anlamak üzere bunları aklı
nıza koymaya niyetlenin.
2. Gece yapılacak alıştırma

Gece, yatmadan önce rüyada oldıJ.ğunuzu hatırlamak yerine
"kendinizi inandırın" - hiçbir şeyin gerçek olmadığına, her şe
yin sadece bir rüya olduğuna. (Tercihe bağlı alıştırma: Rüyanı
zı anlayabilmek için gurunuza dua edin. Bu tercih faklı kişiler
için farklı uygulamalar demektir. Bir gurunuz varsa, durmayın
dua edin. Gurunuz yok fakat dua eden biriyseniz, her zaman
ki gibi duanızı edin. Zihninizde, bilinçli rüyalara dair bir figürü
de gurunuz yerine koyabilirsiniz. Fakat ne dua ediyor ne de bir
gurunuz varsa bu alıştırmayı atlayabilir ya da bilge olduğunu
düşündüğünüz bir yanınızdan da yardım isteyebilirsiniz.)
Yorum
Çoğunlukla rüyalarımızda son yaşanan olaylan gördüğümüz
den, "her şeyin r üyalardan oluştuğu" düşüncesine yeterince
vakit ayırdığınız takdirde rüyanızda da bu düşünceyle meşgul
olacağınız büyük bir ihtimaldir.
(Evans-Wentz �en uyarlanmıştır. 6)
78
Rüyalara Uyanmak
Olayların Geçmişi
Yirmi yıl önce, Kaliforniya, Big Sur' da, Esalen Enstitüsü'nde Tart
hang Tulku'nun Tibet Budizmi üzerine bir atölyesine katıldım.
Rinpoche (rinpoçe diye okunuyor, anlamı değerli mücevher) diye
çağırdığımız öğretmenimiz Çinlilerin istilasıyla Tibet'i terk etmeye
zorlanmış ve henüz Hindistan'dan gelmişti. Dolayısıyla İngilizce
si yeterli değildi. Akıcı olmayan konuşması gülüşlerle kesiliyordu.
Ben gelişmiş teorilerle ilgili açıklamalar beklerken paha biçilmez
bambaşka bir değerle karşılaştım.
Rinpoche, çevremizi saran dünyayı mucizevi bir şekilde, elinin
tek bir hareketiyle açıklıyordu: "Bu. .". Bir rüya!" Sonra biraz daha
gülerek, gizemli bir şekilde beni veya odadaki başka birini ya da bir
objeyi işaret ederek ısrar ediyordu: "Bu bir rüya!" Gülmeye devam
ediyordu. Rinpoche, deneyimlerimizin bir rüya olduğunu ve uyku ile
uyanıklık arasında kesintisiz bir bilinçliliği muhafaza etmemiz ge
rektiği fikrini bizlere kolaylıkla aşılayabilmişti (nasıl yaptığını tam
olarak anlamış değilim; ağzından çıkan sayılı kelimeler göz önüne
alınırsa telepatiyi de hesaba katmak gerek). Alıştırmaları uygularken
yeterince iyi olmadığımı düşünmüştüm fakat hafta sonundan sonra
eve, San Francisco'ya dönüş yolunda beklenmedik bir şekilde dün
yamın genişlediğini fark ettim.
Birkaç akşam sonra, beş yaşımda seri halinde gördüğüm rüyanın
haricinde daha sonralan da hatırlayacağım ilk bilinçli rüyamı gör
düm. Rüyamda:
Ağırdan bir kar yağıyordu. Dünyanın çatısındaydım, K2 ye tırmanı

yordum. Hızla yağan karın altında yükseklere tırmanırken şaşkınlık
la kollarımm çıplak olduğunu fark ettim. Dünyanın ikinci en yüksek
dağına tırmanmak için hiç de uygun olmayan kısa kollu bir göm
lek giymiştim! Hemen farkına vardım, rüya görüyordum! Öylesine
79
keyiflendim ki dağın tepesinden atlayarak uçmaya başladım fakat

rüyam silikleşti ve uyandım.
Gördüğüm rüyayı, Tibet rüya yogasının zorluklarıyla yüzleşmeye

henüz hazır olmadığım doğrultusunda yorumladım. Diğer yandan
bir başlangıç oldu ve gerçek anlamda araştırmaya başlayana kadar
sekiz yıl boyunca bilinçli rüyalar görmeye devam ettim. Tesadüf
eseri, bilinçli rüyalarımdaki dürtüsel davranışlarım yeni başlayan
larla aynıydı. Aynı rüyayı şimdi görecek olsam, yapacağım ilk şey
asla dağdan atlamak olmazdı. Onun yerine dağın tepesine uçar, "o
dağın orada olma" sebebinin dışında ne amaçla dağa tırmandığımı
öğrenmeye çalışırdım.
Batılılar için Niyet
Muhtemelen bazı Batılılar, Doğuluların guru kavramına pek de ya

bancı değildir ama niyet etmenin manası da iyi anlaşılmış olmalı.
Tesadüfen rüyalarına uyandıklarını söyleyenler olsa da esasen niyet
olmaksızın rüyada bilinçli olmak nadiren gerçekleşen bir durum.
Hedefimiz daha bilinçli rüyalarımızın sıklığını artırmaksa, rüyada
olduğumuzu anlayacağımıza dair niyetlenmemiz gerekecek. Çaba
larınız sonuç vermiyorsa yapacağınız şey, "rüyaların doğasını anla
maya" her sabah en az yirmi bir alıştırmanın gerektiği Tibet öğüdün
den cesaret almaktır.
Paul Tholey, kararlılığın gücünü antik Tibet bilinçli rüya teknik
leri ile birleştirerek yoğun bir dizi deneyler yaptı.7 Takip eden yazı
da, Tholey'nin metodunu temel aldığım uyarlamayı bulabilirsiniz.
80
Rüyalara Uyanmak
Nİ YET TEKNİGİ
1. Rüyada olduğunuzu fark etmek konusunda kararlı olun

Sabahın erken saatlerinde veya uykunuzun ileri dönemlerinde
uyandığınızda rüyada olduğunuzu fark edeceğinize dair niyeti
nizi kendinize hatırlatın.
2. Rüyayı fark ettiğiniz anı gözünüzden canlandırın

Mümkün olduğu kadar canlı bir biçimde, rüya gördüğünüzü fark
etmenizi sağlayacak rüya durumları yaşadığınızı hayal edin. Ha
yalinize sıklıkla beliren rüya işaretlerinizi dahil edin.
3. Amaçladığınız bir rüyafaaliyetini uyguladığınızı hayal edin

Rüya işaretlerinin farkına varmaya çalışmanın yanı sıra, önce
den amaçladığınız bir faaliyeti rüyanızda görmeyi deneyin. Rüya
işareti olan bir faaliyet seçmek iyi bir fikir olabilir. Mesela, rü
yanızda uçarken rüyada olduğunuzun farkına vardığınızı hayal
edin. Bunu yaparken bir sonraki rüyanızda, rüya gördüğünüzü
fark edeceğinize inancınız tam olsun.
Yorum
Rüyanızda belli bir faaliyeti hedeflemenin sebebi, bazen rüyada
bilincin açılmasından önce hedeflenen faaliyet hatırlanır. Faali
yetin gerçekleşmesiyle birlikte hatırlama devreye girer: "Yap
mak istediğim tam da bu işte. O zaman rüyadayım!" Amaçlanan
faaliyet bir rüya işareti olmalı çünkü bilincinizin açılması daha
çok rüya faaliyetini uygularken mümkün.
81
Tholey'nin Bileşik Tekniği
Tholey, bilinçli rüyaları harekete geçirmek için ortaya koyduğu

çeşitli tekniklerin arasından en etkili olanın eleştirel durum tespi
ti olduğunu öne sürüyor.8 Bileşik teknik, eleştirel durum tespitine
dayanır ve niyet unsurlarıyla kendi kendini telkin etmeyi içeriyor.
Bileşik tekniğin, yansıtma tekniğinden daha iyi olup olmadığı hak
kında bir yorumu olmasa da biz daha etkili olduğunu düşünüyoruz.
Tholey, muhtemelen takip eden metinde bileşik teknik üzerine fikir
yürütüyor;
. . . kim olursa olsun verilen tavsiyeye uyanlar rüyalarında bilinçli

olmayı öğrenebilir. Daha önce tecrübe etmemiş olanlar, olağan
dışı bir içsel değişimle, ortalama 4 ila 5 hafta sonrasında ilk bi
linçli rüyalarını görecekler. En iyi şartlar altında kişi ilk bilinçli
rüyasını ilk gece görecek, en kötü şartlar altındaysa birkaç ay
içinde. Zihnin eleştirel-yansıtıcı yeteneğini edinmesine yarayan
alıştırmalar sadece birkaç ay süren başlangıç aşamasında gerekli
dir. Zaman içinde, kişi gün içinde eleştirel sorular sormamış olsa
da mutlaka rüyasında bilincini kazanacaktır. Bu noktadan sonra
bilinçli rüya görme sıklığı kişinin isteğine kalmış bir şeydir. Yu
karıda verilen tavsiyeleri düzenli olarak uygulayanlar her akşam
en az bir bilinçli rüya görebiliyorlar.9
Tholey'nin bileşik tekniğini kendi tecrübelerim doğrultusunda

değiştirdim.
82
Rüyalara Uyanmak
YANSITMA-NİYETLENME TEKNİGİ
1. Bir zaman dilimi belirleyin

Durumunuzu test etmeye niyetlendiğiniz belli durumları önce
sinden planlayın. Mesela "Rüya mı görüyorum?" sorusunu iş
ten eve her dönüşünüzde, yapacağınız her sohbetin başında, her
saat başı gibi sormaya karar verebilirsiniz. Size uygun gelen test
sıklığını seçin. Soruyu sormanızı hatırlatması için betimlemeler
kullanın. Mesela, işten eve geldiğinizde sormayı seçtiyseniz, ka
pıyı açtığınızda amacınızı hatırladığınızı hayal edin.
Alıştırmayı gün içinde belirlediğiniz zamanlarda ve beklenme
dik veya garip durumlarla karşılaştığınız, hiç uygun olmayacak
biçimde güçlü hislere kapıldığınız ya da zihninizin (özellikle
hafızanızın) yanıt vermediği rüya benzeri durumlar gibi on veya
üzeri durum belirleyin.
2. Durumunuzu test edin

Kendinize, "Rüya mı görüyorum, uyanık mıyım?" diye sorun.
Etrafınızda, rüya alemine dair gariplik veya tutarsızlıklar var mı
diye kontrol edin. Birkaç dakika önce neler olduğunu düşünün.
Az önce olanları hatırlamada güçlük mü çekiyorsunuz? Yanıtı
nız evet ise, rüya görüyor olabilirsiniz. Bir metni iki kez okuyun.
Sağlam bir kanıtınız (her baktığınızda aynı yazıyı okuyabildiği
niz bir metin gibi) olmadıkça uyanık olduğunuz sonucuna var
mayın.
3. Kendinizi rüya görürken hayal edin

Uyanık olduğunuza emin olduktan sonra kendinize şöyle de
yin, "Pekala, şu an rüya görmüyorum. Eğer rüyada olsaydım ne
olurdu?" Mümkün olan gerçeklikte bir rüya hayal edin. Mak-
83
satlı olarak algıladıklannızın (duyduklarınız, hissettikleriniz,

kokladıklannız veya gördüklerinizin) bir rüya olduğunu hayal
edin; insanlar, ağaçlar, güneşin ışıklan, gökyüzü, yeryüzü ve siz
- hepsi bir rüya. Çevrenizde, 2. Bölüm'de belirlediğiniz hedef
rüya işaretlerinizi arayın. Seçtiğiniz rüya işaretinin nasıl bir şey
olacağını hayal edin.
Gerçekçi bir rüyadaymışsınız gibi hissettiğinizde kendinize
şunu söyleyin: "Bundan sonraki rüyamda, rüya gördüğümün
farkına varacağım."
4. Kendinizi bilinçli rüyanızda niyetlendiğiniz faaliyeti yerine

getirirken hayal edin
Bir sonraki bilinçli rüyanızda ne yapmak istediğinize karar verin.
Uçmayı veya rüyanızdaki kişilerle sohbet etmeyi ya da kitabın
ilerleyen bölümlerinde yer alan uygulamalardan birini denemek
isteyebilirsiniz.
Şimdi ikinci adımda başladığınız hayale devam ederek bu
lunduğunuz çevrede bilincinizin açılmasıyla birlikte dileğinizi
gerçekleştiriyorsunuz: Seçtiğiniz faaliyeti yerine getirdiğinizi
hayal edin. Bir sonraki bilinçli rüyanızda rüya gördüğünüzü
hatırlayacağınızı aklınıza koyun ve bilinçli rüyanı:�da yapmak
istediklerinizi gerçekleştirmeye niyet edin.
(Tholey 'den uyarlanmıştır. 1 0)
Yorum
Bu işe ilk başladığınızda, içinde bulunduğunuz gerçekliği sorgu
lamak garip gelebilir fakat gerçekliğin doğasına eleştirel gözle
bakmak gününüzü eğlenceli kılabilir. Atölyelerimizde, üzerinde
RÜYA MI GÖRÜYORUM? yazan kartvizitler dağıttık. Siz de
aynı soruyu yazdığınız bir kartviziti cebinizde taşıyabilirsiniz.
84
Rüyalara Uyanmak
Cebinizden çıkarıp okuduktan sonra gözlerinizi okuduğunuzdan

kısa bir süreliğine ayırıp tekrar okuyarak bir gerçeklik testi ya
pabilirsiniz. Kelimeler karışmışsa, rüyadasınız.
Bu eleştirel bakışı uyanık hayatınıza bir kez oturttuktan sonra er
ya da geç bir gün rüya görürken de durum tespiti yapmayı iste
yeceksiniz. Böylece rüyalarınıza uyanacaksınız.
Bilinçli Rüyaları Anımsatıcılarla

Harekete Geçirme (MILD)
On yıl önce, doktora tezimi hazırlarken rüyada isteyerek bilinçli ol
manın uygulanabilirliğini araştırdığım bir sırada, r üyalara uyanma
ya dair etkili bir yöntem geliştirdim. 1 1
Bilinçli rüya metotlarını denemeden önce ayda bir bilinçli rüya
görebiliyordum hatta bazen daha da az. Telkin yöntemini (tekniğini
aşağıda bulabilirsiniz) kullandığım ilk on altı ayda bir ila on üç ol
mak üzere değişen, ortalamaya vurulduğundaysa ayda beş bilinçli
r üyaya denk gelen bilinçli rüyalar gördüm. (Telkin yöntemini kul
lanırken on üç rüya gördüğüm ay, bilinçli rüyalar üzerine ilk labo
ratuar çalışmalarımı başlattığım zaman olmakla birlikte, tesadüfler
sonucunda yaşanan durum motivasyonun bilinçli rüyalar üzerindeki
güçlü etkisini de ortaya koyuyor.) Ancak rüyalarımda telkin yoluyla
bilinçli olmayı başardığımın henüz farkında değildim! Tek bildiğim
yatağa gitmeden önce kendi kendime "Bu akşam r üyamda bilincim
açılacak," dememdi. Bunu nasıl başardığıma dair hiçbir fikrim yok
tu. Hiçbir fikrim yoktu derken, gerçekleşmesi için yapacak bir şeyim
yoktu. Yaptığımın farkında olmayınca da istediğimde rüyamda bi
linçli olma şansım da oldukça düşüktü tabii.
Bunun yanında, zaman ilerledikçe rüyalarımda bilincimin açıl
masına bağlantılı psikolojik bir etmenin farkına vardım; uyumadan
85
önce, rüya gördüğümde rüyada olduğumu fark edeceğimi kendime

hatır/atıyordum. Rüyalarımda bilincimi nasıl kazandığımı anlamam
la birlikte çabalarıma yoğunlaşmam daha da kolaylaştı. Niyetin öne
mini kavramakla aylık bilinçli rüyalarımın sayısında fark edilir bir
artış oldu. Biraz daha çalışma ve geliştirme, doğruca bilinçli rüya
ların kapısıaı açan bir yönteme götürdü. Bu yeni yöntemle bir gece
içinde en az dört, bir ayda ise en az yirmi altı bilinçli rüya görmeye
başladım. En nihayetinde hem istediğim akşam bilinçli rüya görebi
liyordum hem de iradeyle rüyada bilinçli olmanın mümkün olduğu
nu ispatlayabilmiştim. Yöntemi uygulamaya hazır ve istekli olanlar,
neredeyse arzu ettikleri her an rüyalarına uyanabileceklerdi.
Sadece (bir daha rüya gördüğümde) niyetimi (rüyada bilinçli ol
mak) hatırlatmamla birlikte amacıma ulaşmamı sağlayacak tekniği
de bulmuş oldum. Rüya görürken bir şeyler yapmayı nasıl hatırlaya
caktık? Biraz daha basit bir soruyla başlamak belki daha iyi olacak:
Normal hayatta yapılması gerekenleri nasıl hatırlıyoruz?
Günlük hayatımızda yapılması gerekenleri bir çeşit dışsal anım
satıcılar veya hafıza yardımcılarıyla hatırlıyoruz (alışveriş listesi,
telefon rehberi, parmağımıza bağladığımız kurdele, kapının yanına
yapıştırdığımız bir not vs.). Peki ama gelecekte yapmayı planladık
larımızı (buna ileriye yönelik bellek deniyor) dışarıdan bir yardım
almadan nasıl hatırlayacağız? Motivasyonun rolü büyük. Gerçekten
yapmak istediklerinizi unutmanız çok zayıf bir olasılık.
Hedefiniz yapacağınız şeyi hatırlamak olunca konuyu şu anki
meseleleriniz arasına almış ve beyninizin hedef belirleyen sistemini
harekete geçirerek işlemin gerçekleşmesine kadar da faaliyette kal
masını sağlamış oluyorsunuz. Hedef sizin için çok önemliyse, sis
tem, uygun an gelinceye kadar faal bir şekilde doğru zamanın gelip
gelmediğini kontrol edecektir. 12 Asla tamamıyla bilinçaltına itilme
yecek. Oysa normalde yapılan, bir sonraki nalbur ziyaretinizde çivi
86
Rüyalara Uyanmak
almaya karar verirsiniz. O kadar da önemli olmadığından bilincini

zin ön safhalarına ulaşamayan kararınız nalbura gittiğinizde çoktan
unutulmuş olacak. Tabii ki dükkanda çiviyle ilişkilendireceğiniz bir
kutu çiviyi veya çekiçleri fark edene kadar.
Bu durum, yapmak istediklerinizi hatırlamaya dair diğer önemli
noktaları da açığa çıkarıyor: ilişkilendirme. Bir şeyleri hatırlama zor
luğu ile karşı karşıya kaldığımızda başarı şansını yükseltmenin yolu
( 1 ) güçlü motivasyona sahip olmak ve (2) yapmayı planladığımız iş
ile yapacağımız zamana dair şartlar arasında bir bağlantı kurmaktadır.
Bu bağlantılar, kendinizi, hatırlamayı istediğiniz işi yaparken hayal
etmenin anımsatıcılığını (mnemonik) kullanarak daha da güçlenir.
Bilinçli rüyaları, ileriye yönelik belleğin kapsamına almakla far
kında olmayı hatırlama şansımı artıran bir teknik geliştirdim: Bilinçli
Rüyaları Anımsatıcılarla Harekete Geçirme yöntemi, (MILD)* . 13 Bu
yöntemi, bu kitap için hem kendi bilinçli rüyalarımda hem de yüz
lerce kişiye öğreterek kendi tecrübelerimin ışığında yeniden gözden
geçirdim. Lütfen aşağıdaki ön koşulları dikkatle okuyun.
MILD Ön Koşulları
MILD yöntemi ile rüyalarınıza uyanabilmek için belli yeteneklere

sahip olmanız gerekiyor. Öncelikle, uyanık olduğunuzda planladığı
nız faaliyetleri hatırlayamıyorsanız uyurken hatırlamanız pek müm
kün olmayacaktır. Dolayısıyla, MILD tekniğini uygulamadan önce
uyanıkken yapmayı planladıklarınızı hatırlayabildiğinizden emin
olmalısınız. Siz de çoğunluğun içinde yer alıyorsanız, muhtemelen
yapmayı planladıklarınız için hatırlatmalara ihtiyaç duyduğunuzdan
sadece zihin gücünüzü kullanarak hatırlayabilmek için çalışmanız
gerekecektir. Takip eden alıştırma, MILD tekniğini uygulayabilme
nizi sağlayacak becerileri edinmenize yardımcı olacaktır.
* lng. Mnernonic Induction of Lucid Dreams.
87
ALIŞTIRMA:
İLERİYE YÖNELİK HAFIZA ALIŞTIRMASI
1. Günün hedeflerini gözden geçirin

Alıştırma, bütün bir haftayı kapsayacak şekilde tasarlanmıştır.
Aşağıda, haftanın her günü için dört hedef olayın yer aldığı bir
liste göreceksiniz. Sabah uyandığınızda, sadece o günün hedef
lerini gözden geçirin. (Günü gelmeden hedefleri okumayın). Gü
nün hedeflerini ezberleyin.
2. Gün içinde hedeflerinizi arayın

Hedefiniz, her olayı vuku bulduğu anda fark etmek ve hemen
akabinde "Rüya mı görüyorum?" testini uygulamak olacak. Di
yelim ki "Bir daha bir köpeğin havladığını duyduğumda," cüm
lesini hedef olarak seçtiniz ve durum gerçekleşti. Bunu not alın
ve durum testinizi yapın. Amacınız, olayı sadece bir kez fark
etmek (cümleyi okuduktan sonra ilk gerçekleştiği an).
3. Başardığınız hedefleri not edin

Günün sonunda kaç hedefi fark ettiğinizi not edin (alıştırmadaki
aşamanızı kaydetmek için rüya günlüğünüzü kullanabilirsiniz).
Gün içinde hedefinizi ilk anda değil de ikinci kez gerçekleşti
ğinde fark etmişseniz başarısız oldunuz demektir. Karşılaşma
dığınıza emin olduğunuz hedeflerinizi de rüya günlüğünüze not
etmeyi ihmal etmeyin.
4. Alıştırmayı en az bir hafta boyunca sürdürün

Alıştırmayı, aşağıdaki günlük hedeflerin tümünü uygulayana
kadar sürdürün. Haftanın sonunda hedeflerin birçoğunu kaçır
mışsanız, tümüne yakınını yakalayabilene kadar uygulamaya
devam edin. Kendi hedeflistenizi oluşturun, haşan oranınızı not
edin ve hafızanızın gelişimini gözlemleyin.
88
Rüyalara Uyanmak
Günlük Hedefler
PAZAR:
Bir daha evcil veya değil bir hayvan gördüğümde
Bir daha aynaya baktığımda
Bir daha ışıklan açtığımda
Bir daha bir çiçek gördüğümde
PAZARTESİ:
Bir daha bir şeyler yazdığımda
Bir daha ağrım olduğunda
Bir daha biri ismimi söylediğinde
Bir daha bir şeyler içtiğimde
SAL!:
Bir daha trafik ışıklarına rastladığımda
Bir daha müzik duyduğumda
Bir daha çöpe bir şeyler attığımda
Bir daha gülme sesi duyduğumda
ÇARŞAMBA:
Bir daha televizyon veya radyoyu açtığımda
Bir daha bir sebze gördüğümde
Bir daha kırmızı bir araba gördüğümde
Bir daha para harcadığımda
PERŞEMBE:
Bir daha bu listenin haricinde bir şey okuduğumda
,,
Bir daha saate baktığımda
ı'
Bir daha kendimi hayal kurarken yakaladığımda
Bir daha telefon çaldığında
89
..
CUMA:
Bir daha bir kapıyı açtığımda
Bir daha bir kuş gördüğümde
Bir daha öğleden sonra tuvalete gittiğimde
Bir daha yıldızlara baktığımda
CUMARTESİ:
Bir daha anahtarı kilide yerleştirdiğimde
Bir daha bir reklam gördüğümde
B ir daha kahvaltıdan sonra bir şeyler yediğimde
Bir daha bir bisiklet gördüğümde
MILD TEKNİGİ
J. Rüyaları hatırlamak üzere kendinizi hazırlamak

Yatağa gitmeden önce, gece boyunca her rüya sürecinden son
ra rüyanızı hatırlayacağınıza kendinizi inandırın (ya da şafaktan
sonraki ilk rüyanızı veya sabah saat 06:00'dan sonra veya size
en kolay gelen zamanda).
2. Rüyanızı hatırlayın
Bir rüyadan uyandığınızda, saat kaç olursa olsun, rüyanızla ilgili
mümkün olduğu kadar çok ayrıntıyı hatırlamaya çalışın. Kendi
nizi tekrar uykuya dalacak kadar ağır hissediyorsanız uykunu
zun açılmasını sağlayacak bir şeyler yapın.
3. Amacınıza yoğunlaşın
Tekrar uykuya daldığınızda rüyada olduğunuzu anlayacağınız
fikrine yoğunlaşın. Kendinize: "Bir daha rüya gördüğümde, rü
yada olduğumu hatırlamak istiyorum" deyin. Söylediğinize tüm
90
Rüyalara Uyanmak
benliğinizle inanın. Düşüncelerinizi sadece bu amaca yöneltin.

Başka düşüncelere kapıldığınızı fark ettiğiniz anda diğer düşün
celerden kurtulup tekrar amacınıza yoğunlaşın.
4. Rüyada bilinçli olduğunuzu hayal edin

Bütün bunların yanında tekrar uykuya dalarken bir önceki rüya
nıza devam ettiğinizi fakat bu defa rüyada olduğunuzun bilinci
ne vardığınızı hayal edin. Deneyimlediğiniz olayda bir rüya işa
reti yakalayın. Yakaladığınızda kendinize "Rüya görüyorum! "
diyerek hayalinize devam edin. Mesela, bilinciniz açıldığında
uçmayı isteyebilirsiniz. Bu durumda, rüyada olduğunuzu "fark
ettiğiniz" ana kadar havalanıp uçtuğunuzu hayal edin.
5. Tekrar edin
Amacınızda sabitlenene kadar 3 ve 4'üncü adımları tekrarlayın
ve akabinde uykuya dalın. Uykuya dalarken başka şeyler düşün
düğünüzü fark ederseniz alıştırmayı tekrarlayın ve uykuya dal
madan önce aklınızdaki tek şeyin rüya gördüğünüzü fark etmek
olduğundan emin olun.
Yorum
Her şey yolunda giderse uykuya dalacak, rüya görmeye başlaya
cak ve rüyada olduğunuzun farkına varacaksınız.
Yöntemi uygularken uykuya dalmanız zaman alırsa endi
şelenmeyin. Uykuya dalmanız ne kadar zaman alırsa uyudu
ğunuzda göreceğiniz rüyada bilinçli olma olasılığınız o oranda
artacaktır. Çünkü uyanık olduğunuz sürece, bilinçli rüya görme
isteğinizi güçlendiren MILD yöntemini daha çok tekrarlamış
olacaksınız. Dahası, uyanıklık zihninizi çalıştırarak, rüyada bi
lincinizin açılmasını kolaylaştıracaktır.
91
Uykunuz derinse, rüyanızı hatırladıktan sonra yataktan kal

kıp, ayılana kadar, on veya on beş dakika herhangi bir faaliyetle
meşgul olun. Işıkları yakıp kitap okuyun. Yataktan kalkıp başka
bir odaya geçin. Yapılacak en iyi şey, MILD imgelemesinde ha
zırlık olarak kullanabileceğiniz rüyanızı yazıp okuyarak içinde
ki rüya işaretlerini çıkarmak olacaktır.
MILD tekniğini uygulayan birçok kişi, bir veya iki gece için
de başarıya ulaşabiliyor; yine de bazıları için biraz daha zaman
gerekebilir. MILD tekniğini aralıksız uygulamak rüyada bilinçli
olmada ustalaşmanızı sağlayacaktır. İleri düzey oneironotlan
mız, istedikleri gecede birkaç bilinçli rüya görebilmek için yine
bu tekniği kullanmıştır.
Kendi Kendine Telkin ve Hipnoz Teknikleri
Kendi Kendine Telkin
Patricia Garfield, "sıfırdan haftada üç tane uzun bilinçli rüya gör

mesini sağlayan kendi kendine telkin yöntemiyle, klasik bir öğren
me eğrisi yakaladığını" iddia ediyor. 1 4 Beş, altı yıl boyunca kendi
kendine telkin yöntemini kuUanarak bir ayda dört veya beş bilinçli
rüya gördüğünü ifade ediyor. 15 Ben de bu tekniği kullanarak benzer
sonuçlara ulaştım: Doktora tezimi hazırlarken bilinçli rüyaları hare
kete geçirmek için kendi kendime telkin yöntemini kullandığım ilk
on altı aylık sürede aylık ortalama 5.4 rüyada bilincimin açılmasını
sağlayabildim. 1 6
Tholey de kendi kendine telkin yöntemini kullandığını belirti
yor, fakat maalesef telkin yönteminin etkinliğinin bazı rahatlama
teknikleri kullanılarak geliştirilebileceği dışında pek fazla bilgi
92
Rüyalara Uyanmak
aktarmıyor.17 Kendi kendine telkinin uykuya dalmadan hemen önce,

rahatladığınızda uygulanmasını tavsiye ediyor ve isteğinizi saplantı
haline getirmekten kaçınmak gerektiğinin önemini vurguluyor.
Gayret göstererek niyet etme ve gayret göstermeden telkin yön
temini uygulamak arasındaki fark ilginç olmanın yanında istediğim
de rüyalarımda bilincimi kazanma çalışmalarımdan elde ettiğim so
nuçlara da bir açıklama getiriyor. Rüyalarıma uyanmayı denediğim
laboratuar çalışmalarının ilk birkaçında telkin yöntemini kullanır
ken aşırı çaba göstermenin (gayret göstererek niyet etmenin) başa
rısızlığa götürdüğünü anladım. Çok yıpratıcı bir deneyim olduğunu
söyleyebilirim çünkü o akşam laboratuarda uyurken bilinçli bir rüya
görmem gerektiğini düşünüyordum. Kendi kendine telkin yönte
miyle haftada birkaç tane gördüğüm bilinçli rüya yeterli değildi;
laboratuarda uyuduğumda bilinçli rüya görmem şarttı. Fakat MILD
tekniğini geliştirdikten sonra üzerinde aşırı çaba harcasam da başa
rılı olabildiğimi fark ettim. Çünkü MILD tekniği, gayret göstererek
niyet etme işlemini içinde barındırıyordu. Kendi kendine telkin yön
temiyle laboratuarda uyuduğum altı gecenin sadece birinde bilinçli
rüya görebiliyorken; MILD tekniğiyle yirmi bir gecenin yirmisinde
bir veya birden fazla bilinçli rüya görebiliyordum.
Sonuçta, diğer yöntemlerle, mesela MILD ile kıyaslandığında
kendi kendine telkin yönteminin daha verimsiz olduğu (en azından
benim için) çok açık. Öte yandan çaba gerektirmeyen doğasından
ötürü, gayret etmeden düşük verimde bilinçli rüyalar görmek iste
yenler için bir avantaj olabilir. Bununla birlikte birazdan göreceği
miz posthipnotik telkin yöntemi, hipnoza yatkın kişiler için bilinçli
rüyaları harekete geçirmede etkili çözümler sunabilir.
93
KENDİ KENDİNE TELKİN TEKNİGİ
1. Tamamıyla rahatlayın
Yatağa uzanın, gözlerinizi kapatın ve başınızı, boynunuzu, sır
tınızı, kollarınızı ve bacaklarınızı gevşetin. Kaslarınızdaki ve
zihninizdeki tüm gerginliklerden arının ve derin ve ağır ağır ne
fes alıp verin. Rahatlamanın keyfini çıkarırken düşünce, endişe,
korku ve planlarınızdan sıyrılın. Henüz uyanmışsanız muhteme
len yeterince gevşemiş durumdasınızdır. Aksi halde kademeli
bir rahatlama için sayfa 65 'te yer alan alıştırmaları deneyin.
2. Bilinçli rüya göreceğinizi kendinize tekrarlayın

Tamamıyla rahatlamışken, ya aynı akşam ya da gelecek akşam
lardan birinde bilinçli rüya göreceğinize dair telkinde bulunun.
Telkininize herhangi bir niyetli çaba eşlik etmesin . ."Bu akşam
bilinçli bir rüya göreceğim" gibi güçlü cümlelerle ısrar etmeyin.
Bu kadar ısrarlı bir kesinliğin ardından aynı gece veya birkaç
gece sonra bilinçli rüya göremezseniz kendinize olan inancınızı
kaybedebilirsiniz. Onun yerine, içten bir şekilde aynı gece veya
gelecekteki gecelerden birinde bilinçli rüya göreceğinize inanın.
Kendinizi, uyandığınız rüya aleminde düşleyin. Olmasını dört
gözle bekleyin fakat zamana bırakmasını da bilin.
Posthipnotik Telkin
Telkin yöntemi bilinçli rüya görme sıklığınızı artırıyorsa, o vakit bu

durum posthipnotik telkin yöntemiyle (PHS) daha da genişletilebi
lir. Ne de olsa Charles Tart, PHS 'nin "uyku öncesi telkinle birlikte
94
Rüyalara Uyanmak
rüya içeriğini kontrol etmeye dair en güçlü teknik" olduğunu iddia

ediyor.18 Bilinçli rüyaların kendisi rüya içeriği olarak görülebilir ve
belki de PHS 'nin etkisine maruz kalabilir. Bilinçli rüya görebilmek
için uyguladığım PHS ile üç denemeden ikisinde başarılı oldum. 19
Hipnoza yatkınlığımın orta derecede olduğunu söyleyebilirim. Hip
noza yatkınlığı yüksek olanlar için PHS oldukça etkili bir teknik ve
kesinlikle üzerinde çalışmaya değer.
PHS ile bilinçli rüyalara dair çığır açan bilgi, psikolog Joseph
Dane' in dokt-0ra tezinden geliyor. Bu çalışmanın oldukça etkili tek
bir açısını ele alacağız. Daha önce hi� bilinçli rüya tecrübesi olma
yan, tamamı üniversite öğrencisi on beş kadından oluşan iki grup,
birkaç kere hipnotize edilip bir geceliğine laboratuarda gözlem altı
na alındı. Gruplardan biri (PHS grubu) hipnoz altındayken gördük
leri rüyadan kişisel bir rüya imgesi bulup çıkardı. Yine hipnotize
edilmiş diğer grup (kontrol grubu) herhangi kişisel bir rüya sembolü
aramadı. Yeniden hipnoz edildikten sonra imgelerini gözlerinde can
landıran PHS grubu aynı gece bilinçli rüyalara dalabilmek için yar
dım istedi. Uyku laboratuarında geçirdikleri o gecede kontrol gru
buna nazaran daha uzun, kendileriyle daha alakalı ve daha kapsamlı
bilinçli rüyalar gördüklerini anlattılar. Yapılan takipler sonucunda
PHS grubundaki öğrencilerin diğer gruba nazaran bilinçli rüyalar
görmeye devam ettikleri görüldü.20
Psikoteknoloji: Elektronikle Bilinçli Rüyaları

Harekete Geçirmek
Bu bölümde ele alınacak bilinçli rüya teknikleri, daha çok uyanık ha
yatınıza ait planlarınızı bilinçli rüyalara taşımayı öğrenmek üzerine.
MILD'de gelecekte yapmayı planladıklarınızı hatırlama becerisini
elde ediyorsunuz: "Rüyadayken rüya gördüğümün farkına varaca-
95
ğım." Uyanıkken bir şeyleri hatırlamak zorken uyurken hatırlamak

takdir edersiniz ki daha da zor.
Stanford'daki son yıllara ait çalışmalarım, daha çok ıiiya gö
renlere amaçlarını hatırlamalarına yardım etmekten oluşuyor. Rüya
alemindeki kişiye dışarıdaki dünyadan ıiiyada olduklarına dair ha
tırlatıcı bir ipucu verildiğinde bilinçli ıiiya görevinde yan yarıya ba
şarıyı yakalayabileceklerini düşündüm. Rüya görenin yapacağı tek
şey ipucunun ne anlama geldiğini hatırlamaktı.
Bir ipucunu ıiiyaya taşımak düşünüldüğü kadar zor bir şey de
ğil. Uykuda ve ıiiya göıiiyorken bizi saran dünyadan bihaber olsak
da, beynimiz duyular vasıtasıyla dış dünyayı kontrol etmeye devam
eder. Uyurken, sanılanın aksine tamamıyla duyarsız değiliz - etraf
ta dönen tuhaflıkları algılayabildiğimizden tehlike anında uyanırız.
Bilincimiz kapalıyken dış dünyadan algılarımıza ulaşanları ıiiyala
nmıza taşırız (veya dahil ederiz). Bu sebepten dolayı Stanford'daki
araştırma ekibim ıiiyalara dahil edilecek en uygun ipuçlarını (stimu
lus) araştırmaya yöneldi.
Araştırmalarımıza belki de en açık hatırlatmalardan biriyle baş
ladık: "Bu bir ıiiy a!" cümlesini kaydettiğimiz bir teyp.21 Denekler
laboratuarda uyurken beyin dalgalarını, göz hareketlerini gözlem
ledik ve diğer psikolojik ölçümler yaptık. Denekler REM uykusu
na girdiklerinde, yataklarının üzerindeki hoparlörden teybin sesini
yavaşça yükselterek cümleyi dinletmeye başladık. Denekler zaten
bilinçli ıiiyalar görebildikleri için bu ıiiyalan harekete geçirmek
üzerine yaptığımız araştırma başarılı sonuçlar verdi. Bant kaydını
on beş kez tekrarlamamızın ardından beş bilinçli ıiiya elde ettik. Bi
linçli ıiiyaların üçü deneklerin "Bu bir ıiiya" cümlesini duymaları ile
gerçekleşti. Diğer ikisi yine teybi dinlettiğimiz zaman bilinçli ıiiya
görmüşlerse de herhangi bir şey duymadıklarını ifade ettiler.
Teybin kullanımında on kere deneklerin ıiiyalannda bilinçlerini
96
Rüyalara Uyanmak
kazanamamış olmaları, bilinçli rüyaları harekete geçirmede ipuçla

rını kullanmanın iki büyük zorluğunu ortaya koyuyor: Rüya gören
ya uyanıyor ya da ipucunun ne anlama geldiğini hatırlamıyordu. Se
kiz defasında da teyp denekleri uyandırdı.
İpucu, rüyaya etkide bulunsa ve denek uyumaya devam etse bile
başarıyı garantilemiyordu. Gerçekleştirilen iki denemede mesaj
uyuyanların rüyasına girmiş olsa da denekler anlamını hatırlayama
mıştı. Yaşanan hoş tecrübelerden biri de rüya gören deneğimizin,
rüyasındaki kişilerin ısrarla "Rüya görüyorsun," dediğini fakat söy
leneni ciddiye almadığını söylemesiydi ! Bilinçli rüyaları ipuçlarıyla
harekete geçiirnek üzerine yürüttüğümüz bu ve müteakip deneyler
neticesinde elde ettiğimiz sonuçlara göre kişiler dışarıdan bir hatır
latma olduğunda rüya gördüklerinin farkına varabiliyorlardı. Fakat
bilinçli rüya görmeye yeni başlayanların zihinlerini, ipuçlarının ma
nasını hatırlayabilmek üzere eğitmeleri gerekiyordu. Biz de dışarı
dan verilen ipuçlarının yanı sıra bu kitapta yer alan zihin alıştırma
larını harmanlayarak kullandık.
Bir sonraki ·ipucu deneyimiz, üniversitede psikoloji alanında bi
tirme tezini hazırlayan Robert Rich önderliğinde yürütüldü. Daha
önceden yürüttüğümüz, dokunsal uyaranın görsel veya işitsel uya
ranlardan22 daha etkili olduğunu gösteren bir çalışmadan dolayı, bi
linçli rüyaları harekete geçirmek için dokunsal uyaranı kullanacağı
mız bir test yapmaya karar verdik. Denekler REM uykusundayken
yatak döşeklerine titreşim uyguladık.23
Bu araştırmada denekler, önceden kapsamlı olarak zihinsel alıştır
malar yapmış kişilerdi. Laboratuar kayıtlarına başlamadan önce gün
içinde, farklı zamanlarda bileklerine bağlanan elektrotlarla titreşimler
verildi. Denekler, titreşimi her hissedişlerinde durum testiyle birlikte
rüyalarında hissettikleri her titreşimi, rüya gördüklerini hatırlatacak
bir uyarı olarak kabul edeceklerine dair bir alıştırma yaptılar.
97
On sekiz deneğin arasından on biri laboratuarda geçirdikleri bir

veya iki gecede rüyalarında bilinçli olmayı başarabildi. On biri tit
reşime bağlı olmak üzere toplamda on yedi bilinçli rüya gördü. De
neklerin titreşimi algılama biçimlerinden bir tanesi de rüya aleminde
yaşanan bir kargaşa idi:
Yatağın içinde süzülmeye başladım ve elektrotların çekiştirdiğini

hissettim, duvarlar gidip geliyordu sanki. Sonra köşede Stephen 'ı
gördüm. Bana "Tuhafşeyler olmaya başladığında bil ki rüya gö
rüyorsun. .. " dedi.
Bu denek tuhaf şeylerin olduğunu fark etti, rüyada bilinci açıldı

ve yıldızlan seyretmek üzere uçup gitti. Rüyada bilincin açılmasını
sağlayacak etkili bir yöntem bulma yolunda emin adımlarla ilerli
yorduk. Titreşim, her ne kadar etkili bir araç olsa da bazı teknik zor
lukları da beraberinde getirdiğinden başka duyusal ipuçları aramaya
yöneldik.
Daha sonra uyuyanın nadiren tehlike olarak algıladığı ışığı dene
mek istedik. Fakat bu ipucu da bilincin açılmasına yardımcı olma
dan kolaylıkla rüyalara dahil edilebilirdi. Diğer bir çalışmamızda,
uyurken kızıl ışık huzmelerini yaymak üzere değiştirilmiş yüzücü
gözlükleri takan kırk dört deneğin fizyolojilerini kaydettik.24 REM
sürecine girdikten birkaç dakika sonra, deneklerin rüya görmesi
muhtemel bir zamanda gözlüklerin içindeki ışıklan açtık. Daha son
raki bir deneyimizde REM uykusunu saptayarak ışıkları harekete
geçiren bilgisayarlar kullandık. Bunun, sonraki bölümlerde anlatılan
ve ilerleyen zamanda Rüya Işığı (DreamLight™)25 olarak adlandırı
lacak olan sistemin ilk prototipi olduğunu söyleyebiliriz.
Laboratuarda uyuyan kırk dört denekten yirmi dördü uyan ışıkla
rı sayesinde rüyalarına uyanabildiler (deneklerin büyük bir kısmı la-
98
Rüyalara Uyanmak
boratuarda sadece bir gece kaldı). Deneklerin laboratuarda kaldıkla

rı toplam elli sekiz gecede, elli tane bilinçli rüya kaydedildi. Tahmin
edileceği üzere daha sık bilinçli rüya görmeye yatkın olanlar, rüya
larına uyanmak için ışığı daha kolayca kullanabildiler. Laboratuar
ortamında geçirdikleri zaman içinde ayda en az bir tane bilinçli rüya
gören yirmi beş denekten on yedisi (%68'i), ayda birden az bilinçli
rüya gördüğünü ifade eden on dokuz (%26'sı) denekle kıyaslandı
ğında, bir veya daha fazla rüyada bilinçli olmayı başarabildi. Ayrıca
daha önce hiç bilinçli rüya görmemiş üç denekten ikisi, ışığın hare
kete geçmesiyle ilk kez rüyalarında bilinçli olmayı başarabildiler.
Diğer çalışmalara baktığımızda gördük ki gecede en az bir rü
yasını hatırlayabilenler, ayda en az bir rüyada bilinçli olmayı
başarabiliyorlardı.26 Bundan da anlaşıldığı üzere rüyalarını hatırla
ma ön koşulunu layıkıyla yerine getirebilenler için uyarı ışıkları, rü
yada bilincin açılmasında son derece yardımcı bir etmendir.
Gözlükler vasıtasıyla verilen kırmızı ışıklar rüyalara çok çeşitli
şekillerde dahil ediliyordu. Rüya görenlerin, rüyalarında meydana
gelecek ışık değişimlerine karşı azami ölçüde dikkatli olmaları gere
kiyordu. İşte ışığın, rüyada bilincin açılmasını sağladığı bir örnek:
Bir kadının elime tutuşturduğu metal ya da beyaz bir objenin parlak

bir ışık saçmasıyla bunun bir ipucu olduğunu anladım. Bu güzel sa
rışın kadının rüyama ait bir karakter olduğunu fark ettiğimde ona
şükranla, büyük bir sevgiyle sıkıca sarılır sarılmaz kollarımın ara
sında birden yok olduğunu hissettim...
Araştırmalarımız neticesinde anladık ki duyusal ipu_çları kulla

narak kişilerin laboratuarda bilinçli rüyalar görmelerini sağlayabili
yorduk. Fakat biz insanların laboratuar dışında evlerindeyken de bu
yöntemi uygulayabilmelerini arzuluyorduk. Bunun üzerine, bilinçli
99
rüyaları harekete geçiren taşınabilir Rüya Işığı (DreamLight) üzeri

ne çalışmalara koyulduk. İnsanların rüyada olduklarını anlamalarını
sağlayan etkili bir ipucu olmasının yanı sıra, REM uykusunun za
manını saptayabilen ve rüya görene ipucu gönderen uyku maskesi
tasarımına ışıkları yerleştirmek çok kolay oldu.
I şığı Görmek: Rüya Işığının (DreaınLighf") Hikayesi
Bir önceki çalışmamda, "Bilinçli rüyaları harekete geçiren bir aleti

birilerinin çıkıp üreterek pazarlaması an meselesi; bu, hali hazırdaki
araştırmalarımın en önemli konusunu teşkil ediyor. . . Böylesi tekno
lojik bir destek, kişinin belki de yıllarını bunun için çabalayarak ge
çirmesine engel olacaktır," diye yazmıştım.27 Kısa süre sonra böyle
bir aletin tasarımı üzerine çalışmaya başladım. Araştırmalar göste
riyordu ki, bilinçli rüyalara giden yolda ipuçları sunmak laboratuar
ortamında oldukça yararlıydı.
1 985 yılının eylül ayında, Salt Lake City 'de bir mühendis
o lan Darrel Dixon' dan, bilinçli rüyaları harekete geçirecek aleti
üreterek bize yardımcı olmak istediğini belirten bir mektup al
�ım. Hemen kendisine bir tasarımımı yolladım ve böylelikle kısa
bir zamanda ilk prototipimizi üretmiş olduk; göz hareketlerini
saptayabilen sistemle taşınabilir bilgisayar arasındaki iletişimi
sağlayan bir çift siyah kutudan oluşuyordu. Rüya görenin giydiği
maske, alıcılar vasıtasıyla göz hareketlerini saptıyor ve bilgisa
yarda göz hareketlerinin seviyesini ölçüyordu. Seviye yeterince
yükseldiğinde bilgisayar, alete bir sinyal göndererek maskedeki
ışıkları harekete geçiriyordu. Yüzücü gözlüklerinden yapılan ve
kırmızı ışık saçan projenin ilk ürünleri, üzeri düğmelerle dolu
metal kutusu ve çeşit çeşit kablolarıyla l 950'lerin bilim kurgu
filmlerinde kullanılan sahne kostümlerine benziyordu. Fakat işe
100
Rüyalara Uyanmak
yaradığı bir gerçekti. Aleti kullanan deneklerden birinin ikinci

gece gördüğü rüya şöyleydi:
Bir dükkanın önünde arabamda oturuyorum. Gözlüğün ışıkları

yanmaya başlıyor ve bunu yüzümde hissediyorum. Gerçeklik testi
mi yapmadan önce sönmelerini bekliyorum. Gözlüğü çıkarmak için
ellerimi kaldırıyorum... Ancak elim ona değmiyor. Hala arabanın
içinde otururken bir dolarlık banknotu okuyarak gerçeklik testimi
yapmaya karar veriyorum. Kelimelerden birinin yanlış yazılmış ol
duğunu görmemle birlikte rüya gördüğüme karar veriyorum! Dışarı
çıkıp uçmaya başlıyorum. Harika hissediyorum. Sokaklar geniş ve
aydınlık, canlı ve çok net. Bir binanın tepesine yükseliyorum, güneş
ışığı gözümü alıyor - ışıklar! Gördüğüm sahne ortadan kaybolu
yor ve ben ardından dönmeye başlıyorum. Sonunda dükkanın içinde
arkadaşlarımla birlikteyim ve artık bilincim açık değilken onlara
olanları anlatmaya başlıyorum.
Stanford araştırma grubu, son birkaç yılda laboratuarda Rüya

Işığı kullanarak çalışmalar gerçekleştirdi. Bilinçli rüya görme kurs
larından ikisine katılanlar Rüya Işığı'nı evde deneme imkanına da
sahip oldular.
Rüya lşığı'nın evdeki kullanımıyla ilgili araştırmalarımızda, zi
hinsel hazırlıkların farklı çeşit ve aşamalarını içeren ve bilinçli rüya
görme başarısına etkide bulunan birkaç değişik noktayı inceledik.
Bilinçli rüyalara dair ipuçlarını kullandığımız önceki çalışmalarımız
doğrultusunda elde ettiğimiz sonuçlardan anladık ki bilinçli rüyaları
harekete geçirmede başarılı olabilmek için zihinsel hazırlıklar bü
yük önem taşımaktadır.
Evde kullanılan Rüya Işığı, rüyada bilincin açılmasında etkili
bir destek olduğunu kanıtlıyordu fakat MILD yönteminden daha
101
başarılı değildi. Oysa Rüya Işığı'nın kullanımı MILD ile birleşti

ğinde ortaya çıkan etkileşim neticesinde, diğer birleşimlerden çok
daha yüksek oranda bilinçli rüya sayısını artırabiliyordu. Rüya Işığı
ile deney yaptığımız ilk grup gösterdi ki; herhangi bir bilinçli rüya
tekniği uygulamayanlarla kıyaslandığında Rüya Işığı 'nı kullanan
MILD uygulayıcıları beş kez daha fazla bilinçli rüya görüyordu.28
Rüya Işığı 'nı kullanırken zihinsel anlamda hazırlanmak önem
lidir. Çünkü rüya görürken rüyada olduğunuzun farkına varmanızı
sağlayacak bir görüşe yoğunlaşmamışsanız, rüyanızda gördüğünüz
ışığın ne anlama geldiğini anlamayabilirsiniz. Bir aletin tek başına
rüyalarınıza uyanmanızı sağlaması çok düşük bir ihtimal, kendi ça
balarınızı da ortaya koymanız gerekir.
Işıkla Yapılan Deneylerin Çeşitliliği
Rüya Işığı 'nı kullananların yaşadıkları zorluklardan biri, ışığın rüya

da nasıl görüneceğidir. Bazen Rüya Işığı maskesinin ışığı, uyanıkken
gördüğünüzle aynıdır. Diğer taraftan yüzde 80 olasılıkla ışık rüya
aleminin görüntülerini alır ve rüya ile öylesine iç içe girer ki rüya
görenin bunun başka dünyadan bir işaret olduğunu anlaması için te
tikte olması gerekir. Kişi kendini rüyaya kaptırdığı takdirde mantıklı
düşünmek yerine her şeye bir bahane bulma alışkanlığı devreye gire
cek ve sonuç keyifli, aydınlatıcı bir şey olmaktan öte geçemeyecek.
Mesela, deneklerimizden biri şöyle bir şey anlatmıştı:
Bir seyahatteyiz, bir dağın tepesine iniyoruz. İki kez, önümdeki bü
tün görüntüyü kaplayan, merkez noktasından çıkıp yayılan görkemli,
parlak kırmızı motifler görüyorum. Işıklara "Sufi ışıkları " diyorum
ve bizi, görmememiz gereken bir şeyden koruduklarını düşünüyo
rum. Bu seyahatin önemi hakkında yol arkadaşlarımın bilmediği bir
şeylerden haberdar olduğum hissine kapılıyorum.
102
Rüyalara Uyanmak
Psikolog Jayne Gackenbach, insanların rüyada beliren ışığı fark

edemediklerini çünkü ipucuyla rüyada bilinçlerinin açılmasına karşı
psikolojik "dirence" sahip olduklarını iddia ediyor.29 Aslına bakarsa
nız rüya ışıklarının belirişi rüya işaretlerine benzer. Hepimiz, ancak
rüyalara has, inkar edilemeyecek derecede tuhaf durumlarla karşı
karşıya kaldığımız halde gece boyunca birkaç rüya görsek de rüyada
olduğumuzun farkına varamıyoruz. Bunun sebebi, rüyada bilincimi
zin açılmasına karşı zihnimizin koyduğu engellerden ziyade, rüya
işaretlerini tanıyamamaktan kaynaklanıyor. Oysa rüya ışıklarından
kaynaklanan durumların farkındalığıyla kendimizi eğiterek ışığı
fark edebilecek kadar açıkgöz olabilir ve bu durumu bilincimizin
açılması için kullanabiliriz:
Bir gezi topluluğu ile birlikte sinemada.film seyrederken ekran kara

rıyor ve soyut geometrik desenlerin arasında kırmızının belirmesiyle
bunların Rüya Işığı olduğunu anlıyorum ve rüyama uyanıyorum.
Işık uyaranı, rüyalarda pek çok farklı şekilde belirir. Aşağıda

Rüya Işığı kullanıcılarının kaydettiği beş belirgin örnek yer almak
tadır:
• Direk geçiş Işık, Rüya lşığı'nı deneyimleyen kişi uyanıkken

-
olduğu gibi görünür. Örneğin; "Uyanık olduğum zamanki uya

rana benzer şekilde yanan bir ışık gördüm."
• Rüya imgelemi olarak geçiş Işık, rüya imgeleminin bir parça
-
sı olarak belirir. Örneğin: "Odanın ışıklarının yanıp söndüğünü

fark ettim."
• Rüya sahnesi üzerine yansıtılan ışık olarak geçiş Işık rüyaya,
-
rüya imgelemine ait bir kaynaktan gelmiyormuş gibi görünen
103
birörnek aydınlanma olarak iner. Örneğin; "Yanıp sönen iki

ışık görüş alanımı kapattı."
• Sahneye motif olarak yansıyan ışık - Işık, rüyayı gören kişinin
parlak, bazen de geometrik veya "saykodelik" desenler görme
sine neden olur. Örneğin: "İç içe geçmiş, elmaslarla bezenmiş
altın rengi ile sarı karışımı güzel bir desen görüyorum."
• Rüya sahnesine titreşim olarak geçiş Rüyayı gören kişi ışığı
-
görmek yerine sadece yanıp sönmeden kaynaklı bir dalgalan

ma görür. Örneğin; "Ortamda belli belirsiz bir titreme görüyo
rum."
Işıkla tetiklenen bilinçli rüyalar,

kendiliğinden belirenlerden farklı mı?
Işıkla tetiklenen bilinçli rüyalar kendiliğinden belirenlerden şu

bariz farkla ayrılır: Işık! Başka açılardan da farklılık gösterip göster
medikleri ayrıca araştırılmalıdır. Bununla beraber Gackenbach, ya
kın bir zaman önce "bilinci yapay olarak tetiklemenin bilinçli rüya
görme niteliğini olumsuz yönde etkileyebileceğini" ifade ederek,
"kendiliğinden oluşanlar gibi psikolojik olarak gelişmeyen" dene
yimler ile neticelendiğini ortaya koymuştur.30 Meslektaşıma son
suz saygılarımı sunarken, saptamalarının tatmin edici olmadığının
da altını çizmek istiyorum. Öyle ki bu saptamalar tek bir denekten
yola çıkılarak kısıtlı miktarda verinin son derece tartışmaya açık yo
rumlarına dayanmaktadır. Pilot bir çalışmadan elde edilen verilere
göre kendiliğinden beliren on sekiz bilinçli rüya ile kıyaslandığın
da, ışıkla uyanılan rüyalarda daha az uçma faaliyetinin yer aldığı ve
daha çok cinsellik içerikli oldukları tespit edilmiş.31 Gackenbach,
cinsellik içeren rüyalarla karşılaştırıldığında rüyada uçmanın "daha
arketipik olduğunu ve daha üst seviyelerdeki bilinçli rüyaları temsil
104
Rüyalara Uyanmak
ettiğini" ifade ediyor. Bu sonuca işaret eden tek kanıtı son derece tu
tucu, orta batılı, meditasyon yapan bir grup ile yürüttüğü çalışmasın
da kişilerin, uçmaktan yirmi kat daha fazla cinsellik içeren rüyalar
görmeleridir. Konu her halükarda tartışmalı, çünkü orijinal verilerin
tekrar incelenmesiyle, söz konusu deneklerin ışıkla harekete geçiri
len bilinçli rüyalarda en az kendiliğinden bilincin açıldığı rüyalarda
ki kadar cinselliğe dayanan rüya gördükleri anlaşılmıştır. Uçmaya
gelince, deneklerin bilincinin açılması zaten uçmakla başlamış. Bu
şaşırtıcı gerçeği göz önünde bulundurunca, ışıkla uyanılan rüyalar
da uçmakla, kendiliğinden gerçekleşen bilinçli rüyalar arasında öyle
çok da büyük fark olmadığı ortaya çıkıyor.
Kendiliğinden gerçekleşen ve ışıkla harekete geçirilen bilinçli
rüyalar arasındaki farka dair daha mantıklı bir varsayım, ışık kulla
nılanın mantıktan biraz daha uzak ve bilinçliliğin daha düşük olma
sı söylenebilir. Bu durum, rüyanın ilk sahneleri için doğru olabilir,
çünkü ipucuyla bilincini kazananlara nazaran kendiliğinden rüyala
rında uyananlar, zihinsel açıdan daha tutarlı bir durumda olabilirler.
Şurası açık ki söz konusu varsayımı ispatlamak veya çürütmek için
daha fazla araştırma yapmamız gerekecek. Yine de Rüya Işığı ile
bilinçli rüyalarını harekete geçirenlerin tecrübeleri, rüyalarında ken
diliğinden bilinci açılanlar kadar yoğun, heyecanlı ve düşünmeye
teşvik edici. Aşağıda okuyacağınız ve Rüya Işığı 'nın üretilen her
yeni modelini ve tasarımını deneyerek geliştirmemizde bize yardım
cı olan iki cesur oneironotun rüya raporları da bunu açıkça ortaya
koyuyor:
Işık maskesi rüyamda yanmaya başladı. Anında ne olduğunu an

ladım, rüya gördüğümün farkına vardığımda göz hareketi sinyali
ni gönderdim. Uyku laboratuarında olduğumu görüyordum. Dışa
rı çıkmak istedim ve kısa bir süre sonra cam bir kapı buldum. Bir
105
hayalet gibi içinden geçebilmek için üzerine atıldığımda kırarak

diğer tarafa geçtim. Ağaçların olduğu yerde açık bir alan buldum
ve coşkuyla süzülerek uçmaya başladım. Gökyüzüne yükseldim. Bü
yüleyici bir deneyimdi. Zirveleri bulutlu yüksek dağları görebilmek
için dağların üzerinden uçmaya başladım. Bazen alçalarak ovala
rın üzerinde süzülerek ormanların içinden geçiyordum. Yavaş yavaş
hava karardı ve gökyüzü yıldız/andı. Gökyüzüne yükseldim, dağ
ların tepesine. Samanyolu 'nu ve Ay 'ı görebiliyordum. Daha büyük
bir yıldız seçerek yaklaşmak niyetiyle dönmeye başladım. Dönerken
gökyüzünde büyük bir coşkuyla daireler çizmeye başladım. Öylesine
heyecanlanmıştım ki kalbimin atışını duyabiliyordum. Tekrar yanıp
sönmeye başlayan ışıkla hiilii bilincimin açık olduğunu haber veren
göz sinyalini gönderdim. Bir iki dakika sonra uyandım. (D. H., San
Francisco, Kaliforniya)
Daha önce gördüğüm bir rüya sahnesindeydim; cennete dönüşmüş

tuhafbirpark alanı. Şimdipazaryeri olan bu alana ilginç bir şeyler
var mı diye geri gelmiştim. Tam vardığımda yanıp sönen ışıklarıfark
ettim. Rüyada kalabilmek için dönmeye başladım. Birden arkadaşım
L belirdi. Ondan istediğim şeyleri bulmamda bana yardımcı olması
nı istedim. Bilincim açıktı fakat rüyanın nasıl bir şey olacağını gör
mek istiyordum. Bir sürü tuhaf erişte çeşidi görüyorum. Pazardaki
her şeyin "özel " olduğunu biliyorum çünkü burası "cennetti. " Eriş
te/erden memnun bir halde gözüme bir tabela ilişiyor, seyrederken
değiştiğini fark ediyorum ve bana bir şeyler söyleyip söylemeyece
ğini merak ediyorum. Çoğunlukla anlamsız şeylerfakat bir dakikalı
ğına "Altın Arazi " yazısını okuyorum. Bir anlam veremiyorum ama
hoşuma gidiyor. L ye, hadi gidip diğer görmek istediklerime bir ba
kalım diyorum. Pazarın içinden yürüyoruz. Bir anlığına "rehberlik "
almak için kontrolü bırakmaya karar veriyorum ama anında rüya-
106
Rüyalara Uyanmak
nın yoğunlaştığını ve "uyanık" olduğumu hissediyornm. Bu, kontrol

ettiğim, yönlendirdiğim bilinçli rüyalarda çoğunlukla yaşıyornm ve
bunun "içimdeki ışık" diye adlandırdığımı yakalamama engel oldu
ğunu düşünüyornm. Dışarı çıkıyorum. Her yer karanlık. Alçalmaya
başlıyornm. Yıldızlar çok güzel. L aşağıda. Benimle uçması için onu
davet ediyornm. Kabul ediyor ve tam bana katılacağı sırada ışıklar
tekrar yanıp sönmeye başlıyor ve ben uyanıyornm. (L. L., Redwood
City, Kaliforniya)
Bilinçli Olma Teknolojisinin Geleceği

Şimdilik zihinsel yoğunlaşma ile kullanıldığında, rüyada bilincin
açılma olasılığını beş katına çıkarabilen bir alet icat etmede başarılı
olduk. Kulağa hoş gelse de henüz Rüya Işığı 'nı kullanarak başarıya
ulaşacağınızın garantisini veremiyoruz. Bunu başarabilmek için ça
lışmalarımıza devam ediyoruz.
Bilinçli rüyalar ve bilinçli rüyalara eşlik eden zihin, beden du
rumları üzerine yapılan araştırmaları genişleterek rüyalara uyana
bilme oranını artırmayı bekliyoruz. Pek tabii ki, elde ettiğimiz bil
gileri sizlere ve oneironotlara sunmak niyetini taşıyoruz. Rüya ışığı
ve süreç hakkında bilgi isterseniz son sözde yer alan davetiyemize
bir göz atın.
107
4
Açık Bilinçle Uykuya Dalma
Uyanık Başlayan Bilinçli Rüyalar (WILDs)·

Bir önceki bölümde, rüyalar alemini tanımak üzere niyetlenmek gibi
uyanık hayatımıza ait bir fikri rüyalara taşıyarak, eleştirel durum tes
pitini bir alışkanlık haline getirerek veya rüya işaretlerini hatırlaya
rak rüyaları tetikleyebilmeyi ele aldık. Söz konusu stratejiler rüya
görenin, gördüğü rüyaya uyanmasını sağlayan stratejilerdir.
Bu bölümdeyse bilinçli rüyalar diyarına açık bilinçle dalmak
görüşünden temel alan tamamen farklı bir dizi yaklaşımı sunaca
ğız. Yaklaşımların temeli, uykuya dalarken bilinci açık muhafaza
ederek yansıtıcı farkındalığı kaybetmeden rüyalar alemine gire
bilmeye dayanır. Bu temel görüşü esas alan farklı farklı yötemler
vardır. Uykuya geçişi sağlayan imgeler, planlı canlandırmalar,
nefesiniz veya kalp atışınız, bedene ait hisler, benliğinize ait duy
* Jng. Wake-Initiated Lucid Dreams.
108
gular gibi. REM uykusuna dalmak üzereyken zihninizi meşgul

ettiğiniz sürece bedeniniz uykuya dalsa da siz, yani bilinciniz
uyanık olacaktır. Rüya aleminde farkındalıkla, açık bilincinizle
dolaşmaya başlayabilirsiniz.
Bilinçli rüyalara dair bu iki ayrı strateji birbirinden farklı bilinçli
rüyalar doğurmaktadır. Açık bilinçle uykuya dalıp rüyalar alemine
girilen bu stratejiye Uyanık Başlayan Bilinçli Rüyalar (WILDs),
bilinçsiz bir şekilde uykuya daldıktan sonra rüyadayken bilincin
açılmasına ise Rüyaların Tetiklediği Bilinçli Rüyalar (DILDs}* adı
verilir. 1 Bu iki teknik birçok açıdan birbirinden ayırt edilir. WILD
durumu, REM sürecinde uyanıp (bazen sadece bir veya iki saniyelik
uyanmaların) ardından tekrar REM uykusuna dalmak ile bağlantılı
dır. Uykudaki kişi bunu hatırlamayabilir. DILDs için böyle bir şey
söz konusu değildir. Her iki bilinçli rüyanın gecenin ilerleyen saat
lerinde oluşmasına rağmen WILDs'in belirişi gecenin ilerlemesiyle
doğru orantılıdır. Başka bir deyişle, WILDs daha çok sabahın geç
saatlerinde ve öğle uykularında görülür. Bilinçli rüya raporlarıma
dayanarak bu sonucun kesin olduğunu söyleyebilirim. Öğle uykusu
na ait kırk iki bilinçli rüyanın on üçü (yüzde 4 1 ' i) ile kıyaslandığın
da gecenin ilk REM sürecinde kaydedilen otuz iki bilinçli rüyanın
sadece bir tanesi (yüzde 3 'ü) WILDs 'dir.2
Genel anlamda WILDs, DILDs'den daha az sıklıkla belirir; yet
miş altı bilinçli rüyanın laboratuar incelemeleri sonucunda yüzde
28'i WILDs iken yüzde 72'si DILDs'dir.3 Laboratuarda gözlemle
nen WILDs oranının, evde kaydedilen WILDs oranından daha yük
sek olduğunu tecrübelerime dayanarak söyleyebilirim.
Bir örnek vermek gerekirse, evde kaydedilen bilinçli rüyaların
WILDs oranı yüzde 5 ila 1 O iken laboratuarda kaydedilen on beş bilinç
li rüyanın oranı yüzde 40'lara ulaşıyor.4 Belirgin farkın sebebi: Uyku
* lng. Dream-Initiated Lucid Dreams.
109
laboratuannda her uyandığımda bilincim oldukça yerindeydi ve fizyo

lojik kayıtlan etkilememek için hareket etmemeye çalışıyordum.
Dolayısıyla REM uykusundan uyanışlarını, ne çevre faktörlerine
bağlı olarak daha fazla açılmış bilinç ne de hiç kıpırdamama konu
sunda herhangi belirgin bir niyetle yatıp evde uyandığım zamanlar
da olduğundan kuvvetle muhtemel daha fazla bilinçli dönüşlere yol
açıyordu. Bu da WILD ile tetiklenen yöntemlerin uygun koşullar
altında bir hayli etkin olabileceğini göstermektedir.
Paul Tholey, başlangıçta yoğun çalışma gerektiren, açık bilinçle
rüyalar alemine girme tekniklerinin ileride büyük mükafatı olduğu
na dikkat çekmektedir. 5 MILD gibi bu teknikler iyi kavrandığı tak
dirde, istenilen her an bilinçli rüyalara girmek de mümkün olabilir.
Uyku Getiren İmgelemeye Dikkat

WILDs tekniğini harekete geçirmenin en yaygın stratejisi, uyku getiren
imgelere yoğunlaşmaktır. Bu yoğunlaşmanın hemen ardından yanıp sö
nen ışıklar, geometrik desenler gibi basit imgeler görmeniz olasıdır. Aşa
malı olarak görüntüler karmaşıklaşır; yüzler, kişiler ve en nihayetinde
bütün sahne belirir.6 Rus filozof P. D. Ouspensky'nin ''yan rüya durumu"
dediği aşağıdaki anlatım, uykuya götüren imgeye dair bir örnektir:
Uykuya dalıyorum. Gözlerimin önünde altın noktalar, parıltılar ve

küçük yıldızlar belirip kayboluyor. Parıltılar ve yıldızlar giderek, çok
net duyduğum kalp atışlarıma uygun hareket eden, çapraz örgülerden
oluşan bir ağa dönüşüyor. Sonrasında altın ağ, aşağıda uygun adım
yürüyen Romalı askerlerin miğfer/erine dönüşüyor. Ölçülü yürüyüş
lerini dinlerken İstanbul 'da, Galata 'da bir ucu eski rıhtıma ve diğer
ucu gemileri ve vapurlarıyla, arkasında minarelerin yer aldığı Haliç 'e
uzanan dar sokaktaki yüksek bir evin penceresinden onları seyrediyo-
. 110
rum. Uygun adımların sesini dinliyor, miğfer/erden yansıyan güneş

ışığını görüyorum. Birden uzandığım pencerenin kenarından sıyrılıp
aynı pozisyonda sokağın, evlerin ve Haliç 'in üzerinden İstanbulyönü
ne doğru uçmaya başlıyorum. Denizin kokusunu alıyorum, esen rüz
garı ve güneşin sıcaklığını hissediyorum. Uçmaktan çok büyük bir haz
alıyorum ve elimde olmadan gözlerimi açıyorum. 7
Ouspensky'nin uyur uyanık rüyaları, uykuya dalmadan az önce

veya yarı uyanık vaziyette gördüğü rüyadan sonra zihnindekileri ta
rama alışkanlığından doğan rüyalardır. Bunları gece uykuya dalma
dan önce incelemektense sabah uyandıktan sonra gözden geçirmenin
daha kolay olduğunu söylüyor ve "çabalamadan" bunu başarmanın
mümkün olmayacağının altını çiziyor.8
Amerikalı psikiyatrist Dr. Nathan Rapport, Ouspensky'ye olduk
ça yakın bir yaklaşım geliştirir: "Yatakta uyumayı bekleyen denek,
meraklı bir dikkatle zihninde erimek üzere olanları hatırlamaya ça
lışarak düşüncelerini her beş dakikada bir böler."9 Bu alışkanlığın
uykuya yansımasıyla şöyle bir sonuç ortaya çıkmıştır:
Parlak ışıklar yanıp sönerken, kristal taşlı bir avizeden sayısız pa
rıldama/ar yansıdı. Her adımda daha da ilginç bir görünüme bürü
nen garip ve hoş ayrıntılara sahip figürler, uzaktaki rokoko panele
yansıyordu. Sağ tarafta, Vıktorya dönemine ait kıyafetleriyle neşeli
bir grup genç kız ve delikanlı, vakit öldürüyorlardı. Sahnenin gerçek
değil de zihnime ait bir resim olduğunu anlamadan önce bir süre
böyle devam etti. Birdenbire kelimelerle ifade etmesi mümkün ol
mayan bir güzelliğe büründü görüntü. Belli belirsiz uyanmakta olan
zihnim tekrar sahneye gizli bir bakışfırlattı; çünkü muhteşem göste
rinin bu tür bölünmelerle biteceğini biliyorum.
Kendi kendime, "Zihnimdeki cansız resimlerden birini mi izliyo-
111
rum? " diye düşündüm. Soruma bir yanıt gibi, genç hanımlardan biri
vals yapmaya başladı. Omzunun üzerinden bana yönelttiği ve tüm
yüzünü aydınlatan gülümsemenin ardından tekrar hareketsiz gruba
geri döndü. Avizeden yansıyan parıltıların yanında sahnedeki eşya
ve kıyafetlerin açık mavi ve tozpembe renkleri oldukça sade kalıyor
du. Rüyalara olan ilgimden dolayı dikkatimi renklerin çektiğini fark
ettim; zariffakat içlerinden ışıkfişkırıyormuşçasına canlıydılar.IO
UYKUYA GÖTÜREN İMGESEL TEKNİK
Tamamıyla rahatlayın
Yatağa uzanın, gözlerinizi kapatın ve başınızı, boynunuzu, sırtı
nızı, kollarınızı ve bacaklarınızı gevşetin. Kaslarınızdaki ve zih
ninizdeki tüm gerginliklerden arının ve derin ve ağır ağır nefes
alıp verin. Rahatlamanın keyfini çıkarırken düşünce, endişe ve
korkularınızdan arının. Henüz uyanmışsanız muhtemelen ye
terince gevşemiş durumdasınızdır. Aksi halde kademeli olarak
rahatlama alıştırmalarını (sayfa 65) veya 6 1 -noktalı rahatlama
alıştırmalarını (sayfa 66) uygulayın. Sakinleşerek yavaş yavaş
rahatlayın, ta ki zihniniz en sakin denizler gibi durulana kadar.
Görsel imgeleri gözlemleyin

Yavaşça zihin gözünüzün önünde belirecek imgeleri gözlemlemeye
başlayın. Görüntülerin nasıl belirip kaybolduklarını izleyin. Beliren
imgelerin zihninizdeki yansımalarını dikkatle gözlemleyin. Herhan
gi bir faaliyette bulunma arzusu olmadan ve takılmadan görüntüleri
sadece seyredin. Mümkün olduğunca dışarıdan bir gözlemciymiş
gibi bakmaya çalışın. Başta kopuk, uçuşan desenler göreceksiniz.
Görüntüler kademeli olarak daha karmaşık sahnelere bürünürken
en nihayetinde genişleyerek birbiri ardına sıralanacak.
112
Rüyaya dalın
Sahne hareket edip canlanmaya başladığında edilgen bir şekilde
rüya alemine süzülebilmelisiniz. Etkin bir biçimde rüya sahnesi
ne girmek yerine görüntülere tutunmadan seyrinize devam edin.
Bırakın gelişen olaylar sizi rüyaya çeksin. Fakat çok da fazla çe
kilmeden dikkatinizi de uyanık tutmaya gayret edin. Unutmayın,
rüya alemindesiniz!
Yorum
Bu tekniğin en zor yanı 3 . adımda rüyaya girmek olabilir. Zor
luğa neden olan, büyük bir ihtiyatla sizi rüyaya çekecek olan
silik bir gözlemci perspektifi geliştirmektir. Paul Tholey'nin de
dile getirdiği gibi, "Sahneye istekli bir şekilde dalmak arzulanan
bir durum değil çünkü böyle bir niyet bile kural olarak sahne
nin dağılmasına sebep olacaktır."11 Telkin yönteminin anlatıl
dığı bölümdekine benzer pasif bir istek içinde olmak gerekir.
Tholey'nin deyişiyle, "Etkin bir biçimde rüyaya dalmaktansa
kişi, rüyanın kendisini içine çekmesine izin vermelidir."12 Tibet
li bir eğitmen benzer bir bakış açısını tavsiye etmektedir: "Zihni
dikkatle gözlemlerken, bir çocuğun elinden tutar gibi sakin bir
biçimde zihninizi rüyanın içine yönlendirin."13
Diğer bir risk; daha önce okuduğunuz Rapport'un WILDs

durumunun başındaki gibi bir kez rüyaya daldıktan sonra sahne
öylesine gerçek görünmeye başlar ki bilinciniz kapanabilir. Bu
durumda Tholey'nin tavsiyesi üzerine rüyada gerçekleştirmek
için bir faaliyet belirleyin, öyle ki bilinciniz kapanmaya yüz tut
tuğunda planladığınız faaliyeti hatırlayıp bilincinizin açılmasını
sağlayabilesiniz.
113
İmgelemeye Dikkat
Tibet geleneğinde çokça tercih edilen ve WILDs durumunu harekete ge
çiren diğer bir yöntem de, uykuya yardımcı imgeye yoğunlaşırken belli
bir sembolü zihinde canlandırmaktır. Hayal edilen imgenin sembolik do
ğası, farkındalığa yardımcı olarak uykuya nüfuz etmesine izin verir. Bu
tekniğin, ilcisi on sekizinci yüzyıl Tibet öğretilerinden diğeri de modem
bir Tibet Budizmi hocasından olmak üzere üç versiyonunu sunacağız.
Takip eden alıştırmalarda göreceğiniz üzere, uykuyu ilgilendiren
yogasal imgelemler çoğunlukla boğazda toplanıyor. Yogasal psiko
fizyoloji, bedenimizde çakra diye adlandırılan "süptil farkındalık
merkezleri" olduğunu işaret ediyor. Kuyruk sokumundan başlaya
rak başın tepesine kadar bütün vücuda yayılmış yedi çakra bulu
nur. Bunlardan biri, boğazdaki çakra, uyku ve uyanıklık durumlarını
düzene sokuyor. Boğaz çakrasının faaliyet yoğunluğu, kişinin uy
kuda mı, uyanık mı, rüyada mı olduğunu belirliyor. 14 Doğulu psi
kologların boğaz çakrasına atfettikleriyle, modern, batılı psikolog
ların beyin sapının uyku evrelerini ve bilinci düzene soktuğuna dair
yaptıkları açıklamalar arasındaki benzerlik karşısında şaşırmamak
mümkün değil. 15 İnsan bedeni ve bilincini bu kadar dikkatle göz
lemleyen ve böylesi bir disipline sahip yogilerin iddialarını, modem
bilimsel yöntemlerden - yoganın geliştiği dönemde henüz keşfedil
memiş standartlar sistemi - haberdar olmadıkları için bir kenara atıp
araştırmadan reddetmeyi göze alamam. Bilimin, kadim Doğu'nun
olağanüstü öğretilerini incelemesini dört gözle bekliyorum.
Bu bölümde sunacağımız uyanık bilinçle rüyalara giriş teknikleri
Tibet'e ait özel bir nefes yöntemini içeriyor ("kase şekli" denilen
nefes alma yönteminin böyle adlandırılmasının sebebi karnınızın
yuvarlak bir kase gibi genişlemesidir.) Bir sonraki alıştırma, "kase
şekli" nefesi nasıl uygulayacağınızı gösteriyor.
1 14
ALIŞTIRMA:
RAHAT ("KASE ŞEKLİ") NEFES
1. Rahatlayın
Yatarken uykuya dalmanız çok kolay olacağından kitapta anla
tılan rahatlama, meditasyon ve yoğunlaşma alıştırmalarını rahat
bir pozisyonda otururken uygulamayı tercih edebilirsiniz. Fakat
bu alıştırmayı ilk deneyişinizde sert bir zemin üzerinde sırt üstü
uzanmanız gerekiyor. Boyun kısmı ve belinizi sıkmayacak giy
siler giyin. Gözlerinizi kapatın. Ellerinizi, başparmaklarınız gö
ğüs kafesinizin aşağısına ve orta parmağınız da göbek deliğinize
gelecek şekilde tüy hafifliğinde karnınızın üzerine yerleştirin.
2. Nefesinizi kontrol edin

Derin ve yavaş yavaş aldığınız nefesi yine aynı derinlik ve ya
vaşlıkla verin. Ardından normal nefes alışverişinizden biraz daha
yavaş ve daha derin bir nefes ritmini yakalayın ve diyafrarnınızı
hissedin. Dikkatinizi ellerinize verin ve ciğerlerinize her nefes
alıp verişinizde diyaframınızın ve karın kaslarınızın nefesinizi
desteklemesine şahit olun. Karnınızdaki hareketleri hissederek
farklı farklı kasların, belli bir ritim dahilinde ciğerlerinizi havay
la doldurup boşaltırken nasıl da genişleyip küçüldüklerini fark
edin. Nefes alışınızın başladığı, karınla göğüs kafesinin birleşti
ği ve ciğerlerinizin alttan başlayarak havayla dolmaya başladığı
noktaya dikkat edin. Nefes alışverişlerinizde bedeninizde doğan
hislerin farkına varın.
3. Derin ve ağır ağır nefes alıp verin

Rahat ve sakin bir nefes alış veriş ritmini tutturmaya çalışın. Kendi
nizi zorlamadan sadece diyaframınızın ve karın boşluğundaki sinir-
115
lerin "kase şekli" nefese katkıda bulunmalarına izin verin -karnınız

nefes aldıkça daire şeklinde genişlemeli, tıpkı bir kase gibi. Nefes
alırken ışıktan enerji aldığınızı ve nefes verişinizle de ışığın tüın be
deninize yayıldığını düşünün. "Işığın" (diğer bir deyişle oksijenin)
bedeninizdeki her hücreyi beslemek ve enerjiyle doldurmak üzere
ciğerlerinizden çıkıp damarlarınız boyunca aktığını düşünün.
(Hanh 'tan uyar/anmıştır. 16)
İMGELEMİN GÜCÜ
BEYAZ NOKTA TEKNİGİ
1. Yatağa girmeden önce
A. Rüyada olduğunuzu fark etmeyi prensip haline getirin.
B . Boğazda (61 rahatlama noktası içinden 2 numaralı nokta) ah
hecesine odaklanıp canlı, parlak bir kırmızı hayal edin (aşağıda
ki Yorum kısmına bakın).
C. Zihninizi ah hecesinin yarattığı titreşime odaklayın. Titreşi
min dünyadaki her şeyi aydınlatıp görünür kılarak rüyalara uy
gun bir gerçek dışılıkla sunduğunu hayal edin.
2. Şafak vakti
A. "Kase" nefesi yedi kez tekrarlayın (yukarıda açıklanan
"kase şekli" nefes alıp verme alıştırması).
B. Rüya görmeye başladığınızda farkındalık kazanma isteği
nizi on bir kez tekrarlayın.
C. Zihninizi, kaşlarınızın ortasındaki kemik beyazlığında ha
yal ettiğiniz noktaya yöneltin (6 1 rahatlama noktası alıştırmasın
daki 1 numaralı nokta)
D. Rüya gördüğünüzü anlayana kadar bu noktaya yoğunlaşın.
1 16
Yorum
Yogasal öğretilere göre her çakranın kendine ait bir sesi veya
"tohum hecesi" vardır. Boğaz çakrasının tohum hecesi, Yaratı
cı Sesin sembolik simgesi, dünyayı (kavramsal veya diğer an
lamlarda) hayata geçirmenin gücü olan ah'dır. Bu kavram, Aziz
John'un "En başta kelime vardı. . ." öğretisi ile çok benzerdir.
Rüya Aleminin Yogası, beyaz nokta tekniğiyle rüyada olduğunu
zu fark edemeyecek olursanız, birazdan açıklayacağımız siyah
nokta tekniğini denemenizi öneriyor.
(Evan-Wentz �en uyarlanmıştır. 1 7)
İMGELEMİN GÜCÜ:
SİYAH NOKTA TEKNİGİ
1. Yatağa girmeden önce

A. Kaşlarınızın arasındaki beyaz noktaya yoğunlaşın (sayfa
66'daki 6 1 rahatlama noktasında yer alan 1 . nokta).
2. Şafak vakti
A. 2 1 kez kase nefesi alıp verin (yukarıdaki alıştırmaya bakın).
B. Rüya gördüğünüzü fark edeceğinizi 2 1 kez tekrarlayın.
C. Ardından "üreme organlarının altında" yer alan, hap boyutun
daki siyah noktaya yoğunlaşın (6 1 rahatlama noktası şeklindeki
3 3 numaralı nokta)
D. R"iiya görene kadar siyah noktaya yoğunlaşmaya devam
edin.
(Evans-Wentz 'den uyarlanmıştır. 18)
1 17
Rüya nilüferinin geçmişi
Üçüncü imgeleme tekniği, Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşa

yan ve çalışan Tibetli öğretmen Tarthang Tulku'ya ait. 3 . Bölüm'de
bahsettiğim gibi üç yıl önce beni Tibet rüya yogası ile tanıştırdı.
Boğazın merkezine yoğunlaşmasıyla önceki iki teknikle benzerlik
gösterse de bu defa hayalinizde canlandıracağınız görüntü, ortasında
alev olan bir nilüfer çiçeğidir. Tabii ki bu benzerlik tesadüfi değil;
rüya yogası tekniklerini ilk kez Tibet'e getiren sekizinci yüzyıl öğ
retmenlerinden Padmasambhava, şu anda Tarthang Tulku'nun lider
liğini yaptığı Nyingma mezhebinin de kurucusudur.
Tulku, ateşin farkındalığı temsil ettiğini açıklamaktadır. Bu, hem
uyanıkken hem de rüyada deneyimlediğimiz farkındalıktır. 19 Dola
yısıyla uykudan uyanıklığa kesintisiz geçiş potansiyelini, uyku du
rumundan rüya alemine taşımaya çalıştığımız farkındalığı içerir.
Budist ikonografisinde nilüfer çiçeği ruhani güçlerin farkına va
rılma sürecini temsil eder. Çamurun karanlığında filizlenip bataklık
suyunun yüzeyinde açan nilüfer çiçeği, ışıkla beslenip toprak ve suyu
dönüştürerek sayısız yapraklarla çiçeklenir. Ruhani bilgeliğe erişen
ler de dünyadan filizlenerek öteye ulaşırlar; kökleri maddi dünyanın
karanlıklarındayken, "başları" (anlayışları) ışığın kaynağına doğru
yükselir.20 Takip eden alıştırmayı uygularken imgelediğiniz � ;:mbo
lün anlamını da düşünmeyi ihmal etmeyin.
RÜYA NİLÜFERİ VE ALEV TEKNİÖİ
118
korkularınızdan arının. Henüz uyanmışsanız muhtemelen ye

terince gevşemiş durumdasınızdır. Aksi halde kademeli olarak
rahatlama alıştırmalarını (sayfa 65) veya 61 -noktalı rahatlama
alıştırmalarını (sayfa 66) uygulayın. Sakinleşerek yavaş yavaş
rahatlayın, ta ki zihniniz en sakin denizler gibi durulana kadar.
2. Nilüferin ortasındaki alevi gözünüzde canlandırın

Tam anlamıyla rahatladığınızda boğazınızda (6 1 noktalı rahatla
ma şeklindeki 1 . nokta) güzel, içeriye doğru kıvrılan tozpembe
yapraklı bir nilüfer çiçeği hayal edin. Nilüfer çiçeğinin merke
zinde göz kamaştıran kızıllıkta bir alev imgeleyin. Alevi müm
kün olduğu kadar net hayal etmeye çalışın; dış çerçevesi daha
aydınlık olan bir alev. Yavaşça farkındalığınızı alevin tepe nok
tasına yoğunlaştırın ve olabildiğince bu noktada kalın.
3. Hayalinizi inceleyin
Nilüfer çiçeğinin ortasındaki alevin, düşüncelerinizdeki hayal
lerle etkileşimini gözlemleyin. Düşüncelerinizden doğan görün
tüler üzerinde düşünmeye, onları yorumlamaya kalkmayın veya
sizi endişelendirmelerine izin vermeyin fakat görüntüleri muha
faza etmeye gayret gösterin.
4. Hayaliniz ve rüyanızla harman/anın

Nilüfer çiçeğinin ortasındaki alevi, görüntüler ve farkındalığınız
birbiriyle kaynaşana kadar seyretmeye devam edin. Bu gerçek
leştiğinde artık görüntülere yoğunlaşmaktan ziyade onları sade
ce seyrediyor olacaksınız. Uygulama süresince kademeli olarak
kendinizi rüya aleminde bulacaksınız.
Yorum
Doğanız, canlı hayaller kurmaya yatkın değilse biraz önce anla-
119
tılan imgelemleri net ve ayrıntılı olarak hayalinizde canlandıra

mayabilirsiniz. Bu işlem size zor geliyorsa, teknikte ustalaşmaya
çalışmadan önce iki ek alıştırmayı yapmanız gerekir (Bkz. Ek
Bölüm). İlki, gerçek mum alevine yoğunlaşmayı içeren alıştır
madır. Yoğunlaşma becerinizi artırırken hafızanızdaki imgenin
temeli olan alevi mümkün olduğunca canlı bir şekilde hayal et
menizi sağlayacaktır. İkinci imgeleme alıştırması ise görüntüleri
canlı ve ayrıntılı olarak hayal edebilme becerinizi geliştirmenize
katkıda bulunur. Bu iki alıştırmada ustalaştıktan sonra nilüfer
çiçeği alevi tekniğini uygulamanız kolaylaşacaktır.
(Tulku 'dan uyarlanmıştır. 21)
Diğer Zihinsel Güçlere Dikkat
Uykuya dalarken, azami fakat bilinçli çaba gerektiren diğer bilişsel

süreçleri de uygulayabilirsiniz. Böylece bildiğiniz üzere bedeniniz
uykuya dalarken bilişsel süreç sizi uyanık zihninizle birlikte uyku
ya taşıyacaktır. Temel yaklaşım rahat bir şekilde ama aynı zamanda
ihtiyatla yatağa uzanmanızı ve tekrar edici bir zihinsel işlevi yerine
getirmenizi gerektirir. Dikkatinizi görevinize yoğunlaştırırken, çev
renize dair algılarınız etkinliğini yitirerek kapanacak ve uykuya da
lacaksınız. Zihinsel görevi yerine getirdiğiniz sürece bilinciniz açık
olacaktır. WILDs ile sonuçlanan bu yöntemi on yıl önce doktora te
zim için yaptığım araştırmalar sırasında geliştirdim.22
120
SAYI SAYARAK UYKUYA DALIN

nızı, kollannızı ve bacaklannızı gevşetin. Kaslannızdaki ve zih
ninizdeki tüm gerginliklerden annın ve derin ve ağır ağır nefes
korkularınızdan arının. Henüz uyanmışsanız muhtemelen yete
rince gevşemiş durumdasınızdır. Aksi halde kademeli olarak
rahatlama alıştırmalarını (sayfa 65) veya 6 1 noktalı rahatlama
alıştırmalarını (sayfa 66) uygulayın.
2. Uykuya dalarken sayı sayın

Uykuya dalarken " 1 , Rüya görüyorum; 2, Rüya görüyorum. . . "
diye sayarak dikkatinizi korumaya çalışın. l OO'e kadar saydık
tan sonra isterseniz tekrar başlayabilirsiniz.
3. Rüya gördüğünüzün farkına varın

Dikkatinizi kaybetmeden sayı saymayı sürdürürken bir noktada
"Rüya görüyorum . . . " dediğinizi duyacak ve rüyada olduğunuzu
fark edeceksiniz!
Yorum
Amacınızı hatırlamanızı sağlayacak olan "Rüya görüyorum"
ifadesi çok da gerekli değil. Dikkatinizi muhafaza ederek say
dığınızda beliren görüntülerin rüya olduğunu fark etmeniz de
mümkün.
Kendinize bir gözlemci bulabilirseniz bu teknikle kısa zamanda
gelişim gösterebilirsiniz. Yardımcınızın görevi, uykuya daldığı
nızı anladığı anda sizi uyandırarak kaçıncı sayıda kaldığınızı ve
rüyanızda ne gördüğünüzü sormak olacak.
121
Gözlem yapanın görevi zor görünse de aslında birinin uykuya

daldığını anlamak kolaydır. Kişinin uyuduğunu anlamanın bazı
gözle görülür sinyalleri vardır; hafif kısılmış ışıkta, göz kapa
ğının altında hareket eden gözleri görebilirsiniz. Yavaşça sağa
sola hareket eden gözlerin yanı sıra dudak, yüz, el, ayak ve vücut
kaslarında meydana gelen seğirmeler uykunun güvenilir sinyal
lerdir. Kişinin uyuduğuna dair bir başka sinyal de düzensiz nefes
alış verişleridir.
Alıştırmayı uygularken gözlemciniz sizi uyandırarak hangi sa
yıda kaldığınızı ve rüyanızda ne gördüğünüzü sormalı. İlk başta
belki de "50, Rüya görüyorum . . . " diye saydığınızı zannedebi
lirsiniz çünkü tam o anda rüya görmeye başlayarak saymayı
bırakmış olabilirsiniz. Bu durumda açık bilincinizi korumaya
niyetlenerek alıştırmayı uygulamaya devam edin. Bir saat içinde
yaklaşık on kez uyandırıldıktan sonra çalışma meyvesini verme
ye başlayacaktır. Er ya da geç " 1 00, Rüya görüyorum. . . " dediği
nizde rüya aleminde olduğunuzu fark edeceksiniz!
(LaBerge 'den uyarlanmıştır. 23)
Beden veya Benliğe Dikkat

Uykuya dalarken dikkatinizi bedeninize verdiğinizde gerildiğini
veya gizemli titreşimlerle sarsıldığını ya da tamamıyla felce uğra
dığınızı hissedersiniz. Bütün bu alışılmadık beden halleri uykuyla,
çoğunlukla da REM süreciyle ilgilidir.
2. Bölüm'den hatırlayacağınız üzere REM sürecinde, gözlerini
zin hareketliliği ve nefes almanızı sağlayan kaslar dışındaki diğer
tüm kaslarınız felç olur. REM uykusu, belli başlı, özel amaca yöne
lik bazı beyin sistemlerinin müşterek faaliyetlerini içeren psikolojik
122
bir durumdur. Mesela, bağımsız sinir sistemleri kasların felce uğra

masına sebep olurken duyular vasıtasıyla alınan bilgiyi ve korteksin
faaliyetini engeller. Bu üç sistem birlikte çalıştığında beyniniz REM
sürecine girecek ve muhtemelen rüya göreceksiniz.
REM sürecine ait bu sistemler her zaman aynı anda faaliyete ge
çip aynı anda durmaz. Mesela, felç sistemi tamamen ortadan kalk
madan uyanmaya başlayabilir ve uyanmanıza rağmen kaslarınız
hareket edemeyebilir. Uyku felci denen bu durum (nadiren) uykuya
dalarken veya (daha çok) uykudan uyanırken gerçekleşebilir. Neler
olduğunu bilmiyorsanız yaşayacağınız ilk uyku felcinde dehşete ka
pılabilirsiniz. Çoğunlukla insanlar boşu boşuna hareket etmek veya
uyanabilmek için çabalayıp durur. Oysa yaşanan bu paniğin faydası
yoktur; daha çok beyindeki !imbiği (duygusal) harekete geçirerek
REM sürecinin devam etmesine sebep olur.
Uyku felci zararsızdır. Başınıza geldiğinde boğulduğunuzu veya
adlandıramadığımz şeytani güçlerin varlığını hisseder gibi olursu
nuz. Bunun sebebi, yan uyur beyninizin yaşanan anormal durumu
yorumlamasından başka bir şey değildir; korkunç bir şey oluyor!
Karabasanlar hakkındaki orta çağa özgü bu yorumlar (kötü ruhların,
uyuyan kadınların üzerine çöküp onlarla cinsel ilişkiye girmeleri
gibi) yaşanan uyku felcinin abartılarak çarpıtılmasından başka bir
şey değildir. Bir daha uyku felci yaşadığınızda sadece rahatlamaya
çalışmak yeterli olacaktır. Kendinize, birkaç saat önce ve her gece
yaşanan REM sürecinde olduğunuzu hatırlatın. Hiçbir zararı dokun
madan birkaç dakika içinde geçip gidecektir.
Uyku felci, korkulacak değil, dört gözle bekleyeceğiniz ve yönlen
direbileceğiniz bir durumdur. Uyku felci REM sürecinin eşiğinde ol
duğunuzun göstergesidir. Bir ayağınız uyanık dünyadayken diğeri rüya
alemindedir. Tek bir adımla bilinçli rüyalara dalmanız işten bile değil.
Takip eden alıştırma son adımı atabilmenize yardımcı olacaktır.
123
İKİZ BEDEN TEKNİÖİ
korkularınızdan arının.
2. Bedeninize yoğunlaşın
Şimdi dikkatinizi tamamen bedeninize yoğunlaştırın. 6 1 nok
talı rahatlama alıştırmasını uygulayarak (sayfa 66) dikkatinizi
bir noktada yoğunlaştırdıktan sonra diğer noktaya geçin. Yo
ğunlaştığınız her noktada bedeninizde uyanan hislerin farkına
varmaya çalışın. Bedeninizde oluşan garip hislerin, titreşimin ve
değişimlerin işaretlerine dikkat edin. Bunlar REM sürecine ait
uyku felcinin müjdecisidir. Siz er ya da geç yukarıdaki hisleri
deneyimlediğinizde fiziksel bedeniniz tamamen felçli duruma
geçecek. İşte bu aşamada felce uğramış bedeninizi terk edip
rüya bedeninize girerek rüyalar alemine dalabilirsiniz.
3. Bedeninizi terk edip rüya lllemine girin

Fiziksel bedeniniz felce uğradığı an yola çıkmaya hazırsınız.
Felce uğramış bedeninizin fiziksel bedeninizle aynı hislere sahip
büyülü, hareket edebilen bir "ikizi" olduğunu unutmayın. Her
akşam fiziksel bedeninizin yerini alan rüya bedeninizi, bilinçli
rüyalar haricinde nadiren fark edebiliyorsunuz. Şimdi kendinizi
bir tüy kadar hafif rüya bedeninizde hayal edin ve uçmanın ya
da ikiziniz olan fiziksel bedeninizden sıyrılmanın nasıl bir his
olacağını hayal etmeye çalışın. Hareketi kısıtlanmış fiziksel be-
124
deninizden ayrılın. İster yataktan sıçrayın, ister düşün isterseniz

emekleyerek uzaklaşın. Havada oturun veya zemini delip geçin.
Tavandan çıkarak uçun ya da sadece ayağa kalkın. İşte şimdi
bilinçli rüya alemindesiniz.
Yorum
"Yataktan çıkar çıkmaz" bilin ki başka diyarda bir yabancısınız.
Rüya bedeninizin ve etrafınızdaki her şeyin rüya alemine ait ol
duğunun farkına varın. Buna az evvel terk ettiğiniz yatak da da
hil; o artık bir rüya yatağı. Aynı şekilde az önce terk ettiğiniz ve
fiziksel bedeniniz olduğunu düşündüğünüz "uyuyan beden" de
artık bir rüya bedeni. Gördüğünüz her şey rüya aleminize ait.
"Astral" bedeninizle fiziksel dünyanın üzerinde uçtuğunuzu
düşünüyorsanız birkaç eleştirel gözlem yaparak durum tespitin
de bulunmanızı tavsiye ederim. İşte size birkaç örnek: ( 1 ) Kitap
taki bir paragrafı iki kez okumayı deneyin. (2) Dijital saatinize
bakın, gözlerinizi kaldırdıktan birkaç saniye sonra tekrar bakın.
(3) Bu paragrafı bulup okumayı deneyin ve kendi sonucunuzu
çıkarın!
(Tholey24 ve Rama 'dan25 uyarlanmıştır)
İki beden mi yoksa tek bir beden mi?
Tholey'nin de dediği gibi "İkinci beden tecrübesi, naifbir epistemo

lojiye dayanan gereksiz bir zandır."26 Daha önceki paylaşımlarımda
da açıkladığım üzere "beden dışı deneyimler" çoğunlukla iki fark
lı bedenimiz olduğu izlenimine kapılmamıza neden olur; fiziksel,
dünyaya ait olan bedenimiz ve daha uhrevi, astral bir beden. Aslına
bakarsanız deneyimlenen tek bir beden vardır ve bu deneyimlenen
125
fiziksel bir beden değil, beden imgesi'dir - beynin fiziksel bedene

dair temsilidir. Fiziksel dünyada, rüyada veya beden dışı astral se
yahatlerde, bedenimizden her sıyrıldığımızda deneyimlenen, beden
imgemizdir.27 İki beden anlayışı gereksiz olduğundan, Tholey'nin,
metafizik bavulumuzdan bir bedeni atarak, tek beden tekniğini uy
gulamayı isteyebilirsiniz.
TEK BEDEN TEKNİGİ
Bir rüyadan uyandıktan sonra sırt üstü veya yan pozisyonda
yatarak gözlerinizi hafifçe kapatın. Yerinizi sağlamlaştırın ve
ardından yüzünüzü başınızı, boynunuzu, sırtınızı, kollarınızı
ve bacaklarınızı gevşetin. Kaslarınızdaki ve zihninizdeki tüm
gerginliklerinizden arınarak derin ve ağır ağır nefes alıp verin.
Rahatlamanın keyfini çıkarırken niyetinizin bilinçli olarak rüya
durumuna gireceğini kendinize tekrar edin; diğer tüm düşünce
lerden, endişelerden ve korkulardan sıyrılın.
2. Bedeninize yoğunlaşın
Şimdi dikkatinizi tamamen bedeninize yoğunlaştırın. 6 1 noktalı
rahatlama alıştırmasını (sayfa 66) uygularken her noktaya yo
ğunlaştırdığınız dikkatinizi bir noktadan diğerine kaydırın. Yo
ğunlaştığınız her noktada bedeninizde uyanan hislerin farkına
varmaya çalışın. Bedeninizde oluşan garip hislerin, titreşimin ve
değişimlerin işaretlerine dikkat edin. Bunlar REM sürecine ait
uyku felcinin müjdecisidir. Er ya da geç yukarıdaki hisleri de
neyimleyeceksiniz ve bedeniniz hızlı bir şekilde tamamen felç
durumuna girecek. Tam bu aşamada felce uğramış bedeninizi
terk edip rüya bedeninize girerek rüyalar alemine dalabilirsiniz.
126
3. Bedeninizi terk edin ve rüya alemine girin

Fiziksel bedeninizin felce uğradığını fark eder etmez yola çık
maya hazırsınız. Unutmayın ki şu an deneyimlediğiniz felce uğ
ramış fiziksel bedeniniz hareket edemez (zihinsel alanda) çünkü
algılarınız fiziksel bedeninizin şu an hareketsiz olduğu sinyalini
veriyor. Algılarınız kapandığında (REM sürecinin derinlerine
indiğinizde) bedeninizin önceki durumuna işaret eden (hafızanız
hariç) hiçbir bilgi olmayacak. Artık, algılarınızın sebep olduğu
çelişki olmaksızın beden imgenizin veya rüya bedeninizin hare
ketlerini hissetmekte özgürsünüz. Beden imgeniz, rüya aleminin
doğası gereği, fiziksel bedeninizin durumundan bağımsız hare
ket edebilir.
Dahası, uyku felcindeyseniz algılarınızdan gelen bilginin ke

silmesi an meselesidir. Siz sadece bedeninizin hareket ettiğini
hayal edin. Uyuduğunuz yataktan farklı bir yerde - herhangi bir
yerde, herhangi bir pozisyon ya da durumda - olduğunuzu hayal
edin.
Rüya bedeninizi yataktan başka bir yerde hayal etmeyi ba
şardığınız an fiziksel bedeninizin hissettiği felçten kurtulmuş
olacaksınız.
Yorum
"Yataktan kalkar kalkmaz" rüyada olduğunuzu fark etmelisiniz.
Aynı uyarı tek beden tekniği ve ikiz beden yöntemi için de geçer
lidir. Unutmayın ki rüya bedeninizde hareket ediyorsunuz ve etra
fınızdaki her şey rüya alemine ait. Gördüğünüz her şey bir rüya.
(Tholey28 ve Rama 'dan29 uyarlanmıştır.)
127
Tek bir bedenle mi yoksa beden olmadan mı?
Son teknikte deneyimlediğimiz tek beden (imge), naif metafiziksel

bir gerçeklikten öte değil. Beden imgeniz, zihninizin oluşturduğu
fiziksel bedeninizin bir modelidir. Beden imgeniz, siz uyanıkken fi
ziksel bir bedenmişçesine davranır. Bunun nedeni bedeninizin, du
yular vasıtasıyla içinde bulunduğu pozisyon ve duruma dair beyni
nize gönderdiği bilgidir; beyniniz, duyulardan aldığı bilgiyle fiziksel
bedeninizin o anki pozisyon ve durumuna dair bir model oluşturur.
Sonuç olarak, siz, beyninize ait olan modeli (ki bu beden imgeniz
dir) fiziksel bedeniniz olarak algılarsınız.
Fiziksel bedeninizin yaptıklarını takip ettiğinizde, bu anlatılan
lar anlam kazanıyor. Beyniniz, kendi ayağınızla takılıp düşmemeniz
için fiziksel bedeninizin bulunduğu durum hakkında mükemmel bir
şekilde güncellenen bir model muhafaza etmek durumundadır.
Şimdi deneyimlere dair çok farklı bir durumu ele alalım; REM
uykusu. Bu durumdaki bedeniniz, beyninize görsel hiçbir bilgi ak
tarmaz. Sonuç olarak da beyniniz, fiziksel bedeninize uygun dü
şecek şekilde bedeninizin durumunu güncelleyemez. Bir anlamda
beyniniz, uyuyan bedeni kaybetmiştir. Böylelikle rüya aleminde ke
yifle seyahat eden beden imgeniz, beyniniz algı yoluyla bilgi alıyor
olsaydı hiçbir yere gidemeyeceğinden habersizdir!
Gelin, beyninizdeki beden modelini etraflıca inceleyelim. Bu mo
del, fiziksel bedeninizin pozisyonunu, faaliyetini ve durumunu temsil
etmiyorsa neden beyniniz fiziksel bedeninizin görünümü, işlevselliği,
topolojisi veya şeklini muhafaza etme ihtiyacı duysun? Tholey'nin de
diği gibi, "Kişinin rüya aleminde tecrübe ettiği bedeni sadece uyanık
hayatından aktarılmış bir fenomendir ve kolaylıkla feda edilebilir."30
Bu durum, metafizik bavulurnuzdan fazlalıkları çıkararak hafiflemiş bir
şekilde seyahat etme imkanını tanır. İkiz beden tekniğinden tek beden
tekniğine geçtik; bundan sonraki adım ise bedensiz olma tekniğidir.
128
BEDENSİZ OLMA TEKNİGİ
Bir rüyadan uyandıktan sonra sırt üstü veya yan pozisyonda ya
tarak gözlerinizi hafifçe kapatın. Yerinizi sağlamlaştırın ve ar
dından yüzünüzü başınızı, boynunuzu, sırtınızı, kollarınızı ve
bacaklarınızı gevşetin. Kaslarınızdaki ve zihninizdeki tüm ger
ginliklerinizden arının; derin ve ağır ağır nefes alıp verin. Rahat
lamanın keyfini çıkarırken düşünce, endişe ve korkularınızdan
kurtulun. Henüz uyanmışsanız muhtemelen yeterince gevşemiş
durumdasınızdır. Aksi halde kademeli olarak rahatlamak için
sayfa 65'de yer alan alıştırmaları veya sayfa 66'daki 61 noktalı
rahatlama alıştırmalarını uygulayın. Sakinleşerek, yavaş yavaş
daha da rahatlamanıza izin verin ta ki zihniniz sakin denizler
gibi durulana kadar.
2. Kısa bir süre sonra bedeninizi hissetmeyeceğinizi düşünün

Uykuya dalarken, uyku halindeyken bedeninizi hissetmeyeceği
niz fikrine yoğunlaşın.
3. Rüya aleminde bir ego-noktası olarak seyahat edin

Bedeninizi artık hissetmediğinizde kendinizi, rüya aleminde al
gılayan, hisseden, düşünen ve eylemde bulunan bir farkındalık
noktası olarak hayal edin. Rüya aleminde, bir ışık huzmesindeki
toz zerresi gibi özgürce gezin.
Yorum
Hayatta bedensiz bir zerre olmak bazıları için bir şeylerin ek
sik olduğu hissini doğurabilir. Sakın korkuya kapılmayın, rüya
aleminde istediğiniz anda edinebileceğiniz birçok rüya bedeni
var. Tholey, bedensiz olma tekniğinden tek bir açıdan farklılık
129
gösteren, imge-ego-noktası tekniği diye bir birleşim yöntemin

den bahseder. Bu yöntemde de yine uyutucu bir imgeye odak
lanmalısınız. Tholey, bunu şu şekilde açıklıyor: "Görsel rüya
sahnesi oluştuysa bu sahneye seyahat etmek mümkündür. Ego
noktası, belli şartlar altında başka bir rüya bedenine girebilir ve
onun 'motor-sistemini' ele geçirebilir."31
(Tholey 'nin "Ego-Noktası Tekniği "nden uyarlanmıştır.32)
Şimdi Ne Olacak?
Son iki bölümde bilinçli rüyaları harekete geçirme yöntemlerini
açıkladık. Bütün teknikleri denedikten sonra size en uygun olanı
na odaklanın. Sıklıkla uygularsanız zamanla daha da ustalaştığınızı
göreceksiniz. Ne kadar çok rüyada bilinciniz açılırsa o kadar çok
bilinçli rüya görürsünüz. Bilinçli rüya alemine bir kez girdikten son
ra karşınıza şu soru çıkabilir: Artık burada olduğunuza göre şimdi
nereye gidecek ve ne yapacaksınız?
Takip eden iki bölüm, bilinçli rüyalarınızın süresini uzatmanıza
yarayacak desteği ve yöntemleri sunup, bilinçli rüyalarınıza uyarla
manıza yardımcı olmanın yanında, rüya imgeleriyle nasıl çalışaca
ğınızı gösterecek.
130
5
Rüyaların İnşası
Rüyalar Dünyanın Modelleridir

Bu bölüm, rüya sürecini anlamanızı kolaylaştıracaktır. Rüya gören
zihniniz bulutlarda olacağından, keşiflerinizi ancak ve ancak bir
ayağınız yere sağlam basarken yapabilirsiniz.
2. Bölüm'den hatırlayacağınız üzere, beynin temel görevi dün
yadaki eylemlerinizin sonuçlarını tahmin etmek ve onları kontrol
altında almaktır. Görevini başarıyla tamamlamak adına dünyaya
ait kusursuz bir model oluşturur. Dünyada neler olduğuna dair en
iyi tahmini yürütebilmesi, o an duyu organlarından gelen bilgiyle
mümkündür. Uyku esnasında beyin, duyulardan çok az bilgi alır. Bu
durumda ulaşabileceği en kolay bilgi kafanızın içindekilerdir - anı
larınız, beklentileriniz, korkularınız, arzularınız vesaire. İnanıyorum
ki rüyalar, beynimizin dahili bilgileri kullanarak dünyanın bir ben
zerini yaratmasından ibarettir.
Bu teoriye göre ıüya görmek, uyanıkken dünyayı anlamak için kullan-
131
<lığımız algısal ve zihinsel süreçlerin sonucudur. Bundan dolayı ıüyalan

anlamak için uyanıkken yaşadığımız algı sürecini anlamak ve zihnin işle
vinin uyku tarafından nasıl değiştirildiğini dikkate almak durumundayız.
Algının İnşası
Algısal deneyimler, algılanan karmaşık bilgilerin öncelikle bilinçaltı
tarafından değerlendirilmesiyle inşa edilir. Bu süreç, algısal bilgi
lerden öte, birçok noktayı kapsamaktadır. Söz konusu noktalar, iki
sınıfa ayrılır: Beklenti ve güdüler.
Beklenti ve algı
Algı (gördüklerimiz, duyduklarımız, hissettiklerimiz vs.) büyük
oranda beklentilerimize bağlıdır. Beklediğimizi algıladığımız kesin
bir gerçekliktir. Beklentiler birçok şekle girer: Bunlardan en önem
lisi bağlamdır. Bağlamın, algılan etkileme gücünü anlamak için aşa
ğıdaki iki cümlenin her birini ne kadar sürede okuduğunuzu ölçün:
Anlamlı bir cümleyi doğru buradaki kelimeler önceki cümleyi

sözlerin karmaşık dizilişte okunması çok daha kolaydır olduğu
önceki meydana getirdiğinden cümle ile kıyaslandığında.
Sözlerin karmaşık dizilişte olduğu önceki cümle ile kıyaslandı

ğında, buradaki kelimeler anlamlı bir cümleyi meydana getirdi
ğinden doğru okunması çok daha kolaydır.
İlk cümleyi okumanız belki nispeten uzun sürdü. İkinci cümlede

ise kelimelerin diziliminde bir anlam sezdiniz; her kelime görmeyi,
okumayı ve anlamayı kolaylaştıracak şekilde önceki ve sonrakiyle
bağlantılıydı. İ lk cümle ise bağlam bakımından düzensiz kelime di
zilişine sahip olduğundan daha uzun sürdü.
Aynı şekilde tanıdık olanı algılamak, tanımadık olanı algılamak-
132
Rüyaların inşası
tan daha kolaydır. Şekil 5. 1 'de bulunan üç örneği birlikte çözme

ye çalışalım. Üç figürden her birini tanımlamak için ne kadar süre
harcadınız? Muhtemelen önce köpeği tanıdınız sonra gemiyi ve son
olarak da fili. Bu sıralama üç figürden nispeten tanışık olduğunuza
göre değişir. Doğal olarak tanıdık olan beklentinin kendisidir.
. '
..
' "" "- �

-- ·· '
B
Şekil 5. 1. Tamamlanmamışfigürler
Algıyı etkileyen önemli unsurlardan bir diğeri de yakın zaman

içinde yaşanan tecrübedir. Steinfeld, okyanusta tekne gezisiyle ilgili
bir hikaye dinleyen deneklerin, şekil 5 . 1 'deki c figürünün bir vapur
olduğunu anlamalarının beş saniyeden kısa sürdüğünü tespit etti.1
Alakasız bir hikaye anlatılan grubunsa figürü anlamaları otuz saniye
sürdü. O anda yaşanan olayların az önce yaşananlarla benzer olması
gibi bir beklenti içine gireriz.
133
Şekil 5.2. Mürekkep lekesi mi yoksa. . ? .
Kişisel ilgi alanlan, uğraşlar ve karakter yapısı, yaşanan tecrü

beleri güçlü bir şekilde etkiler. Bu gerçek, kişilik değerlendirmeleri
için anlamsız şekillerin yorumlandığı, Rorschach'ın mürekkep tes
ti gibi testlerde kullanılır. Barlett, mürekkep lekelerini yorumlayan
deneklerin, kişilikleri ve uğraşlarıyla ilgili birçok bilgiyi ele ver
diklerini tespit etti. Mesela, aynı mürekkep lekesi bir kadına "tüylü
bir boneyi" anımsatırken bir papaza "Nebukadnezar' ın şiddet dolu
zindanlarını," bir psikoloğa ise "sindirim sisteminin, temel lomber
bölgesine ait bir görüntüyü" anımsatmıştır.2 Şekil 5.2'ye bakın: Mü
rekkep lekesi size neyi andırıyor?
Mürekkep lekesi gibi olmasa da kişilerin profesyonel iş hayatları
da algıda önyargıya neden oluyor. Clifford ve Bull bir grup polis ve
bir grup sıradan insana birkaç saat boyunca şehirdeki bir sokağın
kayıtlarını seyrettirdiler. Yapmaları gereken (daha önce vesikalık fo
toğrafları gösterilen) serserileri ve (yasal ve yasal olmayan) durum
ları saptamaktı. Her iki grup da aynı sayıda kişi ve olay tespitinde
bulunmuş olsa da polisler sivillerden daha fazla hırsızlık suçu id
diasında bulundu.3 Polisler suç görme beklentisinde olduklarından,
134
bu beklentilerini görüyorlar. Beklentileriniz, etrafınızdakileri nasıl

görmek isterseniz öyle algılamanız yönünde sizi etkiler.
Güdü ve algı
Algıyı etkileyen önemli başka bir unsur da güdülenmedir. Güdüler,

eylemlerimizin sebebidir. Açlık, susuzluk ve cinsellik gibi temel ih
tiyaçlardan tutun, ilgi ve onaylanma, kendine güven gibi psikolojik
ihtiyaçlar ve en nihayetinde fedakarlık ve Abraham Maslow'un ken
dini gerçekleştirme olarak adlandırdığı, kişinin kendi eşsiz potan
siyelini gerçekleştirmesi anlamına gelen daha yüce dürtülere kadar
birçok farklı güdüye sahibiz. Farklı seviyedeki bu güdülerin hepsi
algılarımızı etkileyebilir.
En alt seviyedeki güdülerin etkisini incelemek kolaydır. Mese
la, bir deneyde çocuklardan madeni paraların boyutlarını tahmin
etmeleri istendi. Aynı madeni para gösterildiği halde, fakir aileler
den gelen çocuklar parayı, zengin ailelerin çocuklarından daha bü
yük gördüler. Başka bir deneyde okul çocuklarına yemekten önce
ve sonra anlamsız şekiller gösterildi ve çocuklar gösterilen şekilleri
açken daha çok yemeklere benzettiler. Bir atasözünün de dediği gibi
"Ekmeğin nasıl göründüğü, aç olup olmamanıza bağlıdır."
Güçlü duygular davranışları güdüler ve algıyı etkiler. Öfkeli insanla
rın başkalarını düşman olarak görmeye hazır olduklarına şahit olmuşsu
nuzdur mutlaka. Korkak insanlar da çalılıkları bir ayıya benzetmek gibi

korktukları şeyleri görme eğilimindedirler. Daha olumlu bir örnekse,
aşıkların gördükleri yabancıları sevgililerine benzetmeleridir.
Genel olarak güdüler, kişilerin belli ihtiyaçlarını tatmin etmek
amacıyla harekete geçmelerini sağlar. Sahip olduğunuz güdü veya
duygu, algıladıklarınızı olmasını istediğiniz şekilde görmeniz doğ
rultusunda etkileyecektir.
135
Şemalar: Zihne Engeller İnşa Etme

Algılamak incelemeyi ve elemeyi gerektiriyorsa, o vakit beyin algı
lananı eşleştirecek bir yöntem saptamalıdır. Farz edelim ki şekilsiz
bir ışık motifi görüyorsunuz. Gördüğünüz nedir? Çalılık mı, ayı mı?
Taş mı, kağıt mı? Saydıklarımızdan birini görebilmeniz için algıla
rınızdan süzülen bilgiyi, çalılık, ayı, taş, kağıt ile eşleştirecek zihin
modeline sahip olmanız gerekir. Sonuç olarak modele uygun düşeni
göreceksiniz.
Aynı yöntem, zihne ait dil, sebep ve hafıza gibi daha soyut se
viyeler için de geçerlidir. Mesela, zihninizde davranış inceliği ve
doğruluk kalıpları yoksa belli bir durumda karşınızdakinin düşünce
li olduğuna veya doğru konuştuğuna dair bir yargıya varamazsınız.
"Şema" veya "çerçeve" ya da "komut" olarak adlandırılan zihin mo
delleri, algı ve düşünceye dair engelleri oluştururlar.
Yeni şemalar, genetik olarak aldığımız eski şemaları uyarlamak
la oluşur. Dünyanın nasıl işlediğine dair eski kuralları yakalayarak,
gelecekte nasıl işleyeceğine dair varsayımlarda bulunuruz. Şema,
dünyaya ait bir model veya kuramdır. Psikolog David Rumelheart,
"Şema, karşılaştığımız olayların, objelerin veya durumların doğası
na dair söze dökülmemiş, resmi olmayan, kişiye özel bir çeşit ku
ramdır. Dünyayı yorumlayabilmek için bir dizi şemaya sahibiz," dü
şüncesini ileri sürüyor ve "bir açıdan gerçekliğin doğasına dair bize
ait kuramları oluşturur," diye ekliyor.4
Şemalar, deneyimleri özellik veya nitelikleri doğrultusunda,
objeleri, kişileri veya durumlarıysa türüne özgün kümeler halinde
gruplayarak düzenlememize yardımcı olur. Varsayımlardan oluşan
bu kümeler duyularımızdan aktarılan eksik bilgilerin ötesine geçe
rek bütünü algılamamızı sağlar.
136
ALIŞTIRMA:
ŞEMALAR BİZİ, VERİLEN BİLGİNİN ÖTESİNE
NASIL TAŞIR
J. llikayeyi okuyun
Şemaların anlayışı nasıl etkilediğini anlamak için takip eden hi
kayeyi okuyup, sonraki bölüme geçmeden gözünüzde canlan
dırmaya çalışın:
Nasrettin Hoca bir dükkana girer ve dükkan sahibine "Beni daha

önce gördün mü?" diye sorar. "Daha önce seni hiç görmedim,'
diye cevaplar adam. "O vakit," der Nasrettin Hoca, "ben olduğu
mu nereden bildin?"
2. Olanlarla ilgili emin olduğunuz şeyleri listeleyin

Hikayeyi gözünüzde canlandırdıktan sonra kesin olarak bildik
lerinizin bir listesini çıkarın. Başka bir deyişle listeniz hikaye
de açıkça verilmiş bilgilerden oluşmalı; Dragnet dizisindeki
Joe'nun dediği gibi "Sadece gerçekler hanımefendi." İstediğiniz
zaman hikayeye tekrar bakabilirsiniz. Listeyi tamamlamak için
ihtiyacınız olduğu kadar zaman kullanabilirsiniz (beş dakika
veya daha fazla). Başlamanıza yardımcı olabilmek için şu liste
nin devamını getirebilirsiniz: ( 1 ) Nasrettin Hoca dükkana girdi.
(2) Nasrettin Hoca bir soru sordu. (3) Dükkan sahibi sorusuna
cevap verdi. (4) . . . gibi.
3. Ne olmuş olabileceğine dair makul tahminlerden oluşan bir

liste yapın
Şimdi de size göre hikayede neler yaşanmış olduğuna dair bir
137
liste hazırlayın. Yapacağınız varsayımların temeline dikkat edin.

İstediğiniz an hikayeyi tekrar okuyabilirsiniz. Yürüteceğiniz
tahminler beş veya on dakika sürmeli. İstediğinizde bitirebilirsi
niz tabii, fakat elinizde en az on iki tahminden oluşan bir listeniz
olsun. İşte size bir başlangıç: (a) Nasrettin Hoca bir erkek. (b)
Dükkan sahibi kör değil. (c) Nasrettin Hoca'nın iki bacağı var.
(d) Dükkan sahibi yalan söylemiyor.
Yorum
Tahminlerinize dayanan liste, gerçekler listesinden çok daha
uzun olabilir. Muhtemelen aklınıza gelen tüm gerçekleri listele
diniz, fakat tahminlerden oluşan listeyi yaparken sonsuza kadar
devam edebileceğinizi görünce bir noktada bıraktınız. Dünya
hakkında birçok varsayımda bulunuruz, doğrudan gözlemledik
lerimizden çok daha fazla.
Hikaye hakkında nasıl da varsayımlarda bulunduğunuza bir
bakın. Zihninizdeki dükkan taslağı, dükkan sahibinin işinin bir
şeyler satmak (muhtemelen ürün veya hizmet) olduğunu düşün
menize sebep olur. Dükkanın güneş ışığı veya başka bir ışıklan
dırma ile aydınlatıldığı; dört duvarının, tavanının, bir veya iki
kapısının ve büyük olasılıkla camlarının ve kesinlikle bir zemi
ninin olduğu; dükkanın bir girişinin bulunduğu (yol veya patika)
ve muhtemelen şehrin merkezinde konumlandığı varsayımların
da bulunursunuz. Sosyal davranışınız gereği Nasrettin Hoca'nın
dükkana camdan değil, kapıdan girdiğini düşünürsünüz. Başka
herhangi birini muhatap almadan soruyu doğruca dükkan sahi
bine yönelttiği; dükkan sahibi ve Nasrettin Hoca'nın daha evvel
tanışmadıkları; sohbet ederken ikisinin de aynı dili kullandığı
gibi benzer şeyleri düşünürsünüz. Genel geçer kurallara dair şe
manız doğrultusunda, genel fizik ve hukuk kurallarının geçerli
138
olduğunu; yer çekimi olduğunu; dükkan kapısının gıcırdadığını;

Nasrettin Hoca'nın dükkan sahibi olmadığını (ve bundan dolayı
da kendiyle konuşmadığını); Nasrettin Hoca'nın köpekle konuş
madığını ve en nihayetinde de tahmin yürütmenin yaratıcılık
ve dayanıklılıkla sınırlı olduğunu fark ettiğinize göre, Nasrettin
Hoca'nın büyük bir ciddiyetle şaka yapabildiğini anladığınızı
düşünüyorum.
Her şey için bir şema
Büyük olasılıkla önceki alıştırmayı yaparken şemaların kalıplaşmış

yargılarla birçok ortak noktaya sahip olduklarını keşfettiniz. Mese
la, farkında olmadan dükkan sahibinin erkek olduğunu düşündünüz.
Ayrıca taslakların normalde bilinçli bir şekilde incelenmediğini de
gördünüz. Sahip olduğumuz taslakların çoğu zaman farkında deği
liz, mesela sosyal ortamlarda uyulan kurallar gibi. Genellikle yap
tığımız, içinde bulunduğumuz durumu algılayarak (resmi, dostlar
arasında, yakın) ona göre davranmaktır.
Uygun ("beklenen") davranış, ait olduğu şema doğrultusunda
kendiliğinden belirlenir. Sonuç olarak bir operadaysanız operaya
dair şemanız, koridorda aşağı yukarı yürümek yerine sessizce yeri
nizde oturmanıza sebep olacaktır.
Artık her şeyin bir şeması olduğuna ikna olmuşsunuzdur herhal
de. ''Nasıl ki büyük küçük her şeyin teorisi varsa," diyor Rumelhart,
"şemalar da her seviyeye ait bilgiyi temsil edebilir - ideolojiler ve
kültürel gerçekliklerden dilimize uygun cümle yapısı, dilimizdeki
beli bir kelimenin anlamı ve alfabemizdeki hangi harflerin hangi
sesi temsil ettiği bilgilerine kadar. "5
Şemalar, birbirine bağlıdır. "Operadaki izleyici" gibi belli bazı
şemalar beraberinde birçok şemayı getirir. Mesela kıyafeti gösterişli
139
kadının kraliyet ailesine mensup olduğunu düşünmek yerine sahne

deki sanatçı olduğunu anlamanız gibi.
Şemaları eyleme dökmek
Şimdiye kadar sadece psikolojik anlamda ele aldığımız şemalar tah

minen beyindeki sinir ağlarından oluşmaktadır. Güncel teoriye göre
şemalar, ait oldukları sinir ağındaki faaliyetler tarafından belirlenir.
Freudbilinçli, önbilinç ve bilinçsiz olarak üç adımdan oluşan bir
düşünce yapısı tanımlamıştır. Bu şartlarda şemanın kritik eşikteki
eylemi sonucunda bilinçli deneyim oluşmaktadır.
Başka bir şemayı etkileyemeyecek kadar düşük eylemli şemalar
bilinçaltında kalır. Başka şemaları harekete geçirebilecek eylemde
fakat bilinç durumuna etki etmede yetersiz şemalarsa önbilinçtedir.
Bunu bir örnekle açığa kavuşturalım. Zihninizde aktif olmayan
şemaya ait bir kelime düşünün: Diyelim ki okyanus. Kelimeyi oku
yana kadar okyanusla ilgili birçok başka şemayla birlikte okyanus
şeması da bilinçaltınızda hareketsizdi. Fakat sadece okuyarak, ok
yanus şemasını bilincinize çıkarabilecek kadar hareketlendirmiş
oldunuz. Büyük olasılıkla okyanus şeması balık, martılar ve sahil
gibi beraberinde başka birçok şemayı da bilincinize çıkarmış oldu.
"Batan gemiden kurtarabildiklerin senindir" atasözünü duymuşsu
nuzdur.
Beraberinde birkaç şemayı bilinç seviyesine taşıyan okyanus
kelimesi, başka bazı şemaları da önbilince taşıdı. Bunlar, hemen
aklınıza gelenler kadar olmasa da yine okyanus kelimesiyle ilişki
lendirdiğiniz şemalardır. Mesela, gemiye dair şemanız az da olsa
hareketlenmiş olabilir (artık bilincinize çıkmış durumda).
Bilinçli olarak gemiler hakkında düşünmeseniz de bilinçaltına ait
gemi taslağı 5 .2 'deki şeklin gösterilmesiyle tamamen hareketlenmiş
140
olur. Steinfeld'in okyanus seyahatini anlattığı denekleri gibi, şeklin

bir gemi olduğunu hemen anlayabilirsiniz. Sonuçta, şemaların dav
ranışınızı etkilemesi için illaki bilinç seviyesinde olmalarına gerek
yoktur.
Rüya Görme Modeli
Rüyaların inşası
Rüyaların, algılarımızın yarattığı dünyanın bir benzeri olduğunu id

dia etmiştim. Az önce okuduğunuz uyanıklığa ait algı, bu iddiamı
anlamanıza yardımcı olacaktır.
Öncelikle uykunun algıyı nasıl etkilediğini hatırlayalım.
2. Bölüm'de dışarıdan bilgi alan duyuların ve beden hareketlerinin
engellendiği REM sürecinde, beynin son derece faal olduğunu oku
dunuz. Faal olan beyin belli şemaları algı eşiklerine taşır. Bilince
adım atan şemalar rüyadaki kişinin, dışarıdaki dünyada olmayanları
görüp, hissedip, duyup deneyim/emesine sebep olur.
Normal zamanda gerçekte olmayacak bir şey görecek olsanız
karşıt duyusal bilgi harekete geçerek yanlışı düzeltecektir. Peki, ne
den rüyada böyle olmuyor? Sebebi, beynin hataları düzeltebilmek
için yeterince ya da hiç bilgi alamamasıdır.
Rüyamızda neler görürüz
Rüyadaki deneyimler, bilinç eşiğimizdeki şemaların hareketlenme

siyle gerçekleşir. Peki, hangi şemaların harekete geçeceğine kim
karar veriyor? Uyanık olduğumuz zamanki algı sürecimizle aynı
yöntem; beklenti ve güdüler.
Beklentiler, rüyalarda farklı biçimlerde belirir. Rüya alemimizi
141
inşa ederken daha önce deneyimlediğimiz dünyalara benzemesini

bekleriz. Bu sebepten dolayı yer çekimi, zaman, mekan ve hava ko
şulları rüya alemi için de geçerlidir. Aynı şekilde uyanık algımızı
etkileyen son deneyimlerimiz rüyalarımızı da etkiler. Freud buna
"günün kalıntısı" diyor.
Kişisel ilgi alanımız, meşgalelerimiz ve endişelerimiz uya
nık algıyı etkilediği gibi rüyaları da etkiliyor. Mürekkep lekesin
de Nebukadnezar'ın şiddet dolu zindanlarını gören papaz, pekala
Babil 'in deli kralı hakkında rüya görebilir. Sivillerle kıyaslandığın
da suç görmeye daha eğilimli olan polislerin, aslında var olmayan
suçları gördüklerini hatırlıyor musunuz? Sizce hangi grup suçla ilgi
li rüya görmeye daha yatkın?
Güdüler ve duygular uyanık algıyı güçlü bir şekilde etkiliyor.
Aynı durum rüyalar için de geçerlidir. Özellikle arzuladıklarınızla
ilgili rüyalar görmeniz kuvvetle muhtemeldir - dileklerin gerçekleş
tiği rüyalar. Diyelim ki akşam yemeği yemeden uyudunuz. Anlam
sız şekilleri yemeğe benzeten okuldaki aç çocuklar gibi rüyanızda
yemek görmeniz mümkün. Freud, rüyalarda dileklerin gerçekleşme
si durumundan o kadar etkilenmiştir ki bunu rüya teorilerinin teme
line oturtmuştur. Freud'a göre her rüya bir dileğin gerçekleşmesidir.
Fakat bu, durumu biraz abartmak oluyor; kabusların bunun tersi ol
duğu aşikar.
Aslına bakarsanız, uyanık yaşamınıza ait belirsiz durumları tehlike
olarak yorumlama dürtüsünden dolayı nasıl ki korku daha "gergin"
olmanıza sebep oluyorsa, aynı şey rüyalar için de geçerlidir. Büyük
bir ihtimalle insanların huzursuz ve korku dolu rüyalar görmelerinin
sebebi de budur. Freud'un ileri sürdüğü gibi kişilerin mazoşist olması
ya da bilinçaltlarında korkmak istemelerinden kaynaklanmaz. Daha
çok başlarına gelmesinden korktukları şeylerin gerçekleşmesidir. Ha
yaletlere inanmıyorsanız hayaletlerden korkmazsınız.
142
Rüyalann İnşası
Rüyalar neden hikayelere benzer
Şimdiye kadar anlatılanlar doğrultusunda, çoğunlukla karmakarı

şık ayrıntılardan ve dramatik hikayelere benzer bölümlerden oluşan
rüyaların, daha çok kopuk sahneler, fikirler, duygular ve hislerden
oluşması gerektiğini düşünebilirsiniz. Fakat ben rüyaların, hareket
lenen şemalar yüzünden karışık ve anlamsız olduklarına inanıyo
rum. Bunu anlamak için şemaların, kişiyi verilen bilgilerin ötesine
taşıdığını gösteren alıştırmada, gerçek gözlemlerden çok, tahmini
sonuçlar çıkardığımız alıştırmaya tekrar göz atın (sayfa 1 37). Söz
konusu alıştırma, bazı genel amaçlı şemalardan birçok anlamlı ay
rıntılar çıktığını gösteriyor; nokta işareti gösterilen şema, bir sinek
görebilir; uyuyan beynin bir veya iki şemasını hareketlendirin, rüya
oluşsun.
Hikayeler, efsaneler ve oyunlar kadar anlamlı, komik ve drama
tik içerikleri olan bazı rüyalar vardır. Böyle rüyalardan uyandıktan
sonra, karakterlerin ve olayların önemi sanki rüyanın sonunda açık
lığa kavuşmuş gibi hissederiz. Sanki konu, önceden tüm ayrıntıla
rıyla hazırlanmış gibidir.
İnsanlar böylesi rüyalar yüzünden, belli bir mesaj iletmek iste
yen bilinçaltının, bilinç tarafından yorumlanması gereken bir rüya
oluşturduğunu düşünürler. Bana sorarsanız gördükleri rüya hikaye
şemasının hareketlenmesinden başka bir şey değildir.
Hikaye şeması lafı sizi şaşırtabilir ama unutmayın ki her şey için
bir şema vardır. Hikaye veya anlatıcı şeması, insan kültürünün kabul
görmüş evrensel bir parçasıdır. Hikayeler üç bölümden oluşur; giriş,
gelişme ve sonuç. Giriş bölümünde sunulan ortam ve karakterler bir
durumla karşı karşıya kalırlar ve hikaye biterken durum hakkında
bir sonuca varılır.
Carl Jung da rüyaların üç bölümden oluşan bir drama olduğunu
söyler. Hikaye şeması, olayların geçtiği bölümleri, karakterlerin ta-
143
nıtılmasını, heyecanın yükselip düştüğü anlan ve "sürpriz" bir son

dan oluşan bölümleri belirler. Bilinçaltını "rüya yönetmeni" olarak
görmek anlamsızdır.
Neden rüyalar anlamlıdır
Rüyaları dünyaya ait modeller olarak görmek, tanrılardan veya bi

linçaltından gelen mesajlar olarak gören geleneksel anlayıştan çok
uzaktır. Başka bir yerde rüyaların kendinize mektuplar olduğu anla
yışına karşı olduğumu açıklamıştım.6 Fakat rüya yorumlan kişilik
hakkında önemli ipuçları veren faydalı ve değerli bir uygulamadır.
Sebebi çok açık. Mürekkep testini hatırlayın. Mürekkep lekeleri,
bize onu yorumlayan kişiler hakkında ne kadar bilgi veriyor? Her bir
yorum kişinin ilgi alanları, endişeleri, deneyimleri, meşgaleleri ve
kişiliğine dair işaretlere sahiptir. Rüyalarsa mürekkep lekelerinden
daha kişisel bilgiler içerir çünkü rüya alemindeki görüntüleri zihni
mizdeki malzemelerden yaratırız. Mesaj iletmese de, rüyalar sadece
bize ait mahrem üretimlerdir. Dolayısıyla, kim ve ne olduğumuzla
olacağımız kişinin etkisi altındadırlar.
Rüyaların inşası: İki örnek
Burada verilen iki farazi rüya örneği, rüyaların inşasıyla ilgili bir
kaç özelliği ortaya koyuyor: ( 1 ) Rüyalar bilinç, önbilinç ve bilin
çaltı gibi zihnin çeşitli parçalarının birbirleriyle etkileşimlerinin bir
sonucudur; (2) taslaklar, güdüler ve beklentiler rüyanın oluşumunu
etkiler ve (3) rüyaların yönü önceden belirlenemez. Rüyalar, felaket
beklentilerinden yıldızlara kadar, en düşükten en yüksek güdülere
bir cevap niteliğindedir.
144
RÜYA, 1 . VERSİYON
REM uykusuna dalar dalmaz beynimin faaliyeti aşamalı olarak artı
yor. Bazı şemalar bir dakika içinde algı eşiklerine ulaşıyor. Diyelim
ki gün içinde yaşadığım deneyimlerden bir sokak şeması kalmış ol
sun. Sokağı görür görmez kendimi orada görmenin beklentisi içine
giriyorum ve görüyorum.
Akşam olduğunu ve sokağın hafif bir şekilde aydınlatılmış oldu
ğunu fark ediyorum. Bu durum, (daha önce bilinçaltında veya önbi
linçte) birilerinin, belki de bir kapkaççının bana zarar verebileceği
beklentisini de içeren, akşam karanlığında sokakta olma şemasını da
harekete geçiriyor. Korkunç beklenti ortaya çıkar çıkmaz sokağın
bir ucunda birinin gölgesini görüyorum.
Bu kim? Kim olduğunu göremiyorum ama daha önce duyduğum
kapkaççı olabileceği düşüncesi aklımdan geçiyor. Evet, ta kendisi
oluveriyor: Tehditkar gözlerle bana bakıyor ve ben de yolun diğer
tarafına geçiyorum. Beni takip edeceğinden korkuyorum (beklen
tim) ve öyle de oluyor. Koşmaya başlıyorum, peşimden koşuyor.
Sokakları ve dar geçitleri aşarak kurtulmaya çalışıyorum ama nafile,
beni buluyor.
En nihayetinde bir merdiven altına saklanarak kendimi güvende
hissediyorum. Sonra kendi kendime, belki beni burada da bulabilir
diye düşünüyorum! Ve öyle oluyor! Kan ter içinde uyanıyorum.
RÜYA, 2 . VERSİYON
REM uykusuna dalar dalmaz beyin faaliyetim aşamalı olarak artı
yor. Bazı şemalar bir dakika içinde algı eşiklerine ulaşıyor. Diyelim
gün içindeki bir deneyimimden bir sokak şeması aklımda kalmış ve
harekete geçmiş olsun.
Sokağı görür görmez kendimi orada görmenin beklentisi içine
giriyorum ve görüyorum. Akşam olmuş ve sokak loş.
145
Akşam vakti sokakta olına şeması yine bağlantılı bazı şemaları ha
rekete geçiriyor - öne çıkan şema sinemaya gitmek. Sokakta birinin
gölgesini görüyorum. Kim olduğunu anlayamıyorum fakat sinema
şeması filınden önce buluşacağım bir arkadaşım olduğunu söylüyor.
Yakınlaştığımda gerçekten de arkadaşım olduğunu anlıyorum.
Birlikte sinemaya doğru yürüyoruz. Sokak, çok iyi bildiğim bir
sokak. Hangi filıni seyredeceğimizi unutmuş gibiyim ve afişlere bak
maya koyuluyorum. Zihnimin bir bölümü rüya gördüğümün farkın
da olınalı - rüya şeması harekete geçiyor çünkü baktığım afişte Son
Dalga (rüyalar hakkında bir filın) yazdığını görüyorum. Filmi daha
önce birçok kez izlediğim için neden tekrar izleyeceğimizi soruyo
rum kendime. Afişe tekrar bakıyorum ve bu defa Rüya mı Görüyor
sun yoksa Uyanık mısın? yazıyor. Bu ipucunu kaçırmam mümkün
değil; şimdi tam anlamıyla rüya gördüğümün bilincindeyim. Ben
rüya afişine bakarken arkadaşım ortadan kayboluyor. Göğe yükselip
süzülüyorum (yer çekimi şeması artık geçerli değil).
Zihnin Rüyaları Sınırlaması

Varsayımlar tehlikeli olabilir
Görüldüğü gibi şemalar, varsayımlardan oluşan birer teoridir. Hata

lı varsayımlannızdan dolayı dünyayı doğru bir şekilde modelleye
miyorsanız, yapılacak şey psikolog Jean Piaget'in "akomodasyon"
olarak adlandırdığı teorisini gözden geçirip, şemanızın uyumsama
sını yaparak tekrar devreye sokmaktır. Uyumsanan şemanız gerçeğe
daha yakın olacağından öncekinden daha çok bilgi sahibisinizdir.
Yeni bilgiler doğrultusunda düzenli bir şekilde uyumsadığım
şemalar sayesinde dünyamız genişler; şemalanmız daha anlaşılır,
uyumsanabilir ve akılcı olur. Fakat insanlar maalesef nadiren şema
larını yeni bilgiler doğrultusunda günceller.
146
Yeni bilginin farkına dahi varamadığımız zamanlar olabilir çün

kü bunlar mevcut şemalarımıza ait varsayımlara uymazlar. Tutarsız
lığı fark etmek yerine yeni bilgiyi bozar veya algıladığımız gerçek
liği, Piaget'in terminolojisine göre sahip olduğumuz şemaya göre
"özümleriz". Bir metin üzerinde çalışırken redaksiyon yapmanın
zorluğu bu fenomeni doğruluyor. Bir şeylerin olması gerektiği gibi
olmadığını fark ettiğimizde farklı olan bu özellik veya özellikleri
geçersiz veya yanlış olarak kabul ederiz.
Sufilerin, insanoğlunun hatalarını anlatmak için başvurdukları
Nasrettin Hoca hikayesine bir göz atalım: "Nasrettin Hoca pencere
pervazına konmuş bir şahin bulur. "Daha önce hiç bu kadar garip bir
'güvercin' görmemiştim," der. Asil gagasını törpüleyip pençelerini
kestikten sonra "Artık normal bir kuşa benzedin . . . " diyerek serbest
bırakır."7
Tıpkı Nasrettin Hoca'nın, kendi kuş şemasına uymayan şahinin
en önemli özelliklerini törpüleyip kesmesi gibi aynı kusurun esiri
olan bizler de yeni kavramları anlayışımıza uydurmak adına kesip
biçiyoruz. Ne tesadüftür ki Nasrettin Hoca hikayeleri gibi diğer Sufi
öğretileri de kendimize yeni bir açıdan bakmamızı sağlayacak açılar
ve üstün algılarımızı geliştirecek yeni şemalar sunar.
Uyanık hayatımıza rehberlik eden genel geçer şemalar, sıradan
rüyalarımıza da hakimdir. Her iki durumda da uyanık olduğumuzu
var sayıyor ve rüyada algıladıklarımızı bu varsayıma uydurmak için
saptırıyoruz.
Kendimizi, rüyada karşılaştığımız tuhaflıkların mümkün oldu
ğuna inandırıyoruz. Deneyimlediğimiz tuhaflıkları çoğunlukla akla
uygun hale getiriyoruz.
Fakat hedefiniz rüyalarınıza uyanmaksa "garip görünüşlü güver
cinin" farklı bir kuş türü olabileceğini ve bazı tuhaflıkların da rüya
aleminde olduğunuza işaret ettiğini kabul etmeniz gerekecek.
147
Rüyaların inşasında beklentilerin önemi
Rüyaların nasıl bir şey olduğuna dair bilinçli veya bilinç dışı beklenti
ve varsayımlarınız, rüyalarınızın inşasını önemli ölçüde etkiler. Daha
önce belirttiğim gibi, uyanık hayatınız da bundan aynı şekilde etkile
nır.
1 .6 km 'yi 4 dakikada koşmanın imkansız olduğuna inanmak,
varsayılan sınırlamaların insanın performansını nasıl etkilediğine
dair bir örnektir. Yıllarca bu kadar hızlı koşmanın mümkün olma
dığına inanılıyordu ta ki biri çıkıp başarana, imkansızı mümkün kı
lana kadar. Erişilen bu başarının hemen ardından birçok kişinin önü
açılmış oldu.
Varsayımlar, uyanık hayattan daha fazla rüyaları etkisi altına alır.
Ne de olsa fiziksel dünyada, fizik kuralları bir yana, bedenimize ait
gerçek sınırlar var.
Her ne kadar 1 .6 km·'yi 4 dakikada koşmak mümkün olsa da in
sanın erişebileceği hızın kesin sınırlan vardır. Şu anki bedenimizle
1 .6 km'yi 4 saniyede koşmak imkansız. Fakat fizik kuralları rüya
aleminde, tamamen olmasa da nadiren geçerlidir.
Bilinçli rüya görenin eylemleri, beyninin belli sınırlar dahilinde ça
lışmasından dolayı fizyolojik engellere tabi olabilir. Mesda, rüyasında
bilinci açık olanlar anlamlı metinleri okumakta zorlanabildiklerini ifade
ediyorlar. Alman fizikçi Harald von Moers-Messmer, bilinçli rüyalarda
harflerin bir türlü yerinde durmadığını 1938 yılında açıklamıştı. Keli
meler üzerine yoğunlaşmaya çalıştığında harfler hiyeroglif sembollere
dönüşüyordu. (Rüyada okumanın mümkün olmadığını söylemiyorum.
Okumayı başarabildiğim rüyalar gördüm fakat rüyada okuyabilmem
bilinçsiz rüyalardaki belli niyetlere yönelik cevaplardan ibaretti.)
Bununla beraber, gerçek hayatı sınırlayan fizik kanunları rüyalar
da o kadar geçerli olmasa da, varsayımlar gibi rüya aleminin sınırla
rını belirleyen psikolojik etkiler söz konusudur.
148
Yapamayacağınıza inanıyorsanız, yapamazsınız

Rus filozof P. D. Ouspensky "düşüncenin kendisi rüya olmadığı sü
rece, kişinin rüyasında kendi hakkında düşünemeyeceğine" inanı
yordu. Bir şekilde, "kişinin uykuda asla kendi ismini söyleyemeye
ceği" sonucuna ulaşmıştı. Beklentilerin rüya içeriğine olan etkisini
göz önünde bulundurduğumuzda, Ouspensky'nin "kendi ismini zik
rettiğinde beklentisine uygun olarak uyanması" sizi şaşırtmamalı. 8
Filozofun deneyimlerinden ve teorisinden haberdar olan başka
bir bilinçli rüya kaşifi İngiliz psikolog Celia Gren, bunu denemeye
karar verdi: "Ouspensky'nin, kişinin kendi ismini söylemesiyle ilgi
li görüşü aklıma geldi. Zihnimde iki kelimelik bir boşluk yakaladım:
bir etkisi var gibiydi; belki de sadece 'sersemledim'; her halükarda
uyandım," diye yazıyordu. 9
Bir örnek daha vermek gerekirse, Patricia Garfield kendi bilinçli
rüyasını şöyle anlatıyordu: " . . . 'İsmimi Kazıyorum' başlıklı rüyada
üzerine bir şeyler yazdığım kapıya adımı kazımaya başladım. Yaz
dığımı okuyunca Ouspensky'nin, neden bilinçli rüya görenin adını
söyleyemeyeceğine inandığını anladım; her yer sarsılmaya, şimşek
ler çakmaya başladı ve uyandım." Green'in deneyinden haberdar
olan Garfield "kişinin bilinçli rüyada adını tekrarlamasının imkansız
değil, yıkıcı olduğu" sonucuna vardı.10
Ben de Ouspensky'nin iddiasını okumuş fakat ne vardığı sonucu
ne de orijinal önermesini kabullenmiştim. Bilinçli rüyada kişinin is
mini söylemesinden daha kolay bir şey olmayacağından emin, inan
cımı denemeye koyuldum. İlk bilinçli rüyalarımdan birinde büyülü
kelimeyi yüksek sesle söyledim; "Stephen, ben Stephen'ım."
Kendi sesimi duymanın ötesinde tuhaf hiçbir şey olmadı.
Ouspensky'nin, Green'in ve Garfield'in beklentileri doğrultusunda
şartlanmış oldukları çok açık. Bu kural hepimiz için geçerli. En çok
da rüya alemi için; çünkü yapamam diyorsanız yapamazsınız. Henry
Ford'un dediği gibi: "İster yapabileceğinize isterseniz yapamayaca
ğınıza inanın. Her iki durumda da haklı çıkarsınız."
149
6
Bilinçli Rüyaların
İlkeleri ve Uygulamaları
Rüya Görmek ya da Görmemek: İradenizle rüya

aleminde kalmak veya uyanmak
Şimdiye kadar rüyalarınızı hatırlamaya ve bilinçli rüyalarınızı hare

kete geçirmeye dair teknikler öğrendiniz. Belki de birkaç rüyanızda
bilinciniz açıldı veya az ya da çok rüyalar alemine bilinçli olarak
adım atabildiniz. Peki, artık bilinçli rüyalar görebildiğinize göre bu
becerinizle neler yapabilirsiniz? Daha önce de belirttiğim gibi yapı
lacak en büyüleyici şey, rüyaları kontrol etmektir. Tibetli yogileri!}
inandığı gibi istediğiniz rüyayı görebilirsiniz. Fakat denemeden önce
uykuda kalabilmeyi ve bilincinizi korumayı başarabilmelisiniz.
Acemi rüya kaşifleri genellikle bilinçleri açılır açılmaz uyanıyor.
Bilinçlerinin açılması için gerekli ipuçlarını yakalayıp, durum tes-
150
Bilinçli Rüyaların İlkeleri ve Uygulama/arı
piti yapabilseler de bilinçleri açılır açılmaz uyandıklarından veya

tekrar bilinçsiz rüyalara daldıklarından bunalıyorlar. Oysa bu durum
geçicidir. Çalışmalarınıza devam ettikçe rüya aleminde kalma süre
nizi uzatabilirsiniz. Birazdan, bazı teknikleri uygulayarak istediği
niz süre boyunca nasıl uykuda kalabileceğinizi göreceksiniz. Çalış
malarınıza istekle ve dikkatle devam ettiğinizde bilinçli rüya görme
becerilerinizi geliştirebilirsiniz.
Erken uyanmayı engellemek
Evde, gayri resmi deneyler yapan rüya kaşifleri, rüya aleminde ka
labilmek adına erken uyanma tehlikesini ortadan kaldıracak değişik
yollar keşfettiler. Keşfedilen bu yöntemlerin ortak noktası, rüyanın
dağılmaya başlamasıyla birlikte önceden tespit edilen bir rüya göre
vini yerine getirmektir.
Dream Network Bulletin 'in ("Rüya Ağı Bülteni") editörü, yayın
cısı ve cesur rüya kaşifi Linda Magallon, görsel algının dışında işit
me ve dokunma gibi duyulara yoğunlaşarak uykuda kalmanın yolla
rını açıklamıştır. Takip eden eylemlerin, kaybolan rüyaları başarıyla
geri getirilebileceğini iddia etmektedir: Çevredeki sesleri, müziği
veya kişinin kendi nefesini dinlemesi; sohbet etmek veya sohbeti
devam ettirmek; (rüyadaki) gözlerini ovuşturmak veya açmak; rü
yadaki ellerine ve yüzüne dokunmak; gözlük, saç fırçası veya bir
aynanın köşesi gibi herhangi bir objeye dokunmak; dokunulmak ve
uçmak. 1
Bu eylemlerin tümünün, sayfa 140'da açıklanan dönüş tekniğiyle
ortak bir noktası var. Hepsi, algısal sistemi meşgul ederek dikkatin
rüya aleminden uyanık olma durumuna geçmesine izin vermeyen
bir yönteme dayanmaktadır. Rüya alemiyle iç içe geçmiş algı ve ey
lemler büyük ihtimalle uyanmanıza izin vermeyecektir.
151
Magallon, alışılmadık ölçüde faal REM sürecine sahip bir rüya

kaşifi olabilir. Bir kez REM sürecine girdikten sonra uykuda kal
mak onun için zor olmayabilir. Buna karşın, uykusu hafif olan pek
çok kişi bilinçli rüyaların süresini uzatmak isteyecektir. Bu durumu
yaşayanlar, bilinçli rüyalarına bölünmeden devam edebilmelerini
sağlayacak güçlü tekniklere ihtiyaç duyarlar. Yirminci yüzyılın ilk
yarısında bilinçli rüyalar üzerinde araştırma yapan sayılı kişilerden
Harald von Moers, dikkatini zemine yoğunlaştırarak rüya aleminde
kalınabileceğini öneren ilk kişi oldu.2
Bilinçli rüya görenlerin, erken uyanmayı engellemek için birbirin
den habersiz keşfettikleri uygulamalar, rüya alemindeki bir obje veya
duruma odaklanmak oldu. Söz konusu kişiler arasında, Lucid Drea
ming: The Dawnin ofthe Clear Light ("Bilinçli Rüyalar: Parlak Işığın
Doğuşu")3 kitabının yazan klinik psikolog G. Scott Sparrow da var.
Sparrow, Carlos Castaneda'nın bilinçli rüyaları harekete geçirip rüya
aleminde kalmayı sağlayan 'rüyadayken ellerine bakma' tekniğini
incelemiştir.4 Sparrow, kişinin bedeninin, rüyada çok çabuk değişen
zayıf kimliğinin aksine hiç değişmeyen bir malzeme olduğunu ileri
sürmektedir. Fakat değişmeyeceğine güvenebileceğiniz tek etmenin
bedeniniz olmadığının da altını çizmeyi çizmektedir; referans alına
bilecek diğer noktalardan biri de rüya görenin ayaklarının altındaki
zemindir. Sparrow, teorisini kendi bilinçli rüyası ile destekliyor:
... yolda yürüyorum. Akşam saatleri. Başımı kaldırıp gökyüzüne

baktığımda yıldızların parlaklığı beni hayrete düşürüyor. Tam da bu
noktada bilincim açılıyor. Rüya alemi anlık bir sarsıntı yaşıyor. Gö
rüntüyü sabitlemek ve rüya aleminde kalabilmek için hemen zemine
bakıyorum. Sonra, kafamı kaldırıp kutup yıldızına bakarsam gör
düğüm rüyayı sağlamlaştırabileceğimi düşünüyorum. Düşündüğüm
şeyi yapıyorum; ta ki yıldızların parlaklığı gözlerimi alana kadar.5
152
Bilinçli Rüyaların İlkeleri ve Uygulamaları
Rüyada Dönüş
Birkaç yıl önce, uyanmamı engelleyen ve yeni bir bilinçli rüyaya
başlamama yardımcı, oldukça etkili bir yöntem keşfetme şansına
nail oldum. Rüyadaki eylemler gerçek fiziksel bedeni etkilediklerin
den, rüyada kaslarımı gevşettiğim takdirde fiziksel bedenimin kasla
rını da rahatlatabileceğim ve uyanmayı engelleyebileceğim fikri ak
lıma düştü. Bir sonraki bilinçli rüyamda bu fikrimi denedim. Rüyam
solmaya başladığında gevşeyerek kendimi rüya zeminine bıraktım.
Düşündüğümün aksine uyandım. Fakat birkaç dakika sonra aslında
rüyamda uyandığımı anladım. Aynı şeyi birkaç kez tekrarladığımda
sonuç hep aynıydı; rüyamda uyandığımı g9rüyordum. Bu doğrultu
da anladım ki önemli olan rahatlamak değil, hareket etmekti. Takip
eden bilinçli rüyalarımda farklı farklı rüya eylemleriyle deneme
ler yaptım ve kendimi arkaya bırakmanın ve etrafımda dönmenin
rüyada kalmama yardımcı hareketler olduğunu keşfettim. Rüyalar
aleminde kalmanıza yardımcı olacak son derece etkili yöntemlerden
biri olan dönüş tekniğini aşağıda bulabilirsiniz.
DÖNÜŞ TEKNİGİ
1. Rüyanın silikleşmeye başladığınıfark edin
Rüya bitmek üzereyken görüntüler silikleşmeye başlar. İlk kay
bolmaya başlayan dokunma hissidir, sonra diğerleri onu takip
eder. Renklerin solması ve görselliğin canlılığını kaybetmesi rü
yanızın sonlandığına dair kuvvetli bir işarettir. Görsel ayrıntıları
kaybolmaya başlayan rüya, bir çizgi filme veya yıkanıp solmuş
bir resme dönüşür. Işık donuklaşır ya da görüşünüz zayıflar.
153
2. Rüyanız silikleşmeye başlar başlamaz dönmeye başlayın

Bilinçli rüyanızın görüntüsü silikleşmeye başlar başlamaz, rüya
daki bedeniniz ortadan kaybolmadan kollarınızı açın ve bir to
paç gibi dönmeye başlayın (tabii ki rüyadaki bedeninizle). Rüya
bedeninizle gerçekmişçesine döndüğünüz sürece ayakucunda
mı dönersiniz yoksa bir topaç, çocuk, derviş ya da şişe gibi mi
dönersiniz, size kalmış bir şey. Bunun, döndüğünüzü hayal et
mekle aynı şey olmadığını bilmenizde fayda var; yöntemin işe
yaraması için dönmenin yarattığı duyguyu hissetmeniz gerekir.
3. Dönerken kendi kendinize biraz sonra rüya göreceğinizi

tekrarlayın
Dönerken bir sonra göreceğiniz, dokunacağınız veya duyacağı
nız şeyin rüya alemine ait olacağını kendinize tekrar tekrar ha
tırlatmanız gerekir.
4. Vardığınız noktada durum tespiti yapın

Kendinizi sabit bir ortamda bulana kadar dönmeye devam edin.
Ya hala rüya iilemindesinizdir ya da uyandınız. Bunu belirleye
bilmek için çok dikkatli ve titiz bir durum tespiti yapmalısınız
(bkz. 3. Bölüm).
Yorum
Uyandığımdan şüphe duyuyorsam öncelikle başucumdaki dijital
saate bir göz atanın. Çoğunlukla güvenilir bir gerçeklik testidir.
Dönme eylemi genellikle ya uyuduğunuz yatak odasını tem
sil eden bir sahnede sonuçlanır ya da hiç tanımadığınız yeni bir
rüya sahnesi yaratır. Bazen de az önce silikleşmeye başlayan
rüya sahnesi tüm canlılığıyla geri döner.
Dönerken rüyada olduğunuzu tekrarlamakla oluşan yeni rü-
154
Bilinçli Rüyaların İlkeleri ve Uygulama/arı
yaya açık bir bilinçle adım atabilirsiniz. Eğer bu tekrarlamayı

ihmal ederseniz rüya alemindeki onca tuhaflığı göz ardı ederek
rüyada olmanıza rağmen uyandığınızı düşünebilirsiniz.
Dönerken elinizi yatağa çarparak, "Galiba uyandım çünkü
elim yatağa çarptı. Herhalde dönmek işe yaramadı," diye düşün
mek uyandığınız yanılgısına kapıldığınıza dair tipik bir örnektir.
Oysa "dönerken yatağa çarpan rüyadaki elim olduğuna göre rü
yadaki yatağa çarpmış olmalıyım. Sonuçta, hala rüya görüyo
rum! " diye düşünmelisiniz. Dönüş tekniğini uyguladıktan sonra
durum tespitinde bulunmayı sakın ihmal etmeyin.
Dönmenin etkisi
Bu yöntem, ben de dahil olmak üzere birçok rüya kaşifi için son
derece etkili bir yöntemdir. Doktora tezim için son altı ayda gördü
ğüm 1 00 bilinçli rüyanın 40 tanesinde bu tekniği uyguladım. Yüzde
85'inde kendimi yeni bir rüya sahnesinde buldum. Yüzde 97 'sinde
bilincim açıktı. Dönmenin neticesinde gördüğüm yeni rüyalar ço
ğunlukla yatak odamı andıran mekanlar oldu.
Yöntemi uygulayan diğer bilinçli rüya görenlerin tecrübesi be
nimkine benzese de onlara göre yeni rüya sahnesi illa da yatak odası
olmayabilir. Mesela tekniği uygulayan rüya kaşiflerinden biri, on bir
denemesinin beşinde kendini yatak odasının dışında farklı bir me
kanda bulduğunu söylüyor.
Anlaşılan bilinçli rüya görenler, dönüş tekniğini kullanarak iste
dikleri mekana gidebilirler. (Sayfa 1 74'deki 'yeni bir rüya sahnesine
dönüş' alıştırmasına bakın.) Benim durumuma gelince, belki de tek
niği yatak odasında keşfettiğimden rüyalarım tekrar yatak odasına
çıkıyordu. Yöntemi, başka mekanlara gitmek için denemiş olsam da
başarılı olamadım. Yatak odamdan başka bir yere geçiş yapmaya
155
niyetlendiğim halde gerçekleşeceğini beklemediğimden, olumlu so

nuç alamadım. Fakat inanıyorum ki kaza sonucu bağlantı kurduğum
(böyle denilebilirse eğer) bu durumu bir gün muhakkak düzeltece
ğim. Bu arada, beklentinin bilinçli rüyalarımda olacaklar üzerindeki
gücü beni çok etkiledi.
Dönüş nasıl işler
Dönme hareketi neden uyanmayı engelliyor? Bunun birkaç sebebi

olsa gerek. Bu sebeplerden biri, nörofizyolojik olabilir. Dengesi mü
kemmel bir dünya yaratmak için baş ve beden hareketlerini kontrol
eden (dengenizi korumaya yardımcı) iç kulakta yer alan vestibüler
sistem, beyne ait görsel veriyle yakından ilgilidir. Bu verilerin etki
leşiminden dolayı başınızı her hareket ettirdiğinizde, göz retinanız
daki dünya imgesi hareket ettiği halde dünya sabittir.
Rüyada dönerken hissettikleriniz gerçek fiziksel hareketler kadar
canlı olduğundan, her iki durumda da bir seviyeye kadar beyindeki
sistemler harekete geçiyor olabilir. Şaşırtıcı olasılıklardan bir diğeri
de, hareketlenen beyin sisteminin iç kulakta hareketleri tespit eden
vestibüler sistemle birleşerek, yakınlardaki REM sürecini tetikleme
si olabilir. Nörologlar, vestibüler sistemin REM uykusunda ortaya
çıkan göz hareketleriyle ilişkisi olabileceği yönünde dolaylı sapta
malarda bulundular.6
Dönme eyleminin uyanmayı geciktirmesinin bir başka sebebi,
faal olan tek duyunuzun dışarıdan gelen uyarılara karşı hassasiye
tinin azalmasıdır. Dolayısıyla, dönme eylemine ait canlı ve içsel
deneyimin sebep olduğu duyguları üreten beyin, buna karşıt gelen
dışsal uyarıya ait bir duygu oluşturmada zorlanacaktır.
156
Zamansız uyandığınızda ne yapabilirsiniz
Uykuda kalmak için harcadığınız onca çabaya rağmen uyanmış ol

sanız da henüz şansınızı yitirdiğinizi söyleyemeyiz. Ölüyü oynayın.
Bilinçli (veya bilinçsiz) bir rüyadan uyandığınızda hiç hareket etme
den, bedeninizi derin bir rahatlama durumuna getirmekle tekrar REM
sürecine girebilir, 4. Bölüm'de anlatılan bilinçli rü,Yalara bilinçli bir
adım atma şansını değerlendirebilirsiniz. Bu durum, REM sürecinden
kolaylıkla çıkamayanların hemen hemen her rüyadan uyandıklarında
bedenlerini hareket ettirmedikleri sürece tekrar tekrar yaşadıkları bir
şeydir. Alan Worsley dünyanın en tecrübeli sayılabilecek bilinçli rüya
görenlerindendir. Beş yaşından bu yana kendi bilinçli rüyaları üze
rinde araştırmalar yapmaktadır. 1 970'lerde, Keith Heame ile birlikte
yürüttüğü öncü deneylerde rüya aleminden sinyal gönderebilen ilk
kişidir.7 Doğuştan bu yeteneğe sahip gibi görünen Worsley'nin, uya
nıp bilinçli rüyalarına devam etmek isteyenlere şöyle bir tavsiyesi var:
"Sakin bir şekilde yattığınız yerde kalın, tek bir kasınız dahi kımılda
masın! Gevşeyin ve bekleyin. Rüya alemine döneceksiniz. Şahsen,
sadece bu yöntemi uygulayarak düzinelerce bilinçli rüya gördüm."8
Bilinç Kaybını Önlemek: Bırakın İç Sesiniz

Düşüncelerinize Rehberlik Etsin
Öğrendiğimiz ilk günden itibaren düşünce ve davranışlarımızı kont
rol etmek için dili kullandık. Ebeveynlerimizin neyi nasıl yapacağı
mıza dair söylediklerini kendimize rehber edindik. DuyduklarımlZl
kendi başımıza uygulayacağımız ilk denemede ebeveynlerimizin
talimatını kendi kendimize sesli olarak tekrarlardık. Ebeveyn rolünü
tamamen içselleştirmiş yetişkinler olarak artık karmaşık yeni yön
temleri uygularken talimatları içimizden, sessizce tekrarlıyoruz.
157
Aynı şekilde, bilinçli davranışın sözel emirlerini bilinçli rüya

mızdaki davranışları denetleyebilmek için de kullanabiliriz (mesela,
rüya gördüğümüzün bilincinde olmak). Bilinçli olmak ve bilinçli
liği korumak bizde sağlam bir yer edinene kadar aklımızdan geçen
her düşünceyle bilinçliliğimizi kaybetmeye mahkumuz. Kendimi
zi rüyadaki bir konuya kaptırdığımız anda bilincimiz kapanır. Eğer
bilinçli rüyalara yeni adım atmışsanız ve bilincinizi açık tutmada
zorlanıyorsanız, bilincinizin kapanmasını engellemek için kendi
kendinizle konuşma yöntemini deneyebilirsiniz. "Rüyadayım! . . Rü
yadayım! . . Rüyadayım! . ." veya "Rüya görüyorum! .. Rüya görüyo
rum ! . . Rüya görüyorum! .." cümlelerini tekrarlayarak rüya aleminde
olduğunuzu kendinize hatırlatın. Gerekli olduğu takdirde rüyada
sesli hatırlatmalar yapabilirsiniz. Fakat bu tekrarın rüyanın baskın
bir özelliği haline gelmemesi için içinizden sessizce tekrarlamak en
doğrusu olacaktır.
Sparrow, bilincini kaybetmeye eğimli olanlara "deneyimin yanıl
tıcı doğasını hatırlatacak bir cümleye yoğunlaşmalarını" öneriyor.9
Seçeceğiniz cümleyi (mesela "Bu bir rüya") içselleştirip uyanık ha
yatınızın etkin bir parçası haline getirmekle rüyalarınız için son de
rece etkili bir yardımcıya sahip olacağınızın altını çiziyor.
Tecrübe kazandıkça bilincinizi kaybolmaya başladığı anı yaka
layabilecek ve hiç çaba sarf etmeden bilincinizi koruyabildiğinizi
göreceksiniz. Bunu sandığınızdan çok daha kısa sürede öğrenmeniz
mümkün. Bilinçli rüya çalışmalarına başladığım ilk yıl 62 rüyadan
1 1 'inde bilincim kapandı; ikinci yıl 1 1 rüyadan sadece 1 tanesinde
bilincim kapandı ve üçüncü yılımda 2 1 5 rüyadan sadece ve sadece
1 rüyamda bilincim kapandı. 10 Takip eden on yıldaysa bilinicimin
kapandığı rüya sayısı yüzde birden fazla değildir.
158
Kendi İradenizle Uyanmak

Beş yaşında gördüğüm kabuslardan "Anne! " diye bağırarak uyana
bildiğimi fark ettiğimde bilinçli rüyaları keşfettim. 11
İstediğim zaman uyanabilmek için kulağa ters gelen fakat olduk

ça basit bir yöntem buldum: "Uyanabilmek için uyu. " Ne zaman
bilinçli bir rüyadan uyanmak istesem rüyamda gördüğüm en yakın
yatağa, kanepeye veya bir bulutun üstüne uzanıyor, rüya gözleri
mi kapayıp "uyuyorum. " Çoğunlukla uyansam da bunların bazıla
rı sadece rüyada uyanmalar oluyor ve hald rüya gördüğümü fark
edersem "gerçek anlamda " uyanmaya çalışıyorum, bir kısmında
başarılı oluyorum ve zaman zaman ardı ardına uyandığımı sandı
ğım bir dizi sahneden sonra ancak gözlerimi açabiliyorum. (B. K.,
Palo Alto, Kalifomiya)
Altı yaşlarında küçük bir kızken huzursuz olduğum rüyalardan

uyanmanın yolunu keşfettim. Bunu nasıl başardığım hakkında hiçbir
fikrim yokfakat gözlerimi üç kez sıkı sıkı kırpmak yeterli oluyordu.
Bir süre işe yaradı ve beni gerçek olamayacak kadar korkunç rü
yalardan çekip aldı ama sonra bir şeyler değişti ve artık gerçekte
değil rüyanın içinde uyandığımı görmeye başladım. Bir defasında
uyanmak istediğim tatsız bir rüyada aynı yöntemi uyguladığımda
kendimi yatak odamda, gerçekliğinden şüphe duymadığım bir ka
sırganın ortasında bulunca bu yöntemi terk ettim. (L. L., Redwood
City, Kalifomiya)
İstediğinizden daha erken uyanmanın önüne geçmenin yolu rüya
159
alemiyle meşgul olmaksa, uyanmanın sım da dikkat ve katılımınızı

rüyadan çekmektir. Düşünün, hayale dalın veya dikkatinizi rüyadan
uzaklaştırın; bir de bakacaksınız ki uyanmışsınız.
Beş yaşındaki Alan Worsley gerçek hayattaki annesini çağır
dığında dikkatini rüya aleminden uzaklaştırmış ve aynı zamanda
uyanmasını sağlayacak rüya bedeninin ses kaslannı harekete geçir
miştir.
Fakat rüyadan dikkatini çekerek uyanma ilkesini Beverly
Kedzierski'nin "uyanmak için uyu" yönteminden daha iyi açıklayan
bir örnek olamaz. Ne de olsa uyumak, dikkatimizi çevreden kopar
mak değil mi?
Gördüğünüz rüyadan uyanmanın başka bir yöntemi, REM süre
cini belirleyen göz hareketlerini durdurmaktır. Bilinçli rüyasında tek
bir noktaya odaklanan Paul Tholey, bu yöntemi denemiş. Bakışlarını
tek bir noktaya odakladığında görüntünün bulandığını, dört ila on iki
saniye sonra rüyanın silikleştiğini ve uyandığını keşfetmiş. Tecrü
beli bilinçli rüya kaşifleri, rüya sahnesini çözme yöntemini kullana
rak "rüyalarını kendi iradeleri doğrultusunda değiştirebileceklerini"
söylüyorlar.12 Sanatçı ve rüya araştırmacısı Fariba Bogzaran, "kasıtlı
yoğunlaşma" olarak adlandırdığı yöntemle rüyasındaki bir noktaya
odaklanarak uyanabildiğini ifade etmiştir. 13
Diğer taraftan, yukandaki örnekler gösteriyor ki uyanmak için
kullanılan yöntemler zaman zaman sahte uyanmalara da sebep olu
yor. Bu sahte uyanmalar bazen kaçmaya çalıştığınız rüyadan daha
kötü olabilir. Belki de kabuslardan uyanarak kaçma fikri o kadar
iyi değildir. Neden kabuslannızla yüzleşmeniz gerektiğini ve sonu
cunda nasıl bir kazanç elde edeceğinizi 1 0. Bölüm'de bulabilirsiniz.
Uyanmanıza katkısı olacak yöntemleri, rüyadaki olaylar ve açılan
anlamlar hala aklınızdayken kullanmak en doğrusu olacaktır.
160
Rüyayı Kontrol Etmenin İki Yolu

Rüyanızdaki görüntüleri kontrol etmenize yardımcı yöntemleri ko
nuşmadan önce elde ettiğiniz bu yeni özgürlüğü nasıl kullanabilece
ğinizi konuşalım.
Rüyalarınızda karşılaştığınız zor durumlarla baş etmenin iki yön
temi vardır: Biri "onları" veya "onu" kontrol etmek, diğeriyse ken
dini kontrol etmektir. Birinci yöntemin her zaman başarılı sonuçlar
doğurmadığı açık - belki de bu bizlere sunulan bir lütuftur. Belki
gerçek hayatta da aynı yöntemi kullanarak sorunları çözme hatası
na düşebiliriz. Bilinçli rüyalarımdan birinde karşılaştığım korkunç
canavara içimdeki sevgi ve kabullenme duygularını yansıttığımda
rüyama keyifli, barış dolu bir son çizebilmeyi başarabilmiştim. Düş
manımı kurbağaya çevirerek kurtulmaya çalıştığımı bir düşünün. Bu
yaklaşımın, uyanık hayatımda öcü gibi korktuğum patronum veya
başka herhangi bir otoriter figürle sorun yaşadığımda bana nasıl fay
dası olabilir? Karşımdakini kurbağaya çevirmem pek mümkün de
ğil! Oysa tutumumu değiştirmek pekala durumu çözmeme yardımcı
olabilir.
Hoş olmayan rüyalarla baş etmenin en iyi yolu kendini kontrol
etmektir. Kendini kontrol etmek, alışkanlık haline gelmiş tepkileri
kontrol altına almak demektir. Eğer korkunuzla yüzleşmeniz ge
rektiğini bildiğiniz halde korkup kaçıyorsanız, davranışınızı kont
rol edemiyorsunuz demektir. Rüyada olanlar her ne kadar hayali de
olsa, bizde uyandırdıkları hisler son derece gerçektir. Dolayısıyla
korktuğunuz rüyada bilinciniz açılsa da korkunuz hemen yok ol
mayabilir. Durumla yüzleşmelisiniz; işte tam bu nedenden dolayı
bilinçli rüyalar, uyanık hayatımızın provasını yapabileceğimiz en
uygun alandır. Rüyadaki tepkilerimizi kontrol etmekte özgürüz ve
yaşanan tecrübelerden öğrendiklerimiz uyanık hayatımız için de
161
geçerli olacaktır. Rüyamda korktuğum canavarla yüzleşmek kendi

me olan güvenimi artırarak hem uyanık hayatımda hem de rüyalar
aleminde çok işime yaradı. Bilinçli rüyalarımdaki bu karşılaşmalar
sayesinde başıma her ne gelirse gelsin altından kalkabileceğime dair
kendime olan güvenim tam. Özgüveninizi pekiştirmek istiyorsanız
size tavsiyem, rüyanızı değil kendinizi kontrol etmek olacaktır.
Uçmak
Çalışmalarınızı ve önerdiğiniz bilinçli rüya tekniklerini okudum. Rü
yalarımda bilincimin açılması için gerekli bütün yöntemleri uygula
dım . İlk gece, bilincimin kapalı olduğu birkaç rüyadan sonra aniden
gördüğümün bir rüya olup olmadığını sormak aklıma geldi. "Evet "
cevabımla birlikte yazılarınızda rastlamadığım bir şey oldu. Bütün
rüya göz alıcı bir hale büründü. Sanki birileri görüntünün renk ve
kontrast ayarını yapıyordu. Her şeyi en ince ayrıntısına kadar gö
rebiliyordum. Rüyadaki tüm algılarım genişledi. Birden etrafımı sa
ran havaya, rüzgara, kokulara ve seslere karşı derin birfarkında/ık
kazandım. Güçlü bir şekilde kontrolün bende olduğunu hissettim.
Uçmayı planlamadığım halde rüyadaki bir şeylerin tetiklemesiyle
birlikte (Süpermen gibi) gökyüzüne sıçrayarak uçmaya başladım.
Bu güne kadar gördüğüm rüya deneyimleri içinde en coşkulu, en
gerçek olanıydı bu. Yüksek binaların olduğu bir boğazın üzerinde
gittikçe daha yükseklere tırmanıyordum. Binaların yerini, akrobatik
hareketler denediğim birpark aldı. Bu, gecenin son rüyasıydı ve ar
kasında gün boyu sürecek bir coşku bıraktı. İlgileneceğini düşündü
ğüm herkese yaşadığım deneyimi ve elde ettiğim başarıyı anlattım.
(G. R., Westborough, Massachusetts)
Bir gece rüyamda, akçaağaç, kızılağaç gibi çeşit çeşit ağaçların

162
olduğu hafif meyilli bir tepenin üstünde durduğumu gördüm. Ak

çaağacın açık kızıl yaprakları, rüzgarda hışırdıyordu. Ayaklarımın
altında yemyeşil ve göz alıcı çimenlik uzanıyordu. Daha önce böyle
tok renkler görmemiştim.
Karşısında hayretler içinde kaldığım "normalden daha parlak"
renkler tüm bunların gerçek olamayacağını düşünmeme sebep olun
ca, birden rüya gördüğümü anladım. "Bu bir rüyaysa o zaman uça
bilme/iyim, " dediğimi hatırlıyorum. Aklıma gelen bufikri denemeye
karar verir vermez hiç çaba saif etmeden havalandığımı gördüm.
Ağaçların tepesinden süzülerekyepyeni bölgelere seyrettim. Bir kar
tal gibi kendimi havanın kaldırıcı gücüne bırakıp manzaranın çok
üzerinde yükseklere uçtum.
Uyandığımda uçmanın enerjimi artırdığını hissettim. Bana kendimi
bu kadar iyi hissettiren şeyin rüyada bilincimin açılmasıyla birlikte
gökyüzünde gönlümce süzülmek olduğunu biliyordum. (J. B., Eve
rett, Washington)
Rüyada uçmak ile bilinçli rüyalar arasında kuvvetli bir bağ vardır.
Öncelikle, uçak veya herhangi başka bir araç olmaksızın havada sü
zülmek en önemli rüya işaretlerinden biridir. İkincisi, rüya gördüğü
nüzden şüphelendiğinizde başvuracağınız en iyi durum tespiti uç
mayı denemektir. Aynca bilinçli rüyalarınızda dünyanın diğer ucuna
ya da uzak galaksilere seyahat etmenin en iyi yolu uçmaktır.
Rüya gördüğünüzden şüphelendiğinizde sıçrayın ve havada kalıp
uçabiliyor musunuz bakın. Kapalı bir mekandaysanız, bulunduğu
nuz odanın içinde bir süre uçtuktan sonra gözleriniz dışarı bakan
pencereleri arasın. Bulduğunuz pencereden çıkıp yükselin. Şaşırtıcı
şekilde rüya görenlerin büyük bir çoğunluğu (ki bunlar büyük ih
timalle şehirlerde yaşayan kişilerdir) uçma tecrübelerinin, elektrik
hatlarına benzer bir şeyler tarafından engellendiklerini söylediler.
163
Birçok oneironot, bu "güç" hatlarının içinden geçerken ışıkların

patladığını ve bunun enerjilerini artırdığını da kaydettiler. Bariyerin
ötesine geçen oneironotlar dünyanın çevresinde dolaşmış, gezegen
lere, uzak yıldızlara, galaksilere ve hatta Camelot ve Shangri-la gibi
efsanevi diyarlara seyahat etmişlerdir.
Gidip görmek istediğiniz bir yer olmasa da sadece eğlenmek için,
bu keyfi yaşamak için uçmayı denemelisiniz. Bize ulaşan mektuplar
dan insanların arzu ettikleri biçimde uçabildiklerini anlıyoruz. Bir
çoğu "Süpermen gibi" kollarını öne uzatarak uçuyor. Yine sıklıkla
yapılanlardan biri de sudaki hareketler "uçmaya" yakın olduğundan
havada "yüzmeyi" denemek oluyor. Bazıları sırtından veya ayak
larından çıkan kanatlarını kullanıyor. Bazılarıysa sadece kollarını
çırpıyor veya kahvaltı gevreği kutularını jet motoru gibi kullanıyor.
Kimisi de uçan halıları ya da süpersonik sandalyeleriyle uçuyor.
Uçmanın başka bir yöntemi de yüksek binaların tepesinden veya
sarp kayalıklardan kendini bırakarak süzülmektir. Birçoğumuzun
kabuslarına konu olan, kontrolümüz dışında yükseklerden düşmeyi
lehimize çevirip pekala bilincimizin açılmasını sağlayabiliriz:
Bilinçli rüyalarımda yaşadığım en ilginç deneyimlerin, açık bir bi

linçle kalkıştığım uçma deneyimleri olduğunu söyleyebilirim. Yük
seklik korkumdan dolayı kabus olmasa da genellikle rüyalarımda
yükseklerden düştüğümü görürüm. Her defasında da düşmeme ra
mak kala uyanırım. Fakat yazınızı okuduğumdan beri tavsiye etti
ğiniz alıştırmaları uygulayarak önceden korkmama neden olacak
yerlerin üzerinde süzülmeyi başardım - açık denizler, karlı dağlar.
Bir gece, uzay boşluğunda süzülerek dünyaya geri dönüyordum. O
ana kadar hiç korkmadım. Birden aşağıda bir dağ görünce inmekten
korktum ve neredeyse uyanacaktım. Dağın tepesine yaklaştığımda
kendimi zorlayarak da olsa bahsettiğiniz teknikleri {özellikle dönüş
164
tekniğini) uyguladım. Altımdaki dağların tepesini görebiliyor, soğuk

havayı tenimde hissediyor hatta temiz havanın kokusunu alabili
yordum. Başıma kötü hiçbir şeyin gelmeyeceğini bilmek harika bir
histi; düşsem bile yine aynı şekilde havalanıp uçmaya devam edebi
leceğimi biliyordum. (N. C., Fremont, Kaliforniya)
Rüya Duyularınızı Genişletmek

Bilinçli olarak kontrolü ele aldığım bir rüya gördüm. Duyularımla
yaşadığım deneyimleri artırmak için bisiklet gezintisine çıkmaya ka
rar verdim. Pedalları çevirirken duyularımı hareketlendirdim: Duy
mak! Ve kendi derin nefesimi duydum. Koklamak! Ve bir soluk sigara
kokusu aldım. Yaşlı ve kabuğu sert bir ağaca dokundum, serçelerin
kanat çırpışını duydum, yemyeşil manzarayı seyrettim, bisikletin dü
menini hissettim. Duyularım, en az uyanık olduğum zamanki kadar
canlıydı. Fakat gördüklerimin bir rüya olduğunu biliyordum. Çok
heyecanlandım! Hemen geri dönüp uyanabilmek için var gücümle
pedallara yüklendim fakat telaşım boşaymış, çünkü uyandığımda
yenilenmiş gibiydim. (L. G., San Francisco, Kaliforniya)
İnsanların çoğu rüyada olduklarını anladıklarında şaşırıp kalıyorlar.

Yaşadıkları şaşkınlığın sebebi, insanın kendi kendini kandırdığını
fark etmeleridir. Normalde o çok güvendiğiniz duyularınızın ancak
rüya alemi olabilecek bir dünyayı kusursuz bir şekilde algılaması
elbette büyük bir sürpriz, hele bu ilk kez yaşanan bir durumsa. Rü
yalarında ilk kez bilinci açılanların etrafta baktıklarında gördükleri,
zihnin dikkatle hazırlayıp yarattığı ayrıntılar bir hiper-gerçekliktir.
Rüyalarında ilk kez bilinci açılanlar, özellikle görsellik başta
olmak üzere duyularındaki artıştan büyük keyif aldıklarını ifade
ediyorlar. Sanki duyma, koklama, dokunma ve tatma duyularınızın
165
birer açma kapama düğmesi varmış gibi ya da ayarı düzeltilmiş gibi

bir hisse kapılırız. Sizler de deneyin. Rüya alemini keşfe çıktığınız
da sırayla her bir duyunuzla oynayın. Günlük hayatta duyularımızı
arka plana atıp işimize bakarız. Fakat rüyalarımızda tadını çıkarma
yı öğrenebiliriz.
Mükemmel bir biçimde çalışan duyularımız bedenimize hem
içeriden hem de dışarıdan gelen bilgileri yakalar. Yakalanan bu bil
gileri değerlendiren beyin, zihnimizde deneyimlediğimiz dünyaya
dair bir model oluşturur. Hepimiz düşünmeyi, algılamayı, inanmayı
ve dünyayı belli bir biçimde modellemeyi öğreniriz. Üstelik bu öğ
renme sürecinin en önemli bölümü de bebekken yaşanandır. Henüz
fikir yürütmeye başlamadan önce dünyayı modelleme işi otomatik
leşir. Dolayısıyla gerçek olduğuna inandığımız dramanın kurulmuş
bir setten başka bir şey olmadığını ve içindeki insanların da zihnin
ürünü olduğunu açıkça ortaya seren bilinçli rüyaları keşfettiğimizde
şaşırıp kalıyoruz. Ancak zamanla bu fikre alıştıktan sonra bilinçli
rüyalarımızda duyularımızı kontrol etmek kadar doğal bir şey olma
dığı gibi oynadığımız bu oyun da enerjimizi artırır.
Rüya televizyonu
Hem bilinçli rüya kaşifi hem de araştırmacı olan Alan Worsley'nin,

l 980'lerin başında "televizyon deneyimleri" adında bir dizi çalış
maları oldu. 14 Bilinçli rüyalarında rastladığı televizyonu seyretmek
için onu açıp, ses ve renk ayarlarıyla oynayarak kontrol mekaniz
malarını değiştirmeye dair araştırma yaptı. Televizyonun sese yanıt
verdiğini varsayarak, ona sorular sorup cevap olarak ekranda bazı
görüntüler vermesini bekledi.
Worsley, "Bir bilgisayar videosunun dahili sistemini ("kaydır
ma'', "gezdirme", "sahneyi anında değiştirme" ve "yakınlaştırma"
166
dahil) deneyerek öğrenmeye çalışıyormuş gibi görüntüyle oynaya

rak keşifler yaptım. Dahası, resim çerçevesi ya da tiyatro sahnesi
nin kemeri gibi görüntüleri çerçeve içine alarak, uzaklaştırarak, bir
kısmını ayırıp dondurduğum deneyler yaptım ("pencereleme"),"
diyor. 1 5
RÜYA TELEVİZYONU ALIŞTIRMASI

Uyumadan önce zihninizi bu alıştırmayı hatırlamak üzere prog
ramlayın. Bilinciniz açıldığında yüksek çözünürlüğe, çevresel
ses sistemine sahip bir televizyon arayın ya da yaratın. Rahat bir
yer bulup oturun. Televizyonu açın. Ses, kontrast ve renk ayar
larını bulup oynamaya başlayın. Sesi arzunuza göre açın veya
kısın. Renk ayarını yapın. Görüntü istediğiniz gibi olduğunda
ekrandan dışarı en sevdiğiniz yemeğin kokusunun süzüldüğünü
hayal edin. Karnınız açsa izin verin yemek gerçeğe dönüşsün.
Bir lokma alıp lezzetine bakın. Kadife yastıklar ve saten pijama
hayal edin. Tüm duyularınızı kullanın. Dünyayı modelleyen te
levizyonunuzun renk ve kontrast ayarlarıyla oynarken dikkatini
zi zihninizde olup bitenlere verin.
Bilinçli Rüyaları Yönlendirmek

Rüyamda bir binanın tepesinden düştüğümü görüyorum ve yere
çarpmak istemediğimden binayı bir kayaya dönüştürüyorum. Çalı
lara ve yeşilliklere tutunarak güvenle aşağıya iniyorum. Aslına ba
karsanız düşenleri tutuyor ve ayaklarını basabilecekleri çıkıntılar
ve bitkiler hayal etmelerini söylüyorum çünkü "bu sadece bir rüya
ve rüyada istediğin her şeyi yapabilirsin. " Bile bile tehlikeye atıla
rak risk almanın heyecanını tadıyor, cesur olmanın tadını çıkarıyo-
167
rum. Hayatımın en manalı ve ödüllendirici anlarından biriydi. (T.

Z., Fresno, Kalifomiya)
Rüyamda annemin evindeyim, diğer odadan sesler geldiğini duyuyo

rum. Odaya girdiğimde rüya gördüğüme emin oluyorum. Aklıma ilk
gelen şey odadaki/erle heyecanlı konular üzerine sohbet etmelerini
söylemek oldu, ne de olsa bu benim rüyamdı. Bunu söyler söylemez
odadaki herkes ilgi duyduğum bir konu hakkında sohbete başladı.
Verdiğim diğer emirleri de harfiyen uyguladılar. Olaylar arttıkça
emirlerim de artıyordu. Kontrol bende olduğundan ve yaptıklarım
dan son derece emin olduğumdan gördüğüm bu bilinçli rüya, yaşa
dığım en heyecanlı deneyimdi. (R. B . , Chicago, Illinois)
İki hafta önce korkunç bir kasırga tarafından kova/andığım bir rüya
gördüm. Geniş bir sahilin yüksek kayalıklarında, bunun bir rüya ol
duğunu ve rüyada uçabilmenin tek yolunun da uçabileceğime inan
mak olduğunu söylediğim bir gruba uçmayı öğretiyordum. Okya
nustan bir kasırga kopup gelene kadar çok eğleniyorduk. Eskiden
beri rüyalarımda kasırgalar görürüm. Zihnimdeki düşmanlarımdan
biridir.
Kasırga bu defa öncül rüzgarları, şimşekleri ve büyük dalgaları ha
berci olarak göndermişti. Bir genç, bir köpek yavrusu ve ben bir
süre birlikte koşarak sığınacak bir yer aradık fakat dura dura açık
denizin önündeki kayalığın en ucunda durduk. Neredeyse bilincimi
kaybedecek derecede paniğe kapıldım. Fakat sonra kendi kendime
şöyle dedim: "Dur! Bu sadece bir rüya. Koşarsam kurtulabilirim
ya da kasırgayı başka bir şeye dönüştürebilirim. Kasırga ne çocuğa
ne de köpeğe zarar verebilir. O, benim peşimde. Fakat ne olursa
olsun, kaçmayacağım. Kasırganın içine dalıp nasıl bir şey olduğuna
bakacağım. "
168
Bunları düşünürken alışılmadık bir güç üçümüzü havaya kaldırarak

şeklimizi şemalimizi değiştirircesine kasırganın ortasına çekti. Yarı
yolda çocuk ve köpek ortadan kayboldu. Kasırganın ortasında par
layan güzel beyaz ışık içime huzur veriyordu. Hem şekillendirilmeyi
bekleyen canlı bir enerji hem de tekrar tekrar sonsuz şekillere bürü
nebilen, değişip dönüşebilen bir enerji.. . Müthiş bir canlılık kayna
ğıydı, müthiş bir hayat. . . (M. H., Newport, Virginia)
* * *
Rüyada harekete geçmek birçok anlama gelebilir - yukarıdaki ör

neklerde olduğu gibi etrafınıza emirler yağdırabilir, sahneyi değişti
rebilir, rüyanın tek bir bölümünü keşfetmeyi isteyebilir, istediğiniz
oyundan seçtiğiniz bir sahneyi oynayabilir, rüyanın senaryosunu
tersine çevirebilir ya da konuyu tamamen değiştirebilirsiniz. Her ne
kadar daha önce bilinçli rüyalardan fayda sağlamanın en iyi yolu
nun rüyayı değil kendi eylemlerinizi kontrol etmek demiş olsak da
kontrolün farklı açılarının rüyalarda deneyimlenmesi bilinçli rüyalar
üzerindeki gücünüzü artıracak, bilinçlilik haline minnettar kalacak
sınız. Paul Tholey, bilinçli rüyaları kontrol etmenin değişik yöntem
lerinden bahseder: Uyumadan önce niyetlenmek, telkinde bulunmak,
istemek, içselleştirmek, göz göze gelmek, konuşmak, belli başlı bazı
eylemler ve rüyadaki diğer kişilerden yardım almak. 16
Niyetlenmenin ve telkinde bulunmanın bilinçli rüyaları nasıl
etkilediğini 3 . Bölüm'de görmüştük. İstemenin gücünü kullanarak
rüyaların yönlendirilmesi, sırf isteyerek bilinçli rüyalarını kendi di
lekleri doğrultusunda etkileyebilen oneironotların örnekleriyle ye
terince resmedildi. En ilgi çekici tarafı da kişinin içinde bulunduğu
durumun rüyalara yön veriyor olmasıdır. Tholey, kendi araştırma so
nuçlarına dayanarak şöyle diyor: "Rüya alemi, rüya görenin içinde
169
bulunduğu durumla doğrudan bağlantılıdır. Rüya gören karşısındaki

tehditkar figürle cesur bir şekilde yüzleştiğinde, tehdit giderek azalır
ve figür küçülmeye başlar. Eğer gördüğü rüyadan korkuyorsa rüya
daki figür daha tehditkar bir hale bürünerek hacim olarak büyümeye
başlar."17
Göz göze gelerek yönlendirme yapma, Tholey'nin bilinçli rüya
eylemleri modellemesinde önemli bir yer teşkil eder. Kendi araş
tırmalarını delil olarak sunduğu tezinde, doğruca gözlerinin içine
baktığı tehditkar figürlerin korkutuculuğunu yitirdiklerini söylüyor.
Sözlerle etkileme konusundaysa şöyle diyor: "Kişi, konuşarak rüya
figürlerinin görünüm ve davranışlarını değiştirebilir. "Sen kimsin?"
gibi basit bir soru, rüya figüründe görünür bir değişiklik meydana
getirir. Bu yöntemi kullandığınızda yabancı figürler tanıdık kişilere
dönüşür. Kendini keşfetmek arzusunda olan kişi, rüyada gördüğü
figürle sohbet ederek yüksek bilinç seviyesine ulaşabilir; bilincin,
rüyanın işaret ettiği manayı açığa çıkarması."18
Dönmek, uçmak ve zemine bakmak, yönlendirme yapmada kul
lanılabilecek belli başlı eylemlere örnektir. Bu davranışlar bilinci sa
bitler, genişletir veya uzatır. Rüyanızı etkileyen diğer rüya figürleri
cevaplar bulup, zorlukların üstesinden gelmenize veya sadece eğle
menize yardımcı olabilirler. Tehditkar rüya figürleriyle uzlaşmakla
dengenizi bulur, potansiyelinize erişebilirsiniz. 1 1 . Bölüm, bilinçli
rüyalardan bu anlamda nasıl faydalanabileceğinizi anlatıyor.
Rüyalarda Bir Yerlere Gitmek

Bilinçli rüyalardan azami derecede fayda sağlamanın temelinde,
rüya aleminde yolunu bilmenin önemi yatar. Bu yöntemi, bilinçli
rüyalarınızda bir yerlere gitmek, aradığınız kişiyi bulmak veya belli
bir duruma ulaşmak için kullanmak isteyebilirsiniz. Yöntemi uygu-
170
lamak için yapmanız gereken tek şey seçtiğiniz konu hakkında rüya
görmeyi arzulamaktır. Buna genellikle "rüya kuluçkası" diyoruz.
Tarih boyunca, rüyaların değerli bilgelik kaynağı olduğuna inanan
sayısız toplum tarafından kullanılmış zaman ötesi bir yöntemdir.
Eski Yunan' da insanlar cevaplar alabilmek veya iyileşmek için rüya
mabetlerini ziyaret ederek orada uyurlarmış.
Tabii ki istediğiniz rüyayı oluşturmak için rüya mabetlerine git
menize gerek yok - gerçi uyuyacak olanlara görmek istedikleri konu
üzerine yoğunlaşmalarına yardımcı da olabilir. İşin sırrı şu; uyuma
dan önce isteğinizi veya sorunuzu zihninize kazımayı unutmayın.
Bunun için görmek niyetinde olduğunuz rüyaya dair kısa ve basit
bir cümle kurun. Kitabın amacını göz önünde bulundurarak rüya
da bilincinizin açılmasını da istiyorsanız, niyet cümlenize bunu da
eklemelisiniz. Sonrasında yapacağınız tek şey istediğiniz konuyla
ilgili bilinçli bir rüya gördüğünüzü hayal etmek. Uyumadan önce
aklınızdaki son şey niyetiniz olmalı. Takip eden alıştırma bu süreçte
size yardımcı olacaktır.
ALIŞTIRMA: BİLİNÇLİ RÜYA TASARLAMAK

J. Niyetinizi belirleyin
Yatmadan önce, rüyanızda görmek istediğiniz konuyla ilgili bir
cümle kurun; "San Francisco'yu ziyaret etmek istiyorum." Cüm
leyi bir kağıda yazın veya hayalinizde resmedin. Cümleyi ve (var
sa) hayalinizdeki resmi hafızanıza kaydedin. Görmeyi arzuladığı
nız rüyada yapmak istediğiniz belli bir eylem varsa ("Arkadaşıma
onu sevdiğimi söylemek istiyorum,") bu aşamada oluşturun. He
def cümlenizin altına "(Yazdığım cümleyle ilgili) rüya gördüğüm
de rüyada olduğumun farkına varacağım," yazın.
1 71
2. Yatın
Başka herhangi bir şeyle meşgul olmadan uyumak üzere ışıkları
kapatın ve yatın.
3. Bilinci yakalamak için cümlenize ve niyetinize odaklanın

Kurduğunuz cümleyi veya hayalinizde oluşturduğunuz resmi ha
fızanızda canlandırın. Seçtiğiniz konuyla ilgili bilinçli bir rüyada
olduğunuzu hayal edin. Gördüğünüz rüyada yapmak istediğiniz
başka bir şey daha varsa bilinciniz açıldıktan sonra bu eylemini
zi de gerçekleştirdiğinizi hayal edin. Uyuyana kadar cümlenize
ve bilincinizin açılacağı fikrine yoğunlaşın. Niyetinizle uykunun
arasına başka hiçbir düşüncenin girmesine izin vermeyin. Olur
da düşünceleriniz başka bir yöne kaymaya başlarsa, dikkatinizi
tekrar cümlenize vererek bilinçli olma niyetinize yoğunlaşın.
4. Bilinçli rüyanızda niyetinizi arayın

Bilinçli rüyalar alemine adım attıktan sonra niyetinizi yerine
getirin. Aklınızdaki soruları yöneltin, kendinizi ifade etmenin
yollarını arayın, yeni tutumunuzu tecrübe edin ya da içinde bu
lunduğunuz durumu keşfedin. Hissettiklerinizin farkına varın,
rüyanın tüm ayrıntılarını gözlemlediğinizden emin olun.
5. Hedefinize ulaştığınızda uyanıp rüyanıv hatırlamayı unutmayın

Rüyanızda sizi tatmin edecek bir cevaba ulaştıktan sonra bu bö
lümün başında anlatılan yöntemlerden birini kullanarak uyanın.
Uyanır uyanmaz, en azından rüyanızın çözüme yönelik olan kıs
mını defterinize not edin. Sorunuza bir yanıt bulamamış olsanız
da rüyanız dağılmaya başladığı an uyanın ve hatırladığınız her
şeyi not edin. Daha sonra rüyanız üzerinde düşünürken ceva
bın rüyanın içinde saklı olduğunu fakat o esnada göremediğinizi
fark edebilirsiniz.
172
Yeni sahneler yaratmak
Rüyalarımda bu seviyede bilinçli olabilmek, objelerin şeklini ve

yerini istediğim gibi değiştirmeme izin veriyor. Rüya imgelerinin
güneşten erirmişçesine ortadan kalkıp, etrafınızdaki her şeyin bir
dönüşüme uğrayıp, ardından hareketlenerek canlı renklere/enerji
ye/ışığa dönüşmesini seyretmek harika bir his. Bunu sözlere nasıl
dökerim bilemiyorum. Ardından rüyanın içindeki bu malzemelerden
yepyeni bir sahnenin şekillenmesi, zihnin protoplazmik modelleme
hamuru sanki. (M. H., Newport News, Virginia)
İstediğimiz rüyayı görmenin başka bir yolu da, söz konusu durum
veya kişiyi bilinçli rüyanızda aramak veya ortaya çıkmasını rica
etmektir. Diğer çalışmalarda ıiiyalara etkide bulunmanın yanlış ol
duğunu okuyabilirsiniz. Bazı araştırmacılar, ıiiyaların ehlileştirilme
mesi gereken psikolojik "yabani bölgeler" olduğuna inanır. Fakat 5.
Bölüm'de de gördüğünüz gibi ıiiyalar, farkında olun ya da olmayın .
sizin bilgi birikiminizden, eğilimlerinizden ve beklentilerinizden do
ğar. Rüyanızdaki etmenleri bilinçli bir şekilde değiştirmek yapay bir
durum değildir; rüya üretme mekanizmasını, zihnin daha üst seviye
lerini kullanarak harekete geçirmektir. İlham kaynağı rüyaları, ken
dinizi keşfetmenin yanında sorunlarınıza cevaplar bulmak, uyanık
hayatınıza ait arzularınızı gerçekleştirmek için de kullanabilirsiniz.
Ayrıca rüya sahnelerini istediğiniz yönde değiştirmekle imgele
me gücünüzü geliştirebilirsiniz . .istediğinizde Manhattan' daki bir
kokteyl partisinden oluşan ıiiya sahnesini Mars kanallarına dönüş
türebildiğinizi görmek, ıiiyaların zihnimize ait modeller olduğunu
anlatmaya çalışmaktan çok daha etkili olacaktır.
Rüyalarınızı çıkarlarınız doğrultusunda değiştirebileceğinizi bilmenin
kazandıracağı ustalıkla, rüyalarınızda korkmadan istediğiniz yere güven
le seyahat edebilirsiniz. Bu noktadaki gücünüzün sınırı, düşünebildiğiniz
173
kadardır. Sadece istemekle çoraplarınızın rengini değiştirebilir, gün batı

mının tekrar tekrar yaşayabilir ya da başka bir gezegene veya cennet bah
çesine süzülebilirsiniz. Aşağıda, rüyalarınızı yönetmekle ilgili birkaç alış
tırma bulacaksınız. Henüz, kendinize uygun bulduğunuz bir rüya sahnesi
değiştirme yöntemi hangisidir bilemediğimizden takip eden alıştırmaları
birer ipucu olarak kabul edin ve kendi yönteminizi geliştirin.
Yeni bir rüya sahnesine dönüş yapmak
Rüyamda, dönüş yöntemini uygulayarak okuduğum kitabın bir sah

nesine gitmek istedim. Kitabın gizemini çözmeyi istiyordum. Hede
fime ulaştım. Kitabın başından hedeflediğim sahneye kadar sırayla
tüm karakterlerle tanıştıktan sonra kitabın başka bir bölümünde ki
tabın sihirbaz kahramanıyla beraberken, bu kahraman birden koş
maya başladı, sıçrayarak bir dağ kalesinin üzerinden geçtikten son
ra bir şahine dönüşüp düşmanlarından kaçtı. Aynı şekilde ben de bir
şahine dönüştüm. Karakterlerin tarzında giyinip konuşarak kitabın
gizemini çözmede aktifrol üstlendim. (S. B., Salt Lake City, Utah)
Dönüş yöntemi, bilinçli rüyanızdan uyanmanıza engel olmaktan

çok daha fazlasını yapabilir. İstediğiniz rüya sahnesine girmenize de
yardımcı olur. Aşağıda bunu başarmanın yolunu bulabilirsiniz.
ALIŞTIRMA:
YENİ BİR RÜYA SAHNESİNE DÖNMEK
1. Bir hede/seçin
Uyumadan önce, bilinçli rüyanızda "ziyaret etmek" istediğiniz
kişi, zaman ve yeri belirleyin. Ziyaret etmeyi hedeflediğiniz kişi
veya yer hayali olabileceği gibi geçmişe, şimdiki zamana veya
174
geleceğe ait de olabilir. Mesela, "Padrnasarnbhava, Tibet, 850"

veya "Stephen LaBerge, Stanford, Kaliforniya, şimdiki zaman"
ya da "torunum, evde, yıl 2050."
2. Hedefinizi ziyaret edeceğinizi aklınıza kazıyın

Hedefinizi bir cümle haline getirip yazın ve hayalinizde ziyare
tinizi canlandırarak akşam rüyanızda bunu gerçekleştireceğinizi
aklınıza kazıyın.
3. Bilinçli rüyanızda hedefinize varmak için dönün

Niyetinizden dolayı kendinizi hedeflediğiniz yerde fakat bilin
ciniz kapalı bir şekilde bulabilirsiniz. Oysa doğrusu, önce bilin
cinizin açılması ve ardından hedefinizi aramaktır. Bilinçli rüya
nız sönmeye yüz tuttuğunda, uyanacağınızı hisseder hissetmez
kendi etrafınızda dönmeye başlayın ve kendinizi canlı bir rüya
sahnesinde - ziyaret etmeyi hedeflediğiniz kişi, zaman ve yerde
- bulana kadar hedef cümlenizi tekrarlayın.
ALIŞTIRMA:
SAHNEYİ ORTADAN KALDIR, KANALI DEGİŞTİR
Bu yöntemi dönmek ve uçmak gibi büyülü yöntemlerin tersi olarak

farz edin. Rüyadaki sizi yeni, egzotik yerlere göndermektense çev
renizi istediğiniz mekana dönüştürün. Ufak ayrıntılardan başlayarak
büyük değişimlere doğru gidin. Sahneyi önce yavaş sonra aniden
değiştirin, önce inceden inceden, sonra belirgin bir şekilde. Gördü
ğünüz her şeyin "zihninizin modelleme hamuru olduğunu" ve sonsuz
şekillere bürünebileceğini aklınızdan çıkarmayın. Bazı oneironotlar,
Alan Worsley'nin rüya televizyonu örneğini geliştirmişler. Sahneyi
değiştirmek istediklerinde rüyanın büyük, üç boyutlu bir televizyon
da geçtiğini hayal ediyor ve kumandayı ellerine alıyorlar.
175
İmkansızı Gerçekleştirmek
Bir partide olduğumu görüyorum ve sıkıldığım bir noktada geri
çekilip baktığımda rüya gördüğümün farkına varıyorum. O andan
itibaren her kim eğleniyorsa onun yerine geçiyorum. Önceleri seçi
mimi sadece kadınlar arasından yaparken bir an kendi kendime, ne
de olsa bir rüyadayım, neden erkek olmanın nasıl bir his olduğunu
deneyimlemeyeyim diye düşünüyorum. Öyle de yapıyorum. (B. S.,
Albuquerque, New Mexico)
Uyanık hayatımızda sınırlara alışığız. Yaptığımız her şey için nasıl

davranılıp davranılmayacağına dair kurallar ve hangi davranışın daha
mantıklı olduğuna dair görüşler vardır. Bilinçli rüyaların en keyifli
özelliklerinden biri sonsuz ve kıyaslanamaz özgürlüğüdür. Rüyalarına
uyananlar, hayatlarında ilk kez sınırlarından tamamen kurtuluyorlar.
İstedikleri her şeyi yapabilir veya deneyimleyebilirler.
Rüyalarınızda, uyanık yaşamınızda mümkün olmayan duyguları
ve fantezileri yaşayabilirsiniz. Hayallerinizdeki kişiyle karşılaşabi
lirsiniz. Fakat o kişinin kendisi de olabilirsiniz. Rüya görenler, için
de bulundukları bedenle sınırlı değillerdir. Çok güzel bir bahçeye
hayran olabilirsiniz ya da bahçedeki güzel bir çiçek olabilirsiniz.
Alan Worsley, kendini ikiye ayırmak ve kollarını kafasının içinden
geçirmek gibi garip denemeler bile yapmıştır. 19 Oneironotların çoğu
duvarlardan geçmek, suda nefes almak, uzaya seyahat etmek veya
uçmak gibi deneyimleri yaşıyorlar. Normal kıstaslarınızı unutun;
sadece rüyalarda olabileceğiniz veya yapabileceğinizin peşinden
koşun.
176
7
Macera ve Keşifler
Dileklerin Gerçekleşmesi
Birkaç yıl önce kilo vermeye uğraşıyordum. Rüyamda manav, pasta
ne veya restoran gibi bir yerde olduğumu, etrafımın çeşitli yiyecek
lerle çevrili olduğunu görüyordum. Rüyada olduğumu bildiğimden
canım ne isterse yiyordum. Tıka basa önümdeki ziyafetin tadım çı
karıp, her şeyin tadına baktım. Gördüğüm bu tür rüyalarla iştihamı
tatmin etmeye başladım. Asla patlayacak raddeye gelmeden doymuş
bir şekilde uyanır, gün içinde yeme ihtiyacı hissettiğimdeyse kendi
me "Nasıl olsa bu gece rüyamda yerim, " diyor ve öyle de yapıyor
dum. (C. C., Cotati, Kalifomiya)
Hayatım boyunca hep profesyonel bir dansçı olmak istemişimdir,

1 77
özellikle bir balerin. Fakat annem, beraberinde getireceği zorlu

çalışmalar ve yaşam tarzı yüzünden hep hevesimi kırmıştır. Zaman
içinde ben de vazgeçip ciddi bir şekilde dans etmeye kalkışmadım.
Fakat içimdeki arzu hiç sönmedi ve gördüğüm veya öğrendiğim yeni
hareketleri rüyalarımda deneyerek harika deneyimler yaşadım. (B.
Z., Salt Lake City, Utah)
Arzularımızı rüyada tatmin etme unsuru konuşmamızın derinlikle

rinde yatar; "rüyalarımızın erkeği" veya "rüyalarımızın evi" hakkın
da konuşur ve "en güzel rüyaların gerçek olsun" gibi temennilerde
bulunuruz. Bu benzetmeler, rüyaların, kalbimizin derinlerinde, uya
nık hayattan bir açıdan da olsa farklı olduğunun bilincinde olduğu
muzu gösteriyor - rüyalarınızda en çılgın fantezilerinizi yaşayabilir,
dileklerinizi yerine getirebilir ve uyanık hayatınızda imkansız olan
mükemmellik ve coşkuyu deneyimleyebilirsiniz.
Sindirella rüyalarında prensiyle buluşabilir, mahkumlar rüyala
rında özgürlüğün tadını çıkarabilirler; yürüyemeyenler yürüyebilir
ve yaşlılar istedikleri kadar gençleşebilir - uyanık hayatta ne kadar
imkansız görünürse görünsün herkes dileklerini gerçekleştirebilir.
Gerçek hayatın kendisi olmasa da tatmin edilen arzuların hisset
tirdiği duygular "sadece rüya olmasına" rağmen aynı yoğunluk ve
derinliğe sahiptir. Psikolog Havelock Ellis'in dediği gibi, "Uyanana
kadar rüyalar gerçektir, yaşadığımız hayat bundan farklı mı?"1
Rüyalarınızı şekillendirmeyi başarabildikten sonra dileklerinizi
gerçekleştirmeniz çok doğaldır. Güzelim kırsallarda keyifle uçmak,
gönlünüzün arzuladığıyla sevişmek, görkemli ziyafetler çekmek,
gökyüzünden aşağıya coşkulu inişler gerçekleştirmek, güç ve başarı
deneyimleri ve bilinçli rüyalarda mümkün olabileceğini hayal ede
bildiğiniz her şey . . . Psikolog Ken Kelzer'in bilinçli rüyası, rüyada
bilinçli olmanın keyfini çok güzel bir şekilde gözler önüne seriyor:
178
Macera ve Keşifler
... Uzun bir rüyada, eski otel odasına benzeyen bir ) erde, yatakta
uzanıyorum... Bütün bedenimi uzunlamasına, iyice gererek uçmaya
başlıyorum. Ayaklarım, pirinç yatağın ayak kısmındaki aralıklardan
dışarı taşıyor ve zahmetsizce, hiçbir çaba sarf etmeden yatağı yer
den kaldırıyorum. Kısa süre içinde yatakla birlikte odanın içinde
uçarken oteldeki diğer odaları keşfetmenin yollarını arıyorum. Bir
den rüya gördüğümü fark ediyorum ve hissettiğim bilindik, hoş kı
pırtılarla coşkuya kapılıyorum... "Güzel rüya kaşifi, uyan, yıldızlar
ve çiğ damlaları seni bekliyor, " diye şarkı söylemeye başlıyorum.
Şarkımı sonsuz bir keyifle, tüm kalbimle söylüyorum. Söylerken bir
müzik kutusundan gelen sesi duyuyorum. Ben arka arkaya sözlerini
tekrarladıkça müzik kutusu sesime, sesimin ayarına, hızına ve rit
mine uygun bir şekilde "Güzel Rüya Kaşifi 'ni " çalıyor. Bilincimin
açılmasının harika bir şey olduğunu hissediyorum ve "Güzel Rüya
Kaşifi 'nin " bana çok uygun bir şarkı olduğunu anlıyorum...
Sonra üzerimde birçok harika renk ve parıldayan ışıklar görü
yorum. Her yerde yüzlerce gökkuşağı; küçük spektrumlar; beyaz,
spiral şeklinde uçuşan ışıklar ve dönen bir sürü küçük, parlak obje
görüyorum. Bu baş döndürücü müzik, renk ve ışık gösterisi karşı
sında keyfim katlanıyor. Duyularıma mükemmel bir ziyafet sunan
minyatür bu saykodelik ışık gösterisi, bu güne kadar gördüklerim
arasında en zevklisi, en zari.fi ve en coşkulusu.. 2
.
Hadi siz de kendinizi bu keyfin içine bırakın. Kendinizi iyi hissede

ceksiniz. Sunduğu onca faydanın yanında eğlendiğinizi de görecek
siniz. Psikolog ve filozoflar günlük keyif ve zevklerin sağlığınız için
iyi olduğunu söylüyorlar. Aynı şekilde eğitmenler de içinde eğlence
olan konuları öğrenmenin daha kolay olduğunu görmeye başladılar.
Robert Omstein ve David Sobel, keyif almanın sağlığınızı iyi
yönde etkilediğine dair sayısız açıklamaların bulunduğu Healthy
179
Pleasures ("Sağlıklı Hazlar") adında bir kitap yazdılar.3 Haz duy

manın ve kendimizi iyi hissettiren eylemlerde bulunma arzusunun
hayatımızı daha mutlu ve sağlıklı kıldığını söylüyorlar. En mutlu
insanlar keyifli durumlardan hoşlanan, keyifli durumları arayıp bu
lan kendilerinin bir parçası haline getiren insanlardır. Hoş ve keyifli
deneyimler düşük kan basıncına, kalp hastalıklarına iyi geldiği gibi
kanseri de önleyebilir, bağışıklık sistemini güçlendirerek acı eşiğini
yükseltebilir. Keyif çatmak için zamanlarının olmadığını söyleyen
ler vardır. Yatağınıza uzanıp uyuduğunuzda rüyada keyif çatmak
için bol bol zamanınız olacaktır. Rüyalarınızda bilinçli olmayı öğ
renmekle, hayal edebileceğiniz tüm keyif ve zevkleri bulabileceği
niz sınırsız bir eğlen<:e parkına kavuşursunuz. Üstelik giriş ücretsiz
ve sıra yok!
Oyun ve keyifü faaliyetlere zaman ayırarak bilinçli rüyalarınızda
ustalaşmanın yollarını öğrenebilirsiniz. İstediğinizde bilinçli rüyala
ra adım atabilmeyi öğrendikten sonra hayatınızı birçok yönden ge
liştirme imkanına sahip olacaksınız. Takip eden bölümler bilinçli rü
yalarınız vasıtasıyla nasıl yeni beceriler edineceğinizi, korkularınızı
yeneceğinizi, zihinsef esnekliğinizi geliştirebileceğinizi ve kendini
zi nasıl gerçekleştirebileceğinizi gösterecek. Unutmamanız gereken
bir şey daha var ki bilinçli rüyalarınızda yerine getimıek istediğiniz
"ciddi" görevleri eğlenerek de gerçekleştirebilirsiniz. Zaman içinde
sizin için kolay ve eğlenceli bir hale bürünen bilinçli rüyalar, uya
nık hayatınıza yönelik yeni şeyler öğrenip deneyimlediğiniz ideal
ortamlar olacaktır.
Birçokları için bilinçli rüyalar, dileklerini gerçekleştirebilecekle
ri bir ortam olmanın yanı sıra hayatlarını da zenginleştirecektir. Fa
kat her şey buraya kadar değil. Rüyalar hakkında daha fazla bilgiye
sahip olabilmek, dahaı derinlere inmek ve daha yükseklere çıkmak
istediğinizde, bilinçli rüyalarınızı kullanarak sorunlarınıza çözüm-
180
Macera ve Keşifler
ler üretebilir, daha pratik amaçlar doğrultusunda kullanabilirsiniz.

Diğer taraftan, imkansızı imkan dahiline almanıza yarayacak bu ko
valamacaya girişmeden önce, derinlerde yatan temel dürtülerinizin
dikkatinizi dağıttığını göreceksiniz. Dolayısıyla rüyalarınızda bi
linçli olmayı öğrenmeye başladığınızda, keyif alemine bırakıp me
rak ettiklerinizin peşinde koşmaktan kendinizi alıkoymayın.
Rüyada Cinsellik
Orgazma ulaşmam büyük oranda yaşadığım stres ve endişeye bağ

lıdır. Son birkaç aydır üst üste gelen endişelerin ardından haz alma
becerimi tamamen yitirdim. Bunun eşime olan hislerimle veya eşi
min yaptığı (ya da yapmadığı) şeylerle bir ilgisinin olmadığını bili
yordum. Cinsel anlamda tatmin olamamanın yarattığı bunalım stre
simi daha da artırdı. Fakat sonra bir akşam şu rüyayı gördüm:
Bir korkufilminin deneme çekimindeydim. Perili bir ev ya da terk
edilmiş manastır görünümünde bir yerdeyim ve korkunç bir şeyle
rin olacağını düşünüyordum. Perili olduğunu düşündüğüm ev, ben
yürüyüş yaparken büyük, parlak ışıklarla aydınlatılmış çok katlı bir
mağazaya dönüşüyordu. Bunun kötü bir oyun olduğunu sandım; in
sanları tuzağına düşürerek korkunç planını uygulayacak. İçeri girip
her yeri gözden geçirmeye başladım. Her şey normal görünse de her
yeri inceleyerek beklenen tehlikeyi arıyordum.
Tam o sırada bunun bir kabus olduğu ve korkularımla yüzleşmem
gerektiği düşüncesi doğdu. Bu düşünceyle beraber tüm bakış açım
değişti ve büyük bir merakla sahneye döndüm, içeri süzülürken ne
tür zorlukların ve ilginçliklerin olabileceğini görmeye çalışıyordum.
Odanın bir köşesinde bazı insanların kamerayı döndürdüklerini ve
ekranın diğer duvarda olduğunu fark ettim. Ekrana çıkma isteğime
yenik düştüm ve kameranın önüne dikildim. Düşüncelerim cinselliğe
181
kayıyor ve kendimi ekranda görmek istiyordum. İlk başta kamera

nın, beni sadece giyinik ve belden üstümü arka plandan gösterece
ğini düşünüyordum. Fakat bir süre sonra doğru açıyı yakaladım ve
pantolonumu çıkarmaya koyuldum. Hızla yoğunlaşan bir cinsel he
yecana kapıldım ve birkaç saniye içinde harika bir orgazm yaşadım
- iki ay içinde ilk kez. Çok geçmeden zevk almış vaziyette uyandım.
Rüyayı takip eden akşam, iki ay içinde ilk kez uyanık hayatımdaki
orgazmı yaşadım. Takip eden haftalarda, endişe yaratan durum baki
olmasına rağmen, istediğim an doyuma ulaşabildim. (A. L., Santa
Clara, Kalifomiya)
Federal hapishanede yatan bir mahkUmum. Rüyada bilinçli olmaya

dair makalenizi ilk okuduğumda çok heyecanlandım çünkü ben de
istediğim an bunu başarabiliyordum. Benzer deneyimleri rüyala
rımda yaşamış ve çok hoşlanmıştım. Bu beni hapiste tutulma fikrin
den uzak/aştırıyor.
Böyle rüyalarımdan birinde her şeyi bilinçaltımın yarattığınıfark
ettim ve istediğim takdirde ortamı değiştirip isteklerime ulaşabile
ceğimi anladım. Birkaç dakika yapmak istediğim şeyler hakkında
düşündüm. Birden aklıma yıllardır çok istememe rağmen bir kadınla
birlikte olmadığım geldi, sadece bir rüya da olsa her şey gerçeğine
çok benzediğinden arada birfark olmayacaktı.
Orada öylece otururken karşımdaki iki adama baktım ve bunun
sadece bir rüya olduğunu söyledim. Sonra onlara bir süredir hapiste
olduğumu ve birlikte olmak için bir kadın istediğimi söyledim. Kar
şılık vermeden bana delirmişim gibi baktılar. Üzerinde düşünmeye
başladığım arzumu tekrarladım. Daha sonra masadaki adam diğer ·
odaya gitmemi söyledi. Ayağa kalktım, diğer kapıya yöneldim ve

içeri girmeden önce isteğime yoğunlaştım.
Artık odanın içindeydim. Daha önce rüyalarıma giren bir kadın
182
Macera ve Keşifler
yatağa uzanmıştı. Üzerimdekileri çıkarıp onunla birlikte yatağa gir

dim. Cinsel ilişki süresince bilincimin açık olması üzerinde yoğun
laştım çünkü daha önceki benzer rüyalarımda paniğe kapıldığımdan
rüyam çabucak siliniyordu.
Cinselliğimizin her anma tam birfarkında/ık hakimdi, başından so
nuna kadar. Bittikten sonra yatakta kendi tarafıma yuvarlandım. Başım
yastığa değdiğinde, genellikle bu tür rüyalardan uyanmama sebep ka
ranlığa doğru kaydığımı hissettim. (D. M., Terre Haute, Indiana)
Bilinçli rüyamda Fransa 'nın kırsalında, her zaman tanışmak isteyip

bir türlü fırsatını yakalayamadığım (ve uzun yıllar kendisini arzula
dığım) aktör Michael York ile birlikte ata biniyoruz. Akşamüzeri ol
muş ve biz, kokusunu yoğun olarak hissettiğimiz mükemmel bir çiçek
bahçesinin içinde yürümek üzere atlarımızdan iniyoruz. Ardından
giriştiğimiz "çiçek savaşı " uzanabileceğimiz bir yatağa dönüşüyor,
üzerimizden esen serin rüzgarın altında sevişiyoruz. Atlarımıza bi
nerek bir şatoya gidiyoruz; ağzımdan çıkan her emri tamı tamına
yerine getiriyor.
Şatoya vardığımızda Michael atları bağlamak üzere ahıra götü
rüyor ve ben de üst katta, gökyüzünü seyredebildiğim cam tavanlı ve
platinle çevrelenmiş gömme küvetin olduğu, yüksek mermer duvar
lı banyoya gidiyorum. Mükemmel bir şekilde hazırlanmış köpüklü
banyoya girer girmez Michael 'ı çıplak ve benimle birlikte küvete
girerken düşünüyorum ve karşımda beliriveriyor.
Etrafımızı saran suyun içinde birbirimizin kollarında uyuyakal
dığımız uzun bir banyodan sonra yatak odasına geçerken kırmızı
şarap (Margaux '73), kraker ve reçel hayal etmemle birlikte önü
müzde beliriveriyor. Yumuşak, beyaz saf ipekten kalın çarşaflara sa
rınıyoruz. Tam şarabı yatağa aldığımızda uyanıyorum. (J. B., Long
Island, New York)
183
Özgürlükler ülkesinden bekleneceği üzere çoğu kişinin bilinçli

rüyası cinsellik üzerinedir. Deneyimli bir bilinçli rüya kaşifi ve rüya
lar üzerine yazdığı kitaplarla saygınlık kazanmış psikolog ve yazar
Patricia Garfield'e göre "Orgazm, bilinçli rüyaların doğal bir parça
sıdır; kendi tecrübelerime dayanarak şunu söyleyebilirim ki bilinçli
rüya haz veren bir deneyimdir." Rüyalarının üçte ikisinin cinsel içe
rikli olduğunu ve bu bilinçli rüyaların yarısının uyanık yaşamındaki
orgazmlar kadar, hatta belki daha da iyi orgazmlarla sonuçlandığının
altını çiziyor. Garfield, Pathway to Ecstasy ("Kendinden Geçmenin
Yolu") isimli kitabında bilinçli rüyalarındaki orgazmları "çok derin"
bir yoğunluk olarak tarif ediyor; kendini "ruh ve bedeninin sarsıldığı
patlamalar. . . Sadece bazı uyanık zamanlarda hissedilen tamamlan
ma duygusu" içinde buluyor.4
Bilinçli rüyaların cinsellik için çekici bir yatak olmasının hem
psikolojik hem de fizyolojik sebepleri vardır. Fizyolojik sebebini
açıklamak gerekirse, Stanford' da yaptığımız çalışmalar bilinçli rü
yaların, vajinal bölgede kan dolaşımının arttığı ve penil ereksiyonun
oluştuğu REM sürecinin en faal döneminde devreye girdiğini göste
riyor. Bu fizyolojik etki, bilinçli rüya görenlerin her türlü sosyal kı
sıtlamalardan özgür olduğu gerçeğiyle birleştiğinde, bilinçli rüyaları
cinselliğin sık yaşandığı bir deneyim haline getiriyor.
Bu buluşlar doğrultusunda bilinçli rüyaların cinsel terapistler
için yeni bir araç olabileceği düşüncesi doğmakta ve psikoseksüel
(bazı iktidarsızlık durumları, erken boşalma, orgazm olamama vs.)
rahatsızlıklardan mustarip hastalar için de yeni bir umut kapısı açıl
maktadır. Bilinçli rüya görenlerin keşiflerinden doğan birçok yeni
fikir gibi, bu fikir de henüz test edilmemiş ve araştırmaya açık bir
alandır. Yine de, yukarıda yer alan ikinci örneğe baktığımızda bi
linçli rüyaların hapis yatanlara, tecrit edilmişlere veya uyanık hayat-
184
Macera ve Keşifler
ta hareketlerini kısıtlayan herhangi bir engeli qlanlara cinselliklerini

yaşayabilecekleri bir alan sunduğu çok açıktır.
Rüyada yaşanan cinselliğin önemi çeşitlilik arz eder. Bazıları
için sadece keyifli anlan temsil ederken, diğerleri için kişilikleri
nin farklı açılarıyla birleşmek demektir. Samuel Pepys'in günlüğüne
kaydettiği 1 5 Ağustos 1 665 tarihli rüyası gibi spekülasyonun başlan
gıç noktası bile olabilir:
. . .Lady Castlemayne kollarımdaydı ve arzuladığım her türlü cilve

oyununu oynamama izin tanıyordu ki bunun uyanık hayatıma ait
olamayacağını, gördüğümün bir rüya olduğunu, bundan büyük zevk
aldığıma göre de mezarlarımızın içindeyken ne denli mutlu olabi
leceğimizi . . . Rüyalar görüp, hele de bunun gibi rüyalara dalarsak
eziyet çektiğimiz şu zamanın aksine ölümden korkmamıza da gerek
kalmazdı.
Rüya Gerçekliğini Keşfetmek ve Yakından

Gözlemlemek
Bir bahçedeyim ve uçabildiğim için harika hissediyorum, büyük bir
keyif alıyorum. Birçok hava akrobasisi deneyerek zaman geçirirken
deneyimlediğim özgürlük, tarif edilemez. Bahçeyi yakından sey
retmenin zevkine dalmak için alçalıyorum ki yalnız olduğumu fark
ediyorum. Bu farkında/ıkla birlikte yatakta rüya gördüğümü anlı
yorum. Rüyadaki bedenimin gerçekliği karşısında büyüleniyorum
ve "gerçek olup olmadığımı anlamak için kendimi çimdik/emekten "
zevk alıyorum. Bir insan kendini uyanıkken ne kadar gerçek hisse
derse o kadar gerçek hissediyorum! Konuyu ciddi anlamda düşün
meye karar veriyorum ve bahçenin köşesindeki bir kayanın üzerine
oturuyorum. Aklıma gelen ilk düşünce şu: "Kişinin rüyada erişe-
185
bildiği bilinçlilik seviyesi uyanık hayatındaki bilinçlilik seviyesi ile

doğrodan orantılı. "
Rüyada böylesi karmaşık ve somut bir sonuca varabilme yetene
ğim karşısında afallıyorum ve uyanıkken yapılması mümkün olma
yan bir açıdan uyanık hayatımı incelemeye başlıyorom. Böyle bir
şeyi rüyada yapabildiğim için şaşkınlığım bir kat daha artıyor ve ko
nuyu daha da derinlemesine kavramaya başlıyorom. Kalklp çevremi
incelemeye karar veriyorom. Bahçenin bir sahne olduğunufark edi
yorom. Bütün çiçekler canlı renklerde ve küçük ayrıntılarına kadar
bağımsız olarak ayakta duran panellere resmedilmiş. Bir sanatçı
olarak karşımda gördüğüm yetenekten etkileniyorom. Sonra, .floke
edilmiş kırmızı duvar kağıdı kaplı bir koridordan "sahne arkasına "
geçiyorom. Hala rüyada olduğumun bilincinde gördüğüm ayrıntılar
karşısında şaşırıyorom ve nasıl bir his olduğunu anlamak için duvar
kağıdının .floke yüzeyine dokunuyorom. Koridoron sonunda bir kü
tüphane var ve ben kitapların adlarını okuyabildiğim, deri ciltlerini
hissedebildiğim ve üzerilerindeki resimleri görebildiğim için yine
hayretler içindeyim. (D. G., Woodland Hills, Kaliforniya)
Gün ışığının aydınlattığı, düz kır yolunda araba kullanırken bir sa
niye içinde etraf karardı. Neredeyse önümdeki traktörün arkasına
çarpacaktım. Bir süre, gittikçe yükselen dağ yolunu çıkan traktörü
takip ettim. Sonra bir ara sağa baktığımda yolun sağ tarafına çekil
miş başka bir traktöre rastladım. Yolda ilerledikçe dağın kenarında
uzunlamasına durmuş başka bir traktör daha gördüm. Gözlerimi
traktörden ayırıp önümdeki yola baktığımda arabam kendiliğinden
ateşlenerek nefes kesen bir heyecanla uzaya doğro yol almaya baş
ladı. Yanımda uyuyan kocamın nefes alışverişlerini duyduğumdan,
yatakta yattığımın ve rüya gördüğümünfarkındaydım. Uzayın içinde
inanılmaz hızda seyahat eden, coşkulu bir ışık noktasıydım. "Evet,
186
Macera ve Keşifler
evet! " diye bağırıyor, çevremi 360 derecelik bir açıyla görebiliyor
dum. Sağ önümde ışıklarla yıkanan gezegenimizi görüyordum, sol
yukarıda parıldayarak dönen başka bir gezegen vardı. Gezegenin
tam ortasında, açılan bir kurdele gibi gördüğüm en güzel renklerle
bezenmiş, parlak vitray renklerinde titreşen enerji çemberi ile tek
vücut oldum. Sonra açılan kurdeleden müzik notalarının çıktığını
görebiliyordum fakat onları duyamıyordum. Ardından, alfabenin
harfleri karışık sırada akmaya başladı. Ardından rakamlar, yine
karmaşık sırada. En nihayetinde semboller akmaya başladı; daire,
üçgen ve başka birkaç şekil ve önceden görmediğim daha birçokla
rı ... Telepatik yollardan "Bütün bunlar evrenin bilgeliğidir, " mesa
jını aldım. Gezegenin arkasındaki kıvrıma doğru ilerlediğimde san
ki kalp krizi geçirerek öldüğümü (üstelik hiçbir acı, ağrı duymadan)
ve tekrar bedenime geri döndüğümü gibi hissettim.
Oradayken birilerinin eşi, annesi, büyük annesi ve emekli hu
kuk sekreteri (benim mesleğimdi) kimliklerinden uzaktım. Tek başı
maydım ama yalnız değildim, sanki bir bütünün parçasıydım. Sıcak,
sakin, parlak ve sanki bir şeylerin fısıltısıydı. Uyanık hayatta oldu
ğumdan ki aslında faal bir kadınım, çok daha canlı hissettim kendi
mi. Keşke "o kıvrımın etrafında dolaşmaya " korkmasaydım. (A. F.,
Melrose, New York)
Bilinçli rüyalardaki keşifler beraberinde zevk ve ödüller getirir.

Nefes kesen, dünyadan uzak mekanlarda her zaman imkansızın ve
beklenmedik olayların gerçekleştiği bilinçli rüya alemi büyüleyi
cidir ve durmaksızın değişir. Uyanık dünya gezginlerinin görmek
istediği yerler kadar ilginç ve tatmin edicidir. Aslına bakarsanız
bilinçli rüyalar alemi çok daha avantajlıdır: Görülecek her yerini
gezmenin mümkün olmadığı Paris, Çin ya da Tahiti 'nin aksine
biraz çabadan başka hiçbir bedel istemez. Üstüne üstlük deniz
187
tutmaz, hava alanında gecikmezsiniz ve bagajlarınız da kaybol

maz veya çalınmaz.
Bilinçli rüya seyahatlerinin güvenliği garantilidir ve çoğunluk
için neredeyse her zaman keyiflidir. Bilinçli rüya görenlerin zaman
zaman zorluklarla, endişe uyandıracak durumlarla karşılaşmadıkla
rını söyleyemeyiz ama böylesi durumlar bile yatakta güven içinde
uyurken tamamen gerçekçi bir korku deneyiminden başka bir şey
değildir (şeytanlar tarafından kovalanmak, baltalı katiller veya ilkel
benliğe dair başka canavarlar). Bilinçli rüyalarında başlarına ne ge
lirse gelsin kısa süre sonra sağ salim dünyalarına dönerler. Diyelim
ki rüyanızdaki tehlikeden kaçamadınız ve kan ter içinde uyandınız,
bedeninizde tek bir çizik bile yoktur. Aksine, bilinçli rüyaları korku
ve endişelerinizle yüzleşip üstesinden gelmek için kullandığınızda
coşku içinde ve enerjiniz artmış olarak uyanırsınız.
"Seyahat zihni geliştirir" çünkü normal sınırlar dahilindeki alış
kanlıklar dünyasının dışında, yeni ve zorlayıcı durumlarla karşı
karşıya bırakılırsınız. Bilinçli rüyalar, zihni geliştirmek için birçok
imkan sunar. Açık bir zihinle rüyalarınızda korkusuzca keşfe çık
mak, hem kendinizi hem de başkalarını daha iyi anlamanızı sağla
yacak şekilde zihninizi geliştirir. Goethe'nin dediği gibi "Kendini
tanımak istiyorsan başkalarının davranışlarını gözlemle. Başkalarını
anlamak istersen kendi kalbine bak."5 Bilinçli rüyalardan öğrenece
ğimiz çok şey var. Gözlemlerinizde hassas ve dikkatliyseniz rüya
aleminizi keşfederken değerli hazineler bulabilirsiniz - hatta kendi
nizi bile bulabilirsiniz.
Rüya gerçekliğini gözlemleyerek keşfetmenin ve incelemenin
bir başka avantajı da rüyalarınızı tanımaktır. Bunun neticesinde
bilincinizin açılmasına yardımcı rüya işaretlerini kolaylıkla tanır
sınız. Tecrübe edindikçe, uyanık hayatınızla rüya alemi arasındaki
farklılıkları ayırt edebileceksiniz. Bilinçli rüyalar alanında henüz
188
Macera ve Keşifler
acemi olanlar gördükleri sahnelerin "gerçekliği" karşısında rüyada

olduklarını anlamakta başarılı olamıyorlar. Dikkatle gözlemlenme
diğinde, görülenler normal gerçeklikmiş gibi algılanır. Takip eden
örnekte bu sebepten dolayı ironik rüya işaretini anlamayan birinin
rüyasını okuyacaksınız:
Arabamı JFK havaalanına park edip babamla birlikte San

Francisco ya uçarken, arabaya ne olacağını merak ediyordum.
Sonra bir an arabayı New York 'a getirdiğimizi hatırlamadığımı dü
şündüm. Ortada yanlış bir şeyler vardı! Babama baktım, alay eder
cesine sırıttı. Evet, bir şeyler yanlış ve sen anlamadın der gibiydi.
Çevre yolunda, etrafımızdaki arabalara baktım. Kesinlikle gerçekti
ler, içlerinde havaalanına giden yabancılar var. Hepsinin kasası ve
plakası var. Arabamın döşemesi olması gerektiği gibiydi. Uyandı
ğımda, her şey çok gerçekçi göründüğü için üç yıl önce ölen babamı
yanımda görmek gibi bir ipucunu kaçırmamın çok aptalca olduğu
nu anladım. Aynı hatayı gelecekte tekrarlamamaya kesin kes karar
verdim. Sonraki gece rüyamda ölmüş bir arkadaşımı gördüğümde
onunla buluştuğum ortamın gerçekliğini göz ardı ederek rüyada ol
duğumu anlayabildim. (H. R., Mill Valley, Kalifomiya)
Rüya alemini açık bir bilinçle gözlemlediğinizde "görmek, inanmak

tır" terimini kabul etmek gibi bir yanlışa düşmeyecek ve canlılığın
tecrübenin gerçekliğiyle hiçbir ilgisi olmadığını göreceksiniz. Onun
yerine bu iki dünyayı birbirinden ayıran özellikleri fark etmeyi öğ
reneceksiniz. Rüyalarda her şey uyanık hayata göre çok daha kısa
sürelidir; fizik kuralları çoğunlukla geçersizdir; ölmüş veya hayali
karakterler yaşayanlarla aynı ortamlarda bulunabilir; arzular at, di
lenciler de sürücü kılığına bürünebilir.
189
Macera: Walter Mitty'den Kahramanın

Yolculuğuna
Hatırladığım kadarıyla kontrol edebildiğim ilk rüya beş veya altı
yaşlarımda gördüğüm bir rüyaydı. Çöp kutusundan yaptığım bir
roketle dünyanın etrafında uçtuğumu görmüştüm. Altı cam oldu
ğundan istediğim her yere uçarken dünyanın güzel manzarasını da
yukarıdan seyredebiliyordum. İnme vakti geldiğinde (roketim inişi
yapmaya uygun değildi) kendime "uyanma vakti " diyor ve uyanı
yordum. Bazen tehlikeli bir şekilde yere yakın/aşsam da hiçbir za
man korkmadım çünkü rüya gördüğümü ve istediğim zaman uyana
bileceğimi biliyordum. Altı ay boyunca gördüğüm bu rüyanın bol
bol keyfini çıkardım. (K. M., Rathdrum, Idaho)
Bilinçli rüyalar üzerine yaptığınız araştırmalardan söz ettiğiniz

makalenizi okumak benim için harika bir keşifti! Hayatım boyun
ca birçok gece rüyalarımda uçmuş ve hayal gücümün kanatlarında
harikulade maceralara dalmıştım. Ayılar, köpekler, rakunlar ve bay
kuşlarla konuştum; solungaç/arım varmışçasına suyun altında nefes
alırken yunuslar ve balinalarla yüzdüm. (L. G., Chico, Kaliforniya)
Ben bir astronomum ve dikkatli gözlem yeteneğimle gurur duyarım;

uyku durumuna dair bilginize bir şeyler eklemek isterim. Rüyalarım
da dünyayı nükleer savaştan, gezegenimizi çekirdeğinin patlamasın
dan ve evrenimizi yükselen sıcaklar nedeniyle yok olmaktan kurtar
dım. Geçmişten, teknolojinin hakim olduğu geleceğe kadar sayısız
beden ve kişiliklere bün"indüm. Bunların en ilginci, uzak gelecekte
şu anki bedenimden çok farklı bir bedende, rüya alemi zamanına
göre beş yıldan uzun bir zaman geçirdiğim bilinçli rüyamdır. "İç içe
geçmiş " bu hayatta da yatıp uyuyordum. İlginçtir ki rüyadaki ha-
190
Macera ve Keşifler
yatımda hiç bilinçli rüya görmedim ama ne zaman "rüya içindeki"

rüyadan uyansam anında bilinçli rüya gördüğümün farkına varıyor
ve rüyada kalmayı seçiyordum. Daha uzak bir gelecekteyse, eşim ve
kızımla birlikte alacakaranlıkta parçalanmış ayın dünya etrafındaki
rengarenk halkalarını izlediğimizi gördüm. (S. C., El Paso, Teksas)
Masallardan bilim kurguya, fantezilerden hayallere (ve kabuslara!),

insanın hayal gücü sınırsız bir macera alanıdır. İyi masalcılar nadir
olsa da herkesin, hikayeleri değerlendirebilecek ve heyecan ihtiya
cını tatmin edebilmek için kendi hikayelerini uydurabilecek kapasi
teye sahip olduğunu görüyoruz. James Thurbey'nin The Secret Life
of Walter Mitty ("Walter Mitty'nin Gizli Yaşamı") adlı klasik masalı,
Amerikan koltuk maceraperesti modelini yarattı.
Walter Mitty dışarıdaki dünyada silik ve fark edilmeyen biriyken
fantezilerde bir kahramana dönüşüyordu. Bizler de uyanık hayatı
mızda silik de olsak rüyalarımızda pekala birer kahraman olabiliriz.
Bize mektup yazanların çoğu, çocuk yaşlarda rüyalarında bilinçle
rinin açılmasıyla birlikte atın üzerinde maceralara atılan şövalyeler,
prensesler veya uzay kaşifleri olduklarını anlatıyor. Dolayısıyla ma
ceracı gönüller bilinçli rüyaları, dileklerini gerçekleştirebilecekleri
bir araç olarak kullanabilir, macera yaşamanın nasıl bir şey olduğu
nu merak edenlerse meraklarını giderebilirler.
Takipçilerimiz, yazdıkları mektuplarda, uzun yıllardır yaşadık
ları değişik maceraların tadını çıkardıklarını yazıyorlar, tıpkı bazı
larının hayatlarını yolculuk hikayeleri veya bilim kurgu romanları
okuyarak geçirmekten hoşlanmaları gibi . . . Uydurma karakterlerin
deneyimlerinden keyif alabilme becerimiz, kendi maceramızı ya
ratmamıza yardımcı olacak malzemeyi ayağımıza seriyor. Ivanhoe
veya Mata Hari olabilir ve okuduğunuz veya seyrettiğiniz filmin
sahnelerinde kendinizi hayal edebilirsiniz. Kitap veya filmden farklı
191
olarak bilinçli rüya maceralarınız, her gece veya her REM uykusun
da yeni bir bölümle sonsuza kadar devam edebilir.
ALIŞTIRMA:
KENDİ MACERANIZI NASIL YAZABİLİRSİNİZ
Rüyalarımı her zaman için başrolünü oynadığım, bitmeyen bir

hikaye olarak gördüm. Günlük hayatta, televizyonda ya da sine
mada seyrettiklerim bir araya gelerek benim "hikayemi " oluştu
rur. Bazen tanıştığım bir adamla ilgili olabilir. Fakat çoğunlukla
gerçek hayatta olmasını istediğim durumlarla ilgili rüyalar gö
rüyorum. (D. W., Brooklyn, New York)
Pek sık olmasa da oneironotlar, bilinçli rüya prodüksiyonlarının

senaryosunu yazdıklarını, yönettiklerini ve başrolünü oynadık
larını söylüyorlar. Hatta rüya gören kadınlardan biri, rüyasının
sonuna jeneriği de dahil ettiğini ve uyandığında kendine gül
düğünü anlatmıştı. Kendi maceranızı anlatan küçük bir taslak
oluşturabilirsiniz. Shakespeare'den, masallardan ya da çizgi ro
manlardan (bilinçli rüyalarda sıklıkla kullanılan karakterlerden
biri Süpermen'dir) yararlanmaktan çekinmeyin. Çeşitliliğe açık
olun. Karşılaştığınız yenilikleri, senaryoda yer almayan durum
ları takip ederek nereye varacağını seyredin. Bilindik senaryo
ları tekrarlamaktan sıkılırsanız uyanıkken bir taslak yazın, uyu
madan önce üzerine yoğunlaşın ve rüyada bilinciniz açıldığında
senaryonuzu filme dönüştürmeye çalışın.
İşte size yeni başladığınızda denemek isteyebileceğiniz bir
kaç başlık önerisi. Kendinize uygun olduğunu düşündüğünü
zü seçin:
192
Macera ve Keşifler
• Hudut bölgesi gezgini

• Kutsal kasenin peşinde
• Vizyon araştırması
• Astronot
• Zaman yolcusu
Kahramanın Rüyası
Fantezi ve hayaller zihnin faklı seviyelerinde işler. En alt seviye he
yecan ve arzularımızın tatmini için çalışır. Hedeflerimize yoğunlaş
mamıza, kendimiz ve dünya için bir gelecek inşa etmemize yardımcı
en üst seviye ise gerçeği ve hayatın anlamını aramamıza da yardım
cıdır. Psikolojik ve mitolojik hikayelere ilgi duyuyorsanız, bilinçli
rüya senaryolarınızı daha derin maceralardan oluşturabilirsiniz. Size
artık hayatta olmayan mitolojist Joseph Campbell'in Kahramanın
Sonsuz Yolculuğu kitabını öneriyoruz. 6
Campbell kitabının başında, kaynağı ne olursa olsun bütün mi
tolojilere ait kahramanlık hikayelerinin belli bir düzeni takip ettiğini
ileri sürüyor. Teorisi, mitolojilerin herhangi bir kültüre ait olmadığını,
insanın ruhunun derinliklerine kazınmış sembolleri yansıttığını ile
ri sürüyor. Bilinçli rüya görenler, klasik efsaneleri bizzat yaşayarak
kendi zihinlerinin mikro kozmosunda efsanelerin temsil ettiği kişisel
gelişim yollarını keşfedebilirler. Campbell'in tasvir ettiği kahramanın
yolculuğu rüya senaryolarınızı oluşturmanıza yardımcı olabilir:
Kahramanın bilindik, efsanevi macerası yolculuk ayinine yakından
bir bakıştır; ayrılma - başlangıç -geri dönüş. Bunu kahramanın yolculu
ğunun çekirdeği olarak isimlendirebiliriz. "Kahraman, içine doğduğu ha
yatını terk ederek doğaüstü güçlerin diyarına bir yolculuğa çıkar; hayret
verici güçlerle karşılaşarak büyük bir zafer elde eder; kahraman, kazandı
ğı nimetleri çevresine dağıtmak üzere gizemli yolculuğundan döner.7
193
Campbell, karakterler ve sahneler değişse de gittiğiniz her yerde

bu hikayeye rastladığınızı iddia ediyor. George Lucas, Yıldız Savaş
ları :filminin senaryosunu yazarken Campbell'in kitabından etkilen
diğini kabul ediyor. Kendi yolunuzu belirlemenize yardımcı olması
açısından Luke Skywalker'ın maceralarını inceleyerek, yukarıda
bahsettiğimiz formülle benzeşen yönlerini bulalım.
Üçlemenin başında Luke, başına geleceklerden habersiz, sıradan
bir gençtir. Obi-Wan Kenobe'nin (yaşlı bilge adam) varlığına dair
bir dönüm noktasına işaret ettiğinin farkında değildir - Campbell 'in
"maceraya davet" diye isimlendirdiği "hareketlenme" evresindedir.
Bilindik dünyasından, teyze ve amcasının katili tarafından koparılan
Luke bir yolculuğa koyulur. Yolculuğu esnasında kendiyle ilgili bir
farkındalık yakalar - dünyayı Darth Vader'in (Jung'un sayfaların
dan fırlamış siyah pelerinli ve maskeli "gölge figürü") şeytani plan
larından koruyacak içindeki "güçle" temasa geçer.
Sizler de rüya kahramanınızın macerasına benzer bir şekilde
başlayabilirsiniz. Belki de boş vakitlerinizi değerlendirdiğiniz, en
sevdiğiniz uğraş olan bilinçli rüyalarınızdan bir tanesini feda ede
rek yeni tecrübeler arayışına girersiniz. Göreviniz, özgürlüğünüzü
savunmak, Shambala veya Oz gibi efsanevi toprakları keşfetmek ya
da güç yüzüğü gibi büyülü bir objeyi kurtarmak olabilir.
Campbell'in planında ayrılma evresi "daveti reddetme" (bilindik
bölgeyi terk etmekten korkmak), "doğaüstü yardım" (yaşlı bilge de
deniz veya peri büyük anne), "eşikten atılan ilk adım" (bilindik yerden
uzaklaşmak) ve "yunusun karnı" (dönüşü olmayan) aşamalarından
oluşuyor. Son aşamaya gelindiğinde eski hayat çoktan geride kalmış
tır. Başlangıç evresi, ejderhalar ve hainlerle, felaketler ve kötü güçler
le, korku ve tehlikeli canavarlarla yüzleşilen ve alt edilen "denemeler
diyarıyla" başlar. Başlangıcın son evresi "büyük nimet" - hedefe ulaş
maktır. Genç kız kurtarılmıştır. Güçler yüzüğü onarılmıştır. Teneke
194
Macera ve Keşifler
adam bir kalp bulur. Fakat bilinçli rüyalarda olduğu gibi efsanelerde
de ulaşılan hedef hikayenin sonu değildir. Son ve en kahramanca evre
kahramanın normal hayata (uyanık hayat?) geri dönerek sadece ken
dinin değil içinde bulunduğu topluluğun da hayatını zenginleştirmesi
dir. Prensesle evlenip diyarın hayırsever hükümdarı olabilir.
ALIŞTIRMA:
KAHRAMAN SİZSİNİZ
Size hitap eden bir kahraman hikayesi bulun. Klasik efsane veya
hikayelerden birinin ana yapısını kullanabilir ya da yukarıdaki
plana sadık kalarak kendi hikayenizi oluşturabilirsiniz. Kendi
yolculuğunuza başlamadan önce prova yapmak isterseniz ken
dinizi Yıldız Savaşları, 1001 Gece Masalları ya da Wagner 'in
Nibelungen Yüzüğü 'nde hayal edebilirsiniz. Yürüdükleri kah
ramanlık yolculuklarındaki karakterleri ve eylemleri inceleyin.
Ayrıntılı senaryolar veya diyaloglar oluşturmanıza gerek yok.
Kendi maceranızı oluşturabilmek için kahramanlık yolculuğu
modelinin belli başlı sahneleri hatırlayın, yeter. Basit cümlelerle
bir kağıda dökün. Uyumadan önce senaryoyu okuyun. Bilinciniz
açıldığında senaryonuzu hatırlayın; alışılmışa arkanızı dönün,
rehberlere açık olun ve yolculuğunuza başlayın.
Yorum
Campbell, derinlerde hayatın anlamını arayan herkesin psiko
lojik ve ruhani anlamda bu yolculuğu yapması gerektiğini ve
yolculuğun yapısının rüyalarda kendiliğinden çizildiğini ifade
ediyor. Bu yolculuğa çıktığınızda rüyanızdaki hikayenin öne
mini fark edebilirsiniz. 12. Bölüm, bilinçli rüyaları kullanarak
gerçek benliğinizi bulma konusunu işliyor.
195
8
r un nw:nw u u ,
Yaşamın Provası
Bilinçli Rüyalar ve Performansınızı

Üst Seviyelere Taşıma
1 O km 'lik ilk koşumdan önceki akşamdı ve çok gergindim. Bu kul
varda ilk yarışımdı, pist eğimliydi ve daha önce eğimli alanda koşu
tecrübem de yoktu; bütün antrenmanlarımı kapalı koşu pistlerinde
yapmıştım. O akşam rüyamda gördüğüm eğimli alanda yaptığım
koşuda, daha önce sadece okuduğum teknikleri denedim. Rüyada
bilinçli olma şansını kullanarak eğimli alan koşusunu öğrenebile
ceğimi düşündüm. İşe yaradı. Denediğim yeni teknikler hem rüyada
hem de gerçek hayatta işe yaradı. (B. E., Alexandria, Virginia)
On iki yaşlarımdayken annem, bana ve kız kardeşime biryaz boyun

ca tenis dersleri aldırdı. Dört haftalık dersin sonunda bir turnuva
olacağını ve kazanana bir ödül verileceğini öğrendim. O gece gör-
ı96
Yaşamın Provası
düğüm bilinçli rüyamda daha da ustalaşmaya karar verdim. Televiz

yonlarda başka insanların oynadığı tenis maçlarını gözümün önü
ne getirdim ve raketi nasıl kullandıklarını, topa nasıl vurduklarını
hatırlamaya çalıştım. Rüyanın sonuna doğru raket hakimiyetimi ve
servis/erimi geliştirebilmiştim, çünkü bir kez servis tekniğini kavra
dığınızda gerisi çok basit ve tekrardan ibarettir.
Sıra turnuvaya gelince herkesi yenerek ödülün sahibi oldum.
Ne antrenörüm ne de ben buna inanabildik. (B. Z., Salt Lake City,
Utah)
Yazarlar Charles Garfield ve Hal Bennet, işbirliği içindeki beden ve

zihnin son kapasite çalışmasını anlatan "üstün performans" krimini
üne kavuşturdular. Üstün performans üzerine yapılan araştırmalar,
bilinçli rüyaların sadece atletler için değil herhangi bir beceriyi ge
liştirmek isteyen herkes için ideal bir antrenman sahası olduğunu
gösteriyor.
Üstün Performans Merkezi başkanı Garfield, olağanüstü perfor
mans sergilemiş yüzlerce atlet ile görüştü. Üstün performansa sahip
bu atletlerin ortak zihin özelliklerini tespit etti. Hemen hemen hepsinin
rahat, kendine güvenen, iyimser, ana -0daklanabilen, yüksek enerjili,
çevrelerine duyarlı kişiler olduklarını, güç ve becerilerinin kontrolünü
ellerine aldıkları ve onlarla bütünüyle bir temas halinde olduklarını
gördü. 1 Atletler, hem zihinsel hem de fiziksel olarak hazırdı.
Üstün performans sergileme yöntemi spor dünyasından iş ha
yatına sıçradı. İş hayatı yapılan zihinsel alıştırmanın hem işi yap
ma sürecinde hem de sahada performansı artırdığını keşfetti. Hem
maddi hem manevi kazançlar için yoga, nefes egzersizleri ve me
ditasyon önem kazandı. Kontrollü zihinsel imgeleme ve zihin
sel alıştırmalar birlikte kullanıldığında performans üst seviyelere
çıkarılabiliyordu. 2
197
Bilinçli rüyalar güçlü zihinsel imgelemelerdir. Uyanık duruma

bağlı zihinsel imgeler, gerçek deneyimlerle benzeşen fakat genel
likle yeterince canlı olmayan zayıf duyusal izlenimlerdir. Mesela,
önünüzde bir elma olduğunu hayal edin. Çoğunluğun dahil olduğu
gruptaysanız elmayı, şeklini, rengini ve masadaki yerini hayalinizde
"görebilirsiniz". Zihninizde elinize alıp kokladığınızda kokusunu,
ısırdığınızda tadını hayal edebilirsiniz. Fakat gerçek olduğunu dü
şünmeniz mümkün değil. Gerçek elmanın yanında hayali bir elmayı
düşündüğünüzde hangisinin yenilebilir olduğunu bilirsiniz. Diğer
taraftan rüyalar, ikn� edici canlılıkta zihinsel imgelerdir. Rüyanız
daki elmayı yediğinizde gerçek bir elma yediğinizden eminsinizdir.
Fakat ne kadar gerçekçi olursa olsun bilinciniz açıldığında elmayı
rüyanızda gördüğünüzü, gerçek olmadığını anlarsınız; midenizi dol
durmamıştır. Yine de farkında olmanız yaşadığınız deneyimin canlı
lığını ortadan kaldırmaz.
Rüyalar, insanların deneyimleyebileceği en canlı zihinsel imge
lerdir. Bir becerinin zihinsel alıştırması gerçeğe ne kadar yakın olur
sa, sergileyeceğiniz performansın etkisi de o kadar büyük olacak
tır. Dolayısıyla bilinçli rüyalarda becerinizi geliştirmek veya yeni
bir beceriyi öğrenmek uyanıkken yapacağınız imgelemelerden çok
daha faydalı olacaktır.
Zihin Egzersizi
Rüyamda başkalarıyla birlikte bir buz pateni pistindeydim. Hokey oy
nuyorduk ve ben her zamanki çekingenliğimle kayıyordum. Rüya gördü
ğümüfark etmemle birlikte kendime, bilincimin idaresini üst benliğime
bırakmam gerektiğini söyledim. Kendimi tamamen kaymaya verdim.
Korku ve çekingenliğimin kaybolmasıyla birlikte tam bir profesyonel
gibi kaymaya başlayarak kendimi kuş gibi özgür hissettim.
198
Yaşamın Provası
Bir sonraki buz pateni salonu ziyaretimde tamamen kaymaya

odaklanma kararım aldım. Gördüğüm rüyayı uyanık olduğum du
ruma aktardım. Rüyada nasıl hissettiğimi hatırlayarak, rolünü oy
nayan bir aktör gibi yine çok iyi buz pateni yapan biri "oluverdim ".
Buzun üstüne çıktım... Ve ayaklarım kalbimin sesini dinledi. Buzun
üstünde özgürlümü yaşadım. Bütün bunlar iki buçuk yıl önceydi. O
günden beri aynı özgürlükle diğer paten ve kayak sporlarını da ke
yifle uygulamaya devam ediyorum. (T. R., Arlington, Virginia)
Becerileri geliştirmek için rüyada antrenman yapmak bir zamanlar

varsayımdan öteye gidememiş olsa da bu alanda farklı bilim dalla
rını içine alan son araştırmalar sayesinde zengin ve gelişen bir alana
dönüştü. Araştırmalar, kişinin kendini belli bir beceriyi icra ederken
hayal etmesinin o beceriyi belli bir seviyeye kadar öğrenilebildiğini
gösterdi.3 Öğrenme, zihinsel ve bedensel egzersizlerle birlikte yürü
tüldüğünde çok daha etkili oluyordu.
Nasıl olur da sadece hayalimizde canlandırmakla becerilerimizi
geliştirebiliyor, ustalaşabiliyoruz? Stanford laboratuarında yapılan
deneylerde, REM sürecinde rüyasında şarkı söyleyen veya cinsel
deneyim yaşayan kişinin beyninin, kasları hareketsiz olsa da uyanık
olduğundaki gibi tepki verdiğini hatırlayın. Buradan da anlaşılacağı
üzere rüya gören kişinin beynine sinyal gönderen sinir sistemi, uya
nık olduğundaki gibi aktif, dolayısıyla hissedilenler de bir o kadar
gerçek.
İmgeleme üzerine çalışmalar yürüten araştırmacılar, "Gerçeğe
yakın hayaller, gerçek fiziksel eylemler gibi kaslarda inervasyonlar
üretir" açıklamasında bulunuyorlar.4 Zihninde dağda kaydığını can
landıran kayakçının bacaklarındaki elektriksel faaliyeti ölçen Ric
hard Suinn'in çalışmasını bir örnek olarak gösterebiliriz.5 Kayakçı
nın kaslarındaki faaliyetin, pistin planına uygun düşen kavşaklarda
199
ve zorlu bölümlerde arttığını tespit etmiş. Hayali provalar, belli bir

beceriye yönelik motifi oluşturmaya yarayan nöral yollan güçlendi
rerek gelişme sağlayabiliyor.
Ancak rüyadaki eylem ile hayal edilen eylem arasında önemli
farklar vardır. Uyanıkken hayal edilen eylemin kaslarda yarattığı
nöral tepi, hayal edileni eyleme geçirmeyi engellemek amacıyla bir
şekilde zayıflatılıyor olmalı. Aksi takdirde her hayal kurduğumuzda
neler olabileceğini bir düşünün. Diyelim ki hava çok sıcak, masanız
da oturuyorsunuz ve bir an gölde yüzmenin ne kadar iyi olacağını
düşündünüz. Hayalinizin yarattığı nöral mesaj gerçekte suya atladı
ğınızdaki kadar güçlü olsaydı, masadan atlayarak boynunuzu kırabi
lirdiniz. Oysa rüyadayken, hareket komutundan farklı bir nöral yol
kullanan REM süreci kaslarımızın hareketliliğini tamamen engeller.
Yine de kaslara gelen nöral mesajlar uyanık olduğumuzdaki kadar
güçlüdür. Yapılan deneyler, REM uykusundayken kaslara gönderi
len beyin mesajlarının harekete izin vermediğini ispatlıyor. Kediler
üzerinde deneyler yapan Fransız araştırmacı Michel Jouvet, REM
sürecinde felce neden olan durumu ortadan kaldırdı. Sonuç olarak
kedilerin rüyalarını yaşıyormuşçasına REM uykularında hareket et
tiklerini gözlemledi.6
İşte bundan dolayıdır ki bilinçli rüyalar, becerileri geliştirme
de sadece gerçeğe yakınlıklarıyla değil, aynı zamanda, psikolojik
doğası gereği hareketi engellemesinin yanında ideal nöral yollar
oluşturduğundan, REM sürecinde görülen rüyalar uyanıkken kuru
lan hayallerden çok daha güçlüdür. İmgeleme yoluyla veya bilinçli
rüyalarla becerilere ait nöral ve zihinsel modeller oluşturan atletler,
kasları henüz hazır olmasa da geliştirmek istedikleri adımlan çalı
şabiliyorlar; oluşan zihin modeli, uyanıkken çalıştırılacak kasların
hazır olmalarını bekliyor olacaktır.
Zihinsel antrenmanın faydalarından bir diğeri de "bilişsel kodla-
200
Yaşamın Provası
madır." Karmaşık beceriler, harekete yardımcı nöral yolların oluştu

rulmasının yanında bu becerilere dair bilinçli bir harita da gerektirir.
Buna sembolik öğrenme denir. 7 Sembolik öğrenme teorisi, hayali
çalışmaların beceriye ait hareket serilerini derlemenize yardımcı
olur. "Çek, nefes al, it, çek, nefes al, it.. ." sıralamasını tekrarlayan
bir yüzücü, kurbağalama stiline en uygun hareket serisini doğru bir
şekilde kodlamış olacaktır. Hayaller yardımıyla - belli bir eylemi
doğru bir şekilde icra etmeye çalışırken harcadığınız enerji, söz
konusu eylemin yapısını incelemeye fırsat tanımayacaktır - eyle
mi gerçekleştirmeden önce zihninizde semboller oluşturabilirsiniz.
Canlılıklanndan dolayı bilinçli rüyaları bu amaç doğrultusunda kul
lanabilirsiniz.
Bilinçli Rüyalarda Fiziksel Becerileri Geliştirmek

On yaşımdayken bir yıl boyunca bir Shetland midillim olmuştu. Eye
rinin kemerini bağlamayı bir türlü beceremiyordum. (Bir erkeğin
kravat bağlamayı öğrenmesiyle eşdeğer bir durumdur.) Bilinçli rü
yalarımdan birinde nasıl yapılacağını öğrenirken hem nasıl yapı
lacağını "gözlemliyor" hem de gördüklerimi uyguluyordum. Ertesi
gün ahırın yolunu tutup eyeri aldım ve bir gece önce öğrendiğim
gibi kendi ellerimle bağladım. Mükemmel olmuştu. (K. A., Portland,
Oregon)
* * *
Spor becerilerini geliştirmek için bilinçli rüyaları kullanan spor psi

koloğu Paul Tholey'nin çığır açan çalışmalara imza attığını daha
önce belirtmiştik. 8 Tholey, bilinçli rüyalarda motor becerileri geliş
tirmek için çeşitli öneriler sunmaktadır.
"Kabataslak çalışılmış duyusal-motor becerilerin, bilinçli rü
yalarda yapılan antrenmanlarla mükemmelle ulaşabileceğini" öne
201
sürüyor. Cirit atmayı, bir tepenin üzerinden atlamayı veya üç topu

idare etmeyi az çok becerebiliyorsanız, bilinçli rüyalar ustalaşmanı
za yardımcı olabilir.
Dahası, Tholey bilinçli rüyaları kullanarak yeni duyumotor bece
rilerin öğrenilebileceğini de söylüyor. Aşağıda anlatılan, bir kayak
çıya ait tecrübe buna güzel bir örnek:
Yer çekimine meydan okuyarak güçlü bir şekilde ileriye atılmak

daima kabusum olmuştur ve ne zaman denesem yere düşerek yeni
yeni morluklarla kabine geri dönmüşümdür. Bilinçli rüya görmeyi
öğrendiğim takip eden yaz aylarında rüyalarımda yüksek tepelerin
üzerinden kaymaya başladım. Rampadan uçarak atlayabilmek için
hemen öncesinde yönümü değiştirebilecek şekilde bedenimi arkaya
yatırdım. Gördüğüm bilinçli rüyalarımda hem çok eğlenmiş hem de
birkaç hafta içinde ileri atılma yöntemini öğrenmiştim. Bir sonraki
kış, kayak tatiline gittiğimde bir kursa katıldım ve ileri atılmalarda
iyice ustalaşmıştım. Elde ettiğim başarıyı, yaz gecelerinde yaptığım
alıştırmalara borçlu olduğuma eminim. 9
Tholey'nin diğer örneği, yıllarca karate gibi sert bir spor dalından
çok daha yumuşak bir tarza sahip aikidoda zorlanan dövüş sporcu
suna aittir:
O akşam, rakibimi mindere yatırıp tuş edemediğimden cesare

tim kırılmış bir şekilde yatağa gittim. Uykuya dalmak üzereyken bu
durum arka arkaya zihnimde tekrarlanıyordu. Kendimi savunurken
refleksim yüzünden dengemi yitirdiğimden hareketim sertleşiyor, ka
famda koca bir soru işaretiyle savunmasız bir şekilde öylece kala
kalıyordum... Siyah kuşak sahibine yakışmayan garip bir durumdu
bu. Aynı gece gördüğüm rüyada yuvarlanmak yerine sert bir şekil-
202
Yaşamın Provası
de düştüm. Ertesi gün rüyamda kendime "Rüyada mıyım, uyanık

mıyım ? " diye sorarak bir durum tespiti yapma kararı aldım ve bir
sonraki rüyada anında bilincim açıldı... Rüyadaki partnerimle, eğit
mensiz çalıştığımız bir dövüş sporları salonuna gittik. Fazla çaba
sarf etmeden rahat bir şekilde hareketlerimi çalıştım. Gittikçe iyi
leşiyordum.
Ertesi akşam büyük beklentilerle yatağa gittim. Rüyamda tekrar
bilincimin açılmasıyla birlikte antrenmanıma devam ettim. Gerçek
antrenmanlarım başlayana kadar, bir haftayı bu şekilde geçirdim.
Son derece rahat olmama rağmen antrenörümü mükemmel bir sa
vunmayla şaşırttım. Ayrıca hızı artırmamıza rağmen ciddi bir hata
da yapmadım. O andan itibaren hızlı bir gelişim gösterdim ve bir yıl
sonra eğitmenlik sertifikamı almaya hak kazandım. 10
Tholey'ye göre, belli bir beceriye ait tekniği bir kez öğrendikten
sonra, performansın sergilenmesinden önce bilinçli rüyalarda yapıla
cak antrenmanlarla becerinizi mükemmelleştirmek mümkün. Aynca
olağandışı ve stresli durumlara karşı esneklik kazanabilmeleri için,
özellikle riskli spor dallarıyla uğraşan atletlere, bilinçli rüyalarında
hiç denenmemiş, alışılmışın dışındaki adımlar üzerinde çalışmaları
nı öneriyor. 1 1 . Bölüm'de zihinsel esneklik konusunun ayrıntılarını
ele alacağız.
Tholey, daha ileriye giderek, bilinçli rüyaların atletlerin psiko
lojisini geliştirerek performanslarını etkilediğini söylüyor: "Bilinçli
rüyalar, karakter yapılarını değiştirerek sporcuların performansları
nı geliştiriyor, yaratıcılıklarını artırıyor."11 Tholey'nin önerisindeki
kilit değişiklik, "ego merkezli bakış açısının" daha esnek, uyumlu,
"durum odaklı bakış açısına" doğru değişmesidir. Rahatlamayı öğ
renmiş, piste odaklanan ve beklenmedik olaylara uyumlanabilen bir
kayakçı ile kıyaslandığında, rakibini elemeye odaklanan kayakçının
203
tümseğe takılarak dengesini kaybetmesi çok daha büyük bir olasılık

tır. Tholey, ego merkezli bakış açısının duruma odaklı bakış açısına
dönüştürmenin, sporun yanı sıra hayatın her alanında olumlu sonuç
lar doğuracak bir bakış açısı olduğunun altını çizmektedir.
ALIŞTIRMA: BİLİNÇLİ RÜYA GÖRME DENEMESİ
1. Yatmadan önce niyetinize odaklanın

Gün içerisinde ve yatağa girmeden önce, bilinçli rüyanızda çalış
mak istediğiniz beceriniz üzerine düşünün. Daha iyisi, beceriniz
üzerinde çalışarak geliştirmek istediğiniz noktalan belirleyin.
Eksiksiz veya doğru bir performansın size neler hissettireceğini
düşünün. Yapabiliyorsanız, profesyonel ya da uzman kişilerin
çalışmalarını uygulamayı deneyin. Çalıştığınız, düşündüğünüz
ve üzerinden geçtiğiniz süreç boyunca bilinçli rüyanızda da ça
lışacağınızı aklınızdan çıkarmayın.
2. Bilinçli rüyanızı harekete geçirin

Bilinçli rüyanızı harekete geçirmek için size en uygun tekniği
kullanın (3. ve 4. Bölümlere bakın). Tekniği uygularken rüya
nızda bilincinizin açık olduğunu ve beceriniz üzerinde çalıştığı
nızı hayal edin. İsterseniz sayfa 1 7 1 'de yer alan "rüya tasarlama
tekniğini" kullanarak çalışmanızla ilgili bilinçli bir rüya ürete
bilirsiniz.
3. Çalışma alanınızı oluşturun

Bilinçli rüyanıza adım attıktan sonra öncelikle çalışma alanınızı
oluşturun. Bulunduğunuz ortamı değiştirmeniz gerekiyorsa he
men bir spor salonuna veya uygun araziye doğru yola çıkın veya
yaratın. Fakat uyanıkken öyle diye illa rüyanızda da uygun bir
alana ihtiyacınız olduğunu zannetmeyin. Rüyanızda stüdyoda
dans edebileceğiniz gibi bir evin damında da dans edebilirsiniz.
204
Yaşamın Provası
4. En iyiyi hedefleyerek çalışmanıza başlayın

Çalışın! Becerinizi geliştirmek niyetiyle çalışırken mükemmeli
hedefleyin. Bir ustanın hareketlerini gözünüzün önüne getirerek
aynı yöntemin size neler hissettireceğini düşünmeye gayret edin.
Bilinçli rüyalar, çalışmanın hissettirdiği duyguları tespit etmek,
uyumu yakalamak ve rahatlamak için ideal bir ortamdır.
5. Potansiyelinizin sınırlarını zorlayın

Bilinçli rüyanızda yapabildiğinizin ötesine geçebilirsiniz. Mü
kemmel bir performansın nasıl bir duygu olduğunu hissettikten
sonra çalışmanızı bir adım öteye taşıyarak daha önce deneme
diğiniz adımlar üzerinde çalışın. Unutmayın ki kaslarınızın ge
rilmesinin, aşın yorulmanın veya yanlış karar vermenin hiçbir
zararı yoktur çünkü tek bir kasınız dahi hareket etmez. Hatta
bilinçli rüyanızda yepyeni bir beceri öğrenerek, uyanıkken daha
hızlı yol alabilirsiniz.
Yaşamın Provası
Konferans odasında bir toplantı düzenledim. Katılımcıların arasında
üst yönetim ve bazı iş arkadaşlarım vardı. Toplantının hem yöneticisi
hem de gözlemcisiydim. Heryerde hazır ve nazır olmam gerektiği için
sahne sürekli bölünüyordu. Bir gözlemci olarak tüm katılımcıların ifa
delerini takip edebiliyor, kişiselfarklılıkları görebiliyor, düşüncelerini
okuyabiliyordum. Özgür iradelerine etkide bulunmaktan kaçınarak
yöneticinin (benim) söyleyeceklerine verecekleri tepkileri görmek is
tiyordum. Yine gözlemci olarak süreci dondurabiliyor, herhangi bir
katılımcıyı mercek altına alarak düşüncelerini okuyabiliyordum. Yö
neticinin sunumunu veya kelimelerini katılımcıların hafızasından sile
biliyor ve yepyeni birfikirle yeni bir başlangıç yapabiliyordum.
205
Sonsuz bir yetkiye sahiptim. Bu gibi rüyalar, birkaç gün veya saat
sonra katılacağım toplantıdan önce çok yardımcı oluyordu. Ayrıca
katılımcıların sorabilecekleri soruları tahmin edebiliyor (böylelikle
öncesinde araştırma yapma imkanını buluyorum) ve hangi nokta
ların geliştirilmesi gerektiğine dair fikir sahibi oluyordum. (M. C.,
West Chazy, New York)
Ergenlikte gördüğüm rüyalarla bir sonraki gün okulda veya her

hangi bir sosyal faaliyette nasıl davranacağımı belirliyordum. İlk
tenis turnuvamı bir gece önceki rüyamda kazandım. Yine rüyamda,
gerçeğine katılmadan önce sayısız üniversite mülakatına katıldım.
Hemşirelik okulundan mezun olduktan hemen sonra, ilk kalp krizi
vakasında ve yeni kariyerime ait daha birçok stresli durumda nasıl
davranamam gerektiğine dair rüyalar gördüm. Provasını yapmak
istediğim her konu hakkında rüya görebiliyorum. (C. A., Jackson
vile, Florida)
Yatağa girmeden önce, stajyerlik deneyimimi sınıf arkadaşlarıma

nasıl sunacağımı düşünüyordum. Rüyamda, rüya gördüğümün bi
lincinde, sınıfa el arabasıyla bir yığın malzeme taşıyarak harika bir
sunum gerçekleştirdim. Duvardaki perdeye yansıyan konuşmamı,
slaytları ve posterleri görebilmiştim - ihtiyacım olan her şey ora
daydı. Uyandığımda artık nasıl bir sunum yapacağımı biliyordum ve
öyle yaparak harika bir sonuç elde ettim. (M. K., Wildwood Crest,
New Jersey)
Örneklerden de görüleceği gibi, rüyanızda hayattaki her durumun

provasını yapabilirsiniz. Tıpkı antrenmanlarda olduğu gibi, gerçekte
uygulayacağınız bir eylemi rahatlıkla yerine getirebilmek için faa
liyetlerin ve davranışların hangi yönde olacağını planlayabilirsiniz.
206
Yaşamın Provası
Önceden belirlenmiş belli performansların, sözlü sınavların, dans

adımlarının, etkili bir iş ortağıyla yapılacak toplantının, cerrahi bir
işlemin veya sevdiğinizle konuşulacak zor bir konunun provasını
yapabilirsiniz.
Aşağıdaki bölüm, bilinçli rüyanızda performansınızı geliştirmek

için uygulayabileceğiniz farklı bir çalışmayı ele alıyor.
Performans Kaygısını Gidermek

Gördüğüm bu rüya, duyduğum mantıksız bir korkunun üstesinden
gelmeme yardımcı oldu. Rüyamda, ilk olarak beyaz bir eve giden
yolda yürüdüğümü gördüm. Onlarca insan ellerindeki mumlarla
evden içeri giriyorlardı. Bende mum olmadığı için girmekte sorun
yaşayacağımdan korkuyordum. Kapıya vardığımda içeri sızabilme
nin bir yolunu bulmam gerekecekti. Ana kapıdan içeri giren yüzler
ce insan vardı. Sırada beklerken gözüme bir gitar çarptı. Çalmayı
bilmediğim için insanların müziğimi beğenmeyeceğinden korktum.
İçten içe rüyada olduğumunfı"ırkındaydım ve istediğimi yapabilece
ğimi düşünüyordum.
Her zaman bir partide çalmayı arzuladığım için gidip gitarı eli
me aldım. İstediğim parçayı ustalıkla çalabildiğime şaşırıyor, sergi
lediğim harika performansın tadına varıyordum. Etrafımdaki onca
insan da müziğimden keyifaldıklarını söylediler. Üzerimden bir yük
kalkmış gibi hissediyordum. Sonra kalabalığın içine karışarak bir
çok arkadaş edindim. (J. W., Sacramento, Kaliforniya)
Bazen yeni bir beceri edinmek veya becerinizi geliştirmek yeterli

olmayabilir. Seyirci önünde performansınızı sergilemeniz gerekebi-
207
lir. Topluluk önünde olmaktan rahatsızlık duyan çok insan vardır.

İş yerinde sunum yapma, akşam yemeğinde konuşmacı olma ya da
seyircilerin önünde yarışma veya sanatsal bir faaliyeti ortaya koyma
fikri çoğumuzun elini ayağına dolaştırır. Oysa bilinçli rüyalardaki
seyirci gerçek olmadığından insanların endişelerini nasıl yendiğin
den bahsettikleri çok sayıda mektup alıyoruz. Aşağıdaki alıştırma
size bu konuda yardımcı olacak.
ALIŞTIRMA: RÜYA SEYİRCİSİNİN HUZURUNA

ÇIKMAK
1. Yatağa girmeden önce niyetinize odaklanın

Gün içinde, bilinçli rüyanızda yapmak istedikleriniz hakkında
düşünün. Mümkünse konseriniz, dansınız veya vuruşunuz üze
rinde çalışın. Çalışırken, rüyanızda seyirci karşısına çıkmak is
tediğinizi hatırlayın. Çalışmak için vaktiniz kalmamışsa gece
rüyanızda performansınızı sergilediğinizi hayal edin.
2. Bilinçli rüyanızı harekete geçirin ve performansınızı sergi

leyeceğiniz sahneye çıkın
Bilinçli rüyanızı harekete geçirebilmek için size en uygun olan
tekniği kullanın (bkz. 3 . ve 4. Bölümler). Rüyanızda bilinciniz
açıldığında sahneye, spor salonuna veya sahasına, toplantı oda
sına, size kaygı veren performansınızı sergileyeceğiniz uygun
alana gidin. Ya da sayfa 1 7 1 'de yer alan rüya tasarlama tekni
ğini kullanarak alanınızı oluşturun. Bir şekilde performansınızı
sergilemek istediğiniz alana ulaşamazsanız bulunduğunuz yerde
faaliyetinize başlayın.
208
Yaşamın Provası
3. Kendinizi seyirciye alıştırın

Seyircilerin arasındaki insanlara bir göz atın. Yüzlerinde mem
nuniyetsizlik ifadesi görecek olursanız bilin ki bu sadece kay
gınızdan kaynaklanan beklentinin bir sonucudur. Seyircinizi
gülümseyerek selamlayın. İçten bir selamlama onları mutlaka
memnun edecektir. Her halükarda, eleştirilerinden korkmanıza
veya ertesi sabah hakkınızda ne düşüneceklerinden endişelen
menize hiç gerek yok, ne de olsa orada olmayacaklar. Fakat bi
linçli rüyanızda performansınızı mükemmel bir şekilde sergile
menize yardımcı olacaklardır.
4. Performansınızı sergileyin
Yapmanız gerekeni yapın, konuşmanızı bitirin, oyununuzu oy
nayın. Keyfini çıkarın!
Yorum
Yukarıdakileri yapmanıza rağmen kaygılarınız devam ediyorsa
şunu deneyin: Performansınızı sergilediğiniz sahnede yalnız ka
lın. Rahatlamaya ve stresinizden kurtulmaya çalışın. En arkada
oturan, sizi yargılamayacak seyirciyi görmeye çalışın; bu, belki
güvendiğiniz bir arkadaşınız ya da siz olabilirsiniz. Arka sıraya
yargılamayacak başka insanlar da yerleştirin. Salon, yarattığı
nızı yargılamayacak, memnun seyircilerle dolduktan sonra çel
lonuzu veya tenis raketinizi alarak gönlünüzce performansınızı
sergilemeye başlayın.
209
Rüyalarda ve Uyanık Hayatta Kendinize olan

Güveninizi Artırmak
Bir psikiyatriste danışarak daha girişken olabilmek için neler yap

mam gerektiğini çözmeye çalışıyordum. Bilinçli rüyamda, hissettik
lerini açıkça dile getiren veya söyleyen bir grup insanla birliktey
dim. Geride durarak hiçbir şeye karışmıyor, hiçbir şey söylemiyor
dum ancak kendimi berbat hissediyordum. Birden rüyada olduğumu
fark ederek, davranışımı değiştirip içimden ne geçiyorsa söylemeye
başladım. Benim için yeni olan bu durum karşısında korkuyorfakat
başarabildiğimi gördükçe de iyi hissediyordum. Zihnim de berrak
laşıyordu. Böyle rüyalardan uyandıktan sonra rahat bir ruh haline
bürünüyordum. Pasiflikten sıyrılıp girişken olmanın nasıl bir his
olduğunu yine bu rüyalarda tatmıştım. Rüyaların terapime olan
olumlu etkisini gözle görmek mümkündü. (K. G., Charlotte, North
Carolina)
Epifani, kendime olan güvensizliklerim ve endişe/erimle yüz yüze

geldiğim bir rüyaydı. Bir arkadaşımın ölümünden hemen sonra,
doktoramı yarıda bırakmış ve her şeyin anlamsız olduğuna inanma
ya başlamıştım. Rüyamda ölen arkadaşımla birlikte uçmayı öğren
mek üzere başka bir dünyaya yol alıyorduk. Geldiğimiz bu dünyada
herkes uçabiliyordu - hayvanlar, insanlar. Manzara sıcak ve sevgi
doluydu. Arkadaşım bana uçmamı söyl�diğinde ona uçamayacağı
mı, bunun "onun dünyası " olduğunu ve benim ölmediğimi söyle
dim. Bana "Dert etme, bir yolunu bulursun, " dedi. Arkadaşım uç
maya başladıktan sonra arkamı dönerek 25 sente kanatlar satan bir
tezgah gözüme çarptı. Aldığım kanatları giyerek kayanın ucundan
kendimi bıraktım ve mutlulukla uçarken, ucuz bir çift kanatla bunu
210
Yaşamın Provası
başarabilmiş olmama şaşırdım. Bu düşünceyle birlikte çığlık çığ

lığa düşmeye başladım. Paniğe kapılır kapılmaz bir kurtuluş yolu
ararken "Az önce bu kanatlarla uçabiliyordum, " diye düşünmemle
birlikte kolaylıkla tekrar havalanmaya başladım.
İnanmak ve inanmamak, uçmak ve uçamamak arasında gidip
gelmelerim, rüya gördüğümün farkına varana kadar, bir iki saniye
daha devam etti ve sonra sadece inanarak uçabileceğimi anladım,
herhangi bir malzeme veya desteğe ihtiyaç duymadan. Bu düşün
cenin uyanık hayatım için de geçerli olduğunu fark ettim. Rüyada
yaşadığım tecrübeyle, inandığım takdirde başaramayacağım hiçbir
şey olmadığını anladım.
Ertesi hafta bir iş görüşmesine gittim. Mülakatı yapanın, benim
iş için uygun olmadığımı düşündüğünü sezdim ve tampes etmek üze
reyken kendine güvenmekle ilgili aldığım dersi hatırladım. Kendimi,
zor işleri nasıl başardığımı ve bağlılığımı anlatır buldum. Hem işi
aldım hem de şaşılacak bir şekilde hiçbir fikrim olmayan bir alan
da danışmanlıkpozisyonuna getirildim. Aradan bir zaman geçtikten
sonra beni işe alan kişiyle yaptığımız bir sohbet esnasında, teknik
becerileri öğrenebileceğimi beni işe almasının gerçek sebebinin
olumlu yaklaşımım ve kendime olan güvenim olduğunu söyledi. (A.
T., San Francisco, Kalifomiya)
Genellikle yapabileceğimize inandığımız şeyleri denemeye potan

siyelimizde var olanı yapmaktan daha fazla eğilimliyizdir. Oysa
bilinçli rüyalarla sahip olduğumuz potansiyele olan inancımız kuv
vetlenir. Yeni yaklaşımları tecrübe ettiğimiz rüyalar sayesinde ge
liştirdiğimiz güven duygusu, uyanık hayatımızda da aynı yaklaşımı
sergilememize yardımcı olur.
Stanford üniversit�sinin önde gelen psikologlarından Albert
Bandura, davranışlarımız, tecrübelerimiz ve aklımızdan geçenlerin
211
birbiriyle olan karşılıklı ilişkilerine dayanan, insanın yüce görevle

rini açıklayan sosyal bilişsel teorinin kurucusudur. 12 Rüyadaki tec
rübelerin kişilik üzerindeki etkilerini anlaşılır bir şekilde açıklayan
Albert Bandura'nın modellemelerine ait açılımlar bilinçli rüya gö
renlerin, oldukça işine yarayacaktır. Bandura'ya göre insanlar nasıl
davranacaklarını, eylemlerinin yarattığı sonuçlan ve az da olsa baş
kalarının davranışlarını gözlemleyerek öğreniyorlar. Gözlemlenen
davranışlar zihinde modellenip, uygun durumlar karşısında bilince
taşınıyor.
Görünen o ki uyanıkken yaptığımız gözlemler rüya alemine ta
şınıyor. Oysa gerçek olmadığını bildiğimiz bilinçli rüya aleminde,
yeni modeller üretmekte özgürüz. Hem kendimizin hem de başkala
rının yeni eylemlerinin doğuracağı sonuçlan test edebiliriz. Olumlu
sonuç elde ettiğimiz davranışı repertuanmıza yeni tepki olarak kay
dederiz.
Çekingen ve utangaç bir mizaca sahipseniz, rüya alemindeki
karakterler ile daha dışa dönük ve atılgan olmayı deneyebilirsiniz.
Sonuçtan memnun kalırsanız uyanık hayatınıza taşıyabilirsiniz. Rü
yadaki deneme olumlu sonuç vermese de en azından gerçek hayat
ta uygulama zahmetinden tasarruf etmiş olacaksınız. S;zi huzursuz
eden deneyimleri bilinçli rüyalarınızda daha iyi idare edebildiğinizi
ve nihai sonucun hayatınızı daha da kolaylaştırdığını göreceksiniz.
Olumlu Bir Gelecek Yaratmak

Bilinçli rüyaların uyanık hayatımızı nasıl iyileştirebileceğine dair
başka bir ipucu da Bandura'nın şu sözüdür: "Kurulan hayaller, arzu
lanan geleceğin gerçekleşmesi için gerekli davranışları doğurur."13
Arzuladığımız geleceği hayal ederek, kendimizi bu yolda eğitmiş
oluruz. Mutlu veya başarılı bir birey olduğumuzu hayal etmek, ha-
212
Yaşamın Provası
yalimizi gerçekleştirmemize yardımcı olacak davranışları geliştir

memize yardımcı olur. Bu ana fikir, "zengin olduğunuzu hayal edin"
ya da "kilo verdiğinizi hayal edin" gibi önermeleri içeren ve halen
piyasaya sunulan kişisel gelişim kitaplarının da temelini oluşturur.
Canlı zihin imgeleri olan bilinçli rüyalar, geleceğinizi şekillen
direbileceğiniz mükemmel zemini oluşturur. Kilo vermeyi hedef
liyorsanız, bilinçli rüyanızda arzu ettiğiniz kilonun hissettireceği
duyguları deneyimleyerek, uyanık hayatınızda motivasyonunuzu
artırabilirsiniz. Belki hedefiniz sigarayı bırakmaktır. Bilinçli rüya
nızda kendinizi seksen yaşında, hiçbir zorluk yaşamadan dağların
zirvesine tırmanabilen, son derece sağlıklı biri olarak görebilirsiniz.
Sigara içmeye devam ettiğiniz takdirde böylesi bir geleceğin pek
mümkün olmadığını bildiğinizden ve dağlara tırmanmaktan zevk al
dığınızdan, sigara bağımlılığınızın üstesinden gelebilirsiniz.
Bilinçli rüyalarınızda gördüğünüz mutlu gelecek hayalleri, sizi
aşıp başkalarına da uzanabilir. İnsanların büyük bir çoğunluğu barış
ve mutluluğun hakim olduğu bir dünyanın hayalini kursa belki de
yaşadığımız bu krizlerin üstesinden gelip sahip olduğumuz potansi
yelin tümüne erişebiliriz.
İdris Şah Caravan ofDreams ("Rüyaların Kervanı") adlı kitabında
buna çok benzer bir fikri ele alıyor: Binbir Gece Masalları 'ndaki ayak
kabı tamircisi Maruf, zengin bir kervana sahip olduğunu hayal eder.
Yabancı diyarda yoksul ve kimsesiz olan Maruf önce hayalini
kurduğu - ve sonra da tarifini yaptığı - değerli kervanı kendisine
çeker.
Alaya alınıp saygınlığını yitirmek yerine kurduğu hayalle başa
rısının temellerini oluşturur. Hayalini kurduğu kervan ete kemiğe
bürünerek kendisine gelmiştir.
Dilerim ki sizin de hayalini kurduğunuz kervan, ete kemiğe bü
rünüp gerçekleşsin. 14
213
9
r •ssa u n- Ra
Yaratıcı Yoldan Problem Çözme
Yaratıcı Rüyalar
Bir alışveriş merkezinde yer alan, ev dekorasyon mağazasının de
partman müdürüyüm. Ev gereçleri bölümünde pek çok değişiklik
/er yapıyoruz; demirbaşların yerini değiştirmek, teşhir ürünlerinin
yeniden düzenlenmesi gibi. Mağaza müdürü ve teşhir müdürü ile
yaptığımız görüşmelerde zeminin onarım gerektirdiğini konuştuğu
muzun akşamı uykumda, rüyamda mağazada olduğumu görüyorum.
Değişiklikler yapıyorum. Demirbaşların yerini kolaylıkla değiştiri
yorum (bu işler rüyalarda her zaman kolay). Rüyada olduğumu bil
diğimden sorunlu ürünleri nasıl yerleştireceğimi bulmaya çalışıyo
rum. Bu tür rüyalarımı her zaman hatırlarım. Aslına bakarsanız sık
sık tekrar/andıklarından iş yerinde bizleri güldüren sohbet konusu
haline gelmiş durumda. (J. Z., Lodi, New Jersey)
214
Arabamla ilgili zor bir tamirat üzerinde çalışıyor ve gece yarısı

na kadar uğraştıktan sonra hiilii becerememişsem, pes edip yatmaya
gidiyorum. Gördüğüm bilinçli rüyada uğraştığım sorunu çözmeye
dair yeni yollar denemeye karar veriyorum. Her zaman sabah rüya
da bulduğum çözümü uyandıktan sonra uyguladığımda, muhakkak
çözüme ulaşmış oluyorum! Soruna odaklanmak beni "tünel görüşü
ne " sokarken rüyam sınırsız yöntemleri önüme seriyor. (J. R., Seatt
le, Washington)
1986 yılının sonbaharında, kimya dersleri aldığım bir sırada, rü

yamda problem çözmeye başladım. Problemlerin çoğu, iki bileşke
ve 4-6 elementten oluşan molekül denklemlerini içeriyordu. Bilinç
li rüyamda problemi çözerken bileşenlerine ayırıyorum. Bu tür bir
problem üzerine çalışmışsanız ne kadar zor olduğunu da bilirsiniz.
Çözüme her yaklaştığımda rüya silikleşmeye başlar ve yeniden rüya
görmeye çalışırdım. Başımı sallayarak veya dönerek rüyama kaldı
ğım yerden devam ederdim. Tekrar bilinçli rüyama adım attığımda
hızlı bir şekilde problemi yazıp çözmeye çalışırdım. Uyandıktan son
ra rüyamda gördüğümü yazıp kontrol ederdim. Ulaştığım sonuçlar
yüzde 95 oranında doğru çıkardı. İşin güzel tarafı problemleri bu
şekilde çözerek uyandıktan sonra konuyu daha da iyi anlamış olur
dum. Bir hafta içinde buna benzer beş rüya görürdüm. (K. D., Lau
derhill, Florida)
Tarih boyunca rüyalar, her alanda ilham kaynağı olmuştur; edebiyat,

bilim, mühendislik, resim, müzik ve spor.
Rüyalardan ilham alanların arasında, Dr. Jekyll ve Bay Hyde da
hil olmak üzere birçok eserini rüyalarına atfeden Robert Louis Ste
venson ve afyon etkisindeyken rüyaya dalıp "Kubilay Han" şiirini
yazan Smauel Taylor Coleridge de vardır. Bilim dalında rüyasın-
215
da benzinin moleküllerinin yapısını keşfeden Friedrich Kekule ve

rüyasında uyguladığı bir deneyle sinirler arası kimyasal alışverişi
keşfeden Otto Loewi'yi sayabiliriz. Mühendislik alanında, Elias
Howe'un dikiş makinesini keşfini örnek verebiliriz. William Blake
ve Paul Klee gibi ressamlar da bazı eserlerini rüyalardan aldıkları
ilhamla meydana getirdiklerini söylemişlerdir. Mozart, Beethoven,
Wagner, Tartini ve Saint-Saens gibi besteciler rüyalarını birer ilham
kaynağı olarak kullananlar arasındadır. Spor alanında en bilinen il
hamlardan biri, golfçü Jack Nicklaus'un, vuruşunu - bir gece içinde
- on puan geliştiren keşfidir! Bu ve bölümün başında verilen ör
nekler, rüyaların yaratıcılığa dair barındırdıkları potansiyeli açıkça
ortaya koyuyor. 1
Bunca örneğe rağmen batıda neden hala rüya okulları yok? Belki
de sebebi rüyaların yorumlanamayışında yatıyordur. Büyük keşif
lere ilham kaynağı olan rüyalara rağmen bir düşünür ya da sanatçı
nın "Bu gece rüyamda problemime bir çözüm bulacağım," kararını
vermesi zordur. Yaratıcı rüyalar için rüya oluşturma tekniklerini uy
gulamak gerekiyor. Mısır medeniyetinden bu yana insanlar sorula
rına cevap olabilecek rüyaları oluşturacak teknikler üzerine çalış
maktadırlar. Bunu gerçekleştirmenin en verimli yolu bilinçli rüyalar
olabilir. Probleme yönelik bilinçli rüya görülebileceği gibi bilinçli
olduğunuz rüyada probleminizi hatırlayarak da çözüm üretebilirsi
niz. Oturup ilhamın gelmesini beklemek yerine, sanatçı ilhamı ça
ğırabilir.
Yukarıdaki örnekler araba tamiratından resim yapmaya, mate
matik problemlerine kadar geniş bir yelpazeye yayılıyor. Biz, baş
kalarının tecrübelerini göz önünde bulundurarak, problem çözmede
ve ilham almakta bilinçli rüyalarınızdan faydalanmayı öğrenebile
ceğinizi düşünüyoruz. Araştırmacılar, rüyadaki yaratıcılığı ayrıntılı
olarak ele aldıklarında, uykuda harcanan zamanı sorunlara çözüm
216
getirmek ve ilham almakta nasıl kullanacağınız konusunda daha ay

rıntılı rehberlik sunabileceklerdir. O zamana kadar işte size birkaç
fikir:
Yaratıcı Süreç
Lise yıllarımda, yatağa gitmeden önce üzerinde çalıştığım karmaşık
matematik ve geometri problemlerini uyandığımda kolaylıkla çöze
bildiğimi keşfedince rüyalarımda bilincimin açıldığını anladım.
Bu fenomen, lise ve tıp öğrencisi olduğum onca yıl devam etti.
Tıp okuduğum yıllarda gün içinde karşılaştığım soruları sıralıyor,
aynı gece rüyada sorularıma cevap bulabilme yeteneğimi devreye
sokarak, hızlı bir şekilde cevaplara ulaşabiliyor veya cevaba ulaş
mada yardımcı olacak ilave sorular üretebiliyordum (bugün bile
hala sabaha karşı saat 3:00 �e uyanıp hastaneyi arayarak, rüyamda
gördüğüm çözümü onaylamak için belli bir hastamın yaşadığı so
runla ilgili laboratuar testleri yapmalarını salık verdiğim olur).
Bu yeteneğimi kullandığım en önemli alan cerrahi girişimler
oldu. Her gece yatmadan önce cerrahi vakaların üzerinden geçe
rek rüyamda uygulamasını yaparım. Zaman içinde, hemen hemen
hiç komplikasyon yaşamamış, hızlı ve başarılı bir cerrah olarak ün
yaptım. Bu şekilde çalışmak bana, daimi olarak anatomi bilgilerimi
tazeleme ve gereksiz hamleleri eleyerek tekniğimi geliştirme imkanı
nı sağladı. Halen, yüzde 34 ifa 40 arasında, meslektaşlarımdan aldı
ğım son derece karmaşık cerrahi işlemleri başarıyla uyguluyorum.
(R. V., Aiken, South Carolina)
Eşimle birlikte, geçtiğimiz mayıs ayında okulu bitirdikten sonra ai

lemizi genişletme kararı aldık. Son zamanlarda bebek isimleriyle çok
meşguldüm. Son gördüğüm bilinçli rüyamda eşim Robert ile beğen-
217
diğim isimleri paylaştım (tabii ki istediğim isimleri onayladı). Öyle

ki rüyamda isimleri deneyebilmek amacıyla bir bebek bile edindim.
Bebeği, anne ve babalarımızın yer aldığı iki sahneye taşıyarak "Anne
ve baba, bebeğimiz Chris ile tanışın, " veya "anne ve baba, bebeğimiz
Justin ile tanışın, " turlarını düzenledim. Böylelikle anne ve babaları
mızın verdikleri tepkiyi ölçtüm. En nihayetinde bir erkek ve bir kız is
minde karar kıldım. Nihayet isim bulabildiğim rüyadan uyandığımda
gördüklerimi tamamen unuttum. Bütün gün düşünmeme rağmen bir
türlü hatırlayamıyordum. O gece başka bir bilinçli rüyaya yattım ve
tam ortasında durdum. Önceki rüyamda isimleri bir kız arkadaşıma
söylediğimi hatırladım ve hemen onu rüyama çağırarak sordum. Ce
vap verdi. Uyanıp isimleri arka arkaya birkaç kez tekrarladım. Artık
her iki ismi de gayet net hatırlıyorum. (L. H., Hays, Kansas)
Yaratıcılık, farklı insanlar için farklı anlamlara gelir. Sadece sanat

çılara has bir özellik olduğunu öğrendiğimiz yaratıcılık kelimesi,
bazılarını ürkütebilir. Oysa yaratıcılık, sanat eserinden tutun ev öde
vine kadar birçok alanda hayal gücünü kullanarak üretmek anlamı
na gelir. Kısaca, yaratıcı olmamak elde değil. Yaratıcılığın özü, eski
fikir ve kavramların bir araya getirilerek ortaya yepyeni bir şeyler
çıkarmaktır. Sarf ettiğimiz her cümle, başka birinden alıntı yapma
dığımız sürece yaratıcılığın ta kendisidir. Bir şeyin ne kadar yaratıcı
olduğu, içinde barındırdıklarının eşsizliğiyle ölçülür. Daha büyük
şeyler yaratamamamızın sebebi, genellikle fikirler arasında yeni, eş
siz ve faydalı çağrışımlar kurmayı gerektiren zihin durumuna nasıl
erişeceğimizi bilememektir. Yaratıcılığın temel prensibi, söz konusu
zihin durumlarına istenildiği an kolaylıkla erişebilmektir. Bu anlam
da rüyalar, yaratıcılık için mükemmel bir zemin oluştururlar. Bilinen
yaratıcılık sürecinin nasıl bir şey olduğunu açıkladığımızda durumu
anlamanız kolaylaşacaktır.
218
Bilinç gibi yaratıcılığın da seviyeleri vardır. Problem çözme

yeteneği gibi yaratıcılık da insanlığa ait evrensel bir kapasitesidir.
Daha önce de belirttiğimiz üzere yaratıcılık güzel sanatlar veya bi
limle sınırlı değildir; yeni, hayal gücüne ait, esnek ve kendiliğinden
meydana gelen her durumda yaratıcılık kullanılabilir.
Herkes arada bir yaratıcı, bazıları da çoğunlukla yaratıcıdır. Psi
koterapist Carl Rogers'ın dediği gibi: "Oyun arkadaşlarıyla yeni bir
oyun üreten çocuk; görecelik kuramını bulan Einstein; etin üzerine
yeni bir sos hazırlayan ev hanımı; ilk romanını yazan genç bir yazar;
bize göre hepsi yaratıcılıktır. . . "2
Yaratıcılık üzerine çalışan araştırmacılar yaratıcılığın bir süreç
olduğunda hemfikir. İlham aniden, bilinmedik bir yerden yansıyan
bir ışık gibidir. Fakat "aniden" fark edilmesinin nedeni, farkında
lığın eşiğinde yükselen süreç olmasıdır. Kendi keşiflerini araştıran
19. yüzyıl Alman bilim adamı Hermann Helrnholtz, yaratıcılığın sü
reçlerini ilk kez tarif eden kişi oldu: doygunluk, kuluçka dönemi ve
aydınlanma.
Doygunluk aşamasında, problem üzerine odaklanan kişi topladı
ğı bilgiler doğrultusunda yeni sonuçlar üretmeye çalışır. Bu hazır
lanma süreci okumak, uzmanlarla görüşmek, gözlemlemek, kaydet
mek, fotoğraf çekmek ve ölçmekten oh.Işabilir. Bundan sonra kişi,
sorunu düşünür - odaklanır, üzerinde meditasyon yapar, zihninde
bir örneğini oluşturur, araştırmayı gözden geçirir. İşte bu aşamada
teknisyen motora, ressam tuvale, yazar boş bir sayfaya (veya bilgi
sayar ekranına) bakar. Bu sürecin sonunda kişi, "Pekala, sorunu be
lirledim. Üzerine düşündüm. Gözlemledim. Cevap ne?" diye sorar.
Sonraki adım, hiçbir şey yapmamaktır. Kuluçka dönemi, proble
mi çözmeye çalışanın vazgeçip, işi bilinçaltına bıraktığında başlar.
Tarihteki birçok kişi bu aşamada uyuyup, şekerleme yapmayı ter
cih etmiş. Bazılarıysa ya uzun bir yürüyüşe veya araba ile gezintiye
219
çıkmış. Problem üzerinde yeterince çalışmış, her açıyı incelemiş ve

uygun psikolojik şartları yerine getirmişlerse kuluçka dönemi ay
dınlanmaya yol verecektir. "Evreka!" - çözümün aniden belirişi.
Zihnimizde ampulün yandığı an.
Rüyada aydınlanmaya dair en güzel örneklerden biri de, rüya
sında ulaştığı sonucun uyandığında sağlamasını yapan, Nobel ödü
lü sahibi Otto Loewi'dir. Yaşadıklarını anlatan psikolog, kariyeri
nin erken dönemlerinde sinirsel tepkinin doğasına dair bir önsezisi
olduğunu fakat bunu ispatlayacak bir teorisi olmadığından konuyu
on yedi yıl boyunca rafa kaldırdığını söylüyor. Neredeyse yirmi yıl
sonra teorisini ispatlayabileceği deneyi rüyasında görür. Loewi 'nin
anlatımıyla:
Uyandım, ışıklan yaktım ve bir parça kağıda notlar aldım. Sonra

tekrar uykuya daldım. Sabah saat altıda, çok önemli bir not aldığımı
fark ettim ama çiziktirdiklerimi okumakta zorluk çekiyordum. Er
tesi gece sabaha karşı saat üçte tekrar hatırladım. On yedi yıl önce
dillendirdiğim kimyasal alış veriş teorimin doğru olup olmadığını
ispatlayabileceğim bir deneyin tasarımıydı. Hemen yataktan kalk
tıın, laboratuara gittim ve gecenin bir yarısı yazdığım nottaki deneyi
uyguladım. 3
Loewi, bu olayın hemen akabinde kimyasalların sinirler arasında

bilgi taşıdığını ispatlayarak Nobel ödülünü kazandı.
Zihin Durumları ve Yaratıcılık

Yaratıcı sürecin yukarıdaki tarifi, uygun psikolojik şartlar oluştu
ğunda aydınlanmanın gerçekleşeceğini söylerken bu şartların neler
olduğu sorusunu cevapsız bırakıyor. Soruyu cevaplamak üzere ça-
220
lışmalara başlayan birkaç araştırmacı, zihnin farklı katmanlarında

farklı bilgilere erişmenin mümkün olduğunu keşfetti.
Menninger Vakfı 'nda, biyolojik geri bildirim alanında araştırma
cı olan Elmer ve Alyce Green, yaratıcılık ve bilinç arasındaki psiko
lojik ilişkiyi inceledi. Yaratıcı problem çözmenin farklı aşamaların
da olan kişilerin vücutlarında ölçüm yapan Green'ler, aydınlanma
ile psikolojik açıdan ayırt edilebilecek bir bilinç katmanını ilişkilen
direbildiler.
Raporlarında buna şöyle yer verdiler:
•
İçsel süreçlerin kapısı veya anahtarı, bilinç üstü ile bilinçaltının ara
sındaki uçurumun daraldığı ve bazı durumlarda tamamen ortadan
kalktığı belli bir bilinç durumudur. Kişinin kontrolündeki düş oluş
turulduğunda vücut programlanabiliyor, verilen talimatlar yerine
getiriliyor, duygusal durumlar tarafsız incelenerek ret veya kabul
edildikten veya daha işe yarayanlarla değiştirildikten sonra normal
bilinç seviyesinde çözülemeyen problemler, mükemmel bir şekilde
çözüme ulaşıyor.4
Green 'lerin bahsettiği bilinç düzeyi, bilinçli rüyalar değil, hipnoz

veya hayal kurulan durumdur. Fakat yine de vardıkları sonuç, üst
bilincin bilinçaltıyla buluştuğu bilinçli rüyalara çok daha yakındır.
Carl Rogers da yaratıcı süreçle psikolojik durumlar arasındaki iliş
kiyi incelemiştir. On Becoming a Person ("Birey Olmak Üzerine")
adlı kitabında, üç psikolojik durumun yaratıcılığı desteklediğini ileri
sürüyor.5 İlki yeni deneyimlere açık olmak ki bu psikolojik savunma
mekanizmalarının veya kavram, inanç, algı ve varsayımlara körü kö
rüne bağlı olma durumunun tam tersidir. Bilinmeyene karşı hoş gö
rülü olabilmeyi ve inanmak ya da inanmayı reddetmek ihtiyacı duy
maksızın karmaşık bilgiyi ele alabilmeyi mümkün kılıyor. Bildiğiniz
221
gibi rüyalara uyanabilmeniz, rüyaların sunduğu karmaşıklıkları, belir

sizlikleri ve imkansızlıkları büyük bir esneklikle incelemenize bağlı.
Bilincinizin açılmasını sağlayan bu tutum rüyada karşılaşacağınız de
neyimlere açık olmanın yolunu da hazırlamış oluyor.
İkinci özellik, kişinin kendi içinde bir değerlendirme kaynağına
sahip olmasıdır. Bu, yaratıcı kişinin yarattığının değerini başkaları
nın ilti fat ve eleştirileriyle değil, kendi değerleriyle belirlemesidir.
Bunun en geçerli olduğu yer, kişinin bütün deneyimi yaratıp değer
lendirmede sadece kendisinin sorumlu olduğu bilinçli rüyalardır.
Rogers 'ın yaratıcılığa yardımcı olduğunu ileri sürdüğü özel
liklerin sonuncusu, ilke ve kavranılan evirip çevirebilme; fikirler,
renkler, kelimeler ve ilişkilerle beklenmedik oyunlar oynayabilme
becerisidir - yan yana olması mümkün olmayan ilkeleri bir araya
getirmek, çılgın teoriler geliştirmek, mantıksız olanı keşfedebilmek
tir. Her şeye izin veren bilinçli rüyalar böylesi denemeler için mü
kemmel bir zemindir. Ayrıca, ilerleyen bölümlerde de göreceğiniz
gibi bilinçli rüyalarda sunulan araçların çeşitliliği, uyanık hayatı
mızdakinden çok daha fazladır.
Örtük Bilgi
Bilinçli rüyaların, yaratım sürecini aydınlanmaya götüreceği
ne dair inancımızın arkasındaki en önemli dayanak "örtük" bilgi
kavramıdır. Oturduğunuz sokağın adı, ayakkabı bağcıklarını nasıl
bağlayacağınız gibi bildiğinizi bildiğiniz ve açıkça söze dökebil
diklerinize "açık" bilgi denir. Diğer taraftan örtük bilgi, bildiğiniz
fakat dile dökemedikleriniz {yürümek , konuşmak) ve bildiğiniz fa
kat bildiğinizin farkında olmadıklarınızdır (ilkokul öğretmeninizin
göz rengi). İkinci durumda, sadece tahmin yürütseler de kişilerin,
sor ulara çoğunlukla doğru cevaplar verdikleri testlerle ispatlan
mıştır.
222
Bu iki bilgiden, örtük olanın çeşitliliği çok daha kapsamlıdır;

farkında olduğumuzdan çok daha fazla bilgiye sahibiz. Sözlere dö
külmeyen bu bilgiye uyanık hayatımızdan çok, rüyalarda ulaşırız.
Rüyalarınızı hatırlayabiliyorsanız eminiz ki sadece bir kez gördüğü
nüz ve uyanıkken şöyle böyle tarif edebileceğiniz kimseyi rüyanız
da beklenmedik ölçüde doğru gördüğünüz bir anınız vardır. Çünkü
örtük bilgiye rüyalarda erişim en üst seviyededir. Rüyalarımızda bi
linçaltımıza bilinçli olarak erişebiliyoruz. Dolayısıyla rüyalarımızda
normalde bilincimizin, tecrübemizin sınırlı bir bölümüne ulaşabildi
ği uyanık hayatımızdaki gibi kısıtlanmıyoruz.
Bilincimiz kapalıyken, yaratıcı bir rüya görüp göremeyeceği
mizi veya rüya görüp görmediğimizi değerlendirmek mümkün de
ğil. Oysa bilinçli rüyalarla yaratıcılığı bilinçli olarak kontrol etmek
mümkün. Aşağıda, bilinçli rüyasında örtük bilgiye bir kitap biçimin
de rastlayan oneironot örneğini göz önünde bulundurun. Rüyayı gö
ren, bilinçli rüyasında bilgiye ulaşamasa da uyandıktan sonra gerçek
bir kitabın içinde rastlamıştır. Bu olayda ulaşılan bilgi, problemin
çözümüne ait ipucunun söz konusu kitapta yer almasıdır; bildiğinizi
bilmediğinizi gösteren çok güzel bir örnek:
Bir matematik yarışmasında ikinci oldum. Problemlerin olduğu

sayfanın kopyası elime ulaştığında (toplamda beş problem) bütün
günümü farklı çözüm yaklaşımları üzerinde harcadım. O akşam
uyuduğumda gördüğüm bilinçli rüyada sahip olduğum bir matema
tik kitabını gördüm. Kitapta bir şeyler okuduğumu hatırlamıyorum,
sadece şöyle bir göz attım. Rüyam, bana göre birkaç saniye sürdü.
Uyandıktan sonra akşama kadar gün içinde kitaba bakma fırsatım
olmadı. Baktığımdaysa sorulardan birini çözmeme yardımcı olacak
bir ipucunu yakaladım. (T. D., Clarksville, Tennessee)
223
Zihinsel Modelleme
Eğer rüyadaki yaratıcılığa dair teorimiz doğruysa - bilinçli rüya
ların geniş bir bilgi yelpazesine erişimi mümkün kılması ve rüyala
rın yaratıcılığı desteklediği - bilinçli rüya kaşifi bundan nasıl fayda
lanacak? Size bir ipucu, bu bölümün başındaki bilinçli rüyalara bir
göz atın. Departman müdürü, teşhire konulacak ürünlerin tamamı
nın yer aldığı bir mağazayı modellemişti. Arabasını tamir etmeye
çalışan kişi yaşadığı tamirat problemiyle ilgili bütün unsurları rüya
sına taşıyarak bir sonuca ulaşana kadar uğraşmıştı. Kimya öğrencisi,
uyanıkmışçasına problem üzerinde çalışmaya devam etti.
Aşağıda yer alan mektup, rüya görenin (gerekli tüm hazırlık ve
oluşturma aşamalarından geçtiğine dikkatinizi çekmek isterim) ol
dukça soyut bir kavramı modellemesini içeren, zihinde model yarat
maya dair farklı bir örnektir.
Yaklaşık bir yıl önce vektör uzayıyla tanıştığım doğrusal cebir ders
leri alıyordum. Konuyu soyut boyutta anlamakta güçlük çekiyordum.
Bir haftalık sıkı bir çalışmanın ardından soyut vektör uzayıyla ilgili
bir rüya gördüm. Dört boyutlu bir uzayı algıladım. Rüyam görsel
değildi aina böylesi soyut rüyalar bana yabancı değildir. Gördüğüm
rüyanın en kolay tarifi, birbirine dik dört açıyı algılamamdır. O ge
ceden bu yana hem matematik hem de rüyalar benim için eğlenceli
bir hale dönüştü ve bir daha vektör uzayıyla ilgili problemleri anla
makta güçlük çekmedim. (T. D., Clarksville, Tennessee)
Zihninin mantık sürecini kullanan bilgisayar programcısı, prog

ramlarının çalışma şeklini modelliyor:
Bir sınıfiçin yazmam gereken programları bilgisayara aktarmadan

224
Yarahcı Yoldan Problem Çözme
önce bilinçli rüyamda denedim. Fikirlerimin çoğunun işlemediğini

ya da ilaveler gerektirdiğini gördüm. Bu sayede diğer çalışmalarım
için zaman kazandım. Programlarımı oturup bilgisayara yazmadan
önce muhakkak bilinçli rüyalarımda "çalıştırıyorum ". (L. H., Hays,
Kansas)
Bilinçli rüyalarda problem çözümüyle ilgili modelleme yapmanın

temelini aşağıda okuyabilirsiniz. Zihinde modelleme yapmak sa
natçıların da işine yarayabilir. Sanatçı ve rüya araştırmacısı Fariba
Bogzaran bilinçli rüyalarını kullanarak bir sonraki çalışmasının ko
nusunu belirliyor. Ne zaman rüyasında bir sanat galerisine adım atsa
bilinci açılıyor. Rüya galerisinde, uyanık hayata taşımak istediği
bir eser görüyor. Dikkatle eserin malzemesini, dokusunu ve rengini
inceliyor. Eseri meydana çıkarabilmeyi ve bilinçli rüyasını hatırla
yabilmeyi garantilemek için (5. bölümde anlatıldığı gibi) uyanana
kadar gözlerini eserde sabitliyor. 1 987 yılında gördüğü bilinçli rüya
ebru sanatını öğrenmesine sebep oldu:
Bir sanat stüdyosunda ders veriyorum. Öğrencilerden biri çalışma

sını görmem için beni yanına çağırıyor. Yaklaşırken rüyada oldu
ğumu anlıyorum. Sessizce durup etrafıma bakıyorum. Çalışmanın
malzemesi bana çok yabancı. Her birinde, farklı renklerin suyun
üstünde yüzdüğü iki tekne görüyorum. Teknenin yanında binlerce
renkte boya içeren küçük kavanozlar görüyorum. Çalışmaya yakın
dan bakıyorum, kağıdı e/leyebilecek kadar yakınlaşıyorum. O anda
bunun ebru sanatı olduğunu anlıyorum...
Hemen rüyayı kaydediyorum ve öğrencinin rüyada yaptığı ebru
nun kopyasını çiziyorum. Malzemeye olan merakım bu güzel sanatı
öğrenmeme yardımcı olacak bir öğretmen bulmamı sağladı... Bun
dan sonra ebru, kendimi ifade ettiğim bir çalışma haline geldi. 6
225
Günlük hayatta en sık karşılaştığımız sorunlardan bir tanesi karar

vermektir. Aşağıdaki örnekte olduğu gibi bilinçli rüyalarınız saye
sinde zorlanmadan bir karara varabilirsiniz:
Yeni bir çift üniteli taşınabilir ev alıp almama ve eskisini muhafaza

etmekle kiraya vermek arasında bocalıyordum. Aylarca düşünüp taşı
dıktan sonra en nihayetinde bir karara varabildim. Bir pazar akşamı
yatağa gittim. Uyku ile uyanıklık arasındaydım (bu durum sizin yazı
nızı okuyana kadar bana çılgınca geldi). Önümde kağıtların olduğu
sıra benzeri büyük bir masada otururken etrafta birilerinin olup ol
madığını merak ederken birisi omzumun üzerinden bocaladığım so
runun yanıtını fısıldadı... Soru, rüyamda açık ve net olarak önüme
konmuş, artı ve eksileri incelenmişti. Sorular sordum ve cevaplarını
aldım. Yattıktan bir saat sonra uyandığımda artık ne yapacağımı bili
yordum. Hem verdiğim karardan emindim (yeni bir taşınabilir ev alıp
eskisini satmak) hem de çok rahatlamıştım! Sanki her şeyi bilen en
yüce otoriteyle ihtiyaçlarım, endişelerim ve sahip olduğum kapasite
hakkında sohbet etmiştim. (K. A., London, Arkansas)
Yaratıcı Bilinçli Rüyalar Üretmek

Bu tartışma, özellikle rüyaların yaratıcılığından faydalanabilmek
doğrultusunda başlıca iki yaklaşımı ortaya koyuyor. Biri, rüyada
bilinciniz açılır açılmaz sorunuza cevap almak. Diğeri de sorunla
ilgili bir rüya oluşturduktan sonra bu oluşuma bilincin açılması için
gerekli hatırlatmaları dahil etmek.
Yaratıcı rüyalar için açık bilinç şart olmasa da, önemli avantajlar
sunuyor. Bir kez istediğiniz sıklıkta bilinçli rüyalar görmeyi öğren
dikten sonra sorularınıza cevap bulmak ya da yaratıcılığınızı konuş
turmak için istediğiniz her zaman rüyalarınıza uyanmanız mümkün.
226
Tabii ki kadim rüya oluşturma yöntemi bilincinizin kapalı olduğu rü

yalarda da aradığınızı bulmanıza, yaratıcılığınızı uyandırmanıza yar
dımcı olacaktır fakat burada da bilinçli olmak işinize yarayacaktır.
Belli bir konuya yönelik oluşturduğunuz bilinçli rüyada, rüya
aleminde olduğunuzu bildiğinizden bilinciniz sayesinde özgürce ha
reket edebilirsiniz. Sorununuz hakkında bir uzmanla görüşebileceği
niz veya taşınmayı düşündüğünüz mahalleyi ziyaret edebileceğiniz
bir rüya oluşturabilirsiniz. Ya da sorun yaşadığınız kişiyle konuş
manın yollarını arayabileceğiniz bir rüya da oluşturabilirsiniz. Açık
bilinç, aklınıza takılan sorunu rüyanıza yansıtacaktır. Einstein'a bir
fizik sorusu sormak, San Francisco'yu keşfetmek ve taşınmak iste
yip istemeyeceğinizin cevabını bulmak, kütüphanelerde yazmak is
teyeceğiniz bir hikaye aramak ya da çocuğunuzu sürekli eleştirmek
yerine daha samimi ve destekleyici olabilmek gibi sorun ve sorular
bilinçli rüyanıza dahil olacaktır.
Bilinçli olmanın yaratıcı rüyalara sağladığı avantajlardan bir
diğeri de rüyada olduğunuzu bildiğinizden uyandıktan sonra gör
düklerinizi hatırlamak için elinizden geleni yapacak olmanızdır.
Bilincinizin kapalı olduğu rüyalarda, buna büyük potansiyel barın
dıranlar dahil, her zaman için gördüklerinizi unutma riski vardır. Fa
riba Bogzaran, maksatlı odaklanma tekniği sayesinde sanat eserinin
görüntüsüyle birlikte uyanabiliyor; çünkü rüya gördüğünün farkın
da. Aşağıdaki alıştırma, sorunuzun cevabı veya aldığınız ilham hala
canlıyken uyanabilmenin yöntemini açıklıyor.
BİLİNÇLİ RÜYADA PROBLEM ÇÖZME

1. Sorunuzu ifade edin
Yatağa gitmeden önce çözmek istediğiniz bir problemi veya ya
ratıcılığa ihtiyaç duyduğunuz çalışmanızı seçin. Seçtiğiniz soru
veya çalışmayla ilgili kısa, basit tek bir cümle kurun. Mesela,
227
"Hangi yatırımlan yapmalıyım?" veya "Kısa hikayemin konusu

ne olsun?" ya da "Yeni insanlarla nasıl tanışabilirim?" Kurduğu
nuz cümleyi bir kağıda yazarak hafızanıza kazıyın.
2. Sorununuzla ilgili bir rüya tasarlayın

Sorunuza yönelik bir rüya oluşturmak için sayfa 1 7 1 'de yer alan
rüya tasarlama tekniğini uygulayın.
3. Bilinçli rüyanızı kullanarak çözüm yolları arayın

Rüyada bilinciniz açıldıktan sonra sorunuzu sorun ve cevabı
nı arayın. Bilincinizin açılması sorunuza cevap değildir, cevabı
aramanız gerekebilir. İhtiyacınız olan ortam veya kişiyi oluştu
rabilir ya da bulunduğunuz ortamda cevabınızı arayabilirsiniz.
Rüyanızdaki kişilere sormanın faydası olabilir, özellikle soru
nuzun cevabını bildiğini düşündüğünüz kişiler varsa. Mesela bir
fizik problemi üzerinde çalışıyorsanız Albert Einstein sorulacak
doğru kişi olabilir. Bir uzmanı ziyaret etmek için yeni bir rüya
sahnesine dönme alıştırmasını kullanabilirsiniz (sayfa 1 74) Ya
da, beliren ipuçlarını yakalamak için açık bir algıyla sorunuzu
aklınızda muhafaza ederek rüya aleminde cevabını aramaya
koyulabilirsiniz. Unutmayın ki bilinçaltınız sandığınızdan çok
daha fazlasını biliyor; sorunuzun cevabı orada yatıyor olabilir.
4. Cevabınıza ulaştıktan sonra uyanıp rüyanızı hatırlamayı

unutmayın
Rüyada tatmin edici bir cevaba ulaştığınızda 5 . Bölüm'de bah
sedilen tekniklerden birini kullanarak (veya kendinize ait bir
yöntemle) uyanmaya çalışın. Uyanır uyanmaz, rüyanızın cevap
sunduğu bölümü not edin. Sorunuza cevap bulamadığınızı dü
şünseniz bile rüya kaybolmaya başladığı an uyanarak hatırladık
larınızı mutlaka not edin. Cevap, ilk anda göremeyeceğiniz bir
şekilde rüyanızın içine gizlenmiş olabilir.
228
Bilinçli Rüyalar Atölyesi Oluşturmak

Bunu sıklıkla yaparım. Tasarımlarım için özel bir bilgisayarprogra
mım var. Rüyamda, (eski tip, Sherlock Holmes 'unki gibi) bir salonda
oturuyorum. Kabarık beyaz saçlı Einstein ile birlikteyim - hem de
kanlı canlı. Çok iyi arkadaşmışız. Program hakkında konuşup bir
tahtanın üzerinde mantık şeması çiziyoruz. Güzel bir sonuca ulaş
tığımızda gülüyoruz. Einstein, "Gerisi hikaye, " diyor. Einstein izin
isteyerekyatmaya gidiyor. Karşısına oturup not kağıdına bir kodya
zıyorum. Kodu tamamlıyorum. Bakıp, kendi kendime "Uyandığım
da bu mantık şemasını hatırlamak istiyorum, " diyorum. Tahtaya ve
not kağıdına yoğunlaşıyorum. Sonra uyanıyorum. Genellikle uyan
dığımda saat sabaha karşı 03:30 civarı oluyor. El fenerimi yakıp
(çoğunlukla yastığımın altındadır), kalemimi ve not kağıdımı elime
alıp (yatağımın başucunda) hızla yazmaya başlıyorum. Notumu işe
giderken yanıma alıyorum ve çoğunlukla %99 doğru çıkıyor. (M.
C., West Chazy, New York)
Zihninizde, belli bir problem yerine bütün sorulara cevap buluna

bilecek veya yaratıcı süreci hareketlendirebilecek bir atölye modeli
oluşturmak mümkün. Bu yaklaşımın nasıl bir potansiyel barındırdı
ğını garajda çalışan tamircide, Einstein ile birlikte salonda çalışan
programcıda ve bilinçli rüya kaşifinin problemin çözümüne yönelik
malzemelerle donattığı rüyalarda gördük.
Ayakkabı tamircisi Maruf ile uykuda onun işlerini yapan cinle
rin hikayesini hatırlayın. Gelen mektuplardan birini yazan tanın
mış Robert Louis Stevenson - şekerparelerim dediği ve en bilindik
eserlerini ortaya çıkarmasında kendisine yardımcı olan asistanlarla
doldurduğu kendi rüya atölyesini oluşturmuş. Stevenson, rüya yar
dımcılarıyla ilgili şunları söylüyor:
229
Düşündükçe bütün dünyaya bu küçük insanların kim olduğunu

sorasım geliyor. Kimdir bana yardım eden bu varlıklar? Şüphesiz
rüya kaşifini yakından tanıyorlar; finansal konulardaki endişele
rini paylaşıyor, banka hesaplarını biliyorlar. . . Yazacağı hikayenin
yapısını biliyor, duyguların akışını tahmin edebiliyorlar. Ben
ce sanıldığından daha yetenekliler; bir hikayeyi seriler halinde
parça parça anlatarak dinleyicilerini merak içinde bırakabilirler.
Peki, kim bunlar? Rüyayı gören kim?7
Stevenson, şekerparelerinin rüya karakterleri olup olmadığı konu

sunda açıkça bilgi vermiyor. Raporlarından, bilinçli hipnagojik ha
yallerine ait kahramanlar oldukları anlaşılıyor. Yazar, kolunun bilek
le dirsek arasındaki bölümü yatağa dik olacak şekilde havada asılı
tuttuğu tekniği uyguluyor. Kolaylıkla fantezi dünyasına dalabildiği
ni ve olur da uyuyakalırsa kolunun düşmesiyle uyanabildiğini keş
fediyor. Stevenson, Dr. Jekyll ve Bay Hyde: TuhafBir Vaka kitabını
şekerparelerine borçlu olduğunu söylüyor.
230
ALIŞTIRMA:
BİLİNÇLİ RÜYA ATÖLYESİ OLUŞTURMAK
Bilinçli rüya atölyenizi kurarken size birkaç önerimiz olacak.

Öncelikle ilham alabileceğiniz bir ortama, sonra yetenekli yar
dımcılara, maharetli araç gerece ihtiyacınız var. İlk adım orta
mı yaratmak. İhtiyacınız olan görkemli bir ortamsa, durmayın,
yaratın. Yok, çatı katında, nefesi açlıktan kokan bir sanatçının
ortamına ihtiyaç duyuyorsanız, öyle olsun. Bir bilgisayar prog
ramcısıysanız, "hayallerinizi süsleyen bilgisayarın" önüne otu
rabilirsiniz. Adım atılmamış bir gezegende "yalnızlık kulenizi"
inşa edebilir veya eşlik etmeleri için istediğiniz kişileri oluştura
bilirsiniz. Yarattığınız mekanlara, ihtiyaç duyduğunuzda yardım
alabileceğiniz başka boyutlara açılan cam ve kapılan da dahil
etmeyi unutmayın. Bilinçli rüyanızda atölyenizi oluşturduk
tan sonra her ziyaretinizde mobilyalar ekleyebilirsiniz; hazine
sandıkları, kütüphaneler ya da çalışma masaları, yaratıcılığınızı
devreye sokacak her türlü ihtiyacı ekleyebilirsiniz.
Yarattığınız ortam sizi tatmin edecek seviyeye ulaştığında
yardımcılannızı oluşturun - uzmanlar, öğretmenler, asistanlar,
büyücüler, danışmanlar, ilham perileri, galaktik konseyler. Resim
yapmak istiyorsanız Rembrandt'ı çağınn. Hemingway veya Hes
se ile balık tutarken yazmak istediğiniz roman hakkında sohbet
edin. Asistanlarınızdan sorunuzun yanıtını bulmaya yönelik çalış
malannı veya yaratıcılığınızı teşvik etmelerini rica edin. İhtiyaç
duyduğunuz araçlan oluşturun veya talep edin; mesela bir fikir
makinesi veya büyülü bir fırça.
Bu alıştırma işinize yaradıysa, arada bir atölyenize uğramayı ih
mal etmeyin. Zaman içinde zihninizdeki modelin kapasitesi genişle
yecek, yaratıcılığınızı güçlendirecektir. Problem çözdükçe daha çok
ilham bulacağınız atölyeniz, zamanla sizin için daha çok çalışacaktır.
231
10
Kabusların Üstesinden Gelmek
Kabus Nedir?
Rüyalarımın, zihnimin yarattığı görüntüler olduğunu anlamaya baş

ladım. Gördüğüm bir kabusun ardından bunufark ettim. Doğrusunu
söylemek gerekirse, zihnimi kendi haline, başıboş bırakırsam haya
tımı dolu dolu yaşayamayacağımı anladım. Teslim olmama kararı
ile birlikte rüyalar ti/emine adım attım. Bir yerlerde okumuştum,
korkularla yüzleşmenin yolu dostluk ve güvenden geçer diye. Öfke,
tehdit, saldırganlık oyun dışıydı. Çünkü bu duyguların kaynağı kor
kudur. Ben de korkularımı dostlukla karşılamaya karar verdim.
Tam rüyaya dalmıştım ki kabus görecek olursam gülümseyece
ğim kararımı tamamen unuttum. Bu kez bütün korkularımın bir ara
ya gelip büyük, karanlık, korkunç bir canavara büründüğü çocuksu
232
bir kabustu. Korkup kaçmak üzereyken ani bir merakla (gerçekten

çok korkmuştum) durup bana gelmesini bekledim. Kendi kendime
"Rüya gördüğümü unuttum, şimdi tekrar başa dönmem gerekecek, "
diyerek tüm samimiyetimle gülümsemeye çalıştım. Uyanık da olsam,
rüya da görsem basiretimin bağlanacağı bir durumdayken elimden
geldiğince soğukkanlı davranmaya çalışıyordum. "Korkmuyorum.
Seninle dost olmak istiyorum. Rüyama hoş geldin, " gibi bir şey
söyler söylemez canavar dostane bir tavır takınarak memnuniyeti
ni gösterdi. Kendimden geçmiştim. Uyandığımda "Başardım! " diye
bağırdığımı söylemeye gerek yok. (T. Z., Fresno, Kalifomiya)
Bilinçli bir rüyada olumsuzluk/arı değiştirebileceğimi bildiğimden

kabus gördüğümde korkmam veya paniğe kapılmam. Bunu öğren
diğimden bu yana rüyalarımdaki kişi ve durumlardan kaçmıyorum.
İşin tuhafı, artık uyanık hayatımda olumsuzluklardan kaçmıyorum.
Kaçmadan korkularımla yüzleşiyorum. Bilinçli rüyalarım hayata
bakışımı değiştirdi. İnsanlar yıllar içinde değiştiğimi söylese de
ben, gerçek ben 'in ortaya çıktığını düşünüyorum. (V. F., Greensbo
ro, North Carolina)
Kabuslar, en büyük korkularımızın son derece inandırıcı bir görünü

me bürünerek karşımıza çıktığı rüyalardır. Kabuslarınızın konuları,
başınıza gelebileceğini düşündüğünüz en korkunç konular üzerinde
şekillenir. Her yaş ve kültürden insanlar bu dertten mustariptir. Ka
busların kaynağı hakkındaki tartışmalar, rüyaların nereden geldiği
sorusuna verilen cevaplar kadar çeşitlilik gösterir. Bazı kültürler,
bedeni terk eden ruhun başka diyarlara seyahat ederek kabusları
gerçekten yaşadığına inanır. Diğerleriyse kabusları şeytanların ziya
reti olarak görür. Nitekim kabus kelimesinin İngilizce karşılığı olan
nightmare ele alınırsa kökeni anglo-sakson dilindeki, cin ve karaba-
233
san anlamına gelen mare 'den gelir. (Karabasan, [incubus] geceleri

gelip kadınlara cinsel tacizde bulunan kötü ruhtur; bunların dişileri
ne ise succubus denir.)
Günümüz batı kültürü, kabusları hayali, hiçbir anlamı olmayan,
"sıradan rüyalar" olarak görüyor. Dolayısıyla, balta girmemiş bir or
manda zombiler tarafından kovalanan şirket yöneticisi kan ter içinde
rüyadan uyandığında, "Neyse ki sadece bir rüyaymış,'' diyerek ken
dini avutur, bir bardak su içer ve uykusuna devam eder. Oysa daha
birkaç dakika önce korkunç zombilerin nefesini ensesinde hisset
tiğinde gerçekliklerinden şüphe duymak aklına gelmemiştir. Zom
biler hayali olsa da yaşanan korku gerçektir. Korku dolu rüyaların
sebep olduğu şiddetin sadece bir hayal olduğuna inanarak kendimizi
tekrar tekrar büyük korkuların içine atıyoruzdur belki.
Kabuslar neden korkunçtur? Rüyalarda her şey mümkün. Böyle
bir özgürlüğün içinde uyanıkken imkansız olan fantezilerin keyfini
çıkarabilir, ulaşılamayacak zevkleri tadabiliriz. Fakat madalyonun
diğer yüzünde uyanıkken imkansız olan, asla tatmak istemeyeceği
niz tecrübeler de vardır.
Kabuslarda yalnızız. Zihnimizde yarattığımız dünyalar, korku
larımızla dolup taşıyor. Yanımızdaki arkadaşımızdan şüphe duy
duğumuz anda bir düşmana dönüşebilir. Eli baltalı bir manyaktan
kaçıyorsak nereye saklanırsak saklanalım bizi bulacaktır. Bıçakladı
ğımız şeytana hiçbir şey olmadığı gibi, bıçak lastiğe de dönüşebilir.
Düşüncelerimiz bize ihanet eder; umarım silahı yoktur diye düşü
nürken bir de bakarız - sürpriz! Tabancası vardır. Kabuslardan, uya
nık hayatın göreceli gerçekliğine ve huzurlu dünyamıza dönmekten
memnun olmamıza şaşmamalı.
Kabusun ortasında rüya gördüğünü fark eden kişinin uyanmak is
temesi anlaşılır bir durum. Oysa kabus görürken bilinciniz tamamen
açıldığında zarar görmeyeceğinizi ve uyanarak "kaçmanıza" gerek
234
olmadığını hatırlarsınız. Yatağınızda güvende olduğunuzu bilirsiniz.

Aşağıdaki örnekte olduğu gibi kabusta kalıp korkunuzla yüzleşmek
en iyisidir.
Kabusların Sebebi ve Tedavisi

Araştırmalar, yetişkinlerin üçte biri ila yarısının, arada sırada gör
dükleri kabuslarla savaştıklarını gösteriyor. Üniversite öğrencileri
nin yaptığı bir araştırmaya göre 300 kişilik bir grubun dörtte üçü
ayda en az bir kabus görüyor. Başka bir araştırmaya göreyse üniver
sitenin ilk sınıfına devam eden öğrencilerin yüzde 5 ' i haftada bir ka
bus görüyor. 1 Bu oranları bütün nüfusa uyarladığımızda, on milyon
Amerikalı 'nın her hafta gördükleri korkunç kabuslarda şiddet dolu
saatler yaşadığını söyleyebiliriz.
Hastalıklar (özellikle ateşli olanlar), stres (yetişkinliğin getirdi
ği zorlu durumlar, taşınmak ve okulda yaşanan zorluklar), sorunlu
ilişkiler, soyguna uğramak veya deprem tecrübesi gibi travmatik
olaylar kabusları tetikliyor. Hatta travmatik olaylar, uzun süre tek
rarlanan kabusları tetikleyebilir.
Bazı uyuşturucular ve ilaçlar kabusları artırabilir. Çünkü belli
ilaçlar REM sürecini bastırır, uykunun sonuna doğru bastırılan süreç
devreye girerek kaçırdığı zamanı yakalamaya çalışır. Sarhoş olarak
yatağa giderseniz, beş altı saat boyunca derin bir uykuya dalar ve
çok az rüya görürsünüz. Alkolün etkisi azalmaya başladığında yine
beyniniz kaybedilen REM sürecini yakalamak ister. Sonuçta uyku
nuzun kalan son birkaç saatlik kısmında her zamankinden çok daha
yoğun rüyalar görürsünüz. Bu yoğunluk rüyanıza, çoğunlukla hoş
olmayan duygular olarak yansır.
REM sürecinin belli bir bölümüne ait faaliyeti artırmak suretiy
le kabuslara sebep olduğu düşünülen bazı ilaçlar vardır. Bu ilaçlar
235
arasında Parkinson hastalığının tedavisindee kullanılan L-dopa ve

kalp sorunları yaşayanların kullandığı beta blokörler bulunuyor.
Araştırmalar bilinçli rüyaların REM sürecinde yaşandığını ortaya
koyduğuna göre, kabusları tetikleyen ilaçların aynı zamanda bilinçli
rüyaları da tetikleyebileceğine inanıyorum.2 REM sürecinin doğur
duğu rüyaların hoş mu korkunç mu olacağı, rüya görenin yaklaşımı
na bağlıdır.
Dolayısıyla kabusların tedavisi, rüya görenin doğru yaklaşımıyla
mümkün olabilir. Laboratuarda uyuyan insanlar nadiren kabus görü
yorlar çünkü gözlem altında olduklarını, birilerinin onlarla ilgilendi
ğini biliyorlar. Aynı şekilde kabus gören çocuklar anne ve babaları
nın yanında uyuduklarında güvende hissettiklerinden kabus görme
olasılıkları da düşüyor.
Bence kabuslarınızın üstesinden gelebileceğiniz en uygun yer
rüyanın kendisidir. Kabusların kaynağı, en derin korkularımızdır.
Korkuları beklentiler yaratır - gerçekleşmeyeceğini bildiğimiz bir
şeyden neden korkalım? Uyanık hayatımızı etkileyen beklentiler
daha çok rüyalarımızın akışını belirliyor. Uyanıkken yürüdüğünüz
karanlık bir sokakta birinin sizi rahatsız edeceğinden korkabilirsi
niz. Fakat eli bıçaklı karanlık bir gölgenin karanlığın içinden fırlayıp
sizi tehdit etmesi için gerçek bir suçlu gerekir. Oysa rüyada, karan
lık bir sokakta saldırıya uğramaktan korkarak yürüdüğünüzde saldı
rıya uğramanız kaçınılmazdır çünkü sizi bekleyen suçlunun hayalini
kurmuş oluyorsunuz. Eğer zihninizde olumsuzluk yoksa ortada ne
bir saldırgan ne de bir saldın olacaktır. Rüyalardaki tek gerçek düş
manınız, korkularınızdır.
Birçoğumuzun anlamsız korkuları vardır. Topluluk önünde ko
nuşma korkusu buna çok güzel bir örnektir. Hiçbir tehlikesi olmadığı
halde sanki korkunç bir durum içerisindeymiş gibi topluluk önünde
konuşmaktan korkarlar. Aynı bağlamda, anlaşılır olasına rağmen ka-
236
buslardan korkmak da anlamsızdır. Anlamsız olduğunu söylesek de

korku insanı rahatsız eder ve sindirir. Korkulardan arınmanın haya
tımızı geliştireceği açık bir gerçektir. Peki, bunu nasıl başarabiliriz?
Fobilerin tedavisi üzerine yapılan davranış bilimi araştırmaların
dan elde edilen sonuçlara göre korkularının anlamsız olduğunu bil
menin bir faydası yok. Yılan fobisi olan biri, küçük yılanın zararsız
olduğunu bilse de ona dokunamaz. Böyle bir korkunun üstesinden
gelmenin tek yolu yüzleşmektir - korkulan kişi veya objeye yavaş
yavaş yaklaşmak. Korktuğuyla zarar görmeden yüzleşen kişi kor
kulacak bir şey olmadığını tecrübeyle öğrenir. Bizler de kabusların
tedavisinde aynı yaklaşımı öneriyoruz. Tanık olduğumuz tecrübeler
den bu yaklaşımın etkili olduğu, hatta çocukların tedavisinde dahi
kullanılabileceği anlaşılıyor.
Kabuslar için önerdiğimiz bu tedavide sembolleri yorumlamanız
gerekmiyor. Görüntüler üzerinde çalışarak rüyalardan çok şey elde
edilebilir. Uyandıktan sonra (veya rüyadayken) yapılan analizler kor
kunuzun temelini anlamanıza yardımcı olsa da endişelerinizin üstesin
den gelmenize yardımcı olmayabilir. Yılan korkusunu ele alalım. Yı
lan fobisinin klasik açıklaması cinsellikle ilgili endişelerdir, özellikle
fobi sahibi erkekse. . . Fakat çoğunlukla kadınların yılan fobisi vardır.
Akla daha yatkın biyolojik başka bir açıklamaya göre, insanlar dünya
ya sinekten bile korkmaya hazır olarak geliyor ve zehirli yılanlardan
uzak durmak hayatta kalmanın önemli bir şartlarından biridir. Ancak
bu açıklama fobiyi tedavi etmeye yardımcı değil. Tedaviyi mümkün
kılan, yukarıda da anlatıldığı gibi, kişinin fobisi ile yüzleşmesidir. Bu
doğrultuda rüyasındakilerle yüzleşen kişi, kabuslarını tedavi etmiş
olacaktır.
237
Endişeyi Kullanmanın Yolu

Freud'a göre kabuslar, kişinin mazoşist arzularının doyurulmasın
dan ibarettir. Bu tuhaf fikrin temeli Freud 'un, her rüyanın bir arzu
ya yönelik olduğuna dair sarsılmaz inancıdır. "Neden rüyalar, uya
nıkken kafamızdan geçen düşünceler kadar çeşitli olmasın?" diyor
Freud şaka yollu. Kendi adına şöyle devam ediyor "Bence hiçbir
sakıncası yok. . . Rüyaların en uygun açıklaması; önemsiz olmaları,
gerçeği yansıtmamalarıdır."3 Freud haklıysa ve her rüyalar arzuların
doyurulmasından ibaretse aynı şey kabuslar için de geçerli olmalı;
kabusların kurbanı içten içe aşağılanmayı, hırpalanmayı ve eziyet
görmeyi arzu ediyor olmalı.
Ben her rüyanın ille de bir arzunun yansıması olduğunu düşün
müyorum; hele mazoşist arzuları doyurduğuna hiç inanmıyor, daha
çok uyumlanamamış tepkiler olarak görüyorum. Rüyayı görenin,
rüyadaki duruma yanlış tepki vermesi korkunç kabuslarla sonuçla
nabilir.
Korkuya sebep bir durum karşısında her zamanki davranışımız
faydasız kaldığında endişe doğar. Dolayısıyla rüyalarında endişeye
kapılanlar, karşılaştıkları durumla baş ederken yeni bir yaklaşım ser
gilemeliler. Rüya görenin, uyanıkken bile yüzleşmekten korktuğu,
kaçındığı bir durumla rüyasında karşılaştığında nasıl bir yaklaşım
sergileyeceğini bulması zordur. Ağır vakalarda, uyanık hayatında
tedavi edilmemiş bir kişinin kabuslarının üstesinden gelmesi zor
olabilir. Fakat bana soracak olursanız bu durum ancak kronik uyum
suzluk çeken hastalar için geçerlidir.4 Kişi ciddi kişilik problemle
rinden dolayı kabuslar görmüyorsa, bilinçli rüyaların büyük yardı
mı olacaktır. Niyetiniz bizim yöntemimizi kullanarak kabuslarınızı
yenmekse genel anlamda yaşadığınız deneyimlerin, özellikle de rü
yalarınızın sorumluluğunu üstlenmelisiniz.
238
Bilinçli rüyaların, endişeyi tetikleyen durumlarda nasıl yardımcı

olduğunu şöyle anlatabiliriz. Bilinci kapalı olan rüya kaşifi karan
lıktan korkmuş küçük bir çocuk gibidir; çocuklar karanlığın içinde
canavarlar olduğuna inanırlar. Bilinçli rüya kaşifiyse biraz daha bü
yümüş bir çocuktur - hala karanlıktan korksa da canavarların gerçek
olmadığını biliyordur. Korkmasını gerektirecek bir şey olmadığını
bilen büyük çocuk, korkusunu kolaylıkla yenebilir.
Endişe, şu iki durumun aynı anda ortaya çıkmasıyla baş gösterir:
Tehlikeli (muhtemelen anlaşılmamış) bir durum karşısında korkmak,
diğeri de istenmeyen bir sonucun önüne nasıl geçeceğini bileme
mek. Başka bir deyişle, korktuğumuzda ve davranış repertuarımızda
korkulan durumun üstesinden gelmek veya korkulanı engellemek
için bir tutum bulamadığımızda endişeye kapılırız. Endişe biyolojik
bir fonksiyona hizmet ediyor olabilir. Durumumuzu daha dikkatli
bir şekilde gözden geçirmemize yardımcı olup, atladığımız ve bize
faydası olacak tepkiyi bulup çıkarmamıza yarayabilir - kısaca far
kındalığımızı artırır. 5
Rüyada endişeye kapıldığımızda yapılacak en uygun davranış,
bilincimizin açılması ve durumla yaratıcı bir şekilde yüzleşmektir.
İşin aslı, çoğunlukla endişeyle birlikte bilinç de açılır (buna örnek
olarak kayıt tutmaya yeni başladığımda gördüğüm altmış iki rüya
mın çeyreğinde bilincimin açılmasını gösterebilirim).6 Hatta bu ola
sılığın farkında olan biri rüyasında her endişe duyduğunda bilincinin
açılmasını sağlayabilir. Çalışmayla endişe, ancak bir korkuluk kadar
ürkütücü ve tamirat için gideceğiniz yolu işaret eden güvenilir bir
rüya işareti olabilir. Rüyalarda korkuya yer yok.
239
Kabuslarla Yüzleşmek
Bilinçli rüyamın ortasında sıraya dizilmiş gri-siyah borular görü
yorum. En büyük borunun içinden kedi büyüklüğünde bir karadul
örümceği çıkıyor. Ben ona baktıkça, o daha da büyüyor. Fakat o
büyürken en ufak bir korku hissetmiyorum ve kendi kendime "Hiç
korkmuyorum, " dediğimde karadul ortadan kayboluyor. Karadul
örümcek/erinden her zaman ödüm koptuğundan bu defa kendimle
gurur duyuyorum. Hatırladığım bir önceki kabus, bir türlü kaçmayı
başaramadığım bir karadul örümceğiydi. Karadul benim için kor
kunun sembolüdür. (J. W., Sacramento, Kaliforniya)
Yaklaşık yirmi altı yıl önceydi, rüyamdaki canavarın bana zarar ve
remeyeceğini anladım. Artık korkmadığımı söyledikten sonra dişleri
döküldü ve inleyip sızlayan bir cadıya dönüşerek kaçtı. Dün, Para
de dergisinde çalışmalarınızı okuduktan sonra o gece canavar geri
döndü. Bu defa, rüyada olduğumun bilincinde, saniye saniye tiksin
dirici, tehditkar görüntüde meydana gelen değişimin ayrıntılarında
ki karmaşıklığı seyrettim. Sizin gördüğünüz siyah kediyi hatırlaya
rak ona gülümsemesini söyledim. Patlak gözlerinin kısılıp, hırlayan
ağzının gevşeyip gülümsemeye dönüşmesini hayretle izledim. Nasıl
oldu bilemiyorum. Köpek balığı misali dişlerin gülen kocaman at
dişlerine dönüşüp ışıldaması gibi bir şey. Gördüğüm en aptal şeydi
ve uyandığımda gülmekten başıma ağrılar girdi. Yedi yaşında, yeni
bir oyuncak almış çocuk gibi hissettim. (L. R., Jacksonvile Beach,
Florida)
Mevlana yedi asır önce, "Korkmayı gerektirecek bir şey yok," de
miş. "Korkuyu yenmenin önündeki engel, hayal gücünüzün kapıla
rını kilitleyen ahşap bir sürgüdür. Yakın o sürgüyü .. . ''7 Bilinmeyene
240
duyulan korku, bilinene duyulandan çok daha kötüdür ve bu en çok

da rüya ıllemi için geçerlidir. Üstesinden gelmenin en iyi yolu da,
aşağıda okuyacağınız on dokuzuncu yüzyıl bilinçli rüya araştırma
cısı Marquis d'Hervey de Saint-Denys'in gördüğü seri kabuslarda
olduğu gibi, yüzleşmektir:
Rüya gördüğümün farkında değildim ve korkunç canavarlar tara

fından kova/anıyordum. Bitmek bilmeyen birbirine bağlı odaların
zorlanarak açıp kapadığım kapılarının, korkunç çığlıklar atarakpe
şimden koşanlar tarafından tekrar açıldıklarını duyuyordum. Bana
yetiştiklerini hissettim. Bu hisle birlikte kan ter içinde uyandım.
.. . Uyandıktan sonra daha da çok etkilendim çünkü çoğunlukla
açık olan bilincim kaderin bir cilvesi olarak bu defa kapalıydı. Fa
kat aynı rüya birkaç gece arka arkaya devam ettikten sonra tekrar
kova/andığım bir rüyamda peşimdeki/er tam istediklerine ulaşacak
/ardı ki aniden zihnimde içinde bulunduğum durumun gerçekliği
belirdi ve hayali görüntülerle savaşma arzusu korkumu yenmeme
yardımcı oldu. Kaçmak yerine, o anki şartlar altında olağanüstü
çaba gerektirecek bir şekilde sırtımı duvara dayayıp onca zaman
ancak gözümün ucuyla bakmaya cesaret edebildiğim canavarla
rın gözünün içine bakmaya karar verdim. İlk anda büyük bir şok
yaşadığımı itiraf ediyorum; zihnimin korktuğuna karşı kendini sa�
vunmasının zorluğu kadar büyük bir şok. Katedrallerde resmedilen
canavarlara benzeyen baş düşmanıma gözlerimi dikip içime doğan
gözlemleme arzuma yenik düştüğümde şöyle bir şeyle karşılaştım:
Sadece birkaç adım ötede, beni hırlayarak ve sıçrayarak kovalayan
hayali canavar, bir çizgi karaktere dönüştü. Yedi patisindeki pençe
leri ayrıntılarıyla gördüm. Gözlerinin üzerindeki kaşları, omzundaki
yara ve daha sayamayacağım birçok ayrıntı net bir resimde birleşi
yordu. Şimdiye kadar gördüğüm en net görüntüydü. Gördüğüm şey,
241
temeli gotik inanca dayanan bir anı mıydı? Her neyse, hayal gücüm
gön"intüye canlılık ve renk kazandırmıştı. Dikkatim, resmin bileşen
lerini bir büyü gibi ortadan kaldırdı. Karnaval zamanı kostüm satan
dükkanların içindeki paçavra yığınına dönüşene kadar hareketleri
yavaşladı, netliğini kaybetti. Birkaç önemsiz görüntünün belirme
sinden sonra uyandım. 8
Marquis'nin kabusları bu şekilde sona erdi. Aynı şekilde rüyadaki

egosuyla cesur bir şekilde düşmanlarıyla yüzleşen Paul Tholey de
düşmanca tavırların eriyip kaybolduğunu söylüyor.9 Diğer yandan,
Sparrow'un aşağıda anlatılan rüyasında görüntüyü ortadan kaldırma
çabaları tehdidin artmasına sebep olmaktadır:
Odamın önündeki koridordayım. Gece olduğundan her yer karanlık.

Babam ön kapıya geliyor. Korkup bana saldırmasın diye orada ol
duğumu belli etmek için sesleniyorum. Ortada hiçbir sebep yokken
korkuyorum.
Kapının aralığından dışarıya baktığımda büyük bir hayvanın
gölgesini görüyorum. Korkuyla seyrediyorum. Koca panter kapıdan
içeri dalıyor. Korku içinde kollarımı uzatıyorum. Ellerimi kafası
nın üzerine koyup, "Sadece bir rüya, " diyorum. Fakat söylediğime
inanmakta zorlandığımdan korkumu bir türlü yenemiyorum.
Beni koruması için dua ediyorum. Uyandığımda hala
titriyordum. 10
Bu örnekte rüya gören, açık bilincini kullanarak korktuğunu yok et

meye çabalıyor. Bu davranışla canavardan kaçmak arasında pek bir
fark yoktur. Sparrow rüyasındaki panterin ona zarar veremeyeceğini
hatırlamış olsaydı korkusunu yenebilirdi. Rüya aleminde karşılaşa
cağımız en büyük düşman korkudur; korkuyla düşmanımız büyüyüp
güçlenir, kendimize olan güvenimiz eriyip yok olur.
242
Ne var ki birçok acemi bilinçli rüya kaşifi, elde ettiği bu yeni

gücü kullanarak korkularından kaçmanın farklı yollarını denemeye
kalkışacaktır. Çünkü zihnimiz, halihazırdaki çerçevenin sınırlan da
hilinde hareket etmeye meyillidir. Tehlikeden kaçtığınızı gördüğü
nüz bir rüyada bilinciniz açıldığında, hiç gerek olmadığını bildiğiniz
halde kaçmaya devam edersiniz. Bilinçli rüya çalışmalarına başladı
ğım ilk altı ay aynı hataya düştükten sonra, aşağıdaki rüyayla birlik
te bilinçli rüya davranışlarımda kalıcı bir değişiklik oldu:
Tıpkı bir kertenkele gibi koca bir gökdelenin yan duvarından aşağı
ya doğru kaçıyordum. Birden aklıma uçarak kaçabileceğim gelince
aslında rüyada olduğumu anladım. Yere yaklaştığımda hem rüyam
silikleşmeye hem de bilincim kapanmaya başladı. Sonrasında kendi
mi, İdris Şah 'ın rüyamı yorumladığı bir seminer salonunda buldum.
"Stephen 'ın rüyada olduğunu fark edip uçmaya karar vermesi gü
zeldi, " diyordu Şah, kararsız bir ses tonuyla devam ediyordu, 'fakat
maalesef rüyada kaçmasına gerek olmadığını hatırlayamadı. "
Mesajı anlamamak için aptal olmam gerekiyordu. Aldığım bu rüya

dersinden sonra, ne kadar huzursuz olursam olayım bilincimi asla
kaybetmemeye niyetlendim. Fakat tehlikeler karşısında hiçbir şey
yapmadan öylece durmak bana göre değildi. Bilinçli rüya davra
nışlarımla ilgili şöyle kararlar aldım: Rüyada olduğumu anladığım
da kendime şu iki soruyu soracaktım: ( 1 ) Rüyamda, gördüğüm bir
şeyden mi kaçıyorum veya kaçıyordum? Rüyada bir karmaşa söz
konusu mu veya söz konusu muydu? Cevap evetse, kaçtığımla yüz
leşmek ve karmaşıklığı çözmek için istediğimi yapmakta özgürdüm.
Sonraki tüm bilinçli rüyalarımda bu kararımı hatırlayıp gerektiğinde
korkularımla yüzleşmek ve karmaşaları çözmek için adım attım.
Kabuslardan uyanarak "kaçmak" sadece korkunuzla yüzleşmeni-
243
zi erteler. Şimdilik rahatlamış olsanız da kazdığı tünel yan hücreye

çıkan bir mahkfun gibi siz de aslında bir yere kaçabilmiş değilsiniz.
Farkında olun, olmayın çözüme kavuşturamadığınız durum başka
bir gece gelip sizi kovalamaya devam edecektir. Üstüne üstlük uyan
dığınızda yine güne tatsız başlayacaksınız.
Diğer yandan uyanmak yerine kabusta kalmayı seçip durumu çö
züme ulaştırmakla hem kendinize olan güveninizi artıracak hem de
ruhsal sağlığınızı onaracaksınız. Uyandığınızda da güne enerji dolu
başlayacaksınız.
Eğer kabusların kendi yarattığımız korkular olduğunu anlayıp
yüzleşme cesaretini gösterebilirsek bilinçli rüyalar, kabusların ya
rattığı terörü yenmemize yardımcı olur ve cesaretimizi besler.
Uyku Felci
Çocukluğumda, ateşler içinde hastayken ve anne, babamın yanında
uyuduğum bir gece uyanmama rağmen hareket edemediğim kor
kunç bir durum yaşadım. Pencereden odama giren kara bir gölge
nin üzerimdeki örtüyü çekmeye çalıştığını gördüm. İçimden çığlık
lar atmama rağmen dışarıdan saçımın telinin bile kıpıraamadığının
farkındaydım. Pencereden birilerinin girme ihtimali beni her zaman
korkuturdu ve korktuğum başıma gelmişti. Gölgeyle savaştım ve
uyandım. Geçen yıl aynı rüyayı tekrar gördüm, hem de omzumda
hissettiğim gerçek bir dokunuşla - dehşete kapıldım. Yine yakın za
manda gördüğüm benzer bir rüyada korkunç bir şey beni öldürmeye
çalışıyordu. Aynı durumda kalan kocamın anlattıkları aklıma geldi
ve ben de, "Durma, hadi öldür beni! " diyerek korkmadığımı göste
rip düşmanımla yüzleşme cesaretini gösterdim. Güçlü olduğum tak
dirde bana zarar veremeyeceğini hissettim ve zihnimde iyilik ve te
mizliğin temsilini (Tanrı yı) canlandırıp dua ettim. Gördüğüm "şey "
244
yenilgiye uğradı ve ben harika bir hisle uyandım. (K. S., Etobioke,
Ontario)
Yukarıdaki örnekte okuduğunuz üzere uyku felci, insanı dehşete

düşürür. Tipik bir vakada kişi uyanır fakat hareket edemez. Sanki
üzerine birileri abanmış ve nefes almasını zorlaştırıyormuş gibidir.
Fısıltılar duyulabilir, bedende seğirmeler olabilir ya da yakınlarda
bir yerde korkunç varlıklar hissedebilir. Rüya gören, birilerinin ken
disine dokunduğunu hissedebilir, vücudunun şekli bozulmuş veya
elektrik çarpmış gibi bir duyguya kapılabilir. Durum devam ettikçe
ortam değişebilir ya da kişi bedenini terk ederek yükseldiğini veya
yerin dibine battığını hissedebilir. Kişi, çoğunlukla rüyada olduğunu
bilir fakat uyanmakta zorluk çeker.
Uyku felcinin muhtemel sebebi zihnin uyanıp bedenin REM
sürecine devam etmesidir. Kişi ilk etapta ortamı algılayabilse de
REM'in yoğunlaşmasıyla birlikte gariplikler birbirini takip eder. Bu
psikolojik durumun beraberinde gelen endişeyle birlikte kişi uyan
dığını, olan bitenin gerçek olduğunu düşünür ve hareket edemediği
için durum daha da kötüleşir. REM' in içine daldıkça bedeninin far
kındalığını tamamen yitiren kişi, felce uğradığını hisseder. Tam bu
noktada "bedenini terk ettiğini" hissedebilir çünkü zihnindeki beden
imajı bedeninden gelen algısal verilerden özgürleşmiştir. 1 1
Uyku felcinde hissedilenler, karabasan, bedeni terk etmek gibi
fenomenleri doğuruyor. Tüm bu garipliklerin sadece bir rüya oldu
ğunu fark edebilirseniz korkulacak bir durum olmadığını da anlar
sınız. Fakat bu duruma düşenler, genellikle başkalarından yardım
alabilmek için bağırmaya veya hareket ederek kurtulmaya çalışırlar.
Kurtulmak için sarf edilen çaba durumu daha da kötüleştirip korku
nun artmasına sebep olur. Korku yaşanan durumu daha da kuvvet
lendirir. Yapılması gereken ya ( 1 ) olan bitenin rüya olduğunu fark
245
ederek hiç kimsenin ya da hiçbir şeyin kişiye zarar veremeyeceğini

hatırlamaya ya da (2) rahatlayıp kendini bırakarak yaşanan deneyi
min nereye varacağını görmeye çalışmaktır. Cesaret gösterip mera
kınızı uyandırın. Uyku felciyle başlayan rüyalar genellikle yoğun ve
harika deneyimlere dönüşür.
Kabusların Üstesinden Gelme Çalışmaları

Bir dağm tepesindeki kayanın ucundayım. Yanlarında bir köpek ve
bir aslan olan iki adamın tutsağıydım. Beni iteceklerini hissettiğim
için onlardan önce davranarak iki adamı ve aslanı kayalıklardan
aşağıya ittim fakat ben de onlarla birlikte suya düştüm. Bana hiçbir
şey olmadığı gibi bağlı olan ellerim de çözülmüştü. Kıyıya yüzüp
dağa tırmanmaya çalıştım; aşağıya ittiğim için kızgın olan aslan
önümde duruyordu. Yukarı tırmanmama izin vermiyor ve ben de su
ve taş atarak onu korkutmaya çalışıyordum. Bu onu daha da kız
dırıyordu. Bana yaklaşmaya kalkışınca tekrar suya girdim. Gürle
yip suya atlamasıyla birlikte kayaların üzerine sıçradım. Sırt üstü
yatarken üzerimdeki aslanla yüz yüze geldim ve tam saldıracakken
"Durma, hadi! " diyordum. Kollarımı uzattığımda rüyada olduğumu
anladım. Saldırmak üzereyken birden sevimli, oyun oynamak iste
yen bir aslana dönüşüverdi. Kendini üzerime bıraktığında güreşerek
oynamaya başladık. Ben onu öpüyorum, o da beni yalıyordu. Bilin
cim yerinde bir aslanla oynamak harika bir histi. Daha sonra yerde
yuvarlanan aslan siyah bir kadına dönüştü. Büyük göğüs uçlarıyla
harika görünüyordu. Tam oynamaya başlamıştık ki dağm tepesine
tırmanmanın çok daha önemli olduğu düşüncesine kapılıp ona yuka
rı çıkalım dedim. Tırmanırken uyandım. (D. T., Lindenwood, New
Jersey)
246
Bilinçli rüyalar sayesinde ölüm korkumu yendim. Cehenneme

benzeyen bir yerde dolaşırken bunun gerçek olamayacağını anlayıp
rüyada olduğumu fark ettim. Tam o anda arkamdan bıçaklandım.
Bir yandan "acı " çekerken, "ölmenin " nasıl bir şey olduğunu anla
mak için kendimi bıraktım. Katatonik bir durumdaydım sanki. Rüya
daki "ruhumun " rüyadaki "bedenimden " ayrılmasını istedim. Aynı
zamanda üzerime çöken ve her yanımı saran bir huzur ve sakinlik
hissettim. Kendi kendime, bu ölmekse o kadar da kötü değilmiş diye
düşündüm. O gün ölüm korkumu yendim. Hatta hayati tehlike içeren
durumlarda bile soğukkanlılığımı korumayı başardım. (K. D., Lau
derhill, Florida)
* * *
Kabuslardan mustarip herkes, bilinçli rüyalarla kabuslarına cevap

verebilir. Sık sık kabus gören okuyucularımız tavsiyelerimizi hemen
uygulamaya geçirebilirler. Arada bir kabuslarla boğuşanlarsa alıştır
maları uygulayıp bir sonraki kabusta kullanmak üzere hazırlanabi
lirler.
Rüya literatüründe, huzursuz rüyalarla baş edebilmeye yönelik
birkaç yöntem vardır. Bu yöntemlerin hepsi bilincin açık olmasını
gerektiriyor çünkü ancak o zaman rüyanın içeriğini fark edebilir,
uyanık dünyanın kurallarının geçerli olmadığını biliriz. Kabusları
yenme yöntemlerinden ilki, Kilton Stewart'ın "Malaya'da Rüya
Teorileri" çalışmasında anlattığı Malezya'daki Senoi halkına ait bir
yöntemdir.1 2 Patricia Garfield, Yaratıcı Rüyalar ("Creative Drea
ming") kitabıyla Stewart'ın fikirlerini geniş kitlelerin bilgisine sun
muş oldu. 1 3 Senoi yönteminin temeli, tehlikeyle yüzleşip, korkuyu
yenmektir. Kısaca rüyadaki düşmana saldırıp yenmelisiniz. Gerek
tiğinde rüya figürüne zarar vererek olumlu gücü serbest bırakmanızı
tavsiye ediyor. Yenilgiye uğrattınız rüya figürünü bir armağan ver
mesi için zorlarsınız - bu armağan uyanık hayatınızda kullanabile-
247
ceğiniz bir şey olmalı. Önerilerden bir diğeri de dostane rüya karak
terlerini, tehditkar figürle savaşmak için yardıma çağırmaktır.
"Yüzleş ve galip gel" yöntemini uygulayanların gönderdikle
ri raporlardan sonuçların olumlu olduğunu anlıyoruz. Fakat Paul
Tholey'nin de dediği gibi rüyadaki korkunç figürlere saldırmak pek
de iyi bir fikir değil. Nedenini 1 1 . Bölüm'de konuşacağız ama kısaca
söylemek gerekirse, rüyada karşılaşılan düşman figürler aslında red
dettiğimiz, görmezden geldiğimiz yönlerimiz olabilirler. Bu özel
liklerin rüyalardaki sembolleriyle savaşmak kişiliğimize ait açıları
reddetmek ve yıkmak anlamına gelebilir.
Senoi'lerin kabuslarla savaşmak için kullandıkları diğer yöntemse
dikkate değer nitelikte. Düşmek, korkulu rüyaların ortak konuların
dan biridir. Senoi yönteminde düşen kişi kendini bırakıp yavaş yavaş
yere inecek şekilde kendini ayarlar. Çok güzel ve huzurlu, özellikle
faydalı bir içgörü kazandıracak bir yere indiğini hayal eder. Bundan
sonra rüyanızda yükseklerden düştüğünüzü görecek olursanız yapma
nız gereken etkileyici ve güzel diyarlara uçmak. Böylelikle korkunç
bir deneyimi, ilginç ve harika bir deneyime dönüştürebilirsiniz.
Düşman rüya karakterleriyle sayısız denemeler yapan Tholey,
barışçıl yaklaşımın rüya görenin yararına olabileceğini vurguluyor. 14
Onun önerisi, rüya karakteriyle sohbet etmek (aşağıdaki alıştırmaya
bakınız). Uzlaşılan düşman figürlerin, düşük seviyelerden üst sevi
yelere yükselerek bir canavar veya mitolojik yaratıktan insana dö
nüştüğünü ve "çoğunlukla rüyayı gören kişinin dönüşüm sayesinde
rüyanın ne manaya geldiğini anında çözebildiğini" keşfetmiş. Ayrı
ca dostça yaklaşılan düşmanlar karşılık olarak daha da dostane bir
yaklaşım sergilemektedir. Örneğin Tholey'nin aşağıdaki rüyası:
Bir kaplan tarafından kova/andığım rüyamda birden bilincim açıldı.

Hemen kendimi toparladım, olduğum yerde durdum ve kaplana "Sen
248
kimsin? " diye sordum. Duraksayan kaplan babama dönüşerek "Ben

senin babanım ve şimdi sana gitmene yapman gerektiğini söyleyece
ğim, " diye cevap verdi. Önceki rüyalarımın aksine savaşmak yerine
sohbet etmeye çalıştım. Bana emirler yağdıramayacağını söyledim.
Tehdit ve aşağılamalarını reddettim. Diğer taraftan babamın bazı
eleştirilerinin haklı olduğunu itiraf etmek zorunda kaldım ve davra
nışlarımı ona göre değiştirme kararı aldım. Babam gülümsedi ve el
sıkıştık. Bana yardım edip edemeyeceğini sorduğumda kendi yolumu
yürümem gerektiğini söyledi. Sonra sanki babam bedenimin içine
girdi ve ben rüyada yalnız kaldım. 15
Rüyadaki düşmanınızla sohbet edebilmenin yolu yukarıdaki ör

nekte olduğu gibi karşınızdakine saygı göstermektir. Aşağıdaki so
ruları rüya figürleriyle verimli sohbetler başlatabilmek için kullana
bilirsiniz:
"Sen kimsin?"
"Ben kimim?"
"Neden buradasın?"
"Neden böyle davranıyorsun?"
"Ne söylemeye çalışıyorsun?"
"Neden rüyamda bunlar oluyor?"
"Bunlar hakkında neler hissediyorsun veya düşünüyorsun?"
"Benden ne istiyorsun? Ne yapmamı istiyorsun?"
"Bana sormak istediklerin ne?"
"Bilmem gereken en önemli şey nedir?"
"Bana yardım edebilir misin?"
"Sana yardım edebilir miyim?"
249
ALIŞTIRMA: RÜYA KARAKTERLERİYLE

SOHBET ETMEK
1. Uyanıkken hayali sohbetler kurun

Size rahatsızlık veren karşılaşmanın olduğu son rüyalarınızdan
birini hatırlayın. Karşılaştığınız kişiyle sohbet ettiğinizi hayal
edin. Sohbeti sorular sorarak başlatın. Yukarıdaki örnek soru
lardan birini seçebilir ya da aklınızdan geçen bir soruyu yö
neltebilirsiniz. Sorunuzu ve aldığınız cevaplan not edin. "Bu
çok aptalca," veya "bunlar benim uydurmam," ya da "bunlar
gerçek değil," gibi eleştirel düşüncelerin sizi bölmesine izin
vermeyin. Dinleyin ve etkileşimde bulunun. Daha sonra bir
değerlendirme yapabilirsiniz. Sohbetin enerj isi tükendiğin
de ya da tatminkar bir cevaba ulaştığınızda bunu sonlandırın.
Akabinde sohbeti değerlendirerek neyi doğru yaptığınızı ve
gelecekte neyi daha farklı yapabileceğinizi düşünün. Bunu ba
şarıyla tamamladıktan sonra başka bir rüyanız için aynı süreci
tekrarlayın.
2. Niyetinizi belirleyin
Bir daha sorunlu bir rüya karakteriyle karşılaştığınızda bilincini
zin açılmasını dileyin ve sohbet etmeyi hedefleyin.
3. Sorunlu rüya figürleriyle sohbet edin

Herhangi biriyle bir sorun yaşadığınızda kendinize rüyada olup
olmadığınızı sorun. Rüyada olduğunuzu fark ederseniz şöyle
devam edin: Olduğunuz yerde kalın ve onunla yüzleşin. Yukarı
daki örnek sorulardan birini kullanarak sohbet açın. Cevaplarını
dinleyin ve hem onun hem de kendi sorunlarınızın bir listesini
çıkarın. Bir anlaşmaya vanp, arkadaş olup olamayacağınızı bul-
250
maya çalışın. Tatminkar bir sonuca varana kadar sohbetinize de

vam edin. Sohbeti hatırlayarak uyanın ve görüşmenizi not edin.
4. Diyalogu değerlendirin
Tatminkar bir sonuca ulaşıp ulaşmadığınızın değerlendirmesini
yapın. Cevabınız hayırsa, bir sonraki rüyanızda daha iyi sonuç
alabilmek için neler yapabileceğinizi düşünün. Dilerseniz birinci
adımı kullanarak sohbeti hayalinizde canlandırıp daha tatminkar
bir sonuca ulaşabilirsiniz.
(Kaplan-Wil/iams16 ve Tholey 'den17 uyar/anmıştır.)
Tholey, uzlaştırıcı diyalogların olumlu sonuçlarının tersine, rü

yadaki düşmanlara yapılan sözlü veya fiziksel saldırılar sonucunda
düşmanların, şekil itibariyle gerileyip bir anneyken cadıya, sonra da
canavara dönüştüklerini keşfetmiş. Rüyalarımızdaki karakterlerle
dost olmanın çok daha faydalı olacağını sizler de takdir edeceğiniz
den, saldırgan bir tutum sergilemek her zaman için doğru bir yakla
şım olmayabilir.
Her zaman için demiyorum çünkü bazı durumlarda rüyanızdaki
saldırgana kendinizi açmak pek de doğru bir davranış olmayabi
lir. Mesela, sizden faydalanan rüyadaki bir figüre - bir tecavüz
cü veya çocuk tacizcisi olabilir. Böyle bir durumda en iyi yöntem
rüya karakteriyle savaşmayı öneren Senoi yöntemidir. Tholey'nin
araştırmaları rüya karakterlerine yapılan düşmanca saldırıların,
endişe doğurduğunu, suçluluk duygularını kamçıladığını ve "inti
kam" rüyalarının önünü açtığını gösteriyor. Dolayısıyla, daha iyi
bir seçeneğiniz olmadıkça bu tür yaklaşımlardan uzak durmanızı
tavsiye ederim.
251
Kabusların üstesinden gelebilmeye dair yukarıdaki fikirlere ekle

mek istediğim birkaç öneri olacak. Bunlardan biri "yüzleş ve galip
gel" yaklaşımıdır. Rüya karakterlerini yenmeyi hiç önermesem de
rüyalarda karşılaşacağınız tehlikelerin tümüyle yüzleşmek, yapıcı bir
rüya alemi oluşturmakla paraleldir. Rüyalarınızda hiçbir şeyin size
zarar veremeyeceğini unutmayın ve rüyadaki düşmanınızla savaşma
manız için bir sebebiniz olup olmadığını düşünün. Patricia Garfield'in
rüyası karşılaşılan tehlikeye katlanmaya dair güzel bir örnek:
Aynı Londra 'dakine benzer bir metrodayım. Yürüyen merdivenlere

geldiğimde çalışmadığım fark ediyorum. Yürüyerek çıkmam gerek
tiğini düşünüyorum. Biri iki adımdan sonra bir de bakıyorum ki ça
lışmaya başlıyor. Başımı kaldırıp yürüyen merdivenin tepesindeki
sarı renkli makinelere bakıyorum. Devam edersem makinelerin ara
sında kalıp ezileceğimi düşünüyorum. Korkup uyanmaya çalışıyo
rum. Sonra kendime "Hayır, devam etmeliyim. Yüzleşme/iyim. Patty
uyanamayacağımı söylüyor, " diyorum. Yaklaştıkça kalbim yerinden
çıkacakmış gibi atmaya başlıyor, avuçlarımın içi terliyor. "Bu kal
bim için hiç de iyi bir şey değil, " diyorum ama devam ediyorum.
Hiçbir şey olmuyor. Bir şekilde makineleri geçip sağ salim yukarıya
varıyorum. 18
Başka bir örnek; kalabalık bir caddede karşıdan karşıya geçmeye

çalışan kadının ezilmemek için harcadığı çabadır. Uyanık hayatında
trafikten ödü patlarcasına korktuğundan, bilinçli rüyasında karşısına
çıkan kamyonun önüne durmaya karar veriyor. Kamyonun içinden
geçip gittiğini, tüy gibi hafifleyip özgürleştiğini, keyifle gökyüzüne
yükseldiğini anlatıyor.
Fakat "bekleyip görelim" yaklaşımı rüya alemindeki her düş
man veya durum için geçerli bir yaklaşım olmayabilir. Tholey'nin
252
araştırmalarına göre "kendini savunmamak, her zaman için tatsız,

korku dolu veya cesareti baltalayan deneyimlere sebep olmuştur."19
Kaçtıkça rüyadaki düşman karakterlerin boyutları büyüyor, güçleri
ne güç eklenerek rüya görenden çok daha güçlü oluyorlar. Belki de
kişiliğimize ait bazı açıların birer yansıması olan rüya karakterlerine
teslim olduğumuzda, içimizde dönüştüremediğimiz olumsuz enerji
lerin iyi olan yönlerimize galip gelmelerine izin vermiş oluyoruz.
Bu konu, 1 1 . Bölüm'de daha derinlemesine ele alınarak düşman
rüya karakterlerini yatıştırmanın başka bir yöntemi bilginize sunulu
yor: Kalbinizi açıp onları kendinize ait bir parça olarak kabullenmek.
Bunu başarmak için kelimelere ihtiyacınız olmadığı gibi sonunda
elde edeceğiniz ödül, hayal edemeyeceğiniz güzellikte olabilir.
Kabuslar İçin Talimatlar

Takip eden liste en çok karşılaşılan kabusları ve doğurdukları sonuç
ları olumluya çevirebilmek için gördüğünüz rüyayı dönüştürmenin
yöntemlerini sunuyor. Yapmanız gereken, her kabus gördüğünüzde
bilincinizin açılmasını ve korkunuzun üstesinden gelmeyi hedef
lemek. Kabusunuzun konusu aşağıdaki listede yer alıyorsa, uygun
olan tepkiyi verin.
KONU 1 : KOVALANMAK
Tepki: Kaçmayın. Kovalayanla yüzleşmek için arkanızı dönün. Sa
dece bu davranışınız, kovalayan kişi veya yaratığı ortadan kaldıra
bilir, zararsız birine dönüştürebilir. Dönüşmediğinde kovalayan kişi
veya yaratıkla uzlaştırıcı bir sohbete girmeyi deneyin.
KONU 2: SALDIRIYA UÖRAMAK

Tepki: Çaresizmiş gibi teslim olmayın veya kaçmaya çalışmayın.
253
Karşınızdakine kendinizi savunacağınızı belli ederek uzlaştırıcı bir

sohbet başlatmayı deneyin. Bunun yanı sıra içinizdeki kabullenme
ve sevgi duygularına erişip saldırganınıza yansıtmaya çalışın (bkz.
1 1 . Bölüm).
KONU 3 : DÜŞMEK
Tepki: Rahatlayın ve yere inin. Yere çakılmakla gerçek hayatta öle
ceğiniz söylencesi hurafeden ibarettir. Ayrıca düşüş anını uçmaya
dönüştürebilirsiniz.
KONU 4: UYKU FELCİ

Tepki: Kapana kısılmış, sıkıştırılmış veya felce uğramış hissine ka
pılırsanız rahatlamaya çalışın. Endişenizin mantığınızı yenmesine
izin vermeyin. Rüya gördüğünüzü ve rüyanızın sona ereceğini ha
tırlayın. Beliren görüntüleri ve bedeninizde oluşan hisleri gözlem
leyin. Hiçbiri size zarar vermeyecektir. İzin verin, olan bitene karşı
merakınız uyansın.
KONU 5: SINAVA VEYA KONUŞMAYA HAZIRLIKSIZ YAKA

LANMAK
Tepki: Öncelikle katılmak gibi bir zorunluluğunuz yok. Sınav veya
seminer salonunu terk edebilirsiniz. Fakat kendinize olan güveninizi
artırmak için size verilen soruları cevaplayabilir, ilginizi çeken bir
konu üzerinde konuşabilirsiniz. Keyfini çıkarmaya bakın. Uyandık
tan sonra benzer bir durum için hazırlanmanız gerekiyor mu diye bir
düşünün.
KONU 6: TOPLULUK ÖNÜNDE ÇIPLAK OLMAK

Tepki: Rüyada kimin umurunda? Tadını çıkarın. Bazılarına göre bi
linçli rüyalarda çıplak olmak heyecan verici bir durum. Dilerseniz
254
Kabuslann Üstesinden Gelmek
rüyanızdaki herkesten kıyafetlerini çıkarmalarını isteyebilirsiniz.

Unutmayın ki ahlak topluma ait bir kavramdır ve rüyalar kişiye
özeldir.
Tekrarlayan Kabuslar
Kabustan uyanır uyanmaz rüyanın henüz kötüye dönüşmediği
anı hatırlamaya çalışırım. Hatırladığım o ana geri dönüp rüyayı
tekrar görerek, güzel bir sonuç oluşturana kadar uyumaya devam
ederdim. (J. G., Kirkland, Washington)
Bir arkadaşım, kaçmadan sadece "olduğum yerde durmakla " rü

yanın gidişatını değiştirebileceğimi söylemişti. O sıralar sık sık
korkunç rüyalar görüyordum. Çığlıklar içinde yardım isteyerek
uyanıyordum, dolayısıyla rüya sona eriyordu. Tabii ki uyandığımda
hissettiğim korku gün içinde bana eşlik ediyordu. En nihayetinde
yatağa girmeden önce rüyamda ne olursa olsun yerimden kımılda
mayacağıma, tehlikenin nereye varacağına bakıp, rüyanın nereye
gideceğini görmeye karar verdim.
Asansör rüyamı anlatarak neler olduğuna bir örnek vermek is
tiyorum. Asansörde sıkışıp kalmıştım. Ne yukarı çıkabiliyor ne aşa
ğıya inebiliyor ne de asansörden dışarı çıkabiliyordum. Sonrasında
tavanına tırmanıp asansörün üstünde durmayı başardığımda, hızla
yukarı çıkmaya başlayan asansörün ve tavanının arasında ezilece
ğimi düşündüm. Rüya gördüğümü hatırladığımda yardım çığlıkları
atmak yerine asansörün üstünde oturarak neler olacağını seyret
meye karar verdim. "Bakalım buna nasıl bir karşılık vereceksin? "
Asansör tepeye ramak kala durdu. Hiç zarar görmedim. O güne ka
dar devam eden asansör kabuslarım nihayet sona erdi. (V. W, Lin
coln, Nebraska)
255
Üç yaşımdan bu yana, ayda iki kez dev dalgalar tarafından yu

tulduğum kabuslar görürdüm; "Ayrıntılar çeşitlilik gösterse hisset
tiklerim hep aynıydı; korku ve çaresizlik ta ki yarı uyur vaziyette
olduğum bir an, devasa bir dalganın ortasına atladığım bilinçli bir
rüya görmeye karar verene kadar. .. Başardım! Delice çarpan kal
bimle sadece rüya gördüğümü haykırarak fırtınalı denizin kucağı
na koştum. Balıklama bir dalış yaptım. Bir anlığına ciğerlerime su
dolduğunu hissettim fakat sonra güçlü akım ve dalgaların arasında
olmaktan keyifalmaya başladım... (Çok eğlenceli) birkaç dakikanın
ardından sahile vurdum.
Dalgayla yüzleşip suyun altında keyif aldığım bir başka bilinçli
rüya daha gördüm. Bu son rüyayla birlikte devasa dalgalara dair
kabuslarım sona erdi. (L. G., San Francisco, Kaliforniya)
Korkumuzu besleyen kabusları düşünüp onlardan kaçtıkça tekrar

lanmalarına şaşmamalı. Oysa en korkunçları bile mercek altına ya
tınldıklarında tüm korkunçluklarını yitiriyor. Kanımca, bu bölümün
başında alıntı yaptığımız Saint-Denys 'in takip eden canavar heykeli,
tekrarlayan rüyalara ışık tutuyor:
Rüyaların nereden kaynaklandığını bilemiyorum. Belki de patolojik

bir nedenden doğuyorlar. Bildiğim tek şey altı haftalık bir zaman
zarfında birkaç kez tekrarlanan rüyanın tekrar edeceği endişesi,
kabusu çağırmak gibi bir şey. Rüyamda kendimi ne zaman kapalı
bir odada bulsam anında kabus devreye giriyordu. Kapıyı açtığımda
karşıma çıkacaklardan korkmam, korktuklarımın karşıma çıkması
için yeterli oluyordu.
ıo
Bence kabuslar şu süreçten dolayı tekrarlanır: Öncelikle kişi gör

düğü kabustan endişe ve korkU içinde uyanır. Doğal olarak bir daha
256
tekrarlanmamasını umar. Bedeli ne olursa olsun kabusu tekrar yaşa

mamak arzusu, tek başına kabusun tekrarlanması için yeterli olur.
Uyanık hayatında kabusu hatırlatan bir olay, başka bir kabusa kucak
açmış olur. Rüya gören, belki de farkında olmadan, kabusa benze
yen durumla birlikte hatırladıklarının tekrarlanacağı beklentisine
düşüyor. Sonuç olarak beklenti, ilk rüyanın tekrarlanmasını sağlıyor
ve rüya tekrarlandıkça aynı formda tekrarlanma olasılığı da artıyor.
Böyle bir yaklaşım kabusların tedavisinde yeni bir yöntemi de be
raberinde getiriyor; rüya gören, her zamanki sonucu zayıflatabilmek
için yepyeni bir sonuç hayal edebilir.
Emektar rüya işçisi Strephon Kaplan-Williams, görülen bir ka
busun sonunu tekrarlamaya yönelik bir teknikten bahsediyor; buna
"rüyaya tekrar başlamak" diyor. Sonucundan memnun kalmadığınız
her rüya için uygulayabileceğiniz bu yöntem, özellikle tekrar tekrar
aynı olayların pençesine düştüğünüz kabuslar için biçilmiş kaftan.
Rüyaya tekrar başlamak yöntemini uyanıkken çalışabilirsiniz.
Tekrar görmek istediği rüyayı seçen kişi istenilen sonucu veya daha
faydalı sonuçlara ulaşmasına yardımcı olacak yaklaşım ve davra
nış biçimini belirler. Hayallerinde rüyalarını tekrarlayarak saptadığı
yeni davranış biçimini uygulamaya koyar ve sonuçlarını görene ka
dar devam eder. Kaplan-Williams kendi rüya tecrübelerine daya
narak bir örnek sunuyor: "Bir evdeyim ve korkunç bir şeyle karşı
laşmak üzereyim. Hiç istemediğim bir durumda yapayalnızım. Çok
korkuyorum. Uyanıyorum." Bu noktada rüyaya tekrar başlamaya
ve korkusuyla yüzleşmeye karar veriyor. Fakat uykuya dalıp rüyaya
tekrar başlayacağı anda gördüğü rüya yoğunlaşıyor:
Bu defa, korkumun kaynağı olduğunu düşündüğüm banyoya giri

yorum. Çok korkuyorum, öylesine korkuyorum ki görüntüler bir an
donuyor. Fakat isteyerek ve her şeye hazır olarak banyoya adımımı
257
atıyorum. Saldırıya uğrarsam düşüncesiyle büyük bıçağımı almak

istiyorum. Sonra bu düşünceden vazgeçiyorum çünkü her ne olursa
olsun korkumla yüzleşmek istiyorum... Beni aşacak bu durumla yüz
leşmek ve yenmek yerine onunla var olmak istiyorum.
.. . İçeri girdiğimde (banyoda) iri yarı, parlak birini fark ediyo
rum. Bana saldırmadan uzun kollu, yuvarlak kafalı, Yoda benzeri bir
cüceye dönüşüyor. Birbirimize bakıyoruz. Bekliyorum. Saldırmıyor.
Çocukluğuma kadar uzanan yıllar boyunca kapının arkasında beni
korkutan kişiyi görünce korkum kayboluyor. Meğer bütün kapıların
arkasındaki şey ve o korkunç yerler aslında korkunun ve onunla baş
edemeyeceğim düşüncesinin ta kendisiymiş. 21
Birkaç yıl önce, tekrarlayan kabuslardan mustarip biriyle aynı yön

temi denedim. Yardım isteyen kişi telefondaydı. "Korkunç rüyası"
tekrarlanacak diye uyuyamıyordu. Rüyasında içinde bulunduğu
odanın duvarları onu ezmek için üzerine geliyordu. Çaresizce aç
mak için her uzandığında kapının kilitli olduğunu görüyordu.
Hayalinde rüyasına girip rüyada olduğunun bilincinde olmasını
istedim. Yapılacak başka ne vardı? İlk başlarda neler olabileceğine
dair hiçbir fikri olmadığından bir modelleme yaptım. Aynı rüyada
olduğumu ve duvarların üzerime geldiğini hayal ettim. Kapının ki
litli olduğunu fark etmemle birlikte elimi cebime götürerek kapı
yı açacak anahtarı buldum ve dışarı çıktım. Hayali sonucu birlikte
birkaç kez denedikten sonra ondan tek başına denemesini istedim.
Rüyayı tekrar hayal etti. Bu kez etrafına bakınca tavanın olmadığını
fark etti ve tırmanarak çıktı.
Ona, rüyayı tekrar görecek olursa sadece bir rüya olduğunu anım
sayıp bulduğu çözümü hatırlamasını söyledim. Rüyayı tekrar görür
se beni aramasını istedim ama aramadı. Maalesef neler olduğunu
bilemiyorum. Fakat bana soracak olursanız bu belli durumla (rüyay-
258
la) nasıl baş edeceğini öğrendikten sonra rüyanın tekrarlanmasını

gerektiren sebep ortadan kalktı ve korkusunu yendi. Daha önce de
belirttiğim gibi gördüğümüz rüyalar gerçekleşmesini arzu ettiğimiz
veya korktuğumuz beklentilerden ibaret. Altını çizdiğim bu yönte
min, tekrar eden kabuslar tedavisinde önemli bir yaklaşım olduğuna
inanıyorum ve klinik anlamda denenmesini dört gözle bekliyorum.
Psikoterapi literatüründe provaların, (rüyayı tekrar görmek) ka
busların üstesinden gelmeye yardımcı olduğuna dair kanıtlar vardır.
Geer ve Silverman, tamamen sağlıklı fakat on beş yıldır tekrarlanan
kabuslardan mustarip hastalarını, beş rahatlama seansıyla birlikte
yedi tane kabusu tekrarlama (prova) seansı sonrasında tümüyle teda
vi etmeyi başarabilmişler.22 Kabusların sıklığı, hastanın kendi kendi
ne "Bu bir rüya," cümlesini ardı ardına söylediği üç prova seansıy
la birlikte azalmaya başladı. Altıncı prova seansından birkaç hafta
sonra kabuslar bitti. Marks, on dört yıldır tekrarlanan kabuslardan
mustarip bir hastanın uyanıkken üç kez hayal ettiği rüyaya yazdığı
üç muhteşem sonla kabusları yendiğini söylüyor.23 Bishay, kabusun
ve/veya kabusun sonunun prova edilmesi gibi basit bir yöntemle
yedi kabus vakasını tedavi etmeyi başardı. 24 Son araştırma grubuna
dahil, rüyalarına yaratıcı sonlar yazabilen beş hastasından dördünün
tamamen iyileştiğini, tarafsız bir son hayal edebilen bir hastanınsa
gelişme kaydettiğini gösteriyor.
Rüya provası uyanıkken de yapılabilir. Fakat kişi rüyada bilinç
li olabiliyorsa en iyisi tekrar eden kabusun içinde de uygulamaktır.
Yeni davranışın doğuracağı sonuç hakkında bir tahmin yürütmek
tense, yeni davranışını kabusuna taşıyan bilinçli rüya kaşifi anında
sonuç alabilir. Rüya deneyiminin gerçekliğinden dolayı bu yöntemle
elde edilen sonuç çok daha etkili olacaktır. Kabusları tamamen orta
dan kaldırmak için hem uyanıkken hem de rüya aleminde çalışmak
çok daha etkilidir. Bazen uyanıkken rüyayı hayal ederek tekrarla-
259
mak sorunu çözmeye yeterli olup kabuslara o anda bir son verile
biliyor. Tekrar ettiği takdirde bilinçli bir şekilde yüzleşebilmek için
rüya alemine uyanmak gerekir. Aşağıdaki alıştırma bu iki rüyaya
giriş tekniğini birleştiriyor.
ALIŞTIRMA: TEKRARLANAN KABUSLARA

YENİDEN BAŞLAMAK
1. Tekrarlanan kabusu hatırlayıp not edin

Birden fazla gördüğünüz bir kabusu mümkün olan tüm ayrıntıla
rıyla hatırlamaya çalışın ve not edin. Farklı davranış biçimleriyle
kabusu etkileyebileceğinizi düşündüğünüz noktalan tespit edin.
2. Rüyaya gireceğiniz anı ve yeni davranış biçiminizi belirleyin

Rüyanın hangi bölümünden itibaren değişimi gerçekleştirmek
istediğinizi ve bu değişimi yaratacak davranış biçimini belirle
yin. Aynca, değişimi başlatacağınız sorunlu bölüm öncesinde
hangi noktada rüyaya girmek istediğinizi belirlemeyi de unut
mayın. (Uzun bir rüyada olumsuzlukların başlamak üzere oldu
ğu noktadan tekrar başlamak isteyebilirsiniz.)
On ila yirmi dakika kadar rahatsız edilmeyeceğiniz, yalnız kala
bileceğiniz bir mekan ve zaman belirleyin. Rahat bir pozisyonda
gözlerinizi kapatarak sayfa 65 'deki rahatlama alıştırmasını uy
gulayın.
4. Çözüm arayışı içinde kabusunuza giriş yapın

İkinci adımda seçtiğiniz giriş noktasından rüya alemine girişi
nizi yapın. Yeni davranışınızı uygulamak istediğiniz noktaya
260
kadar rüyanızı olduğu gibi hayalinizde canlandırın. Hayalinizde

ortaya koyduğunuz yeni davranışın rüyanızı nasıl etkilediğini
gözlemleyin.
5. Hayalinizde tekrar gördüğünüz rüyanın sonucunu

değerlendirin
Hayal edilen rüya sona erdiğinde gözlerinizi açın. Her zaman not
ettiğiniz rüyalarınız gibi her şeyi yazın. Rüyanın yeni sonucuyla
ilgili hislerinizi değerlendirin. Sonuç sizi tatmin etmediyse, bala
rahatsız hissediyorsanız alıştırmayı yeni bir davranış biçimiyle
tekrar edin. Uyanıkken uygulayacağınız bu atıştırmayla tatmin
edici bir sonuca ulaşabilir, kabuslarınızı sonlandırabilirsiniz.
6. Tekrar aynı kabusu gördüğünüzde rüyaya giriş yöntemini

yenileyin
Rüya tekrarlanacak olursa uyanıkken hayalinizde canlandırdığı
nız gibi yapın. Rüyanın size zarar veremeyeceğini unutmayın ve
yeni davranışınızı deneme isteğiniz kuvvetli olsun.
Çocukların Kabusları
Beş, altı yaşlarında bir çocukken rüyaları kontrol etmeyi öğrendim.
Dinozor tarafından kovalanıyorsam hemen bir kutu ıspanağı yiye
rek Temel Reis 'in gücüne kavuşup düşmanıma "galip geliyordum ".
(V. B., Roanoke, Virginia)
On yaşımdayken bilinçli bir rüya görmüştüm. Benden küçük kız kar

deşim Diane ile birlikte taştan bir kalenin tepesinde kendimi kur
ban gibi hissediyor ve çok korkuyordum. Bir cadı elimizi kolumuzu
bağlamış ve bizi çuvala koyup denize atma planları yapıyordu. Kız
261
kardeşim isteriye kapılmışçasına ağlıyordu. Birdenbire yaşadığım

panik hafifleyince içimde bir merak uyandı. Gülerek "Diane! Bu
sadece bir rüya! Benim rüyam! Bırak, istiyorsa bizi camdan fırlat
sın çünkü ben istediğimiz her şeyi yapabilirim! " dedim. Cadı artık
geri planda kalıyor, bizi "kontrol " edemiyordu. Düşerken havada
gülüşüyorduk, çuvallar yok oluyordu. Sıcak ve keyifli su, bizi gülü
şüp koşuşturduğumuz çimenlik bir kara parçasına taşıdı. O rüyadan
günler sonra kendimi daha güçlü hissetmeye başladım ve anladım
ki korku izin verdiğim ölçüde beni korkutabilirdi. (B. H., Sebastapol,
Kalifomiya)
* * *
Çocukluğumda birçok rüyamı kontrol altına aldım. Bilinçli rüyalar

görmeye başladığımda dokuz, on yaşlarındaydım. Bir gece, büyük
bir canavar tarafından kova/andığım bir kabus gördüm. Rüyanın bir
noktasında anne ve babamın, canavar diye bir şey yoktur dediklerini
hatırladım. İşte tam o anda rüyada olduğumunfarkına vardım. Kaç
mayı bırakıp arkamı döndüm ve büyük canavarın beni tutup havaya
kaldırmasına izin verdim. Sonu güzel bir rüya oldu ve uyandığımda
kendime güvenim artmıştı. Takip eden yıllarda bilinçli rüya görme
becerilerim öylesine gelişti ki artık yatma vaktini iple çeker oldum
çünkü patronu olduğum ve her şeyi yapabildiğim bir dünya keşfet
miştim. (R. M., Toronto, Kanada)
Yukarıda anlatılan örneklerde insanların büyük bir çoğunluğunun he

nüz çocukken gördükleri kabuslarda bilinçli olmayı öğrenebildiklerini
görüyoruz. Yetişkinlere oranla daha çok kabus gören çocuklar, bilinçli
rüyalar sayesinde korkularıyla yüzleşmekte zorluk çekmiyor.
1 92 1 yılında Studies in Dreams ("Rüyalardaki Çalışmalar") adlı
kitabı yayınlanan Mary Amold-Foster, kabus gören çocukları tedavi
etmişti. 25 Benzer bir tecrübeyi ben de yaşadım. Şehirlerarası bir te-
262
lefon görüşmesinde yeğenime rüyalarını sordum. O zamanlar yedi

yaşında olan Madeleina, sanki bu anı bekliyormuş gibi korkunç kabu
sunu anlattı. Rüyasında, her zaman yaptığı gibi, yerel bir barajda yüz
meye gittiğini anlatıyordu. Fakat bu kez büyük ve korkunç bir köpek
balığının kendisini korkuttuğunu anlattı. Korkmasını anladığımı belli
ederek bir gerçeği dile getirdim, "Colorado'da köpek balığı olmadığı
nı biliyorsun, değil mi?" "Tabii ki yok!" diye cevapladı. Şöyle devam
ettim: "Yüzdüğün yerde köpek balıklan olmadığını bildiğine göre bir
daha aynı yerde köpek balığı ile karşılaştığında gördüğünün bir rüya
olduğunu anlamalısın. Elbette ki rüyandaki köpekbalığı sana hiçbir
zarar veremez. Rüyada olduğunu anlamazsan korkarsın. Fakat bir kez
rüya gördüğünü anladıktan sonra istediğin her şeyi yapmakta özgür
olabilirsin - hatta rüyandaki köpek balığı ile arkadaş bile olabilirsin,
tabii istersen! Bence denemelisin." Madeleina etkilenmiş gibiydi. Bir
hafta sonraki telefon görüşmemizde gururla ilan etti: "Ne yaptım bili
yor musun? Köpekbalığının sırtında yüzdüm!"
Bu yaklaşım, çocukların kabuslarında her zaman etkileyici so
nuçlar doğurur mu bilinmez ama kesinlikle denemeye değer. Eğer
sizin de çocuğunuz kabuslarla boğuşuyorsa öncelikle rüyanın ne de
mek olduğunu bildiklerinden emin olun ve sonra bilinçli rüyaları an
latın. Kabus gören çocuklar ve tedavisiyle ilgili daha fazla bilgi için
Patricia Garfield'in Your Child's Dreams ("Çocuğunuzun Rüyaları")
isimli mükemmel çalışmasına bakabilirsiniz.26
Bilinçli rüyaların kabuslara son veriyor olması, bilgili ebeveynle
rin çocuklarına bilinçli rüyaları öğretmeleri için yeterli bir sebeptir.
Aynca, yukarıdaki örneklerin tümünde görüldüğü üzere, kabusları
nın bilinçli rüyalarla üstesinden gelen çocuklar bu konuda uzmanla
şıyor, kendilerine olan güvenleri artıyor. Korkunun güçsüz olduğu
nu, ancak izin verdiğiniz ölçüde sizi korkutabileceğini ve patronun
sizin olduğunuzu bilmenin değerini bir düşünün.
263
11
r un m n -.. nı
İyileştirici Rüya
Bütünlük ve Sağlık
Sağlık, hayatın zorluklarına uyum sağlayabilmektir. Hem fizyolojik

hem de psikolojik anlamda. Uyum sağlayabilmenin yolu, karşılaşı
lan zorlu durumları çözerken kişinin bütünlüğünün ve dürüstlüğü
nün bozulmamasından geçer. Uyumlu tepkiler, kişinin bütünlüğünü
ve sağlamlığını bozmadan zorlu durumları çözüme kavuşturabilme
lidir. Uyumak için aldığınız ilaç, ertesi günü sersem gibi geçirmeni
ze sebep oluyorsa bunun uyumlu bir davranış olduğunu söylemek
mümkün değil. Oysa egzersiz yapmak hem uyumanıza yardımcı
olacak hem de sağlığınızı ve canlılığınızı koruyacaktır. İşte bu yak
laşım, karşılaşılan zorlu duruma uyum sağlamaya dair en doğru ce
vaptır. İdeal davranışlar, yaratıcı çözümler sunmanın yanında kişiyi
bir üst mertebeye taşır. Psikoloj ik çerçevede size huzursuzluk veren
264
durumlardan uzak durarak endişe seviyenizi düşürebilirsiniz fakat

hayattan alacağınız keyfi sınırlamış olursunuz. Oysa yüzleşmek
önünüzdeki seçenekleri artıracaktır.
Böyle bakınca sağlıklı olmak, hasta olmamaktan çok daha ge
niş bir anlam taşıyor. Alışılagelmiş davranışlar, yeni karşılaştığımız
bir durum karşısında yetersiz kaldığında sağlıklı bir tepki için yeni
ve daha uyumlu davranışlar edinmek gerekir. Yeni davranışlar öğ
renmek, kişiyi tamamlayarak ideal sağlık kavramına yakınlaştıran
psikolojik gelişimin bir parçasıdır. Bütünlük (whole), sağlık (health)
ve kutsal (holy) kelimelerinin Latince'de aynı kökten türemiş olma
larına şaşırmamak gerek.
Kendi Kendini Tamamlama: Gölgenin Varlığını

Kabullenmek
Psikolog Emest Rossi, ıiiya görmenin iyi taraflarından birinin de ki
şinin kendini tamamlaması olduğunu söylüyor: İki farklı psikolojik
yapının sentezlenmesiyle daha kapsamlı bir kişilik oluşur. 1 İnsanlar
karmaşık, çok mertebeli biyopsikolojik sistemlerdir. Ruhumuz, fark
lı birçok açıya sahiptir; bu farklı açılar birbiriyle uyumlu olabileceği
gibi uyumsuz da olabilir. Kişiliğin bir yanı diğer yanıyla karmaşa
içindeyse ya da reddettiği bir yanı varsa mutsuz olacak ve sosyal an
lamda uyumsuz davranışlar ortaya çıkacaktır. Bütünleşmenin şartı,
kişiliğin tüm açılarıyla uzlaşmaktır. Uyum sağlamaksa, kişiliğe ait
farklı açıların arasındaki yanlış ilişkileri onarmaktır. Bu aynı zaman
da doğal bir gelişim sürecidir.
Bir zamanlar insanların gelişim hatalarının veya nevrozlarının
üstesinden gelmelerine yardımcı olduğu düşünülen psikoterapi te
orisinin kapsamı, zaman içinde genişleyerek sağlıklı kişilerin de
hayatlarını zenginleştirmek adına kişiliklerinin farklı açılarını birbi-
265
riyle uyumlayabilecekleri bir teori halini aldı. Rossi 'ye göre tamam
lanma, kişiliğin gelişmesiyle ulaşılan bir durumdur:
Rüyalarımızda arzularımızın ötesinde bir şeylere tanıklık ediyo

ruz; psikolojik durumumuzu yansıtan dramları ve değişimin ger
çekleşme sürecini deneyimliyoruz. Rüyalar, ruhunuzdaki deği
şimlerle deney yapabileceğiniz bir laboratuardır... Rüyalara karşı
bu yapıcı veya suni yaklaşım kolaylıkla anlaşılır: Rüya görmek
psikolojik gelişimin, değişimin ve dönüşümün iç kaynaklı bir
sürecidir. 2
Bilinçli olmak bu sürece katkıda bulunabilir. Bilinçli rüya gören

ler daha önce reddettikleri veya sahip çıkmadıkları kişilik açılarıyla
yüzleştiklerinde, bilinçli bir şekilde kişiliklerine ait parçaları sahip
lenerek kabullenirler ve böylelikle sembolik anlamda bütünleşirler.
Bir zamanlar egoyu inşa edenin reddettiği taşlar, artık bütünleşme
nin yeni temellerini oluştururlar.
Konu paralelinde şair Rainer Maria Rilke şunu öneriyor:
Hayatlarımızı her zaman o tek prensibe, zora tutunmak temeline

inşa edebilirsek, şu anda bize yabancı gelen şey güvenilir ve sa
dık bir dost halini alacaktır. İnsanoğlunun nereden geldiğini, son
anda prensese dönüşen ejderhaları anlatan efsaneleri nasıl hiçe
sayarız? Belki de hayatımızdaki bütün ejderhalar, güzelliklerini
göstermek için cesaretle yaklaşmamızı bekleyen prenseslerdir.
Belki de berbat olduğunu düşündüğümüz her şey, bizden yardım
bekleyen zavallılardır.3
Carl Jung, sahiplenilmeyen kişilik açılarının çoğunlukla başkaları

na yansıtıldığını ve rüyalarda canavarlar, ejderhalar şeytanlar olarak
266
sembolleştirildiklerini saptamıştır. Jung bu figürlere "gölge" adını

verir. Rüyalarda gölge figürlerin varlığı, benlik egosunun inşasının
tamamlanmadığının bir göstergesidir. Bilinçli bir şekilde gölgesini
kabullenen ego, tamamlanmaya doğru adımlar atarak sağlıklı bir
psikolojiye erişir.
Bilinçli rüya kaşifi Frederik van Beden, rüyalarına musallat olan

zorluklar sayesinde insanların gerçekte arzuladıklarının, rüyalarda
ki gölge figürlerin sorumluluklarını üstlenmek olduğunu belirtmiş.
"Bilinçli rüyanın mükemmel bir anında," diyor ve devam ediyor
"uçsuz bucaksız tarlaların üzerinde, masmavi parlak ve güneşli bir
gökyüzünün altında, gizliden gizliye şükran ve inancımın ifadesi
olarak büyük bir coşku ve minnettarlıkla süzülüyorum."4 Van Beden,
inancın hakim olduğu bu tür bilinçli rüyaların öncesinde genellikle,
kendisiyle alay eden, itip kakan ve saldıran "düşük varlık sahnesinin
zeki yaratıkları" diye tanımladığı şeytani varlıkları içeren, kendi de
yimiyle "şeytani rüyalar" gördüğünü fark etmiş.5
Jung, van Eeden' in şeytani rüyalarını, egosunun kendini kusur
suz görmesi ve dindar bir şahsiyete bürünmesiyle oluşan rüyaların
yarattığı zihinsel dengesizliği düzeltme girişimi olarak ele alıyor.
Nietzsche'nin deyişiyle, "Gökyüzündeki cennete doğru uzanan ağa
cın kökleri, yerin dibindeki cehennemdedir. "6 Her halükarda van Be
den, "rüyasındaki korku ve hataların" kendi sorumluluğu olduğuna
bir türlü inanamamış. Anlayamadığı için de hiçbir zaman "şeytani
rüyalarından" kurtulamamış. Oysa kendi şeytanlarının sorumlulu
ğunu reddetmektense, onları kişiliğinin bir parçası olarak kabullen
meliydi.
Peki, rüyadaki gölge figürleri nasıl kabullenebiliriz? Karanlık
yanınızla daha verimli bir ilişki içerisine girmenizi sağlayan birçok
yöntem mevcut. Bunlardan biri, 1 O. Bölüm' de bahsedilen, gölgeniz-
267
le dostça bir sohbete girişmektir. 7 Rüyalarınızda (ve uyanık hayatı

nızda) karşılaştığınız insanlarda büyük farklılıklar yaratacak bu dav
ranışı saldırgan figürler üzerinde denediğinizde büyük sürprizlerle
karşılaşacaksınız. Kabuslarınızdaki ejderhaları katletmeyin; onlarla
arkadaş olun.
Scott Sparrow, Paul Tholey'nin sohbet açma yöntemini bir vaka
ile açıklıyor. Sparrow'un açıklamasında yer alan genç bir kadına ait
rüya, "zihinsel özürlü, saldırgan bir adamdan kaçtığı uzun, bir dizi
kabuslardan oluşuyor. Bu kabus serisinden en son gördüğü rüyada,
ilk kez bilinci açılıyor ve tahmin ettiğiniz gibi bu kabus serinin son
kabusu oluyor."
Şehrin karanlık vefakir bir semtindeyim. Genç bir adam beni ko
valamaya başlıyor. Rüyamda uzun zaman koşarak kaçıyorum. Sonra
rüyada olduğumu ve rüyalarımda genellikle erkeklerden kaçtığımı
fark ediyorum. "Sana yardımcı olabilir miyim? " diye soruyorum.
Birden yumuşayıp bana "Evet. Arkadaşımın ve benim yardıma ih
tiyacımız var, " diyor. Paylaştıkları apartman dairelerine gidip her
ikisinin de dertlerini dinliyorum ve onlara çok acıyorum. 8
Unutmayın ki çirkinlik ve güzellik bakanın gözündedir. Afgan

Sufi bilgesi Hakim Sanai'nin de yüzlerce yıl önce dediği gibi:
Aynanın vechi yansıtmasını istiyorsan,

düz tut ve her zaman temiz ve parlak olmasına özen göster;
güneş ışığını kıskanmasa da,
sisler arasından bakıldığında sadece cam olarak görülür;
ve yaratıklar meleklerden bile daha zarif görünürken
hançerin üzerine yansıyan görüntüde şeytan yüzleri aşikardır.9
268
Düşünceleriniz korku, hırs, gurur, önyargı ve varsayımlarla kirlen

dikçe bilincinize gerçekte neyin yansıdığını bilemezsiniz. Zihniniz,
lunaparktaki korku tünellerine benziyorsa rüyanızdaki meleklerin
şeytan gibi görünmelerine şaşırmayın. En doğrusu her zaman için
olumlu beklentiler içinde olmaktır. Bilinçli rüyanızda karşılaştığınız
canavarı uzun zamandır göremediğiniz dostunuz gibi selamlarsanız
dostunuz olduğunu göreceksiniz.
Gary Larsen, çizdiği The Far Side karikatürlerinden birinde,
bahsettiğimiz yaklaşımı resmetmiştir: Kilitli kapının arkasındaki iki
yaşlı hanım camdan dışarıya bakarken merdivenlerinde duran "İd 'e
ait bir canavara" bakıyorlar. Hanımlardan daha bilge olan diğerine
"Sakin ol Edna. . . Evet, kocaman, korkunç bir böcek fakat bu kor
kunç, kocaman böceğin yardıma ihtiyacı olabilir."10
Gölge figürlerle barışmak için ille de konuşmak gerekmez. Rüya
nızdaki düşmanları samimiyetle sevmeyi başarabildiğinizde de dosta
dönüşeceklerdir. Reddedileni sevgiyle kucaklamakla, tıpkı rüyamda
resmedildiği gibi benlik modelinizle gölgenizi sembolik olarak bir
leştirmiş olacaksınız: Bir sınıfta, tam bir kargaşanın ortasındaydım.
Otuz, kırk kişilik saldırgan bir topluluk etrafı birbirine katıyor, san
dalyeleri ve insanları camdan dışarı fırlatıyor, birbirlerine vahşice
saldırıyor, tehdit ediyor, çığlıklar atıyor ve aşağılıyorlardı. Kısaca,
öğretmenin bir an dışarı çıkmasını fırsat bilen ilkokul öğrencileri
gibiydiler. Beni sıkıştıran iri, fevri, yüzü çiçek hastalığından bozul
muş barbar liderlerinden kaçmak için çaresizce çırpınıyordum. Son
ra rüyada olduğumu fark ettim ve önceki deneyimlerimden aldığım
dersleri hatırladım.
Çabalamayı bıraktım çünkü karmaşanın bende olduğunu anlıyor
dum. Kendi içimde savaştığım yanım ete kemiğe bürünerek barbar
bir lider olarak karşıma çıkmıştı. Belki de hoşlanmadığım bir baş
kasını ya da bir başkasının hoşuma gitmeyen tarafını temsil ediyor-
269
du. İki türlü de barbar, daha önce gördüğüm gibi bir gölge figürden
ibaretti ! Yaşadığım tecrübeler başka hiçbir yerde olmasa da rüya
aleminde düşmanlarımı severek kargaşaya bir son verebileceğimi
göstermişti. Reddettiğim gölgemi, kollarımı sonuna kadar açarak
kabul etmem gerektiğini anladım.
Karşımda duran barbar gölgeyi sevmeye çalıştım. Önce nefret
ettiğim ve tiksindiğim için zorlandım. Tepkisel davranıp sevilecek
bir yanı olmadığını, barbar olduğunu düşündüm. İlk şoku atlatıp
içimdeki sevgiyi aramaya devam ettim. Bulduğumda, sezgilerimin
doğru sözleri bulacağına güvenerek barbarın gözlerinin içine bak
tım. Ağzımdan güzelim kelimelerin dökülmesiyle gölgem bende eri
meye başladı. Kargaşa ardında hiç iz bırakmadan yok oldu, rüyam
yavaş yavaş silinirken, büyük bir huzur içinde uyandım.
Gelişim Fırsatlarını Yakalamak

Olup bitenin ne kadar anlamsız olduğunu düşündüğüm an bilincim
açıldı. Biryüzme yarışında, giyinme odasının üzerindeki halıda yüzme
yarışma hazırlanıyorduk. Bilincimin açılmasıyla keyiflenerek camdan
uçup açık havada bir yer bulmaya karar veriyorum. Fakat o an rü
yalarımdaki sorunları çözme hedefimi hatırlıyorum. Odaya şöyle bir
göz atarakproblem teşkil edecek bir şeylerin olup olmadığına baktım.
Gözüm, uyanık hayatımda hiç hoşlandığım bir kadına takıldı. Hisset
tiğimin pek de normal olmadığını, muhtemelen kendime ait reddet
tiğim bir yönümü ona yansıttığımı düşündüm. Ona doğru yürüdüm,
ellerini tuttum ve gözlerinin içine baktım. İçimdeki şefkate erişip ona
yansıtmaya çalıştım. Genç, yardıma muhtaç ve utangaç bir kadına
dönüştü. Merhamet duygularım uyandı. O an uyanarak neden beni
sinir edecek davranışlar sergilediğini anladım. Korkusuz tavırlarının
sebebi yine bendim. (C. L., Pala Alto, Kaliforniya)
270
Uyanık hayatımda sudan delicesine korktuğum için bilinçli rüya

larda yüzerek bu korkumu yenmeye karar verdim. Rüyamda evimin
arka bahçesinde olduğumu görüyorum ve anında bilincim açılıyor.
Yüzmenin harika birfikir olduğuna karar veriyorum. Hemen etrafım
sularla doluyor. Yaklaşık otuz metre yüzerekyüzmemi geliştiriyorum.
Göğsüme kadar olan suyun içinde ayakta durmaya çalıştığımda içi
mi bir korkunun kapladığını hissediyorum. Kendi kendime rüyada
korkmanın anlamsız olduğunu söylüyorum. Hemen rahatlıyorum ve
evin arkasına yürüdüğümde suyun kaybolduğunu görüyorum. (L.
B., Willow Street; Pennsylvania)
Lisede bir salondayım. Neden orada olduğumu anlamıyor ve aşağı

ya, bodruma inip jimnastik salonunu bulmam gerektiğini düşünüyo
rum. Asansöre biniyorum ve kapı arkamdan çarpılarak kapanıyor.
Düğmeler çalışmıyor. Asansörde sadece bodrum katı ve onun bir
altı için iki düğme olduğunu fark ediyorum. En alt kata inmekten
korktuğum için asansörü bodrum katında durdurmayı becerebiliyo
rum. Havuzu buluyorum fakat büyük ve karanlık bir odada. Sonra
bir şekilde rüyada olduğumu anlıyorum. Ne yapabileceğimi düşü
nüyorum. Tholey 'nin makalesini hatırlıyorum ve en alt kademeyi,
karanlığı aramam gerektiğini hatırlıyorum. Bunu yapmaktan çok
korkuyorum. Diğer taraftan kişiliğimin farklı yönlerini sahiplenerek
tamamlanmafikri çok çekici. Bir alt kata yöneliyorum. Merdivenlere
kadar gidip oturarak aşağıya bakıyorum. Karanlık ve korkunç. Ne
den korktuğumu merak ediyorum. Aşağıya iniyorum. Korkarak etra
fı gözetliyorum. Aşağıda in cin top oynuyor, kimsecikler yok. Bir dizi
laboratuar odası var gibi görünüyor. Salonun ortasına uçuyorum ve
hayalet seslerini taklit ederek yankılanmasını dinliyorum. Hayalet
olmanın nasıl bir şey olduğunu anlıyor gibiyim. Çıplak bedenime
bakmak üzere giyinme odalarının tepesinde gördüğüm iki aynaya
271
doğru ilerlerken bunun için kendimi takdir etmem gerektiğini dü

şünüyorum. Siyah saçları olan silahlı bir kadın yolumu kesiyor. Si
lahını bana doğrultunca sırt üstü uçmaya başlıyorum. Silahıyla ka
sığımı hedef almış olmasını komik buluyorum. Korkmamı bekliyor.
"Hadi canım, silahını bana doğrult, " gibi şeyler söylüyorum. Bir
an, ateş ederse olacaklardan korkuyorum. Fakat gelip beni öpüyor.
Hala öfkeli ama tehdit etmek yerine öpüşmemiz gerektiğine onu ikna
edene kadar bu böyle devam ediyor. Sonra "Uyu, " diyor, gözlerimi
kapatıyor ve uyanıyorum. (A.L., Redwood City, Kalifomiya)
Üçüncü sınıfa giderken şöyle bir rüya gördüm: Sokağın diğer ta
rafında her zamanki evler yerine, Alice Harikalar Diyarında 'daki
gibi kocaman çiçekler görüyorum. Hepsi de çok güzel ve önlerinde
öylece durup hayranlıkla onları izlerken birden bütün bunların bir
rüya olduğunu anlıyorum. "Benim rüyam olduğuna göre olup bi
ten her şey benim kontrolümde ve her ne olursa olsun her zaman
da kontrol bende olacak. Hiçbir şey bana zarar veremez! İstediğim
her şey istediğim an gerçekleşebilir, " diyorum kendime. Güzel, zarif
çiçeklere bakarken hünerlerimi sergilemek istiyorum. Kendi kendi
me, "Hey güzel çiçekler! " diye düşünüyorum, "harika olduğunuzu
zannediyorsunuz. Fakat bir anda hepiniz korkunç, çirkin, insan yi
yen bitkilere dönüşebilirsiniz! " Kısa bir sessizlikten sonra birden
renkler soluyor, her şey siyah beyaz oluyor ve çiçekler korkunç, çir
kin, insan yiyen bitkilere dönüşüyor. Kendimi, dişlerini gıcırdatan
garip görünümlü, salyaları akan yaratıklardan oluşan bir ormanda
buluyorum. Düşündüklerimin işe yaramasına hem şaşırıyor hem de
bundan çok korkuyorum. Sonra tekrar rüya aleminde olduğumu ve
hiçbir şeyin bana zarar veremeyeceğini hatırlıyorum - önümdeki bu
iğrenç yaratıkların bile. Cesaretimi topluyorum; hala biraz endişe-
272
/iyim, adam yiyen yaratıkların dişlerinin arasına doğru yaklaşıyo

rum. Yaklaşırken yok oluyorlar ve uyanıyorum.
O andan sonra ne zaman rüyalarımda korkacak olsam kontrolü
ele almayı başarabilmişimdir. (B. G., Marin, Kaliforniya)
Bir Doğu atasözü der ki "Hayatınızda hiç zorluk yoksa bir keçi
edinin."1 1 Atasözünün, keçilerin zorluk çıkardıkları uyarısından öte
bir anlamı daha var. Zorluklarla mücadele etmek bizlere güç ve bil
gelik kazandırır. Zorlu durumlar bize kim olduğumuzu ve nelerin
önemli olduğunu sorgulatır. Rahat olduğumuzda, zorluklar veya
karmaşa olmadığında düşünmemize de gerek kalmaz. Büyük üstat
Mevlana Celaleddin Rumi şöyle der:
Yüce hakikat üzerimize yağar

Sıcak ve soğuk, acı ve keder
Bedenin ve refahın acizliği ve korkusu
Bir olup içimizdeki gerçek benliği açığa çıkarır. 1 2
Her ne kadar inanması güç olsa da en büyük zorluklar en iyi ar

kadaşlarımızdır. Daha önce Rilke'den alıntıladığımız söz paralelin
Pde, zorluklardan kaçmak yerine yüzleştiğimizde bütün dünya yanı
mızda yer alır.
Bu sebeple bizler diyoruz ki, bilinçli rüyalarınızı kullanarak zor
lukları "bulup çıkarın," yüzleşin ve üstesinden gelin. En azından ka
çamayacağınız zor bir durumla - ya da sizi kovalayan bir canavarla
- karşı karşıya kaldığınızda bu kitaptan faydalanarak uyanmadan
rüyanıza devam edip karmaşayı çözmelisiniz. Ayrıca rüyanızda size
rahatsızlık veren durum ve kişileri inceleyebilir, reddettiğinizi çözü
me kavuşturabilir veya oldukları gibi kabullenebilirsiniz.
273
Kendini gerçekleştirme yolunu yürümekte arzulu ve azimli olan

larınız özellikle "zorlukları arayabilirler". Kısaca rüya aleminizde
sizi rahatsız edeni, korkutanı arayabilirsiniz. Psikolog Paul Tho
ley de birlikte çalıştığı deneklerine iyileşmek için aynı şeyi tavsiye
ediyor. "İyileşmeye giden yolu ancak bu yol üzerinde havlayan bi
linçaltı köpeklerini" görmekle mümkün olduğunu söyleyen Alman
psikolog Kuenkel'in sözlerinden de alıntı yapıyor. Kuenkel'e göre
duygusal dengeye ulaşmak bu yolu yürümekle mümkündür.13
Tholey deneklerine, bilinçaltlarındaki köpekleri rüyalarında
nasıl bulabileceklerine dair ipuçları vermiş. Aydınlıktan karanlığa,
yükseklerden aşağılara ve şimdiden geçmişe doğru yol almakla rast
layabilirsiniz. Korku ve şeytanları karanlıklarla ilişkilendirdiğimizi
ve çocukluğumuzda daha çok korktuğumuzu göz önünde bulundu
rursak söylenen çok mantıklı.
Tholey'nin çalışmasına katılan deneklerin bilinçli rüyalarında
korkutucu :figürlerle uzlaşarak elde ettikleri başarı açıkça ortadadır.
Altmış iki deneğin yüzde 66'sı hayatlarındaki zorlukların bir kısmı
nı bilinçli rüyalarında çözümleyebilmiş. Katıldıkları çalışma uyanık
hayatlarının da kalitesini artırmış. Birçoğu duygusal anlamda daha
dengeli, açık fikirli ve yaratıcı olduklarını ifade etmişler. Diğer ta
raftan talimatları uygulamayı unutan veya tehditkar figürlerden ka
çan deneklerin endişelerinin arttığı, cesaretlerinin kırıldığı ve buna
benzer olumsuz etkiler aldıkları gözlenmiştir.
Tholey, denekleri üzerinde biraz daha derinlemesine araştırma
yaptığında, korkularıyla yüzleşenlerin kendilerine olan güvenlerinin
arttığını ve zor durumlarla baş etmede esneklik kazandıklarını tes
pit etti. Bu kitapta ele aldığımız kavramlar doğrultusunda konuşmak
gerekirse, Tholey'nin denekleri rüyalarında zorluklarla başa çıkabil
diklerinden hem kendi içlerinde hem de çevrelerindeki dünyalarıyla
uyum sağlayabilmişlerdir.
274
Aşağıdaki alıştırma, kişisel kaygılarınızı yenmede ve zorluklarla

baş etmede size yardımcı olmayı hedefliyor. Alıştırmayı denemek is
tiyorsanız uyanıkken niyetlenmeniz çok önemli. Aksi takdirde rüyala
rınızın duygusal ağında korkularınızla yüzleşmekte zorlanırsınız.
ALIŞTIRMA: BÜTÜNLEŞME FIRSATLARINI

KOLLAMAK
1. Niyetlenin
Şimdi, uyanıkken bir daha rüya gördüğünüzde problemleri ara
yıp bulacağınızı aklınıza koyun. Bu, sizi korkutan, iğrendiren
veya rahatsız eden bir durum ya da kişi olabilir. Problemi kabul
lenene veya artık korkmayana kadar yüzleşme cesaretini göste
receğinize kendinizi inandırın. Niyetinizi, "Bu gece rüyamda bir
sorunumla yüzleşeceğim," gibi bir cümle içine sığdırın. Niyeti
niz, sabitlenene kadar cümlenizi tekrarlayın.
2. Bilinciniz açılsın
Tercih ettiğiniz tekniği kullanarak (bkz. 3. ve 4. Bölümler) rüya
da bilincinizin açılmasını sağlayın.
3. Rüyanızda zorlukları arayın

Rüya gördüğünüzü anladığınız an cümlenizi tekrarlayın. Görmez
den geldiğiniz bir şey veya biri var mı? Yoksa zorluklarla kar
şılaşabileceğiniz bir yer bulmaya çalışın. Mesela, bodruma inin,
mağaraya veya karanlık bir ormana girin ya da çocukluğunuzda
korktuğunuz yere gidin. Büyük bir olasılıkla sorunları, korkutucu
ve rahatsızlık veren yerlerde sizi beklerken bulacaksınız.
4. Zorluklarla yüzleşin
Seçtiğiniz kişi, şey veya durumla cesurca yüzleşin. Açık olun
275
ve seçtiğiniz problemin sizi neden rahatsız ettiğini kendinize

sorun. Bu bir kişiyse onunla konuşmaya çalışın. (Sayfa 250'de
yer alan, rüya karakterleriyle sohbet etme tekniğini uygulayın.)
Söz konusu kişi veya korkulan, kaçınılan durumla yüzleşmeye
çalışın. Kendinizi, bunun üstesinden gelebileceğinize inandırın.
Varlığından rahatsız olmadığınızdan emin olana kadar oradan
ayrılmayın. Kendinizle konuşmak yardımcı olabilir çünkü bu
şekilde isteğinizi güçlendirmiş olursunuz. Mesela, "Bir sorun
yok. Bununla başa çıkabilirim. Bana zarar vermez. Bana yar
dımcı olabilir mi veya ben ona yardım edebilir miyim?" diye
kendinize sorun.
5. Kendinizi keyifalacağınız bir şeyle ödüllendirin

Sorunu hallettiğinizde veya kişi ya da durum ortadan kalktığın
da, bilinçli rüyada hoşlandığınız bir şeyler yaparak kendinizi
ödüllendirin. Cesurca zorlukların üstüne gitmenin sonunda ke
yifli bir ödül olduğu için bunu tekrarlamak isteyeceksiniz. Bu
adıma ulaşmadan uyanacak olursanız o vakit uyanıkken hoşunu
za giden bir şey yaparak kendinizi ödüllendirebilirsiniz.
Akışına Bırakmak: Yarım Kalan İşleri Bitirmek
Birkaç yıl önce ölen büyükannemin ardından aylarca kendime gele

medim. Sanatıma ilham veren bir rehberdi. Birbirimize çok yakındık
ve ne kadar yakın olduğumu da ancak ölümünden sonra anladım.
Her ne yaptıysam bir türlü üzüntümün üstesinden gelemedim.
Eşim, bilinçli rüyalar görebilme yeteneğimi hatırlattı. Rüyala
rımda gördüğüm büyük annemi bilinçli rüyalarımda da görebilece-
276
ğimi hatırlattı. Bilinçli rüyalar sayesinde büyükanneme nasıl oldu

ğunu, nerede olduğunu sorabilecek, onu ne kadar sevdiğimi ve bana
bıraktığı sanatsal mirası anlatacaktım.
Büyükannemi tekrar rüyamda gördükten sonra üzüldüm; çünkü
bilinçli olmayı hatırlayamamış, sorularımı soramamış ve yapmak
istediklerimi de yapamamıştım.
Birkaç gece sonra onu tekrar rüyamda gördüm. Bu son rüya ön
cesinde gündüzleri, "Rüyamda büyükannemi gördüğümde, rüyada
olduğumu hatırlayacağım, " diyerek kendimi hazırlamıştım. Bu defa
bilincim açıldı. Rüyada olduğumu biliyordum ama o öylesine kanlı
canlı ve gerçekti ki sanki hala hayattaydı. Nasıl olduğunu sordu
ğumda bana kederli bir şekilde "Ah canım, bilemiyorum... Nerede
olduğumu bilmiyorum... " dedi. Gördüğüm rüya beni hem sevindir
mişti çünkü onunla nihayet temas kurabilmiştim hem de perişan et
mişti çünkü huzursuzdu. Zaten karmakarışık olan zihnimden binler
ce soru geçti. Gerçekten "bir yerlerde " miydi? Bütün bunlar benim
hayal gücümün eseri miydi " Ne düşüneceğimi bilemiyordum. Onu
tekrar görmek istedim.
İki hafta sonra tekrar rüyama girdiğinde yine zorlanmadan bi
lincim açıldı. Nasıl olduğunu ve nerede olduğunu sordum. Bana "O
kadar da huzursuz değilim, Laurie, " dedi ve "bir yerlerde " mutlu
bir şekilde varlığını sürdürdüğüne dair pek de anlayamadığım bir
şey söyledi. Ona uzun uzun sarıldım ve ağlamamaya çalışarak, az
buçuk gözyaşlarımla onu ne kadar sevdiğimi ve her zaman da seve
ceğimi, bana dans ederken nasıl ilham verdiğini ve daima benimle
olacağını söyledim. Rüyamda her zamanki gibi asil ve güler yüzüyle
bana baktı, sonra da uyandım.
Belki de gerçekten ruhuyla karşılaştım, belki sadece içimdeki
benle konuştum. Bilemiyorum. Tek bildiğim, gördüğüm bu iki rüya
dan sonra içimde bir şeylerin yerli yerine oturduğu; büyükannemin
277
bir parçası hala benimleydi ve söylemek istediklerimi ona söyleye

bilmiştim. Bu rüyalardan kısa bir süre sonra üzüntümün üstesinden
geldim. (L. C., Portola Valley, Kalifomiya)
Otuz yaşımda, dokuz yıldır birlikte olduğum erkek arkadaşımdan

ayrılmıştım. Sadece bir yıl sonra evlenmesini kabullenmekte çok
zorlandım. Bilincimin kapalı olduğu bir dizi rüyadan sonra bir baş
kasıyla evlenmesini nihayet kabullendim - eşiyle, eşinin anne ve
babasıyla tanışıp, onları birlikteyken gözlemledim. Kabullenişimle
ilgili bu son rüyamda bilincim açıktı.
K. ve eşiyle birlikte olduğum bir rüya gördüm ve bu defa evlerine,
ailesi ve kız kardeşinin de olduğu bir akşam yemeğine davetliydim.
K. ve eşinin birlikte çok mutlu olduklarını, bizim olamadığımız her
şey olabildiklerini fark ettim. Melankoliye kapılsam da genel anlam
da her şeyin iyi olduğunu hissettim. İkisi de bana çok iyi davranıyor
ve varlığımdan keyif alıyorlardı. Akşamın sonunda evden ayrılırken
her ikisine de geçirdiğim bu güzel akşam için teşekkür etmek istedim.
Sonrasında bekleyip, telefon ederek teşekkür edebileceğimi düşündüm
ama sabah "uyanık gerçeklikte " bu rüya karakterlerini bulamayaca
ğımdan bunun mümkün olamadığınınfarkına vardım. Geri dönüp bir
not bırakmaya karar verdim. Tam o esnada evden çıkıp benim geri
döndüğümü gördüler. Teşekkür etmek istediğimi açıkladım, özellikle
beni çok iyi karşılayan eşine. Aslında birer rüya karakteri olduklarını
ama benim için yeterince gerçek olduklarım anlattım. Uyanık hayat
ta bunu asla bilemeyecek olma/arma rağmen bir parçamın, onların
bir parçasıyla karşılaşmış olduklarını umdum. Gülümseyerek anla
dıklarını ve "dışarıdaki " dünyadan bağımsız olarak bir parçalarının
benimle temas etmiş olduğunu hissettiklerini söylediler. Kısa bir süre
sonra mutlu bir şekilde uyandığımda ayrılmış olmamızın en iyisi oldu
ğuna karar verdim. (B. O., Arlington, Massachusetts)
278
Yakın bir zamanda, sadece bir yıl önce vefat eden babamın, sa
bah gelip uyanma vaktinin geldiğini söylediği huzurlu bir rüya gör
düm - tıpkı küçük bir kızken olduğu gibi. Rüyamda hiç konuşma
mış olmasına rağmen iletişim halindeydik. Odama gelip uyanmam
gerektiğini söyledi. Sonra evimde odadan odaya geçti. Her şeyin
iyi göründüğünü söyledi - yapılması gereken işler olsa da altından
kalkılmayacak şeyler değildi. Ayrıca fiziksel anlamda yanımda ol
masa da bir yanının her zaman benimle olacağını sözsüz bir şekilde
anlattı. Sonra yatağımın ucuna oturarak elimi tuttu. "Teşekkür ede
rim, " dedim ve gerçekten yanımda olduğu hissiyle uyandım. Rüya
görürken rüya aleminde olduğumunfarkındaydım ama herhangi bir
şekilde rüyaya etkide bulunmadım. (J. A., Knoxville, Tennessee)
Babam geçtiğimiz yaz kanserden vefat etti ve onu ne kadar sevdi

ğimi anlatmaya çalıştığımdan uyanmamakta direndiğim bir dizi
bilinçli rüyalar gördüm fakat bana uyanmamı, kendi yolculuğuna
başladığını, durumu kabullenmemi söyleyip duruyordu. Gördüğüm
son rüyada onu tren istasyonundan uğurluyordum ve trene yetişmiş
olması beni çok mutlu etmişti: veda/aşmakla o kadar zaman kaybet
mişti ki neredeyse çıkacağı harika tatili kaçıracaktı. Bu rüya, serinin
sonuncusu oldu. (C. M., Framingham, Massachusetts)
Yirmi üç yaşımda ailemle birlikte, bende yeri başka olan hasta bü
yükbabam dahil olmak üzere ailemizin bir kısmını arkada bırakarak
Florida 'dan Washington 'a taşındık. Yeni evimize yerleşeli bir hafta
olmuştu ki vefat etti. Birbirimize çok yakındık; altı yaşımdan beri
bana bakıyordu. Bırakıp gittiğim için üzgün bir şekilde tekrar geri
döndüm. İki hafta sonra eve geldim. Bundan bir ay sonra müthiş
bir rüya gördüm. Florida 'da kalmış, ölüm döşeğindeki büyükbaba
mı da beraberimde eve getirmiştim. O uyurken ona baktım. O an
279
rüya gördüğümü anladım ve gözyaşları içinde uyandım. Yastığım

sırılsıklam olmuştu. Rüyama devam etmek istedim. Tekrar rüyaya
daldığımda, rüyada olduğumun bilincinde kendimi onun odasında
buldum. Sakin bir şekilde beni sevdiğini, iyi olduğunu ve ailemle
yeni hayatımı yaşamak üzere onu bırakabileceğimi söyledi. Tekrar
uykusuna daldı. Uyandığımda artık öldüğünü kabullenmiştim. (L.
L., Yacolt, Washington)
* * *
Bilinçli rüyalarda problemlerin peşine takılıp çözüme ulaşmak, duy

gusal dengemizi yerine getirir, hayatın güçlükleriyle baş edebilme
becerisini kazandırır. Farkında olmadığınız fakat mutluluğunuza en
gel problemleri çözmenize yardımcı olur. Tabii farkında olduğunuz
problemleri çözmek için de bilinçli rüyaları kullanabilirsiniz. İnsan
lığın ortak problemlerinden biri de ilişkilerdir. Bazen sorunu kar
şımızdaki kişiyle çözüme kavuşturamadığımızdan kendi içimizde
çözmek durumunda kalırız. Kişinin dünyayla etkileşimini değiştir
mekle çözemeyeceği bu sorunlar içsel uyumlanma sınıfına dahildir.
Yukarıdaki örneklerde gördüğünüz gibi, bilinçli rüyalar aile birey
leri veya arkadaşlarla çözümlenmemiş duygusal sorunları çözüme
kavuşturmada da yardımcı olur.
Biten önemli ilişkilerin ardından endişeye kapılan insanlar, son
raki ilişkilerinde sorunlar yaşamalarına neden olan çözümlenmemiş
duygularla baş başa kalırlar. Uyanık hayatınızda, kaybettiğiniz ba
banıza ölmeden önce söylemek istediklerinizi dillendirmenin imka
nı yoktur. Yine uyanık hayatınızda eski eşinizi bulup çözüme ka
vuşturulmamış konular üzerinde konuşmak her zaman için akıllı bir
davranış olmayabilir.
Oysa çözümü bilinçli rüyalarınızda bulmak mümkündür. Kişi,
gerçekte yanınızda olmasa da zihninizdeki yansıması yanınızdadır.
Bu da yeterli, ne de olsa çözüme kavuşturulması gereken aslında
280
kendi içinizdeki karmaşadır. Rüyalar ölüleri diriltmez. Fakat yu

karıdaki örneklerde olduğu gibi kaybettiklerimizle karşılaştığımız
bilinçli rüyalar, tekrar birlikte olduğumuzu hissetmemize ve gönül
lerde yaşamalarına izin verecek kadar gerçektir. Mevlana'nın dediği
gibi, "Öldüğümüzde mezarımızı yeryüzünde aramayın, insanların
gönüllerinde bulun. "14
Tholey, bilinçli rüyaları kullanarak bir sonuca varamamış ilişki
leri çözüme kavuşturmaya yönelik çalışmalar yapmıştır. 15 Kişinin
önem verdiği şahsiyetlerle sohbet ettiği bilinçli rüyalar, duruma bir
çözüm getirmenin mümkün olduğunu gösteriyor.
Dikkatlilik ve Zihinsel Esneklik

Kızaksız, karnımın üstünde, karla örtülü köy yolundan aşağıya kayı
yordum. İki yanı sık ormanlıklarla kaplı yol kayalıktı. Hem engebeli
hem de kavşaklı yolda son sürat kayarken bir ağaca veya kayaya
çarpmaktan korkuyordum. Aşağıya kayarken kendi kendime "Bu bir
rüya, bir yerlere çarpacak olsam da zarar görmem mümkün değil,
neden daha hızlı gitmeyeyim? " diye düşündüm. Tehlikeli yolda daha
da hızlanarak hayatımın macerasını yaşamaya karar verdim. Rüya
gördüğümün bilincinde zarar görmeyeceğimden emin olarak bütün
rüyayı kontrolüm altına aldım. (K. H., Chicopee, Massachusetts)
Bilinçli olmak, rüyada hangi zorlukla karşılaşırsanız karşılaşın üs

tesinden gelebilmeniz için gerekli zihinsel esnekliği de beraberinde
getirecektir. Esnek olmanın nasıl bir şey olduğunu deneyimlemek;
kendinize güvenerek öngörülemeyen sorunlara yaratıcı çözümler
getirebileceğinizi bilmek, uyanık hayatınız için mükemmel bir kay
nak olabilir. Esneklik, hayattan istediğinizi alabilmeniz için müm
kün olan en iyi tutumu sergilemenize ve dünyayla uyum içinde ya-
281
Stephen LaBerge & Howard Rheingold ·
şamanıza yardımcı olur. Tek seçeneğiniz yaratıcılıktır. Her zaman

karşınızdakilere istediklerinizi yaptıramazsınız. Fakat her zaman
durumunuzu yaratıcılık çerçevesinde tekrar belirleyebilir, esneklikle
davranışlarınızı kontrol edebilir, bilinçli olarak algınızı artırabilir ve
bakış açınızı genişletebilirsiniz.
Harvard mezunu Psikolog Ellen Langer zihinsel fonksiyonlara
dair iki çalışma yürütmüştür: Dikkat ve dikkatsizlik. 16 Dikkat, yeni
tanımlamalar yaparken ve yeni kategoriler oluştururken kişinin çev
reden gelen bilgiyi bilinçli bir şekilde tarayıp yönlendirdiği özenli
bir farkındalık durumudur.
Dikkatsizlikse tam tersi, düşük farkındalıkla çevreden gelen
bilgiyi otomatik olarak işlemektir. Bilginin taşıdığı yeni açılan he
saba katmadan alışılagelmiş kategori ve ayrımlara dayandıkların
dan, kurallar çerçevesinde katı davranışlar sergilemeye sebep olur.
Langer'in araştırmasına göre, "bilinçli olarak ortaya koyduğumu
zu sandığımız davranışların çoğunun aslında dikkatsiz davranışlar
olduğunu ortaya konmaktadır . . . Takip edilecek iyi öğrenilmiş bir
senaryo ya da çaba gerektirecek bir durum olmadığı sürece insanlar,
günlerini azami oranda bilgiyle yürütürler."17 Örnek olarak, Xerox
makinesini kullanmak üzere bekleyenlere farklı farklı mazeretler su
narak sıralarını kullanmak için izin isteyenlerin örneğini sunabiliriz.
Burada en ilgi çekici olan iki durumu karşılaştıracağız. Mazeretler
şöyle: (A) "Affedersiniz, benim beş sayfam var. Xerox makinesini
kullanabilir miyim?" veya (B) "Affedersiniz, benim beş sayfam var.
Xerox makinesini kullanabilir miyim, bazı kopyalar almam gereki
yor?" (A) talebini alanların yüzde 60'ı sırasını verirken (B) talebini
alanların yüzde 93 'ü sırasını vermiş. 1 8 (B) talebini alanların sıraları
nı vermelerine sebep daha fazla açıklama yapılmış olması gibi görü
nüyor. "Sebebin" içeriği boş bile olsa talebi alanlar düşünmeksizin
cevap vermişler.
282
Sıradan rüyalardaki zihinsel fonksiyon, çoğunlukla düşüncesiz

dir; dolayısıyla hiçbir şeyin farkında olamıyor ve durumların anor
malliğini anlayamıyoruz. Bilinçli rüyalardaysa zihinsel fonksiyon
dikkatle işliyor.
İnsanlar beklentilerini, dünyayı etkileyebilecekleri derecede ge
nelliyorlar. Ya deneyimlerinin kontrolünü kendilerinde (içe dönük)

ya da dışarıdaki dünyada (dışa dönük) konumlandırıyorlar. İçe dö
nük insanlar, davranışlarının olaylar üzerinde büyük bir etkisi ol
duğuna inanır. Dünyaya olan yaklaşımlarında esnektirler çünkü
davranışlarını değiştirerek olayların gidişatını etkileyebileceklerine

inanırlar. Dışa dönük olanlarsa davranışlarının olayların gidişatını
etkileyebileceğine inanmazlar; hayatlarında vuku bulan birçok ola
yın şansa, kadere ya da dışsal durumlara ve kendilerinin dışındaki
bir güce bağlı olduğuna inanırlar. Siz de böyle düşünüyorsanız şu
cümle üzerinde düşünün:
İki adam hapishane demirlerinden dışarıya bakar;

Biri çamur görürken diğeri yıldızlan görür. 19
Gerekli çalışmaları yaparak bilinçli rüyalar sayesinde her durum
da yıldızlan görebilir, dikkatle değerlendirerek en iyi yolu bulabi
lir, kaderinizi belirleyebilir, beklentilerinizin kontrolünü dışarıdan
içinize alabilirsiniz. Dışarıdaki dünyanın çok küçük bir kısmını de
ğiştirme imkanımız varken, arzu ettiğimiz gerçekliği yansıtabilmesi

için "içimizdeki dünyayı" tekrar tekrar programlayabiliriz. Kazanı
lan esneklik, sayısız gerçeklik potansiyelleri arasından en uygununu
ve en verimlisini seçebilme becerisini edinmemize yardımcı olur.
Ellen Langer ' in araştırması, ''yaratıcı hayat tecrübesiyle bütün

leşmenin ustalığı olan dikkatin, ya doğrudan ya da uyumlu tepkilerle
farkındalığı artırarak sağlığı geliştirdiğini ve uzun bir hayat bahşet-
283
tiğini" ortaya koyuyor.20 Eğer söylenen doğruysa, dikkatli olmayı

gerektiren bilinçli rüyaların sağlığı geri getiren yollardan biri oldu
ğunu söyleyebiliriz. Bir sonraki bölüm, bilinçli rüyaların hastalıkları
nasıl iyileştirdiğini gösteriyor.
Zihni İyileştirmek, Bedeni İyileştirmek

1979 yılında ayağımı kırmıştım. Mesleğim gereği dans ettiğimden ve
uzun süre işten uzak kalamayacağımdan, üç ay boyunca ayağımın
üstüne basmamak pek arzuladığım bir durum değildi. Doktor en az
altı ay boyunca dansı unutmamı söyledi. Ben de o günden itibaren,
ayağımın üstüne düşmeme sebep olan yanlış dans adımını değişti
rebilene kadar her gece rüyamda prova yapmaya çalıştım. Birkaç
denemeden sonra en nihayetinde düşmemeyi başardım ve gittikçe
ustalaştım. Böyle geçen üç haftanın sonunda kıtık ayağımın üzerin
de dans etmeye başladım. Üç ay sonra kontrol için doktoruma git
tiğimde prova/arımdan ve çalışmalarımdan hiç bahsetmedim. Bana
ayağımın giderek iyileştiğini ve üzerine basmamaya devam etmemi
söyledi. (D. M., Studio City, Kalifomiya)
1970 yılında motosikletimi kullanırken bir arabayla çarpıştım. Ba

cağım kırıldı, safra kesem zedelendi. .;1 cil bir operasyonla safra ke
sem alındı. Ameliyattan sonra hastanede gördüğüm rüyada tamamen
iyileşmiş, hastanenin üzerinde süzülüyordum. Kendimi, yükseltilmiş
alçılı bacağımla ve mümkün olan her yerime bağlı tüplerle yatak
ta yatarken görüyordum. Bazen yaralarımın acısını çeken fiziksel
bedenimi bazen de sağlıklı ve uçabilen rüya bedenimi hissederek
yataktaki bedenimin etrafında oyalandım. Rüyamdaki sağlığımı fi
ziksel bedenime armağan etmeye karar verdim. Fiziksel bedenime
onu sevdiğimi ve iyileşeceğini söyledim. O gün uyandığımda ağrı
284
kesicilere ihtiyacım kalmamış ve vücuduma bağlı bütün tüpleri çı

karttırabilmiştim. Ertesi gün, personeli koltuk değnekleriyle yürüye
bileceğime ikna ettim. (R. B., Spokane, Washington)
* * *
Bu tecrübeler, bilinçli rüyaların hem ruhsal hem de fiziksel sağ

lığı iyileştirmede kullanılabileceğini göstermektedir. Bilinçli rüya
ların tartışmaya en açık iddiası bu olsa da hem anlatılanlar hem de
teorik ispatlar olasılığı destekler nitelikte. Kadim dünyada rüyalar,
iyileşmek için sıkça başvurulan bir yöntemdi. Hastalar sağlık tapı
naklarında uyur, iyileştirici veya en azından hastalıklarına teşhis ko
yup tedavi önerecek rüyaların peşine düşerlerdi. Tabii ki amacımız
bu eski yöntemlerin geçerliliğini değerlendirmek değil.
İnsanların çoğu uyku ve rüya görmenin, dinlenmek ve yenilen
mek için olduğunu düşünür. Araştırmalar bu yaygın inanışı doğrulu
yor. Dolayısıyla daha çok egzersiz daha çok uykuyu, özellikle delta
uykusunu gerektiriyor. Çocuklarda büyümeyi tetikleyen ve gergin
dokuları onaran gelişim hormonu ancak delta uykusunda salgılanı
yor. Zihinsel alıştırmalar veya duygusal gerginlik REM uykusunu ve
rüya görme oranını artırıyor.
Sağlığın genel tanımı, hastalık ve anormalliklerden uzak en iyi
düzeyde işlev görebilmektir. Bu bölümün başında sağlığı, hayatın
zorlukları karşısında uyumlu tepkiler sergilemek gibi çok daha geniş
bir çerçevede tanımladık. "Uyum," en anlaşılır haliyle, hayatın zor
luklarıyla baş ederken kişinin tamlığının veya bütünlüğünün hasar
görmemesi demektir.
Sağlıklı olmak, hasta olmamaktan çok daha kapsamlı bir kavram
dır. Karşılaştığımız yeni durumlarla baş edemiyorsak daha uyumlu
davranışlar edinmek sağlıklı olabilir. Böyle bir ruhsal gelişim, ha
yatın zorluklarıyla mücadele etmek için ihtiyacımız olan donanımı
kazanmamıza yardımcı olacaktır.
285
İnsan son derece karmaşık, çok katmanlı canlı bir sistemdir. Daha
önceki çalışmamdan bir alıntı:
Basite indirgemiş olsak da, bizi biz yapan üç ana katmanı ayır
makta fayda var; biyolojik, psikolojik ve sosyal. Bunlar, beden, zi
hin ve toplumun bir üyesi olarak kimliğimizin farklı açılarını belirli
yor. Bu katmanların her biri, az ya da çok diğer katmanları etkiliyor.
Mesela kan şekeriniz (biyoloji) bir tabak kurabiyenin sizi cezbedip
etmeyeceğini belirlerken (psikoloji) bir kurabiye çalabilecek kadar
aç olup olmadığınızı da (sosyoloji) gösteriyor. Diğer taraftan toplum
kurallarını ne kadar benimsediğiniz, hissedeceğiniz suçluluk duy
gusunun seviyesini belirliyor. Yani kurabiyelerin nasıl görüneceği
(psikoloji) ne kadar aç olduğunuza (biyoloji) ve etrafınızda kimlerin
(sosyoloji) olduğuna bağlı. Bu üç katmanlı organizasyon nedeniyle
insanları "biyopsikososyal sistemler" olarak tanımlayabiliriz.21
Uyuduğumuzda, çevremizle bağımız yok denecek seviyededir. Bu

durumda sağlığımızı en iyi şekilde geliştirebiliriz - yani uyumla
nabiliriz. Uyumanın iyileştirici süreci, biyopsikososyal sistemin her
katmanında gerçekleştiğinden kutsaldır. Daha yüksek katmanlardaki
ruhsal iyileşme süreçleri muhtemelen REM uykusunda görülen rü
yalarda gerçekleşir. Fakat uyumsuz yaklaşımlar ve alışkanlıklardan
doğan kabuslardan da anlayacağımız gibi rüyalar her zaman görevi
ni yerine getirememektedir.
Hayalin bir türü olan bilinçli rüyalar, hipnagojik hayaller, sanrı gördü
ren ilaçlar ve hipnotik sanrılarla ilişkilidir. Dr. Dennis Jaffe ve Dr. David
Bresler, "beynin yarattığı hayallerin, iyileşme sürecini ve sağlıklı gelişimi
destekleyen sonsuz potansiyele sahip içsel güçleri harekete geçirdiğini"
yazmışlar.22 Hayal, psikoanalizden davranış bilimlerine kadar çeşitli tera
pötik tedavilerde ve fiziksek iyileşme süreçlerinde kullanılır.
286
Konuyu biraz daha açalım ve çokça bilinen güçlü bir imgeleme

yöntemine yakından bakalım; hipnoz. Derin gevşeme halinde hip
notik rüya görenler bilinçli rüyalardakine benzer deneyimler yaşar.
Hipnotik rüya görenler neredeyse her zaman, hiç değilse yarı yarıya
bilinçlidirler ve hipnozun daha derin seviyelerinde bilinçli rüya gö
renler gibi hayallerini gerçekrnişçesine yaşarlar.
Derin hipnozdakiler fiziksel fonksiyonlarının çoğu üzerinde şa
şırtıcı derecede kontrole sahiptirler: Alerjik tepkileri ortadan kal
dırabilir, kanamayı durdurabilir ve kendi iradeleriyle anestezi ya
pabilirler. Maalesef bu etkileyici tepkiler derin hipnoza ulaşabilen
yirmi kişiden ancak onunda mümkündür. Bilinçli rüyaların aksine,
bu beceri öğrenilecek bir durum değildir. Dolayısıyla derin hipnoz
altında görülen bilinçli rüyalar sayesinde kendini kontrol edebilme
yetisi elde edilebilir ve böylelikle daha geniş bir topluluk tarafından
uygulanabilir.
İmgelemeye dair başka bir terapötik durumu daha inceleyelim:
Dr. Carl Simonton 'un kanserle ilgili araştırmaları. Dr. Simonton ve
çalışma arkadaşları, standart radyasyon ve kemoterapi tedavisinin
yanında iyileştirici imgeleme çalışmaları yapan ileri kanser vaka
larının, ortalama olarak ulusal verilerden daha uzun yaşadıklarını
görmüşler.23 Fakat maalesef bu sonuçların ne kadar uygulanabilir ol
duğu veya nasıl yapılacağı konusunda henüz kesin bir bilgiye sahip
değiliz. Yine de heyecan uyandıran olasılıklar sunuyorlar.
Son çalışmalar, deneysel gerçekliğin veya gerçekçi hayallerin fiz
yoloji üzerindeki güçlü etkisini destekler niteliktedir. 24 Herkesin her
akşam gördüğü rüyalar, çoğu kişinin normal şartlarda deneyimlediği
gerçekliğe oldukça yakın zihinsel hayallerdir. Bazen rüyalar o kadar
canlıdır ki onları gerçek hayattan ayırt etmek zor gelir. Dolayısıy
la etkili iyileşme hayalleri için de bir kaynak oluştururlar. Dahası,
Stanford Üniversitesi'nde ve daha birçok yerde yapılan çalışmalar,
287
rüyada görülen hayallerle fizyolojik tepkiler arasında güçlü bir bağ

olduğunu kanıtlamıştır. Bu gerçek, bilinçli rüyaların kendi kendimi
ze iyileşme imkanını tanıyacak derecede kontrol sahibi olabileceği
mizi gösteriyor.
Eski bir çalışmamda şöyle yazmıştım:
Rüya görürken, rüya bedeni biçiminde bir vücut oluşturduğumu

za göre neden bilinçli rüyalarımızda kendimizi iyileştirebilme
sürecini başlatarak bilinçli bir şekilde mükemmel sağlıkta rüya
bedenleri hayal etmeyelim? Eğer rüya bedenimiz mükemmel an
lamda sağlıklı değilse, sembolik olarak iyileştirebiliriz. Araştır
malarımızdan bunun mümkün olduğunu biliyoruz. İşte gelecek
bilinçli rüya araştırmacılarının üzerinde çalışabileceği bir soru:
"Rüya bedenini iy�leştirebiliyorsak, fiziksel bedenlerimizi hangi
dereceye kadar iyileştirmemiz mümkün?"25
Yıllar geçmesine rağmen bu soru halii aynı heyecanı uyandırıyor ve

cevaplanmayı bekliyor. Öte yandan, elimizde etkileyici örnekleri de
mevcut:
Bence bilinçli rüyalarda tedavi olmak mümkün. Bilinçli rüyamda

göğsümdeki yumruyu çıkardım. Muhteşem güzellikle bir şeydi! Bir
hafta sonra yumru kendiliğinden kayboldu. (B. P., San Rafael, Ka
lifomiya)
Bir yıl önce bileğimi burktum. .. Çok şişmişti ve zorlukla yürüyor

dum. Bir gün rüyamda koştuğumu gördüm... Birdenbire o bilekle
koşmanın mümkün olmadığını, rüyada olduğumu anladım. Uyan
mak üzere bileğimdeki acıyı hisseder hissetmez rüyadaki ellerimle
288
bileğime uzandım ve düştüm. Bileğimi tutarken elektrik çarpması

na benzer bir titreşim hissettim. O şaşkınlıkla etrafa şimşekler saç
maya karar verdim. Rüyadan hatırladıklarım sadece bu kadar olsa
da uyandığımda şişmiş bileğimde hiçbir ağrı kalmamış ve üzerine
basarak kolaylıkla yürümeye başlamıştım. (C. P., Mount Prospect,
Illinois)
Tabii ki bunlar birer anekdottan ibaret. Bahsedilen iyileşmelerde bi

linçli rüyaların etkisinin olup olmadığıyla ilgili net bir bilgimiz yok.
B. P. 'nin yumrusu kendiliğinden inmiş olabilir ve belki de C. P. 'nin
bileğindeki şişlik tam o sırada iyileşme sürecindeydi. Rüyada iyileş
me potansiyelini belirlemenin tek yolu kontrollü bilimsel çalışmalar
olacaktır.
289
12
azı
Hayat Bir Rüya: Daha Geniş Bir

Dünyanın Kapısını Aralamak
Rüya gördüğümü anladığımda genişçe bir salonun ortasındayım.

Havada, tavana yakın attığım taklaların keyfini çıkardıktan sonra
başka neler yapabileceğimi düşünmeye koyuluyorum. Bir yerlere
mi uçsam? Birilerini mi ziyaret etsem? Ardından hayatın anlamını
bulmayı ne kadar arzuladığımı hatırlıyorum. Açık havaya çıkmak
istediğimden odayı terk edip mutfağa yöneliyorum. Kız kardeşim la
vaboda bir şeylerle meşgul. Ona benimle uçmak isteyip istemediğini
soruyorum. Teklifimi, çay yapmak üzere olduğunu söyleyerek redde
diyor. Ona birazdan döneceğimi söylüyorum ve haylaz bir tavırla
dışarı çıkarak maceraya atılıyorum.
Dışarıda, yıldızların parladığı açık bir gökyüzü var. Rahat bir
290
Hayat Bir Rüya: Daha Geniş Bir Dünyanın Kapısını Aralamak
şekilde sırtüstü süzülürken gökyüzünü seyrediyorum. Ay 'ı göreme

yince çoktan batmış olduğunu düşünüyorum. Daha yükselirsem Ay 'ı
görebileceğimi düşünüyorum. Anında, aynı pozisyonda yükselmeye
başlıyorum.
Elektrik hatlarına ulaştığımda aralarından geçersem neler ola
cağını bilemediğimden tereddüt yaşıyorum. Bir anlık bu tereddütten
sonra bağırarak "Bir dakika, bu kimin rüyası? Böyle bir engelin
olması mümkün değil, " diyorum. Bu sözlerle birlikte ortadan kaybo
luyorlar ya da ben daha hızlı yükselerek onları geride bırakıyorum.
O an Ay 'ı ziyaret etmeye karar veriyorum. Kollarımı uzatarak
yükseklere uçuyorum. Hızlandıkça hızlanıyorum, ta ki ellerimin
önünde yuvarlak bir şekil hissedinceye kadar. Ay 'ı görmeyi umut
ederek ellerimi indiriyorum. Gördüklerim karşısında şoka uğrayıp
sarsılıyorum: Karşımdaki Ay değil, apaçık dünya gezegeni! Gökyü
zünde beyazlıkların arasından mavi ve yeşil parlayan muhteşem bir
manzara.
Şok yerini sevince bırakıyor ve uzayda aşağı yukarı zıplayıp al
kışlayarak mutlulukla bağırıyorum. Burada olmayı ne çok istemişim!
Heyecandan titriyorum ve bir şeyleri başardığımı hissediyorum.
Öylesine heyecanlanıyorum ki, dengemi kaybedersem uyanaca
ğımdan korktuğum için kendi kendime heyecanımı yenmem gerek
tiğini söylüyorum. Dikkatimi çevreme yöneltiyorum. Hem yıldızla
rın parlaklığıyla aydınlanmış hem de uçsuz bucaksız bir karanlı
ğın içinde canlılıkla süzülüyorum. Hissettiğim canlılığı neredeyse
kulaklarımla duyabilecek gibiyim. Ormanların derinliklerindeki
"sağır edici " sessizliğini tüm benliğimle duyduğumu hissediyorum.
Olabileceğim en muhteşem yerdeyim.
Giderek yıldızlar gözden kayboluyor ve dünyadan uzaklaşıyo
rum. Biraz sonra gördüğüm farklı güneş sistemleri ve galaksilerle
uyumlu bir şekilde dönerek uzaklaşıp küçülüyorlar. Şaşkınlık içinde
291
uzayda dolaşıyorum. Her yerde sonsuz bir enerjinin engin varlığı

hissediliyor.
Aklıma tekrar denemek istediklerim geliyor ve bir sorumu dile
getirmeye karar veriyorum. Nasıl dile getireceğimi bilemediğimden
biraz daha düşünebilmeyi istiyorum. Fakat en uygun zamanın içinde
bulunduğun an olduğunu düşündüğümdenfırsatı kaçırmak istemiyo
rum ve soruyorum, "Evrenin anlamı nedir? " Kulağıma çok uyduruk
geliyor ve yeniden soruyorum "Evrenin anlamını bahşeder misin? "
Cevap hiç beklemediğim bir şekilde geliyor. Karanlıktan bir
şeyler yaklaşıyor. Bir çeşit canlı molekül modeli veya matematiksel
bir denklem gibi - son derece karmaşık, neon ışıklar gibi parlayan
hatlardan oluşan üç boyutlu bir ağ. Kendi içinde açılıp, çoğalırken
sürekli değişen karmaşık yapı, iç içe geçmiş ilişkiler ağıyla uzayı
kaplıyor.
Bu düzensiz büyüyen bir hareket değil, istikrarlı ve belli bir ama
ca yönelik, hızlı fakat acele etmeyen kararlı bir yayılma. Sürekli
katlanarak benden öteye ulaştığında, dünyaya dönmeye karar ve
riyorum.
Tam vardığım an evrene dönüp, bu muhteşem görsellik için "Te
şekkür ederim! Teşekkür ederim! " diye haykırıyorum. Merak için
de, heyecan ve coşkuyla, aynı zamanda yenilenmiş olarak ve evrene
karşı büyük bir saygı duyarak uyanıyorum.
Beni yenileyen bu deneyim, doğaya ve evrenin muhteşem yaratıcı
enerjisine olan saygımı artırdı. Sanki her şeyi birbirine bağlayan
görünmez ilişkiler zincirini görebiliyordum - uçsuz bucaksız evre
nin içli dışlı molekül seviyesindeki birleşimi. Sarsıcı ve etkileyici bir
deneyimdi. Aynı zamanda bana kendimi tüm bu olan bitenin, eşsiz
ve olmazsa olmaz bir parçası olduğumu hissettirdi - ilahi olan hem
içimizde hem de çevremizde. (P. K., San Francisco, Kalifomiya)
292
_
Rüyada olduğumun bilincinde kendimi sonsuz bir boşlukta

"ben 'den " ziyade "biz " olarak buldum. "Biz, " karanlıkta saf bir
ışık huzmesinden ibaretti. Bu varlık güneşindeki birçok bilinç mer
kezinden birinin dış yüzeyindeydim. Birçok enerji ve farkındalığın
toplamından oluşuyor ve birbirimizden bağımsız iş görüyor olsak da
tek bir bilinç olarak uyum ve denge içinde çalışıyorduk.
Bedenim veya ruhum yoktu. Tüm bilgiyi kapsayan tek bir bilinç
ten oluşan enerjiydik. Tüm zıtlıklar hem birbirini tamamlıyor hem
de geçersiz kılıyordu.
Galaksinin içinde, şu an tam olarak ne olduğunu hatırlayamadı
ğım bir nitelik vardı. Rüyamda daha sonra ben/biz boşlukta bir dik
dörtgen oluşturuyoruz - bu hayata açılan kapıydı. Kapıdan girince
doğa manzaraları yaratıp insan şekline bürünerek birbirindenfarklı
her bir manzarayı tecrübe ediyorum. Toplamda on sahne vardı. Bü
tün bu süre zarfında farkmdalığım benimleydi ve ayrı ayrı bilinçler
olmamıza rağmen hepimiz bir olarak hareket ediyorduk. Gördüğüm
bu rüya süresince bilincim hep açıktı. (C. C., Whittier, Kalifomiya)
Bir yıl önce doğu dinlerini araştırıyordum, özellikle Budizm, Jainizm

ve Hinduizm. O sıralar, "Şiva 'nn Dansı " olduğunu düşündüğüm bi
linçli bir rüya gördüm. Hava şartlarından dolayı harap olmuş bir
Hindu heykeli vardı karşımda. Ben seyrederken tüm manzara yerle
bir olmaya başladı. Görüntü, kötü bir televizyon sahnesindeki "kar
lanmaya " benziyordu. Rüyamda, retinamm optik sinirden ayrılıp
ayrılmadığını merak ediyordum.
Sonra rüya gördüğümü ve algıladığımm, enerjinin temeli, evre
nin özü olduğunu anladım. Etrafımdaki her şeyle aramda derin bir
bağ olduğunu hissediyordum. Sonsuzluğu tekrar keşfetmiş gibiydim.
Ya zaman durmuştu ya da zamanın ötesine geçmiştim. (T. D., Clark
sville, Tennessee)
293
Son fenomen, ışığın dolgunluğudur. Sadece bilinçli rüyalarımda

kendini gösteren ışığı kasten çağırmış değilim. Karanlıklar için
deyken veya dini ibadetimi yerine getirdiğim muhteşem salonda
kendiliğinden ortaya çıktı. Tıpkı güneşin doğuşu gibi başımın te
pesinden başlayarak, parlak ışıktan başka hiçbir şeyin kalmayana
dek her yeri kaplıyordu. Geriye başka hiçbir görüntü kalmıyordu.
Tanrı'nın varlığını ve içime doğan coşkuyu hissediyordum. Dik
katimi ışığa odakladığını sürece rüyadaki bedenimin farkındalı
ğını kaybediyordum.
Tanrı 'nın aşikar varlığında kendimin ve rüya bedenimin far
kındalığını yitirmem, benliğimin dönüşümünü deneyimlemek
demek. Anlamı her neyse, yaşadığım deneyimi ben bu şekilde
açıklıyorum. Mistik literatürde yer alan fenomenler yoğun ışık,
Tanrı'nın varlığı, giderek benliğe dair farkındalığı yitirmek, coş
ku (çoğunlukla büyük bir haz olarak tanımlanır) ve kontrol edile
mez bir adanmışlıktır. Bu deneyimler sadece bilinçli rüyalarımın
içeriği olarak beliriyor. 1
"Hangi sonsuz sorular düşünceyi rahatsız eder? Nereden, nereye, ne

zaman ve nasıl mı?" diyor Sör Richard Burton kasidesinde.2 Düşün
cenin varlığından bu yana düşünen insanlar, "Neden buradayım?"
sorusunun bin bir çeşidini dillendirmişlerdir. Soranların sayısı kadar
farklı cevaplar olsa da, çok azı yazıya dökülmüştür.
Aynı şekilde rüya kaşifi Kelin, gördüğü rüyada "Evrenin anlamı
nı bahşeder misin? " diye sorduğunda cevap, entelektüel kapasitesini
aşan, canlı bir matematik formülü şeklinde beliriyor. Alınan cevap
"Hayır, etmem! " olarak da yorumlanabilir. Fakat hayatın anlamını
algılamanın doğru organı zeka olmayabilir.
Peter Brent bu sorunu, Sufi öğretisi üzerine yazdığı bir makaleyle
cevaplıyor:
294
Anlamak için kullandığımız duyularla farkına vardıklarımızı yara

tırız, en azından bir noktaya kadar. Felsefe kitabını uzattığınız bir
köpek ne olduğunu anlamak için burnunu kullanacaktır. Kendine
has bir dizi kategoriye sahiptir - yemek/yemek değil, köpek/köpek
değil gibi - sahip olduğu bilginin temelini oluşturan bu sınıflama
doğrultusunda burnuna gelen koku hakkında bir sonuca varmaya
çalışacaktır. Kısa bir sürede kitaba olan ilgisini yitirecektir. Koku
alma duyusunda bir bozukluk olduğundan değil; yeteneği, içgüdü
leri ve yaşadığı tecrübeler nedeniyle yanlış duyuyu kullanmasın
dan dolayı. Bu doğrultuda, sahip olduğumuz duyular göz önünde
bulundurulunca dünyayı algılama şeklimiz uygunsuz olmayabilir;
sadece yanlış duyuları kullandığımızdan anlamsızdır.3
Peki, hangi duyu ile hayatın anlamını bulabiliriz? Brent, bunun bir
çeşit sezgi olduğunu ve harekete geçirmek için de söz konusu kapa
siteye sahip bir rehbere ihtiyaç olduğuna işaret ediyor. Bu gerçek,
bilinçli rüyalarınızda gidebileceğiniz uzaklıklara sınır çizer.
Yine de bilinçli rüyalar sonsuzluğu, sıradan gerçekliğin sınırla
rını aşarak daha uzak bir dünyanın neye benzediğini tattırabilir.. Her
neye inanırsanız inanın, kendinizi nasıl görürseniz görün bilinçli
rüyaları kullanarak kimliğinizin derinliklerine dalabilir, içinizdeki
dünyanın sınırlarını keşfedebilirsiniz.
Gerçekliği Keşfetmek için Bir Araç
Tibetli Bilge Tarthan Tulku diyor ki:
Bilgi ve deneyim kaynaklan olan rüyaların gerçekliği keşfetme

deki rolü, çoğunlukla gözden kaçıyor.4
295
Tibetli Budistler, bin yıldan fazla bir zamandır aydınlanma yo

lunda uyguladıkları bir dizi çalışmanın yanında, kişisel gerçekliğin
yanıltıcılığını deneyimlemek için bilinçli rüyaları kullanıyorlar.
Aynı şekilde Sufiler de bilinçli rüyaları ya da ona benzer bir du
rumu kullanıyorlar. Meşhur yirminci yüzyıl Sufi'si Muhyiddin lbn-i
Arabi 'nin, "İnsan rüyasındaki düşüncelerini kontrol edebilmeli.
Dikkate yönelik bu çalışma. . . kişiye büyük faydalar sağlar. Böylesi
değerli bir beceriyi kazanmak için herkes çalışmalıdır," diye tavsi
yede bulunduğu söylenir.5
Tarthang Tulku bilinçli rüyaların faydalarını şöyle açıklıyor:
"Rüya çalışmalarından edindiğimiz deneyimleri uyanık hayatımıza
taşıyabiliriz. Mesela, rüyadaki korkunç imgeleri huzurlu görüntüle
re çevirmeyi öğrenebiliriz. Aynı süreci kullanarak, gün içinde hisset
tiğimiz olumsuz duyguları dönüşüme uğratarak farkındalığımızı ar
tırabiliriz. Dolayısıyla rüya deneyimlerimizi kullanarak daha esnek
bir yaşam geliştirebiliriz. "6
"Çalışmaya devam ettikçe," diye devam ediyor Tulku, "uyanık
hayatla rüya arasındaki fark gittikçe azalır. Daha hafif ve rafine bir
farkındalığın sonucu olarak uyanık hayattaki deneyimlerimiz, daha
hayat dolu ve daha çeşitli olur. . . Rüya çalışmalarına dayanan bu far
kındalık, içsel dengeyi oturtmamıza da yardımcıdır. Her şeyi kap
sayan canlı organizmayı besleyen farkındalık, zihnin de gıdasıdır.
Farkındalık, zihnin daha önce görülmemiş açılarını ortaya çıkararak
yolumuzu aydınlatır ve yeni boyutlar keşfetmemizi sağlar."7
Kadim Tibet' in bilinçli rüya yogası kitabı The Doctrine of the
Dream State 'e ("Rüyaların Doktrini") göre, belli başlı rüya kont
rol çalışmalarıyla, hayal edilebilecek her şeyin rüyasını görmek
mümkün.8 Tulku da buna benzer bir şey söylüyor: "Yoga ustaları
rüyalarında hemen hemen her şeyi yapabilirler. Ejderha veya efsa
nevi kuşlara dönüşebilir, büyür, küçülür ya da yok olabilir, çocuk-
296
luklarına dönerek istedikleri tecrübeleri tekrar yaşayabilir, uzayda

dolaşabilirler.''9
Rüyaları kontrol ederek her istediğini gerçekleştirmek çekici
olsa da, Tibetli yogilerin bu beceriyi kullanma amacı boş zevklerin
ötesine geçmektedir. Onlar için bilinçli rüyalar "gerçekliği keşfet
mede bir araç," rüya aleminde ve uyanıkken yaşanan tecrübelerin
öznel doğasını fark etmek için bir fırsattır. Farkındalığın, en önemli
potansiyeli barındırdığını düşünüyorlar.
Gerçeklik algımızın, doğru ve gerçekten ziyade kişisel olduğunu
fark etmek yararlı sonuçlar doğurabilir. Tulku'ya göre, yaşadığımız
bütün deneyimlerin kişisel, dolayısıyla bir rüya olduğunu anladığı
mızda, "bizleri hapseden kavram ve kimlikler dağılmaya başlar. Kim
liğimiz yumuşadıkça sorunlar hafifler. Bu durum daha da derin bir
farkındalığı getirir."10 Sonuç olarak "en zor şeyler bile kolaylaşır ve
keyif vermeye başlar. Her şeyin bir rüyaya benzediğini anlamak saf
farkındalığı doğurur. Bu farkındalığa ulaşmanın yolu da, yaşanan bü
tün deneyimlerin bir rüyadan ibaret olduğunu anlamaktan geçer."11
Rüyaların Doktrini, rüya yogasını anlamak için çok çalışmak ve
çokça tecrübe etmek gerektiğini söylüyor. Yolculuğu tamamlayabil
mek için hem teori hem de pratik gerekli. Rüya yogasını sonuna
kadar başarıyla tamamlayanlar şunu öğreniyorlar:
1 . RÜYALAR İSTENİLDİGİ ZAMAN DEGİŞTİRİLEBİLİR

" . . . zihin gücü yoga ile yeterince geliştirildiğinde boyutsal açıdan bü
yük veya küçük, sayısal açıdan teklik veya çokluk tamamen kişinin
arzusuna kalmış tercihler haline gelir."12 Farklı farklı deneyimler
yaşayan rüya yogisi bu sayede sadece istemekle rüyalarını değiş
tirebileceğini öğrenir. Bilinçli rüya kaşifleri, bunu deneyimleyerek
öğreniyorlar. 5 . Bölüm'de konuştuğumuz, beklentinin rüyanın içeri
ğini etkilemedeki gücünü hatırlayın.
297
2. RÜYALAR DEÖİŞKENDİR
"Bir adım sonrasında, rüyalardaki şeklin ve çeşit çeşit içeriğin, zih
nin oyuncaklarından başka bir şey olmadığını ve dolayısıyla
ı
da se-
rap kadar değişken olduğunu öğrenir."13 Ustalaşmış bilinçli kaşifi.er-
se bu adımı bizzat tecrübe ederler. Rüyalar gerçekçi olsa da uyanık
algılar kadar sabit değildir.
3 . UYANIKLIÖA AİT ALGILAR ASILSIZ RÜYALAR KADAR

ASILSIZDIR
"Bir adım sonrasında, şeklin ve uyanıkken duyular aracılığıyla algı
lanan her şeyin rüyadaki tepkiler kadar asılsız olduğunu öğrendiği
durum sangsariktir (Sanskrit kökenli modern dillerde birincil ola
rak dünya anlamına gelen sangsara veya samsara yeniden doğum
döngüsü olan reenkarnasyonu anlatan bir kavramdır), daha açık ol
mak gerekirse yanıltıcıdır. 14 Bu aşamada yoginin bilgisi, tecrübeden
ziyade teoriden ibarettir. 5 . Bölüm'den hatırlayacağınız üzere, her
iki durumda da, rüyalar aleminde ve uyanık hayatta aynı algı süre
cini kullanarak zihinsel temsiller ve dünya modelleri oluşturuluyor.
Dolayısıyla ikisi de yanıltıcıdır, tıpkı haritanın bölgenin kendisi ol
mayışı, menünün yemeğin kendisi olmayışı gibi temsil ettiklerinin
asılları değillerdir.
4. BÜYÜK KEŞİF: HER ŞEY BİR RÜYADIR

"Son adım, sangsaradaki her şeyin (uzay ve zaman içindeki bilindik
dünyanın) ancak rüyalar alemindeki kadar gerçek olabileceğini gös
teren Büyük Keşfe götürür."15 Zihnimizi bir televizyon ile karşılaştı
racak olursak Büyük Keşif, ekranda beliren her şeyin bir görüntüden
ibaret olduğunu veya bir yanılsama olduğunu anlamaktır. Mesela,
"zihnin düşünceler haricinde hiçbir şeyi barındıramayacağı" fikri,
teoriden ziyade tecrübeye dayanan Büyük Keşfin kendisi olamaz.
Bu doğrultuda, "Evrensel Yaradılış . . . ve içindeki tüm fenomenler
298
Yüce Rüyanın içeriği" olarak görülmeli.16 Rüya yogisi bu yeni du

rumu gerçeklikte tecrübe eder.
5 . BİRLİK
"Bu Yüce Bilgeliğin doğuşuyla birlikte Makro Kozmos'taki mikro
kozmos açısı uyanmıştır. Aydınlanmış olmanın hazzıyla ve bir anda
her şeyin Sahibi, Tüm Bilginin Sahibi, her şeyin Yaratıcısı - tek bi
linç, gerçekliğin kendisi olan çiy damlası, Parıldayan Deniz'e geri
döner."17 Bu noktada filozof Ludwig Wittgenstein'dan bir alıntı yap
mak istiyorum: "Konuşamıyorsanız, sessiz kalın."
Bu bilgeliği halkın onayına sunmak ve bilimsel açıdan sınamak

mümkün değil. Fakat nasıl ki bilimin sınırının aklın sının olmadığı
bir gerçekse, onaylanamayan ve sınanamayan mistik tecrübelerin
değeri de reddedilemez. Bununla birlikte "Yüce Bilgeliğe" ulaşma
yolunda illa ki Tibet yogilerinin yolunu takip etmeniz gerektiğini de
söylemiyoruz. Tibet mistik öğretilerinin yöntem ve sembolleri Tibet
kültürü içinde oluşmuştur. Potansiyelinizin sınırlarını zorlamakta
kararlıysanız, kendi dilinizde konuşan bir rehber bulmanızı tavsiye
ediyoruz.
Kendini Bilmek
Nasreddin Hoca çekini bozdurmak üzere bir bankaya girer. Vez
nedar, hocadan kimlik doğrulaması ister. Hoca "Tabii," diyerek
cebinden çıkardığı aynada yüz hatlarını inceler. "Tamam, bu be
nim," der. 18
Kim olduğumuz, olduğumuzu düşündüğümüz kişiyle aynı olmayabi

lir. Bizler, rüyalarımızda (ya da uyanıkken) olduğumuzu sandığımız
kişiler değiliz. Bu gerçeği bilinçli rüyanızda açıkça görebilirsiniz.
299
Bilinçli rüyanızda gördüğünüz her şeyin gerçekliğini sorgulayın.

Mesela, rüya zeminine bastığınız bir rüya masasında oturuyor ola
bilirsiniz. Evet, rüya bedeninizin bir parçası olan rüya ayağınızdaki
bir rüya ayakkabısıdır ve evet, bu ben bir rüya olmalı! Tek yapma
nız gereken bilinçli rüyadaki durumunuzu düşünmek olacaktır ve
böylelikle rüyadaki kişinin gerçekte siz olmadığınızı göreceksiniz.
Gördüğünüz sadece bir imgedir, size ait bir zihin modeli ya da daha
Freudyen bir deyişle "egonuzdur".
Egonuzun siz olmadığını fark ettiğinizde artık kendinizi onunla
özdeşleştirmezsiniz. Egonuzla özdeşleşmeye son verdiğinizde de
değişme özgürlüğüne sahip olursunuz. Egonun, benliğin basit bir
modeli olduğunu anladıktan sonra benliğe daha uygun bir model
oluşturarak artık haritanın bölgenin kendisi olduğu zannından kur
tulacaksınız.
Tarafsız bir şekilde egonuzun benliğin temsilcisi ve hizmetkarı ol
duğunu gözlemleyebildiğinizde çatışmanız sona erecektir. Egonuzdan
tamamen kurtulmak mümkün değil ve zaten arzulanacak bir durumda
da değildir - dünyada verimli bir şekilde işlev görmenin şartı egonun
varlığıdır. Asıl karmaşa hem egonun hem de benliğin "ben" demesi
dir. Bilgili ego "Ben, kendimi bildiğim kişiyim" der. Benlik nadiren
"Ben" der. Egonun ben olmadığını bilirsem, tıpkı Nasreddin Hoca
hikayesindeki gibi kendimi tarafsız gözlemleyecek uzaklıklara erişe
bilirim. Keşiş Nasreddin Hoca'ya demiş ki "Öyle uzaktayım ki hep
başkalarını düşünürüm, kendimi hiç düşünmem." Nasreddin Hoca da
"Ben o kadar tarafsızım ki kendime, bir başkası gibi bakabiliyorum;
dolayısıyla kendimi düşünme lüksüne sahibim," demiş. 19
Olduğumuzu sandığımız kişiyle kendimizi ne kadar az özdeşleş
tirirsek o oranda gerçek kimliğimizi tanıma imkanı yakalarız. Bu
bağlamda Sufi Tarik şöyle der:
Bilgiye ulaşmanın yolu, kendinizi bulmaktan geçer. Bulana ka-
300
dar ancak bir fikriniz olabilir. Fikirlerse alışkanlıklara ve size uygun

gelen şeylere dayanır. Yolu yürümenin gerekliliklerinde biri, yolda
kendinizle karşılaşmanızdır. Henüz kendinizle tanışmadınız. O za
mana kadar başkalarıyla tanışmanızın tek avantajı, içlerinden birinin
sizi kendinizle tanıştırması olabilir.
Yola çıkmadan önce kendinizle birçok kez karşılaştığınız zan
nına kapılacaksınız. Oysa gerçekte kendinizle tanıştığınızda sürekli
akan bilgi ile lütufiandırılırsınız ki dünyada bu hissin yerini tutacak
başka bir tecrübe yoktur. 20
"Kendinizi bulmayı" canı gönülden isteyene kadar egonuzun arzu

ve isteklerini doyurmak çok daha çekici görünebilir. Bu doğaldır ve
muhtemelen bir yanınız uyanık hayatınıza ait doyurulmamış dürtü
ve tutkularını tatmin için ağlarken, içinizde hareketsiz yatan yüce
duyguların peşinden gitme arzusu ters tepebilir ve sizi bunaltabilir.
Aynca bir şeylerden kaçmak için dönüşümü istemek de yanlıştır.
Van Eeden'in korkunç rüyalarını hatırlayın. Öncelikle kişisel düzey
deki problemlerinizi bulup onların üstesinden gelmeye istekli olmanız
gerekir. Ancak sorunlarınızın ve arzularınızın bir kısmını rüyalarınız
da çözüme kavuşturup doyurduktan sonra bildiklerinizin ve algıladık
lannızın ötesine geçip olasılıkları arama isteğini veya ihtiyacını duya
bilirsiniz. Artık kendinizle tanışmak için yola çıkabilirsiniz.
Teslim Olmak
Dışarıda hava temiz, gökyüzü mavi, parlak yeşillikte bir kır
dayım. Çimlerin üzerinde koşarak coşkuyla havada süzülüyorum.
Ağaçların tepesinden geçerken dallara takıldım ve kendimi kurta
rabilmek için yükselmem gerekti. En nihayetinde ağacın büyük dal
larının üzerine tırmanıp birkaç yüz metre daha yükseklere çıktım.
301
Uçarken "Daha önce birçok kez uçtum, belki de şimdi havada süzü
lürken meditasyon yapmayı deneyebilirim, " diye düşündüm. Bu ka
rarla birlikte yüksek sesle "Yüce Ana-Baba, tecrübemden en azami
şekildefaydalanmama yardımcı ol! " diyerek "Yüce " güçten yardım
istiyorum. Sırtımın üzerine yuvarlanarak korkusuzca uçuşumu kont
rol etmeye çalışıyorum. Anında tepetaklak, gözlerim kapalı, başımın
içini dolduran güneşin bedenimden aşağıya akmasıyla havada sü
zülmeye başlıyorum. Kendimi havada tembelce süzülen bir tüy gibi
hissediyorum. Yaklaşık beş dakika boyunca, uyanıkken uyguladığım
meditasyon/ardaki gibi kafamın içindeki düşünceleri yavaş yavaş
fakat kararlı bir şekilde boşa/tabi/meyi başarıyorum. Düşünceler
azaldıkça yaşadığım deneyim yoğun birfarkındalığa ve coşkulu bir
sıcaklığa dönüşüyor - bu duyguyu ancak kendinden geçme terimiyle
tanımlayabilirim. Yavaş yavaş yataktaki bedeniminfarkına varmaya
başlıyorum ve uyandığımda kendimi tarif edilemez derecede iyi ve
hafiflemiş hissediyorum. 21
Konuşma yapmam gereken salondan içeri adım atıyorum. Katı

lımcılar her zamanki ön çalışmayla meşgulken, ben de dışarı çıkıp
kendimi toparlamaya karar veriyorum. Ne söyleyeceğimi bilemedi
ğimden korku ve endişe içindeyim. Çimenlere oturduğumda birden
aklıma uygun bir konu geliyor: "Teslim Olma Yolu. "
O anda başımı kaldırıp doğuya doğru gökyüzüne baktığımda,
aydan çok daha büyük, beyaz bir ışığın gökyüzünü kapladığını gö
rüyorum. Rüyada olduflumu anlıyorum. Benim için geldiğini bildi
ğimden sevinç çığlıkları atıyorum. Çığlık atmamla birlikte, benden
daha uygun bir davranış beklediğini söylercesine gökyüzünde kay
bolmaya başlıyor. Doğruca ışığa bakmamam, güvenmem gerektiğini
anlıyorum. Böyle yaptığımda ışık geri dönüyor. Işık yaklaşırken bir
kadın "Işığı içine yansıtmakla iyi bir şey yaptın. Fakat şimdi onu
302
etrafına saçma/ısın, " diyor.

Her yer ışıkla doluyor ve parlamaya başlıyor. Başımın tepesi ka
rıncalanıyor ve Işıkla ısınıyor. Uyanıyorum. 22
Dünyadaki ego modelinin ötesine geçmek isteyen bilinçli rüya

kaşifi, rüyanın kontrolünü egonun ötesinde bir şeyin ellerine terk
etmeli ("teslim olmalı"). Teslim olma kavramı yukarıda anlatı
lan rüyalarda gözler önüne seriliyor. Muhakkak ki her birimiz,
yetiştirilme tarzımızdan, güttüğümüz felsefe veya inancımızdan
dolayı "her şeyin ötesinde" kavramına ait farklı farklı tanımla
malara sahibiz.
Dini anlamda ortak tanım "Tanrı'nın Ellerine Teslim Olmaktır".
Eğer dini terminolojiden hoşlanmıyor ya da anlamıyorsanız bu ar
zunuzu farklı biçimde ifade etmeyi isteyebilirsiniz. Kitabın çerçe
vesinde kalmak isterseniz bu ifade, "Kendimi gerçek ben'e teslim
ediyorum" şeklini alabilir. Gerçek benliğinizi nasıl tanımlarsanız ta
nımlayın, varsaydığınız kimliğinizi gerçek benliğinize teslim etmek
gelişimin kendisidir. Bildiğiniz her şeyi kapsayan gerçek benliğiniz,
egonuzdan daha bilge kararlar verir.
Egonuzun kontrolünü rüyanın akışına bıraksanız da bilincinizi
korumanız gerekir. Aksi takdirde egonuza ait dürtü ve beklentiler
durumu ele alacaktır. Dahası, açık bilinç rüyanın akışına daha yara
tıcı ve sezgisel cevaplar vermenizi ve bilinmeyene olan korkunuz
dan dolayı yeni tecrübelerden kaçmanıza gerek olmadığını unutma
manızı sağlar.
Dönüşüm hedeflendiğinde en tatmin edici formül "En Yüce"
olandır. Hiyerarşik açıdan bakıldığında, her şeyden önce gelmesi ve
her şeyden daha değerli olması dışında, "En Yüce" ile ilgili herhangi
bir varsayıma gerek yoktur. Aşağıdaki iki örnek "En Yüce 'yi" arar
ken neler olabileceği hakkında biraz fikir verebilir. İlk örnek Scott
303
Sparrow'un rüyası:
Üzerinde heykelciklerin olduğu küçük bir mihrabın önündeyim.

İlk bakışta bir öküz görüyorum. Bir an gözlerimi kaçırıp tekrar
baktığımda yerini bir ejderha figürü alıyor. O an rüya gördüğü
mü anlıyorum. Bakışlarımı çeviriyorum ve bu defa tekrar bak
tığımda En Yüce formu göreceğimi düşünüyorum. Yavaş yavaş
dönerken gözlerimi açıyorum. Mihrabın üzerinde meditasyon
yapan bir adam figürü görüyorum. Yoğun bir duygu ve enerji se
line kapılıyorum. Ayağa kalkıp coşku içinde dışarı koşuyorum. 23
Sparrow bu rüyanın kendisine en yüce olanın ne olduğunu göster

diğini söylüyor ama gördüğü, bilinçli olarak oluşturulan, "içsel de
neyimleri değerlendiren gerçek bir ölçme cihazı" ideali de olabilir.24
Fakat bir imgeyi putlaştırmak, bir fikir ya da inançta sabitlenip geli
şimin önüne geçmek demektir.
İkinci örnek aklımdan hiç çıkmayan ve en anlamlı bilinçli rüya
larımdan biridir:
Birkaç yıl önce bilinçli olduğum rüyamda, sabahın geç saatlerinde

spor arabamla rüya yolunda giderken muhteşem manzaranın keyfi
ni çıkarıyordum. Bir müddet gittikten sonra biraz ileride, yolun ke
narında çok çekici bir otostopçuyu fark ediyorum. Durup onu ara
bama almak istediğimi söylememe gerek yok. Fakat kendi kendime
"Ben bu rüyayı daha önce gördüm. Bu defa yeni bir şey denesem
ya, " diyorum. Yanından geçip giderek "En Yüce 'yi " aramaya ko-
yuluyorum. Kendimi rehberlerimin eline bırakır bırakmaz arabam
yükselip hız kazanarak bir roket gibi ateşleniyor ve bir süre sonra
hızımı artırarak bulutların arasına giriyorum. Bir engebeyi aştıktan
sonra birkaç dini sembolün daha yanından geçiyorum. Bulutların
304
içinden geçerek daha yükseklere tırmanırken mistik bir alana ben

zeyen sonsuz bir mekana ulaşıyorum. Sevgiyle örülmüş bir boşlukta,
evdeymişim hissi uyandıran uçsuz bucaksız uzayın içindeyim. Hisle
rim çıktığım yükseklik/er kadar yoğun, coşku içinde şarkı söylemeye
başlıyorum. Sesim inanılmaz güzellikte - en derin kalınlık/ardan en
yüksek inceliklere kadar uzanıyor. Sesimin tınısıyla bütün kozmosu
kucakladığımı hissediyorum. 25
Gördüğüm bu rüya benliğimin sınırlarını genişletti. Sıradan

Ben'in denizdeki bir damlaya dönüştüğü, varlığın başka bir açısını
keşfettim. Pek tabii, hissettiklerimden emin olmama rağmen gör
düklerimin gerçekliğin yüce doğasına yakınlığını değerlendirmem
mümkün değil (eğer öyle bir şey varsa).
O anda yaşanan deneyim ne kadar inandırıcı olsa da geçerliliğini
sınamak kolay değildir. George Gillespie'ın tekrar tekrar vurgula
dığı gibi, kişinin rüyasında Tanrı 'yı, hiçliği, nirvanayı ve benzeri
aşkın gerçekliklerini görmüş olması, gerçek anlamda Yüce olanla
karşılaştığını göstermez. 26 Bunun aksini düşünmek rüyasında !otoyu
kazanan birinin uyandığında zengin olmasını beklemek gibi b�r şey
olur. Dolayısıyla deneyimlerinizi sağlıklı bir muhakemeye oturtma
nızda fayda var: unutmayın ki rüya görüyorsunuz, gerçek de olabilir,
bir sanrı da. Ona ne inanın ne de inanmayın ama halihazırda sizden
öte bir yaşam olduğuna dair aldığınız dersi aklınızın bir köşesinde
tutun. Psikolog Charles Tart da deneyimleri yorumlarken dikkatli
olunması gerektiği görüşünü paylaşıyor:
Psişik olayların, meditasyonun, bilinçli ve sıradan rüyaların,

farklı boyutların, mistik tecrübeler�n, saykodeliklerin bilgisi
veya deneyimi; tüm bunlar zihnimizi yeni anlayışlara açabilir,
bizleri sahip olduğumuz sınırlarımızın ötesine taşıyabilir. İkna
305
edici, "apaçık", heyecan uyandıran, coşku veren gerçeklikte san

rılar yaratabilirler. İşte böyle anlarda yargımızı göreve çağırmak
gerek. Aksi takdirde fazlasıyla açık olan bir zihin, kapalı fakat
mantıklı olan zihinden daha kötü bir duruma düşebilir. 27
Fariba Bogzaran, kasıtlı olarak bilinçli rüyalarında ilahi olanı arar

ken neler olduğunu bulmak için bir çalışma yürüttü. Araştırma, kişi
lerin sahip oldukları yücelik kavramına ve onu aramak için yürüdük
leri yolun bilinçli rüyalarındaki Tanrı deneyimini nasıl etkilediğine
odaklanıyordu. Bazıları Tanrı 'yı bir şahsiyet olarak algılar. Diğerle
riyse ilahi olanı, evrenin içindeki güç veya dokunulmaz, gayri şahsi
bir güç olarak algılıyor. Çarpıcı olan, ilahın bir şahsiyet olduğuna
inananların yüzde 80'i Tann 'yı bir kişi olarak görmesidir. Diğer ta
raftan ilahın gayri şahsi olduğuna inananların yüzde 80 'den fazlası,
ilahi olanı gayri şahsi bir tecrübe olarak deneyimlediler.
İlahi olanı arayış şekilleri, yaşanacak deneyimi etkiliyor. Bogza
ran deneklerini iki gruba ayırdı: bilinçli rüyalarında Tanrı'yı arayan
lar ile kendilerini ilahi olandan geleceklere açanlar. Yaklaşımların
daki farklılık niyetlerine de yansıyordu. Aktif arayışta olanlar bilinç
li rüyalarında "En Yüce'yi" görmeyi planlıyorlardı. İlahi Kudret' e
teslim olanlar, niyetlerini kendilerini ilahi olana açmak veya "Yüce
olanı deneyimlemek" şeklinde dile döktüler. Pasif, teslim olmuş
grup, aktif arayış içinde olan grupla kıyaslandığında Tanrı 'yı gör
me konusunda daha az beklenti içine girdiler ve daha beklenmedik
deneyimler yaşadılar. Tanrı 'yı aramak yerine "teslim olanlar" ilahi
olanın temsilleriyle karşılaştılar; "arayışta olanlar" da çoğunlukla
görmeyi umdukları Tanrı ile karşılaştılar.
Çalışma, peşin hükümlerimizin Tanrı tecrübelerimizi ne kadar
güçlü bir şekilde etkilediğini gösteriyor, özellikle arayış içindey
sek. Yoksa bilinçli rüyalarımızda ilahi olanı bulduğumuzsa aslında
306
Tanrı 'yı görmediğimiz anlamına mı geliyor bu? Bunu söylemek

mümkün değil. Herkesin ilahi tanımı birbirinden farklıdır ve belki
de aktif arayışımız nedeniyle "En Yüce" olana kendi önyargılarımızı
yansıtıyoruz. Diğer yandan Bogzaran, rüyada Tanrı 'yı aramak yeri
ne teslim olduğumuzda ilahi olanla ilgili çok daha derin tecrübeler
yaşayabiliyoruz. Bütün bunların yanında, bilinçli rüyanızda Tanrı 'yı
tecrübe etmek, davranışınızı doğrudan etkileyeceği için arayışınızı
nasıl dile döktüğünüze de dikkat etmeniz gerekir.28
ALIŞTIRMA: EN YÜCE OLANI ARAMAK
1. En yüce emelinizi dile getiren olumlu bir cümle veya soru

seçin
Sizin için en önemli konuyu belirleyin. En yüce arzunuzu dile
getiren bir olumlu cümle ve soru oluşturun. Cevaplanmasını sa
mimiyetle istediğiniz bir soru seçin veya şüphe içermeyen bir
olumlu cümle olmasına özen gösterin. B irkaç örnek:
• "Tanrıyı (veya Gerçeği, En Yüce olanı, İlahi olanı, en Büyük

Gizemi vs.) arıyorum."
• "Gerçek Benliğimle tanışmak istiyorum."
• "Her şeyin nasıl başladığını görmek istiyorum."
• "Ben kimim?"
• "Kalbimin derinliklerinde yatan arzuyu bulamıyorum. Bunu
nasıl yapabilirim?"
• "Bir görevle dünyaya geldim. Bu görevim nedir?"
• "Nereden geldim, neden buradayım ve nereye gidiyorum?"
• "Şu an (veya bundan sonra) bilmem (ya da yapmam) gereken
en önemli şey nedir?"
• "Bana sevgi ve ışığa giden yolda rehberlik et."
307
• "Görevimi hatırlat."
• "Beni uyandır."
• Her defasında bir cümle üzerinde odaklanın. Olumlu cümlenizi
veya sorunuzu yazıp ezberleyin.
1. Uyumadan önce niyetinizde sabit/enin

Yattığınızda cümlenizi veya sorunuzu hatırlayarak bilinçli rüya
nızda dile getirmek veya sormayı hatırlamak üzere niyetlenin.
2. Bilinçli rüyanızda cümlenizi veya sorunuzu dile getirin

Rüyanızda bilinciniz açıldığında, kendinizi akışa bırakmışken
cümlenizi veya sorunuzu durmaksızın tekrarlayın. Cümlenin si
zin için ne ifade ettiğini hatırlayın. Kendinizi yüce gücün rehber
liğine bırakın. Rüyanın sizi götürmek istediği yerlere hassasiyet
le yaklaşın ve kendinizi akışa bırakın. Olabilecekler hakkındaki
önyargılarınızdan mümkün olduğunca kurtulmaya bakın, göre
ceksiniz ki size verilenleri kolaylıkla alacaksınız.
Yorum
Rüyanızda neyi aradığınızla ilgili bir kararsızlık yaşarsanız
ölüm meleğinin sizin için geldiğini hayal etmek işi-.1ize yaraya
bilir. "Biraz daha zaman ver, biraz daha," diye yalvarın. "Her
kesin istediği bu zaten,'' diyen ölüm meleği devam eder: "fakat
herkes gibi senin de son bir istekte bulunma hakkın var. Çoğu
bu hakkını avukat ya da son bir sigara isteyerek harcar, dikkatli
ol. Rüyanda yapmak istediğin son şey nedir?" Soruyu bu şekilde
dile getirmek, önemsiz konuları bertaraf ederek en önemli olanı
öne çıkaracaktır.
308
İnsanlık Uykudadır
On ikinci yüzyılda, büyük Sufi Afganistanlı Hakim Senai, "İnsanlık
uykudadır, önemsiz konularla meşguldür, yanlış bir dünyada dolaşı
yor," demiştir.29 Yaklaşık bin yıl geçmesine rağmen durumumuzda
fazla bir değişiklik yok; insanlık hala uykuda. Buna inanmak bazıla
rımız için zor olabilir. Belki de, öyle olsa bilirdim diyorsunuz! Fakat
söylenen doğruysa ve biz bu duruma "uyanıklık" diyorsak uyurge
zer misali dolaştığımızdan durumumuzu anlamak çok zor olacaktır.
Uyurgezerin bilmediği şey uykuda olduğudur.
Aynı şekilde hayat yolunu yürürken hemen hemen her zaman
uyanık olduğumuzu düşünürüz. Uykuda eylemsiz bir şekilde yat
tığımızı düşünürüz; şimdi bir faaliyet içinde olduğumuza göre uya
nığız. Uykuda olduğumuza inanmıyoruz ama uyurgezer ve bilinci
kapalı rüya gören de aynı şeyi düşünüyor. Bir Sufi sözü, konuyu çok
güzel dile getiriyor:
Ey sen, ölüme giden yolda yürümekten korkuyorsun, korkma.

Bu yolu yürümesi öyle kolay ki uyurken bile yürünebilir.30
Bilinci açık rüya aleminde gezenler, güney Afrikalı matematikçi J.

H. M. Whiteman' ın aşağıdaki tecrübesinde olduğu gibi uyudukları
gerçeğini fark edebilirler.
(Ünlü bir yaylı çalgılar dörtlüsünün konserinden) sonra... Zih

nimdeki huzurlu melodiler ve mutlulukla yatağa gidiyorum. Takip
eden gece gerçek dışı bir şekilde başlayan rüya daha da tuhaf bir
hal aldı. O an dikkatimi çeken, garip bir merak uyandıran soğuklu
ğun içime işlemesiyle uzayda zahmetsizce ilerliyordum.
Sanırım tam o an bilincim açıldı. Sonra birdenbire. .. O ana ka-
309
Steplıen LaBerge & Howard Rheingold
dar karmaşık olan her şey toplanıp ortadan kayboldu ve algılardan

arınmış, daha önce gözlerden kaçmış, keşfedilmemiş yepyeni bir
uzay, kanlı canlı, tüm gerçekliğiyle patlayıverdi; karanlık, canlılı
ğın kendisiydi. O an içime doğan inkar edilemeyecek inanç şu oldu:
"Daha önce hiç uyanık olmamışım. "31
Bilinçli rüya görmediyseniz, daha önce hiç uyanık olmamış ol
duğunuzu fark etmek çok zordur. Eğer gördüyseniz şu söylemi dü
şünerek anlatılmak isteneni anlayabilirsiniz: Normal rüyalar bilinçli
rüyalara kıyasla ne ise, "uyanık hayat" da "bilinçli uyanıklık" veya
"uyanmış farkındalık" için aynı şeydir.
Bilinçli rüyaların aydınlanmayla aynı şey olduğunu söylemiyo
rum, sadece rüyalardaki iki farkındalık durumunu karşılaştırmakla,
uyanık hayata dair idrakin şu anın çok ötesine geçebileceğini anlat
mak istiyorum.
Hayatın nasıl başladığını ve ne anlama geldiğini bulmaya çalışır
ken nasıl bir şaşkınlık ve akıl karışıklığı içinde olduğunuzu göz önün
de bulundurun ve sonra da bu şaşkınlığı bilinci kapalı rüya görenin
yaşadıklarını tamamen yanlış bir mantığa oturtma çabasıyla karşılaş
tırın. Rüya aleminin rüya olduğunu anlamakla mantığını çözüp, olası
lıklar denizine yelken açmış oluruz. Dolayısıyla uyanık hayatımızda
yaşanacak benzer bir farkındalık bizi hayatın anlamına yaklaştırabilir,
potansiyelimize ve yaratıcılığımıza erişimimize yardımcı olabilir.
Yukarıda da ifade ettiğim üzere bilinçli rüyaları, aydınlanmaya
giden bir yol olarak görmüyorum. Belki de arayış içinde olanlar
Tibetli Budistlerin elinde, doğru bir rehberin gözetiminde ve farklı
tekniklerin harmanlanmasıyla hedeflerine ulaşabilirler. Fakat bilinç
li rüyaları, bilincin üst seviyelerine giden yolda bir işaret, hayatın in
sanlığın farkında olduğundan çok daha fazlasını barındırdığına dair
bir hatırlatıcı ve yolu bilen bir rehber aramak için ilham kaynağı
olduğunu düşünüyorum.
310
İdris Şah, aşağıdaki hikayede durumumuzu açık bir şekilde orta

ya koyuyor.
ADAM V E KELEBEK
Evvel zaman içinde, çok sıcak bir yaz gününde, uzun bir yolculuğa
çıkmış iki yorgun adam, dinlenmeye karar verdikleri bir nehir kena
rına vanr. Diğeri onu seyrederken birkaç dakika sonra uykuya dalan
gencin ağzı açılır. Aralanmış dudaklarının arasından küçük bir yara
tığın, gözlerin şimdiye kadar gördüğü en güzel kelebeğin çıktığını
söyleyecek olsam inanır mısınız?
Kelebek nehrin üzerindeki küçük bir kara parçasına süzülür ve
bulduğu bir çiçeğin nektarını içmeye başlar. Sonra ufacık kara par
çasının (ki ona devasa büyüklükte görünüyor olmalı) etrafında gü
neşin ve hafif esen rüzgarın tadını çıkarırcasına dolanıp durur. Biraz
sonra kendi cinsinde bir kelebekle karşılaşıp kur yaparcasına birlikte
uçuşarak dans ederler.
İlk kelebek uçarak tekrar bir dalın üzerine konar. Bir-iki dakika
sonra, parlak çimenlerin üzerinde yatan büyük bir hayvanın üzerin
de uçuşan çeşitli böceklerin arasına katılır. . . Aradan biraz zaman
geçer.
Uyanık olan avare seyyah nehirdeki küçük adacığa doğru bir taş
fırlatır; suda oluşan dalgalardan sıçrayan bir damla, kelebeğe isabet
eder. Kelebek ilk anda düşecek gibi olur; fakat zorlukla da olsa üze
rindeki damlayı silkeleyerek kanatlarını çırpar ve havalanır.
Son süratle çırptığı kanatlarıyla uyuyan seyyahın ağzına doğru
uçar. Seyyah, yerden aldığı yaprağı arkadaşının yüzüne tutarak me
rakla minik yaratığın neler yapacağını seyre koyulur.
Kelebek, dehşet içinde defalarca engelin üzerine atılır: Uykudaki
seyyah homurdanır.
Kelebeğe işkence yapan seyyahın elindeki yaprağı bırakmasıyla
311
birlikte minik yaratık kendini açık dudakların arasından içeriye zor

atar. Kelebeğin içeri dalmasıyla birlikte uyuyan seyyah uyanır ve
silkelenerek oturur.
Arkadaşına:
"Biraz evvel çok korkunç bir şey yaşadım, kabus gördüm. Sakin
ve huzurlu bir kalede yaşıyordum fakat sıkılıp etrafı keşfetmek iste
dim ve dışarı çıktım.
Rüyamda sihirli bir şekilde uzak diyarlardaki keyifli ve zevkli
bir memlekete gittim. Tanrıların içeceğinden kana kana içtim. İna
nılmaz güzellikteki bir kadınla tanıştım ve dans ettik, kendimi son
suz sıcaklığın kollarına bıraktım. Her biri başka diyarlardan, farklı
yaşlarda ve özellikte birçok arkadaş edindim ve birlikte çok keyifli
zamanlar geçirdik. Keder de vardı ama sadece var olmanın ne kadar
güzel olduğunu vurguluyordu sanki.
Hayat yıllarca böyle sürüp gitti. Sonra birden, hiç tahmin etme
diğimiz bir felaket oldu; devasa dalgalar karaya vurdu. Dalgaya ya
kalandım ve neredeyse boğuluyordum. Kendimi kaleme geri dönüş
yolunda buldum, sanki uçarcasına kaçıyordum; fakat kapısına var
dığımda içeri giremedim. Dev bir yaratık, büyük yeşil bir kapı ile
girişi engellemişti. Defalarca kapıyı omuzladım ama nafile.
Birdenbire, tam öleceğimi zannettiğim bir anda büyüleri çöz
meye yarayan sihirli kelimeleri hatırladım. Sihirli kelimeleri söyler
söylemez büyük yeşil kapı rüzgardan savrulan bir yaprak gibi düştü
ve hayatımın geri kalanını güven içinde yaşayabileceğim evime geri
döndüm. Fakat o kadar çok korktum ki, uyanmışım."32
Şah der ki: "Tahmin edeceğiniz gibi kelebeğin siz olduğu SÖY
LENİR. Kara parçası dünyanın kendisidir. Hoşunuza giden - ve git
meyenler - nadiren düşündüğünüzü sandığınız şeylerdir. Artık gitme
vaktiniz gelmiş olsa da (ya da gideceğinizi düşündüğünüzde) gördü-
312
ğünüz sadece çarpıtılmış gerçeklerdir ve bundan dolayı da sorunuz

cevaplanamaz. Fakat "kelebeğin" ötesinde "uyuyan adam" var. İki
sinin ötesindeyse Gerçek var. Doğru fırsatlar tanındığında 'kelebek'
bunların ötesine bakmayı öğrenebilir. Nereden geldiğine; 'uyuyan
adamın' doğasına ve tabii ki bu ikisinin ötesinde ne olduğuna.33
313
Son Söz
Macera Devam Ediyor
Tebrikler Oneironotlar!
Uykudaki zihninizle ilgili birçok şey öğrendiniz ve uzman bir onei
ronot olma yolundasınız. Kitabı okumanıza, teknikleri ve alıştırma
ları uygulamanıza rağmen henüz bilinçli rüya görmediyseniz lütfen
pes etmeyin! Bu beceriyi ne kadar çabuk öğreneceğiniz, dikkatini
zin başka konularla ne kadar meşgul olduğu veya rüyalarınızı ne
kadar hatırladığınız gibi değişik birçok konuya bağlı. Çabalarınız
muhakkak sonuç verecektir.
Giriş tekniklerini uygulamak için gerekli becerileri geliştirmeye
yeterince vakit ayırdığınızdan emin olun. Giriş tekniklerini uygula
mada başarısız olursanız temel alıştırmalara yoğunlaşın ve ekte yer
alan destekleyici alıştırmalar üzerinde çalışın. Unutmayın ki zayıf
314
bir temelin üstüne gökdelen inşa etmek mümkün değildir.
Elinizdeki bu kitap bilinçli rüyalara dair söylenecek son söz de
ğildir. Rüyalarınıza daha iyi ve kolaylıkla uyanabilmeniz için araş
tırmalarımız devam ediyor. 3 . Bölüm'de de söylediğimiz gibi birçok
kişiye rüyalarına uyanmalarında yardımcı olan Rüya Işığı (Dream
Light) dediğimiz bir alet üzerinde çalışıyoruz. Cihazın hem daha
önce bilinçli rüyaları hiç deneyimlememiş hem de tecrübeli olanlara
yardımcı olduğunu gördük. Bunun yanında hayattaki sorunları bi
linçli rüyalarda çözmeye yönelik çalışmalarımız da devam ediyor.
315
Ek
#':Mı: n z= n n a
Tamamlayıcı Çalışmalar
Niyetinizi Kuvvetlendirmek
Zülkifl ve Yeşaya peygamberlerle akşam yemeği yiyen William Blake,
yemekten sonra "Bir şeyin öyle olduğuna kuvvetle inanmak o şeyi öyle
yapar mı?" diye sorar. Yeşaya cevap verir, "Bütün şairler öyle olduğuna
inanır ve yıllarca süren hayal gücüyle bu inanç dağlan yerinden oynat
mış; fakat birçokları böylesi kuvvetli bir inançtan mahrumdur."1
Bilinçli rüyalara giriş tekniklerinin birçoğu "irade" olarak bili
nen, kolay kolay elde edilmeyen özelliğin etkin durumu olan niyeti
gerektirir. Kişiliğin diğer açılan gibi irade de farklı kişilere farklı
oranlarda bahşedilmiştir. Bazıları saf"irade gücü" ile bir şeyleri elde
edebilirken diğerleri "irade yoksunudur". Neyse ki irade, belli başlı
çalışmalarla güçlendirilebilecek bir özellik gibi görünüyor.
316
Ek: Tamamlayıcı Çalışmalar
Roberto Assagioli, The Act of Will ("İrade Gücü") adlı kitabında

bir iradeyi güçlendirmenin yöntemlerini ele almış.2 Aşağıdaki alış
tırma, iradenin gücünü bizzat tecrübe ederek değerini anlamanıza
yardımcı olacaktır.
ALIŞTIRMA:
İRADENİN DEGERİNİ BİLMEK
1. Zayıfiradenin sebep olduğu problemler

Önünüze bir not defteri alın ve oturun. Gözlerinizi kapayarak
zayıf iradenizin sonucu olabileceğini düşündüğünüz olumsuz
luklar üzerine yoğunlaşın. İçki, sigara içiyor ya da çok yemek
yiyorsanız; hak ettiğinizi alamadığınıza veya yaralanmaktan
kendinizi koruyamadığınıza, kendiniz için en iyi olanı başara
madığınıza inanıyorsanız, bu alışkanlık veya durumun sebep
olduğu olumsuz sonuçları düşünerek not defterinize listeleyin
ve listenizdeki her bir nokta üzerine düşünün. Elinizden kaçıp
giden fırsatları ya da size veya etrafınızdakilere verdiği zarar
ve acıları düşünün. Bunları düşünmek sizi rahatsız ediyorsa bir
süre hissettiğiniz bu rahatsızlığın üzerinde durun. Ne kompozis
yon ne de bir cümle yazmak gibi bir zorunluluğunuz yok. Basit
bir liste çıkarın, yeter. Listeniz tamamlandıktan sonra okuyun.
Okurken olumsuz sonuçları değiştirebileceğinize ya da engel
olabileceğinize kendinizi inandırın. Hayalinizde canlanan gö
rüntülerin sebep olduğu nefretten güç almaya çalışın ve bu gücü
aldığınız kararı güçlendirmek için kullanın.
2. Güçlü iradenin sağlayacağı avantajları düşünün

Şimdi, aynı canlılıkta fakat bu defa güçlü iradenin doğuracağı
317
olumlu sonuçlan hayalinizde canlandırmaya çalışın. Alıştırma

nın birinci adımında olduğu gibi, güçlü iradenizin doğurabile
ceği her olumlu sonuç üzerinde düşünün ve listenizi oluşturun.
Elde edeceğiniz avantajlar olumlu duygular hissetmenize neden
oluyorsa - tatmin, onaylanma, coşku, başarı gibi - bu duygula
rın tadını çıkarmak için kendinize biraz zaman tanıyın. Sonra,
ihtiyacınız olan iradeyi kazanmak için bu duygulan dönüştür
meye odaklanın.
3. Kendinizi, iradesi giiçlü biri olarak hayal edin

Şimdi, arzu ettiğiniz irade gücüne sahip olduğunuzu, düşünce ve
davranışlarınızın bu doğrultuda olduğunu ve iradenizin daha da
güçlendiğini hayal edin. İradenizin güçlenmesiyle arzuladığınız
dünyanın ulaşabileceğiniz yakınlıkta olduğunu hayal edin. Ken
dinize dair bu "ideal modelin," Assagioli'nin dediği gibi irade
nizi güçlendirmesine izin verin.
Zihnimizin ve bedenimizin diğer organları ve fonksiyonları gibi

iradeyi de güçlendirmek mümkün . Vücudumuzun belli kaslarını
güçlendirmek için alıştırmalar yaparız. Aynı şekilde iradeyi güçlen
dirmek için de diğer psikolojik fonksiyonlardan bağımsız olarak ça
lışmanın faydası vardır.3 Bunu "anlamsız" alıştırmalarla başarmanız
mümkün. Amerikan psikolojisinin kurucusu William James, "Her
gün anlamsız alıştırmaları tekrar ederek içinizde bu gücü uyanık tut
manız," gerektiğini yazıyor.4 Boyd Berret'in yazdığı Strength of Will
and How to Develop it ("İrade Gücü ve Onu Geliştirmenin Yollan")
isimli kitapta benzer örnekleri bulmanız mümkün.5 Kişi, yedi gün
boyunca her gün on dakika süreyle bir sandalyeye oturmalı ve bun
dan memnuniyet duymalıdır. Alıştırmayı uygulayan bir okuyucu,
318
üçüncü gün hissettiklerini şöyle dile getiriyor, "Kendime dayattığım

bu alıştırmayla güç kazandığımı hissettim. İrademin güçlenmesiyle
coşku ve enerji doldum. Bu egzersiz moralimi "yükseltirken" kendi
mi iyi hissetmemi de sağlıyor. "6 ..
Günlük hayatınızdaki birçok faaliyeti ve tecrübeyi, irade geliş

tirme egzersizine dönüştürebilirsiniz. Mesela, iş yerindeki zorlu
durumlarda sakinliğinizi bozmadan alıştırma yapabileceğiniz gibi
trafikte sıkışıp kaldığınızda sabrınızı koruyarak da iradenizi güçlen
dirmeniz mümkün. Aşağıda, iradeniz üzerinde çalışabileceğiniz bir
program verıyoruz.
ALIŞTIRMA: İRADENİZİ GÜÇLENDİRMEK

Aşağıda, "anlamsız" alıştırmalar listesi yer alıyor:
• Birer birer, kararlı ve yavaş bir şekilde bir kutu ataşı başka
bir kutuya taşıyın.
• Sandalyenize, otuz kez oturup kalkın.
• Beş dakika boyunca sandalyenizin üzerinde, ayakta durun.
• Yavaş fakat yüksek sesle, beş dakika boyunca "Bunu başara
cağım " diye tekrarlayın.
• Odanın içinde beş dakika boyunca bir duvardan diğerine yü
rürken her duvarda bir objeye dokunun (mesela bir uçtaki
vazo, diğer uçtaki pencere).
• Sabahları yataktan on beş dakika daha erken kalkın.
• Bütün bir günü hiçbir şeyden şikayet etmeden geçirin.
• Yüz kez "Anlamsız bir alıştırma yazacağım," diye yazın.
• Daha önce hiç konuşmadığınız beş kişiyle selamlaşın.
• Sevdiğiniz, yaklaşık yirmi satırlık bir şiir veya 200 kelimelik
bir yazıyı ezberleyin.
319
1. Yukarıdaki listeden bir cümle seçerek alıştırmaya başlayın

İlk gün yukarıdaki alıştırmalardan sadece birini seçin ve sadece seç
tiğiniz alıştırma üzerinde çalışın. Çalışırken tamamen görevinize
ve hissettirdiği duygular üzerine yoğunlaşın. Alıştırmanın sonuçlan
hakkında herhangi bir endişe veya şüphe duymaksızın zihninizin sa
kinliğini korumaya özen gösterin. Tamamladığınızda düşüncelerinizi
ve hissettiğiniz duygulan not edin. Görevi tamamlamayı başardığınız
takdirde ertesi gün ikinci adıma geçin. Görevi tamamlayamaz veya
başarısız olursanız aynı alıştırmayı ertesi gün tekrarlayın.
2. Bir alıştırma daha ekleyin

Birinci adımı tamamladıktan sonra bir cümle daha seçin ve aynı
gün içinde hem bir önceki hem de yeni seçtiğiniz alıştırmayı bir
likte çalışın. Yine aynı şekilde zihninizin sakinliğini korumaya
özen göstererek notlarınızı alın. Bu iki alıştırmayı iki gün bo
yunca çalışın (ya da her ikisini birlikte iki gün başarıyla tamam
layana kadar devam edin).
3. Üçüncü bir alıştırma ekleyin

Dördüncü gün üçüncü bir alıştırma daha ekleyin. Her üç alıştır
mayı iki gün boyunca çalışın. Alıştırmalardan artan sürede not
lar almaya devam edin.
4. Eski alıştırmalardan birini bırakıp yeni bir tanesine baş

layın
İki günde üç alıştırmayı tamamlayınca alıştırmalardan bir tanesini
bırakıp, üç alıştırma üzerinde çalışacak şekilde yeni bir tane seçin.
Yine üç alıştırmayı iki gün boyunca çalışın. Üç alıştırmayı iki gün
içinde başarıyla tamamladıktan sonra birini bırakıp yeni bir alıştır
ma seçerek yeni üçlü alıştırma seti üzerinde çalışmaya başlayın.
320
5. Kendi kendinize tecrübe edin

Çalışmanızı kendiniz yönlendirmeye başlayın. Kendi alıştırmalan
nızı belirleyebilir ve gün içerisinde istediğiniz sayıda alıştırma üze
rinde çalışabilirsiniz. Fakat sayıyı fazla artırıp cesaretinizi kırma
yın. Alıştırmalar üzerinde çalışırken sebatkar olmaya özen gösterin;
sabırsız davranmayın veya ödül için kendinizi zorlamayın.
Odaklanma ve İmgeleme Üzerine Alıştırmalar

Bu kitapta yer alan bilinçli rüya yöntemlerinin çoğu imgelemeyi
içeriyor. Mesela, 4. Bölüm'deki rüya nilüferi ve alev alıştırmaları
nilüfer çiçeğinin ortasında bir alev imgelcmenizi ve rüyaya dalana
kadar bu imgeye odaklanmanızı gerektiriyor. Eğer yeterli canlılıkta
hayal kurmakta zorlanıyorsanız umutsuzluğa kapılmayın, bu bece
rinizi de çalışarak geliştirebilirsiniz. Aşağıdaki alıştırma, dışsal bir
objeyi içselleştirip hayalinizde canlandırmanızı sağlayarak zihinsel
imgeleme kapasitenizi geliştirecek.
ALIŞTIRMA: MUM IŞI GINA ODAKLANMA

1. Mum alevini izleyin
Bir mum yakın. Alevi görebileceğiniz gibi bir, bir buçuk metre
uzaklıkta oturun. Gözlerinizi ayırmadan ve kırpmadan mum ale
vini seyredin. Bakabildiğiniz sürece seyredin fakat gözlerinizi
de fazla yormayın.
2. İhtiyaç duyduğunuzda dinlenin

Gözleriniz rahatsız olduğunda kapayın ve mumu hayal ederek
bir süre sakin bir şekilde dinlenin. Bunu düzenli olarak çalıştı
ğınız takdirde uzun süreler boyunca muma odaklanabileceğinizi
göreceksiniz.
(Mishra 'dan uyarlanmıştır. 7)

321
ALIŞTIRMA: İMGELEME ÇALIŞMASI

İki üç gün boyunca A bölümünü günde bir veya iki kez uygu
layın. Seanslara en fazla beş dakika ayırın. Sonra B bölümüne
geçin.
BÖLÜM A
1. Bir objenin önünde oturun
Elma, taş, mum veya bir kahve fincanı gibi seyredebileceğiniz
bir obje seçin. Küçük, basit ve taşınabilecek bir şey olsun. Önün
de, yaklaşık bir metre uzağında, rahat bir pozisyonda oturun.
2. Objeye odaklanın
Gözleriniz açık objeyi içinize sindirmeye çalışın. Objenin her
hangi bir yerine odaklanmaktansa tamamını görsel anlamda
içinize almaya çalışın. Dikkatinizi dağıtan düşünce ve algıların
farkına vardığınızda bırakın, geçip gitsinler.
3. Gözlerinizi kapayıp zihninizde beliren imgeyi seyredin

Birkaç dakikalık bir gözlemden sonra gözlerinizi kapayarak
zihninizde kalan görüntü kayboluncaya kadar seyredin. Sonra
gözlerinizi açıp tekrar dikkatle objeye bakın. Bunu birkaç kez
tekrarlayın; zihninizde kalan görüntü her defasında daha net,
canlı ve keskin olacaktır. Görüntüyü oluşturmaya çalışmayın.
Kendiliğinden oluşmasına izin verin.
BÖLÜM B
1. Bir objeye odaklanarak ısınma alıştırmaları yapın
Bölüm A'yı birkaç kez tekrarlayın.
2. Objeyi zihninizde havada asılı bir şekilde hayal edin
Gözlerinizi açın ve seyrettiğiniz objeden gözlerinizi ayırarak
322
önünüzde, yaklaşık bir metre uzaklıkta, göz hizanızda havada

asılı durduğunu hayal edin. Tuhaf gelse de hemen pes etmeyin.
İzin verin objenin şekli kendiliğinden boşlukta oluşsun. Objenin
şeklinden çok, sizde uyandırdığı hislere odaklanmayı tercih ede
bilirsiniz. Objenin baktığınız boşluğu doldurmasını kabullenin
ve dikkatinizi, uyandırdığı hislere verin. Niyetiniz doğrultusun
da objenin boşluğu doldurduğunu farz edin. Bu farkındalık ve
hissedilen duygular objenin görüntüsünü oluşturacaktır.
3. Objeyi içselleştirerek hayal edin

Objeyi gözünüzün önünde canlandırdıktan sonra ikinci adımı
tekrarlayın fakat bu defa görüntüyü içinize alın. Bazı bilinçli
rüya teknikleri boğaz bölgesinde imgelemeyi içerdiğinden siz
de objeyi boğaz bölgenizde hayal etmeye çalışın. Sonrasında
objeyi oradan çıkarın. Görüntüyü, artık kolaylıkla uygulayana
kadar tekrar tekrar dışarıdan içinize taşıyın.
(Tulku 'dan uyarlanmıştır. 8)
323
Notlar
BİLİNÇLİ RÜYALARIN DÜNYASI
1. Lyane Levitan ve Robert Rich başta olmak üzere, Dr. William Dement
sponsorluğunda.
2. T. Tulku, Openness Mind (Berkeley, Kalif: Dharma Publishing, 1 978),
74.
3. G. S. Sparrow, Lucid Dreaming: The Dawning ofthe Clear Night (Vir
ginia Beach: A.R.E. Press, 1 976) 26-27.
4. i. Şah, Seeker After Truth (London: Octagon Press, 1 982), 33.
5. W. James, Principals ofPsychology (New York: Dover, 1 89 1/1 950).
BİLİNÇLİ RÜYALAR DÜNYASINA YAPILACAK YOLCULUK İÇİN

HAZIRLIK
l. S . Rama, R. Ballantine, ve S. Ajaya, Yoga and Psycho/ogy (Honesdale,

Pa.: Himalaya Enstitüsü, 1 976), 1 66.
2. P. D . Ouspensky, A New Model oftize Universe (London: Routledge &
Kegan Paul, 1 93 1 1 1 97 1 ), 244.
3. LaBerge, Lucid Dreaming (Los Angeles: J. P. Tarcher, 1 985).
4. İ. Şah, Sufi 'nin Yolu (Doğan Kitapçılık, 20 1 1 ).
5. Rüya Bültenleri için bakınız: G. Delaney, Living Your Dreams (New
324
Notlar
York: Harper & Row, 1 988); A. Faraday, The Dream Game (New York:
Harper & Row, 1 974); P. Garfield, Creative Dreaming (New York: Bal
lantine, 1 974); M. Ullman and N. Zimmerman, Working with Dreams
(New York: Delacorte, 1 979).
6. O. Fox, Astral Projection (New Hyde Park, N. Y. : Üniversite Yayınla
n, 1 962), 32-33.
7. Bakınız J. M. Williams, ed., Applied Sport Psychology (Palo Alto,
Kalif. : Mayfield Publishing, 1 986).
8. E. A. Locke ve diğerleri., "Goal Setting and Task Performance," Psi
koloji Bülteni 90 ( 1 98 1 ) : 1 25- 1 52.
9. D . Gould, "Goal Setting for Peak Performance," in Applied Sport
Psychology, ed. J. M . Williams (Palo Alto, Kalif.: Mayfield Publis
hing, 1 986).
1 0. Bakınız LaBerge'in önceki kitabı, Lucid Dreaming.
1 l . A. Worsley, "Personal Experiences in Lucid Dreaming," Conscious
Mind, Sleeping Brain, J. Gackenbach ve S. LaBerge editörlüğünde
(New York: Plenum, 1 988), 32 1 -42.
1 2 . E. Jacobsen, Progressive Relaxation (Chicago: Chicago Üniversitesi
Yayınlan, 1 95 8).
1 3. S. Rama, Exercise Without Movement (Honesdale, Pa.: Himalaya Ens
titüsü, 1 984).
14. Rama'dan alıntıdır.
RÜYALARA UYANMAK
l. O. Fox, Astral Projection (New Hyde Park, N. Y.: Üniversite Yayınla

n, 1 962), 35-36.
2. P. Tholey, "Techniques for Inducing and Maintaining Lucid Dreams,"
Perceptual and Motor Skil/s 57 ( 1 983): 79-90.
3. C. McCreery, Psychical Phenomena and the Physical World (Landon:
Hamish Hami/ton, 1 973).
4. W. Y. Evans-Wentz editörlüğünde The Yoga of the Dream State (New
York: Julian Press, 1 964).
5. A.g.y.
6. A.g.y.
325
7. Tholey'nin yukarıdaki çalışması.

8. A.g.y.
9. A.g.y., 82.
1 0. Tholey'nin yukarıdaki çalışması.
1 1 . S. LaBerge, Lucid Dreaming: An Exploration Study of Consciousness
During Sleep (Doktora tezi, Stanford Üniversitesi, 1 980). University
Microfilms International No. 80-24, 69 1 ).
1 2. J. Harris, "Remembering to Do Things: A Forgotten Topic," Every
day Memory, J. Harris ve P. Morris editörlüğünde ( London: Academic
Press, 1 984)
1 3. LaBerge'in yukarıdaki çalışması.
1 4. P. Garfield, "Psychological Concomitants of the Lucid Dream State,"
Sleep Research 4 ( 1 975): 1 84.
1 5. P. Garfield, Pathway to Ecstasy (New York: Holt, Rinehart & Winston,
1 979).
1 8. C. Tart, "From Spontaneous Event to Lucidity: A Review of Attempts
to Consciously Control Nocturnal Dreams," J. Gackenbach ve S.
LaBerge'in editörlüğünü yaptığı Conscious Ming, Sleeping Brain eseri
(New York: Plenum 1 988), 99.
20. J. Dane, An Empirical Evaluation ofTwo Techniques for Lucid Dream
Induction (doktora tezi, Georgia Devlet Üniversitesi, 1 984).
2 1 . S. LaBerge ve diğerleri, 'This is a Dream': Induction of Lucid Dreams
by Verbal Suggestion During REM Sleep, Sleep Research 1 O ( 1 9 8 1 ) :
1 5 0.
22. W. Dement ve E. Wolpert, "The relation of Eye Movements, Body
Motility and External Stimuli to Dream Content," Journal ofExperi
mental Psychology 55 ( 1 958): 543-53.
23. R. Rich, "Lucid Dream Induction by Tactile Stimulation During REM
Sleep" (Yayınlanmamış tez, Stanford Üniversitesi Psikoloji Departma
nı, 1 9 85).
24. S. LaBerge ve diğerleri "Induction of Lucid Dreaming by Light Stimu
lation During REM Sleep," S/eep Research 1 7 ( 1 988): 1 04.
326
Notlar
25. DreamLight™ (Rüyalşığı) Woodside, Kalifomiya Lucidity

Enstitüsü'nün tescilli markasıdır.
26. S. LaBerge'in yayınlanmamış çalışması.
27. S. LaBerge, Lucid Dreaming (Los Angeles: J. P. Tarcher, 1 985), 1 49.
28. S. LaBerge, "Induction of Lucid Dreams Including the Use of the Dre
amLight," Lucidity Letter 7 ( 1 988): 1 5-22.
29. J. Gackenbach ve J. Bosveld, Control Your Dreams (New York: Harper
& Row, 1 989), 36.
30. A.g.y.
3 1 . S. Laberge ve R. Lind, "Varieties of Experience from Light-Induced
Lucid Dreams," Lucidity Letter 6 ( 1 987): 3 8-39.
AÇIK BİLİNÇLE UYKUYA DALMA
1. S . LaBerge, Lucid Dreaming: A n Exploratory Study of Consciousness

During S/eep (Doktora tezi, Stanford Üniversitesi, 1 980). (University
Microfilms Intemational No.80-24, 69 1 )
2. S. LaBerge, yayınlanmamış çalışması.
.
3. A.g.y.
4. S. LaBerge, Lucid Dreaming, (Los Angles. J. P. Tarcher, 1 985).
5. P. Tholey, "Techniques for Inducing and Maintaining Lucid Dreams,"
Perceptual and Motor Ski/Is 57 ( 1 983): 79-90.
6. D. L. Schacter, "The Hypnagogic State: A Critical Review of lts Lite
rature," Psychological Bul/etin 83 ( 1 976): 452-48 1 ; P. Tholey, "Tech
niques for Inducing and Maintaining Lucid Dreams," Perceptual and
Motor Ski/Is 57 (983): 79-90.
7. P. D. Ouspensky, A New Model ofthe Universe (London: Routledge &
Kegan Paul, 1 93 1 / 1 97 1 ), 252.
8. A.g.y., 244.
9. N. Rapport, "Pleasant Dreams!" Psychiatric Quarterly 22 ( 1 948):
3 14.
1 0. A.g.y.
11. Tholey'nin yukarıdaki çalışması, 83.
12. A.g.y.
13. T. Tulku, Hidden Mind ofFreedom (Berkeley, Kalif.: Dharma Publis
hing, 1 98 1 ), 87.
327
1 4. W. Y. Evans-Wentz editörlüğünde The Yoga ofthe Dream State (New

York: Julian Press, 1 9 64).
1 5 . R. deRopp, The Master Game (New York) Deli, 1 968).
1 6. T. N. Hanlı, Farkında/ığın Mucizesi (Kuraldışı Yayınevi, 2008).
1 7. Evans-Wentz'in yukarıdaki çalışması.
1 8. A.g.y.
1 9. T. Tulku, Openness Mind (Berkeley Kalif. : Dharma Publishing,
1 978).
20. L. A. Govinda, Foundations of Tibetan My;ticism (London: Ryder
&Co., 1 969).
2 1 . Tulku'nun yukarıdaki çalışması.
22. LaBerge, Lucid Dreaming: An Exploratory Study, A.g.y..
23. A.g.y.. Aynca bakınız S. LaBerge, Lucid Dreaming (Los Angeles: J. P.
Tarcher, 1 985).
24. Tholey'nin yukarıdaki eseri.
25. S. Rama, Exercise Without Movement (Honesdale, Pa. : Himalayan
Enstitüsü, 1 984).
26. Tholey'nin yukarıdaki eseri, 84.
27. LaBerge, Lucid Dreaming yukarıdaki eser.
28. Tholey'nin yukarıdaki eseri.
29. Rama'nın yukarıdaki eseri.
30. Tholey'nin yukarıdaki eseri, 85.
3L A.g.y.
32. A.g.y.
RÜYALARIN İNŞASI
1. G. J. Steinfield, "Concepts of Set and Availability and Their Relation

to the reorganization of Ambiguous Pictorial Stimuli," Psychological
Review 74 ( 1 967): 505-525.
2. F. C. Barlett, Remembering (London: Cambridge Universitesi Yayın
ları, 1 932), 38.
3. B . R. Clifford ve R. Bu11, The Psychology of Person Jdentification
(London: Routledge & Kegan Paul, 1 978).
4. D. Rumelhart, D. Goleman, Vıtal Lies, Simple Truths 'dan alıntı (New
York: Simon & Schuster, 1 985), 76.
328
Notlar
5. Rumelhart'ın yukarıdaki çalışması, 77.

6. S. LaBerge, Lucid Dreaming (Los Angeles: J. P. Tarcher, 1 985).
7. İdris Şah, The Sufis (New York: Doubleday, 1 964), 87.
8. P. D. Ouspensky, A New Model ofthe Universe (London: Routledge &
Kegan Paul, 1 93 1 - 1 97 1 ), 28 1 .
9. C . Green, Lucid Dreams (Oxford: Psikoloji Araştırma Enstitüsü,
1 968), 85
1 0. P. Garfield, Creative Dreaming (New York: Ballantine, 1 974), 1 43.
BİLİNÇLİ RÜYALARIN İLKELERİ VE UYGULAMALARI
1. L. Magallon, "Awake in the Dark: Imageless Lucid Dreaming," Luci

dity Letter 6 ( 1987): 86-90.
2. H. Yon Moers-Messmer, "Traüme mit der gleichzeitigen Erkenntnis
des Traumzustandes," Archivefiir Psychologie 1 02 ( 1 938): 29 1 -3 1 8.
3. G. S . Sparrow, Lucid Dreaming: Dawning ofthe Clear Light (Virginia
Beach: A. R. E. Press, 1 976).
4. C. Castaneda, lxtlan Yolculuğu (Söz Yayın, 1 995).
5. Sparrow'un yukarıdaki çalışması.
6. A. Hobson, The Dreaming Brain (New York: Basic Books, 1 988).
7. K. M . T. Heame, Lucid Dreams: An Electrophysiological and Psycho
logical Study (Yayınlanmamış doktora tezi, Liverpool Üniversitesi,
1 978).
8. A. Worsley, Kişisel görüşme, 1 982.
9. Sparrow'un yukarıdaki çalışması.
1 O. S. LaBerge, Lucid Dreaming: An Exploratory Study of Consciousness
During Sleep (Doktora tezi, Stanford Üniversitesi, 1 9 80). (University
Microfilms International No.80-24, 69 1 ).
1 1 . A. Worsley, "Personal Experiences in Lucid Dreaming," Conscious
Mind, Sleeping Brain J. Gackenbach ve S. LaBerge editörlüğünde
(New York: Plenum, 1 988), 321 -342.
1 2. P. Tholey, "Techniques for Inducing and Maintaining Lucid Dreams,"
Perceptual and Motor Skills 57 ( 1 983): 87.
1 3. F. Bogzaran, "Dream Marbling," lnk & Ga/l: Marbling Journal 2
( 1 988): 22.
329
1 4. Worsley, "Personal Experiences", yukarıdaki çalışması.

1 5. A.g.y., 327.
1 6. Tholey'nin yukarıdaki çalışması, 79-90.
1 7. A.g.y., 87.
1 8. A.g.y., 88.
19. Worsley, "Personal Experiences", yukarıdaki çalışması.
MACERA VE KEŞİFLER
1. H . Hills'den alıntı yapılan W. C. Dement'in Some Must Watch Whi

le Some Must Sleep eserinde ( San Francisco: Freeman & Co, 1 972),
1 02.
2. K. Kelzer, The Sun and the Shadow: My Experiment with Lucid Drea
ming (Virginia Beach, Va. : A. R. E. Press, 1 987), 1 40- 1 4 1 .
3. R . Omstein v e D . Sobe!, Sağlıklı Hazlar (Aykırı Yayınlan, 2004).
4. P. Garfield, Pathway to Ecstasy (New York: Holt, Reinhart & Winston,
1 979), 45.
5. F. Ungar editörlüğünde Goethe 's World View (New York: Frederick
Ungar Publishing, 1 9 83), 94.
6. J. Campbell, The Hero With a Thousand Faces (Princeton, N. J.: Prin
ceton Üniversitesi Yayınlan, 1 973).
7. A.g.y., 30.
YAŞAMIN PROVASI
1. C. A. Garfield ve H. Z. Bennett, Peak Performance: Mental Training

Techniques of the Wor/d's Greatest Athletes (Los Angeles: J. P. Tarc
her, 1 984).
2. R. S. Vealey, "Imagery Training for Performance Enhancement," App
lied Sport Psychology eserinde, J. M. Williams editörlüğünde (Palo
Alto, Kalif: Mayfield Publishing, 1 986), 209-234.
3. C. Corbin, "The Effects of Mental Practice on the Development of a
Unique Motor Skill," NCPEAM Proceedings ( 1 966); J. B . Oxendi
ne, "Effect of Mental and Physical Practice on the Leaming of Three
Motor Skills," Research Quarterly 40 ( 1 969): 755-763 ; A. Richard-
330
Notlar
son, "Mental Practice: A Review and a Discussion, part 1, Research

Quarterly 38 ( 1 967): 95-1 07; K. B. Start, "The Relationship between
Intelligence and the Effect of Mental Practice on the Performance of
a Mental Skill," Research Quarterly 3 1 ( 1 960): 644-649; K. B . Start,
"The Influence of Subjectively Assessed Games Ability on Gain in
Motor Performance after Mental Practice," Journal ofGenetic Psycho
logy 67 ( 1 962): 1 69- 1 73 .
4. Vealet, yukarıdaki çalışması, 2 1 1 -2 1 2.
5. R. M. Suinn, "Behavioral Rehearsal Training for Ski Racers," Behavi
or Therapy 3 ( 1 980): 5 1 9 .
6. M. Jouvet, "Neurophysiology of the States of Sleep," Physiological
Reviews 41 (1 967): 1 1 7- 1 77.
7. Vealey'in yukarıdaki çalışması.
8. P Tholey, "Applications of Lucid Dreaming in Sports'', yayınlanma-
mış çalışma.
9. A.g.y.
1 0. A.g.y.
1 1 . A.g.y.
1 2. A. Bandura, Social Foundations of Thought and Action (New York:
Prentice Hall, 1 986) 1 9.
13. A.g.y., 1 9.
14. İ. Şah, Caravan ofDreams (London: Octagon, 1 966), 1 1 .
YARATICI YOLDAN PROBLEM ÇÖZME
tivity (Los Angeles: J. P.

ı. R. Harman ve H. Rheingold, Higher Crea
Tarcher, 1 984).
hton Miffiin, 1 96 1 ),
2. c . Rogers, On Becoming a Person (Boston: Houg
350.
ectives in Biology and
3. O. Loewi, "An Autobiographical Sketch," Persp
Medicine 4 ( 1 960): 17.
k for Mind-Body Self
4. E. Green, A. Green ve D. Walters, "Biofeedbac
Fields... Within Fi
Regulation: Healing and Creativity," Fields Within
elds eserinde (New York: Stulman, 1 972), 1 44.
5. Rogers'ın yukarıdaki çalışması.
331
6. F. Bogzaran, "Dream Marbling," Jnk & Gali: Marb/ing Journal 2

( 1 988): 22.
7. R. L. Stevenson, "A Chapter on Dreams," Across the Plains eserinden
(New York: Charles Scribner's Sons, 1 90 1 ), 247.
KABUSLARIN ÜSTESİNDEN GELMEK
ı. E . Hartmann, The Nightmare (New York: Basic Books, 1 984).

2. S. LaBerge, L. Levitan ve W. C. Dement, "Lucid Dreaming: Physio
logical Correlates of Consciousness during REM Sleep," Journal of
Mind and Behavior 7 ( 1 986): 25 1 -258.
3. S. Freud, "Introductory Lectures on Psychoanalysis," Standard Edi
tion of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, vol. 1 5
(London: Hogarth Press, 1 9 1 6- 1 7), 222.
4. Hartmann, yukarıdaki çalışması; A. Kales ve diğerleri, "Nightmares:
Clinical Characteristics of Personality Pattems," American Journal of
Psychiatry 1 3 7 ( 1 980): 1 1 97- 1 20 1 .
5. J. A . Gray, "Anxiety," Human Nature 1 ( 1 978): 3 8-45.
6. C. Green, Lucid Dreams (London: Hamish Hamilton, 1 968): S. La
Berge, Lucid Dreaming (Los Angeles: J. P. Tarcher, 1 985).
7. İ. Şah, Sufi 'nin Yolu (Doğan Kitapçılık, 20 1 1 ).
8. H. Saint-Denys, Dreams and How to Guide Them (London: Duck
worth, 1 982), 58-59.
9. P. Tholey, "A Model of Lucidity Training as a Means of Self-Healing
and Psychological Growth," J. Gackenbach ve S. LaBerge editörlü
ğünde Conscious Mimi, Sleeping Brain (New York: Plenum, 1 988),
263-287.
1 O. G. S. Sparrow, Lucid Dreaming: Dawning ofthe Clear Light (Virginia
Beach: A. R. E. Press, 1 976), 33.
1 1 . Beden dışı seyahat için LaBerge' in Lucid Dreaming eserinin, 9 'uncu
bölümüne bakınız.
12. K. Stewart, "Dream Theory in Malaya," Altered States of Conscious
ness, C. Tart editörlüğünde (New York: Doubleday, 1 972), 1 6 1 - 1 70.
1 3 . P. Garfield, Creative Dreaming (New York: Ballantine, 1 974).
332
Notlar
1 5. A.g.y., 265.
1 6. S. Kaplan-Williams, The Jungian-Senoi Dreamwork Manual (Berke-
ley, Kalif.: Journey Press, 1 985).
1 8. Garfield'in yukarıdaki çalışması, 99- 1 00.
19. Tholey'nin yukarıdaki çalışması, 272.
20. C. McCreery, Psychica/ Phenomena and the Physica/ World (London:
Hamish Hamilton, 1973), 1 02- 1 04.
2 1 . Kaplan-Williams'ın yukarıdaki çalışması, 204.
22. J. H. Geer ve I. Silverman, "Treatment of a Recurrent Nightmare by
Behavior Modification Procedures," Journa/ ofAbnorma/ Psychology
72 ( 1 967): 1 88- 1 90.
23. I . Marks, "Rehearsal Relief ofa Nightmare," British Journa/ ofPsychi
atry 1 3 5 ( 1 978): 461 -465.
24. N. Bishay, "Therapeutic Manipulation ofNightmares and the Manage
ment of Neuroses," British Journa/ ofPsychiatry 147 ( 1 985): 67-70.
25. M. Amold-Forster, Studies in Dreams (New York: Macmillan, 1 92 1 ).
26. P. Garfield, Your Child's Dreams (New York: Ballantine, 1 984).
İYİLEŞTİRİCİ RÜYA
1. E. Rossi, Dreams and the Growth ofPersona/ity (New York: Bnınner/

Mazel, 1 972/1 985).
2. A.g.y., 1 42.
3. R . Rilke, Genç bir Şaire Mektuplar (Cem Yayınevi 2002). Eseri dikka
time sunan Gayle Delaney'e teşekkür ederim.
4. F. Van Eeden, "A Study of Dreams," Proceedings of the Society for
Psychical Research 26 ( 1 9 1 3): 439.
5. A.g.y., 46 1 .
6. A.g.y..
7. P. Tholey, "A Model of Lucidity Training as a Means of Self-Healing
and Psychological Growth," Conscious Mimi, Sleeping Brain, J. Gac
kenbach ve S. LaBerge editörlüğünde (New York: Plenum, 1 988, 263-
287 .)
8. G. S. Sparrow, Lucid Dreaming: Dawning ofthe Clear Light (Virginia
Beach: A. R. E. Press, 1 976), 3 1 .
333
9. D. Pendlebuıy, The Walled Garden ofTrnth (New York: Dutton, 1 976), 1 1 .

1 0. G . Larsen, Beyond the Far Side (Kansas City: Andrews, McMeel &
Parker, 1 983).
1 1 . İ. Şah, Caravan ofDreams (London: Octagon, 1 968), 132.
1 2 . İ. Şah, Sufi 'nin Yolu (Doğan Kitapçılık, 20 1 1 ).
14. Şah, A.g.y. .
1 5. Tholey, A.g.y. .
1 6. E. Langer, Mindfulness (Menlo Park, Kalif. : Addison-Wesley, 1 989).
1 7. E. Langer, "Rethink the Role of Thought in Social Interaction," New
Directions in Attribution Research, H. Harvey, W. Ickes ve R. F. Kidd
editörlüğünde (Hillsdale, N.J. : Erlbaum, 1 978), 50.
1 8. Langer, A.g.y..
19. İ. Şah, Learning how to Learn (San Francisco: Harper & Row, 1 98 1 ) ,
50.
20. B. Strickland, "Intemal-Extemal Control Expe_ctancies: From Contin
gency to Creativity," American Psycho/ogist 44 ( 1 989): 1 - 1 2.
2 1 . S. LaBerge, Lucid Dreaming (Los Angeles: J. P. Tarcher, 1 985), 1 53-
1 54.
22. D. T. Jaffe ve D. E. Bresler, "The Use ofGuided lmagery as an Adjunct
to Medical Diagnosis and Treatment," Journal ofHumanistic Psycho
logy 20 ( 1 980): 45-59.
23. O. C. Simonton, S. Mathews-Simonton ve T. F. Sparks, "Psycholo
gical Intervention in the Treatment of Cancer," Psychosomatics 2 1
( 1 980): 226-233 .
24. A. Richardson, "Strengthening the Theoretical Links between Imaged
Stimuli and Psychological Responses," Journal of Mental Imagery 8
( 1984): 1 13 - 1 26.
25. LaBerge, yukarıdaki çalışması.
HAYAT BİR RÜYA: DAHA GENİŞ BİR DÜNYANIN KAPISINI

ARALAMAK
1. G . Gillespie, "Ordinary Dreams, Lucid Dreams and Mystical Experi

ence," Lucidity Letter 5 ( 1 986): 3 l .
334
Notlar
2. R. F. Burton, The Kasidah ofHiijf A bdü El-Yezdf (New York: Citadel

Press, 1 965), 1 3 .
3. P. Brent, "Leaming and Teaching," The World of the Sufi eserinde
(London: Octagon Press, 1 979), 2 1 6.
4. T. Tulku, Openness Mind (Berkeley, Kalif.: Dharma Publishing, 1 978),
74.
5. İ. Şah, The Sufis (New York: Doubleday, 1 964). 1 4 1 .
6. Tulku'nun yukarıdaki çalışması, 77.
7. A.g.y., 90.
8. W. Y. Evans-Wentz editörlüğünde The Yoga of the Dream State (New
York: Julian Press, 1964).
9. Tulku'nun yukarıdaki çalışması, 76.
1 0. A.g.y. 78.
1 1. A.g.y., 86.
1 2. Evans-Wentz A.g.y. 22 1 .
13. A.g.y..
1 4. A.g.y..
15. A.g.y. 2 2 1 -222.
1 6. A.g.y. 222
1 7. A.g.y..
1 8. İ. Şah, The Subtleties ofthe lnimitable Mu/la Nasrudin (London: Oc-
tagon Press, 1 983), 90.
1 9. A.g.y. 54.
20. i. Şah, Wısdom ofthe Jdiots (London: Octagon Press, 1 9 7 1 ), 1 22- 1 23 .
2 1 . D . Hewitt, Kişisel görüşme, 1 990.
22. G. S. Sparrow, Lucid Dreaming: Dawning ofthe Clear Light (Virginia
Beach, A. R. E. Press, 1 976) 1 3 .
23. A.g.y. 50.
24. A.g.y..
25. S. LaBerge, Controlling Your Dreams (ses kaydı) (Los Angeles: Audio
Renaissance Kayıtları, 1987).
26. G. Gillespie, "Ordinary Dreams, Lucid Dreams and Mystical Experi
ence," Lucidity Letter 5 ( 1986): 27-3 1 ; G. Gillespie, "Without a Guru:
An Account.of My Lucid Dreaming," Conscious Mind, Sleeping Bra
in J. Gackenbach ve S. LaBerge editörlüğünde (New York: Plenum,
ı 988), 343-352.
335
27. C. T. Tart, Open Mind, Discriminating Mind (San Francisco: Harper

& Row, 1 989), xvi.
28. F. Bogzaran, "Experiencing the Divine in the Lucid Dream State," Lu-
cidity Letter 8 ( 1 990): yayında.
29. Şah, The Su.fıs, xxviii.
30. İ. Şah, Su.fi 'nin Yolu (Doğan Kitapçılık, 20 1 1 ).
3 1 . J. H. M. Whiteman, The Mystical Life (London: Faber & Faber, 1 96 1 ),
57.
32. A. Musa, Letters and Lectures ofİdris Şah (London: Designist Com
munications, 1 9 8 1 ), 1 8-20.
33. A.g.y. .
EK: TAMAMLAYICI ÇALIŞMALAR
1. W. Blake, The Portable Blake (New York: Viking Press, 1 968), 256.
2. R. Assagioli, The Act of Will (New York: Viking Press, 1 973).
3. A.g.y..
4. Assagioli eserinde W. James'den alıntı, A.g.y. 40.
5. Assagioli eserinde B. Barrett'den alıntı, A.g.y. 39.
6. B . Barrett, Strength of Will and How to Develop it (New York, 1931).
7. R. Mishra, Fundamentals o/Yoga (New York: Lancer Books, 1 959).
8. T. Tulku, Hidden Mind ofFreedom (Berkeley, Kalif.: Dharma Publis
hing, 1 9 8 1 ) .
336

Stephen LaBerge &amp; Howard Rheingold - Bilinçli Rüyalar Dünyasını Keşfetmek

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Stephen LaBerge &amp; Howard Rheingold - Bilinçli Rüyalar Dünyasını Keşfetmek

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Stephen LaBerge &amp; Howard Rheingold - Bilinçli Rüyalar Dünyasını Keşfetmek

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bilinçli Rüyalar

Çeviren: Rüya Koray

BiLiNÇLi RÜYALAR DÜNYASINI KEŞFETMEK

Özgün Adı: Exploring the World of Lucid Dreaming

© 1990 Dr. Stephen LaBerge & Howard Rheingold

Editör: Zübeyde Abat

Redaksiyon: Dilara Anıl Özgen

Çeviren: Rüya Koray

Kapak ve sayfa tasarımr. llknur Muştu

Baskı ve cilt: Oktay Matbaacılık, lstanbul

1. baskı: KoridorYayıncılık, lstanbul, 2011

No: 14 Kat: 1 D: 1 Zeytinburnu/ lstanbul

Tel.:0212-54441 41 /544 66 68/544 66 69

Faks.: 0212- 544 66 70

Genel Dağıtım: YELPAZE DA�ITIM

Faks: 0212 544 87 86

"Etkileyici, kışkırtıcı ve inanılmaz derecede ilham verici ...

"Stephen LaBerge, hem uykuda hem de rüyalarda tam anlamıyla

İlham Perim ve Öğretmenim,

Bilinçli Rüyaların Dünyası ..................................................................... 13

Bilinçli Rüyalar Dünyasına Yapılacak Yolculuk için Hazırlık ......... 28

Rüyalara Uyanmak .................................................................................. 69

Açık Bilinçle Uykuya Dalma .............................................................. 108

Rüyaların İnşası .................................................................................... 131

Bilinçli Rüyaların İlkeleri ve Uygulamaları ..................................... 150

Macera ve Keşifler ................................................................................ 177

Yaşamın Provası .................................................................................... 196

Yaratıcı Yoldan Problem Çözme ........................................................ 214

Kabusların Üstesinden Gelmek ........................................................ 232

İyileştirici Rüya ..................................................................................... 264

Son Söz .............................................................. ..................................... 314

Ek: Tamamlayıcı Çalışmalar .............................................................. 316

Notlar ...................................................................................................... 324

1. Bilinçli Rüyalann Dünyası .................. ...................:...................................... 13

2. Bilinçli Rüyalar Dünyasına Yapılacak Yolculuk için Hazırlık. ............. ....... 28

3. Rüyalara Uyanmak . .......... .............................. ..... ........................................... 69

4. Açık Bilinçle Uykuya Dalma... .................. ...... .............................................. 108

6. Bilinfli Rüyaların İlkeleri ve Uygulamaları .............................................. .. 150

7. Macera ve Keşifler ......................................................................................... 177

l O. Kabusların Üstesinden Gelmek.................. ................................................ 232

İradenin Değerini Bilmek ........................................................................................... 317

Yolculuğumuz sırasında bize önderlik edenlere ne kadar teşekkür

Bilinçli Rüyaların Dünyası

Bilinçli Rüyaların Mucizeleri

Fransız kornosu çalan profesyonel bir müzisyen olmak için çalışıyor

ilk kez endişelerim çalışmamı engellememiş, mükemmel bir perfor­

Rüyalarda zaman zaman tuhaf, muhteşem ve hatta imkansız şeyler

yimlerim, bu müstesna bilinç durumuna bir ışık tutmaya başladı.

Bilinçli Rüyalar Dünyasının Keşfi, bilinçli rüyalar görebilmek

keşfedeceğinizi ve bunu hayatınızı zenginleştirmek için nasıl kul­

tır. Sebatla çalıştığınız takdirde bilinçli rüyaları harekete geçirme

Kitabın Ana Hatları

hatırlamanız gerekecek. Rüya günlüğünüzde rahatlıkla rüyalarınıza

edinebileceğiniz bir uçuş simülatörü gibi kullanılabilir. Rüyalardaki

yaşamınızda kendinize atfettiğiniz tanımlamaların sizi nasıl engel­

hatta öğrenmeye devam ederiz. Rüyada olduğumuz zamanı iyi de­

Bilinçli rüyalar, İdris Şah ' ın sözlerini anlamamıza yardımcı olur.

Rüyada Bilinçli Olma Deneyimi

Bilinçli Rüyalar ve Uyanık Yaşam

Stephen LaBerge & Howard Rheingold - Bilinçli Rüyalar Dünyasını Keşfetmek

Stephen LaBerge & Howard Rheingold - Bilinçli Rüyalar Dünyasını Keşfetmek

Stephen LaBerge & Howard Rheingold - Bilinçli Rüyalar Dünyasını Keşfetmek

ilk kez endişelerim çalışmamı engellememiş, mükemmel bir perfor

keşfedeceğinizi ve bunu hayatınızı zenginleştirmek için nasıl kul

yaşamınızda kendinize atfettiğiniz tanımlamaların sizi nasıl engel

hatta öğrenmeye devam ederiz. Rüyada olduğumuz zamanı iyi de

nızda var olan kişi, obje ve durumlarla ilgilidir. Uyanıkken algıladı

Rüyada tamamıyla bilinçli olduğunuza, rüyanızın her şeyiyle si

yüzleşme cesaretini gösterebilirsiniz; çok arzuladığınız biriyle ero

Uyanık ve faaliyet halindeyseniz (yürümek, okumak gibi) beyni

geleneklerinde özümüzle iletişime geçtiğimiz evre olarak tanım

edilir. Hatıralar, sorunlar ve sorunlu rüya imgeleri geride kalır. Ki

Adım adım delta uykusunun en derin evresine girdikten ve bu

geri dönülür. Uykunun yaklaşık yetmiş ila doksan dakikalık başlan

sunuz. Beş veya on dakikalık bir REM'in ardından ve muhteme

Tarih boyunca şairler, filozoflar ve diğer hayalperestler rüya

S: Derler ki rüyada ölürseniz gerçek hayatta da ölürsünüz. Bu doğ

karakter ve durumlar yerine yaklaşım ve davranışlarınızı kontrol et

S: Bilinçli rüyalar öylesine heyecanlı ve güzel ki gerçek hayat ya

S: Halen psikoterapi görüyorum. Rüyalarımda bilinçli olmayı dene

rüyalar ve neleri içerdikleri hakkında bilgi sahibi olmayabilir, tera

"Her şeyin hatırlamaya bağlı" olduğu söylenir ve bu bilinçli rüya

nızı hatırlamak da yavaş yavaş olacaktır. Hemen başarılı olamazsa

Tuhaf bir aynntı sayesinde - kaldırım taşlarındaki bariz değişiklik

Onları nasıl bulacağınızı öğrendikten sonra rüya işaretleri karan